Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 ·...

106
Module 2 Visies op leren – Visies op instructie

Transcript of Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 ·...

Page 1: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Module 2 Visies op leren – Visies op instructie

!

Page 2: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Page 3: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Behaviorisme

Page 4: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

Visie op leren

Visie op instructie

!

Page 5: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Thorndike

• Thorndike: 4 wetten – Law of effect: positief bekrachtigen

– Law of readiness: indien lerende ‘klaar’, dan sneller verbindingen tussen S-R

Page 6: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Start behaviorisme 3

• Thorndike: 4 wetten – Law of exercise: versterken S–R

Page 7: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Start behaviorisme 3

• Thorndike: 4 wetten: – Associative shifting

Page 8: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Page 9: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Page 10: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Page 11: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Page 12: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Page 13: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Page 14: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Page 15: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Page 16: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Skinner

http://www.pbs.org/wgbh/aso/databank/entries/bhskin.html

Page 17: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

‘Leren’ volgens Skinner

•  Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

•  Interne leer- en denkprocessen worden niet ontkend maar “black box”

•  Niet de stimulus, noch de respons zijn het belangrijkst, wel de consequentie (reinforcer of bekrachtiger)

Page 18: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Skinner: gewenst gedrag?

•  Wanneer en met welke garantie krijg je het eerste gewenste gedrag te zien?

•  Skinner: er moet een antecedent zijn.

•  Lok dit gedrag uit: hints:

Page 19: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Skinner: gewenst gedrag?

•  Prompting: voortonen, beschrijven van het gewenste gedrag, …

•  Chaining: expliciteren eenvoudige stappen die na elkaar word

•  Shaping: gedrag dat enigszins in de richting van gewenst gedrag gaat, positief bekrachtigen.

Page 20: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

Visie op leren

Visie op instructie

!

Page 21: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Leerdoelen formuleren •  Vanaf het behaviorisme: concrete gedragsdoelen

Vb. 1815 Wat wil je bereiken rond deze datum? –  X –  Y –  z

Page 22: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Leerdoelen formuleren •  Leerdoel

–  Inhoudscategorie: bv. 1815 –  Gedragsniveau: bv. Herinneren, omstandigheden vertellen,

oorzaak gevolg verklaren, economische achtergrond schetsen, …

•  Mager (1962) operationele doelstellingen formuleren - gedrag: –  Beschrijf precies wat je wilt dat de lerenden doen om correct te

handelen, scoren, presteren en let erbij op dat je aangeeft hoe je kunt merken dat zij adequaat handelen.

–  Identificeer nu – op basis van het voorgaande – het precieze werkwoord dat het best het verwachte gedrag aanduidt van de lerende en specificeer ook onder welke condities zij dit gedrag moeten kunnen vertonen (tijd, materiaal, hoeveelheid).

–  Schrijf voor elk gedrag een afzonderlijk leerdoel neer.

Page 23: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Bloom: Inhoudscategorieën

•  Belang van funderende basiskennis!

Page 24: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Bloom: Gedragscategorieën

•  Belang van funderend gedrag!

Page 25: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Feedback

•  Hattie: feedback geven d = .73 •  Nicol & Milligan (2006, p. 64): “Feedback is

informatief over hoe goed een student heeft gepresteerd in relatie tot een standard of doel (kennis of resultaat). Feedback kan een externe bron hebben of intern ontwikkeld worden. Instructieprocessen kunnen externe feedback aanreiken, maar moeten erop gericht zijn interne feedback processen uit te lokken. Het ultieme doel is dat de lerende doet aan zelf-monitoring.”.

Page 26: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Feedback

•  Effectieve vormen van feedback: –  geven van cues (d = 1.10)

–  informatie geven over de prestaties (d = .95)

–  bekrachtigen (d = .94)

–  video of audio feedback (d = .64)

–  computer gestuurde feedback (d = .52)

–  leerdoelen aanhalen bij feedback (d = .46)

–  evaluatieve feedback door studenten (d = .42)

Page 27: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Feedback

•  Minder effectieve vormen van feedback: –  feedback geven waarin verbetering van de fouten

centraal staat (d = .37)

–  uitgestelde versus onmiddellijke feedback (d = .34)

–  een beloning geven (d = .31)

–  straffen (d = .20)

–  prijzen (d = .14).

