Mestrapport 2015 - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · 2016. 1. 4. · Begeleiding door CVBB...
Transcript of Mestrapport 2015 - Vlaamse Landmaatschappij (VLM) · 2016. 1. 4. · Begeleiding door CVBB...
Mestrapport 2015
over de mestproblematiek in Vlaanderen
Vernieuwde rapportering
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │2
Sinds 2001: jaarlijks Voortgangsrapport over de mestproblematiek in Vlaanderen
Wijziging rapporteringsvereisten Mestdecreet
Vernieuwde rapportering vanaf 2015Naast controleacties Mestbank, ook begeleiding door de dienst Bedrijfsadvies van de VLM en het Coördinatiecentrum Voorlichting en Begeleiding duurzame Bemesting (CVBB)
Nieuwe titel: ‘Mestrapport’Digitaal op www.vlm.beAandacht voor regionale verschillen, in lijnmet de gebiedsgerichte aanpak van MAP5
Opbouw van het Mestrapport 2015
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │3
Kader Feiten & Cijfers
Beheer
instrumenten
Ondersteuning
mestbeleid
Conclusies
Vlaamse mestbalans blijft in evenwicht
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │4
Bemesting
Verwerking & export
Productie
Bemesting
Verwerking & export
Eiwit- en fosforarme voeders - 15,0 miljoen kg N- 10,4 miljoen kg P2O5
Bijkomende afzet door derogatie+ 6,5 miljoen kg N
Verdere groei verwerking & export- 38,5 miljoen kg N- 22,3 miljoen kg P2O5
Productie van dierlijke mest
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │5
Productie
Bemesting
Verwerking & export
Aantal dieren 1,3 miljoen runderen
6,3 miljoen varkens
31 miljoen pluimvee
Mestproductie 125,1 miljoen kg N 60,9 miljoen kg P2O5
Nutriëntenaanpak aan de bron- 15,0 miljoen kg N- 10,4 miljoen kg P2O5
Afzet op landbouwgrond
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │6
Productie
Bemesting
Verwerking & export
Oppervlakte landbouwgrond 674.000 ha landbouwgrond
82.635 ha derogatie
Afzetruimte 104,6 miljoen kg N (155 kg N/ha) 45,3 miljoen kg P2O5 (67 kg P2O5/ha)
6,5 miljoen kg N extra door derogatie
Gebruik van meststoffen
miljoenkg N
miljoenkg P2O5
Dierlijke mest 94,1 42,7Kunstmest 40,1 1,2Andere mest 1,5 0,8
Grasland63%
Maïs*33%
Wintertarwe of triticale**
2%Bieten
2%
Verwerking & export
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │7
Productie
Bemesting
Verwerking & export
Verwerking & export Vlaamse dierlijke mest 38,5 miljoen kg N 22,3 miljoen kg P2O5
Transport van nutriënten uit Vlaanderen 30,9 miljoen kg N 26,1 miljoen kg P2O5
N2-gas productie biologieën 17,9 miljoen kg N
Frankrijk69%
Duitsland4%
Nederland26%
Vlaamse mestbalans in evenwicht, maar…
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │8
Maar nog altijd landbouwbedrijvenonevenwicht in bedrijfsbalans ofniet oordeelkundig aanwenden van meststoffen binnen bedrijf
MAP5: gerichte en efficiënte inzet van meststoffen binnen het bedrijf
In de juiste dosis, op de juiste teelten en op het juiste tijdstip Beperken van ongewenste verliezen van nutriënten naar het grond- en oppervlaktewater
N P2O5
125,1 60,9
N P2O5
38,5 22,3
Vlaamse mestbalans 2014
(in miljoen kg N en miljoen kg P2O5)
N P2O5
104,6 45,3N P2O5
86,7 38,7
Aanbod naar landbouwgrond
Afzetruimte op landbouwgrond
Verbetering nitraatgehalten oppervlaktewater
Evolutie % MAP-meetpunten met overschrijding 50 mg NO3-/l
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │9
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
% M
AP
-mee
tpu
nte
n m
et o
vers
chri
jdin
g
winterjaar
% MAP-meetpunten met overschrijding doel MAP4 (2014) doel MAP5 (2018)
Regionale verschillen oppervlaktewater
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │10
Bemesting
Verwerking & export
Productie
Bemesting
Verwerking & export
IJzer38%
Leie41%
Maas37%
Demer19%
Boven-Schelde
17%
Beneden-Schelde
13%
Dijle13%
Brugse Polders
9%
Gentse kanalen
8%
Nete5%
Dender0%
Verbetering nitraatgehalten grondwater
Evolutie nitraatconcentratie in 3 filters meetnet
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │11
y = -0,8213x + 46,075R² = 0,9252
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
voo
rjaa
r
naj
aar
voo
rjaa
r
naj
aar
voo
rjaa
r
naj
aar
voo
rjaa
r
naj
aar
voo
rjaa
r
naj
aar
voo
rjaa
r
naj
aar
voo
rjaa
r
naj
aar
voo
rjaa
r
naj
aar
voo
rjaa
r
naj
aar
voo
rjaa
r
naj
