Mindfulness training bij onverklaarde lichamelijke klachten

Hiske van RavesteijnPsychiater in opleidingOnderzoeker bij ELG

Beschikbare behandelingen

medicatie

fysiotherapiecognitieve

gedragstherapie

Mindfulness training?

Deary et al. 2007 Clinical psychology review 

Waarom mindfulness?

• Bewijs voor effectiviteit bij chronische pijn, depressie, fibromyalgie en chron. vermoeidheid

• Mogelijk meer acceptabel dan psychotherapie

• Benadering via het lijf

• Gericht op acceptatie versus bestrijden/vermijden

RCT

Quali‐tatievestudie

Kosten

Analyse

RCTRandomisatie

Frequente bezoekers met Onverklaarde Lichamelijke

Klachten (OLK)

Mindfulness training

Gebruikelijkezorg

Demografischekarakteristieken

Mindfulness n = 61 (%)

Gebruikelijkezorg n = 56 (%)

Vrouw 49 (80) 38 (68)Leeftijd (jaren) 47.6 46.5Opleidingsniveau• laag• gemiddeld• hoog

18 (30)25 (41)18 (30)

20 (36)18 (32)18 (32)

Betaald werk 29 (48) 30 (53)

Aantal fysieke symptomen

Aantal symptomen

Aan

talpatienten

81%   1 of meer chronische ziekten29%   3 of meer chronische ziekten

Effectiviteit van mindfulness training ?

Fysiek functioneren (SF 36)

Adjusted difference* (95% CI) end of treatment

P =end of treatment

Adjusted difference* (95% CI) 9 months follow up

P =9 months follow up

Physical functioning (PCS)

0.590 (‐2.39 to 3.57)

0.70 ‐0.135 (‐3.44 to 3.17)

0.94

Physical functioning

1.89 (‐4.10 to 7.88) 0.53 ‐0.017 (‐5.75 to 5.72)

1.00

Role physical 4.01 (‐8.70 to 16.7) 0.53 ‐8.54 (‐23.3 to 6.19)

0.25

Bodily pain ‐0.727 (‐6.52 to 5.07)

0.80 0.076 (‐7.28 to 7.43)

0.98

General health 3.05 (‐3.48 to 9.58) 0.36 0.007 (‐5.95 to 5.96)

1.00

* Correctie voor baseline, geslacht, leeftijd, opleidingsniveau

Mentaal functioneren (SF 36)

Adjusted difference* (95% CI) end of treatment

P =end of treatment

Adjusted difference* (95% CI) 9 months follow up

P =9 months follow up

Mentalfunctioning (MCS) 

3.91 (0.235 to 7.59)

0.037** ‐0.941 (‐4.66 to 2.78)

0.62

Vitality 7.38 (1.08 to 13.7) 0.022 ‐1.15 (‐8.42 to 6.12)

0.76

Social functioning 9.45 (1.37 to 17.5) 0.022 ‐0.185 (‐8.64 to 8.27)

0.97

Role emotional 9.41 (‐4.83 to 23.6) 0.19 ‐0.251 (‐13.1 to 12.6)

0.97

Mental health 4.15 (‐1.29 to 9.58) 0.13 ‐4.05 (‐9.82 to 1.73)

0.17

*Correctie voor baseline, geslacht, leeftijd, opleidingsniveau** Effect Size d = 0.32

Qualitatievestudie

Hóe werkt mindfulness?

Interview serie

12 deelnemers8 vrouwen, 4 mannen

22 ‐ 66 jaar

1einterview

MBCT 2einterview

3e interview 

Bewustwording

Patroonherkenning

Verandering

In het hier  en nu zijn

Bewustzijn

Inzicht in patronen

Patronen veranderen Proces van 

verandering

In het hier en nu zijn

Bewustzijn

Inzicht in patronen

Patronen veranderen

Het herkennen van cognitieve, 

emotionele en gedragspatronen

“Ik ging flink over mijn grenzen(…) elke keer als ik me een beetjebeter voelde begon ik extra tewerken (…) en mijn lichaam was gewoon extreem moe. Ik heb dit

steeds weer ontkend.”

In het hier en nu zijn

Bewustzijn

Inzicht in patronen

Patronen veranderen

Dagelijkse patronen veranderenGrenzen stellen

Zelfzorg verbeteren

“Ik heb veel steun gegeven aanterminaal zieken, ik ben ermeegestopt (…) Nu leef ik echt in het heden (…) Ik ben begonnen met 

bergbeklimmen”

In het hier en nu zijn

Bewustzijn

Inzicht in patronen

Patronen veranderen

Socialeproblemen

Nietaccepteren

Barriere

Barriere

Barriere Nietaccepteren

“Ik doe veel te veel in een week (..) en dan krijg ik meteen die klachten (..) Maar ik heb echt het gevoel dat ik anders geen voldoening zou 

hebben in mijn leven ….. Dus heb ik besloten ermee door te gaan.”

In het hier en nu zijn 12/12

Bewustzijn11/12

Inzicht in patronen 10/12

Patronen veranderen 7/12

AcceptatieCompassie met jezelf

“Ik kan ermeeomgaan [chronischerugpijn pijn], maarop een heel anderemanier (…) Het is zoals het is, en datis het. Je kunt het niet veranderen.” 

“Ik heb echt het gevoel dat ik ermag zijn zoals ikben: alles is OK, wat ik ook voel.” 

Conclusies

Mentaalfunctioneren

verbetert snellermet mindfulness 

training

Geen significant verschil tussen de groepen in fysiekfunctioneren

Vooral vitaliteit en sociaal functioneren

verbeteren namindfulness training

Van een focus op korte termijn symptoom reductie

Naar acceptatie van ongemak als eenonderdeel van het levenEn verbeterde zelf zorg

MBCTProces van verandering

Mindfulness in het Thermion

Waardevol voor patienten

Zinvol voor Hulpverleners?

Onderzoek naar effect op huisartsen

Onderzoek naar effect op co‐assistenten

Effect op samenwerking?

Dank

Hans BorWaling Tiersma

Participating GPs

Lea Peters

Deelnemers

Anne Speckens

Peter Lucassen

Renee Metzemaekers

Chris van Weel

Hetty Jansen

Yvonne Suijkerbuijk

Jasmijn Langbroek

Fred Wester