Roeland Verhelle Eindwerk AMC 3: academiejaar 2014 - 2015 Klas: Luc Bataillie

Mijn gitaar heeft Spaanse ‘roots’

  2  

Inhoudstafel:  

MIJN  CHALLENGE?   3  

SPANJE  EN  DE  GITAAR   4  

JOAQUÍN  RODRIGO   6  

ZIJN  LEVEN   6  EEN  DEEL  VAN  ZIJN  WERKEN…   7  CONCIERTO  DE  ARANJUEZ   8  FANTASIA  PARA  UN  GENTILHOMBRE   9  

EEN  INTERVIEW  MET  JOZEF  VERCAMPT  (EN  MIJN  OPA)   10  

EEN  BELANGRIJK  GITARIST  MET  SPAANSE  ‘ROOTS’   12  

                                                           

  3  

Mijn  challenge?      Hoe  moet  ik  nu  gitaarbouw  koppelen  aan  klassieke  muziek?    Er  schoot  mij  plots  iets  te  binnen.  Mijn  grootvader  heeft  mij  ooit  gezegd:  “Gitaren  uit  Spanje  zijn  de  beste.  Door  bepaalde  technieken  die  ze  in  Spanje  gebruiken  maken  ze  schitterende  gitaren.  Daarom  probeer  ik  zo  veel  mogelijk  mijn  gitaren  te  bouwen  volgens  de  Spaanse  kunsten.”    Die  woorden  hebben  mij  aan  het  denken  gezet.  Ik  ging  op  zoek  naar  een  gitaarstuk  waar  je  Spanje  in  zou  kunnen  herkennen.  Toen  ontdekte  ik    ‘Concierto  de  Aranjuez’  van  Joaquin  Rodrigo.  Een  concerto  voor  gitaar  en  orkest  waarvan  vooral  het    tweede  deel  bekent  in  de  oren  klinkt.  Tijdens  het  beluisteren  van  het  originele  concerto  werd  ik  volledig  ondergedompeld  in  de  Spaanse  ‘atmosfeer’.  Het  volgende  nummer  op  de  cd  vond  ik  ook  heel  mooi,  namelijk:  Fanatsía  para  un  gentilhombre.                                                                                                

  4  

Spanje  en  de  Gitaar    Spanje  is  het  land  van  de  gitaren.  Als  je  naar  Spaanse  muziek  luistert,  is  er  vaak  gitaar  te  horen.  Gitaarmuziek  om  naar  te  luisteren,  maar  ook  om  op  te  dansen.  Om  te  weten  te  komen  waarom  Spanje  zo  gekend  is  voor  zijn  gitaren,  duiken  we  eerst  even  in  het  verleden.    In  vroegere  tijden  bestond  er  al  een  instrument  dat  op  een  gitaar  leek,  maar  nog  veraf  stond  van  het  model  van  de  klassieke  gitaar  van  nu.  Dit  instrument  werd  de  kithara  genoemd  en  werd  gebruikt  door  de  oude  Grieken.    De  naam  ‘gitaar’  is  afgeleid  van  deze  voorganger.  De  Kithara  is  nooit  in  Spanje  geweest,  maar  hij  is  er  dus  wel  familie  van.    De  luit  was  wel  een  instrument  die  in  Spanje,  en  ook  de  rest  van    Europa,  zijn  intrek  had  genomen.  Dit  snaarinstrument  leek,  qua  vorm,  al  wat  meer  op  de  gitaar.  In  tegenstelling  met  de  Kithara  heeft  de  luit  wel  een  hals  met  een  kop.  Het  instrument  is  afkomstig  van  de  Arabieren.  Maar  de  luit  zoals  men  die  nu  kent,  is  niet  het  oorspronkelijke  snaarinstrument  van  de  Arabieren.  Men  noemde  dat  toen  de  Oed.  Wanneer  de  Oed  in  Europa  kwam,  ging  men  het  verder  ontwikkelen  tot  de  westerse  luit.  Vanaf  1300  werd  de  luit  een  groot  succes  in  Europa.  Maar  in  Spanje  was  het  succesverhaal  heel  wat  minder.  Dit  instrument,  die  leek  op  de  Oed,  verwees  teveel  naar  de  Moorse  overheersing  die  er  toen  was.  De  Arabieren  hadden  niet  alleen  de  Oed  mee  naar  Europa,  maar  ook  nog  andere  snaarinstrumenten.  Daaruit  kwam  de  Vihuela  voort.  Dit  instrument  sloeg  wel  aan  in  Spanje    Dit  Oosterse  snaarinstrument  is  uiteindelijk  in  Spanje  terecht  gekomen  door  de  Arabieren.  De  Vihuela  is  een  stuk  kleiner  dan  de  klassieke  gitaar  en  de  vorm  van  de  klankkast  is  meer  uitgetrokken.    Een  Vihuela  heeft  oorspronkelijk  4  snaren.  Dit  instrument  was  zeer  populair  gedurende  een  halve  eeuw  bij  de  Spanjaarden  en  werd  veel  bespeelt.  De  Vihuela  kreeg  in  de  18e  eeuw    zes  snaren    en  werd  omgetoverd  tot  de  klassieke  gitaar  die  wij  nu  kennen.    In  de  19e  eeuw  is  de  klassieke  gitaar  ontwikkeld  door  Antonio  de  Torres  Jurado.  Sindsdien  is  hij  nog  maar  weinig  veranderd.    

