Methodewijzer Binnenstebuiten

METHODEWIJZER GROEP 3 T/M 8

MAAK NATUUR EN TECHNIEK ONVERGETELIJK

VERSIE 2

REVOLUTIONAIRE METHODE NATUUR EN TECHNIEK Binnenstebuiten is een revolutio-naire lesmethode natuur en techniek voor het basisonderwijs.

• Het is de eerste lesmethode waarin het bereiken van leerlingen het uitgangspunt is en waarin actuele inzichten uit hersen-onderzoek zijn verwerkt over hoe kinderen leren en zich optimaal ontwikkelen.

• Door de digitale basis is de lesmethode altijd actueel en is het – op termijn – zelfs mogelijk de lessen te personaliseren met eigen beeldmateriaal en filmpjes.

• De methode is ontwikkeld in samen-werking met de redactie van National Geographic Junior. Binnenstebuiten bevat dus prachtige foto’s, pakkende filmpjes en een bronnenboek waarin kinderen – en leerkrachten en ouders trouwens ook – willen blíjven lezen.

LESSTOF DIE BLIJFT HANGEN Binnenstebuiten zet leerlingen aan om zelf na te denken, te ervaren en te ontdekken.Elke les biedt een nieuwe uitdaging: Hoe kun je een tornado maken? Hoe erg is het wanneer jouw favoriete dier uitsterft? Hoe maak je appelsap?Vervolgens laat de methode kinderen stap voor stap ontdekken en ervaren aan de hand van prachtige foto’s, duidelijke animaties en praktische doe-opdrachten. Het abstracte van natuur en techniek wordt hierdoor tastbaar voor leerlingen. De wereld wordt hún wereld.

Omdat kinderen met Binnenstebuiten zelf zien, voelen en beleven, begrijpen ze de leerstof sneller en onthouden ze deze beter. Misschien wel hun leven lang.

In de educatieve verantwoording (die je vindt op bladzijde 17) lees je meer over het weten-schappelijk onderzoek en de didactische uitgangspunten waarop Binnenstebuiten is gebaseerd.

EEN TOTAALPAKKET VOOR WERELDORIËNTATIEBinnenstebuiten (natuur & techniek) vormt samen met Eigentijds (geschiedenis) en Grenzeloos (aardrijkskunde) een totaalpakket voor wereldoriëntatie, voor de groepen 3 t/m 8. De methodes zijn onafhankelijk van elkaar te gebruiken, maar ze versterken elkaar ook. Voor elk leerjaar is een vakoverstijgend thema beschikbaar, waarin lesstof uit de drie vakgebieden op een logische wijze is geïntegreerd.

BINNENSTEBUITEN:

• is uitermate geschikt voor combinatiegroepen;

• bereidt leerlingen voor op de Cito-toets voor wereldoriëntatie;

• speelt optimaal in op niveauverschillen tussen leerlingen;

• is ontwikkeld in de praktijk; elke les is getest door leerkrachten en leerlingen;

• maakt het mogelijk om volledig digitaal te werken;

• heeft de 21st century skills geïntegreerd in de methode.

INTRO

2 © 2015 BLINK EDUCATIE WWW.BINNENSTEBUITEN.NL

INHOUD

Intro 2

De methode 5

Didactiek en leerresultaat 6

Structuur en opbouw 8

Inhoud 10

Materialen 12

Opbouw van de les 14

Differentiatie 16

Educatieve verantwoording 17

Praktische informatie 18

INTRO

© 2015 BLINK EDUCATIE WWW.BINNENSTEBUITEN.NL 3

DE METHODEHET DIGIBORD IS DE BASIS, BOEKEN NAAR KEUZE Digibordlessen vormen de basis van Binnenstebuiten. Je hebt dan ook een digibord nodig om met de methode te kunnen werken. Naast de lessen op het digibord zijn er werkbladen en een bronnenboek voor groep 5 tot en met 8. Voor groep 3 en 4 zijn er doeboeken. Alle onderdelen zijn digitaal beschikbaar via de lesomgeving. Je kunt ze zelf printen op school of in gedrukte vorm bestellen. Daarnaast is het ook mogelijk om de leerlingen met interactieve werkbladen en digitale toetsen te laten werken via pc, laptop of tablet.

ONTWIKKELD IN DE PRAKTIJK De lesmethodes van Blink Educatie worden ontwikkeld samen met partnerscholen. Elke les wordt op ten minste drie verschillende scholen uitgeprobeerd. Daardoor weten we zeker dat de les in de praktijk goed werkt. Ook de komende jaren blijven we de scholen volgen die werken met onze methodes en verwerken we ervaringen en suggesties uit de praktijk. Heb je zelf suggesties, verbeteringen of andere opmerkingen met betrekking tot een les? Deel ze met ons via www.binnenstebuiten.nl, Facebook of Twitter.

BINNENSTEBUITEN PRIKKELT KINDEREN DANKZIJ DE INPUT VAN EXPERTSSamen met wetenschappers en (onder andere) het Science Center Nemo hebben we veel leerzame en leuke proefjes ontwikkeld die kinderen de wereld laten ontdekken. Al deze proefjes zijn eenvoudig uit te voeren in de klas. Journalisten en ervaringsdeskundigen hebben ons geholpen om spannende invalshoeken te vinden zodat elk onderwerp daadwerkelijk gaat leven bij kinderen. En bovenal komen veel ideeën direct van leer-krachten en leerlingen zelf, waardoor Binnenstebuiten daadwerkelijk dichterbij komt en de wereld tastbaar maakt.

