1

MELDCODE Huiselijk geweld en kindermishandeling

Versie 2.0, maart 2016

Inhoud

INLEIDING...............................................................................................................................................2

BEGRIPSOMSCHRIJVINGEN KINDERMISHANDELING EN HUISELIJK GEWELD..........................................3

VERANTWOORDELIJKHEDEN BINNEN DE MELDCODE............................................................................5

STAPPENPLAN BIJ SIGNALEN VAN HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING...............................7

ADVIES EN MELDEN BIJ VEILIG THUIS...................................................................................................11

BIJLAGE STAPPENKAART.......................................................................................................................12

2

INLEIDING.

Sinds 1 juli 2013 is het besluit vaststelling minimumeisen verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling in werking getreden. Dit besluit verplicht organisaties om een meldcode vast te stellen en kennis en gebruik ervan te stimuleren. En dat geldt ook voor Wellantcollege. De meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling is gebaseerd op het basismodel van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De code geldt voor alle OP en OBP medewerkers op de locaties.

Wat staat er in de meld code?Een belangrijk onderdeel van de meldcode is het stappenplan. Dit stappenplan leidt je stap voor stap door het proces van signalering tot aan een eventuele melding. De stappen maken duidelijk wat er van medewerkers wordt verwacht bij het signaleren van huiselijk geweld of kindermishandeling. En hoe je op een verantwoorde wijze komt tot een besluit over het doen van een melding. Elke stap wordt afzonderlijk toegelicht. Per 1 januari 2015 is Veilig Thuis hét advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling.1

Voor vrijwel alle medewerkers zijn het signaleren en het bespreken van de signalen met de aandachtfunctionaris huiselijk geweld en kindermishandeling de belangrijkste maatregelen in de meldcode. Stap twee tot en met vijf zijn met name van belang voor de aandachtfunctionaris, de leden van het zorg- en adviesteam en voor de betrokken leidinggevenden.

Naast het stappenplan worden begrippen toegelicht en de verantwoordelijkheden van regiodirectie en medewerkers nader omschreven. Feiten, tips en wetenswaardigheden met betrekking tot de meldcode staan in aparte kolommen vermeld.

BEGRIPSOMSCHRIJVINGEN KINDERMISHANDELING EN HUISELIJK GEWELD.

1 http://www.vooreenveiligthuis.nl/

3

Kindermishandeling.Kindermishandeling is 'elke vorm van voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel'. Deze definitie is opgenomen in de Wet op de jeugdzorg. Een gangbare onderverdeling in vijf vormen van kindermishandeling is:

Lichamelijke mishandeling. Lichamelijke verwaarlozing. Psychische (of emotionele) mishandeling. Psychische (of emotionele) verwaarlozing. Seksueel misbruik.

In de praktijk komen in een gezin waarin een of meerdere kinderen mishandeld worden, vaak meerdere vormen tegelijk voor.

Huiselijk geweld.Huiselijk geweld is geweld dat door iemand uit de huiselijke- of familiekring van het slachtoffer wordt gepleegd. Hieronder vallen lichamelijke en seksuele geweldpleging, belaging en bedreiging (al dan niet door middel van, of gepaard gaand met, beschadiging van goederen in en om het huis). Onder deze begripsomschrijving vallen uitdrukkelijk ook: huwelijksdwang, eer gerelateerd geweld, vrouwelijke genitale verminking, ouderenmishandeling en seksueel geweld.

4

Geweld in de onderwijsrelatie.Geweld in een onderwijsorganisatie gepleegd door een medewerker ten opzichte van een leerling of deelnemer valt buiten het bereik van de meldcode. In dat geval zijn andere wetgeving en andere stappen aan de orde, zoals het informeren van een teamleider of regiodirecteur en/of het inschakelen van de politie. Wellantcollege kent als onderwijsorganisatie een meldplicht in geval van een vermoeden

van een zedenmisdrijf gericht tegen een minderjarige leerling of deelnemer dat is gepleegd door een medewerker van de school.

Geweld tussen leerlingen of deelnemers. Signalen over mogelijk gepleegd geweld tussen leerlingen of deelnemers vallen niet onder het stappenplan van de meldcode. Deze signalen worden gemeld bij de teamleider of regiodirecteur.

De leerling als slachtoffer, getuige of pleger.Een leerling of deelnemer kan ook als pleger of als getuige bij het huiselijk geweld of de kindermishandeling betrokken zijn. In deze gevallen zijn de stappen van de meldcode wel van toepassing.

Huiselijk geweld en kindermishandeling in relatie tot dierenmishandelingWaar sprake is van huiselijk geweld of kindermishandeling is soms ook sprake van dierenmishandeling. In dat geval kan contact worden gezocht met het meldnummer 144 voor dieren in nood ‘144 red een dier’.

5

GEWELD EN MISHANDELING GEPLEEGD DOOR BEROEPSKRACHTEN VALLEN NIETONDER HET BEREIK VAN DE MELDCODE.

Kindermishandeling…Huiselijk geweld…

Welke specifieke gevallen zijn er die wel of juist niet onder de meldcode

vallen?

VERANTWOORDELIJKHEDEN BINNEN DE MELDCODE.

Om het voor medewerkers mogelijk te maken om in een veilig werkklimaat huiselijk geweld en kindermishandeling te signaleren en om de stappen van de meldcode te zetten, heeft iedere locatie een aandachtfunctionaris huiselijk geweld en kindermishandeling. In deze paragraaf staan de verantwoordelijkheden van de regiodirectie, de aandachtfunctionaris en overige medewerkers op de locaties inzake de meldcode omschreven.

Regiodirecteuren: Nemen de meldcode op in het zorgbeleid van de regio. Stellen per locatie een aandachtfunctionaris huiselijk geweld en kindermishandeling aan.2

Nemen deskundigheidsbevordering aangaande huiselijk geweld en kindermishandeling voor aandachtfunctionarissen op in het scholingsplan.

Bieden trainingen en/of andere vormen van deskundigheidsbevordering aan voor medewerkers, zodat zij voldoende kennis en vaardigheden ontwikkelen en bijhouden voor het signaleren van huiselijk geweld en kindermishandeling.

Zorgen ervoor dat de meldcode aansluit op de werkprocessen binnen de regio. Zorgen ervoor dat de meldcode aansluit op de zorgstructuur van de locaties. Zetten zo nodig acties in gang om de toepassing van de meldcode te optimaliseren. Geven binnen de locaties bekendheid aan het doel en de inhoud van de meldcode. Dragen eindverantwoordelijkheid voor de uitvoering van de meldcode.

De aandachtfunctionaris huiselijk geweld en kindermishandeling: Functioneert als vraagbaak binnen de organisatie voor algemene informatie over de

meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Herkent signalen die kunnen wijzen op kindermishandeling of huiselijk geweld. Heeft kennis van de stappen volgens de meldcode. Neemt deel aan het zorg- en adviesteam. Legt samenwerkingsafspraken vast met keten- of samenwerkingspartners. Coördineert bij een vermoeden van huiselijk geweld en/of kindermishandeling de uitvoering

van de meldcode. Waakt over de veiligheid van de leerling bij het nemen van beslissingen. Neemt zo nodig contact op met Veilig Thuis; het advies- en meldpunt voor huiselijk geweld

en kindermishandeling. Evalueert de genomen stappen met betrokkenen. Ziet toe op zorgvuldige omgang met de privacy van het betreffende gezin. Ziet toe op dossiervorming en verslaglegging.

2 Een lid van het zorg- en adviesteam (ZAT) of van het intern ondersteuningsteam (IOT).

6

OP en OBP medewerkers en teamleiders op de locaties: Herkennen signalen die kunnen wijzen op kindermishandeling of huiselijk geweld en

registreren dit. Overleggen met de aandachtfunctionaris bij zorg over een leerling aan de hand van

waargenomen signalen die kunnen wijzen op kindermishandeling of huiselijk geweld. Voeren afspraken uit die zijn voortgekomen uit het overleg met de aandachtfunctionaris of

andere betrokkenen, zoals observeren of een gesprek voeren met de ouder. Bespreken de resultaten van deze ondernomen stappen met de aandachtfunctionaris en

eventueel andere betrokkenen.

De regiodirectie en de medewerkers zijn niet verantwoordelijk voor: Het vaststellen of er al dan niet sprake is van kindermishandeling of huiselijk geweld. Het verlenen van professionele hulp (begeleiding) aan ouders of leerlingen.

7

DE VOLGORDE IN DE TE NEMEN STAPPEN.

De stappen die in deze meldcode worden beschreven zijn in een bepaalde volgorde gerangschikt. Deze volgorde is niet dwingend. Het belangrijkste is dat, voordat er een melding wordt gedaan, alle stappen zijn doorlopen.

Zo zal het soms voor de hand liggen om meteen met een leerling in gesprek te gaan over bepaalde signalen.In andere gevallen zal de beroepskracht eerst overleg voeren met een collega of met Veilig Thuis voordat het gesprek met de leerling, deelnemer of ouder wordt aangegaan.

Ook zullen stappen soms twee of drie keer worden gezet.

STAPPENPLAN BIJ SIGNALEN VAN HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING.

De aanpak van kindermishandeling en huiselijk geweld hangt voor een belangrijk deel af van deberoepskrachten die met de slachtoffers, getuigen en plegers te maken hebben. Zij moeten het geweld signaleren en vervolgens ook handelen. In de praktijk blijkt dat makkelijker gezegd dan gedaan. Veel beroepskrachten herkennen de signalen niet altijd en weten ook niet altijd goed wat ze moeten doen. Mede hierdoor hebben de slachtoffers van kindermishandeling of huiselijk geweld niet altijd op tijd passende hulp gekregen met soms fatale gevolgen. Kindermishandeling en huiselijk geweld zijn gezinsproblemen die alleen gestopt kunnen worden indien iemand de problemen signaleert en het gezin hulp aanbiedt. Het onderstaande stappenplan biedt hierin ondersteuning.

Stap 1: Het in kaart brengen van de signalen.

Breng de signalen die een vermoeden van huiselijk geweld of kindermishandeling bevestigen of juist ontkrachten in kaart en leg deze vast. Leg ook de contacten over de signalen vast, evenals de stappen die worden gezet en de besluiten die worden genomen.

Docenten en OBP medewerkers die werken met leerlingen en deelnemers komen bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling als eerste in actie. Zij brengen de signalen die een vermoeden van huiselijk geweld of kindermishandeling bevestigen (of juist ontkrachten) in kaart en leggen deze vast.Een vermoeden van huiselijk geweld of kindermishandeling kan ontstaan door eigen waarneming, bijvoorbeeld in de klas of in een oudergesprek. Natuurlijk kan het vermoeden ook ontstaan door wat een leerling of ouder zelf vertelt. Wanneer signalen wijzen op mogelijke kindermishandeling en/of geweld, gaat men snel over tot de collegiale consultatie (stap 2).

Neem bij de verslaglegging de volgende regels in acht: Beschrijf de signalen zo feitelijk mogelijk: leg vast wat je hebt gezien, gehoord, geroken of

waargenomen. Wanneer er interpretaties, hypothesen en veronderstellingen worden vastgelegd, vermeld

dan uitdrukkelijk dat het gaat om een interpretatie, hypothese of veronderstelling. Maak een vervolgaantekening als deze later wordt bevestigd of ontkracht. Vermeld de bron als er informatie van derden wordt vastgelegd (ook als die derde een van

de ouders is). Leg vast wie je hebt geraadpleegd en wat je in dit overleg hebt afgesproken. Bewaar de schriftelijk vastgelegde privacygevoelige gegevens zeer zorgvuldig.

8

Stap 2: Collegiale consultatie.

Bespreek de signalen met de aandachtfunctionaris. De aandachtfunctionaris consulteert deskundige collega’s en vraagt zo nodig ook advies bij Veilig Thuis.

De aandachtfunctionaris consulteert collega’s binnen het Zorg Advies Team (ZAT) of het Intern Ondersteuningsteam (IOT). Maar ook andere collega’s zoals een mentor kunnen worden geconsulteerd. Indien de aandachtfunctionaris ook maar enige twijfel heeft over de oorzaak van de situatie en/of eventuele mogelijke onveiligheid bij het kind, kan advies worden gevraagd bij Veilig Thuis.

Veilig Thuis kan een eerste weging maken of het terecht is dat er zorgen zijn over deze situatie en of er mogelijk sprake kan zijn van huiselijk geweld of kindermishandeling.

Veilig Thuis kan eveneens betrokken worden als er zorgen zijn over huiselijk geweld waarbij ouders c.q. meerderjarige huisgenoten betrokken zijn. De leerling of deelnemer kan hiervan dan een ‘stille getuige’ zijn.

Het is belangrijk dat de aandachtfunctionaris alles goed registreert. Alle gegevens die te maken hebben met het signaleren en handelen dienen schriftelijk te worden vastgelegd.

Stap 3: Gesprek voeren met leerling, deelnemer en/of ouders.

