Minder stress door meer bevlogenheid

Prof. dr. Wilmar Schaufeli

2

Animal laborans

• Moeite

• Inspanning

• Opoffering

• ‘In het zweet uws aan-schijns zult gij werken voor uw brood’ (Genesis III: 19)

De Januskop van werk

Homo faber• Creativiteit

• Uitdaging

• Ontwikkeling

• ‘In en door de arbeid wordt demens tot mens’ (Karl Marx)

3

Ons werk verandert

Van Naar

• Fysieke arbeid

• Extern toezicht en controle

• Scheiding werk-privé

• Verticale structuur

• Individuele prestatie

• Monocultuur

• Gedetailleerde taakomschrijving

• Stabiliteit

• Ervaring

• Afhankelijk van organisatie

• Mentale en emotionele arbeid

• Zelfcontrole

• Werk en privé lopen in elkaar over

• Horizontale structuur (netwerk)

• Teamwork

• Diversiteit

• Vrije opdracht

• Continue verandering, flexibiliteit

• Innovatie, creativiteit

• Zelf verantwoordelijk

4

5

Het mentale kapitaal wordt steeds belangrijker.

Daarom hebben moderne arbeidsorganisaties niet

langer gezonde, maar “mentaal vitale” werknemers

nodig.

Psychologisering

De positieve psychologie legt zich toe op het

onderzoeken en bevorderen van het optimaal

functioneren van mensen (in organisaties).

De wetenschap verandert

6

Van burnout naar bevlogenheidEen persoonlijke noot

• Is that all there is?

• Hoe zit het met andere medewerkers?

1993 19981990

7

20112009

Employee engagement is big business

8

9

“Bevlogenheid is een toestand van opperste

voldoening bij werknemers, die gekenmerkt

wordt door vitaliteit, toewijding en absorptie”

Schaufeli et al. (2001)

Utrechtse Bevlogenheidschaal

• Vitaliteit

• “Op mijn werk bruis ik van energie”

• Toewijding

• “Ik ben enthousiast over mijn baan”

• Absorptie

• “Mijn werkt brengt mij in vervoering”

• Beschikbaar in 28 talen; zie www.wilmarschaufeli.nl

• Sinds 2013 in de NEA

• Vanaf 2015 in de EUROFOUND

Schaufeli et al. (2002, 2006)

11

Relatie met biografische kenmerken(Representatieve NL steekproef TNO, N = 4.000)

• Géén geslachtsverschil

• Verschil tussen beroepenHoog:

• ondernemers

• managers

• boeren

• artiesten

• leerkrachten

Smulders (2006)

Laag:

• productiemedewerkers

• politieagenten

• ICT-werkers

• verpleeghuismedewerkers

• winkelpersoneel

12

ACTIVATIE

DEACTIVATIE

PLEZIERIGONPLEZIERIG

Naar Russell (2003)

TEVREDEN

WERK-

VERSLAAFD

OPGEBRAND

BEVLOGEN

13

Salanova, del Libano, Llorens & Schaufeli. (2013)

14

Bevlogenheid is goed voor werknemers

Lichamelijk

• Stress-reactiviteit (Langelaan et al. 2006)

• Hartactiviteit (Seppälä et al., 2012)

• C-reactief proteïne (Ugucji et al., 2015)

Mentaal

• Depressie (Hakanen & Schaufeli, 2012)

• Psychosomatische klachten (Schaufeli, Taris, van Rhenen,

2008)

• Slaapkwaliteit (Kubota et al., 20l1)

Gedragsmatig

• Werkvermogen (Airila et al. 2012)

• Initiatief nemen (Salanova & Schaufeli, 2008)

• Innovatief gedrag (Hakanen et al., 2007)

15

Bevlogenheid is goed voor organisaties

Arbeidsuitval

• Ziekteverzuim (Schaufeli et al 2009)

• Personeelsverloop (Schaufeli et al., 2006)

Prestatie

• Klanttevredenheid (Salanova et al. 2005)

•Fouten- en ongevallen (Prins et al., 2009; Nahrgang, 2011)

• Arbeidsprestatie (Halbesleben & Wheeler, 2008)

Bedrijfsresultaat

• Financiële opbrengst (Xanthopoulou et al., 2008)

• Productiviteit (Harter et al, 2006)

• Winst (Harter et al, 2006)

16

Bevlogen vs. niet-bevlogen

152 organisaties; 32.394 afdelingen; 955.905 werknemers

Gallup (2010)

Ziekteverzuim Bedrijfsongevallen Kwaliteit (defecten)