5© 2015 BLINK EDUCATIE WWW.BINNENSTEBUITEN.NL

ACTIVERENDE DIDACTIEK Binnenstebuiten gaat uit van een activerende didactiek en prik-kelt leerlingen om zelf te willen weten en ontdekken. Het is voor leerlingen aan het begin van elke les meteen duidelijk wat het leerdoel is. Aan het eind van de les wordt hierop teruggeblikt. De volgende drie stappen keren in elke les terug:

» STAP 1

EERST PRIKKELEN EN RAKENHet begin van elke les is erop gericht om leerlingen nieuwsgierig te maken naar de lesstof, zodat ze zelf iets willen weten, onderzoeken en ontdekken. Dit prikkelen doet Binnenstebuiten niet alleen door voor-kennis te activeren, maar ook door emotie op te wekken bij leerlingen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt namelijk dat kinderen informatie beter onthouden wanneer ze ergens door geraakt worden. Dat kan op heel veel verschillende manieren. Door het voelen van spanning, verwondering, verdriet, verbazing, blijheid, afschuw, nieuwsgierigheid en opluchting bijvoorbeeld. Cruciaal bij deze eerste stap is de presentatie van de centrale uitdaging van de les. Dit is een prikkelende onderzoeksvraag die leerlingen in beweging brengt. Bijvoorbeeld: Hoe maak je een tornado? Hoe erg is het wanneer jouw favoriete dier uitsterft? Hoe maak je appelsap?

» STAP 2

ZELF AAN DE SLAG: ONTDEKKEND LERENVervolgens gaan de leerlingen zelf op onderzoek uit om daarna de centrale vraag van de les te beantwoorden. Dat doen ze door het maken van opdrachten, waarbij ze bijvoorbeeld filmpjes of bronnen krijgen aangereikt die extra informatie opleveren of nieuwe inzichten geven. Dit gebeurt via het bronnenboek of via de online leerling-omgeving of ze gaan zelf een proefje doen en schrijven hun resultaten op. De leerlingen verwerken de informatie vervolgens zelf en komen zo tot een antwoord op de centrale vraag. Op deze manier onthouden ze de informatie beter dan wanneer deze kant-en-klaar in een tekst te vinden is.

» STAP 3

SAMENVATTEN EN CONTROLERENElke les eindigt met een conclusie op het digibord waarin de essentie is samengevat. De vorm van deze samenvatting is altijd anders. Het kan een animatie zijn, een filmpje, een foto met onderschrift of een oefening. Als leerkracht kun je de samenvatting gebruiken om te controleren of de lesstof daadwerkelijk is binnengekomen en of de essentie van de les door alle leerlingen is begrepen.

DIDACTIEK EN LEERRESULTAAT


» RESULTAAT

SNELLER EN BETER LERENDoor leerlingen in beweging te brengen, verwerken ze de lesstof sneller en onthouden ze deze beter. Blink Educatie zet samen met universiteiten onderzoek op om ook in de toekomst de leeropbrengst van het werken met Binnenstebuiten (en onze andere methodes) te blijven meten en voortdurend te blijven verhogen.

DIDACTIEK EN LEERRESULTAAT

LEERRESULTAAT

• 21st century skills en talentontwikkeling zijn binnen Binnenstebuiten op een logische wijze verwerkt.

• Leerlingen zijn bij Binnenstebuiten niet bezig met begrijpend lezen; ze vergroten hun kennis van de wereld. Dat heeft een positieve invloed op de vaardigheden in lezen, taal en rekenen.

• De onderzoekende aanpak en de aandacht voor verschillende leerstijlen stimuleren de ontwikkeling van het denken onderzoeksvermogen van kinderen. Daar hebben ze ook bij andere vakken – en later in hun leven – voordeel van.

• Binnenstebuiten bevat veel onderwerpen die kinderen een spiegel voorhouden en hen laten nadenken over zichzelf en hun eigen leven. Daarnaast zijn er lessen die kinderen de ruimte geven om hun eigen interesses en talenten verder te ontplooien. Zo levert Binnenstebuiten ook een bijdrage aan de persoonlijke ontwikkeling van elk kind.

• Binnenstebuiten stimuleert leerlingen ongemerkt om informatie op verschillende manieren te verwerken. Daardoor wordt elk kind uitgedaagd zich maximaal te ontwikkelen en zich verschillende strategieën eigen te maken.


OPBOUW PER THEMABinnenstebuiten voor groep 5 tot en met 8 bestaat uit vier thema’s per jaar. Elk thema beslaat vijf lessen. In les 1 tot en met 4 wordt steeds één belangrijk aspect van het thema behandeld. Er zit een ‘ritme’ in de lessen binnen één thema. Sommige lessen kennen wat inten-sievere werkvormen (zoals een quiz), andere lessen laten leerlingen juist heel zelfstandig werken. De slotles is een les waarin leerlingen een afrondende opdracht uitvoeren waarbij ze alles wat ze geleerd hebben toepassen. Hier kan een extra les aan gekoppeld worden waarin ze hun opdracht verder uitwerken (bijvoorbeeld hun zelf ontwor-pen broodtrommel ook echt maken). Doordat elke les in het thema anders is, blijven leerlingen les na les geboeid.

TOETSINGBij elk thema voor groep 5 tot en met 8 hoort een toets die aansluit bij de Cito-toets Wereldoriëntatie die vooral draait om basiskennis en inzicht. Deze toets is optioneel en kan worden ingezet als les 6. Daarnaast kan de vijfde les ook als toets ingezet worden: de les levert een ‘product’ op dat je als leerkracht kunt beoordelen op verschillende criteria (bijvoorbeeld creativiteit, of toepassing van kennis). Hierin kunnen leerlingen meer zelf laten zien wat ze kunnen.

PROJECTTHEMAVoor de groepen 5 tot en met 8 is er nog een vijfde ‘projectthema’ waarin de stof van de vakken natuur en techniek, geschiedenis en aardrijkskunde geïntegreerd wordt aangeboden. Dit thema is hetzelfde voor de gehele bovenbouw, waardoor het ook in projectweken gedaan kan worden. In het projectthema gaan kinderen aan de slag met een opdracht vanuit een echte organisatie. Ze gebruiken de invalshoeken vanuit de diverse vakken om tot een onderbouwd advies voor de betreffende organisatie te komen. Er wordt ieder jaar een nieuw en actueel thema ontwikkeld.

