M E D E D E L I N G E N B L A D

HISTORISCHE VERENIGING HARDINXVELD-GIESSENDAMJAARGANG 31 NUMMER 1 VOORJAAR 2009

INHOUD

pag.Van de voorzitter 1Reacties op het Mededelingenblad najaar 2008 2Activiteiten van het bestuur 4Een mooie geste 6Burgemeesters van Hardinxveld-Giessendam 7Het gemeentewapen 9Genealogie 9Parlevinker De Rover 16Telefonie van ons dorp 18Bep van der Wiel 23Recensies 28Koeioneren, daar is (g)een woord Frans bij 30Wetenswaardigheden 32Schenkingen 39Wie, wat, waar? 40Publicaties en overige uitgaven Omslag 3

Omslag: Parlevinker de Rover op zijn volgeladen boot. Foto van Aart Koorevaar

COLOFON

Uitgever Historische Vereniging Hardinxveld-Giessendam

Eindredactie J.F. Teeuw-van der Plas

Redactieleden W.F. van de Bree-Ooms, A. Dubbeldam-van der Waai van Dijk, M.J.A. de Haan

Foto's Fotoarchief van de Historische Vereniging, Aart Koorevaar, W.F. van de Bree-Ooms, Janny Teeuw

Druk en lay-out Grafisch Bedrijf Tuijtel BV

Oplage 1000

Redactieadres Amerhof 9, 3 3 7 1 SZ Hardinxveld-Giessendam,telefoon 0184- 416380 e-mail: jannyteeuw@kpnplanet.nl

Verschijnen Tweemaal per jaar, gratis voor leden en zusterorganisaties.Losse verkoopprijs: € 3,50

Copyright Overname van artikelen of gedeelten daarvan is toegestaan mits vermelding van de bron en toezending van een exemplaar.

BESTUUR

T. SluimerW. F. van de Bree-OomsA. Kampman-TimmerM. J. A. de HaanJoh. van den BoutJ. J. van HouwelingenA. KoorevaarJ. F. Teeuw-van der Plas

Parallelweg 126Buitendams 77Van Leeuwen hoekstraat 71Buitendams 4Rivierdijk 197Kerkstoep lDe Sav. Lohmanstraat 60Amerhof 9

3371 GE3 3 7 1 BB2984 EG3 3 7 1 BL3372 BM3372 DG4207 NV3371 SZ

Hardinxveld-GiessendamHardinxveld-GiessendamRidderkerkHardinxveld-GiessendamHardinxveld-GiessendamHardinxveld-GiessendamGorinchemHardinxveld-Giessendam

0184-6161070184-6145630180-4285940184-0165860184-6164500184-6177260183-6286470184-416380

voorzittersecretarispenningmeesterarchivarislidlidlidlid

De minimum contributie voor 2009 bedraagt € 15,00. Voor leden tot 18 jaar en ouder dan 65 jaar € 12,50Bankrekening: 32.50.99.138, girorekening: 3879669. Bij elke betaling s.v.p. duidelijk uw lidnummer vermelden en wat u betaalt.

Donaties zien wij graag tegemoet. Zie voor meer info : www.hv-hardinxveld-giessendam.n l

VAN DE VOORZITTERTeun Sluimer

Voorjaar 2009. Het blijft koud. De natuurheeft een achterstand van ongeveer 8 weken,maar er lopen weer lammetjes in de wei en desneeuwklokjes bloeien. We gaan de lente weertegemoet. Als het zonnetje schijnt komen weweer uit onze huizen. De winter is dan weerhistorie en we staan met onze vereniging weermidden in het heden. De Historische Vereni-ging is vitaler en levendiger dan ooit. Graagnodig ik u uit om op zaterdagmorgen tussen10 en 12 uur eens binnen te lopen in het Histo-risch Informatie Centrum, (kortweg het HIC). Utreft daar meestal een bont gezelschap aan datzich met verschillende zaken bezig houdt.Naast het bestuurslid dat die zaterdag dienstheeft en onder ander zorgt voor koffie, isde kans groot dat u de volgende personentegenkomt: min of meer vaste klanten die zichover allerlei historisch materiaal buigen om teachterhalen hoever hun voorgeslacht te trace-ren is. Naast stambomen worden daar bomenopgezet die voor een objectieve toeschouwerabracadabra zijn. Vanuit de HV staan daar tweespecialisten centraal. Arie Korevaar en Jan Dub-beldam. Genealogie is hun specialiteit en zezijn altijd bereid bezoekers met raad en daadbij te staan.

Meestal loopt ook onze archivaris, Arnold deHaan, wel even binnen. Hij kan er op rekenendat er altijd wel vragen voor hem klaar liggen.Wat hij niet weet is het weten niet waard. Uhebt, naar ik aanneem, met veel genoegennaar onze fraaie etalages gekeken. Ze zijn netzo creatief en smaakvol als dit mededelingen-blad. Janny Teeuw is daar verantwoordelijkvoor. Zij is onze spreekbuis. Onze secretarisWilly van de Bree ontbreekt zelden. Zij is alvele jaren de spil van de Historische Vereni-ging. Tegen twaalf uur lopen er, op weg naarde wekelijkse boodschappen, meestal partnersvan bestuursleden binnen. De zaterdagmorgenis ook een trefpunt van mensen die in de voor-afgaande week een afspraak hebben gemaaktom diverse zaken uit te zoeken. Zoals bijvoor-beeld fotokopieën maken, om het archief teraadplegen, of om bepaalde spullen af tegeven waarvan zij vinden dat ze het best doorde HV bewaard kunnen worden.Kortom veel activiteiten, veel gezelligheid enook goeie koffie.Komt u eens langs.Historisch Informatie Gentrum (HIC), Peulen-straat 243

REACTIES OP HET MEDEDELINGENBLA D NAJAA R 2008Van de redactie

Recensie sReactie van Arie Sprong, Sliedrecht:Verkoop boeken e.d. in het Sliedrechts Muse-um stond verkeerd vermeld.Openingstijden Sliedrechts Museum, Kerkbuurt99-10,1 moet zijn: woensdag en zaterdag van14.00- 17.00 uur.'De Merwedezone in bedrijf'Het genoemde boek stond verkeerd geprijsd.Het boek kost € 12,50 in plaats van € 10,00.

Genealogie , kwartierstaa t Adriaans eZie rubriek genealogie.

Boven-Hardinxvelds e jeugdherinneringe nReactie van Jan Willem de Jong, Rivierdijk 242,Hardinxveld-Giessendam:"Met veel interesse heb ik in het Mededelin-genblad het verhaal over de Boven-Hardinx-veldse jeugdherinneringen van G. Kraaijeveldgelezen. Aangezien mijn jeugd zich in de des-betreffende periode ook voornamelijk in datgedeelte van het dorp heeft afgespeeld, wil iku wijzen op een onjuistheid in dit verhaal. In derij van neringdoenden wordt bakkerij Noorder-meer genoemd. Toen was dat echter bakkerijVoogel. Deze bakker was tevens wethouder,fractievoorzitter van de AR, praeses van de ker-kenraad van de Gereformeerde Kerk en voorzit-ter van het bestuur van de Christelijke School.Al met al een man die zijn sporen verdiendheeft in de na-oorlogse jaren (en ook tijdensde oorlog) in Boven-Hardinxveld."

Op deze reactie reageerde Jany Dubbeldamals volgt: "Ik denk dat beiden gelijk hebben.Ik weet dat bakker Noordermeer er zat. Toenik net bij dokter Van der Kamp werkte,kwam deze bakker met iets nieuws, nl.een automaat bij de winkeldeur waar jeeigengemaakte kroketten uit kon halen.Dit liep goed, dokter Van der Kampkwam nogal eens met kroketjes thuis.Tot de dag dat ze blijkbaar niet zogoed meer waren. Het resultaat wasnogal wat zieken in de praktijk, inclu-sief het hele gezin van de dokter en zijnassistente".Een e-mai l van een Boven -Hardinxvelds e emigrant e uit

Australië : (onverander d overgenomen )"Beste Hardinxvelders,Mijn naam is Barbara Moret en ik ben in1936 in Hardinxveld geboren. Mijn vader hadeen bedrijf wat was toen het Kromme Gat inBoven-Hardinxveld op het terrein van De Hol-land Scheepswerf. Ik groeide op in die buurt.Ik vraag mij af of het gebouwtje van het'Waar'? web het winkeltje van Van Milligenin het Kromme Gat was. Het was juist voor debocht als men van de Buurt kwam. Ik woonal over 50 jaar in Australië, maar ik kan meeen dergelijk winkeltje nog goed herinneren.Mijn ouders stuurden mij er dikwijls naar toevoor het een en ander. Het was hoog op dedijken toentertijd was er een kleine grintvlaktevoor de winkel en Van Milligen ging van dedijk naar beneden aan de linkse kant van hetgebouwtje.

