December 2014Jaargang 10 · Nummer 4

We hebben 2014 bijna achter de rug. Een bewogen jaar waarin het kabinet moest werken met een minderheid in de Eerste Kamer. Dat leidde tot veel discus-sies, waarbij de ‘huur’ constant moest worden opgehaald bij de gedoogpartijen. Dat is voor ons als bedrijfsleven niet ideaal. Het jaar 2014 was voor de maakin-dustrie het jaar van voorzichtig herstel en een kansrijke toe-komst. Smart Industry is hét woord voor de toekomst van de maakindustrie. Goede uitwerking van dit begrip maakt de Neder-landse industrie competitiever op het wereldtoneel. Het hype-achtige karakter moet er dan wel vanaf en de dagelijkse praktijk moet in beeld blijven.

Het jaar 2015 gaat kansen en bedreigingen bieden, dat is zeker. De bedreigingen zijn politiek getint, macro economisch en fi-nancieel. De eerste maanden van 2015 zullen in het teken staan van de provinciale verkiezingen in maart. Hoe gaat de daarvan afgeleide Eerste Kamer er na de verkiezingen uit zien? Wat bete-kent dat voor (de slagkracht van) het kabinet? Verder wil de lang-zaam draaiende economie maar niet versnellen. Er wordt iets meer groei verwacht, maar het is mondjesmaat, in Nederland, in Europa en in de wereld. En als laatste blijft de financiering van

MKB-metaalbedrijven lastig en een remmende factor op investe-ringen.

Toch biedt 2015 meer kansen dan 2014. De industrie groeit harder dan de hele Nederlandse economie. Er lijkt steeds meer aandacht te komen voor de maakindustrie en de kansen die de industrie biedt. Het besef ontstaat dat mkb-bedrijven de meeste groeipotentie hebben in de Nederlandse economie. Zeker als een aantal belemmeringen op het gebied van regels en risico’s worden weggenomen, kunnen mkb-bedrijven blijven groeien.

In deze BeleidsVisie wordt een aantal belemmeringen voor het MKB-metaal beschreven en een oplossing voorgesteld. Zo vraagt de invoering van de nieuwe om-gevingswet nog extra aandacht. De algemene bouwregels staan in het bouwbesluit en dreigen te worden vervangen door be-stuurlijke afwegingsruimte op gemeentelijk niveau. Dit gaat onherroepelijk leiden tot meer administratieve lasten, lokale verschillen en hogere kosten. Niet verstandig. Verder wordt in deze BeleidsVisie een lans gebroken voor ‘manufacturing renaissance’. Deze beweging is in Amerika ontstaan en richt zich op een herleving van de maakin-dustrie. Een aantal Europese lan-

2015 meer kansen dan bedreigingen ?

den haakt al aan. Wij vragen ons af wanneer Nederland aanhaakt?

Als politiek en bedrijfsleven gezamenlijk de kansen pakken die 2015 gaat bieden, wordt 2015 een beter jaar dan 2014. En dat heeft het MKB-metaal en de hele maakindustrie écht nodig.

Jos KleiboerDirecteur BeleidKoninklijke Metaalunie

In deze editie

Adaptief vermogen van een gebouw is noodzaak

Herprogrammeer onderwijs in drie dimensies

Hoogste tijd voor no-riskpolis

Overheid moet toezeggingen nakomen

Overzichtelijke en controleerbare keurmerken en aanbestedingseisen

Nieuwe omgevingswetgeving moet regeldruk niet verhogen

Nederland: haak aan bij industrial manufacturing renaissance

Creëer toekomstwaarde

Adaptief vermogen van een gebouw is noodzaak!

Verbouw en renovatie, vernieuwbouw en functie-verandering zijn ‘hot’ in deze tijd. Dat vergt een herbezinning op nieuw- en verbouw en op de gebruiksfase van een gebouw na het primaire gebruik. Anders bevinden we ons over 15 jaar in net zo’n diepe bouwcrisis als nu. Als we dezelfde, qua functie, eendimensionale gebouwen blijven ontwikkelen, staan deze na de eerste huurder/eigenaar weer leeg vindt Metaalunie.