 

   

  5  

Een  heel  erg  lijkende  Spaanse  gitaar  is  de  Flamencogitaar.  Het  verschil  zit  in  de  grootte  en  de  diepte  van  de  klankkast.  De  Flamencogitaar  is  een  klein  beetje  kleiner  en  is  minder  diep  dan  de  klassieke  gitaar.  Dankzij  de  bouwwijze  die  men  toepast  om  een  Flamencogitaar  te  maken,  kan  het  de  dynamische  kracht  en  felheid  van  een  flamingo  (de  vogel  dus…)  overbrengen.  Onderblad  en  zijkanten  worden  meestal  gemaakt  uit  Spaanse  cipres  (hoge  blond  houtsoort)  waaruit  mijn  gitaar  ook  gemaakt  is.  Het  bovenblad  word  dan  meer  gemaakt  uit  een  donkere  houtsoort  (spar  of  den).  De  Flamencogitaar  werd  vroeger  vooral  als  begeleiding  gebruikt  tijdens  het  dansen  of  het  zingen.  De  componisten  Ramón  Montoya,  Niño  de  Ricardo  en  Sabicas  hebben  echter  aangetoond  dat  de  Flamencogitaar  meer  in  petto  heeft  dan  alleen  begeleiding  (midden  20e  eeuw).  Mijn  gitaar  is  ook  een  Flamencogitaar.  Het  heeft  zeker  een  mooie  en  warme  klank.  

 

 

     

                               

  6  

     

 

 

 

Joaquín  Rodrigo    

Zijn  leven   Joaquín  Rodrigo  is  de  componist  van  mijn  centrale  werk.  Hij  werd  geboren  in  1901  als  de  jongste  van  10  kinderen.  Door  difterie  (infectieziekte  die  vooral  bij  kinderen  voorkomt)  werd  hij  op  3-­‐jarige  leeftijd  blind.  Maar  dat  weerde  hem  niet  om  dingen  te  doen.  In  1906  volgde  hij  in  Valencia  (geboortestad)  muziek  op  een  blindeschool  waar  hij  ook  het  brailleschrift  heeft  geleerd.  Zijn  liefde  voor  muziek  groeide  meer  en  meer.  Hij  besefte  dat  hij  componist  wilde  worden  na  het  horen  van  een  opera  van  Giuseppe  Verdi.  Daarom  besloot  hij  te  studeren  in  Valencia,  aan  het  ‘Conservatoria  Superior  de  Música.’  Na  zijn  studies,  maakte  hij  zijn  eerste  werken  in  1922.  Na  twee  jaar  werd  één  van  zijn  werken  uitgevoerd.  Het  orkestwerk  Juglares.  Rodrigo  ging  naar  Duitsland  in  1922  om  verder  te  studeren.  Diezelfde  periode  was  hij  ook  lid  van  een  avant-­‐gardistische  componistengroep  in  Madrid  waar  er  veel  geëxperimenteerd  werd  met  muziek.  Maar  zijn  lidmaatschap  beëindigde  hij  al  snel  wanneer  hij  een  prijs  misliep  hierdoor,  de  Premio  Nacional  de  Música.    In  1927  ging  Rodrigo  studeren  in  Parijs  bij  Paul  Dukas  aan  de  ‘École  Normale  de  Musique’.  Hij  hield  veel  vriendschappen  over  aan  deze  periode,  waaronder  Ravel,  Stravinsky,  Honnegger,  Milhaud,  de  Falla…    In  1934,  terug  in  Spanje,  ontving  hij  de  titel  van  ‘Graaf  van  Cartagena’.    Ter  ere  van  zijn  leraar  Paul  Dukas  componeerde  Rodrigo, Sonata  de  Adiós  voor  piano  in  1935.    Hij  reisde  hierna  naar  Frankrijk  en  studeerde  verder  aan  het  Nationale  conservatorium  van  Sorbonne  om  zijn  stijl  verder  te  ontwikkelen.  Nadat  hij  afstudeerde  reisde  hij  eerst  nog  wat  door  Duitsland,  Oostenrijk  en  Zwitserland.  Na    

