Ministerie van I en W, Provincie Groningen, Provincie Drenthe, OV-bureau Groningen Drenthe, Gemeente Groningen

Regionale verdieping NMCA HOV-net Groningen

www.goudappel.nl

goudappel@goudappel.nl

www.goudappel.nl

goudappel@goudappel.nl

Ministerie van I en W, Provincie Groningen, Provincie Drenthe, OV-bureau Groningen Drenthe, Gemeente Groningen

Regionale verdieping NMCA

HOV-net Groningen

Datum 5 december 2017

Kenmerk MII099/Gvb/0344.01

Eerste versie

www.goudappel.nl

Documentatiepagina

Opdrachtgever(s) Ministerie van I en W, Provincie Groningen, Provincie Drenthe,

OV-bureau Groningen Drenthe, Gemeente Groningen

Titel rapport Regionale verdieping NMCA

HOV-net Groningen

Kenmerk MII099/Gvb/0344.01

Datum publicatie 5 december 2017

Projectteam opdrachtgever(s) Dirk-Jan de Vries (Ministerie van I en W), Stephan Metz (OV-

Bureau Groningen Drenthe), Ed Stuij (Provincie Groningen),

Menno Oedekerk (Gemeente Groningen), Benno van der

Griendt (RWS)

Projectteam Goudappel Coffeng Bas Govers, Dennis Roelofsen

Trefwoorden Verdiepende NMCA, HOV-bussen, Groningen, infrastructurele

knelpunten

www.goudappel.nl

Inhoud Pagina

1 Inleiding 1 1.1 Aanleiding 1 1.2 Opzet rapportage 2

2 Methodiek 3 2.1 Marktanalyse 3 2.1.1 Groeifactoren 4 2.1.2 Bepaling intensiteiten 4 2.2 Capaciteitsanalyse 5 2.3 Knelpuntanalyse 6 2.4 Focuscorridors 6 2.4.1 Corridors 6 2.4.2 Toekomstige ontwikkelingen 8 2.5 Onderscheid landelijke NMCA 8

3 Resultaten 9 3.1 Groeifactoren 9 3.2 Geprognosticeerde groei ten opzichte van gerealiseerde groei 10 3.3 Knelpuntanalyse per corridor 12 3.3.1 Groningen HS – UMCG Noord 12 3.3.2 Zuiderdiep – UMCG Hoofdingang 13 3.3.3 UMCG Noord – Groningen Europapark 14 3.3.4 UMCG Noord – Zernike 15 3.3.5 UMCG Noord – Kardinge 16 3.3.6 UMCG Hoofdingang – Ruischerbrug 17 3.3.7 Groningen HS – Zernike (via Ring) 17 3.3.8 Groningen HS – Hoogkerk 18 3.3.9 Ontsluiting busstation 19 3.3.10 HOV-as Groningen – De Punt 20

4 Conclusies en aanbevelingen 22 4.1 Marktanalyse 22 4.2 Capaciteitsanalyse 22 4.3 Aanbevelingen 24

Bijlage 1 Lijnen en kenmerk (HOV/niet-HOV) 1

Bijlage 2 Gerealiseerde ontwikkeling (H)OV in Groningen 2

www.goudappel.nl Regionale verdieping NMCA 1

In 2017 heeft Goudappel Coffeng in opdracht van het ministerie van I en M (nu I en W) de

Nationale Markt- en Capaciteitsanalyse (NMCA) voor het onderdeel bus, tram en metro

(BTM) opgeleverd. De NMCA is een analyse op nationaal niveau naar mogelijk

toekomstige knelpunten met een signalerend karakter. Deze rapportage beschrijft de

verdiepende studie die in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat,

Provincie Groningen, Provincie Drenthe, OV-bureau Groningen Drenthe en Gemeente

Groningen voor de stad Groningen is uitgevoerd naar aanleiding van de NMCA-BTM 2017.

1.1 Aanleiding

Bij de resultaten van de landelijke NMCA-BTM (uitgebracht in 2017) zijn door de Provincie

Groningen, Gemeente Groningen en OV-bureau Groningen Drenthe kanttekeningen

geplaatst aangezien zij zich onvoldoende herkenden in de uitkomsten. Belangrijkste

verschil van inzicht ligt in de groei van het HOV in de stad Groningen en de verwachting

ten aanzien van de knelpunten die daardoor ontstaan. In het kader van de NMCA is aan

het HOV geen aparte aandacht besteed. Er is gewerkt met stads- en streekvervoer. Een

van de mogelijke oorzaken van de verschillen tussen de landelijke NMCA en het beeld

zoals het OV-bureau Groningen Drenthe deze ziet, kan dus liggen in de structuurwijziging

die in 2015 heeft plaatsgevonden in het netwerk van Groningen, waarbij HOV als product

is geïntroduceerd.

In de landelijke NMCA is een (landelijk) gestandaardiseerde methode gebruikt, waarbij

gebruik is gemaakt van het Landelijk Model Systeem en het Landelijk OV-model van

Goudappel Coffeng. Knelpunten op corridors worden gesignaleerd met de zogenoemde

‘stoplichtmethode’. Het busvervoer is in de landelijke NMCA onderverdeeld in stads- en

streekvervoer, terwijl een onderverdeling in HOV en niet-HOV sinds enkele jaren beter

aansluit bij het geboden vervoersproduct op de corridors. Het OV bureau Groningen

Drenthe constateert dat juist op de HOV-lijnen sinds de introductie een sterke groei is te

zien.

