TIJDLIJN van de MIDDELEEUWENVan de 6de tot de 12de eeuw was Europa verdeeld tussen tal van regionale

machten. Het oosten werd bestuurd door Byzantium (nu Istanbul). Een groot deel van het noorden was in handen van de Vikingen. Hun verwanten, de Normandiërs,

veroverden Engeland en Sicilië en in Frankrijk en Duitsland heersten de Franken. Dit boek maakt je wegwijs in deze uiterst complexe periode.

Keerpunten in de geschiedenis toont op een heel bijzondere manier de belangrijkste periodes uit de wereldgeschiedenis. Een tijdlijn die door elk boek loopt laat ontwikkelingen zien die een keerpunt vormden in de betreffende periode. In elk boek geven tijdlijnen aan de zijkant van de bladzijden over het betreffende onderwerp extra gedetailleerde informatie.

In dit boek vind je:l Tijdlijnen met in elk hoofdstuk specifieke kleurenl Foto’s en andere illustraties vullen de historisch verantwoorde informatie aan.l Brondocumenten helpen bij het beantwoorden van vragen die opkomen.l Zijlijnen geven specifieke uitleg om tot een beter begrip te komen.l Woordenlijst, bronmateriaal, andere informatie en register.

Keerp

un

ten in

de g

eschied

enis

Samu

els

TIJDLIJN

VA

N D

E M

IDD

ELE

EU

WE

N

Nu ook als hardcover

uitgave verkrijgbaar!!978-94-6175-211-6

e-Book

Inleiding 3

Het Byzantijnse Rijk 5

Het Frankische Rijk 9

Keizer Karel de Grote 13

De Vikingen 17

Ontstaan van Rusland 23

De Normandiërs 27

Feodalisme 31

Het Heilige Roomse Rijk 35

De zwarte dood 41

Woordenlijst 45

Meer weten... 46

Register 47

Inhoud

978-94-6175-209-3 (HB) 978-94-6175-153-9 (HB) 978-94-6175-963-4 (e-Book) 978-94-6175-967-2 (e-Book)

978-94-6175-210-9 (HB) 978-94-6175-155-3 (HB) 978-94-6175-154-6 (HB)978-94-6175-962-7 (e-Book) 978-94-6175-968-9 (e-Book) 978-94-6175-969-6 (e-Book)

Deze serie bestaat uit...

43 De Middeleeuwen

InleidingEuropa was in de Middeleeuwen een continent van

contrasten. Het leven was er moeilijk, maar Europeanen

boekten veel vooruitgang wat betreft cultuur en handel.

De Middeleeuwen zijn moeilijk te beschrijven. Aan de ene kant vormden ze het vervolg op wat er eerder gebeurde,

terwijl de vooruitgang op het gebied van kennis en kunst tegelijkertijd de weg vrijmaakte voor de Renaissance, die in de 15de eeuw begon. Aan de andere kant waren de Middeleeuwen een periode van grote sociale en culturele veranderingen en vooruitgang, wat de basis vormde voor onze moderne wereld.

Niet zo donkere eeuwenHistorici nemen het jaar 476 vaak als begin van de Middeleeuwen. In dat jaar werd de laatste Romeinse keizer in het westen afgezet door een barbaars leider. Na de val van Rome werd Europa bestuurd door volkeren die door de Romeinen ‘bar-baren’ werden genoemd. Deze periode werd ook wel ‘de donkere eeuwen’ genoemd, hoewel de maatschappij en de cultuur bloei-den. Machthebbers zoals Karel de Grote ontwikkelden bestuurs-systemen die in grote lijnen leken op die van nu. Het christen-dom werd gevierd met enorme kathedralen en andere kunstwer-ken. Filosofen bestudeerden het geloof en kloosters groeiden uit tot levendige culturele centra. De handel nam toe en leidde tot een meer stedelijke maatschappij omdat de mensen steeds meer in steden gingen wonen. Niet alleen goederen maar ook ideeën werden via de handelsroutes naar het oosten tot de moslimwe-reld en zelfs China verspreid.

