MEDISCH BEROEPSGEHEIM MEDISCH BEROEPSGEHEIM ONDER DRUKONDER DRUK

Publieksdiscussie in het stadskasteel Publieksdiscussie in het stadskasteel “Oudaen” te Utrecht“Oudaen” te Utrecht

Donderdag 8 november 2007Donderdag 8 november 2007

Dr. D. J. Bakker, chirurg n.p.Dr. D. J. Bakker, chirurg n.p.

oud medisch directeur AMCoud medisch directeur AMC

Twee hardnekkige Twee hardnekkige misverstandenmisverstanden

1. Het beroepsgeheim is geen hobby 1. Het beroepsgeheim is geen hobby van de dokter, maar een recht van de van de dokter, maar een recht van de patipatiëntënt

2. Het beroepsgeheim is geen 2. Het beroepsgeheim is geen dwarsliggerij van dokters en andere dwarsliggerij van dokters en andere hulpverleners, maar een bewaking van hulpverleners, maar een bewaking van een vrije toegang tot de zorg; voor een vrije toegang tot de zorg; voor iedereen.iedereen.

Een paar belangrijke constateringenEen paar belangrijke constateringen

1.Geheimhoudingsplicht geeft Zwijgplicht en 1.Geheimhoudingsplicht geeft Zwijgplicht en Verschoningsrecht (direct of afgeleid).Verschoningsrecht (direct of afgeleid).

2. Schending van het beroepsgeheim is strafbaar 2. Schending van het beroepsgeheim is strafbaar gesteld in art. 272 WvS.gesteld in art. 272 WvS.

3. De wetgever heeft het belang van opsporing van 3. De wetgever heeft het belang van opsporing van strafbare feiten aan de geheimhouding ten achter strafbare feiten aan de geheimhouding ten achter gesteld.gesteld.

4. De arts bepaalt de grenzen van het beroepsgeheim 4. De arts bepaalt de grenzen van het beroepsgeheim (en (en nietniet de rechtbank), behoudens in “zeer de rechtbank), behoudens in “zeer uitzonderlijke omstandigheden” (HR 1991).uitzonderlijke omstandigheden” (HR 1991).

Een stem uit het verledenEen stem uit het verleden

““De Staat is niet verloren, al moet De Staat is niet verloren, al moet nu en dan een misdaad ongestraft nu en dan een misdaad ongestraft blijven, en er zijn nog wel grotere blijven, en er zijn nog wel grotere rampen en onheilen dan de rampen en onheilen dan de straffeloosheid, die in honderd straffeloosheid, die in honderd andere gevallen, om honderd andere gevallen, om honderd andere redenen, toch bestaan zal” andere redenen, toch bestaan zal” (Pinto 1847).(Pinto 1847).

Casus 1Casus 1

Nachtdienst op de SEHNachtdienst op de SEH

Het is zaterdagnacht. Rond half 2 meldt zich een jonge Het is zaterdagnacht. Rond half 2 meldt zich een jonge man in een leren jack op de SEH. Hij heeft enkele forse man in een leren jack op de SEH. Hij heeft enkele forse schaafwonden aan zijn onderbeen en hij geeft aan dat hij schaafwonden aan zijn onderbeen en hij geeft aan dat hij last heeft van zijn arm. De schaafwonden vallen erg last heeft van zijn arm. De schaafwonden vallen erg mee, maar met de arm is het minder goed gesteld. Op mee, maar met de arm is het minder goed gesteld. Op de röntgenfoto die is gemaakt is een scheurtje in de de röntgenfoto die is gemaakt is een scheurtje in de radius (het spaakbeen) te zien. De jonge man krijgt het radius (het spaakbeen) te zien. De jonge man krijgt het advies om enkele weken een mitella te dragen. Maar dat advies om enkele weken een mitella te dragen. Maar dat wil hij niet. Hij gaat naar huis, zegt hij en hij begint zijn wil hij niet. Hij gaat naar huis, zegt hij en hij begint zijn jack aan te trekken.jack aan te trekken.

U bent SEH-verpleegkundigeU bent SEH-verpleegkundige

►►U vindt het onverantwoord dat de man naar huis U vindt het onverantwoord dat de man naar huis gaatgaat

U kunt de man niet overtuigen. Hij zegt dat hij U kunt de man niet overtuigen. Hij zegt dat hij naar huis gaat en loopt naar de deur. naar huis gaat en loopt naar de deur.

U bedenkt dat het niet verantwoord is dat de U bedenkt dat het niet verantwoord is dat de man gaat rijden.man gaat rijden.

Wat nu? Kunt U, of moet U, hier iets aan doen?Wat nu? Kunt U, of moet U, hier iets aan doen?

