Mijn mesje, vriend of vijand - Zelfverwonding.be...2. Fase 1: Een bepaalde gebeurtenis lokt...

1 Perso presentatie

Mijn mesje, vriend of vijand

Over behandeling van zelf-verwondend

gedrag in een residentiële setting

Isabel D’Hont

Geert Everaert

Kliniek Sintjozef Pittem

2 Perso presentatie

Kliniek Sintjozef Pittem = PZ in ‘Evolutie’

- VEILIGHEIDSMANAGEMENT

- HERSTELVISIE

- ERVARINGSDESKUNDIGHEID

- KLINISCHE PSYCHOTHERAPIE

- AFGENOMEN TABOE

3 Perso presentatie

Klinisch psychotherapeutische en NIET

psychiatrische invalshoek

- AFSTEMMING OP DIVERSE NIVEAUS!

- Repressie/restrictie = CONTROLEGEVOEL

- BLIKOPENER

- Basis-overtuigingsgroepen

- Fight/flight

- Messias

- Uiterst gevoelig en complex thema

- Bewaren van de professionele houding / kader tegen

het re-ageren

- Echte specialist = de jongere zelf

4 Perso presentatie

5 Perso presentatie

De gekwetste adolescent = prototype

- Heterogene groep en dus UNIEK

- Homogene problematiek

6 Perso presentatie

Adolescentie = bloed, zweet en tranen

- Het blijvende ‘Etiket’

>< PSYCHOTHERAPEUTISCHE of MENTALE RUIMTE

- Op zoek naar een positieve ‘ontwikkeling’ = uitbouwen van

een TOEKOMSTPERSPECTIEF

- Doorbreken van vicieuze cirkels = zicht krijgen op de

onderliggende dynamiek

7 Perso presentatie

Onderliggende psychodynamiek

- ‘Evacuerende noodsituatie’ door ‘oppervlakkige (EUFORE)

spanningsreductie’= van ‘out of touch’ naar ‘IN TOUCH’

- Van A-dictie tot ‘uw gedacht leren zeggen’- Uitageren als ondermijning psychotherapeutisch

proces

- verslaving = neurobiologisch

- De STOP…. Het creëren van een tijdsdimensie

- Iatrogene AM epidemie

8 Perso presentatie


- Identiteit en individuatie/separatie ; springtij van de

adolescentie

- nood aan PSYCHISCHE RUGGENGRAAT/STERKE HUID

of er dreigt versplintering door de aanval op zichzelf

- Om de externe, reële ouders te kunnen loslaten is een

veilig ouderlijk introjekt, waarop men kan terugvallen

noodzakelijk

9 Perso presentatie


- REGULATIE (gevoelens, zelf, relaties) probleem ; functie van

zvg = reguleren (cfr. draaiknoppen)

- Installatie van een transitionele ruimte waarin afstand

mogelijk is en echt kan gesproken worden

- Symbolisatie en mentalisatie onder druk !

- BETEKENIS VAN DE ACT IN HET HIER EN NU

- Geïnternaliseerde pre-oedipale moeder die in fantasie het

lichaam controleert : HET BEGRIJPEN VAN DE

OVERDRACHTSRELATIE

- Het betrekken van de context !

10 Perso presentatie

Behandeling = MULTIMODAAL

- ZVG = vraag naar psychotherapie (of trachten te bereiken)

- Persoonlijkheidsstoornis voorkomen

- PSYCHOTHERAPIE = UW GEDACHT ZEGGEN

- Vicieuze cirkel doorbreken

- Vermijden verslaving

- Spanning een plaats geven = PERSOONSGERICHT

- Symboliseren ipv uitageren

- Geraakt, geïntigreerd geraken ; NIET overtuigd of

overdonderd (al genoeg achtervolgende, intrusieve

objecten)

- Projectieve identificatie – CAVE EIGEN OVERSPOELING

- Kader creëren = STABIELE DERDE (OBJECTCONSTANTIE)

- Met intentie om te stoppen


Behandeling = MULTIMODAAL

- Geen betekenisloze act – opletten met te vroege duidingen

- Confrontatie zonder timing kan zvg doen toenemen

- POSITIVE RISK TAKING IPV REPRESSIE

- Gesloten afdeling = rode lap op een stier

- Bieden van STEUN = cruciaal

- Creëren van een illusie van zorgfiguur !

- MBT in ‘hier en nu’

- Respect tijdens de verzorging


In de praktijk…

Tijd om door een andere bril te kijken!