STRUCTUUR ENOPBOUW GROEP 5 TOT EN MET 8

STRUCTUUR EN ORGANISATIEMet Binnenstebuiten is het mogelijk om in groep 5 tot en met 8 in twintig lessen per jaar alle kerndoelen volledig te dekken en ook voldoende herhaald te hebben. Alle lessen kunnen worden gegeven in 45 tot 60 minuten. Is er meer tijd in de jaarplanning? Dan kun je bij alle thema’s de toets afnemen, het geïntegreerde projectthema doen, kinderen bij ieder thema laten werken aan de plus-opdrachten of meer tijd nemen voor de laatste les van ieder thema waarin kinderen de stof uit de voorgaande lessen gebruiken om zelf iets te bedenken, ontwerpen of maken.

BEKNOPT KERNDOELDEKKEND JAARPROGRAMMA

Groep 5 tot en met 8

Kortste route: 20 lessen per groep per jaar Met projectthema en toetsen: 29 lessen per groep per jaar

Thema 1 5 lessen + toets




Project-thema (optioneel)

5 lessen

© 2015 BLINK EDUCATIE WWW.BINNENSTEBUITEN.NL8 © 2015 BLINK EDUCATIE WWW.BINNENSTEBUITEN.NL

STRUCTUUR ENOPBOUW GROEP 5 TOT EN MET 8

STRUCTUUR EN ORGANISATIEIn groep 3 en 4 bieden we wereldoriëntatie aan als een compact en geïntegreerd pakket: natuur en techniek, aard-rijkskunde en geschiedenis bij elkaar. De vakken zijn goed herkenbaar in de afzonderlijke thema’s, zodat er een logi-sche lijn loopt naar Binnenstebuiten, Grenzeloos (aardrijks-kunde) en Eigentijds (geschiedenis) in groep 5. Het pakket voor groep 3 bestaat uit drie thema’s (12 lessen) en het pakket voor groep 4 uit zes thema’s (24 lessen). In groep 3 start je dan vanaf januari, zodat in de periode daarvoor alle aandacht kan gaan naar lezen, schrijven en rekenen.

OPBOUW PER THEMAElk thema bestaat uit vier lessen, waarvan de vierde les echt een ‘maak-les’ is. De lessen duren ongeveer 30-40 minuten. Bij alle thema’s is apart aandacht voor de opbouw van woordenschat. Elke les begint klassikaal op het digibord. Daarnaast hebben de leerlingen een eigen doeboekje. In dit boekje maken zij opdrachten en staan extra informatiebronnen.

BEKNOPT KERNDOELDEKKEND JAARPROGRAMMA

Groep 3 Groep 4

3 thema’s (twaalf lessen)

6 thema’s(24 lessen)

Thema 1 4 lessen 4 lessen



Thema 4 4 lessen

Thema 5 4 lessen

Thema 6 4 lessen

Dit is de INTRO, waarin je het onderwerp van de les bij de kinderen introduceert. Dat kan door middel van een foto of een filmpje, waar kort over gepraat kan worden en waarmee de voorkennis van de kinderen opgehaald wordt.

Vervolgens ga je door naar INFO, waarmee je de kinderen informatie of instructie geeft die ze nodig hebben bij het maken van de opdrachten in het doeboek.

Na de instructie gaan de leerlingen zelf wat DOEN. Ze gaan aan de slag in het doeboek. Hierin maken ze opdrachten en staan korte leestekstjes en weetjes. Onder deze knop vind je het doeboekje digitaal, zodat je de opdrachten eventueel kunt toelichten voordat de kinderen zelf aan de slag gaan.

Dit is de EN DUS… Deze gebruik je na de gemaakte opdrachten in het doeboek om de les met behulp van het digibord weer af te sluiten. Hier komt nog eens expliciet het leerdoel van de les terug, om samen met de kinderen te bespreken wat ze nu geleerd hebben.

Hier vind je de belangrijke WOORDEN per les. Je kunt deze op een moment naar keuze inzetten in de klas: als eerste onderdeel, voordat de kinderen zelf aan de slag gaan of juist als afsluiting van de les.

LES-OVERZICHTEen les bestaat altijd uit de volgende onderdelen; als volgt

zichtbaar op het digibord:

WERELDORIËNTATIE VOOR GROEP 3 EN 4


Onderstaande tabel biedt een overzicht van de onderwerpen die in de groepen 5 tot en met 8 behandeld worden.

THEMA’S BINNEN NATUUR EN TECHNIEKBij de thema’s staat vermeld hoe de verschillende kerndoelen van natuur en techniek aan bod komen in de leerjaren. De kerndoelen zijn uitgewerkt in leerlijnen en leerdoelen. Per thema en les zijn specificaties van leerdoelen beschikbaar in de digitale lesomgeving.

Groep 5 Groep 6 Groep 7 Groep 8

Thema 1 De aarde is uniekIndeling planten- en dierenrijk 1: Relatie met de omgevingKerndoel 40 en 41

De kringloop van het levenEcologie - Samenhang in ecosystemenKerndoel 39 en 40

Puur natuurIndeling planten- en dierenrijk 2: Verscheidenheid en eenheidKerndoel 40 en 41

Extreme natuurIndeling planten- en dierenrijk - Op ontdek-kingsreis met National Geographic JuniorHerhaling kerndoelen planten- en dierenrijk en ecologie.

Thema 2 In weer en windWeersverschijnselen en hemellichamen - Weer, seizoenen en het heelalKerndoel 43 en 46

Wonderlijke natuurverschijnselenNatuurkundige verschijn-selen 1 - Warmte, geluid, lucht en magnetismeKerndoel 42

Het proefjeslabNatuurkundige verschijn-selen 2 - Vaste stoffen, gassen, licht en kleurKerndoel 42

Slimme sportersHet lichaam - Trainen met een topsporterHerhaling kerndoelen het lichaam.