aar
voo
rjaa
r
naj
aar
voo
rjaa
r
naj
aar
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Gew
oge
n g
emid
del
de
nit
raat
con
cen
trat
ie (
mg
NO
3- /
l)
Analysecampagne
filter 1 filter 2 filter 3 Lineair (filter 1 )
MAP4 MAP5
36 mg/l
32 mg/l
Regionale verschillen grondwater
Evolutie nitraatconcentratie per hydrogeologisch homogene zone (HHZ) (aantal HHZ’s en % landbouwareaal)
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │12
25 HHZNitraatconcentratie ≤ 50 mg NO3-/l in
2010 en 201477,0%
7 HHZAfname
nitraatconcentratie ≥ 5 mg NO3-/l
10,5%
5 HHZAfname
nitraatconcentratie < 5 mg NO3-/l
12,2%
1 HHZToename
nitraatconcentratie0,3%
87,5% landbouwareaal
doelstelling MAP4 gerealiseerd
Geen verbetering voor fosfaat
Evolutie gemiddelde fosfaatconcentratie
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │13
Evolutie klasseverdeling
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
19
99
-20
00
20
00
-20
01
20
01
-20
02
20
02
-20
03
20
03
-20
04
20
04
-20
05
20
05
-20
06
20
06
-20
07
20
07
-20
08
20
08
-20
09
20
09
-20
10
20
10
-20
11
20
11
-20
12
20
12
-20
13
20
13
-20
14
20
14
-20
15
% M
AP
-mee
tpu
nte
nWinterjaar
zeer goed goed matig ontoereikend slecht
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
19
99
-20
00
20
00
-20
01
20
01
-20
02
20
02
-20
03
20
03
-20
04
20
04
-20
05
20
05
-20
06
20
06
-20
07
20
07
-20
08
20
08
-20
09
20
09
-20
10
20
10
-20
11
20
11
-20
12
20
12
-20
13
20
13
-20
14
20
14
-20
15
gem
idd
eld
e co
nce
ntr
atie
o
rth
ofo
sfaa
t-P
(m
g P/
L)
winterjaar
gemiddelde milieukwaliteitsnorm 0,1 mg P/L
Beheerinstrumenten
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │14
Actoren
•Landbouwers
•Mestverwerkers
•Mestvoerders
•...
Toezicht
•Handhaving
•Mestbank
•Andere
Begeleiding
•Bedrijfsadvies
•CVBB
•Andere
Andere
•BO
•…
Toezicht op naleving mestwetgeving
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │15
Nitraatresidu-controles op
landbouwpercelen
Gerichte controles van landbouw-
bedrijven
Gebiedsgerichte terreincontroles van
bemestingspraktijken
Controles van mestverwerking
Controles van mesttransporten
Controles van mestsamenstellin
g
Controles van mestverzamel-
punten
Controles op lozing van
meststoffen
Controles van de nitraatresidu-bepaling door erkende labo’s
Nitraatresidu
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │16
Instrument voor de opvolging van het oordeelkundig aanwenden van meststoffen op perceelsniveau
Staalnamecampagne 20142.778 landbouwers (25% van het totaal aantal landbouwers in de campagne) met overschrijding nitraatresidudrempelwaardeBegeleidende maatregelen in 2015
Gerichte controles van landbouwbedrijven
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │17
MestbalansWordt instrument voor risicoanalyse in MAP5 (interne consistentie!)Vereist een hoge kwaliteit van de gegevens
Minder aangifteverzuim & gerichte controle aangifte => correctere gegevens
Verdere inzet op kwaliteitscontrole van de gegevens in MAP5
DierbezettingJaar na jaar minder landbouwers die meer dieren houden dan toegelaten op basis van hun nutriëntenemissierechten (NER)Aanpassingen aan de veebezetting als gevolg van diertellingen op terrein bij 6 van de 72 gecontroleerde bedrijven in 2014 (8%)
MestopslagOmgevingscontroles van bedrijven in afstroomgebied rode MAP-meetpuntenRisico’s op nutriëntenverliezen bij 1 op 4 bedrijven
Gerichte controles van landbouwbedrijven
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │18
MestverwerkingBasismestverwerkingsplicht wordt goed nageleefd (1% voldoet niet aan plicht)Verwerkingsplicht n.a.l.v. overname van NER minder goed (16% voldoet niet)5% van de uitbreidingsdossiers met mestverwerking voldoet niet aan alle voorwaarden => annulatie van NER-MVW in het daaropvolgende jaar
DerogatieAdministratieve voorwaarden en teeltvoorwaarden goed nageleefd1 op 4 bedrijven niet volledig in orde met alle voorwaarden bij terreincontroles (vnl. onvoldoende bodemstalen, bemestingsplan of -register)
TuinbouwLozing bij 15 van de 65 gecontroleerde tuinbouwbedrijven (23%) => PV
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │19
Gebiedsgerichte terreincontroles van bemestingspraktijken
Verhoogde aanwezigheid op terrein van Handhaving & Bedrijfsadvies VLM in ‘aandachtsgebieden’