Machteloosheid +++

Zelfverwonding: vicieuze cirkel?

Zelfverwonding: 5 fasen

Het zelfverwondingsproces: 5 fases

• Fase 0: Rust en groei

• Fase 1: Beginfase

• Denkstadium

• Negatieve gedachten, frustraties, herbelevingen,

triggers,…

• Fase 2: Klimmende fase

• Gevoelsstadium

• Gevoelens overweldigend – spanning - onveiligheid

Zelfverwonding: 5 fasen

Het zelfverwondingsproces: 5 fases

• Fase 0: Rust en groei

• Fase 1: Beginfase

• Fase 2: Klimmende fase

• Fase 3: Crisisfase

• Gedragsstadium: poging tot zelfbehoud

• Controleverlies – impulsieve reactie

• Fase 4: Postcrisisfase

• Effect van ZVG

• Verschillende gevoelens:

• Direct na ZVG: opluchting

• Controleherstel en pijnbeleving

• Schuldgevoelens, schaamte en angst…

Zelfverwonding: hulpverlening

Hulpverleners

• Zelden direct getuigen van zvg

• Beslotenheid van eigen ruimte

• Wel confrontatie met bloed, wonden,…

• confronterend?

• het feit dat iemand zichzelf dat aandoet?

• Hulpverlener = verantwoordelijk

• Hulpverlener = onmacht

• Gevolgen voor relatie patiënt - hulpverlener

Zelfverwonding: belang communicatie

• Contact vaak verstoord door misverstanden

• Verschillen in prioriteiten

• HV = stoppen zelfverwonding!!

• Patiënt = niet stoppen !!

• Beiden angsten en bezorgdheden

• Stilzwijgen

• Discommunicatie

• Frustratie, boosheid, vernedering,…

• Gevolg zelfverwonding

• Tegenoverdracht, verwijt, weerzin, afwijzing

• Gevolg zelfverwonding

Zelfverwonding : communicatie – 5 T’s

Communicatieproblemen binnen de verschillende niveaus

- Tijd

- Timing

- Taal

- Technieken

- Taboes

Tijd

Techniek

Tempo

TaboeTaal


• Tijd:

• Contactmomenten:

• Wanneer – waar:

• bepaald door HV

• Ad - hoc beschikbaarheid?

• Drukte – crises - ….

• Gebrek continuïteit zorg

• bemoeilijkt vertrouwensband

• Time - out


• Tempo

• Te hoge verwachtingen en eisen

• Te snel moeten praten over…

• Verplicht mee volgen van alle

therapiesessies


• Taal:

• Beperkt of geen woorden om over emoties te praten

• Wel verwachting van HV

• Erover kunnen praten = kunnen stoppen met

gedrag

• Zeer beperkt gebruik van non-verbale middelen

• Gebruik van vakjargon

• Sluit niet aan bij beleving patiënt afstand

• Gebruik psychiatrische labels

• Gebruik stereotypen

• Mythen


• Techniek:

• Gesprekken

• Vaak in interviewstijl

• Thema bepaald door HV

• Nadruk op problemen en pathologie

• Gezonde aspecten weinig aandacht

• Humor relatief weinig ingezet

• Hulpverlener:

• Te weinig kennis en specifieke vaardigheden

• Weinig alternatieven voor begrenzing

‘pathologisch’ gedrag

• Hulpverleningsperspectief (‘expert’): domineert

vooral


• Taboes:

• Essentiële zaken niet/ te weinig besproken tussen

allen

• Geheimen binnen levensverhaal van patiënt

• Negatieve ervaringen met hulpverlening

• Eigen remmingen bij hulpverlener

• Wiens taak?

• Geen multidisciplinaire teamvisie?!

• Besmettingsgevaar?

• Taboe van lichamelijkheid?

Zelfverwonding: wat te doen?

