Mineral Valley Twente - Opening Bokashi kuilen Tubbergen ......Tubbergen en Dinkelland 8 maart 2018...
Transcript of Mineral Valley Twente - Opening Bokashi kuilen Tubbergen ......Tubbergen en Dinkelland 8 maart 2018...
Opening Bokashi kuilen
Tubbergen en Dinkelland
8 maart 2018
Programma
• 13.30 uur Opening door wethouder Erik Volmerink
• 13.35 uur Inleiding Mineral Valley Twente door kwartiermaker Erik Back
• 13.50 uur Bokashi en gezonde bodemdoor Annette Bovendeert (Agrarische Natuurvereniging Ommermarke)
• 14.20 uur Resultaten eerste metingen door Jasper ten Berge (Bij de oorsprong) en Piet Salomons (Agrowin)
• 14.30 uur Vragen?
• 14.45 uur Pauze
• 15.00 uur Op weg naar de Bokashi-kuil (opening 15.30 uur)
• 15.40 uur Borrel (16.00 uur einde)
Mineral Valley Twente Duurzaam produceren voor krachtige economie
PILOT OMABORGANISCH
(REST)MATERIAAL ALS BODEMVERBETERAAR
ANV DE OMMER MARKE
•Opgericht 1994
•120 leden bijna allemaal agrariërs
•Gemeenten Ommen en Dalfsen
Organisch (rest)Materiaal Als Bodemverbeteraar – Vechtdal 5
STUKJE GESCHIEDENIS
• In 2014/2015 plan opgevat om Bokashi te maken
• Najaar 2015 eerste twee kuilen van ieder 100 m3 opgezet.
In samenwerking met :
gemeente Ommen en
waterschap Drents Overijsselse Delta
• Voorjaar 2016 eerste Bokashi
Organisch (rest)Materiaal Als Bodemverbeteraar – Vechtdal 6
ZOMER 2016 GAAN 6 PARTNERS VERDER :
• Waterschap Vechtstromen
• Waterschap Drents Overijsselse Delta
• Gemeente Dalfsen – brengt Bioterra in
• Gemeente Ommen
• Gemeente Hardenberg – brengt Regelgeving in
• ANV De Ommer Marke
Organisch (rest)Materiaal Als Bodemverbeteraar – Vechtdal 7
Doel
“Het onderzoeken hoe het in de praktijk mogelijk is om structureel plaatselijk
organisch (rest)materiaal te gebruiken als bodemverbeteraar”
Organisch (rest)Materiaal Als Bodemverbeteraar – Vechtdal 8
NAJAAR 2016• Projectplan
• Onderzoeksopzet
• Eurofins-agro sluit aan
• Provincie Overijssel sluit aan in het kader van bescherming drinkwatervoorziening
• Financiering komt rond
• Meldingen en omgevingsvergunningen
• Kuilen en hopen opgezet
Organisch (rest)Materiaal Als Bodemverbeteraar – Vechtdal 9
UITGANGSPUNTEN
• Werkgebied is het Vechtdal
• Beantwoorden van vragen die een agrariër heeft wanneer hij maaisel wil gebruiken om zijn bodem te verbeteren.
• Kan het goedkoper
• Wat zijn de risico’s• Met welke regels heb ik te maken
• Kennisoverdracht
Besef dat slechts een klein deel van
de bodem en bodemmechanismen bekend is.
Organisch (rest)Materiaal Als Bodemverbeteraar – Vechtdal 10
PROEFOPZET• 5 jarige proef
• Bokashikuilen op 4 locaties 3 najaars-maaisel, 1 voorjaars-maaisel
• Bioterra op 2 locaties beide met najaars-maaisel en op 1 ook voorjaars-maaisel.
• 150 m3/locatie verdeeld over twee kuilen.