Klanttevredenheid Produktiviteit Winst

- 37%

- 49%

- 60%

+12%+18% +16%

17

-

+

Persoonlijke

hulpbronnen

-

Schaufeli, et al. (2004, 2009); Hakanen et.al. (2006, 2008); Korunka et al. (2009); Llorens et al (2006); Salanova et al. (2009)

Energiebronnen

Individuele- en

organisatie

uitkomsten

Bevlogenheid

+

+

StressorenBurnout

+

-

-

18

Het JD-R model

Stressoren

Burnout hangt samen met …

• … werkdruk

• … emotionele belasting

• … verstoorde werk-privé balans

• … conflicten op de werkvloer

• … rolproblemen

• … toekomstonzekerheid

• … reorganisaties

• … onduidelijke takenSchaufeli, & Taris (2014)

Kwantitatief

Kwalitatief

Organisatie

19

Energiebronnen

Bevlogenheid hangt samen met …

• … regelruimte of autonomie

• … afwisselend en verantwoordelijk werk

• … waardering

• … sociale steun en coaching

• … feedback over prestaties

• … leer- en ontwikkelingsmogelijkheden

• … participatie in de besluitvorming

• … rechtvaardigheid

Schaufeli, & Taris (2014)

Werk

Groei

Organisatie

Sociaal

20

Persoonlijke hulpbronnen

Bevlogenheid en burnout hangen samen met…

• … emotionele stabiliteit

• … extraversie

• … optimisme en zelfvertrouwen

• … eigen effectiviteit (self-efficacy)

• … flexibiliteit en aanpassingsvermogen

• … prestatiemotivatie

21

Xanthopoulou (2011)

Bevlogen leiderschap

Leiderschapsstijl “Inspireren”

- Stimuleert talentontwikkeling

- Enthousiasmeert voor plannen

- Benadrukt de zin van het werk

Leiderschapsstijl “Versterken”

- Geeft vrijheid en verantwoordelijkheid

- Moedigt geven eigen mening aan

- Delegeert effectief/ stuurt op resultaat

Leiderschapsstijl “Verbinden”

- Moedigt samenwerking aan

- Zorgt voor gezamenlijke doelen

- Vermindert frictie in het team

Groei

Verbondenheid

Autonomie

22

Energiebronnen Bevlogenheid

+

StressorenBurnout

+

Individuele- en

organisatie

uitkomsten

+

-

Bevlogen

leiderschap

Schaufeli (2015)

Persoonlijke

hulpbronnen

23

Leiderschap in het JDR-model

--

-

+ +

+

+

+

Interventies

Curatie Preventie ‘Amplitie’

24

Organisatie-gerichte aanpak

• Goede communicatie & informatievoorziening

• Groei- en ontwikkelingscultuur

• Management Development

• Loopbaanontwikkeling

• Heldere functieomschrijving

• Taakherontwerp

• Vergroten van energiebronnen

• Regelmatig medewerkersonderzoek Schaufeli & Salanova (2007, 2008)

25

Cultuur&

communicatie

Strategie &

structuur

Taak-&

functieontwerp

Team-gerichte aanpak

• Participatie in besluitvorming

• Taakverrijking

• Vergroten van de autonomie

• Constructieve conflictoplossing

• Verbeteren van het teamklimaat

• Steun van collega’s

• Coaching door leidinggevende

Schaufeli & Salanova (2007, 2008); De Geus e.a. (2004)

26

Samenwerking

&

teamklimaat

Individu-gerichte aanpak

• Self-monitoring

• Doelen stellen

• Cognitieve technieken

• Positieve emoties

• Persoonlijke effectiviteit

• Prosociaal gedrag

• Life-style en gezondheid

• Goede werk-privé balans

27

Tien tips voor bevlogenheid

1. Benut zoveel mogelijk je eigen talenten en volg je dromen en passies

2. Zorg voor een goede balans tussen werk en privé

3. Focus niet alleen op resultaat maar ook op je persoonlijke ontwikkeling

4. Wees optimistisch; denk in mogelijkheden in plaats van problemen

5. Help en steun anderen op het werk, wees coöperatief

6. Vraag regelmatig feedback van anderen; blijf in gesprek met je baas

7. Zorg goed voor je lijf; bewegen, slapen en ontspannen

8. Stel jezelf uitdagende, maar wel realistische doelen

9. Neem initiatief, benut de mogelijkheden die het werk biedt

10.Hou het werk uitdagend, ook voor de toekomst

28

Contact

Academisch: www.wilmarschaufeli.com

Consultancy: www.3ihc.nl

Self-help tool: www.gripwerkt.nl

29