DrankDrank

Terwijl u met de man staat te praten, ruikt Terwijl u met de man staat te praten, ruikt u een dranklucht. Dit sterkt u in uw mening u een dranklucht. Dit sterkt u in uw mening dat rijden onverantwoord is.dat rijden onverantwoord is.

Praten helpt nietPraten helpt niet

Politie inschakelen? Want…..Politie inschakelen? Want…..

Dit kan toch niet de bedoeling zijn!Dit kan toch niet de bedoeling zijn!

Aangifte plicht/rechtAangifte plicht/recht

Voor medisch hulpverleners bestaat er Voor medisch hulpverleners bestaat er geen aangifteplicht, echter in dit geval kan geen aangifteplicht, echter in dit geval kan er sprake zijn van een conflict van plichtener sprake zijn van een conflict van plichten

Vindt u dat er hier voldaan is aan de Vindt u dat er hier voldaan is aan de criteria hiervoor?criteria hiervoor?

Casus 2Casus 2

OngevalOngeval

In een middelgrote stad vindt een ernstig ongeval plaats. In een middelgrote stad vindt een ernstig ongeval plaats. Twee jonge dames raken hierbij ernstig gewond. Twee jonge dames raken hierbij ernstig gewond. De meisjes worden met spoed afgevoerd naar het ziekenhuis. Eén van De meisjes worden met spoed afgevoerd naar het ziekenhuis. Eén van

beide overlijdt vrijwel direct bij aankomst in het ziekenhuis. De beide overlijdt vrijwel direct bij aankomst in het ziekenhuis. De toestand van het tweede meisje is kritiek. toestand van het tweede meisje is kritiek.

De inzittenden van de auto die de dames heeft geschept zijn de De inzittenden van de auto die de dames heeft geschept zijn de branieschoppers van de stad; altijd gedoe en heibel met deze branieschoppers van de stad; altijd gedoe en heibel met deze jongens. Regelmatig komen er meldingen binnen bij de politie over jongens. Regelmatig komen er meldingen binnen bij de politie over het hinderlijke gedrag van de jongens. het hinderlijke gedrag van de jongens.

De bestuurder heeft gedronken en heeft bovendien geen rijbewijs. Ten De bestuurder heeft gedronken en heeft bovendien geen rijbewijs. Ten gevolge van het ongeval heeft de bestuurder een verwonding, gevolge van het ongeval heeft de bestuurder een verwonding, waarvoor de behandeling van een arts noodzakelijk is. waarvoor de behandeling van een arts noodzakelijk is.

De jongen meldt zich met veel kabaal in het ziekenhuis en eist De jongen meldt zich met veel kabaal in het ziekenhuis en eist behandeling en wel direct. behandeling en wel direct.

U bent de dienstdoende artsU bent de dienstdoende arts

Hoe pakt u dit aan?Hoe pakt u dit aan?

Krijgt de jongen direct behandeling?Krijgt de jongen direct behandeling?

Waar hangt dat van af?Waar hangt dat van af?

DilemmaDilemma

U hebt zojuist de reanimatie van een van de U hebt zojuist de reanimatie van een van de jonge dames moeten beëindigen. Ze is jonge dames moeten beëindigen. Ze is overleden. Beïnvloedt dat uw gevoelens t.o.v. de overleden. Beïnvloedt dat uw gevoelens t.o.v. de jongen?jongen?Beïnvloedt dat uw gedrag?Beïnvloedt dat uw gedrag?EEéén van de verpleegkundigen zegt dat de politie n van de verpleegkundigen zegt dat de politie moet worden gewaarschuwd? Vindt u dat ook?moet worden gewaarschuwd? Vindt u dat ook?Als u de politie belt, durft u dat dan ook te Als u de politie belt, durft u dat dan ook te zeggen tegen de medische directie?zeggen tegen de medische directie?

Casus 3Casus 3

ApneusApneus((Ademstilstanden)Ademstilstanden)

U bent kinderarts. U wordt geroepen op de SEH. U bent kinderarts. U wordt geroepen op de SEH. Daar is met spoed een kind van 3 maanden Daar is met spoed een kind van 3 maanden binnen gebracht. De ouders van het kind zijn binnen gebracht. De ouders van het kind zijn totaal overstuur en weten u met veel moeite te totaal overstuur en weten u met veel moeite te vertellen dat zij hun kindje vanmorgen blauw in vertellen dat zij hun kindje vanmorgen blauw in zijn bedje hebben aangetroffen. Zij hebben zijn bedje hebben aangetroffen. Zij hebben direct 112 gebeld en vrezen dat hun kind iets direct 112 gebeld en vrezen dat hun kind iets ernstigs mankeert. U neemt het kind op voor ernstigs mankeert. U neemt het kind op voor onderzoek en observatie.onderzoek en observatie.