Page 28: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Feedback

•  Drie types feedback

Page 29: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Feedback

•  Feed Up: – Wat heb je tot nog toe gedaan om het probleem

aan te pakken?

– Wat kan je al wel vertellen en wat nog niet?

– Wat was gemakkelijk te beantwoorden?

– Wat was moeilijk te beantwoorden?

•  Feed Back –  helder en transparant antwoord ten aanzien van

de vraag: Hoe goed heb je het gedaan?

Page 30: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Feedback

•  Feed forward: – Welke taken kan je nu aanpakken?

– Wat is een moeilijker taak die je nu accuraat kan uitwerken?

– Hoe kan je dieper graven?

– Waar kan je nog meer over te weten komen?

Page 31: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Feedback

Page 32: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Feedback FT > FP > FR > FP –  feedback over de taak (FT): terugkoppeling over

de aspecten van de taak die correct, juist, volledig, volgens de criteria zijn uitgevoerd; bijv. punten geven (correctieve feedback)

–  feedback over het proces (FP): “waarom” van het bereiken van een juist antwoord, een juiste oplossing, een adequate aanpak, …

–  feedback over mate van zelfregulatie (FR): zelf feedback gezocht, fouten opsporen, attributies, hulp zoeken, …

–  feedback over student zelf (FS): je bent een topper, dom, verstrooid, …

Page 33: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Cognitivisme

Page 34: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

Visie op leren

Visie op instructie

!

Page 35: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Algemeen model cognitief functioneren

MODELLEN: die beschrijven, verklaren en voorspellen hoe we cognitief functioneren:

•  Informatieverwerkend model voor cognitief functioneren

Page 36: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Algemeen model cognitief functioneren

•  Assumpties informatieverwerkend model: –  Informatieverwerking (kennisopbouw en leren) gebeurt in

stappen. –  Informatieverwerking is vergelijkbaar met computerprocessen.

Vandaar de term geheugen. Let op ‘metafoor’. –  Er zijn grenzen aan wat verwerkt kan worden. Wel grenzen aan

hoeveelheid per stap. –  De informatieverwerkende activiteit is interactief: invloed van wat

we reeds weten. –  Reeks processen onderscheiden: waarnemen, herhalen, denken/

reflecteren, problemen oplossen; herinneren, vergeten en zich inbeelden.

Page 37: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Bottom-up &

Top-down

Page 38: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Controleprocessen Controleprocessen: super-processen en meta-processen •  (1) verwerking informatie in diverse geheugens tot en met het

encoderen •  (2) de overgang van de ene stap naar de andere in het proces •  (processen die inwerken op processen).

–  Vb.: herhalen (rehearsal). Wanneer we bijv. een 34 x 12 willen oplossen, dan zullen we dikwijls de tussenoplossing van 34 x 10 = 340 herhalen om deze informatie bij de hand te hebben wanneer we 34 x 2 hebben berekend.

–  Andere voorbeelden: –  encoderen (informatie in een betekenisvolle context plaatsen); –  informatie organiseren (ordenen, hiërarchie aanbrengen, …); –  imaging (de informatie visueel representeren); –  monitoring (begrijp ik wel alle facetten? Heb ik alle elementen meegenomen?); –  retrieval strategieën (gerelateerde info ophalen, missende deeltjes opsporen en

aanvullen); –  metacognitieve strategieën (voorspellen, plannen, monitoren, evalueren).

Page 39: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

MM presentatie

Zintuiglijk Geheugen

Werk- Geheugen

Lange Termijn

Geheugen

Woorden

Beelden

Gehoor

Gezicht

Geluid

Beeld

Verbaal Model

Visueel Model

Voorkennis

Integratie O

rganisatie

Dual Channel Theory (Mayer)

Page 40: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Representatie kennis 1

proposities

Een propositie is een basiseenheid van informatie; één idee bestaande uit argumenten met een relaties ertussen.