  7  

afloop  van  de  Spaanse  Burgeroorlog  in  1939  verhuisde  hij  terug  naar  Madrid.    Toen  hij  nog  in  Parijs  was,  begon  hij  met  het  componeren  van  zijn  meesterwerk,  ‘Concierto  de  Aranjuez’  voor  klassieke  gitaar  en  orkest.  Hij  voltooide  dit  werk  in  Madrid.    Velen  zeggen  dat  Parijs  de  stad  is  van  de  liefde.  Misschien  is  dat  waar.  Want  Rodrigo  ontmoette  daar  de  vrouw  waar  hij  de  rest  van  zijn  leven  mee  zou  doorbrengen.  Ze  was  een  docent  piano  aan  het  conservatorium  van  Parijs.  Ze  heette  Victoria  kamhi.  Ze  kwam  uit  Turkije,  maar  sprak  heel  wat  Europese  talen  en  kende  veel  culturen,  net  zoals  Rodrigo.  Een  perfecte  match  dus…  Uiteindelijk  trouwden  ze  in  1933  en  kregen  een  dochter,  Cecilia.  Victoria  gaf  haar  job  op  om  voor  Joaquín  te  zorgen  en  aan  hem  volledig  te  kunnen  toewijden.  Later  maakte  ze  een  autobiografie  over  haar  jeugdjaren,  over  Rodrigo  en  hun  leven  samen.  Zijn  buitenlandse  bekendheid  werd  aangemoedigd  door  Generaal  Francisco  Franco,  die  op  dat  moment  heerste  in  Spanje.  Met  de  uitvoering  van  zijn  Fantasia  para  un  gentilhombre  in  1958  bereikte  Rodrigo  een  hoogtepunt  in  zijn  internationale  carrière.    Later  werd  hij  medewerker  bij  de  radio  en  docent  aan  de  Madrileense  universiteit.  Hij  kreeg  ook  verschillende  prijzen  en  werd  in  1991  terug  van  adel.  Hij  werd  benoemd  tot  ‘Markies  van  de  tuinen  van  Aranjuez’.  Deze  titel  nam  zijn  dochter  over  na  zijn  overlijden  in  1999.  Zijn  werken  en  zeker  de  ‘Concierto  de  Aranjuez’  worden  over  de  hele  wereld  nog  erkend  en  gespeeld.      

Een  deel  van  zijn  werken…   Werken  voor  orkest    

o Concierto  de  Aranjuez  (gitaar  en  orkest)  o Concierto  de  estío  (viool  en  orkest)  o Concierto  Madrigal  (twee  gitaren  en  orkest)  o Concierto  in  modo  galante  (cello  en  orkest)  o Música  para  un  jardín    o Dos  danzas  Españolas  o Concierto  para  una  fiesta  o Fantasia  para  un  gentilhombre    

 Werken  voor  harmonieorkest      

o Paso-­‐doble  para  paco  alcalde  o Per  la  flor  del  lliri  blau  o Adagio,  para  instrumentos  de  viento  

   Werken  voor  piano    

o Deux  Berceuses  o Bagatela  o Serenata  Espoñola  

  8  

o El  Àlbum  de  Cecilia  o Preludia  de  Añoranza  o Atardecer  (vierhandig)  

 Werken  voor  gitaar    

o Concierto  Andaluz  (  voor  4  gitaren)  o Concierto-­‐madrigal  (voor  2  gitaren)    

   