Het winkeltje ziet er nogal nieuw uit en dejongen die in de foto staat kon zo ongeveer deleeftijd zijn van de Van Milligen die ik kende.We praten hier over ongeveer 1938-1950.VanMilligen was toen van middelbare leeftijd denkik (ik was nog jong) en ik meen me te herin-neren dat hij toen twee jonge dochters had,die in de winkel hielpen. De deur was groen enik moest een stapje op. De 'etalage' komt meook bekend voor. Maar all dit is natuurlijk overzestig geleden.Sorry over mijn Nederlands, maar ik hoop datdit behulpzaam is, ook al is het verkeerd.Met vriendelijke groeten, Barbera Moret"Note:Bij het schrijven van dit bericht kreeg deredactie (via de heer Westerhout) uit de nala-tenschap van Mevrouw W. Blokland, in leven

baakster in Hardinxveld en Giessendam, eendoos met geboortekaartjes. Laat daar nou hetgeboortekaartje van deze Barbera Moret bijzitten.Gert Huisman, ook al weer heel wat jaartjesterug uit Australië, schreef Barbera een mailterug:

Heden werde n wi j verblij d doo r de

geboort e van een Dochte r die wi j

B A R B E R A

noemden.

\ MORET

E. MORET-AMERSFOORT

Hardinxveld , <? jul i 1936

"Beste mevrouw Moret,Leuk dat u aan ons een berichtje stuurde uithet verre Australië. Dat u onze web-site heeftbezocht! Dat u na al die jaren toch weer aanuw "roots" dacht en herinneringen met onswil delen. Ja, wij als Historische Vereniging,dat heet bij jullie toch "Historical Society", nietwaar, wij zijn trots op ons dorp, op de nogbestaande gebouwen en leven mee met devele herinneringen die oude foto's oproepen.Wij krijgen veel medewerking van de meerdan 900 leden en hebben een fijne staf vanmedewerkers.Wat betreft uw vragen, daar wordt aangewerkt. Ook gaan we op een zonnige dag watfoto's maken bij het Kromme Gat voor u, wantik neem aan dat u nooit meer terug geweestbent. Zelf heb ik vandaag op onze kerkelijkekring ( een soort "sing-in" bij iemand thuis vaneen uurtje), gesproken met Aart van Milligen,ook een Boven-Hardinxvelder, een goede ken-nis van me. Hij is van '37 of '38 meen ik. Hijvertelde dat zijn vader weieens bij uw vaderkwam. Aart wist ook van een winkeltje en zeime te weten dat op Krommegat 29 nog eenA .Moret woont. Ik keek het eens na in detelefoongids en er staan drie Morets in. Ooknog een S. Moret in de Amerhof 13 en een P.Moret in de Schoolstraat 9. Laat nou op onze

kring br. Ko Kortenhoeven met zijn vrouwaanwezig zijn. Hij werkte jarenlang op hetGemeente Huis en die kent u nog van vroeger."Heet ze Bep", vroeg hij, "want die werkte daarook en is met haar man naar Australië vertrok-ken'.Ja, ons dorp, daar kent men elkaar en komtmen elkaar tegen. Het is me opgevallen dat alsje ouder en grijzer wordt, dat andere "grijze"mensen op straat je altijd even aankijken omwaarschijnlijk te zien of je hen bekend voor-komt. Nog maals leuk om u via de e-mail teontmoeten. Wij zouden het heel fijn vindenals u ons nog wat meer over uzelf zou kun-nen vertellen. Hoe u ertoe kwam te emigre-ren, met welke boot of vliegtuig u vertrok,grappige dingen die u opviel toen u in Austra-lië aankwam, de taal, werk vinden enz.Ook of u wel eens heimwee hebt gehad naar"den dijk" en waarom. Wie u het liefst weerzou hebben willen zien of uw favoriete plekje?Als u weer eens aan ons zou schrijven komter vast wel meer los. Waarom deze vraag?Wij zijn in ons Mededelingenblad aan eenserie "Oud-inwoners die emigreerden" begon-nen en ik heb al met bezoekers hier uit deUSA, Ganada en zelfs Brazilië gesproken vooreen eventueel verhaal. Hoe vroegere emigran-ten enerzijds ons dorp beleefden en achter-lieten en anderszijds "How they maneged towork it out down under". Ja, wij leren ook eenbeetje Engels hier, want we kijken naar Aus-tralische TV- series zoals Crocodile Dundee,Treasure Island (for the kids), Flying Doctors,Neighbours, Crocodile Hunter of ...How to sur-vive in the Outback! Ja, dat Engels, daar zal unu wel heel goed in zijn met dat dinky-di aussiaccent incluis. Voor ik het vergeet, bent u nognaar dat concert geweest van André Rieux inMelbourne? Wat een bijzondere man nietwaar?Wat kon die Australische zangeres met Hol-landse achtergrond toch mooi zingen! Mijnvrouw en ik hebben het hier op de TV gevolgden erg genoten van de show.Welnu, ik hoop dat ik u niet overvallen hebmet mijn lange brief en uitnodiging om terugte schrijven. Uw Hollands is nog goed trou-wens. In elk geval leuk dat u met ons contacthebt opgenomen. Hopelijk tot wederhoren".Gert Huisman

ACTIVITEITEN VAN HET BESTUURJ.F. Teeuw-van der Plas

Kerstmark t decembe r 2008De jaarlijkse kerstmarkt in 'De Lange Wei',is een steeds terugkerende traditie in hetgenoemde zorgcentrum. Ook de HistorischeVereniging bemande een kraampje waarin depublicaties en overige uitgaven te koop werdenaangeboden. Ook werden er nieuwe leden bij-geschreven. Het ledenbestand stond rond dejaarwisseling op 965. Een mooi begin voor hetnieuwe jaar.

De januarimaand begon met een schitterendwinterlandschap, met sneeuw, ijzel en o, watbijzonder, natuurijs op de riviertjes, vlieten ensloten in onze omgeving. De ijsbanen 'De Put-ten' in Boven-Hardinxveld en langs de Paral-lelweg werden druk bezocht. Ijsbaan St. Moritzhad zijn handen vol aan de organisatie vande zo beroemde molentocht, die op zaterdag10 januari werd verreden. Het was erg druken gezellig op De Giessen. Duizenden men-sen, jong en oud waren op het ijs, met ofzonder schaatsenen er werd gretiggebruik gemaaktvan de koek-en-zopie kraampjeslangs de oevers.Ook ons oudstebestuurslid (niet inleeftijd), Arnold deHaan heeft zon-der problemen de75 kilometerlangetocht volbracht.Een welverdiendemedaille sierde zijntrui.

Peulenlaa nDe Peulenlaan is een prachtige poort vangroen als je vanaf het westen ons dorp binnen-komt.Een laan die in alle seizoenen een bosachtigeffect geeft met vooral in het voorjaar en deherfst adembenemende kleuren.Nu heeft de gemeente plannen om dezebomenpracht rigoreus te snoeien, zeg maarkappen, omwille van de krapte in de parkeer-plaatsen in en rond het industrieterrein De Peu-len.

Gelukkig heeft ook de H.V. bij monde vanStichting Dorpsbehoud een vinger in de papen is dit onzalige plan voorlopig van de baan.Wij blijven alert en hopen dat er een andereoplossing zal worden gevonden voor het par-keerprobleem.

Installati e nieuw e burgemeeste rEen belangrijk moment in de geschiedenisvan bestuurlijk Hardinxveld-Giessendam washet feit dat op woensdag 18 februari 2009 eennieuwe burgemeester werd geïnstalleerd. Voorhet eerst een vrouw, Maria Wiebosch-Steemanen haar politieke kleur is Groen-Links.Enkele bestuursleden waren op uitnodigingaanwezig en waren getuige van de charmantemanier waarop de loco-burgemeester, de heerT. Sluimer, haar de ambtsketting omhing.