Peter van der MarsBeleidssecretaris Technologiemars@metaalunie.nl

Van de miljoenen vierkante meters leegstaande kantoren e.d. worden tegenwoordig veel projec-ten ontwikkeld. Getracht wordt er onder andere goedkope hotels of studentenhuisvesting van te maken. De mogelijkheden en behoefte aan der-gelijke invulling is echter beperkt. Dit is onder meer aanleiding geweest voor een consortium vanuit de bouw om een methode op te stellen voor het bepalen van het adaptief vermogen van een bouwplan. Het eindresultaat is eind novem-ber overhandigd aan Minister Blok van Wonen. De bouw moet zich verder richten op (proces)innovatie, verregaande industrialisatie en kos-tenreductie door het ‘in een keer goed’- principe! Of te wel reduceer nu de faalkosten echt. Werk samen in ketens en stop de versnippering in de bouw!

De ontwerpende kant van de bouw, de archi-tecten en ingenieurs en de ontwikkelende en financiers van de bouw moeten zich richten op het creëren van toekomstwaarde. De over-heid is daarin een belangrijke launching custo-mer. De methode is uitermate geschikt voor de evaluatie van nieuwbouw maar ook voor ver-bouw- en renovatieplannen. De methode heeft aandacht voor alle facetten die deze ambitie voor een opdrachtgever beïnvloeden. Er wordt naar de mogelijkheden van flexibiliteit gekeken, de duurzaamheidsaspecten daarvan en ook de financiële kant. De BreeamNL denkwijze is daarmee achterhaald. Daar waar men binnen de Breeam-systematiek de credits voor flexibiliteit kan krijgen door blindelings materiaal en an-dere middelen in te zetten, kijkt deze methodiek minstens een stap verder. Door expliciet te ma-ken of er verwacht mag worden dat deze flexibi-liteitsmogelijkheden wel gebruikt gaan worden, gezien de ambitie van de opdrachtgever, heeft de gebruiker de zekerheid dat hij een optimale oplossing kan kiezen.

Een toekomst waarbij de tech-nologie een steeds belangrij-kere rol gaat spelen. We weten nog niet welke beroepen in 2032 belangrijk zijn, maar wel dat in elk beroep, bij elke bezig-heid, we gebruik maken van geavanceerde technieken. In het bedrijfsleven zorgt de op-komst van o.a. robots, 3D-me-taal printers, nanotechniek en nieuwe materialen voor nieu-we producten en processen en nieuwe businessmodellen.

Scholen lopen altijd wat ach-ter op ontwikkelingen in het bedrijfsleven, maar nu dreigt een serieus gat te ontstaan. Het funderend onderwijs is in hoofdzaak gericht op taal en

rekenen, naast elementaire basisvaardigheden. Methoden die hiervoor worden gebruikt hebben het kenmerk van een receptmatige aanpak die tot het gewenste resultaat moeten leiden: een goede score op een toets! Zelfs de verrijkingsstof voor de snelle(re) leerling is ‘meer van hetzelfde’. De aan-geboren nieuwsgierigheid van leerlingen wordt gekanaliseerd en het knopje ‘leren’ dat bij elke jongere van nature op ‘aan’ staat, wordt op ‘uit’ gezet. Dat kan en mag niet gebeuren!Een nieuw gevaar is dat de discussie over een goede voorbereiding op de toekomst nu gevoerd wordt langs twee dimensies: smal en specifiek

Herprogrammeer onderwijs in drie dimensies

André van der LeestBeleidssecretaris Onderwijszakenleest@metaalunie.nl

opleiden versus breed en al-gemeen. Beide zijn nu al niet meer van deze tijd, laat staan in 2032!