Concierto  de  Aranjuez        

Dit  was  het  meesterwerk  van  Joaquín  Rodrigo.  Maar  aan  een  meesterwerk  heb  je  altijd  een  begin.    Zo  was  dit  ook  het  geval.  Wanneer  Rodrigo  verbleef  in  Parijs,  begon  hij  aan  zijn  compositie.  Hoe  ging  hij  nu  zijn  werk  gaan  maken?  Wat  moest  het  overbrengen  bij  de  mensen?  Rodrigo  was  hij  als  Spanjaard  niet  meer  veilig  in  zijn  eigen  land.  Een  burgeroorlog  teisterde  Spanje.  Daarmee  verzwakte  de  rijke  Spaanse  cultuur  waar  Rodrigo  zo  van  hield.  Dit  zorgde  ervoor  dat  hij  elementen  instopte  dat  verwees  naar  deze  cultuur.  Uiteindelijk  was  het  werk  af  in  1939  in  Parijs.  Dit  werk  werd  voor  de  eerste  keer  gespeeld  wanneer  de  burgeroorlog  gedaan  was.  Maar  dit  werk  was  ook  een  breekpunt  voor  de  gitaar  in  de  klassieke  muziek.  Gitaar  werd  nu  als  volwaardig  instrument  gezien  om  concerten  te  spelen.  Dit  werk  werd  uitgevoerd  in  Barcelona    op  9  november  1940  door  het  filharmonisch  orkest  van  Barcelona  en  als  solist…  een  gitaar  uiteraard!  Na  deze  uitvoering  werd  het  werk  een  grote  hit.  Niet  veel  later  in  1941  werd  dit  werk  in  Madrid  gespeeld.  De  naam  is  afgeleid  naar  de  plaats  waar  Spaanse  koningen  hebben  gewoond.  Rodrigo  heeft  daar    ook    hele  tijd  gewoond.  Zijn  graf  kan  je  bezoeken  op  het  plaatselijke  kerkhof.  Hoewel  men  zou  denken  dat  de  gitaar  niet  opgewassen  is  tegen  een  orkest,  houd  de  solopartij  het  goed  vol  doorheen  het  stuk,  met  krachtige  passages  en  zachte  melodieën.  De  gitaarsolo  wordt  nooit  ‘overspoeld’  door  het  orkest.  Het  komt  maar  zelden  voor  dat  de  gitaar,  als  alleenstaand  instrument,  de  enorme  kracht  van  een  vol  orkest  uitdaagt.  In  die  zin  is  dit  een  baanbrekend  werk.  Het  werk  bestaat  uit  drie  delen.      Het  eerste  deel,  Allegro  con  spirito,    is  een  spannend  en  levendig  stuk  gespeeld  door  de  flamincogitaar.  Samen  met  de  instrumentale  kleuren  van  het  orkest,  hoor  je  een  mooi  kleurenpalet.    Hier  is  de  invloed  van  de  flamencomuziek  te  herkennen.  Vooral  wat  het  ritme  betreft.    

 Het  tweede  deel  ,Adagio,  is  zeer  bekend.  Het  is  een  langzaam  deel  met  een  rustige  melodie.  Die  wordt  aangevat  door  de  Engelse  Hoorn,  omspeeld  door  de  gitaar  en  violen.  De  melodie  wordt  verder  overgenomen  door  andere  instrumenten  van  het  orkest  om  dan  uiteindelijk  uit  te  monden  in  een  gezamenlijk  ‘tutti’.  Over  het  ganse  stuk  hangt  er  een  weemoedige  sfeer.  Hier  zou  Rodrigo  zijn  persoonlijke  emotionele  belevenissen  in  verwerkt  hebben.  O.a.  het  verlies  van  een  1e  kindje  kort  na  de  bevalling  waarbij  ook  zijn  vrouw  in  levensgevaar  verkeerde...  

 Het  derde  deel  (Allegro  gentile)  klinkt  dan  weer  veel  levendiger  en  vrolijker,  waarbij  een  driekwartsmaat  wordt  afgewisseld  met  een  tweekwartsmaat.  

  9  

Fantasia  para  un  gentilhombre    

Rodrigo  componeerde  ook  een  tweede  populair  werk  namelijk,  fantasía  para  un  gentilhombre  (fantasia  for  a  gentleman).  Dit  werk  is  ook  een  concerto  voor  gitaar  en  orkest.  Deze  concert  bestaat  uit  4  delen  waarbij  Rodrigo  zich  heeft  laat  inspireren  door  een  ander  werk  voor  solo  gitaar  van  de  Spaanse  componist  Gaspar  Sanz.  Deze  compositie  uit  de    17e  eeuw  omvat  zes  korte  dansen  voor  solo  gitaar.  Rodrigo  schreef  dit  concerto  in  1945  voor  de  gitarist  Andrés  Segovia.  Hij  blijkt  ook  de  ‘fatsoenlijke  edelman’  te  zijn  waar  naar  verwezen  wordt  in  de  titel.  