Maria VWebosch-Steeman

Commissaris van de Koningin van de provincieZuid-Holland, Jan Franssen, hield een boei-ende toespraak met lovende woorden voor denieuwe 'burgermoeder'. In onze mooie Alblas-serwaard zetelt trouwens nog een vrouw op dehoogste burgerlijke trap, Els Boot, burgemees-ter van de Giessenlanden. Zij vond het een stapin de goede richting dat zij er niet meer alleenvoor stond in die bestuurlijke mannenwereld.Mevrouw Wiebosch hield een pittige toespraakwaarop met champagne werd geklonken. Toenwij haar feliciteerden, vertelde zij dat zij sindshaar benoeming al lid was geworden vande Historische Vereniging Hardinxveld-Gies-sendam en dat zij het boekje "Gekleed in deWaard" zo mooi vond. Dus ook de historieheeft haar interesse.

'1 50 jaar Openbaa r Onderwij s inHardinxvel d en Giessendam -Schoo l l, II, III, IV en Schoo l A, B. C.'Piet SwetsIn mei van dit jaar zal er weer een publicatieverschijnen in de historische reeks. Het wordtde 43e uitgave en zo te zien en te lezen eeninteressant boekje.Piet Swets heeft zich al jaren verdiept in het

Openbaar Onderwijs in Giessendam en Har-dinxveld. Van alle verzamelde gegevens enfoto's is een mooi boekje samengesteld datongetwijfeld bij velen warme herinneringenoproept uit hun schooljaren. Zeven scholenworden behandeld, vier in Neder-Hardinxvelden Boven-Hardinxveld, namelijk school l, II, IIIen IV en in Giessendam school A en B en tenslotte in Giessen-Oudekerk school C.De publicatie wordt bij de leden gratis thuisbe-zorgd. Zo is er weer iets om naar uit te kijken!

Wilt u meer exemplaren, na verschijnen is hette koop op de bekende adressen.

Open Monumentenda g 12 septembe r2009Het bestuur heeft zich al weer verdiept in dewijze waarop de aanstaande Open Monumen-tendag op 12 september zal worden gehou-den.Het thema is 'Op de kaart', waarmee wij weluit de voeten kunnen.Een expositie in Herberg "De witte Swaen' vanoude landkaarten, ansichtkaarten en nog anderkaartmateriaal uit ons archief.De gemeentelijke bibliotheek heeft, zoals voor-gaande jaren, een programma voor de jeugd.In de regionale kranten zult u daar te zijner tijdmeer over lezen.

Week van de Geschiedeni s17 t/m 25 oktobe rHet thema van de week van de geschiedenis2009 is OORLOG EN VREDE. Wie door Neder-land reist, ziet nog steeds sporen van verschil-lende oorlogen terug in het landschap, de kas-telen, bunkers en verdedigingslinies. Wat heeftzich daar allemaal afgespeeld?OORLOG kan gaan over militaire geschiedenis,over rechteloosheid, verzet, collaboratie, gren-zen, trots, eer en vervolging. Maar ook overmythevorming, heldenverering en legendes.Ook straatnamen, dagboekfragmenten, monu-menten en propagandaposters.VREDE kan gaan over verdragen, Nobelprijs-winnaars, de VN en over leven in vrijheid.Ook de Historische Vereniging zal in samenwer-king met de Openbare Bibliotheek het themagestalte geven met een expositie.

Ex-gijzelaar Bas Egas legde een krans namens de Merwedeg/jze/aars fFoto: Floor Klomp) 1994

Het gijzelingsdrama van 16 mei 1944, dit jaar65 jaar geleden, heeft vele diepe wonden enellende gebracht in de Giessendamse en Slie-drechtse gezinnen. Vele mannen zijn opgepakten uit de trein gehaald en samengedrevenbij de School met de Bijbel in Hardinxveld.Later op transport gesteld naar Amersfoort endaarna nog verder naar Duitse kampen. Velenleven niet meer, maar om de herinnering aan

die kwade maanden levendig te houden, zal erin de bibliotheek een expositie worden inge-richt over dit drama. Anja van der Starre, doch-ter van één van de gijzelaars is hier de drij-vende kracht achter. Zij heeft veel verzameldrondom deze gebeurtenis. Lees er meer overin de regionale pers.De week start op zaterdag 17 oktober 2009met de Landelijke Archievendag.

EEN MOOIE GESTE

U kent ongetwijfeld het eetcafé "De KleineBeurs" gevestigd aan het Peulenplein.Degenen van u die daar binnen zijn geweest,kan het niet zijn ontgaan dat het interieur eenhistorische sfeer uitstraalt.De wanden zijn als het ware behangen metvele historische foto's van ons dorp en met watgeluk vindt u daar ook nog een foto van éénvan uw voorouders tussen.Het zal u daarom niet verbazen dat de eige-naar van het etablissement, Theo Trapman, eenactief lid is van onze Vereniging. Actief in diezin, dat hij in zijn zaak reclame maakt voor deHistorische Vereniging en op die manier nieu-we leden werft.

In januari deed Theo de suggestie dat voor

elk 10e lid dat vanaf dat moment zou wordeningeschreven, de contributie voor één jaarbetaald zou worden door "De Kleine Beurs".

Vanzelfsprekend werd dit idee door het bestuurin dank aanvaard.

Op 6 maart 2009 werd dat '10e lid' ingeschre-ven. Het is mevr. N. van der Wiel - van deBree, waarmee ons totale ledenaantal de 962bereikte. Zij kreeg lidnummer 1299!Om die gelegenheid niet ongemerkt voorbijte laten gaan, werd haar op vrijdag 13 maart

Cadeau cfieque

Ijivd'i 'oor een /aar <f> -a t is /idrnaats< //<//'; 'tin, fe

://~istirrisr/ic l 'e re tui i int f .1fardjnxe&f§iessendam.

. '• liinflcJïtidfn door m tam v uil ' ':'h • . '\ 7eine Seurs "

J-lan mevr. Nvan der }Viel - ran de 'Uree.

in "De Kleine Beurs" een cheque overhandigd,goed voor een jaar gratis lidmaatschap.Wij zijn benieuwd wie het '20e, 30e, 40e en/of50e lid' za worden in dit jaar.U ook?

BURGEMEESTERS VAN HARDINXVEL D EN G1ESSENDAM

Op het moment vanuitkomen van ditMedede l ingenb ladhebben wij in Har-dinx veld-G iessendameen nieuwe burge-meester, mevrouw M.Wiebosch-S teeman.De eerste vrouwelijkeburgemeester van hetdorp en de zesde vande samengevoegdedorpen Giessendam en Hardinxveld. Zij werdgeïnstalleerd op 18 februari 2009. Ter illustra-tie onderstaand haar voorgangers sinds 1832;een indrukwekkende lijst:

Hardinxveld

period e

Giessendam

periode1843- 18531853 - 18591859- 18681868 - 18761876- 19041904- 19331933 - 19441944- 1945

1945 - 1946

1946- 19521953 - 1956

1832 -1850-1852-1866-1867 -1871 -1878-1883 -1887-1892 -1918-1924 -1939-1943 -1945 -

185018521866186718711878188318871892191819241939194319451956

naam burgemeeste rMr. M. Buys van SittertJ. van AkenO.A. PlatoS. van SittertJ. SneltjesW.A. LaurenseL. NeijensJ.W. Zuiderhout(waarnemend)J.E. Heymersma(waarnemend)H.C. VermaatA.L.C. Brinkman

naam burgemeeste r

Hendrik WisboomCornelis Bastiaan WisboomP.M. BrouwerA.A.J.C. CremerF.M. de Vries van HeijstA.J. GoudriaanMr. P. DozijM. van HoogenhuyzeJ.F. RoelvinkJan SchoehuizenM. de LijsterJ.W. van AkenK. de BoerJ.W. ZuiderhoutK. de Boer

Burgemeester Sneltjes ±1900

Hardinxveld-Giessenda m

period e naam parti j ofburgemeester * stromin g

1957 - 1980 Bram Brinkman ARP, CDA1980-1984 Roei Dijkstra CDA1984-1995 Boelhouwer van Wouwe CDA1995 - 2006 Arie Noordergraaf SGP2006 - 2008 waarnemend

Roei Augusteijn CDA2009 - Maria Wiebosch-

Steeman GroenLinksOver burgemeesters valt allicht iets te vertellen:In het herdenkingsboekje 75 jaar Koningin Wil-helminaschool, las ik het volgende:

Rampspoe dOp 16 mei 1944 vond het gijzelingsdramaplaats in Sliedrecht en Hardinxveld-Giessen-dam. Op dezelfde dag werd de toenmali-ge burgemeester van Giessendam, de heer L.Neyens begraven. Meester De Zeeuw van deKoningin Wilhelminaschool was op zijn fietsop weg naar de begrafenis en op de Dambrak plotseling de as van zijn fiets en de gevol-gen waren ernstig: een gebroken neus, hevigebloedingen en opname in het ziekenhuis. Eenhele consternatie in het dorp. Ondertussenwerden er onschuldige mannen langs de dijkopgepakt en later weggevoerd naar Amers-foort. Lees hier meer over in het stukje 'Weekvan de geschiedenis'.