• Proefvelden van minimaal 2000 m2
• Toevoegingen variëren
Project Lumbricus stapt begin 2017 in.
aanvullende proeven op 1 locatie
Organisch (rest)Materiaal Als Bodemverbeteraar – Vechtdal 11
Organisch (rest)Materiaal Als Bodemverbeteraar – Vechtdal 12
Inhoud
kuil EM Kle
imin
eral
en
Kal
kmin
eral
en
Ste
enm
eel
Eie
rsch
alen
Bio
terr
a I
M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt
100 200 1000 1000 1000 1000 13
Locatie Toevoegingen M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt
Mts De Vos
Bokashi kuil 1 100% recept Agriton 75 150 750 750
Bokashi kuil 2
Kalk vervangen door
Steenmeel 75 150 750 0 600
Mts Kraayvanger Toevoegingen M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt
Bokashi kuil 1 100% recept Agriton 75 150 750 750
Bokashi kuil 2
Zeeschelpkalk
vervangen door
eierschalenkalk 75 150 750 0 750
Mts Fix Toevoegingen M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt
Bokashi kuil 1 100% recept Agriton 75 150 750 750
Bokashi kuil 2 50% EM 75 75 750 750
Lindeboom Toevoegingen M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt
Bioterra hoop Bioterra 75 10
Mts Schrijver Toevoegingen M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt
Bioterra hoop Bioterra 75 10
Mts Broekroelofs Toevoegingen M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt
Bokashi kuil 1 100% recept Agriton 75 150 750 750
Bokashi kuil 2
50% EM, 1/4 eierkalk,
1/2 steenmeel 75 75 400 200
Mts Schrijver Toevoegingen M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt
Bioterra hoop
zomer 2017 Bioterra 75 10
Voorjaar 2017
BIJLAGE 2 - Toevoegingen Bokashikuilen en Bioterrahopen Fase 1: 2016-2017
Sloot
maaisel
Sloot
maaisel
Sloot
maaisel
Grover
Standaard* Aanpassing
Najaar 2016
natuur-
gras
Vechtdijk
gras
Vechtdijk
Berm
maaisel
Sloot
maaisel
Uit
gang
smat
eria
al
Organisch (rest)Materiaal Als Bodemverbeteraar – Vechtdal 13
VERZAMELEN VAN GEGEVENS
• Wat is de kwaliteit van het aangevoerde maaisel• Compostanalyses• Inventarisatie vegetatie en afval voor het maaien
• Wat is de kwaliteit van het product• Chemisch• Onkruiden
• Bodemonderzoek :• Chemisch• Fysisch (bodemprofiel, dichtheidsmeting• Bodemleven (pfla, roofaaltjes)
• Gewasopbrengst
• Effect op het hoge grondwater
• Kostenplaatje
Organisch (rest)Materiaal Als Bodemverbeteraar – Vechtdal 14
Organisch (rest)Materiaal Als Bodemverbeteraar – Vechtdal 15
Penetrograaf Kiemproeven
Organisch (rest)Materiaal Als Bodemverbeteraar – Vechtdal 16
De Fasen• Fase 1: Onderzoekjaar 2016-2017
• Rapport met de gegevens is gereed / zie website Ommermarke
• Fase 2: 2017-2018;• Aanscherpen richtlijnen voor goede en goedkope Bokashikuil/Bioterrahoop, werkwijze opzetten,
manier en tijdstip uitrijden• Deelname nieuwe leveranciers• Wet- en regelgeving
• Fase 3: 2018-2019• Mogelijkheden structurele afzet (omvang, waar, wanneer, juridisch)• Logistieke organisatie• Wet- en regelgeving
• Fase 4: 2019-2020 • Uitwerking fase 3, • Uitwerking in praktijkproef.
• Fase 5: 2020-2021• Effecten op bodemvruchtbaarheid, uitspoeling, waterbergend vermogen etc.• Logistieke en juridische organisatie
Organisch (rest)Materiaal Als Bodemverbeteraar – Vechtdal 17
RESULTATEN PRAKTIJKPROEVEN
• Er zijn erg veel gegevens beschikbaar
www.ommermarke.nl
• Er zijn wel tendenzen maar pas na een paar jaar is er iets van te zeggen.
• Aangevoerd materiaal en de producten blijven ruim onder de toelaatbare gehalten zoals opgesteld voor compost
• Weinig onkruid in voorjaars-maaisel.
• Bokashi maken kan goedkoper.
• Maak de bodemverbeteraar die je grond nodig heeft
• Gebruik van maaisel vraagt een andere manier van denken en werken.
Organisch (rest)Materiaal Als Bodemverbeteraar – Vechtdal 18
RESULTATEN REGELGEVING
• Aanvang: Niet duidelijk wie het bevoegd gezag was.
• Voor de ontvangers zijn meldingen (Gemeente Dalfsen) en milieuvergunningen aangevraagd.
