MOBILITEITSERFGOED OP HET SPOORARCHIEVEN VAN OPENBAAR STADS- EN STREEKVERVOER IN VLAANDEREN.

META VZW

• Mobiliteitserfgoed Tram en Autobus

• °2008

• Koepelorganisatie

• Openbaar stads- en streekvervoer in Vlaanderen

• Expertisecentrum en aanspreekpunt

• Zorg voor collecties, sites en tradities

Collectie A. Verelst

COLLECTIE MOBILITEITSERFGOED

• Rollend materieel

• Museale objecten

• Wisselstukken

• Archieven

• Documentaire verzamelingen

Inventarisatieproject 2009-2014

GESCHIEDENIS VAN DE BUURTSPOORWEGEN (IN HET KORT)

1875 1884 1914-1918

Interbellum

Beschadiging tramnet / inzet materieel tijdens WO I

Wet op de tramwegen

Nationale Maatschappij van Buurtspoorwegen

Diesel- en elektrische trams

1939-1945

Jaren 50 1989

Beschadiging tramnet

Herstructureringen: verbussing Vlaamse Vervoersmaatschappij (VVM) – De Lijn

1961

MIVA, MIVG

MIVB/STIB

STIC, STIL, STIV

Collectie A. Verelst

ARCHIEVEN

• Archieven van buurtspoorwegen

• Vervoersmaatschappijen• Exploitatiemaatschappijen• Constructeurs van trammaterieel• Documentaire verzamelingen

• ‘gered’ door liefhebbers

• Verspreid: Vlaams Tram- en Autobusmuseum, TTO-Noordzee, De Lijn, TEC, Musée des Transports en commun (Luik), Museum voor het Stedelijk Vervoer te Brussel (Woluwe), private verzamelaars

VLAAMS TRAM- EN AUTOBUSMUSEUM

• Archief NMVB (Vlaanderen)

• Inclusief Waals-Brabant en Brussel• Inclusief Centrale administratie• Exclusief West-Vlaanderen

• Archief MIVG (ETG)

• Archief/documentaire verzameling MIVA

• Documentaire verzameling NMVB en De Lijn

• Foto-, dia- en filmcollectie openbaar vervoer

• Archief Ragheno

WAT KUNNEN DEZE ARCHIEVEN ONS LEREN?

I. Buurtspoorlijnen en autobusdiensten

II. Spooraanhankelijkheden en reizigersinfrastructuur

III. Exploitatie

IV. Personeel

V. Rollend materieel

VI. En dan ook nog dit….

Hoffelijkheidcampagne Expo 58 NMVB, 1958

• Aanvraag

• Studie

• Vorming van het kapitaal

• Verwerving gronden

I. BUURTSPOORLIJNEN EN AUTOBUSDIENSTEN

Tracéplan lijn 934: Tervuren - Tienen

[LIJN 934: TERVUREN – TIENEN (NMVB)]

Beschrijvend verslag lijn 934: Tervuren - Tienen

• Aanvraag

• Studie

• Vorming van het kapitaal

• Verwerving gronden

Tracéplan lijn 934: Tervuren - Tienen

I. BUURTSPOORLIJNEN EN AUTOBUSDIENSTEN

Tracéplan lijn 934: Tervuren - Tienen

Lengteprofiel lijn 934: Tervuren - Tienen

II. SPOORAANHANKELIJKHEDEN EN REIZIGERSINFRASTRUCTUUR

• Stelplaatsen, stationsgebouwen, wachthuisjes, enz.