Page 41: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Page 42: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Representatie van kennis 2

beelden (images) Een beeld is een op perceptie gebaseerde

representatie die deels de oorspronkelijke perceptuele structuur van de input heeft behouden. - plaatje Chinese muur

Page 43: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Page 44: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Representatie kennis 3

lineaire ordening

Declaratieve kennis kan ook als een lineaire ordening van een verzameling elementen gerepresenteerd worden.

Vb. ABCD, EFG, HIJK, LMNOP, QRS, TUV en WXYZ.

Vb. Noten

Vb. durch für ohne um bis nach gegen

Page 45: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Ormrod (2008, p. 241) geeft als voorbeeld van een semantisch netwerk haar eigen interne ordening weer met betrekking tot haar declaratieve kennis over het dierenrijk.

Page 46: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Representatie kennis 4

schema’s (gebaseerd op proposities, beelden en ordening)

Kennis bestaat niet uit losse ideeën; uit losse propositie(netwerken), lineaire ordeningen en/of beelden.

Page 47: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Schema •  Geheugenstructuur

•  Abstractie

•  Netwerk

•  Dynamische structuur

•  Heeft een context

•  Aangepast aan situatie: frames schema voor feestje met schoonouders en feestje met vrienden

Page 48: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Schema

•  Kan heel rijk zijn en gaat verder dan oppervlakte kenmerken

•  Schwarz & Reisberg (1991: “It embodies a set of beliefs that, overall, provide a cause-and-effect account that corresponds to our understanding of the process (bijv. hoe werkt bloeddruk), and all of the terms participating in this model are defined by virtue of how they fit into this cause-and-effect account.”

Page 49: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Schema

•  Personal theories

•  Misconceptions: –  Als je iets vermenigvuldigt, dan is het resultaat altijd groter.

–  Als je iets deelt, dan is het eindresultaat altijd kleiner.

–  Uiteraard klopt dit enkel wanneer de vermenigvulder of deler groter is dan 1.

–  Landsgrenzen staan in de aarde gegrift.

–  Planten eten voedsel en drinken water.

–  Wanneer een licht gaat branden dan wordt de elektriciteit verbrand.

–  Er zijn kinderen en mensen.

–  …

Page 50: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

Visie op leren

Visie op instructie

!

Page 51: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Visie op instructie

Page 52: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Non-linguïstische representaties NLR

•  Grafische voorstelling van een tekst, theorie, model, idee, …

•  Concept map, mind map

•  Reductie cognitive load; maar let op: – Aanvankelijk uitgewerkte NLR aanbieden

– Later half-uitgewerkte NLR aanbieden

Page 53: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Page 54: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Page 55: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Page 56: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Outlining: voorstructureren, aantal ,elementen aanduiden,, ….

Page 57: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

NLR

•  Grafisch op papier –  Tekstueel –  Getekend

•  Fysische modellen (bijv. Zons(maans)verduistering, beweging planeten, osmose, …)

•  Toepassing in alle vakken waar organisatie en elaboratie van kennis in geheugen centraal staat.

•  Bij LO? Reflectie op aanpakken, strategieën, …

Page 58: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

•  Expliciet gebruik NLR

•  Imagery kan ook “inbeelden”

•  Zelf uitwerken van een NLR versus aanbieden van een NLR (T+D >)

Page 59: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Het aanduiden van verschillen en gelijkenissen

•  Organisatie kennis centraal! •  Analogieën gebruiken; schaken-dammen •  Gelijktijdig presenteren van typische

voorbeelden. •  Expliciet vragen naar het vergelijken van

waarnemingen •  Het opsporen van gelijkenissen/verschillen •  Opsporen van gelijkenissen en verschillen in

combinatie met het uitwerken van NLR. •  Voortbouwen op afwijkende gebeurtenissen.

Page 60: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Page 61: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Page 62: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Aanreiken verschillende (multipele) representaties

•  Elaboreren van schema’s door extra en

gevarieerde representaties aan te bieden.

•  ‘Multiple representations’: rijke ervaringsbasis

Page 63: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Overzicht van de soorten representaties gebruik in de TIMSS videostudie lessen (Hansen & Richland, 2010).

Page 64: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Opvallend is het groter gebruik van diagrammen in de lessen waar begrippen sterk op elkaar betrokken worden (strong connectedness).