1953:Kennismaking metburgemeester Brinkman

Burgemeester Dijkstra bij de 16.000 inwoonster H've/d-G'dam

Aubad e voo r de burgemeeste rIn 1953 werd de heer A.L.C. Brinkman geïn-stalleerd als burgemeester van Giessendam.Op zijn tocht door het dorp bezocht hij ook deKoningin Wilhelminaschool, begeleid door zijnvrouw en zoontje Elco. Zij werden toegezongendoor de schoolkinderen van de Koningin Wil-helminaschool in Buitendams, met een wel zeergewichtig welkomstlied op de wijs van: 'Wijgeven het niet over...'

Wij smeken hier te samenTot U, o God, onze Heer,O, zie met liefd'rijk ogenOp burgemeester neer.Wil steeds hem toch bewarenVoor alle nood en smart,Dat is de grote bedeVan onze mond en hart.

Burgemeester K. de Boer en koningin Ju/iana

Moog' steeds Uw zegen rustenOp hem en zijne vrouwHoud leed en ziekte verreGedenk hen naar Uw trouw.Geef hier hen goede jarenTot heil van GiessendamWil burgemeester sparenNu hij hier tot ons kwam.Wil verder hen gedenkenGeef hun toch steeds de kracht

Die Gij altijd wilt schenkenAan wie, op U slechts wacht.Zo bidden wij tesamenOm Uwe zegen, HeerWil hen toch steeds bekwamenUw grote naam ter eer.

Over de 100-jarige Koningin Wilhelminaschoolis verder nog te lezen in de rubriek 'Wetens-waardigheden' in dit blad.

HET GEMEENTEWAPEN VAN HARDINXVELD-GIESSENDA M

Het Hardinxveldse gemeentewapen is al heeloud. Het is ontstaan in 1096 in het Fransestadje Chatillon sur Marne. Het wapen is ver-leend ter ere van een kruistocht. De eropvoorkomende vogelfiguur, een merlette, is erpas enkele jaren later bijgekomen. Het wapenkwam in Hardinxveld via het uit Keulen afkom-stige Joodse riddergeslacht De Jeude. ToenBruisten de Jeude de Heerlijkheid in 1454kocht, werd het wapen ook aan Hardinxveldverbonden. Een later familielid van hem, Arentde Jeude, ook Heer van Hardinxveld, woondeop Slot Loevestein, waar hij in 1570, kort na dehet begin van de Tachtigjarige Oorlog, werdvermoord. Hij werd in Hardinxveld begraven.Het Giessendamse wapen met het molenradis afkomstig van 'Tielman den Moelenaer,ambachtsheer van der Ghijssen'.

Na de samenvoegingzijn beide wapens in hetnieuwe, linksgeschuin-de gemeentewapen vanHard inxve ld-Giessendamopgenomen. De linkerkantis van keel, beladen metdrie palen van paalvair. Hetschildhoofd is van goud,beladen met een vogelfi-guur van sabel. Het rech-ter gedeelte toont in keeleen zilveren molenrad. Hetschild is gedekt met eengouden kroon van drie bla-deren en twee paarlen. Het wapen is verleendbij Koninklijk Besluit van 2 februari 1959.

GENEALOGI EArie Koorevaar e.a.

Fijn dat deze rubriek zo goed wordt gelezen.Wij krijgen steeds meer gehoor op onze vra-gen en oproepen.Overigens zijn de gegevens in deze rubriek ver-kregen uit betrouwbare bron. Mocht u onver-hoopt toch nog een foutje ontdekken, dan ver-zoeken wij u deze door te geven.

Willemijntj e van der PlasOp de vraag wie de ouders van Willemijntjevan der Plas waren, hebben wij nog geen ant-woord kunnen vinden.

Kwartierstaa t Adriaans eReactie van R.F. van Dijk, Gorinchem:Een aanvulling op kwartier 28 in de kwartier-staat van Adriaanse op pagina 31 is als volgt:Geboren in Schelluinen, 09-01-1801

Reactie van Jan de Vos uit Hardinxveld-Gies-sendam: In generatie 2 (ouders) de overlij-densdatum van zijn opa, Cornelis Adriaanse,is niet 9 september 1977, maar donderdag 8september in Gorinchem. Anna Huisman is ookin Gorinchem overleden en niet zoals vermeldin Hardinxveld-Giessendam.

Wie?Een mailtje van de heer Ad Paans uit Sleeuwijkmet bijgevoegde foto:"In een doos oude foto's van mijn schoon-moeder mevrouw Van der Linden uit Boven-Hardinxveld, vond ik deze foto. Hij is gemaaktvoor de Eerste Wereldoorlog in Amsterdam.Op de foto staan allemaal Hardinxvelders ende man met de sigaret in zijn mond is de opavan mijn vrouw, Hendrik Hoornaar geboren26-09-1894 te Hardinxveld. Er staat ook nogeen Gornelis Klop op, maar wie de overigenzijn, weten wij niet. Misschien kunt u ons hel-pen?"

'Het nobele p/oegje'

Kwartierstaa tBij het samenstellen van de kwartierstaat keer-de ik in gedachten terug naar de jaren 1942-1946, de periode waarin ik door oorlogsom-standigheden mijn jeugd bij mijn grootoudersfamilie De Boon in den Bout moest doorbren-gen. Daar woonde ook de hoofdpersoon vandeze kwartierstaat.Elke stad of dorp heeft wel een aantal speci-fieke wijken die zich niet alleen onderscheidenwat betreft de aard van de wijk, maar meernog door de aard van de bewoners. Dit werdenkele jaren geleden duidelijk, toen men eenreünie had georganiseerd voor al diegenendie daar geboren zijn en ook school hebbengegaan. Den Bout begint bij de eerste huizenvanaf de Kanaaldijk, de Nieuwendijk en daar-na de Oudendijk en verder de Boutse school(School 1) en dan de Wiel en de Mattenschuur,

verderop de Nieuwe Stigt, (Steeg) tot aan degarage van de Snelle Vliet.Wij hadden wel eens het idee dat het zoge-naamde 'Eindje van den Bout' er niet echt bijhoorde, want bij de bevrijdingsfeesten stonder bij de Boutseschool een ereboog met hetopschrift: "Al is den Bout dan nog zo min, tocheren wij de Koningin".Op de foto hieronder staan de eerste paar huis-jes en op nummer 5 of 6 woonde Adrianusden Breejen, de man van deze kwartierstaat.Zijn moeder heette Gijsbertje en daarom ken-den wij hem het beste als 'Adrie van Gijsies'.

Kwartierstaa t van Adrianu sden Breeje n

Generati e 1 (kwartierdrager )1 Adrianus den Breejen, geboren op zondag

10 januari 1932 in Hardinxveld. Adrianustrouwde met Lientje Kant. Lientje is gebo-ren op zondag 24 februari 1935 in Dussen,dochter van Cor Kant en Suzanne van Win-kelen. Generatie 2 (ouders)

2 Teunis Hendrik den Breejen, geboren opzaterdag 19 november 1904 in Hardinx-veld [bron: akte.137]. Teunis is overledenop zondag 25 november 1990 in Delft, 86jaar oud. Hij is begraven op woensdag 28november 1990 in Hardinxveld- Giessen-dam.Hij trouwde, 26 jaar oud, op vrijdag 21november 1930 in Hardinxveld [bron: akte56] met de 27-jarige

3 Gijsbertje van der Linden, geboren opmaandag 2 februari 1903 in Hardinxveld.Van de geboorte is aangifte gedaan opdinsdag 3 februari 1903 [bron: akte.22].Zij is gedoopt op zondag 8 maart 1903in Hardinxveld. Gijsbertje is overleden opmaandag 30 januari 1978 in Hardinxveld-Giessendam, 74 jaar oud.

