Mindfulness in het onderwijs–Lezing door prof. dr. Anne Speckens

Mindfulness in het onderwijs

Anne Speckens

Hoogleraar Psychiatrie

Radboudumc Centrum voor Mindfulness

• Trainingen• Patiënten met psychische klachten• Patiënten met lichamelijke aandoeningen• Medisch studenten, arts-assistenten in opleiding, medisch specialisten

• Wetenschappelijk onderzoek• Effectiviteit• Werkingsmechanisme

• Post-academische opleiding tot mindfulness trainer

• www.radboudcentrumvoormindfulness.nl

Mindfulness• Mindfulness wordt gedefinieerd als:

• Aandacht geven aan het hier en nu• Bewust • Zonder oordeel

Kabat-Zinn, 1992

Mindfulness in het onderwijs

woensdag 22 aprilDe Rode Hoed in Amsterdam

Mindfulness Based Stress Reductie• 8 bijeenkomsten van 2,5 uur

• 8 - 12 deelnemers

• aandachtsoefeningen

• gedachtenwisselingen

• informatie

• dagelijks thuis oefenen

• stiltedag

Wat doe je tijdens een mindfulnesscursus?

• Formele meditatie oefeningen • lichaamsverkenning• zitten in aandacht• bewegen met aandacht

• Informele meditatie oefeningen • drie minuten ademruimte• dagelijkse dingen met aandacht doen

• cognitieve gedragstherapie• plezierige en onplezierige activiteiten • gedachten zijn geen feiten

Wat leer je van een mindfulness cursus ?• Stoppen

• Concentratie

• Acceptatie zonder oordeel

• Relatie tussen lichamelijke sensaties, emoties en gedachten

• Observeren van automatische reacties, gedragspatronen

• Veranderen van cognitieve of gedragsmatige patronen

• Toelaten van angst, verdriet, boosheid

• Laten gaan van compensatiegedrag

• Zelfzorg

• (Zelf) compassie

Meta-analyse mindfulness in schools

Zenner et al., Frontiers in Psychology 2014

Continent


School level


Intervention features


Intervention components


Measures applied


Within-group effect sizes (K=24, n=1348)


Controlled effect sizes (K=19; controls n=876)


Domain specific effect sizes


Effect size against intensity of training


Recommendations• More research• Randomized studies• Active controls• Longer follow-up • Attrition rates• Sensitive outcome measures• Qualitative data• Behavioural measures• Manuals of interventions should be made available


Conclusions• Mindfulness-based interventions in schools is a promising avenue.

• If mindfulness is to be established in a school-based framework it will have to be teachers who are the agents and ambassadors of change.

• This might be a good resource for teachers’ own resilience and prevention of burnout, in addition to being, very likely, the best way of delivering mindfulness in schools.


Mindfulness for teachers

Flook et al., Mind Brain and Education 2013

Depersonalisation

ES=0.41

Dedication

ES=0.58

Mindfulness

ES=0.47

Kwalitatieve bevindingen• Bewustzijn

• Herkennen van patronen

• Veranderen van patronen

• Welbevinden

• Houding tegenover zelf

• Houding tegenover anderen

Bewustzijn“Waar ik me heel erg bewust van ben geworden, is de ademhaling. Het gaat

uit en in, in mooie harmonie, en de ademhaling is de basis die je altijd bij je

hebt. En het geeft me ook veiligheid, het kan me terugbrengen tot mijzelf

en mijn basis en ik heb zelfs ook ontdekt dat het een graadmeter kan zijn

voor hoe ik me voel op dat moment. Als de ademhaling verandert zoals nu

dat is er iets. Dan ga je over je grens heen, of je bent gespannen of wat

dan ook. En dat kan ik aan mezelf merken. En ik kan daarbij stilstaan en

dan bedenken waarom gebeurt dat. En heb ik daar zelf invloed op om daar

iets mee te doen?”

Herkennen van patronen

“Geleerd dat ik perfectionistisch ben en de neiging heb om goed voor te

bereiden en te anticiperen, alle agenda’s van alles en iedereen bijhouden,

kost veel energie.”

…

“Een ander ding is dat ik geneigd ben om mezelf altijd nuttig te maken,

efficiënt moet doen, vaak multitasken. In de tijd dat ik even klaar was met

wat ik moest doen, was ik vaak alweer bezig met nieuwe lijstjes maken met

dingen die ik allemaal nog weer moest doen.”

Welbevinden

“Toen de uitnodiging kwam voor deze cursus voor opleiders, dacht ik hoe ik dit

met de opleiding moet associëren dat weet ik niet, maar het leek me wel

een uitdagend iets om voor mezelf te gaan doen, dus ik dacht , nou ja, als

ik er wat aan heb heeft afgeleid daarvan misschien de AIOS er ook wat

aan.”

...

Wat ik heel mooi vond hier was dat er elke keer een prachtige bos bloemen in

de zaal staat. En ik heb afgesproken met de bloemiste dat die elke dinsdag

een bos bloemen klaar heeft staan en die zet ik dan op mijn bureau. Dat is

dan iets voor mij om naar te kijken, ik word er vrolijk van.”

Veranderen van patronen

“Ik raak soms in mijn werk een beetje oververhit, aan de kook, dus dit zal ik

dan gebruiken als symbool om me dan even de mindfulness te herinneren.

OK, even resetten, kalm, pas op de plaats, het is zo erg niet, etc. Dus dit is

iets … Ik gebruik het ook overdag in het werk dat ik even een kopje thee

neem of even rondloop of even voor iemand komt even zitten, dat je wat

rustiger, wat opener, en wat eerlijker en evenwichtiger misschien die

patiënt te woord staat.”

Zelf-compassie

“Ik denk dat mindfulness wat te maken heeft – zijn beetje grote woorden –

maar soort onvoorwaardelijk bestaansrecht is, dat wij als mensen gewoon

hebben. En voor mij heeft dat in ieder geval als gevolg dat ik er minder

voor hoef te doen, dat ik er gewoon mag zijn, wie ik ben. En dat het zo

eigenlijk al goed is. En wat ik er dan allemaal bij doe en bij streef is prima,

maar dus eigenlijk al zonder dat is het gewoon al goed.”

Compassie voor anderen

“Die steen ligt op mijn bureau van mijn spreekkamer. En ik gebruikte ‘m

eigenlijk altijd al een beetje als ik wat vast zat met een patiënt om even

naar die steen te kijken en even een paar keer te ademen. En voor de

patiënt proberen wat liefde te voelen en dan kwam er toch wel weer wat

ruimte en kon ik weer verder zonder dat ik met gekromde tenen en ergernis

met die patiënt aan het vechten was.”

Mindfulness in het onderwijs–Lezing door prof. dr. Anne Speckens

Education

Transcript of Mindfulness in het onderwijs–Lezing door prof. dr. Anne Speckens