1. Afstemming van zorg en goede communicatie

2. Vroegtijdig signaleren

3. Wat als de stress oploopt


1. Afstemming van zorg en goede communicatie

• afstemming van zorg:

• Zelfverwonding = uit evenwicht – desintegratie

• Voelen in het ‘hier – en – nu’

• ‘Ziek’ gedrag communicatief aspect

• Gedrag serieus nemen + discommunicatie aanpakken

• Ruimte leren maken voor keuzes en alternatieven

• Communicatie met familie, vrienden en omgeving

• Essentieel: geduld – structuur – veiligheid - consistentie

• Goede communicatie


1. Afstemming van zorg en goede communicatie en : 5 T’s


• Goede communicatie: 5 T’s

• Tijd:

• Bereikbaarheid

• Duidelijkheid – structuur binnen werkplanning o.a.

afwezigheid

• Wanneer – hoelang: op voorhand bespreken

• Timing:

• Volgen therapiesessies: keuzes bespreekbaar –

aangepast aan individuele tempo stressregulatie

• HV adviserende en motiverende rol

• Timing fysieke benadering





• Tijd:

• Timing:

• Taal:

• Ruimte om gevoelens non-verbaal te uiten

• HV weet met woorden en gedragingen dat patiënt

aangeeft zich slecht te voelen

• Afspraken over taalgebruik en manier van

communicatie

• Gedrag positief labelen

• Herdefiniëring en normalisering van zelfverwonding

als ‘functioneel ‘ gedrag

• Vermijding van ‘pathologiserend jargon’





• Tijd:

• Timing:

• Taal:

• Technieken:

• Verschillende werkinstrumenten o.a. non-verbaal

• ‘ Peilen van de onmiddellijke behoeften’

• Alledaagse activiteiten die bijdragen aan

stress- en emotieregulatie

• ‘Eerste hulp in crisis’





• Tijd:

• Timing:

• Taal:

• Technieken:

• Taboes:

• Open communicatie over zelfverwonding

• Gebruik informatiemateriaal

• Waar wil patiënt wel/niet over praten? ‘ Moeilijke

onderwerpen lijst’

• Hulp inroepen omgeving patiënt



• Hoe?

• Anticiperen op stressbronnen

• Acties stress en desintegratie

• Interventies

• Alternatieven zoeken

• Proces met vallen en opstaan

• Uitlokkers en signalen niet altijd even eenduidig

• Ingezette interventies niet altijd hetzelfde effect

• Regelmatige evaluatie en analyse

• Patiënt niet altijd in staat tot zelfreflectie

• Ook aandacht voor proces van hulpverlener intervisie



• Hoe?

• Proces met vallen en opstaan

• Alternatieven

• Zoektocht

• Afhankelijk van functie van zelfverwonding Moet dezelfde

functie hebben

• Individueel – persoonlijk

• Verschil:

• geen nadelige gevolgen

• Littekens

• Schuldgevoelens

• Kunnen uitstellen = gevoel van succes

• Vaak fysieke alternatieven

• Soms besluit nog niet klaar om te stoppen met

zelfverwondend gedrag


3. Wat als de stress oploopt

• acties bij verschillende fases van proces van

zelfverwondend gedrag concreet beschrijven in

signaleringsplan

• Doel : bieden van houvast

• Ervaringsdeskundigheid gebruiken

• Cave: technisch iets kunnen ≠ emotioneel iets

aankunnen

• Voldoende presentie en ondersteuning

• Duidelijke afspraken rond wanneer overnemen

Zelfverwonding: signaleringsplan

5 fases:

1. Fase 0 : Er is niets aan de hand en je voelt je

goed. Er is tijd voor rust en groei.

2. Fase 1: Een bepaalde gebeurtenis lokt gevoelens

en gedachten uit die stress geven.

3. Fase 2 : De stress neemt steeds verder toe totdat

je jezelf verwondt.

4. Fase 3: Door het zelfverwonden vermindert de

stress voor een bepaalde tijd.

5. Fase 4: Terug in rustiger vaarwater.


• Fase 0

• Bespreekbaarheid

• Essentiële werk

• Fase 1 en fase 2:

• Ondersteunende werkinstrumenten

• ‘15 minuten regel’

• ‘Alles behalve zelfverwonden regel’

• Als zelfverwonden niet te vermijden is…

• Advieslijst


• Fase 3: zelfverwonding

• Fase 4: Nazorg en afronding

• Acties formuleren voor na de zelfverwonding

• Hoe zich veilig voelen?

• Hoe steun krijgen?

• Wondverzorging:

• Waar en wie?

• Spoedeisende hulp?

• Gaat er iemand mee?

• Doel: werkrelatie goed houden en blijvende communicatie

• Aandacht voor afscheidsproces!


Bedankt voor jullie aandacht!!

Mijn mesje, vriend of vijand - Zelfverwonding.be...2. Fase 1: Een bepaalde gebeurtenis lokt...

Documents

Transcript of Mijn mesje, vriend of vijand - Zelfverwonding.be...2. Fase 1: Een bepaalde gebeurtenis lokt...