 Het  eerste  deel,  Villano  y  Ricercare,  begint  met  een  melodische  villano(=  schurk)  die  zowel  door  de  gitarist  als  het  orkest  wordt  gespeeld.  Deze  vorm  van  dialoog  vind  je  ook  terug  in  de  andere  delen  van  het  werk.  In  de  tweede  helft  van  dit  deel  is  er  een  contrasterende  ricercare  te  horen,  herhaald  in  de  vorm  van  een  fuga  (meerstemmig  stuk).    

 Het  tweede  deel  begint  met  een  mooie,  in  het  oor  klinkende,  melodie,  Espanoleta,  die  een  rijke  begeleiding  van  de  snaren  in  het  orkest  heeft.    Het  middelste  deel,  Fanfare  de  la  Caballeria  de  Nápoles,  klinkt  veel  levendiger  met  snelle  drum  beats  en  begeleiding  van  de  gitaar    

 Het  derde  deel,  Danza  de  las  Hachas  of  dans  van  de  assen,  klinkt  als  een  energieke  dans.    

 Het  vierde  deel,  Canario,  brengt  muziek  in  de  stijl  van  een  volksdans  afkomstig  van  Canarische  Eilanden.        

  10  

Een  interview  met  Jozef  Vercampt  (en  mijn  opa)    Naar   aanleiding   van   mijn   AMC-­‐project   heb   ik   mijn   opa   geïnterviewd,   omdat   ik   via   de  instrumentenbouw   tot   mijn   projectonderwerp   gekomen   ben.   Een   andere   link   met   mijn  project  ligt  in  het  feit  dat  mijn  opa  niet  alleen  klassieke  instrumenten    -­‐  zoals  violen,  cello’s,  contrabassen  en  klassieke  gitaren-­‐    bouwt  maar  zich  ook  op  de  bouw  van  Spaanse  gitaren  heeft  gelegd.  Ik  dacht  dat  een  interview  over  deze  instrumenten  een  diepere  dimensie  aan  mijn  project  zou  geven.  Vandaar  dit  interview.    

 

 

 

 

 

 

           Waarom  ben  je  aan  gitaarbouw  begonnen?    Ik  ben  aan  gitaarbouw  begonnen  omdat  ik  zelf  een  beetje  gitaar  speelde  en  er  was  een  zeker  moment  waarop  ik  dacht:   ‘Zou  ik  dat  niet  ook  eens  zelf  kunnen  bouwen?’.  Ik  heb  daar   dan   inlichtingen   voor   genomen   en   ik   ben  begonnen  met   gitaarbouw   in  Puurs.   Ik  heb  daar   toch  een   jaar  of   zes   les  gevolgd  voor  allerlei   strijkinstrumenten.   Ik   leerde  de  bouw  van  violen,   cello’s,   contrabassen  en  altviolen.   In  de   tussentijd  ben   ik  ook  met  de  gitaarbouw   begonnen.   Die   interesseerde  mij   heel   erg.   Je   hebt   natuurlijk   verschillende  gitaren  met  o.a.  de  klassieke  gitaar,  maar  ook  de   flamencogitaar,  de  maccafferigitaar  –  waar  de  zigeuners  op  speelden  –  enz.  Het   interesseerde  mij  enorm  om  dat  allemaal   te  leren  maken.      

 

 

 

  11  

Is  er  een  verschil  tussen  de  spaanse  gitaarbouw  en  anderen?      Wel,   er   is   natuurlijk   altijd   een   verschil.   De  flamencogitaren   worden   meer   gebouwd   in   Spanje,  voornamelijk   in  Andalusië,  waar  ze  veel  meer  op  de  volkse   manier   zullen   gaan   gitaarspelen.   Het   wordt  gebruikt   om   co   flamencodansen   te   begeleiden.   De  flamenco   is   een   heel   uitbundige   dans   en   er   wordt  dan   ook   ‘met   veel   geweld’   op   die   instrumenten   gespeeld.   Op   een  