Metaalunie pleit voor een herprogrammering van zowel het primair onderwijs als het voortgezet en beroepsonder-wijs, in drie nieuwe dimen-sies: creativiteit, flexibiliteit en innovatie. Het onderwijs kan daarbij worden ingericht op basis van uitdagingen en maatschappelijk belangrijke thema’s. ‘Bedenk iets (en maak een prototype) om verspilling van drinkwater tegen te gaan’, of ‘bedenk iets waarmee de brandveiligheid in woningen verbeterd kan worden’, zijn op-drachten waarmee leerlingen en studenten elk op hun ni-veau mee aan de slag kunnen. Ook in het beroepsonderwijs kunnen uitdagende opdrach-ten worden gesteld: ‘bouw een amfibievoertuig om mensen te redden’, of ‘bedenk en bouw een nieuw speeltoestel voor buitensport.’ Uitdagingen als deze geven verschillende uit-werkingsmogelijkheden waar-aan de kwaliteit van de leer-ling, of groep samenwerkende leerlingen, kan worden afgele-zen. De basisvaardigheden ho-ren er natuurlijk gewoon bij en daarbij kan nog steeds sprake zijn van voldoende training om het doel ‘realisatie van de opdracht’ mogelijk te maken.

Zie de Technasium TOP Award, de (Junior) Vakkanjers en de Skills beroepenwedstrijden. Als voorbeelden waaruit blijkt dat deze aanpak de gewenste competenties voor de toekomst helpt ontwikkelen. Hoogste tijd om daar het curriculum van te maken!

Koninklijke Metaalunie heeft veel waardering voor het op de agenda zetten van de inhoud van het onderwijs door minister Bussemaker en staatssecretaris Dekker. We moeten kinderen vooral stimuleren om te blijven leren, ze blijven uitdagen om te ontdekken. We moeten hun creativiteit blijven ontwikkelen net als hun verant-woordelijkheidsbesef voor de toekomst.

Het wordt de hoogste tijd dat werkgevers gevrijwaard worden voor de kosten van doorbeta-ling tijdens ziekte als een werk-nemer, die aangenomen wordt vanuit de ziektewet, weer ziek wordt. Het wordt ook meer dan de hoogste tijd dat een werkge-ver die een zieke werknemer, die nog geen twee jaar ziek is, van een andere werkgever in dienst neemt, gevrijwaard wordt voor het ziektewet risico. Dit kan met de no-riskpolis, zo stelt Konink-lijke Metaalunie.

Werkgevers met meer dan 10 werknemers draaien vanaf 1 januari 2015 op voor de ziekte-wet- en WGA-uitkeringen aan zieke ‘einde-dienstverbanders’. Dit als gevolg van de ‘Wet beperking ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid vang-netters’. De kosten voor soci-ale zekerheid komen hiermee meer rechtstreeks op het bord van de individuele ondernemer te liggen. Met het in een passende vaca-ture laten hervatten van een zogenaamde einde-dienstver-bander met benutbare moge-lijkheden, kunnen werkgevers hun sectorkosten verlagen. Probleem alleen is dat als de werknemer met een ‘vlekje’ weer ziek wordt, de kosten geheel voor de werkgever ko-men. Een nieuwe werkgever is benauwd om betrokkene aan te nemen, omdat hij bang is voor het ziekterisico. Je loopt als werkgever gauw de kans dat je verplicht wordt tijdens ziekte de werknemer twee jaar door te moeten betalen. Dit trekt

werkgevers niet over de streep om dit soort werknemers aan te nemen.

Het zelfde geldt voor werkne-mers die wegens hun handi-cap niet meer kunnen werken bij hun oude werkgever. De werkgever is verplicht om in de eerste twee jaar van ziekte een tweede spoortraject in te zetten om de werknemer bij een ander aan de slag te krijgen. Hoewel de wettelijke verplichting bestaat en dit de werkgever duizenden euro’s kost, zijn deze trajecten weinig succesvol. Nieuwe werkgevers willen geen risico lopen met gedeeltelijk zieken.

Hoewel de oorspronkelijke werkgever gedeeltelijk zijn verantwoordelijkheid blijft houden, zijn te weinig werk-gevers bereid om zo iemand aan te nemen. Het wordt tijd dat naar de re-integratie van zieke werknemers niet theo-retisch maar praktisch wordt gekeken. Het zal aantrekkelij-ker gemaakt moeten worden om deze werknemers aan te nemen. De no-risk polis kan hierbij van dienst zijn.Metaalunie wil dat de politiek over haar principiële bezwaren heen moet stappen over wie nu wel of niet precies verantwoor-delijk is. Feit blijft dat werkne-mers met een ‘vlekje’ aan de kant blijven staan. De no-riskpolis is een instrument dat er toe kan bijdragen de nieuwe werkgever werknemers aan te nemen met een achterstand op de arbeidsmarkt.