Over dit boek Dit boek gaat over de vroege Middeleeuwen, van 500 tot 1300. Onder aan elke pagina staat een tijdlijn van de volledige periode. Daarop staan belangrijke gebeurtenissen en ontwikkelingen, met een kleurencode per regio. In elk hoofdstuk staat een verticale tijdlijn. Daarop staat de periode die in dat hoofdstuk wordt besproken, met daarop aangeduid enkele specifieke details.

De Middeleeuwen zijn

bekend als een woeli-

ge periode waarin het

leven zich afspeelde

in versterkte steden

en kastelen.

Inleiding

5 De Middeleeuwen

Het Byzantijnse RijkHet Byzantijnse Rijk ontstond uit het Oost-Romeinse

Rijk maar werd vooral sterk beïnvloed door de

Griekse en de West-Aziatische cultuur.

500

EUROPA

AFRIKA

AZIË

TIJDLIJN500-540

LEGENDA:

515 De Heilige Benedic tus

schrijft zijn Regel, een leefregel

voor monniken, de Benedictijnen.

507 De Frankische koning

Clovis doodt Alarik II van

de Visigoten in de Slag bij

Poitiers in Frankrijk.

502 Er breekt een onbesliste

oorlog uit tussen Sassanidisch

Perzië en het Byzantijnse Rijk.

511 Na de dood

van Clovis wordt het

Frankische Rijk verdeeld

tussen zijn 4 zonen.

510

De eerste Byzantijnse keizer was ook de laatste echte Romeinse keizer. Justinianus I besteeg de troon in

527 en probeerde de keizerlijke macht in het westen te herstellen. Zijn generaal Belisarius pakte Noord-Afrika van de Vandalen af en vocht 20 jaar om de Ostrogoten uit Italië te verdrijven.

Barbaarse invallenJustinianus’ succes duurde niet lang. Na zijn dood veroverden de Lombarden, een ‘barbaars’ volk, Noord-Italië. Avaren, Bulgaren en Slaven verdreven veel inwoners uit de Balkan. Perzische legers bereikten Constantinopel in 609 en 625. In de strijd om te overleven gaven de Byzantijnen het westen weinig aandacht. Het Grieks werd in plaats van het Latijn de officiële taal. In 627 versloeg keizer Heraclius de Perzen, maar al snel dook een sterkere vijand op. De Arabieren, gedreven door de nieuwe godsdienst islam, pakten Palestina, Syrië en Egypte

Het Byzantijnse Rijk 6

529 Justinianius I stelt Romeinse

wetten op.

534 Belisarius pakt Noord-Afrika af

van de Vandalen in het begin van de

veldslag die het West-Romeinse Rijk in

ere moest herstellen.

568 Lombarden bezetten Italië ten

noorden van de rivier de Po.

572 Er breekt opnieuw oorlog uit

tussen Byzantium en Perzië.

626 Constantinopel overleeft een

bezetting door Perzen, Slaven en

Avaren samen. In 627 verslaan de

Byzantijnen de Perzen bij Nineve.

637 De Arabieren veroveren

Mesopotamië, Syrië en (in 639)

Egypte.

726 Leo III verbiedt de verering

van iconen en veroorzaakt zo

ruzie tot 843.

529 De Heilige

Benedic tus sticht zijn

klooster in Monte

Cassino in Italië.

ca. 537 De mythische koning

Arthur wordt vermoord in de

strijd tegen Saksische invallers.

523 De Romeinse filosoof Boëthius

schrijft Over de vertroosting der wijsbegeerte. Meer dan 1000 jaar

later wordt het nog gelezen.

ca. 537 Keizer Justinianus sluit de

tempel van Philae, een eiland in

de Nijl. Zo eindigt de verering van

Oud-Egyptische goden.

538 De Hagia Sophia in Constan tinopel

wordt ingewijd. Het zou 1000 jaar lang de

grootste kerk van het christendom zijn.

540530

Dit mozaïek in de kerk

San Vitale in Ravenna,

Italië, toont keizer

Justinianus met een

gouden kom.

Tijdlijn van het Byzantijnse Rijk

De Hagia (Heilige) Sophia uit

de 6de eeuw was tot 1547

de grootste kerk ter wereld.

Ondertussen is het gebouw

omgevormd tot moskee. «

«

Dit mozaïek van Jezus

Christus is gemaakt in

typisch Byzantijnse stijl.