VODKA: Verantwoord Omgaan met Dierlijke mest, Kunstmest en Andere meststoffen
Verbetering van de nalevingsgraad in de loop van de actie
Verdere evaluatie van de impact van de actie op de waterkwaliteit
VODKA-gebied 2015
Controles van mestverwerkingen mestverzamelpunten
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │20
Opvolging aanvoer- en afvoerstromen naar mestverwerking
Terreincontroles van mestverwerkingsinstallatiesOnregelmatigheden bij 13 van 46 gecontroleerde installaties in 2014 (28%) zoals morsen van mest, schuimvorming, … 3 ernstige gevallen met lozing
Terreincontroles van mestverzamelpuntenOnregelmatigheden bij 1 op vijf verzamelpunten in 2014 (m.b.t. het bijhouden van het register en de voorschriften voor opslag)
Controles van mesttransporten
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │21
Administratieve controle van gebruik AGR-GPS-systeem en het tijdig namelden op Mest Transport Internet Loket (MTIL)
Draagt bij tot correctere transportgegevens
Terreincontroles van mesttransportenBetere naleving van de vervoersregelgevingOnregelmatigheid bij 109 controles in 2014 (8%), zoals niet (correct) gebruik AGR-GPS-systeem of foutief/onvolledig mestafzetdocument (MAD)
Controles van mestsamenstelling
Hogere inhoudswaarden in de stalen van effluent en digestaatdan op vervoersdocumentLagere inhoudswaarden in de stalen van ruwe mest dan op vervoersdocumentHogere inhoudswaarden van mestvarkensmest naar mestverwerking dan naar landbouwgrond op vervoersdocumentVerhoogde focus op afvoer met hoge inhoudswaarden sinds 2014
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │22
9,07
10,18
8,93 9,23
8,28
9,64
5,96 5,956,42 6,35 6,10
6,65
0
2
4
6
8
10
12
Landbouwer Verwerker Landbouwer Verwerker Landbouwer Verwerker
2013 2014 2015*
Gem
idd
eld
e sa
men
stel
ling,
in k
g N
/to
n
Afnemer, per jaar
kg N/ton op MAD kg N/ton volgens analyse
Controles van lozing
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │23
Terreincontroles na klacht of melding100-tal controles in 2014, met 39 effectieve lozingen => PVVariatie in vaststellingen: lekkende mestopslag, overlopen van de opslag voor spoelwater of drainwater, … tot rechtstreekse buisconstructies naar een nabije waterloop
Controles van de nitraatresidu-bepaling door erkende labo’s
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │24
Terreincontrole van staalnemers tussen 1 okt - 15 novAdministratieve opvolging van de GPS-signalenBeperkt aantal vaststellingen in 2014 => de erkende labo’s voeren de staalnames en analyses goed uit
Naast toezicht door Mestbank…Belangrijke rol voor begeleiding
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │25
Bedrijfsadvies VLM
CVBB
Meststromen en oordeelkundige mestgebruik op bedrijfsniveau
Technisch bemestingsadvies
op teelt- en perceelsniveau
Begeleiding door Bedrijfsadvies
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │26
Individuele begeleiding
• Bedrijfsbezoek
• Telefonische begeleiding
• VLM-kantoor
• Zitdag
Rekenprogramma’s
• “BAssistent” op www.vlm.be
• praktijksessies
Informatie-verstrekking
• Voorlichtings-vergaderingen
• Fiches op www.vlm.be
• Gerichte zending of mailing
Bedrijfsbezoeken door Bedrijfsadvies
Aantal begeleide landbouwers in periode 2011-2014
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │27
208 154 188 225
360 469 415476
154199 282
407
0
200
400
600
800
1000
1200
2011 2012 2013 2014
Aan
tal l
and
bo
uw
ers
Andere
Nitraatresidu
Tuinbouw
Meer weten over Bedrijfsadvies?
Bekijk het rapport op www.vlm.be
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │28
Begeleiding door CVBB
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │29
Waterkwaliteitsgroepen
Oprichting van de waterkwaliteits-
groepen
Achterhalen oorzaken slechte
waterkwaliteitIntensieve aanpak
184 waterkwaliteits-groepen rond
290 à 330 rodeMAP-meetpunten
403 landbouwers rond 94 rode
MAP-meetpunten
Begeleiding door CVBB
Individuele begeleidingBegeleidingspakket
1.000 landbouwers begeleid in 2014
CommunicatieStudiedagen, vakpers, nieuwsbrieven, brochures, …
VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 4/01/2016 │30
Bedrijfs-bezoek
Analyses
Begeleidings-pakket
www.vlm.be