Thema 3 Het wonderlijke lichaamHet lichaam deel 1: Opbouw, functie en samenhangKerndoel 41

De limonadefabriekMilieu & Techniek 1: Het productieprocesKerndoel 39 en 44

Seks enzoHet lichaam 2 & Voort-planting planten- en dierenrijk - Voortbestaan van de soortenKerndoel 41

Waanzinnige experimentenMilieu & Techniek - Ontwerpen als een Dutch designerHerhaling kerndoelen milieu en techniek

Thema 4 Handige techniekTechniek 1: Wat is techniek?Kerndoel 44 en 45

Handige uitvindingenTechniek 2: Ontwikkelingen in techniekKerndoel 44 en 45

Lekker stevigTechniek 3: Technische principesKerndoel 44 en 45

Flitsend designNatuurkundige verschijn-selen - Proefjes doen met een programmamakerHerhaling kerndoe-len natuurkundige verschijnselen

Aardrijkskunde, geschiedenis, natuur en techniek geïntegreerd




INHOUD

Vakover-stijgendproject-thema

Natuur en techniek, aardrijkskunde en geschiedenis geïntegreerd


NATUUR EN TECHNIEK – DE ONDERDELENIn de kerndoelen worden bij het onderdeel Natuur en Techniek verschillende onderwerpen genoemd, die als volgt in te delen zijn:1. Natuur - kerndoel 40: benoemen planten en dieren, functioneren in hun leefomgeving - kerndoel 41: bouw van planten, dieren en mensen2. Natuurkundige verschijnselen - kerndoel 42: onder andere licht en geluid3. Natuurverschijnselen - kerndoel 43: weer en klimaat - kerndoel 46: seizoenen, dag en nacht4. Techniek - kerndoel 44: vorm, werking en materiaalgebruik - kerndoel 45: technische oplossingen ontwerpen en uitvoeren5. Milieu - kerndoel 39: met zorg omgaan met het milieu

In de opzet van de methode hebben we deze onderwerpen herkenbaar ondergebracht in de thema’s.

ECHTE VERDIEPING EN VERVOLGENS HERHALING EN TOEPASSINGIn groep 5 tot en met 7 worden de onderwerpen uit de kerndoelen afzonderlijk behandeld. In groep 8 staat per thema een samenhangende ‘case’ centraal, waarin de behandelde onderwerpen uit groep 5 tot en met 7 terug-komen. Aan de hand van verschillende cases worden de belangrijkste kerndoelen op een relevante manier herhaald en toegepast. Dat toepassen gebeurt doordat kinderen altijd iets maken of produceren (bijvoorbeeld een presentatie, reportage of tentoonstelling). In deze thema’s introduceren we ook een ‘master’: een expert die vanuit zijn of haar beroep (bijvoorbeeld journalist, sporter of ontwerper) de kinderen helpt om een eigen product te maken.

Groep 5 Groep 6 Groep 7 Groep 8

Thema 1 De aarde is uniekIndeling planten- en dierenrijk 1: Relatie met de omgevingKerndoel 40 en 41

De kringloop van het levenEcologie - Samenhang in ecosystemenKerndoel 39 en 40

Puur natuurIndeling planten- en dierenrijk 2: Verscheidenheid en eenheidKerndoel 40 en 41

Extreme natuurIndeling planten- en dierenrijk - Op ontdek-kingsreis met National Geographic JuniorHerhaling kerndoelen planten- en dierenrijk en ecologie.

Thema 2 In weer en windWeersverschijnselen en hemellichamen - Weer, seizoenen en het heelalKerndoel 43 en 46

Wonderlijke natuurverschijnselenNatuurkundige verschijn-selen 1 - Warmte, geluid, lucht en magnetismeKerndoel 42

Het proefjeslabNatuurkundige verschijn-selen 2 - Vaste stoffen, gassen, licht en kleurKerndoel 42

Slimme sportersHet lichaam - Trainen met een topsporterHerhaling kerndoelen het lichaam.

Thema 3 Het wonderlijke lichaamHet lichaam deel 1: Opbouw, functie en samenhangKerndoel 41

De limonadefabriekMilieu & Techniek 1: Het productieprocesKerndoel 39 en 44

Seks enzoHet lichaam 2 & Voort-planting planten- en dierenrijk - Voortbestaan van de soortenKerndoel 41

Waanzinnige experimentenMilieu & Techniek - Ontwerpen als een Dutch designerHerhaling kerndoelen milieu en techniek

Thema 4 Handige techniekTechniek 1: Wat is techniek?Kerndoel 44 en 45

Handige uitvindingenTechniek 2: Ontwikkelingen in techniekKerndoel 44 en 45

Lekker stevigTechniek 3: Technische principesKerndoel 44 en 45

Flitsend designNatuurkundige verschijn-selen - Proefjes doen met een programmamakerHerhaling kerndoe-len natuurkundige verschijnselen






ALLE MATERIALEN ONLINE TOEGANKELIJK De materialen zijn toegankelijk via de digitale lesomgeving www.blink-studio.nl. Vanuit deze omgeving kun je ook alle relevante pagina’s printen.

Het menu van een les ziet er als volgt uit:

» DIGIBORDLES

Je opent elke digibordles met de button ‘start’. Via het digibord stuur je de les aan. Steeds vind je op de juiste momenten de verwijzing naar het bronnenboek, de opdrachten en de bronnen op internet.

» LEERLINGPAGINA’S

Op www.binnenstebuiten.nl/leerling vind je de leerlingpagina’s. In sommige lessen wordt naar deze pagina’s verwezen. De kinderen vinden hier extra filmpjes en links naar internetpagina’s die ze nodig hebben om informatie op te zoeken.

» LESVOORBEREIDING

De printbare lesvoorbereiding geeft je in drie minuten een overzicht van de gekozen les. Ook geeft het extra informatie en tips om het maximale uit de les te halen. De lesvoorbe-reiding is zo opgezet dat je hem eenvoudig bij de hand kunt houden tijdens de les.

MATERIALEN

Iedere les start klassikaal via het digibord en wordt ook weer klassikaal afgesloten via het digibord.