Page 65: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Combineren van instructiestrategieën

•  Strategieën niet geïsoleerd gebruiken. •  Combineren. •  Stap-voor-stap opbouwen. •  Bijvoorbeeld

–  Verwerken complexe tekst •  Tekening •  Mindmap •  Korte samenvatting •  Analogie uitwerken of metafoor

Page 66: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Mnemonics

•  Geheugensteuntjes of ezelsbruggetjes

•  Helpen om weinig gerelateerde begrippen, woorden, symbolen, letters, ideeën, … te encoderen en aan elkaar te koppelen: elaboreren en organiseren van geheugen.

•  Leerkrachten sceptisch: niet nodig (effect size ~ Hattie 2009)

•  Overzicht Snowman & Biehler (2003, p.279) soorten ‘mnemonics’.

Page 67: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

Aanpak Uitleg Voorbeeld Rijm De verschillende te verwerken kenniselementen

worden verwerkt in een rijmpje of een gedicht. Ik drink nooit thee. Gij drinkt altijd thee en

Hij drinkt altijd thee als hij tegenwoordig is.

Acroniem De eerste letter van elk element dat men wenst op te slaan in het geheugen wordt gebruikt om een woord te vormen.

RAAPK is samengesteld met de eerste letter van elke ‘mnemonic’ uit deze tabel.

Een zinvoller woord is PRAAK is misschien gemakkelijker te onthouden.

‘Acrostic’ De eerste letter van elk element dat men wenst op te slaan wordt gebruikt om een woord te kiezen dat dan samen met de andere woorden een zin vormt.

Kinderen Roepen Altijd Aan Pleinen. Elke woord begint met een eerste letter

van één van de vijf ‘mnemonics’. Plaatsen toekennen

(‘loci method’) De lerende beeldt zich visueel een zeer vertrouwde situatie in; bijv. de woonkamer, de eigen slaapkamer, de tuin, …

Hij/zij koppelt vervolgens aan elk element in bijv. de slaapkamer één te onthouden element.

In bed ligt de procedurele kennis. Op het nachtkastje ligt het boek met de declaratieve kennis en de metacognitieve kennis hangt aan de lamp.

Kernwoorden Leg een verband tussen het element dat men wil onthouden en een ander woord of beeld. Deze techniek wordt vooral gebruikt bij het leren van vreemde talen.

Fiets is in het Frans: ‘bicyclette’. De lerende kent wel cyclus en beeld zich

een draaiende cirkel in. ‘Bicyclette’ wordt daarmee gekoppeld aan een cyclus, wat de draaiende wielen van de fiets oproept.

Page 68: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Mnemonics en werking geheugen

•  Hercoderen: informatie bewerken zodat die “gemakkelijker kan ingebeeld worden”, concreter is, eenvoudiger is.

•  Relateren: stukken informatie samenbrengen met doel een stuk informatie te onthouden dank zij het andere.

•  Retrieval: ophalen van informatie uit het lange termijn geheugen, dank zij het hercoderen en relateren.

Page 69: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Deel van de cues die de lerenden - psychologiestudenten, gemiddelde leeftijd 26 jaar - ontvingen (Richmond, Carney, Fazio, Oakman & Levin, 2010).

Page 70: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

De lerende zelf vragen laten uitwerken

•  Vragen stellen impliceert dat lerende op andere manier kennis ophaalt, combineert, ordent, vergelijkt, contrasteert, integreert, samenvat, abstraheert, relateert, …

•  Vragen stellen is een probleem. Zie bijv.

Opvallend verschil in de frekwentie van statements versus questions en open en gesloten vragen in deze studie bij kleuterleidsters (Lee en Kinzie, 2010).

Page 71: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

De lerende zelf vragen laten uitwerken •  De kern is dat de lerende zelf soorten vragen

uitwerkt bij de kennis. •  King (1992, p.111) lijst van starters:

•  Wat is een goed voorbeeld van … ? •  Hoe zou je … gebruiken om … ? •  Wat zou er gebeuren als … ? •  Wat zijn de sterktes en zwaktes van … ? •  Wat zijn de voor- en nadelen van … ? •  Verklaar waarom … •  Verklaar hoe … •  Hoe beïnvloedt … ? •  Wat is de betekenis van … ? •  Waarom is … belangrijk? •  Wat is het verschil tussen … en … ? •  Op welke manier zijn … en … aan elkaar gelijk? •  Wat is het beste uit … en waarom? •  Welke zijn de mogelijke oplossingen van … ? •  Vergelijk … en … voor wat betreft … •  Wat veroorzaakt … ?