10

Generati e 3 (grootouders )4 Adrianus den Breejen, geboren op woens-

dag 13 december 1871 in Hardinxveld.Adrianus is overleden op dinsdag 30 janu-ari 1945 in Hardinxveld, 73 jaar oud.Beroep: visserHij trouwde, 24 jaar oud, op zaterdag10 oktober 1896 in Hardinxveld met de22-jarige

5 Willemina Hendrika Remans, geboren opwoensdag 3 juni 1874 in Hardinxveld. Wil-lemina is overleden na 1945 in Hardinx-veld, minstens 71 jaar oud.

6 Hendrik Arie van der Linden, geboren opvrijdag 1 december 1871 in Hardinxveld.Hij is gedoopt op zondag 7 januari 1872in Boven-Hardinxveld. Hendrik is overle-den op zondag 3 juli 1938 in Hardinxveld,66 jaar oud.Hij trouwde, 26 jaar oud, op vrijdag 11november 1898 in Vuren met de 25-jarige

7 Hendrika van der Wal, geboren op dins-dag 2 september 1873 in Vuren. Hendrikais overleden op vrijdag 8 oktober 1920 inHardinxveld, 47 jaar oud.

Generati e 4 (overgrootouders )8 Bastiaan (Saan) den Breejen, geboren op

maandag 2 april 1838 om 09:00 in Har-dinxveld. Van de geboorte is aangiftegedaan op dinsdag 3 april 1838 [bron:Burgelijkestand.Hardinxveld]. Bastiaan isoverleden op woensdag 25 juli 1917 inHardinxveld, 79 jaar oud.Hij trouwde, 20 jaar oud, op zaterdag 13november 1858 in Hardinxveld met de20-jarige

9 Maria van den Bout, geboren op vrijdag1 december 1837 in Sliedrecht. Maria isoverleden op woensdag 10 februari 1915in Hardinxveld, 77 jaar oud.

10 Cornelis Remans, geboren op donderdag 8juni 1837 in Hardinxveld. Cornelis is over-leden op maandag 21 december 1908 inHardinxveld, 71 jaar oud.Beroep: arbeiderHij trouwde, 22 jaar oud, op zaterdag 25juni 1859 in Hardinxveld met de 21-jarige

11 Willemina van der Plas, geboren opwoensdag 7 maart 1838 in Hardinxveld.

Willemina is overleden op woensdag 5juni 1912 in Hardinxveld, 74 jaar oud.

12 Arie van der Linden, geboren op maandag23 december 1844 in Hardinxveld. Hij isgedoopt op zondag 2 februari 1845 inHardinxveld. Arie is overleden op woens-dag 26 februari 1930 in Hardinxveld, 85jaar oud.Hij trouwde, 26 jaar oud, op zaterdag 2september 1871 in Hardinxveld met de22-jarige

13 Hendrina den Breejen, geboren op vrijdag30 maart 1849 in Hardinxveld. Hendrinais overleden op vrijdag 27 december 1895in Hardinxveld, 46 jaar oud.

14 Gerrit Jan van der Wal, geboren op zater-dag 18 juli 1829 in Vuren [bron: akte 23],Hij trouwde, 26 jaar oud, op zaterdag 19april 1856 in Vuren [bron: akte.4] met de23-jarige

15 Gijsbertje Pippel, geboren op maandag 25juni 1832 in Vuren. Gijsbertje is overledenop zaterdag 22 juni 1901 in Vuren, 68 jaaroud.

Generati e 5 (betovergrootouders )16 Pieter Teuniszn den Breejen, geboren op

zondag 9 maart 1806 in Boven Hardinx-veld. Pieter is overleden op dinsdag 30september 1879 in Hardinxveld, 73 jaaroud.Hij trouwde, 25 jaar oud, op donder-dag 23 juni 1831 in Hardinxveld met de18-jarige

17 Aaltje Swets, geboren op maandag 2november 1812 in Hardinxveld. Aaltjeis overleden op woensdag 17 november1875 in Hardinxveld, 63 jaar oud.Beroep: naaister

18 Huijbert Roelofszn van den Bout, gebo-ren op maandag 19 augustus 1811 inBoven Hardinxveld. Huijbert is overledenop dinsdag 6 mei 1856 in Hardinxveld, 44jaar oud.Hij trouwde, 24 jaar oud, op vrijdag 4december 1835 in Sliedrecht [bron: acte.nr.36] met de 17-jarige

19 Elisabeth Guijs, geboren op zaterdag 13december 1817 in Sliedrecht. Elisabeth isoverleden op vrijdag 8 december 1893 in

11

Hardinxveld, 75 jaar oud. Elisabeth trouw-de (2), 41 jaar oud, op vrijdag 24 decem-ber 1858 in Hardinxveld met AdrianusKamsteeg (1831-1900), 27 jaar oud.

20 Hendrik Bastiaanszn Remans, geborenop maandag 27 mei 1799 in Hardinx-veld. Hendrik is overleden op maandag 24maart 1873 in Hardinxveld, 73 jaar oud.Beroep: arbeiderHij trouwde, 22 jaar oud, op zaterdag 25mei 1822 in Hardinxveld met de 20-jarige

21 Fijgje Gijsbertsdr Klop, geboren op maan-dag 15 maart 1802 in Boven Hardinxveld.Zij is gedoopt op zondag 28 maart 1802.Fijgje is overleden op maandag 30 okto-ber 1871 in Hardinxveld, 69 jaar oud.

22 Teunis Aartszn van der Plas. Hij is gedooptop zondag 15 juli 1787 in Boven Hardinx-veld. Teunis is overleden op vrijdag 23april 1852 in Hardinxveld, 64 jaar oud.Beroep: visserHij trouwde, 28 jaar oud, op donderdag28 maart 1816 in Hardinxveld met deongeveer 22-jarige

23 Willemijntje Reemans, geboren omstreeks1794 in Hardinxveld.

24 Arie van der Linden, geboren op maan-dag 10 september 1810 in Zuilichem. Hij isgedoopt op zondag 16 september 1810 inZuilichem. Arie is overleden op dinsdag 7oktober 1890 in Hardinxveld, 80 jaar oud.Beroep: arbeiderHij trouwde, 25 jaar oud, op zaterdag20 februari 1836 in Hardinxveld met de21-jarige

25 Agatha de Rek, geboren op maandag 6februari 1815 in Dordrecht. Agatha is over-leden op zaterdag 6 september 1884 inHardinxveld, 69 jaar oud.

26 Hendrik Hendrikszn den Breejen, geborenop woensdag 9 maart 1808 in Neder Har-dinxveld.Hij trouwde, 27 jaar oud, op donderdag3 december 1835 in Hardinxveld met deongeveer 24-jarige

27 Johanna Romijn, geboren omstreeks 1811in Papendrecht.

28 Willem van der Wal, geboren op zaterdag21 juli 1798 in Vuren. Willem is overledenop woensdag 22 juni 1859 in Vuren, 60

jaar oud [bron: akte.18].Hij trouwde, 22 jaar oud, op vrijdag 3november 1820 in Vuren [bron: akte.28]met de 28-jarige

29 Aaltje van Willegen, geboren op zater-dag 12 november 1791 in Vuren. Zij isgedoopt op zondag 20 november 1791 inVuren. Aaltje is overleden op maandag 2juli 1866 in Vuren, 74 jaar oud [bron: akte23]. Van het overlijden is aangifte gedaanop maandag 2 juli 1866.

31 Hendrika Pippei, geboren in Vuren. Hen-drika is overleden in Ameide. Zij begoneen relatie met NN.

Generati e 6 (oudouders )32 Teunis Corneliszn den Breejen. Hij is

gedoopt op zaterdag 20 maart 1762 inBoven Hardinxveld. Teunis is overleden opmaandag 22 juni 1846 in Hardinxveld, 84jaar oud.Beroep: daglonerHij ging in ondertrouw, 29 jaar oud, opvrijdag 3 februari 1792 in Hardinxveldmet de 22-jarige

33 Heijltje Teunisdr Swets. Zij is gedoopt opzondag 19 november 1769 in Boven Har-dinxveld. Heijltje is overleden op dinsdag13 oktober 1846 in Hardinxveld, 76 jaaroud.