Na de klassikale start werken de leerlingen individueel of in groepjes aan de opdrachten op de werkbladen.

Hier staan de pagina’s uit het bronnenboek die bij deze les horen.

De antwoorden kunnen worden geprint en uitgedeeld of getoond op het digibord voor een klassikale nabespreking.

Deel direct suggesties, verbeteringen of andere opmerkingen over de les.

De printbare lesvoorbereiding voor de leerkracht is handig ter voorbereiding én als leidraad tijdens de les zelf. Daarnaast is er een thema-overzicht waarin je ziet wat er in alle lessen van het thema aan bod komt.

Met de sterren kun je de les beoordelen en zien hoe collega-leerkrachten de les beoor-deeld hebben.


» WERKBLADEN

Na de klassikale start kunnen de leerlingen zelfstandig aan de slag met de werk-bladen. De werkbladen zijn ook gebundeld als werkboek verkrijgbaar. Via www.blinkstart.nl krijgen leerlingen toegang tot de interactieve, digitale versie voor pc, laptop of tablet.

AntwoordenDe antwoorden kunnen worden geprint en uitgedeeld, zodat leerlingen hun eigen werk kunnen nakijken. Je kunt er ook voor kiezen om de antwoorden te tonen op het digibord.

MATERIALEN» BRONNENBOEK

Het bronnenboek is gemaakt in samen-werking met de redactie van National Geographic Junior. Het resultaat is een prachtig boek dat leerlingen graag willen lezen. Daardoor leren ze ongemerkt heel veel.

Bij iedere les horen twee pagina’s uit het bronnenboek. Op de tweede pagina uit het bronnenboek staat altijd een ‘leerblok’ waarin de essentie van de les is samengevat.

» LEERBLAD

Per thema is er een leerblad beschikbaar. Hierop vind je een overzichtelijke samen-vatting van de lesstof, waaronder ook de leerblokken uit het bronnenboek. Deze samenvatting kun je printen en is handig voor leerlingen ter voorbereiding op een toets.

Heerlijk, die olifantenpoep! Mestkevers krijgen er geen genoeg van. Ze eten het, maken er balletjes van en leggen hun eitjes daarin. Het larfje dat uit zo’n eitje kruipt, zit meteen midden in zijn voedsel en kan zijn buikje rond eten. Zo zie je dat er niets in de natuur verloren gaat, zelfs poep niet!

EEn poEp-diEEtMestkevers zijn planteneters. Je vindt ze niet in de poep van dieren die vlees eten. In olifantenpoep zit genoeg halfverteerd gras waar de kever van kan leven. Door het rommelen in de poep, verspreiden de kevers de olifantenmest over de grond. Ook graven ze gangetjes waar ze poep in stoppen. De mest zorgt voor vruchtbare grond waar planten goed op kunnen groeien. Olifantenpoep zit ook vol zaadjes en besjes. Daar kunnen dus mooi planten uit groeien. En planten, die vindt de olifant dan weer lekker…

HondErd kilo poEpDie grote Afrikaanse olifanten kunnen wel tweehonderd kilo gras en planten per dag eten. Ze zijn daar dan ook achttien uur per dag mee bezig. Eten zoeken en kauwen maar. Al dat eten, komt er natuurlijk voor een deel ook weer uit. Als poep! Olifanten poepen wel zestien keer per dag. Dat zorgt voor een berg van honderd kilo. Dat is evenveel als het gewicht van drie kinderen van tien jaar!

En de mestkevers? Die zijn maar wat blij met zo’n dampende hoop!

JiJ ook een hapJe poep?Niets gaat verloreN iN de NatuurAl het afval in de natuur wordt netjes opgeruimd. Blaadjes, poep, dode dieren... ieder dier lust wel wat. Je hebt planteneters, zoals zebra’s. Vleeseters, zoals de leeuw. Poepeters, zoals mestkevers. En aaseters, zoals hyena’s, maden en bacteriën.

Hyena’s beginnen pas te eten als het dier al een tijdje dood is. Het kadaver (aas) is dan al voor een groot deel opgegeten door een ander dier, zoals de leeuw. Ietsje later beginnen de maden en de bacteriën te knabbelen. Tot het lijk helemaal schoon is. Veel poepeters en aaseters zijn dus opruimers, de schoonmakers van de natuur.

Bacteriën eten zowel poep als aas. Een bacterie is een superklein diertje dat je alleen onder een vergrootglas kunt zien. Hij vermaalt zijn eten zo piepklein dat je het ook met een vergrootglas niet meer kunt zien. Je noemt dit mineralen. Deze superkleine deeltjes komen in het water van de grond terecht.

De plant zuigt die piepkleine deeltjes samen met het water op. Zo kan hij lekker groeien! Omdat alles in de natuur gebruikt en opgeruimd wordt, krijg je een soort kring. Dat noem je een kringloop. Je kunt eraan zien dat alles in de natuur gebruikt en opgeruimd wordt.

14 15

Thema 6.1 • les 2Dood en bederf

Heerlijk, die olifantenpoep! Mestkevers krijgen er geen genoeg van. Ze eten het, maken er balletjes van en leggen hun eitjes daarin. Het larfje dat uit zo’n eitje kruipt, zit meteen midden in zijn voedsel en kan zijn buikje rond eten. Zo zie je dat er niets in de natuur verloren gaat, zelfs poep niet!

EEn poEp-diEEtMestkevers zijn planteneters. Je vindt ze niet in de poep van dieren die vlees eten. In olifantenpoep zit genoeg halfverteerd gras waar de kever van kan leven. Door het rommelen in de poep, verspreiden de kevers de olifantenmest over de grond. Ook graven ze gangetjes waar ze poep in stoppen. De mest zorgt voor vruchtbare grond waar planten goed op kunnen groeien. Olifantenpoep zit ook vol zaadjes en besjes. Daar kunnen dus mooi planten uit groeien. En planten, die vindt de olifant dan weer lekker…

HondErd kilo poEpDie grote Afrikaanse olifanten kunnen wel tweehonderd kilo gras en planten per dag eten. Ze zijn daar dan ook achttien uur per dag mee bezig. Eten zoeken en kauwen maar. Al dat eten, komt er natuurlijk voor een deel ook weer uit. Als poep! Olifanten poepen wel zestien keer per dag. Dat zorgt voor een berg van honderd kilo. Dat is evenveel als het gewicht van drie kinderen van tien jaar!