Page 72: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Lerende stelt vragen

•  Marzano et al. (2001, p.113): niet alle vragen lokken ‘deep-level processing’ uit: – Veel vragen = rechttoe rechtaan ophalen

informatie –  Interessante vragen = organisatie en/of

elaboratie uitlokken

Page 73: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Typering vragen (lkr. & lln.)

Page 74: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Honderduit vragen ontwerpen met de toolkit van http://www.fno.org/nov97/toolkit.html .

Page 75: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Notities nemen

•  Lezingen, hoorcolleges, luisterlessen, … : minder geschikt. Snel ‘cognitive load’.

•  Nemen van notities is complexe vaardigheid = volle complexiteit van het informatieverwerkend model.

•  Nemen van notities = verzameling nieuwe schema’s èn een ordening in de nieuwe schema’s.

•  Groot leereffect mits: –  Niet letterlijk noteren –  notities zijn ‘work in progress’ en worden verder verfijnd –  Notities worden gebruikt als uitgangspunt voor toets/examen –  Veel notities nemen

Page 76: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Notities nemen aanleren

•  Door: – Het aanreiken van een

basisschema aan het begin een instructiemoment (inhoudsopgave, beschrijvend overzicht van de inhoud, een ‘concept map’).

– Het ontwikkelen van een persoonlijk systeem voor het nemen van notities.

Page 77: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Constructivisme

Page 78: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

Visie op leren

Visie op instructie

!

Page 79: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

www.robocupjunior.be

Page 80: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Shakespeare schools festival

http://www.youtube.com/watch?v=V50BIgYBTKg&feature=related

Page 81: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Constructivisme

•  “What is Constructivism? Strictly speaking, constructivism is not a theory but rather an epistemology, or philosophical explanation about the nature of learning”.

•  Jonassen (2005) somt acht kenmerken op van leren die passen bij een constructivistische visie: actief leren, construerend leren, samenwerkend leren, doelgericht leren, complex leren, gecontextualiseerd leren, reflectief leren en leren in conversatie met anderen (‘conversational’)

Page 82: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Jonassen: basisprincipes

Page 83: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Vygotsky

•  Sociale dimensie

•  Zone van naaste ontwikkeling

Page 84: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Vygotsky: Sociale dimensie

•  “Kennis ~ sociale interactie” •  “Kennis eerst in een interindividuele

context (…) via een internalisatie-proces wordt deze kennis dan intra-individueel.” (“Mind in Society”)

•  Ouders, instructieverantwoordelijken en ‘peers’

Page 85: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Vygotsky: ZPD

•  Zone of Proximate Development •  “Het is de afstand tussen het actuele

ontwikkelingsniveau, waarbij de lerende zelfstandig problemen kan oplossen en het potentiële niveau waardoor het problemen kan oplossen met hulp van andere kinderen en/of een volwassene.”

•  ZPD ~ een sociale context waarin lerenden problemen samen met anderen aanpakken.

•  Leren kan dus versneld worden < > Piaget

Page 86: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

Visie op leren

Visie op instructie

!

Page 87: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Samenwerkend leren

•  Slavin: “Cooperative learning has an ancient pedigree. Since time immemorial, teachers have allowed or encouraged their students to work together on occasional group projects, in group discussions or debates, or in other kinds of work groups or peer tutoring dyads.”

•  Johnson & Johnson : “The research (…) has an external validity and a generalizability rarely found in the social sciences.”

Page 88: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Samenwerkend leren

•  Groepswerk kwalijke reputatie – Lerenden werken niet echt samen; ze verdelen

gewoon het werk en leggen op het einde alles samen.

– Of bepaalde lerenden doen vrijwel al het werk en andere ‘liften’ mee.