Hoogste tijd voor no-riskpolis

Jan Alfons VaasBeleidssecretaris Sociale Zakenvaas@metaalunie.nl

Werkgevers draaien op voorZiektewet- en WGA-uitkeringen

Op dit moment is het maken van een bereke-ning van de milieuprestatie een verplichting om een omgevingsvergunning te kunnen krijgen voor woningen en kantoren met een bruikbaar vloeroppervlak >100 m2. Met instemming van de hele bouwkolom is afgesproken dat er een korte periode na invoering van deze bepaling geoefend zou gaan worden met het maken van de berekening. De overheid heeft een concreet verzoek van de gehele bouwkolom om een on-dergrens te introduceren in de wind geslagen en geeft daarmee dus geen invulling aan de eerder gedane toezegging om deze ondergrens wel te zullen instellen. De reden dat die verzochte grenswaarden er niet zijn, heeft deels te maken met de discussie over de bestuurlijke afwegings-ruimte voor gemeenten ten aanzien van onder andere de milieueisen. Gemeenten kunnen dan zelf bepalen hoe hoog de lat gelegd wordt. Daar is Metaalunie vanzelfsprekend faliekant tegen. Lees meer hierover in het artikel van Derk Jan Meijer op pagina 7.

Waarom is het erg om grenswaarden niet in te stellen? Wij zijn geen voorstander van regels. Daar kan best een nuance in aangebracht wor-den. Een grenswaarde leidt tot handhaving en handhaving leidt tot een prestatiegericht sys-teem waarin duurzame gebouwontwerpen en de daarin verwerkte producten zich kunnen on-derscheiden. Den Haag moet zich realiseren dat de toeleverende sector de afgelopen jaren fors heeft geïnvesteerd in het genereren van milieu-

data die geschikt is voor de Nationale Milieu Database, de basis waarmee de berekeningen op gebouwniveau worden uitgevoerd.

Producenten die zich onderscheiden met duur-zaamheid wordt een middel ontnomen waar-mee hun markt moeilijker te overtuigen is van de voordelen. De overheid ontneemt zichzelf ook de middelen om te sturen in de richting van een circulaire economie, om serieus aandacht te ge-ven aan de grondstoffenschaarste onder andere door hergebruik te promoten, om verlaging van energieverbruik mede positief te beïnvloeden als ook te helpen de uitstoot van broeikasgassen te beperken.

Ook voor gebouweigenaren en ontwikkelaars is een goed functionerend systeem beter dan een woud van verschillende tools die aandacht hebben voor kleine stukjes van het duurzaam-heidsdossier. Het spreken van één taal in duur-zaamheidsland aangesloten op Europese ont-wikkelingen is nodig en wordt door producenten ook als enige oplossing gezien. Wij staan hier ook niet alleen in. Bouwend Nederland, NVTB, NLingenieurs, BNA, Uneto-VNI en FME zijn het met ons eens. Overheid kom je toezeggingen na en vermijdt een aanklacht van onbehoorlijk bestuur.

Overheid moet toezeggingen nakomen

Milieuprestatie Gebouwen Grenswaarden

Met het Bouwbesluit 2012 is de milieuparagraaf van dit regelbouwwerk eindelijk op een juiste wijze ingevuld, vindt Koninklijke Metaalunie. Na ja-ren van discussie met de vooral toeleverende bouwsector, hebben overheid en bedrijfsleven een manier gevonden die duurzamer bouwen stimuleert en zorgt voor een gelijk speelveld voor alle bedrijven.

Peter van der MarsBeleidssecretaris Technologiemars@metaalunie.nl

De Volkskrant kopte in maart 2014 over keur-merken voor voeding met: ‘Niet seks, maar duurzaamheid verkoopt’. In 2013 zou Nederland tenminste 90 keurmerken rijker zijn geworden, waarmee de teller begin dit jaar op 170 zou

Gerard WyfkerBeleidssecretaris Milieu en Energiewyfker@metaalunie.nl

Metaalunie is bezorgd dat de wildgroei en oncontroleerbaar-heid bij op de consument ge-richte keurmerken overslaat op keurmerken en aanbestedings-eisen in business-to-business relaties en pleit voor overzicht en controleerbaarheid.

staan. Slechts bij een klein aantal keurmerken zou ook daadwerkelijk gecontroleerd worden of de producent zich aan de regels van het keurmerk houdt. Komt bij dat in lang niet alle gevallen het keurmerk eisen stelt aan de deugd waarmee wordt geschermd.