34 Bastiaan Corneliszn Swets. Hij is gedooptop zondag 20 augustus 1786 in BovenHardinxveld. Bastiaan is overleden opmaandag 1 maart 1858 in Hardinxveld, 71jaar oud.Beroep: daglonerBastiaan trouwde (2), 31 jaar oud, opvrijdag 22 mei 1818 in Hardinxveld metAnnigje Jansdr van den Heuvel (1776-1869), 41 jaar oud.Hij trouwde (1), 23 jaar oud, op vrijdag 13juli 1810 in Giessendam met de 24-jarige

35 Geertje Gerritsdr. Klop. Zij is gedoopt opzondag 18 juni 1786 in Boven Hardinx-veld. Geertje is overleden op maandag 5september 1814 in Hardinxveld, 28 jaaroud.

36 Roelof (Rokus) van den Bout, geboren opzondag 3 juni 1787 in Hardinxveld. Hij isgedoopt op zondag 3 juni 1787 in Hardinx-

veld. Roelof is overleden op maandag 3januari 1825 in Hardinxveld, 37 jaar oud.Hij trouwde, 23 jaar oud, op zondag 3maart 1811 in Hardinxveld met de 18-jari-ge

37 St ij ritje Hendze Goudriaan, geboren opvrijdag 13 april 1792 in Hardinxveld. Zij isgedoopt op zondag 15 april 1792 in Har-dinxveld. Stijritje is overleden op donder-dag 9 juni 1864 in Hardinxveld, 72 jaaroud.

38 Bastiaan Guijs, geboren op maandag 26juni 1780 in Sliedrecht. Hij is gedoopt opzondag 2 juli 1780 in Sliedrecht. Basti-aan is overleden op zondag 24 decem-ber 1848 in Sliedrecht, 68 jaar oud. Vanhet overlijden is aangifte gedaan [bron:akte146].Hij trouwde, 25 jaar oud, op zaterdag 19april 1806 in Sliedrecht met de 26-jarige

39 Maria Isaaksdr Lormier, geboren op zater-dag 18 september 1779 in Sliedrecht. Zij isgedoopt op zondag 26 september 1779 inSliedrecht. Maria is overleden op zondag23 september 1821 in Sliedrecht, 42 jaaroud.Bastiaan en Maria gingen op zaterdag 29maart 1806 in Sliedrecht in ondertrouw.

40 Bastiaan Hendrikszn Remans. Hij isgedoopt op zondag 13 juli 1760 in BovenHardinxveld. Bastiaan is overleden opwoensdag 25 april 1832 in Hardinxveld,71 jaar oud.Beroep: daglonerBastiaan is weduwnaar van PietertjeDirksdr Klop (ovl. 1798). Bastiaan trouw-de (3), 54 jaar oud, op donderdag 8december 1814 in Hardinxveld met Neel-tje Ariesdr van Wijngaarden (1767-1841),46 jaar oud.Hij trouwde (2), 38 jaar oud, op zondag 5augustus 1798 in Boven Hardinxveld metde 35-jarige

41 Niesje Gijsbertsdr. Holleman. Zij isgedoopt op maandag 8 november 1762in Boven Hardinxveld. Niesje is overledenop maandag 30 maart 1812 in Hardinx-veld, 49 jaar oud. Niesje is weduwe vanGerrit Adamszn Klop (1760-1793).Bastiaan en Niesje gingen op vrijdag 20

juli 1798 in Hardinxveid in ondertrouw.42 Gijsbert Teuniszn Klop. Hij is gedoopt op

zondag 16 januari 1774 in Boven Hardinx-veld. Gijsbert is overleden op woensdag20 maart 1850 in Hardinxveld, 76 jaaroud.Hij trouwde, 24 jaar oud, op zondag 20mei 1798 in Boven Hardinxveld met de25-jarige

43 Jenneke Woutersdr van Eek, geboren opwoensdag 27 mei 1772 in Werkendam.Jenneke is overleden op zondag 2 oktober1853 in Hardinxveld, 81 jaar oud.Gijsbert en Jenneke gingen op vrijdag 4mei 1798 in Hardinxveld in ondertrouw.

44 Aart Hendrikszn van der Plas, geborenomstreeks 1738 in Hardinxveld. Aart isoverleden op zondag 13 maart 1814 inHardinxveld, ongeveer 76 jaar oud.Hij ging in ondertrouw, ongeveer 47 jaaroud, op vrijdag 17 juni 1785 in Hardinx-veld met de 40-jarige

45 Pieternella Teunisdr Versloot. Zij is gedooptop zaterdag 13 februari 1745 in BovenHardinxveld. Pieternella is overleden opwoensdag 1 juli 1807 in Giessendam, 62jaar oud.

46 Bastiaan Reemans, geboren in 1765.Hij ging in ondertrouw, 19 of 20 jaar oud,op vrijdag 14 oktober 1785 in Hardinxveldmet de 21-jarige

47 Pietertje Klop. Zij is gedoopt op zondag 19augustus 1764 in Hardinxveld. Pietertje isoverleden op zaterdag 5 mei 1798 in Har-dinxveld, 33 jaar oud.

48 Hendrik van der Linden, geboren op zon-dag 22 augustus 1762 in Zuilichem. Hen-drik is overleden op maandag 28 februari1820 in Hardinxveld, 57 jaar oud. Hen-drik trouwde (1), 36 jaar oud, op zondag21 juli 1799 in Zuilichem met Jantje vanAnrooij (geb. 1773), 25 jaar oud.Hij trouwde (2), 39 jaar oud, op zondag 8november 1801 in Boven Hardinxveld metde 33-jarige

49 Elisabeth Pietersdr Sterrenburg. Zij isgedoopt op zondag 3 april 1768 in BovenHardinxveld. Elisabeth is overleden opmaandag 6 december 1847 in Hardinx-veld, 79 jaar oud.

13

Hendrik en Elisabeth gingen op vrijdag16 oktober 1801 in Hardinxveld in onder-trouw.

50 Jan de Rek, geboren op donderdag 18januari 1787 in Dordrecht. Hij is gedooptop zondag 21 januari 1787 in Dordrecht.Jan is overleden op dinsdag 26 juni 1860in Oudekerk aan de Ijssel, 73 jaar oud.Hij trouwde met

51 Jannigje Gelderblom, geboren in 1786 inDordrecht.

52 Pieter Bastiaanszn den Breejen. Hij isgedoopt op zondag 25 maart 1781 inNeder Hardinxveld. Pieter is overleden opvrijdag 11 september 1812 in Hardinxveld,31 jaar oud.Hij trouwde, 24 jaar oud, op zondag 25augustus 1805 in Neder Hardinxveld metde 22-jarige

53 Jannigje Hendriksdr Kraaijeveld. Zij isgedoopt op zondag 16 februari 1783 inNeder Hardinxveld. Jannigje is overledenop maandag 21 juni 1847 in Hardinxveld,64 jaar oud. Jannigje trouwde (2), 35jaar oud, op zaterdag 7 november 1818in Hardinxveld met Cornelis HendriksznAmbagtsheer (1791-1876), 27 jaar oud.Pieter en Jannigje gingen op zaterdag 10augustus 1805 in Hardinxveld in onder-trouw.

54 Arie Romijn, geboren in Papendrecht.Hij trouwde met

55 Aaltje Lugterhof. Aaltje is overleden opzaterdag 16 februari 1833 in Dordrecht.

56 Jan van der Wal, geboren vóór 1772 inVuren. Jan is overleden op zondag 16juni 1844 in Vuren, minstens 72 jaar oud[bron: akte.22].Hij trouwde, minstens 26 jaar oud, op zon-dag 8 april 1798 in Vuren met de 25-jari-ge

57 Cornelia [Doopnaam;NeeltjeJ van derWal, geboren op zondag 13 september1772. Cornelia is overleden op dinsdag9 mei 1843 in Vuren, 70 jaar oud [bron:akte. 24].

58 Klaas van Willegen, geboren vóór 1760 inVuren. Klaas is overleden op donderdag12 februari 1801 in Vuren, minstens 41jaar oud.