En de mestkevers? Die zijn maar wat blij met zo’n dampende hoop!

JiJ ook een hapJe poep?Niets gaat verloreN iN de NatuurAl het afval in de natuur wordt netjes opgeruimd. Blaadjes, poep, dode dieren... ieder dier lust wel wat. Je hebt planteneters, zoals zebra’s. Vleeseters, zoals de leeuw. Poepeters, zoals mestkevers. En aaseters, zoals hyena’s, maden en bacteriën.

Hyena’s beginnen pas te eten als het dier al een tijdje dood is. Het kadaver (aas) is dan al voor een groot deel opgegeten door een ander dier, zoals de leeuw. Ietsje later beginnen de maden en de bacteriën te knabbelen. Tot het lijk helemaal schoon is. Veel poepeters en aaseters zijn dus opruimers, de schoonmakers van de natuur.

Bacteriën eten zowel poep als aas. Een bacterie is een superklein diertje dat je alleen onder een vergrootglas kunt zien. Hij vermaalt zijn eten zo piepklein dat je het ook met een vergrootglas niet meer kunt zien. Je noemt dit mineralen. Deze superkleine deeltjes komen in het water van de grond terecht.

De plant zuigt die piepkleine deeltjes samen met het water op. Zo kan hij lekker groeien! Omdat alles in de natuur gebruikt en opgeruimd wordt, krijg je een soort kring. Dat noem je een kringloop. Je kunt eraan zien dat alles in de natuur gebruikt en opgeruimd wordt.

14 15

Thema 6.1 • les 2Dood en bederf

© 2015 BLINK EDUCATIE WWW.BINNENSTEBUITEN.NL 13© 2015 BLINK EDUCATIE WWW.BINNENSTEBUITEN.NL

OPBOUW VAN DE LES

» 1

Een les begint altijd met een prikkelend openingsbeeld. Tip: Open de les al in de pauze zodat leerlingen het beeld meteen zien als ze de klas binnen komen.

» 4

De trigger leidt naar de ‘onderzoeksvraag’: de centrale vraag in de les waar leerlingen mee aan de slag gaan.

» 5

Na de klassikale start gaan de leerlingen zelf aan de slag met de onderzoeksvraag. Dit staat altijd duidelijk op het digibord en in de lesvoorbereiding aangegeven. Er staat ook bij of internet of het bronnenboek nodig is.


» 2

Dan volgt er een kort overzicht van wat leerlingen in deze les gaan doen. Dit overzicht is altijd op dezelfde manier geformuleerd: ‘In deze les ga je’ en ‘Daarmee ontdek je’. Dat wat ze daadwerkelijk gaan leren, wordt bewust nog niet prijsgegeven. Dat ontdekken de leerlingen tijdens de les immers zelf.

» 3

Dan volgt een ‘trigger’, iets dat leerlingen pakt en hen nieuwsgierig maakt naar het vervolg van de les. Dat kan een foto zijn, een filmpje of een korte opdracht.

» 6

De les bevat altijd een aantal dia’s die als voorbereiding dient voor de opdrachten op de werkbladen of ingezet wordt om de gemaakte opdrachten te bespreken. Dat kan een filmpje zijn, een foto, een quiz, een animatie, een tekening, een oefening, een proefje etcetera. Hiermee wordt de stof op een andere manier dan via tekstverklaren behandeld.

» 7

Een les wordt altijd afgesloten met een samenvatting, met de ‘En dus…’. Deze verwijst terug naar het leerdoel en de onderzoeksvraag uit het begin van de les. Hiermee wordt expliciet gemaakt wat leerlingen met de opdrachten op de werkbladen zelf ontdekt hebben. Deze samenvatting kan verschillende vormen hebben, zoals een animatie, een oefening of foto’s met bijschriften.


DIFFERENTIATIEBinnenstebuiten differentieert op verschillende manieren om optimaal aan te sluiten bij de niveauverschillen van leerlingen:

» IN DE BASIS UITDAGEND VOOR ALLE LEERLINGEN

Door de gekozen didactische aanpak (zie pagina 6), de spannende invalshoeken en gevarieerde opdrachten biedt het basismateriaal uitdaging voor alle leerlingen. Ook plus-kinderen geven spontaan aan de lessen leuk en leerzaam te vinden. Leerkrachten onderschrijven dit.

» TAALONDERSTEUNING OP IEDER WERKBLAD

De visuele aanpak zorgt ervoor dat ook dyslectische en taalzwakke leerlingen uitstekend met Binnenstebuiten kunnen werken. Daarnaast bevat elk werkblad taalon-dersteuning waarin moeilijke woorden duidelijk worden toegelicht. Zo lopen leerlingen niet vast bij het zelfstandig maken van opdrachten.

» EXTRA OPDRACHT VOOR SNELLE LEERLINGEN

De laatste opdracht op ieder werkblad is voor snelle leer-lingen. Ze kunnen deze geheel zelfstandig uitvoeren.

» EIGEN OPDRACHTSERIE VOOR PLUSLEERLINGEN

Om plusleerlingen maximaal te motiveren, is er bij elk thema een aparte opdrachtserie. Hierbij werken plusleer-lingen tijdens meerdere lessen aan één, twee of drie extra uitdagende opdrachten.