De aandachtfunctionaris bespreekt de signalen met de leerling, deelnemer en/of ouder(s). Er kan ook voor gekozen worden dat het gesprek door bijvoorbeeld een mentor of teamleider wordt gevoerd, eventueel samen met de aandachtfunctionaris. Wanneer hiervoor gekozen wordt, wordt het gesprek altijd met de aandachtfunctionaris voorbereid. Ook kan tijdens de voorbereiding ondersteuning worden gevraagd aan Veilig Thuis.

9

NOODSITUATIES

Bij signalen die wijzen op acuut en zodanig ernstig geweld dat het kind of een gezinslid onmiddellijk moet worden beschermd, kan meteen contact worden opgenomen met Veilig thuis. Zij maken dan een inschatting van de ernst van de situatie. In zeer ernstig dreigende situaties kan Veilig thuis een melding overdragen aan de Raad voor de Kinderbescherming. In een dergelijke situatie kan er heel snel een voorlopige ondertoezichtstelling worden gevraagd zodat de ouders (tijdelijk) het gezag niet hebben over hun kind. In noodsituaties kan overigens ook contact gezocht worden met de crisisdienst van Veilig Thuis en/of de politie gevraagd worden om hulp te bieden.

Maak de afweging of het in het belang is van de leerling of deelnemer om het gesprek te voeren. Hierover kan advies worden gevraagd aan Veilig Thuis.

Beloof tijdens een gesprek nooit geheimhouding. Geef wel aan dat de signalen serieus afgewogen zullen worden. Belangrijk is om niet te ondervragen en in plaats hiervan ruimte te geven om het verhaal te

vertellen.

In de meeste gevallen is het onduidelijk wat de oorzaken zijn van de signalen. Door in het gesprek te informeren en informatie uit te wisselen, kunnen zorgen verduidelijkt, ontkracht of bekrachtigd worden. Indien de zorgen herkend worden, kan een begin worden gemaakt met het onderzoeken van kansen en oplossingen. Pas als ouders niet te motiveren zijn en de zorgen blijven ontkennen, is het raadzaam om (na advies) een melding te overwegen bij Veilig Thuis.

Het doen van een melding zonder dat de signalen zijn besproken met leerlingen, deelnemers en ouders, is alleen mogelijk als:

Er concrete aanwijzingen zijn dat de veiligheid van de leerling, de deelnemer, een ouder, jijzelf of die van andere medewerkers in het geding is, of zou kunnen zijn.

Er goede redenen zijn om te veronderstellen dat de leerling, deelnemer of ouder het contact met de school zal verbreken. Hierdoor kan de leerling of deelnemer niet meer voldoende worden beschermd tegen het mogelijke geweld.

Ook in deze stap is het belangrijk om alles goed te registreren.

Stap 4: Wegen aard en ernst en bij twijfel altijd Veilig Thuis raadplegen.

De aandachtfunctionaris weegt de ernst van het huiselijk geweld of de kindermishandeling en vraagt in geval van twijfel altijd (opnieuw) advies aan Veilig Thuis.

Weeg het risico op huiselijk geweld of kindermishandeling op basis van:1. De signalen.2. Het ingewonnen advies (van collega’s en/of .3. Het gesprek met leerling, deelnemer en/of ouder(s).

Een weging is altijd persoonlijk en uniek, er zijn geen vaste richtlijnen voor. Raadpleeg in geval van twijfel altijd (opnieuw) Veilig Thuis. Zij bieden ondersteuning bij het wegen van het geweld en van de risico’s op schade en zijn kunnen adviseren over vervolgstappen.

10

Stap 5: Beslissen → Hulp organiseren of melden.

Het is de eindverantwoordelijkheid van de aandachtfunctionaris om samen met de leden van het ZAT of het IOT tot een gewogen beslissing te komen. Deze beslissing kan ook in overleg met de teamleider en/of de regiodirecteur worden gemaakt.

Keuze 1: Hulp organiseren en effecten volgen.Als op basis van de afweging in stap 4 genoeg gronden zijn dat de leerling of deelnemer en zijn of haar gezin voldoende beschermd kunnen worden tegen het risico op huiselijk geweld of kindermishandeling:

Organiseer dan de noodzakelijke hulp. Doe alsnog een melding als er signalen zijn dat het huiselijk geweld niet stopt of opnieuw

begint.

Met de leerling of deelnemer en de ouders kan gesproken worden over de verder te nemen stappen voor hulpverlening. De aandachtfunctionaris bespreekt en beoordeelt samen met het zorg- en adviesteam de hulpvraag. Ook stellen zij een aanpak vast, geven handelingsadviezen voor de bij de leerling of deelnemer betrokken medewerkers en adviseren over verdere hulp. Uiteraard kan hierbij advies worden gevraagd bij Veilig Thuis.