«

7 De Middeleeuwen

af van de Byzantijnen. Ze wilden ook Constantinopel veroveren, maar de Byzantijnse marine had een geheim wapen, ‘Grieks vuur’, dat een brandende vloeistof naar vijandelijke schepen spuwde.

Het iconoclasmeDoor de oorlogen met de Arabieren ontstond een breuk tussen de orthodoxe kerk (‘rechtzinnige kerk’) en de rooms-katholieke kerk. Keizer Leo III geloofde dat de moslims hun militair succes dankten aan hun verbod op religieuze beelden. In 726 beval hij alle religieuze

540

TIJDLIJN540-580

LEGENDA:

860 Varjagen, Russische Vikingen,

vallen Constantinopel aan.

867 Basileios I sticht de

Macedonische dynastie.

880 Basileios I herovert Calabrië (in

Zuid-Italië) van de Arabieren.

988 Basileios II sluit een verbond

met prins Vladimir van Kiev. Die

trouwt met Basileios’ zus en

wordt orthodox.

1453 Het Byzantijnse Rijk

verdwijnt als Ottomaanse Turken

Constantinopel veroveren.

ca. 550 De heili-

ge David bekeert

Wales tot het

christendom.

ca. 550 Slavische boeren,

waarschijnlijk van Wit-Rusland

tot Oekraïne, trekken

zuidwaarts, de Donau over.

542 De builenpest bereikt vanuit

Constantinopel Europa en teistert

het contintent twee jaar.

ca. 550 Schaken

ontstaat in de

Indusvallei in

India.

552 Byzantijnse strijders

verdrijven de Ostrogoten uit

Italië. Twee jaar later pakken ze

Zuid-Spanje af van de Visigoten.

550

afbeeldingen en beelden te vernietigen. Toen de paus dat vernam, noemde hij Leo een ketter. Het gebruik van religieu-ze iconen werd in 843 in Byzantium hersteld. De kloof met Rome was intussen te groot om overbrugd te worden.

Gouden tijdperkAls reactie op de dreiging van de Arabieren verdeelden de Byzantijnen hun gebied in militaire districten of thema’s. Dat bestuurssysteem werkte en Byzantium beleefde een bloeiperiode onder de heerschappij van de Macedonische dynastie, in 867 gesticht. De thema’s leidden ook tot het ontstaan van grootgrondbezitters. Deze adellijke families streden in de 11de eeuw om de keizerlijke macht, toen Byzantium opnieuw werd bedreigd, door Normandiërs in het westen en Turken in het oosten. Het kleiner geworden rijk overleefde tot 1453. Toen viel Constantinopel in handen van de Ottomaanse Turken.

Het Byzantijnse Rijk 8

569 De Byzantijnen

verslaan een leger

Slaven en Hunnen in

Constantinopel.

ca. 580 Avaren uit Azië

vallen de Balkan binnen

en bedreigen de

Byzantijnse keizer.

572 De Byzantijnse keizer

Justinus verklaart weer de

oorlog aan de Sassaniden.

562 Het Verdrag van Edessa

brengt vrede tussen het

Byzan tijnse Rijk en Sassanidisch

Perzië.

ca. 570 Profeet Moham med,

stichter van de islam, wordt

geboren in Mekka in Arabië.

574 Khusro I van

Perzië verovert Jemen

en lijft het in bij het

Sassanidische Rijk.

580570

Constantinopel

In Constantinopel kwamen veel handelsroutes samen. Daardoor werd het de belangrijkste stad in Europa. Ze had de con-trole over de zeestraat tus-sen de Zwarte Zee en de Egeïsche Zee, ze had ook een haven en een baai,

de Gouden Hoorn genoemd. De hip-podroom, een stadion uit de Romeinse tijd, vormde het centrum van de stad. Er werden strijdwagenraces en theateropvoeringen gehouden. In de stad stonden ook prachtige paleizen, kerken en andere gebouwen.

Tijdlijn (vervolg)In de 5de eeuw werden

rond de stad Constantinopel

massieve stadsmuren

opgetrokken. «

EUROPA

AFRIKA

AZIË

Het Byzantijnse Rijk was

eerst de oostelijke helft

van het Romeinse Rijk.

«