De plusopdrachten zijn ontwikkeld als ‘plus’ bovenop de lessen van het thema. Plusleerlingen doen dus gewoon mee met de rest van de klas. Over het algemeen zullen zij ook de reguliere lessen van het thema als interessant en uitdagend ervaren, omdat de onderzoekende aanpak van de methode het mogelijk maakt om op het eigen niveau te leren. Als ze eerder klaar zijn met de opdrachten van de les kunnen ze verder met een plusopdracht naar keuze. Aan deze opdracht kunnen ze gedurende het gehele thema werken.

De opdrachten zijn ingedeeld in overzichtelijke stappen, wat het voor kinderen makkelijker maakt om er zelfstandig aan te werken. Over het algemeen werken de opdrachten toe naar een ‘product’, zodat er ook een tastbaar resultaat ligt – dat motiveert. Dit resultaat kun je als leerkracht even-tueel beoordelen. Daarnaast leidt de opdracht soms tot iets dat in de klas – bijvoorbeeld aan het einde van een thema - gebruikt kan worden, zoals een kwartet of een quiz.

COMBINATIEGROEPENOok wanneer je lesgeeft in combinatiegroepen kun je Binnenstebuiten gebruiken. Je kunt alle leerlingen tegelij-kertijd lesgeven – ieder op zijn eigen niveau – zonder de groep te hoeven splitsen. Dat is efficiënt en ook nog eens veel leuker voor de leerlingen.Werk je bijvoorbeeld in een combinatiegroep 5/6 dan behandel je het ene jaar met de gehele groep het materiaal van groep 5 en het andere jaar het materiaal van groep 6.Door de manier van werken in Binnenstebuiten – die niet uitgaat van tekstverklaren, maar van zelf ontdekken – leren alle leerlingen op hun eigen niveau. De inhoud van de thema’s is zo gekozen dat je vrij bent om zelf de volgorde te bepalen.

» LIEVER PER JAARGROEP LESGEVEN?

Vind je het belangrijk dat je leerlingen per jaargroep les krijgen? Dan kun je natuurlijk ook op de reguliere manier met Binnenstebuiten werken. Je gebruikt dan het materiaal voor groep 5 voor de leerlingen uit groep 5 en het materiaal van groep 6 voor de leerlingen uit groep 6.


EDUCATIEVE VERANTWOORDINGDIFFERENTIATIE

Techniek is dichtbij – Je kunt techniek beschouwen als iets ingewikkelds, als iets voor heel intelligente wetenschappers en ingenieurs die ingewikkelde bruggen moeten bouwen. Maar techniek is eigenlijk overal en ook niet per se moeilijk. Koken is ook techniek. Het gebruik van bepaalde materialen om jassen mee te maken is ook techniek. In ons lesmateriaal kijken we daarom naar alles wat techniek interessant maakt, voor zowel jongens als meiden. Voor het zoeken naar de juiste invalshoeken hebben we onder andere gebruik gemaakt van expertise van de organisatie Technika 10 – expert op het gebied van techniek en kinderen met bijzondere aandacht voor meiden.

Ontdekkend leren – Natuur en techniek leent zich bij uitstek voor zelf ontdekken en doen. Dat vinden we eigenlijk allemaal. Maar hoe doe je dat in de praktijk in de beperkte tijd die je hebt? Het boek Prakti-sche Didactiek voor natuuronderwijs (Els de Vaan en Jos Marell) helpt daarbij en geeft onder andere inzicht in hoe je leerlingen begeleidt in onderzoekend, ontdekkend en ontwerpend leren. In Binnenstebuiten gebruiken we dit gedachtegoed en komen de vaardigheden op eenzelfde manier aan de orde als in dit boek beschreven.

De essentie van het vak – We willen leerlingen wat bijbrengen over natuur en techniek, zonder zoveel aan te bieden dat leerlingen hun interesse verliezen en helemaal niets onthouden. Het is de kunst de essen-tie te pakken. Het boek NatuurOnderwijs Inzichtelijk, door Amito Haarhuis (tegenwoordig adjunct-directeur bij Science Center Nemo in Amsterdam), was bij het ontwikkelen van het lesmateriaal een goede check om niet te veel aan te bieden, maar ook niet te weinig. Ook een handig naslagwerk voor leerkrachten die inhoudelijke achtergrondinformatie willen hebben bij de stof in de methode Binnenstebuiten.

Emotie als motor van de herinnering – Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat kinderen informatie beter opslaan wanneer er sprake is van emotie in het leerproces. Jelle Jolles, hoogleraar Hersenen, Gedrag en Educatie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en directeur van LEARN!, Centrum Brein & Leren, Faculteit Pscychologie & Pedagogiek noemt dit proces de motoren van herinnering. Bij de ontwikkeling van materiaal houdt Blink Educatie altijd rekening met deze ‘motoren’. In elke les moet iets zitten dat leerlingen ‘raakt’.

Plakfactoren – De Amerikaanse broers Chip and Dan Heath verrichtten onderzoek naar waarom dat ene verhaal wél blijft hangen. Ze ontdekten dat zes factoren hiervoor verantwoordelijk zijn. In hun – gratis te downloaden – artikel Teaching That Sticks hebben ze deze factoren toegepast op lesgeven. Wij hebben daar dankbaar gebruik van gemaakt bij de ontwikkeling van Binnenstebuiten.

Leerstijlen, intelligenties en afwisseling – Het huidige wereldoriëntatie-onderwijs is taliger dan voor veel kinderen goed is. In Binnenstebuiten bieden we lesstof daarom op verschillende manieren aan: in de vorm van beeld, beweging, filmpjes, audio, schema’s, weetjes en proefjes. Daarnaast bevatten de lessen een grote variatie aan opdrachten, waarbinnen leerlingen ook steeds andere strategieën gebruiken om informa-tie te verwerken. Dit past uitstekend binnen de multiple intelligences-theorie van Howard Gardner.

Ben je geïnteresseerd in de wetenschappelijke en didactische uitgangspunten van Binnenstebuiten? Hieronder volgt een aantal uitgaven die het auteursteam bij de ontwikkeling van de lesmethode heeft geïnspireerd.