• Enorme toename gebruik maaisel voor bodemverbetering Dit werd gedoogd en/of als pilot ingericht.
• Sinds 1 jan 2018 is de OD IJsselland in werking getreden.
• Nu: beweging bij handhaving en overheden om gebruik, onder voorwaarden , mogelijk te maken.
• Voorstel wijziging kleine kringloopregeling van 1 naar 5 km ligt ter inzage.
Organisch (rest)Materiaal Als Bodemverbeteraar – Vechtdal 19
BELANGRIJK
• Maaisel moet gezien worden als grondstof• Bermen worden productiestroken• Maaien wordt oogsten etc.
• Er moet een duidelijke vraag vanuit de landbouw komen naar maaisel
• Leveranciers moeten kwaliteit gaan leveren
• Samen optrekken om regelgeving te veranderen
Organisch (rest)Materiaal Als Bodemverbeteraar – Vechtdal 20
Dank voor uw aandacht
Organisch (rest)Materiaal Als Bodemverbeteraar – Vechtdal 21
VRAGEN
• Waarom Bokashi : organische stof en een gezonde bodem
- constante aanscherping van bemestingsnormen en
verschraling van de bodem
- instandhouding van opbrengst en vitaliteit van bodem en
gewas
• 2 mogelijkheden - PH (zuurgraad)
- Organische stof
• Nut van organische stof in de bodem
- vochthuishouding
- mineralenbalans en
- bodemleven
• Organische stof d.m.v.
- organische mest
- groenbemesters
- compost
- bokashi
• Bokashi volgens recept Agriton:
2 ltr EM Microferm bacterie +
10 kg schelpenkalk +
10 kg kleimineraal
(per ton).
• Logistiek is belangrijk
• Probleem lokaal oplossen
• Drieluik : gemeente – loonwerker – boer
• Voordeel gemeente minder transport,
minder kosten, minder CO2
loonwerker werk
boer organische stof, gezonde
bodem,
• Bokashi maken door de loonwerker
• Loonwerker heeft voldoende materiaal en
kennis m.b.t. inkuilen en uitkuilen
• Kosten toevoegingen € 10,00loonwerk inkuilen € 7,00loonwerk uitkuilen € 4,00Totaal € 21,00 per ton
• Kuilonderzoek Eurofins Bokashi
• Postel 1 Postel 2
Ds 24.2 ds 48.8
N 15.1 N 6.6
P2O5 6.6 P2O5 3.4
K2O 19.0 K2O 5.1
PH 5.7 PH 6.5
C/N 22.0 C/N 29.0
• Kuilonderzoek Eurofins
• Poppink
• Ds 33.9
• N 11.1
• P2O5 5.3
• K2O 11.0
• PH 5.9
• C/N 19.0
• Waarde van de kuil
N € 1.00 / kgP2O5 € 0.90 / kgK2O € 0.70 / kg
• Postel 1 Postel 2
• N € 15.00 N € 6.60• P2O5 € 5.90 P2O5 € 3.10• K2O € 13.30 K2O € 9.30• o.s. pm o.s. pm
• Totaal € 34.20 Totaal € 19.00• Kosten € 21,00 Kosten € 21.00• Netto € 13.20 Netto € 2.00 -/- per ton
• Waarde van de kuil
N € 1.00 / kgP2O5 € 0.90 / kgK2O € 0.70 / kg
• Poppink
• N € 11.10• P2O5 € 5.30• K2O € 11.0• o.s. pm.
• Totaal € 27.40• Kosten € 21.00• Netto € 6.40 per ton
Partner demoveld Tubbergen
Bokashi-hoop opgezet bij Jeroen Groeneveld
Meetresultaten:
Micro-organismen Bokashi-hoop Groeneveld
Mineral Valley - Deelnemers
En vele anderen, onder meer:
- Bedrijven mestvergisting en -verwaarding
- Loonbedrijven, mechanisatiebedrijven
- Adviseurs o.a. Countus, Flynth
- BEON
- Rijkswaterstaat
- Vitens
Meer informatie?
Kijk ook op www.mineralvalley.nl
Loket: [email protected]
Of neem contact op met kwartiermaker Erik Back, 06 22 477 621
Dank voor uw aandacht!
Mineral Valley Twente is mede mogelijk gemaakt door: