1

Netcentrisch Werken

Het landelijk project Netcentrisch Werken heeft de veiligheidsregio’s, het Nationaal CrisisCentrum (NCC) en het Landelijk Opera-tioneel Coördinatiecentrum (LOCC) ondersteund bij het invullen van het aspect informatievoorziening van het Besluit veilig-heidsregio’s. Daarbij gaat het vooral om het implementeren van een werkwijze die het mogelijk maakt om binnen de hoofdstruc-tuur van de crisisorganisatie bij opschaling-situaties snel te komen tot een eenduidig en over de verschillende lagen actueel gedeeld beeld van de situatie. Dit actueel gedeeld beeld dient als basis voor te nemen beslui-ten en in te zetten acties in crisissituaties. De werkwijze wordt aangeduid als netcentrische werkwijze. Deze werkwijze wordt onder-steund door een Landelijk Crisis Manage-ment Systeem (LCMS). Netcentrisch Werken op basis van een actueel, gedeeld beeld geeft het proces van leiding & coördinatie bij crisisbeheersing en rampenbestrijding meer snelheid, daadkracht en doelgerichtheid.

Voordelen netcentrische werkwijze

Netcentrisch Werken vindt haar oorsprong in het bedrijfsleven waarbij een up-to-date informatiehuishouding cruciaal was om logis-tieke ketens van verschillende bedrijven op elkaar af te stemmen, het zogenaamde ‘Just-in-Time Management’. Daarnaast is Netcen-trisch Werken geïmplementeerd bij Defensie. Militairen gebruiken de werkwijze om een gezamenlijk operationeel beeld (‘common operational picture’) te creëren om zo snel mogelijk te weten wat ‘de vijand’ van plan is, om daarop te kunnen anticiperen.

Netcentrisch Werken brengt een versnel-ling van het proces van Beeldvorming, Oordeelsvorming en Besluitvorming (het BOB-proces). De beeldvorming kost minder tijd omdat informatie sneller voorhanden is. Niet alleen binnen een team, maar ook in de keten van Commando Plaats Incident (CoPI) naar Beleidsteam (BT). Pro-actief

delen van informatie en onderhouden van een totaalbeeld laat de organisatie meer tijd voor Oordeelsvorming en besluitvorming (informatiegestuurd optreden). Een totaal-beeld wordt gedefinieerd als een actuele en overdraagbare representatie van een groot-schalig incident, ter ondersteuning van het proces van Leiding & Coördinatie Het bevat alle informatie met betrekking tot een acti-viteit in het ondersteunende Landelijk Crisis Management Systeem. Ook levert Netcentrisch Werken een rijker beeld van de situatie en van het bestrijdings-proces. Door informatie-elementen afkom-stig uit verschillende delen van de organi-satie (en daarbuiten) pro-actief te delen, komen discrepanties, tegenstrijdigheden, ambiguïteiten en onzekerheden in zowel de situatie als de bestrijding sneller aan het licht. Dit rijkere beeld stelt de organisatie in staat om beter te anticiperen op wat komen gaat. Bijvoorbeeld op anticipatie van opera-tionele eenheden waar het verloop van een ramp of crisis betreft en voor anticipatie van bestuurders op het tijdige organiseren van nazorg.

Mei 2013

Gro

eim

odel

net

cent

risc

he w

erkw

ijze:

ac

hter

gron

d

Bron

: w

ww

.ken

nisin

beel

d.nl

Tot slot leidt Netcentrisch Werken in samen-werking met alle ketenpartners tot beter onderbouwde en afgestemde besluiten en inzet.

2

Vier niveau’s in Groeimodel netcentrische werkwijzeHet landelijk project Netcentrisch Werken heeft in samenwerking met TNO het Groei-model netcentrische werkwijze ontwikkeld.

Binnen de (internationale) theorie van Net-centrisch Werken worden vier niveaus van samenwerking aangeduid (Albert en Hayes, 2003).

0. Samen Wijzigen: informatie wordt via situ- atierapportages gedeeld.

1. Samen Delen: een goede uitgangspo- sitie – gedeeld beeld – om de operatie op te baseren.

2. Samen Werken: alle teams in de keten kennen hun eigen taken, rollen en verantwoordelijkheden en die van anderen waardoor samenwerking – ook op afstand – eenvoudiger op elkaar af te stemmen is.

3. Samen Plannen: alle processen worden op elkaar afgestemd, waardoor de inzet het maximale effect bereikt.

4. Samen Sturen: verregaande vormen van ondersteuning en ervaring maken het mogelijk om op ad-hoc basis een inzet uit te voeren, zonder uitgebreide planning en afspraken vooraf.

Mate van informatiedeling en samenwerkingDe verticale as in het groeimodel hierboven geeft de mate van informatiedeling weer. Informatiedeling loopt van data delen, via gedeeld totaalbeeld, naar gedeeld begrip. Data delen om samen een aanpak te kunnen definiëren is met minieme technische onder-steuning haalbaar. Bij een gedeeld totaal-beeld zijn er afspraken gemaakt en proces-sen gedefinieerd zodat partners eenzelfde beeld hebben van de situatie.

Bij gedeeld begrip wordt de informatie

Gro

eim

odel

net

cent

risc

he w

erkw

ijze:

ac

hter

gron

d Groeimodel netcentrische werkwijze

3

dusdanig gedeeld dat alle ketenpartners een goed beeld hebben van de situatie, met wie moet worden samengewerkt, wat het doel is en welke effecten bereikt moeten worden.

De horizontale as in het groeimodel geeft de manieren van samenwerking aan. Sa-menwerking verloopt van afstemming tussen monodisciplines, via gecoördineerde multidisciplinaire inzet, naar impliciete netwerkcoördinatie. Bij incidenten gebeurt het zelden dat aanwezige partijen onafhan-kelijk van elkaar hun werk kunnen uitvoe-ren. Zodra bijvoorbeeld de politie gevraagd wordt verkeer af te sluiten en niemand meer toegang te verlenen tot de plaats van het incident, geldt dat niet voor de hulpdiensten die komen ondersteunen bij het incident. Contact over wie er komt, en welke aan-rijroutes daarbij gebruikt worden zijn een minimale vorm van samenwerking die het werk kunnen vergemakkelijken. Afstemming tussen monodsiciplines is dus essentieel. Als de complexiteit in de samenwerking toe-neemt, omdat er steeds meer partners een rol spelen in de oplossing/aanpak van het incident, is het belangrijk dat er op een gecoördineerde manier multidisciplinair naar de inzet gekeken wordt. De meest verre-gaande vorm van samenwerking heet ‘impli-ciete netwerk coördinatie’. Of een dergelijke

samenwerking haalbaar is in de praktijk is op dit moment onduidelijk. De tijd zal moeten uitwijzen of dit toepasbaar en nuttig is voor incidentbestrijding.

Niveau 0: Samen Wijzigen

In niveau 0 van het groeimodel verloopt informatie-uitwisseling officieel via situa-tierapportages. Een situatierapport wordt pas verstuurd nadat een overleg is afgerond waardoor eigenlijk verouderde informatie wordt gedeeld.

Daarnaast wordt informatie gedeeld, via e-mail of telefoon, als mensen elkaar kennen of als het gevraagd wordt. Hierdoor wordt informatie wel gedeeld, maar het duurt lang en niet iedereen krijgt dezelfde informatie. Daarnaast verandert het verhaal gaandeweg, omdat iedereen die gebeld wordt er iets aan toevoegt, terwijl de eerste personen bijna nooit meer worden gebeld met de aange-paste versie. Vergaderingen concentreren zich met name op de beeldvormingsfase, ten koste van de oordeelsvorming- en besluit-vormingsfase. In de keten, van meldkamer, CoPi, ROT naar (G\R)BT, ontbreekt vaak het actuele beeld van de situatie, de besluiten en acties en de resultaten daarvan. Ook is

Gro

eim

odel

net

cent

risc

he w

erkw

ijze:

ac

hter

gron

dBr

on:

ww

w.k

enni

sinbe

eld.

nl

4

vaak onduidelijk wie verantwoordelijk is voor de opschaling en in welke fase de bestrijding zich bevindt. Op organisatorisch vlak speelt dat zowel de monodisciplinaire organisa-ties als de operationele crisisorganisaties in meerderheid hiërarchisch zijn opgezet. Hier-door gaat vaak kostbare tijd verloren zowel in de beeldvormingsfase (wat is er eigenlijk aan de hand) als in besluitvorming (kunt u mij eerst toelichten …) zowel binnen teams als in de keten (CoPi via ROT naar (G\R)BT).

Van Samen Wijzigen naar Samen SturenDe traditionelere werkwijze via situatierap-portages bij Samen Wijzigen kent te veel toevalligheden. Niveau vier, Samen Sturen, is niet noodzakelijkerwijs een einddoel om optimaal van de netcentrische principes te profiteren. Wel is het belangrijk om een organisatie in te werken in de eerste drie niveaus om zo op een flexibele manier in een keten te kunnen functioneren. De aanduiding van de vier niveaus is bedoeld als kader en structuur voor het verdere groeitraject van de netcentrisch werkwijze

en is geen spoorboekje of handleiding voor Netcentrisch Werken. Tijdens de looptijd (tot 15 februari 2013) van het landelijk project Netcentrisch Werken lag de focus vooral op Samen Delen. De doorontwikkeling van de netcentrische werkwijze vindt plaats in het Programma Netcentrisch werken van het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV).

Het verdere groeitraject

In deze factsheet is het groeimodel netcen-trische werkwijze en Niveau 0, Samen Wij-zigen, toegelicht. Deze facsheet is de eerste in een serie van drie factsheets. Factsheet 2 belicht niveau 1, Samen Delen van het groeimodel. Factsheet 3 zoomt in op niveau 2, Samen Werken.

Gro

eim

odel

net

cent

risc

he w

erkw

ijze:

ac

hter

gron

d

Kijk voor meer informatie op :

www.infopuntveiligheid.nl