Vrolijk kindVrolijk kind

Op de afdeling is het kindje goed te pas; hij Op de afdeling is het kindje goed te pas; hij lacht, drinkt goed, de ontwikkeling is conform de lacht, drinkt goed, de ontwikkeling is conform de leeftijd en de moeder is geheel zoals u verwacht leeftijd en de moeder is geheel zoals u verwacht steeds in de buurt van haar kind. steeds in de buurt van haar kind.

Uit het onderzoek komt niets en het kind is niet Uit het onderzoek komt niets en het kind is niet meer ‘blauw’ geweest.meer ‘blauw’ geweest.

Naar huis dan maar….(???)Naar huis dan maar….(???)

Echter, diezelfde avondEchter, diezelfde avond

Diezelfde avond wordt het kind weer met spoed Diezelfde avond wordt het kind weer met spoed binnengebracht. Uw collega ziet het kind en binnengebracht. Uw collega ziet het kind en neemt het op. Bezorgde ouders, zorgwekkend neemt het op. Bezorgde ouders, zorgwekkend verhaal, dus reden voor verder onderzoek.verhaal, dus reden voor verder onderzoek.Het onderzoek levert weer niets op. Het enige Het onderzoek levert weer niets op. Het enige wat tijdens deze opname gebeurt is dat de wat tijdens deze opname gebeurt is dat de bewakingsapparatuur enkele keren niet gewerkt bewakingsapparatuur enkele keren niet gewerkt heeft. Dat is jammer, want op die momenten had heeft. Dat is jammer, want op die momenten had het kind volgens de moeder weer een aanval het kind volgens de moeder weer een aanval van ‘blauw zijn’.van ‘blauw zijn’.

Het kan toch niet dat…Het kan toch niet dat…

Het team is ongerust. Tijdens een groot Het team is ongerust. Tijdens een groot overleg wordt het vermoeden geuit dat het overleg wordt het vermoeden geuit dat het wel eens zou kunnen gaan om een wel eens zou kunnen gaan om een “Pediatric Condition Falsification” (vroeger “Pediatric Condition Falsification” (vroeger syndroom van “von Msyndroom van “von Müünchhausen by nchhausen by

proxy” genoemd) proxy” genoemd)

Wat moet nu de volgende stap zijn??Wat moet nu de volgende stap zijn??

AMKAMK

Het AMK (meldpunt kindermishandeling) Het AMK (meldpunt kindermishandeling) wordt gebeld en een video-registratie lijkt wordt gebeld en een video-registratie lijkt de volgende stap.de volgende stap.

Hoe moet dit worden gerealiseerd?Hoe moet dit worden gerealiseerd?

Optie 1Optie 1

Videoregistratie in overleg met openbaar Videoregistratie in overleg met openbaar ministerieministerie– VoordeelVoordeel

Het is legaalHet is legaal

– Nadeel:Nadeel:Informatie is van het openbaar ministerieInformatie is van het openbaar ministerieDe informatie gaat het strafrechtelijke circuit in; de De informatie gaat het strafrechtelijke circuit in; de officier van justitie beslistofficier van justitie beslist

Optie 2Optie 2

Videoregistratie door het ziekenhuisVideoregistratie door het ziekenhuisVoordeel:Voordeel:– Het team beslist over wat er moet gebeuren met de Het team beslist over wat er moet gebeuren met de

informatieinformatie– Melding bij justitie blijft een keuzeMelding bij justitie blijft een keuze

Nadeel:Nadeel:– Het mag eigenlijk niet, tenzij je er melding van maakt Het mag eigenlijk niet, tenzij je er melding van maakt

tegen de ouderstegen de ouders

Alleen in overleg met de medische directieAlleen in overleg met de medische directie

Casus 4Casus 4

Ongeval of misdrijfOngeval of misdrijf

Via 112 wordt omstreeks 07.30 uur een Via 112 wordt omstreeks 07.30 uur een ambulance gevraagdambulance gevraagd

Er is een man, hevig bloedend uit zijn Er is een man, hevig bloedend uit zijn hoofd, naast een fiets wordhoofd, naast een fiets wordtt gevonden. gevonden.

De man heeft diverse grote sneden op en De man heeft diverse grote sneden op en aan het hoofdaan het hoofd

Ongeluk of Misdrijf?Ongeluk of Misdrijf?

Medisch geheim of burger meldplicht?Medisch geheim of burger meldplicht?

De gewonde man was niet in staat om uit De gewonde man was niet in staat om uit te leggen wat er gebeurd was.te leggen wat er gebeurd was.