• Verbouwen van stelplaatsen• Beschermd omwille van industrieel-archeologische waarde

• Herbestemming

[DE TRAMREMISE TE SCHEPDAAL]

[HERBESTEMMING VAN EEN STELPLAATS: KOERSEL]

Het Nieuwsblad, 15 november 2013

“Stelplaats De Lijn wordt brouwerij”

Plan gebouw voor voertuigen Koersel, 1905

III. EXPLOITATIE

• Reizigersvervoer• Tickets• Dienstregelingen• Abonnementen, kortingen• Klachtenbrieven

• Goederenvervoer• Tarieven• Goederenstations en overlaadstations• Private aansluitingen

Ticket Antwerpen - Hoogstraten - Turnhout, NMVB

Ticket Expo ‘58 + tram/autobus NMVB

[REIZIGERSVERVOER]

Register verkoop biljetten – Antwerpen, 1907.

III. EXPLOITATIE

• Reizigersvervoer• Tickets• Dienstregelingen• Abonnementen, kortingen• Klachtenbrieven

• Goederenvervoer• Tarieven• Goederenstations en overlaadstations• Private aansluitingen

Ticket Expo ‘58 + tram/autobus NMVB

Ticket Antwerpen - Hoogstraten - Turnhout, NMVB

[ALBERT EN DE BIETEN]

Stoomlocomotief ‘Albert’, 1915

Private aansluiting Tiense Suikerraffinaderij (fabriek 1) te Tienen (uitbreiding en aanpassing), 1926

[GOEDERENVERVOER TIJDENS WO I]

• Regionaal hulp- en voedingscomité te Sint-Kwintens-Lennik (1918)

• Onze-Lieve-Vrouw-Waver: aansluiting voor de heropbouw van het klooster na WO I (1920)

Pascal Van Acker, Klooster Onze-Lieve-Vrouw-Waver, Inventaris Onroerend Erfgoed Private aansluiting klooster Onze-Lieve-Vrouw-Waver, 1920

IV. PERSONEEL

• Arbeidsreglementen en dienstorders

• Cursussen en examens

• Onze Buurtspoorwegen: personeelstijdschrift

• Vakantiehuizen personeel

• Personeelsdossiers

• …

Technicus bij motorwagen,

fotograaf onbekend, 1945

Folder uniformen NMVB, 1984

Voorstellinguniformen, 1984

[ARBEIDSREGLEMENTEN]

“Van den Wattman tijdens zijnen dienst: zoolang de Wattman in dienst is moet hij zich uitsluitelijk beieveren om zijn rijtuig te bestieren; het is hem bijzonderlijk verboden:

1° met reizigers of bedienden te spreken;

2° ’t is gelijk wie of wat te groeten;

3° zich om te keeren onder geen enkel voorwendsel;

4° Zijn aandacht af te wenden van zijnen dienst door b.v. te eten, te drinken, te zingen, te fluiten, te rooken of te lezen.

Alle overtreding zal streng gestraft worden. Bij herhaling kan de Wattman afgezet worden.”

(‘Onderrichtingen voor de Wattmen’, Antwerpse Tramwegen, 1910) Onderrichtingen voor den Wattmen, 1910

V. ROLLEND MATERIEEL

• Bestelling van materieel, bestelboek• Dossiertje per rijtuig• Inventaris van rollend materieel• Technische plannen, elektrische schema’s• Dossiers over onderdelen• Instructieboeken rollend materieel• …

Stoomlocomotief type 19 NMVB

Samenvatting der theorie gegeven aan de machinisten en kandidaat machinisten, 1929

[RESTAURATIES]

Poldertram Middelkerke, foto Jo B.

[RAGHENO: RIJTUIGEN VOOR BINNEN- EN BUITENLAND]

Logo trammaatschappij Koersk, Ragheno, 1897

Ontwerp tram Koersk, Ragheno, 1897

VI. EN DAN OOK NOG DIT… [HERSTRUCTURERING OPENBAAR VERVOER AAN DE KUST]

De Zeewacht, 1975Reclamefolder Safege-Transport

Meer weten?

www.metavzw.be

Volg ons op Facebook! (META – Mobiliteitserfgoed Tram en Autobus)

Lieze Neyts

lieze.neyts@delijn.be