klassieke  gitaar  wordt   veel   rustiger   gespeeld   en  daarom  denk   ik  dat   er   zeker  wel   een  verschil   in   moet   zitten,   ook   al   is   die   klein.   Er   zit   bijvoorbeeld   een   klein   verschil   in  verband  met  het  gebruik  van  houtsoorten  bij  het  bouwen.      Is  er  dan  een  verschil  in  klank  tussen  de  flamencogitaar  en  de  klassieke  gitaar?    Ik  denk  niet  dat  er  in  de  klank  een  verschil  is,  maar  het  wordt  wel  anders   bespeeld.   Ik   heb   al   gezegd   dat   de   flamencogitaar   meer  wordt  gebruikt  voor  het  begeleiden  van  flamencodansen.  Het  zit  sowieso   al   meer   in   de   Spaanse   cultuur   om   met   veel   wilde  gebaren   te   spelen.   Een   flamencogitaar   moet   meer   tegen   een  stootje  kunnen  dan  een  klassieke  gitaar.      

 

Is  de  manier  waarop  je  een  flamencogitaar  opbouwt  anders  dan  wanneer  je  een  klassieke  gitaar  bouwt?  Ga  je  dan  anders  te  werk?    Ik   denk   niet   dat   er   heel   veel   verschil   in   zit.   Een   flamencogitaar   gaat  wel  meer   afzien  vanwege   die   wilde   manier   van   bespelen.   Men   zou   bijvoorbeeld   wel   eens   durven  trommelen   op   het   bovenblad,   zodat   dat   bovenblad   van   een   flamencogitaar   na   een  bepaalde   tijd   kapotgaat.   Die   gitaar   wordt   daarom   vaak   beschermd   met   een  beschermplaatje.  

     

  12  

Een  belangrijk  gitarist  met  Spaanse  ‘roots’  

Pepe  Romero  (Málaga,  8  maart  1944)  is  een  Spaanse  gitarist  .  

Hij  is  de  tweede  zoon  van  zangeres/actrice  Angelita  Romero  en  gitarist/componist  Celedonio  Romero  die  tevens  zijn  enige  gitaarleraar  was.  Zijn  broers,  Celin  en  Angel  zijn  ook  gitaristen.  [1]  De  familie  ontvluchtte  Franco’s  Spanje  in  1957  en  emigreerde  naar  de  Verenigde  Staten,  waar  ze  grote  faam  verwierf  als  een  gitaar-­‐ensemble.  

Zijn  eerste  optreden  deed  Romero  samen  met  zijn  vader  toen  hij  7  jaar  oud  was.  Romero  maakt  sinds  zijn  15e  jaar  opnamen.  Inmiddels  bestaat  zijndiscografie  uit  meer  dan  50  solo-­‐albums,  naast  een  30-­‐tal  albums  met  zijn  broers  en  vader,  het  gitaarkwartet  The  Romeros.  

Pepe  is  vooral  bekend  vanwege  zijn  uitstekende  techniek  en  kleurrijke  muzikale  interpretaties  van  het  instrument.  Dit  geldt  voor  zowel  zijnklassieke  muziek  als  voor  zijn  flamenco.  Een  bekend  werk  van  Pepe  Romero  is  het  flamenco-­‐album  Flamenco  Fenómeno!.  Zijn  uitvoering  van  hetConcierto  de  Aranjuez  is  een  veelgeprezen  werk.  

Als  gitaar-­‐solist  verscheen  hij  voor  vele  orkesten  over  de  gehele  wereld.  Hij  heeft  gespeeld  voor  Koningin  Beatrix  ,  de  Prins  van  Wales,  de  presidenten  Carter  en  Nixon  en  paus  Johannes  Paulus  II.    Het  eredoctoraat  in  de  muziek  van  de  Universiteit  van  Victoria  is  één  van  de  vele  internationale  onderscheidingen  die  hij  inmiddels  heeft  ontvangen.  Daarnaast  sloeg  Juan  Carlos  I  van  Spanje  de  gebroeders  Romero  op  11  februari  2000  tot  ridders  van  de  Orde  van  Isabella  de  Katholieke.  De  ceremonie  vond  plaats  op  de  Thornton  School  of  Music  van  de  University  of  Southern  California.  Momenteel  is  hij  hier  hoogleraar  klassieke  gitaar,  waar  hij  in  2004  de  titel  kreeg  van  Distinguished  Artist  in  Residence.      

 

(Bron:  Wikipedia)