Keuze 2: Melden en bespreken met de leerling, deelnemer en/of ouder(s). Kan de leerling of deelnemer niet voldoende tegen het risico op huiselijk geweld of op kindermishandeling worden beschermd? Of zijn hier twijfels over? Doe dan een melding bij Veilig Thuis (telefoon 0800 2000).

Bespreek de melding vooraf met de leerling deelnemer en/of ouders: Leg uit waarom er een melding wordt gedaan en wat het doel daarvan is. Vraag uitdrukkelijk om een reactie

Van een gesprek kan worden afgezien als: Er concrete aanwijzingen zijn dat de veiligheid van de leerling, de deelnemer, een ouder,

jijzelf of die van andere medewerkers in het geding is, of zou kunnen zijn. Er goede redenen zijn om te veronderstellen dat de leerling, deelnemer of ouder het contact

met de school zal verbreken.

Sluit bij de melding zoveel mogelijk aan bij feiten en gebeurtenissen en geef duidelijk aan van wie de informatie afkomstig is (leerling, mentor etc).Overleg met Veilig Thuis wat de school zelf nog kan doen om de leerling of deelnemer en zijn of haar gezinsleden tegen het risico of huiselijk geweld of op kindermishandeling te beschermen.

11

ADVIES EN MELDEN BIJ VEILIG THUIS

AdviesBij iedere stap van de meldcode geldt dat er altijd contact op kan worden genomen met Veilig Thuis. Bij Veilig Thuis is veel kennis aanwezig over mogelijke signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling. De medewerkers kunnen ook adviseren over de te zetten stappen en over het voeren van gesprekken met cliënten over de signalen. Bij het vragen van advies zet Veilig Thuis zelf geen stappen in de richting van de leerling, deelnemer of die van anderen. Het advies is dus uitsluitend gericht tot de adviesvrager. Adviesgesprekken vinden plaats op basis van anonieme leerling-gegevens. Wel kunnen, met instemming van de adviesvrager, de contactgegevens van de adviesvrager worden vastgelegd, vooral ook met het oog op een eventueel vervolgadvies over dezelfde casus.Indien gewenst kan Veilig Thuis ook aansluiten bij een gesprek.

MeldenAls er bij het volgen van de stappen wordt besloten tot het doen van een melding, neemt Veilig Thuis het onderzoek naar het huiselijk geweld of de kindermishandeling over. Veilig Thuis houdt melders op de hoogte van de uitkomsten van het onderzoek en van de acties die in gang worden gezet. Bij een melding moet de melder cliëntgegevens verstrekken omdat Veilig Thuis anders geen acties in gang kan zetten naar aanleiding van de melding. In principe vraagt Veilig Thuis aan een professionele melder om de betrokkenen te informeren van het doen van een melding. De manier waarop dit gebeurt kan altijd in overleg met Veilig Thuis.

12

BIJLAGE STAPPENKAART Signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling bij Wellantcollege

13

STAP 1In kaart brengen van signalen.

STAP 2Collegiale consultatie en eventueel raadplegen Veilig Thuis.

STAP 3Gesprek voeren met de leerling / ouder(s).

STAP 4 Wegen aard en ernst en bij twijfel altijd Veilig Thuis raadplegen.

STAP 5Beslissen: hulp organiseren of melden.

1. DE MEDEWERKER: Observeert leerlingen en indien

mogelijk de ouders. Bespreekt de signalen met de

aandachtfunctionaris. Registreren.

2. DE AANDACHTSFUNCTIONARIS: Consulteert:

Collega’s op de locatie of in de regio (zoals collega’s in het ZAT of IOT –team, externe collega’s een mentor of een leidinggevende.)

Veilig thuis.

3. DE AANDACHTSFUNCTIONARIS: Deelt de zorg met de leerling,

deelnemer en/of ouder(s). Registreert.

4. DE AANDACHTSFUNCTIONARIS: Weegt het risico, de aard en de ernst. Vraagt bij twijfel altijd Veilig thuis

hierover een advies te geven. Registreert.

5. DE AANDACHTSFUNCTIONARIS: Organiseert hulp en volgt de effecten.

of Meldt en bespreekt met de leerling,

deelnemer en/of ouder. Registreert in beide gevallen.