– …

Page 89: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Samenwerkend leren

•  Johnson & Johnson : “As you can see, cooperative learning is not simply a process of putting students in groups and setting them loose to work on an assignment together. Oftentimes, our students will be more accustomed to competitive and individualistic classroom situations than they are to work cooperatively with their classmates. For a cooperative activity to be successful, we must structure the activity in such a way that cooperative learning is not only helpful for academic success but in fact even necessary for it.”

Page 90: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Samenwerkend leren

p.210

Johnson & Johnson (1996) en Slavin (1996)

Page 91: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Samenwerkend leren

•  Ormrod: –  Stel groepen samen waarvan je verwacht dat ze op een

productieve manier kunnen samenwerken.

–  Geef duidelijke doelen en subdoelen op.

–  Geef gedragsregels op voor de groepssamenwerking.

–  Beperk sturend gedrag van de instructieverantwoordelijke: coach, consultant.

–  Vraag groepen om hun eigen effectiviteit te beoordelen.

–  Overweeg om de groepssamenstelling vrij constant te houden.

Page 92: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Samenwerkend leren

•  Voorbeeld: CSCL

•  Belang van scripting –  Inhoudsgerichte scripts helpen de concrete taak

en onderliggende kennisbasis helder te krijgen. Vb. rol onderzoeker, theoreticus, apotheker, assistent, vertegenwoordiger bedrijf, enz.

– Communicatiegerichte scripts bevorderen samenwerking in de groep rol van moderator, samenvatter, theoreticus, enz.

Page 93: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Invloed van toewijzing geen of wel rollen in een CSCL setting op de beheersing van geïntegreerde farmaceutische kennis (ICS) bij 5de jaar farmaciestudenten (academiejaar 2006-2007).

Page 94: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Differentiële impact van rollen.

Page 95: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Samenwerkend leren: peer tutoring

•  Peer tutoring: “people from similar social groupings who are not professional teachers helping each other to learn, and learning themselves by teaching”

•  Past bij samenwerkend leren: –  medelerende/tutor de rol van

instructieverantwoordelijke voor tutee –  past strategieën als modeling, coaching, scaffolding,

articuleren, reflecteren en exploreren. –  peer tutoring is mediating ZPD (Vygotsky)

Page 96: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Keith Topping is een pionier op het terrein van peer tutoring. Het is de moeite waard om zijn website hierover te verkennen (http://www.fifepeerlearning.org/).

Page 97: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Peer tutoring

•  Zie inleidend videofragment

Page 98: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Samenwerkend leren: peer tutoring

•  Onderzoek (cross-age en same-age) – +++ (zie artikel Van Keer) –  toegepast in sterk verschillende

kennisdomeinen –  positieve impact op de houding ten opzichte

van leren (algemeen en kennisdomeinen) –  ontwikkeling communicatievaardigheden,

sociaal-emotioneel welzijn en gevoel van zelfwaarde

Page 99: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Onderzoek: Van Keer (2004)

Page 100: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Peer tutoring

•  Tutors’ zelf kennis beheersen

•  Ontwikkel tutor strategieën

•  Zet structuur uit voor samenwerking ‘tutor’ - ‘tutee’.

•  Uitgebalanceerde ‘tutoring teams’.

•  Alle lerenden kunnen rol van ‘tutor’ op zich nemen.

Page 101: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Samenwerkend leren: tutoring

Page 102: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Student tutoring

•  Oudere tutors (vb studenten HO) helpen tutees

Student tutors aan de slag in Vlaamse scholen en bij lerenden thuis (©S. Vandevelde). Bekijk verder de boeiende videoclips m.b.t. student tutoring die je via de website van de Koning Boudewijn Stichting kan bekijken (http://www.kbs-frb.be/event.aspx?id=227872&LangType=2067).

Page 103: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Effectiviteit student tutoring

Effecten van tutoring voor de tutor en de tutee (De Backer & Van Keer, 2008, p.126)

Page 104: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Vertaling naar referentiekader

Page 105: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Page 106: Module 2 Visies op leren – Visies op instructiebfdwever/KL1516/Module2.pdf · 2015-09-28 · ‘Leren’ volgens Skinner • Leren: het ontstaan van een observeerbare gedragsverandering

!

Module 2 Visies op leren – Visies op instructie

!