Hij trouwde, minstens 20 jaar oud, opzaterdag 11 maart 1780 in Vuren met

59 Jenneke de Bruin, geboren in Vuren.Klaas en Jenneke gingen op zaterdag 12februari 1780 in Vuren in ondertrouw.

62 Teunis Pippel, geboren in 1775 in Vuren.Teunis is overleden op woensdag 21november 1827 in Vuren, 51 of 52 jaaroud.Hij trouwde, 24 of 25 jaar oud, op woens-dag 9 juli 1800 met de 24 of 25-jarige

63 Flora Walraven, geboren in 1775 in Vuren.Flora is overleden in 1850 in Vuren, 74 of75 jaar oud.

Gegenereerd met Aldfaer

Onze Joods e dorpsgenote n in het verlede nAan het eind van 1700 vestigden zich er eenaantal Joodse families in de dorpen langs derivier tussen Gorinchem en Dordrecht, zo ookin Hardinxveld en Giessendam.In tegenstelling tot andere plaatsen in deAlblasserwaard, kwamen er bij de Dijkjodenspecifieke beroepen voor, die te maken haddenmet de ligging van het dorp en hun geloof.Zo waren het meestal kooplui of marskramers.Verder waren er ook slagers, Joods slagter ofook vleeschhouwer genoemd, i.v.m. de voor-schriften die aan het Joods geloof zijn verbon-den. Vaak ging het beroep van vader op zoon.Toch kwamen wij een naam tegen die nietdirect in verband kon worden gebracht met degenoemde beroepen, hoewel dat elders welvaak het geval is. Vandaar dat wij uit de bur-gerlijke stand het gezin van Tobias Harst heb-ben uitgezocht en daar een parenteel van heb-ben opgenomen.

Gegevens ontleend aan het blad "Oud GorcumVaria", 2003: 2 nummer 55

Parentee l van Tobia s Harst1 Tobia s Hars t is geboren omstreeks 1781in Giessen Nieuwkerk, zoon van Samuel Harsten Rebekka Emanuel. Tobias is overleden opmaandag 18 april 1859 in Hardinxveld, onge-veer 78 jaar oud. Tobias trouwde, ongeveer 19jaar oud, in 1800 met Ann a Harto g van deGraaf , ongeveer 20 jaar oud. Anna is geborenomstreeks 1780 in Bleskensgraaf, dochter van

14

Hertog de Graaf en Sara Hartog. Anna is over-leden op zaterdag 24 april 1858 in Hardinx-veld, ongeveer 78 jaar oud [bron: akte 40].Kinderen van Tobias en Anna:1 Rachel Harst , geboren in 1803. Volgt 1.1.2 Sara Harst , geboren op maandag 10 juni

1811 in Hardinxveld. Volgt 1.2.3 Judi k Harst , geboren op maandag 21 juni

1813 in Hardinxveld. Volgt 1.3.4 Rebekk a Hars t [1.4], geboren op don-

derdag 12 oktober 1815 in Hardinxveld[bron: akte.80]. Rebekka is overleden opwoensdag 2 juli 1856 in Oud Alblas, 40jaar oud.

5 Samuel Hars t [1.5], geboren op vrijdag20 maart 1818 in Hardinxveld [bron:akte.6]. Hij is gedoopt in 1819. Samuel isoverleden op zondag 17 augustus 1845 inHardinxveld, 27 jaar oud [bron: akte.66],

6 Lea Harst , geboren op woensdag 26 juli1820 in Hardinxveld. Volgt 1.6.

7 Beligj e Hars t [1.7], geboren op dinsdag20 januari 1824 in Hardinxveld [bron:akte.16]. Beligje is overleden op maandag25 april 1904 in Oud Alblas, 80 jaar oud.

8 Antj e Hars t [1.8], geboren op woensdag28 januari 1824 in Hardinxveld [bron:akte.16]. Antje is overleden op maandag2 februari 1824 in Hardinxveld, 5 dagenoud [bron: akte.9].

1.1 Rachel Hars t is geboren in 1803, dochtervan Tobias Harst (zie 1) en Anna Hartogvan de Graaf. Rachel is overleden op dins-dag 21 oktober 1890 in Antwerpen, 86of 87 jaar oud [bron: akte.44a]. Racheltrouwde, 40 of 41 jaar oud, op woens-dag 23 oktober 1844 in Rotterdam metAndries Andriesse, 23 jaar oud. Andriesis geboren op donderdag 7 december1820 in Ouderkerk aan de Ijssel, zoon vanSaartje Philip David Hoogeveen. Andriesis overleden op vrijdag 3 februari 1871 inRotterdam, 50 jaar oud.

Kind van Rachel en Andries:1 Emanue l Andriess e [1.1.1], geboren op

dinsdag 8 juli 1845 in Ouderkerk aan deIJssel. '

1.2 Sara Hars t is geboren op maandag 10juni 1811 in Hardinxveld, dochter vanTobias Harst (zie 1) en Anna Hartog van

de Graaf. Sara is overleden op woensdag22 juli 1903 in Zwijndrecht, 92 jaar oud.Beroep: tSara:

(1) trouwde met David van Hechten . Davidis geboren in 1812 in Heerjansdam. Davidis overleden in Sliedrecht.

(2) trouwde, 34 jaar oud, op zondag 7 sep-tember 1845 in Hardinxveld met Salomo nHartog , ongeveer 33 jaar oud. Salomon isgeboren omstreeks 1812 in Heerjansdam,zoon van Lieman Hartog en Elisabeth vanZon.Beroep: vleeschhouwer

Kind van Sara en David:1 Samuel van Hechte n [1.2.1], geboren in

juli 1843. Samuel is overleden op donder-dag 6 juni 1844 in Hardinxveld, 11 maan-den oud.

1.3 Judi k Hars t is geboren op maandag 21juni 1813 in Hardinxveld, dochter vanTobias Harst (zie 1) en Anna Hartog vande Graaf. Judik is overleden op zaterdag16 januari 1869 in Gorichem, 55 jaar oud.Judik trouwde, 33 jaar oud, op zaterdag27 februari 1847 in Hardeinxveld metDavid Meijboom , 32 of 33 jaar oud.David is geboren in 1814 in Numansdorp,zoon van Barend Meijboom en PhilipsRoosje. David is overleden op donderdag27 april 1899 in Hardinxveld, 84 of 85jaar oud [bron: akte.43]. David trouwdelater na 1847 met Alida Gohen (1834-1895).

Kind van Judik en David:1 Roosj e Meijboo m [1.3.1], geboren op

woensdag 25 oktober 1854 in Hardinx-veld.

1.6 Lea Hars t is geboren op woensdag 26juli 1820 in Hardinxveld [bron: akte.37],dochter van Tobias Harst (zie 1) en AnnaHartog van de Graaf. Lea is overleden opdonderdag 13 november 1902 in Oud-Alblas, 82 jaar oud. Lea trouwde met denHartog. Hij is geboren in 1812 in Heer-jansdam.

Gegenereerd met Aldfaer 2009

PARLEVINKE R DE ROVER & ZONENAart Koorevaar

Floor de Rover was ook een van de eerste par-levinkers in Hardinxveld. Na de lagere schoolging hij mee naar het baggerwerk, waar hijopklom tot kapitein op een sleepboot bij Bos& Kalis, in de jaren twintig nog Kalis & Kloppergeheten.De Rover moest voor twee jaar naar Zuid-Amerika (Brazilië), maar had er niet veel zinin om zijn vrouw met acht kinderen alleen telaten en kocht de oude parlevinkboot van Aartaan de Wiel, die zelf een andere boot hadgekocht.In 1926 liet Aan de Wiel een nieuwe bootbij Slieker bouwen. Zo begon Floor de Roverte parlevinken met zijn proviand. Dat wastoen een hele kunst om zijn boot langs deschepen, die laverend over de rivier de Mer-wede zeilden, vast te maken.Maar de Rover was op het water goed bek-end en een echte schipper. De zaken gingenniet slecht, goed zelfs. Zo liet hij in 1928 bijde gebroeders Damen, achter de Ijzergieterij,de eerste parlevinkboot bouwen. Het was bou-wnummer 4, lang 6.75 meter, met een oudeChevrolet, een voor-en achterkajuit voor hetopslaan van het proviand en een overkappingover de stuurhut.Zo stond parlevinker De Rover droog bij winden regen.Na een paar jaar gevaren te hebben met de

nieuwe boot, kreeg De Rover sr. versterk-ing van zoon Teun. Hij kwam aan boord, 16jaar oud, om het parlevinkersvak van vader teleren. De zaken op het water gingen goed enzoon Teun had het parlevinken na een paarjaar zo goed onder de knie, dat vader in 1931een nieuwe parlevinkboot bestelde bij Gebr.Damen, nadat hij veel werfjes was afgeweestom naar de prijs te informeren. Een boot, 8meter lang en 1.80 meter breed. Het was eenprachtige nieuwe boot, die werd ingebouwddoor zoon Gijs. Zo kon Teun de boot overne-men van vader.Vanaf die tijd begon Teun de Rover als zelf-standig parlevinker te varen. Maar vader kreegmeteen weer een andere zoon aan boord:Floris-Dirk, 14 jaar oud, om ook het parlevin-kersvak van zijn vader te leren. Men voorzagde schippersvrouwen van de nodige proviand.Maar vader Floor had ook verre klanten. Hijvoer van De Biesbosch naar huis en vandaarnaar de vele baggermolens die op de Nieuwe-Merwede lagen te baggeren. Hij voorzagze van aardappelen, brood, kaas en eierenenz. Het waren goede klanten voor De Rover.Maar op één van die reizen begaf de motorhet en De Rover dreef met de eb mee naar deMoerdijkbrug, waar een boot van Rijkswater-staat hem opmerkte en mee op sleeptouw namnaar de Zeehaven in Dordrecht. Dat was niet zo