PRAKTISCHE INFORMATIE

VOLLEDIG THEMA GRATIS UITPROBERENBinnenstebuiten gratis uitproberen in je eigen klas? Meld je aan op www.binnenstebuiten.nl. Je krijgt dan vrijblijvend toegang tot een aantal volledig thema’s. We horen graag wat je ervan vindt!

BEKIJK DE FILM OVER BINNENSTEBUITEN IN DE PRAKTIJKOp www.binnenstebuiten.nl vind je een filmpje waarin een collega-leerkracht vertelt over haar ervaringen met de methode.

PARTNERSCHOLENAlle lessen van Binnenstebuiten worden op minimaal drie verschillende scholen uitgeprobeerd, zodat ze gegarandeerd goed zijn en fijn werken in de praktijk. Wil je ook meewerken aan de ontwikkeling van Binnen-stebuiten? Neem dan contact op met de coördinator partnerscholen Monique Lijftogt, [email protected].

Heb je als leerkracht zelf suggesties, verbeteringen of andere opmer-kingen bij of over een les? Stuur ze ons via www.binnenstebuiten.nl, Facebook (Blink Wereldoriëntatie) of Twitter (@BlinkWereld).

HET TEAMDe lesmethode Binnenstebuiten is ontwikkeld door de makers van Groove.me, de revolutionaire digitale lesmethode Engels (www.groove.me). Het deskundige team bestaat uit leerkrachten, auteurs, onderwijsspecialisten, wetenschappers, ontwerpers, digiborddeskundigen en niet te vergeten kinderen zelf. Zie ‘Wie zijn wij’ op www.binnenstebuiten.nl voor de betrokkenen en voor meer informatie.

Binnenstebuiten is een initiatief van Blink Educatie. Blink Educatie is een zusje van Blink Uitgevers, de uitgever van Bobo, Okki, Taptoe en National Geographic Junior. Blink Educatie ontwikkelt vernieuwende digitale lesmethodes. In 2016 verschijnt de digibordmethode muziek: Kazoo (zie www.kazoo.nl).


PRAKTISCHE INFORMATIE BESTELINFORMATIE EN VERSCHIJNINGSDATA

Blink Educatie kiest voor een maximaal voordelig en flexibel aanbod voor scholen:

» DIRECT VOLLEDIG DIGITAAL AAN DE SLAG

Met een schoollicentie heb je via www.blink-studio.nl toegang tot alle digitale leerlingen leerkrachtmaterialen. In Blink Studio zet je materiaal klaar voor de leerlingen. Zij verwerken dit volledig digitaal via pc, laptop of tablet door in te loggen bij www.blinkstart.nl. Werken jullie liever op papier? Print de werkbladen dan direct vanuit Blink Studio of bestel de werkbladen en bronnenboeken in gedrukte vorm.

» EENVOUDIG TE BESTELLEN

Binnenstebuiten bestel je snel en eenvoudig via de schoolleverancier of direct bij Blink Educatie.

Op www.binnenstebuiten.nl vind je een volledig prijsoverzicht, het laatste nieuws en andere flexibele voorwaarden die Binnenstebuiten biedt.

SYSTEEMEISENBinnenstebuiten is te gebruiken op alle formaten en typen digitale schoolborden en touchscreens. Het beeldmateriaal en geluid werken het beste wanneer je ten minste een breedbandverbinding hebt. Als browser is een recente versie van Firefox, Chrome of Internet Explorer vereist. Ook is het belangrijk dat je Flash (versie 10.2 of hoger) en Javascript hebt geïnstalleerd. De minimale schermresolutie is 1024 x 768. Maar hoe hoger de resolutie, hoe optimaler de leerbeleving. Geluid is hierbij een vereiste.Leerlingen kunnen volledig digitaal werken op pc, laptop of tablet. Het is van belang om een recente versie van Firefox, Chrome of Internet Explorer te gebruiken. TOTAALPAKKET VOOR WERELDORIËNTATIEBinnenstebuiten vormt samen met Grenzeloos (aardrijkskunde) en Eigentijds (geschiedenis) een totaalpakket voor wereldoriëntatie. Meer weten over deze methodes? Kijk op www.grenzeloos.nl en www.eigentijds.nl.


CONTACTGEGEVENSBlink EducatieKoningsweg 665211 BN ‘s-Hertogenbosch073 85 000 [email protected]

@BlinkWereld www.facebook.com/BlinkWereldorientatie

www.binnenstebuiten.nl

“ IK GEEF DE LES EEN 9+ OMDAT IK GEWOON ZO BLIJ BEN DAT HET EINDELIJK WEER LEUK IS OM NATUUR TE DOEN.”

SOPHIE, 11 JAAR, GROEP 7

“ HET LIJKT SUPER ECHT WAARDOOR IK ME GOED KAN INLEVEN. HIERDOOR BEGRIJP IK HET GOED!”

LEONIE, 10 JAAR, GROEP 7

“ YES, WE KRIJGEN NATUUR EN TECHNIEK OP HET DIGIBORD! DE VORIGE KEER WAS HET ZÓ LEUK.”

MIKE, 8 JAAR, GROEP 5

“ SUPERLEUK OM TE DOEN! WEL HEEL VIES, MAAR DAT MAAKT HET JUIST GRAPPIG…”

ROEL, 9 JAAR, GROEP 6

“ DEZE METHODE GEEFT ME HET BESTE VAN TWEE WERELDEN: HET IS ÉCHT AANSPREKEND EN GERICHT OP ZELF DOEN EN ONTDEKKEN. TEGELIJKERTIJD BIEDT HET GEMAK, ZEKERHEID EN STRUCTUUR.”

MAAIKE WIJKMAN, BS DE HOB-BITSTEE, EINDHOVEN

© 2015 BLINK EDUCATIE WWW.BINNENSTEBUITEN.NL

versie 2

© 2015 BLINK EDUCATIE WWW.BINNENSTEBUITEN.NL

Methodewijzer Binnenstebuiten

Documents

Transcript of Methodewijzer Binnenstebuiten