Metaalunie is bezorgd dat deze wildgroei en on-controleerbaarheid bij op de consument gerichte keurmerken overslaat op keurmerken en aanbe-stedingseisen in business-to-business relaties. Overheden, maar ook branches en bedrijven, lijken elkaar op te jagen in het produceren van omhoog gestoken duimpjes, accolades en geven documenten ter invulling en ondertekening aan elkaar door waarvan de inhoud en achtergrond hen zelf mogelijk niet eens duidelijk is. Metaal-unie pleit voor overzicht, controleerbaarheid en (daarmee) voor behoud van zeggingskracht. Seri-euze initiatieven krijgen daarmee de eer die hen toekomt en (nog veel belangrijker) de onderne-mer kan zijn schaarse tijd en aandacht besteden aan de initiatieven waarvan vast staat dat ze ertoe doen en dus de business verbeteren.

Om zelf de toets der (eigen) kritiek te kunnen doorstaan kijkt Metaalunie continue kritisch naar haar eigen mvo-monitor en het op basis daarvan af te geven certificaat. Zij nodigt ande-ren uit dat ook te doen en werkt ondertussen aan verdere uitbreiding van de aansluiting van de mvo-monitor op bestaande initiatieven. En op verdere uitbreiding van de aansluiting van andere branches op de mvo-monitor.

Breng overzicht en controleerbaarheid in keurmerken en aanbestedingseisen

Metaalunie is met nagenoeg het hele bedrijfsleven ruim 20 jaar bezig geweest om ter verminde-ring van de regeldruk te komen waar we nu zijn: (vrijwel) alleen nog maar algemene bouwre-gels. Deze algemene bouwregels staan in het Bouwbesluit, waar we vroeger overgeleverd waren aan de gemeentelijke willekeur. Nu dreigen we echter met de nieuwe omgevingswetgeving terug naar ‘af’ te gaan. Dit, door gemeenten toe te staan dat zij (onder het mom van bestuur-lijke afwegingsruimte!) eigen eisen kunnen gaan stellen op o.a. energie- en milieugebied. Ondanks dat het Bouwbesluit al energie- en milieueisen stelt.

Hierdoor dreigen we straks weer overgeleverd te worden aan het gemeentelijk hobby-isme wat en hoe je lokale eisen moet naleven. In verband met de milieueisen uit het Bouwbe-sluit 2012 hebben veel partijen in de bouwketen al jaren tijd en geld gestoken in 1 geac-cepteerde en aanvaarde bere-keningssystematiek, alsmede in het aanleveren van allerlei milieu-informatie van hun pro-ducten. Als gemeenten straks de vrijheid krijgen, ben je aan de gemeentelijke willekeur overgeleverd wat de eisen, lees: o.a. berekeningssystematiek, grenswaarden en geaccep-teerde milieudata zijn. Ervarin-gen uit het verleden doen ons hierbij o.a. vrezen dat sommige gemeenten zelfs bepaalde bouwmaterialen ongefundeerd gaan verbieden.

Opdrachtgevers en bouwers willen deze wettelijke verplich-ting, bestuurlijke afwegings-

ruimte, niet omdat dit zeer omslachtig, duur, concurren-tievervalsend en tijdvertragend werkt. Er is natuurlijk niets mis mee als de opdrachtgever de lat hoger wil leggen dan het Bouwbesluit, maar dat is dan wel zijn/haar eigen keuze en niet een door de gemeente opgelegde extra en per (deel)gemeente verschillende eis.