Was hij een slachtoffer of een dader ??Was hij een slachtoffer of een dader ??

Moet de politie worden gebeld ??Moet de politie worden gebeld ??

Casus 5Casus 5

Weer de SEHWeer de SEH

Om twee uur ‘s nachts brengt de ambulance Om twee uur ‘s nachts brengt de ambulance een man met steekwonden en een gebroken een man met steekwonden en een gebroken kaak naar de Eerste Hulp. De man moet kaak naar de Eerste Hulp. De man moet geopereerd worden en wordt op de afdeling geopereerd worden en wordt op de afdeling Mondziekten en Kaakchirurgie opgenomen.Mondziekten en Kaakchirurgie opgenomen.

Een kwartiertje later komt de politie en eist Een kwartiertje later komt de politie en eist aanhouding van de man omdat hij de dader aanhouding van de man omdat hij de dader van een misdrijf zou zijn. Ze hadden van van een misdrijf zou zijn. Ze hadden van omstanders gehoord dat de man naar het omstanders gehoord dat de man naar het AMC zou zijn gebracht.AMC zou zijn gebracht.

Weer de SEH 2Weer de SEH 2

De politie meldt ons dat het om een man gaat met De politie meldt ons dat het om een man gaat met een Zuid-Amerikaans uiterlijk en halflang haar een Zuid-Amerikaans uiterlijk en halflang haar (volgens de omstanders).(volgens de omstanders).

Ze zijn buitengewoon verontwaardigd dat wij Ze zijn buitengewoon verontwaardigd dat wij weigeren om deze “misdadiger” aan te laten houden.weigeren om deze “misdadiger” aan te laten houden.

Wij suggereren het OM om een huiszoekingsbevel af Wij suggereren het OM om een huiszoekingsbevel af te geven, om zo de man op te sporen in het te geven, om zo de man op te sporen in het ziekenhuis, omdat wij daaraan niet zullen ziekenhuis, omdat wij daaraan niet zullen meewerken.meewerken.

Het OM zegt hier niet aan te beginnen gezien de te Het OM zegt hier niet aan te beginnen gezien de te verwachten negatieve publiciteit en ze vertrekken verwachten negatieve publiciteit en ze vertrekken woedend en dreigend met verdere maatregelen (?).woedend en dreigend met verdere maatregelen (?).

Weer de SEH 3. De afloop.Weer de SEH 3. De afloop.

Postoperatief, de volgende dag, hebben we Postoperatief, de volgende dag, hebben we een rustig gesprek met de betrokkene. Hij een rustig gesprek met de betrokkene. Hij blijkt het slachtoffer te zijn van een blijkt het slachtoffer te zijn van een roofoverval in de binnenstad en wil graag roofoverval in de binnenstad en wil graag aangifte doen bij de politie.aangifte doen bij de politie.

Wij bellen de politie, nodigen hen uit en Wij bellen de politie, nodigen hen uit en patipatiënt doet aangifte.ënt doet aangifte.

Inmiddels weet de politie ook dat de zaak Inmiddels weet de politie ook dat de zaak iets anders in elkaar steekt dan ze dachten.iets anders in elkaar steekt dan ze dachten.

De verontwaardiging over onze houding blijft De verontwaardiging over onze houding blijft echter bestaan.echter bestaan.

ConclusiesConclusies1.1. Het beroepsgeheim blijft aan vele aanvallen Het beroepsgeheim blijft aan vele aanvallen

onderhevig.onderhevig.

2.2. Zijn we niet met een achterhoede gevecht bezig in Zijn we niet met een achterhoede gevecht bezig in deze “elektronische berichten tijd” (er is al zoveel deze “elektronische berichten tijd” (er is al zoveel van iedereen bekend)?van iedereen bekend)?

3.3. Toch blijft het handhaven van het beroepsgeheim Toch blijft het handhaven van het beroepsgeheim een belangrijke plicht van de arts. een belangrijke plicht van de arts.

4.4. Vaak blijkt in acute situaties de zaak achteraf heel Vaak blijkt in acute situaties de zaak achteraf heel anders in elkaar te zitten dan aanvankelijk anders in elkaar te zitten dan aanvankelijk verondersteld.verondersteld.

5.5. Middels handhaving van het beroepsgeheim helpen Middels handhaving van het beroepsgeheim helpen we de politie veel meer dan zonder dat.we de politie veel meer dan zonder dat.

6.6. Het Convenant tussen Ziekenhuis, Politie en Justitie Het Convenant tussen Ziekenhuis, Politie en Justitie is een uitstekend hulpmiddel in de omgang met is een uitstekend hulpmiddel in de omgang met elkaar. elkaar.