Het doel van deze verdiepende NMCA is te komen tot resultaten die een herkenbaarder

beeld opleveren door enerzijds beter rekening te houden met het aangepaste lijnennet

1 Inleiding

www.goudappel.nl Regionale verdieping NMCA 2

op basis van HOV en anderzijds de groei van de markt meer op te splitsen naar HOV en

niet HOV-lijnen. De methodiek zoals die in de landelijke NMCA-BTM 2017 gebruikt is, is

hierbij uitgangspunt, zodat de uitkomsten uit deze verdiepende NMCA te vergelijken

blijven met uitkomsten uit de landelijke NMCA. In deze verdiepende NMCA is voor wat

betreft de marktanalyse op corridorniveau gewerkt met basisjaar 2017 en bijbehorende

netwerk, tegenover basisjaar 2014 in de landelijke NMCA. Ook is gedetailleerder naar de

aangedragen focuscorridors gekeken, waardoor meer grip verkregen wordt op zowel de

capaciteit als de intensiteit van een corridor.

1.2 Opzet rapportage

In het volgende hoofdstuk wordt eerst de methodiek van deze verdiepende NMCA

besproken, met daarin duidelijk aangegeven waarin deze verdiepende NMCA verschilt

met zijn voorganger. Vervolgens worden de resultaten weergegeven op het gebied van

verwachte groeicijfers voor Groningen voor de WLO2 scenario’s 2040Laag en 2040Hoog.

Op basis van de groeifactoren op corridorniveau is een knelpuntindicatie gedaan met

behulp van de ‘stoplichtmethode’.

www.goudappel.nl Regionale verdieping NMCA 3

In dit hoofdstuk wordt de methodiek zoals gebruikt in deze verdiepende NMCA

besproken. Op hoofdlijnen is de methodiek gelijk zoals in de NMCA-BTM 2017:

1. Bepalen uitgangspositie per corridor (welke lijnen rijden er over de corridor?);

2. Intensiteit corridor afleiden (som frequentie van de lijnen);

3. Capaciteit per corridor vaststellen (aan de hand van de infrastructuur);

4. Toetsing intensiteit in relatie tot capaciteit (verhouding intensiteit / capaciteit);

5. Vaststellen van de knelpuntindicatie (op basis van de verhouding I/C).

Wel is er op sommige aspecten verder ingezoomd of data gebruikt die recenter en/of

gedetailleerder is. In de hiernavolgende paragraven wordt hier verder op ingegaan, eerst

met betrekking tot de marktanalyse, gevolgd door de capaciteitsanalyse en de

focuscorridors. Tot slot wordt het verschil met de landelijke NMCA uiteengezet.

2.1 Marktanalyse

Voor de marktanalyse op corridorniveau is voor deze verdiepende NMCA uitgegaan van

het basisjaar 2017 (tegenover 2014 in de landelijke NMCA). Figuur 2.1 geeft een overzicht

van de gevolgde methodiek met betrekking tot de marktanalyse 2040L/H.

2 Methodiek

www.goudappel.nl Regionale verdieping NMCA 4

Figuur 2.1: Gevolgde methodiek met betrekking tot de marktanalyse.

2.1.1 Groeifactoren

Net als bij de landelijke NMCA is gebruik gemaakt van het nationale OV-model van

Goudappel Coffeng voor de toedeling van de vraagmatrices op het netwerk. Hierdoor is

het mogelijk om de groei en krimp die wordt berekend door het Landelijk Model

Systeem (LMS) op zone niveau te vertalen naar toekomstige openbaar vervoersstromen

per lijn. In deze verdiepende NMCA is gebruik gemaakt van dezelfde vraagmatrices uit

het LMS als in de landelijke NMCA.

Ten opzichte van de landelijke NMCA is in het nationale OV-model het netwerk in en rond

Groningen gewijzigd naar de huidige situatie (maart 2017). Hierdoor zijn de

structuurwijzigingen, zoals de afgelopen jaren doorgevoerd, meegenomen en zijn de

vraagmatrices toegedeeld op het nieuwe netwerk. De vraag (uit het LMS) van 2014 is dus

toegedeeld op het netwerk van 2017. Hierbij is aan de HOV-lijnen ook het kenmerk ‘HOV’

toegekend en aan de overige lijnen het kenmerk ‘niet-HOV’. Hierdoor is het mogelijk

groeicijfers te berekenen voor respectievelijk de HOV-lijnen en de niet-HOV-lijnen. De Q-

links en Q-liners vormen hierbij de HOV-lijnen (per maart 2017). In bijlage 1 is een

overzicht weergegeven van alle lijnen en het bijbehorende kenmerk.

Op basis van de toedeling van de vraagmatrices op het netwerk zijn de

corridorbelastingen voor 2014 en 2040 berekend. Hieruit volgen vervolgens de

groeifactoren op corridorniveau tussen 2014 en 2040. Door deze groeifactoren om te

rekenen naar een groeifactor per jaar (waarbij wordt uitgegaan van een gelijke jaarlijkse

procentuele groei) en vervolgens te compenseren voor de groei tussen 2014 en 2017, is

de groeifactor tussen 2017 en 2040 berekend. Deze groeifactor is vervolgens toegepast

op de daadwerkelijke intensiteiten gereden op het netwerk in maart 2017.

2.1.2 Bepaling intensiteiten