Daarnaast verhoudt zich deze bestuurlijke afwegingsruimte volstrekt niet tot de politiek gewenste en deels ingezette overstap van ‘gemeentelijke Bouwbesluittoets, via omge-vingsvergunning’, naar onaf-hankelijke kwaliteitsborging (private Bouwbesluittoets). Om dit aan private kant, o.a. architecten, aannemers, on-deraannemers en toeleveran-ciers, goed te kunnen regelen en ‘waarborgen’ moet er nog veel geregeld worden. Lokale

koppen frustreren dit privatise-ringsproces in hoge mate qua kosten, kwaliteit, garantie en uiteindelijk de haalbaarheid daarvan.

Metaalunie roept de ministers Blok en Schultz en de Tweede Kamer nadrukkelijk op om geen weeffout te maken in de nieuwe omgevingswetgeving: houdt de algemene regels van het Bouwbesluit in stand en voorkom dat gemeenten be-stuurlijke vrijheid krijgen om van deze regels af te wijken! Een soortgelijk verzoek geldt ook voor het Activiteitenbe-sluit. Het bedrijfsleven wil de dereguleringswinst van alge-mene regels van de afgelopen 20 jaar niet kwijt. Wij verkla-ren het huidige Bouwbesluit daarmee niet heilig, want het zou daarnaast heel wat ‘onsjes’ minder complex en kostenver-hogend mogen zijn.

Geen bestuurlijke afwegingsruimte gemeenten

Nieuwe omgevingswetgeving moet regeldruk niet verhogen

Derk Jan MeijerBeleidssecretaris Bouwen en Ruimtelijke Ontwikkelingmeijer@metaalunie.nl

Postbus 26003430 GA NieuwegeinEinsteinbaan 13439 NJ Nieuwegein

info@metaalunie.nlwww.metaalunie.nlTelefoon 030 - 605 33 44Fax 030 - 605 31 22

De Ondernemersorganisatie voor het MKB-metaal

Om de maakindustrie aan de wereldtop te helpen, hanteert men in de VS een paar uit-gangspunten. Advanced ma-nufacturing technologies zoals robotics en additive manufac-turing zijn daarvoor onont-beerlijk. Net als samenwerking van onderwijs, bedrijfsleven en kennisinstellingen. Deze moet vooral gericht zijn op het in stand houden van mkb-bedrijven of het creëren van nieuwe. Men wil ook specifieke aandacht besteden aan de financiering van het industriële mkb. Deze motor van de Euro-pese economie moet gestimu-

leerd worden nog meer te inno-veren en deze moet geholpen worden geavanceerde tech-nologieën toe te gaan passen. Samen kinderen opleiden voor technische beroepen is essen-tieel. Belangrijk is te erkennen dat de inzet van hulpmiddelen als ondersteuning in de zorg en andere arbeidsintensieve omgevingen een onomkeer-baar proces is. EMRA gaat zich actief bezighouden met lobby om Europese regelingen be-ter aan te laten sluiten op het mkb. Regelingen die complex zijn, alleen maar accountants aan het werk houden en lastig

te realiseren zijn voor mkb-ers omdat er altijd internationale partners bij moeten zitten, moeten ‘gekapt’ worden.

Rijst de vraag: ‘waar is Neder-land?’ De SG van Economische Zaken heeft in september nogmaals het verhaal te ho-ren gekregen. Nergens wordt de handschoen opgepakt. Dus neemt Metaalunie het initi-atief en roept het ministerie van Economische Zaken op om gezamenlijk een nationale in-dustrial manufacturing renais-sance council op te zetten in Nederland.

Industrial manufacturing renaissance

Overheid moet handschoen opnemenDe ‘manufacturing renaissance’ beweging die in de VS is ontstaan, verspreid zich inmiddels ook door Europa. In de VS is het gericht op een revival van de maakindustrie met als doel deze weer aan de top van de wereld te brengen. Regio’s in Italië, Duitsland, Groot-Brittan-nië en Frankrijk pakken deze initiatieven allemaal stuk voor stuk op. Deze regio’s zijn zo groot als ongeveer de helft van Nederland. Ze hebben de intentie uitgesproken om begin 2015 tot een European Manufacturing Renaissance Alliance (EMRA) te komen. Metaalunie vraagt zich af: ‘wanneer sluit Nederland zich hier bij aan?’.

Peter van der MarsBeleidssecretaris Technologiemars@metaalunie.nl