16

erg geweest, maar De Rover had afgesprokendat hij zaterdags mevrouw Van der Pijl meenaar huis zou nemen. Zij voer zo graag meemet haar man, die aan boord van een bagger-molen werkte. Zij had de bemanning de heleweek verwend met een smakelijke warme hap.Haar man ging liever op de fiets, dan was hijeerder thuis en kon hij nog wat op zijn akkertjewerken. Vader Floor ging ergens bellen naarHardinxveld om te vragen of zoon Teun met deparlevinkboot naar de Zeehaven wilde komen.En zo gebeurde het dat Teun zaterdag tegen deavond naar Dordrecht voer. Daar aangekomenkon hij gelijk aan de terugtocht beginnen metvader en broer Floris-Dirk en mevrouw Van dePijl aan boord en de En Avant 1 op sleeptouw.Men voer weer terug naar de Biesbosch methet laatste beetje vloed, richting Werkendam,maar het was zo roetdonker dat De Rover, diede Biesbosch toch echt op zijnduimpje kende, op een gegevenmoment niet meer wist of hij opstuur- of bakboord aan moesthouden. Het ging de verkeerdekant op en zo voer hij verder, totde vaarweg ophield. Men moestweer terug, niemand kwamenze tegen. Tegen middernachtkwamen zij in Werkendam aanen toen met het laatste ebbetjenaar het Kromme Gat, waarvader Van de Pijl met grote zorgzat te wachten en al vele malen

op de dijk was wezen kijken waar toch zijnvrouwtje bleef.Vader Floor heeft geparlevinkt tot 1942 enna de oorlog parlevinkte zoon Teun verder,Later is Floris-Dirk alleen gaan varen, ookmet de boot van pa. Zodoende kwam hij elkeweek langs het huis 'Ten Deen' in de Bies-bosch, dat hij voorzag van proviand en in dezomervakantie ook goede klanten had aan devakantiegangers, dokters, notarissen en anderenotabelen, die logeerden in het huis van Rijk-swaterstaat 'Het huis Ten Deen", dat bewoondwerd door kantonnier Lobber.

Floris-Dir kVele malen voer Floris-Dirk naar het huis'Ten Deen' en zodoende leerde hij daar zijnvrouw Anna Lobber kennen en zij zijn al gauwgetrouwd.

17

Op den duur zag Floris-Dirk de verdiensten ter-uglopen. Zijn schoonvader Lobber bood hemeen baan aan bij Rijkswaterstaat en toen is hijgestopt met parlevinken en werd hij kantonnier.Nu bleef alleen Teun over als parlevinker. Hetging met Teun zo goed dat hij een nieuwe bootbestelde. De En Avant 3 bij Damen, 8 meterlang, 1.80 meter breed. De motor was eenFord en die werd ingebouwd door zijn broerGijs en natuurlijk keurig in de verf gezet doorTeun.De mensen die vanaf de dijk de parlevink-bootjes zagen liggen aan de steigers, zeiden:"De Roversboten zijn de mooiste". Dat kwamook wel, omdat Teun de eerste vier jaren nade lagere school als leerlingschilder bij KarelStout had gewerkt en nu kwam dat goed vanpas. Ook stonden 's avonds altijd manneneen praatje te maken, vooral de mannen vande Lange Stoep. Men had geen TV, alleende radio. Maar daar was alleen dinsdags ietsleuks, 'De bonte dinsdagavondtrein'.Zo heeft Teun de Rover nog vele jaren metzijn nieuwe boot gevaren, totdat ook bij Teunisde verdiensten en ook zijn gezondheid terug-liepen. Hij ging eens uitkijken naar iets anderswaar brood in zat. Zo kocht hij het winkelpandPeulenstraat 189, waar nu makelaar en taxa-teur "Alblasserwaard" in zit. Hier begon hij metzijn vrouw een manufacturenzaak, die naarzijn vrouw werd genoemd, bekend als "Mien

TELEFONIE VAN ONS DORPJ.F. Teeuw-van der Plas

Kabouw". Zodoende stopte hij na twintig jaarparlevinken. Hij verkocht de boot aan Rijkswa-terstaat waarna de boot werd omgedoopt totpolitieboot in Leeuwarden. De Rover woondenog 27 jaar in de zaak en is, na het overlijdenvan zijn vrouw, gaan wonen in verzorgingshuis"Open Vensters" in Ameide. Hij stierf in 1979.

Vader De Rover heeft geparlevinkt van 1926-1942 (geboren in 1880)Zoon Teun heeft geparlevinkt van 1932- 1952(geboren in 1909)Zoon Floris-Dirk heeft geparlevinkt van 1945-1960 (geboren in 1911)

Nog een kort woordje van de schrijver, AartKoorevaar, die al meer heeft geschreven overHardinxveldse parlevinkers. Er schijnen ooknog twee Giessendamse parlevinkers geweestte zijn. Aart vraagt het volgende:"Nu u dit gelezen heeft, wil ik u hartelijk vra-gen of u bij de gemeente of elders eens kuntvragen of er niet een standbeeldje gemaaktkan worden van een parlevinker in zijn bootje,vastgeënterd aan een sleepboot. Ik weet al eenmooie plaats: op 'Den Hoek'. Zo kan ons na-geslacht zien dat wij hier in ons dijkdorp veelparlevinkers hebben gehad die hun brood ophet water van de Merwede verdienden."

Wat vindt u van dit idee?

Van mevrouw RW. Bohré-Groenen-berg kregen wij krantenknipsels uit1960. Daarin staan artikelen over haarzus, Corrie Groenenberg, die jarenlangtelefoniste is geweest, eerst in "Boven"en later in "Beneeje". Na de automa-tisering is zij nog werkzaam geweestin Rotterdam. Zij werd geboren op 30april 1915 en is overleden 12 novem-ber 1982.

(De tekst is letterlijk overgenomen uiteen krant van vrijdag 30 juni 1960;naam van de krant en auteur zijn niette achterhalen)

Telefoo n 'Boven ' moet gaan zwijgen.. .Telefoneren in 1908: "Stasse, schiet eens op!"Hard/nxve/d-G/essendam - In verband met de vol-/ed/'ge automatisering van de telefoon 'm onsra/on, /'s het misschien aardig eens terug te gaannaar het jaar 1908. Toen werd in Boven-Hardinx-veld de telefoon aanges/oten- de ouderen onderonze lezers zullen zich dit wel herinneren.Eén van de eerste abonnees was de heer Hu/b vanden Bout, Rivierdijk A 376. Het nummer, dat menmoest draaien om met de zaak van Van den Boutaansluiting te krijgen, was 3. De nummers l en 2hadden respectievelijk het Gemeentehuis en deBaggermaatschappij "Holland".

Visverkoo p per telefoo nDe zoon van de heer Van den Bout zit nogsteeds in dezelfde zaak, die zijn vader in 1908al dreef. Nu had men vroeger voor een kruide-nierszaak geen telefoon nodig, want de klan-ten, op een enkele uitzondering na, waren nietaangesloten op het telefoonnet.Nee, de heer Van den Bout sr. was geïnteres-seerd in de visserij, hij had een vloot waarmeehij liet vissen en voor een sneller contact meteventuele afnemers was de telefoon een uit-komst.De verbinding kwam destijds tot stand via hetoude postkantoor, naast bakkerij Noordermeer.De heer Bram Stasse was in die tijd postdirec-teur en Koen Bohré, de tegenwoordige direc-teur, was toen nog een jeugdige postbode enassistent van Stasse.

Telefoontoestelle nDe telefoontoestellen waren niet zo gestroom-lijnd als tegenwoordig. Iedereen kent ze nogwel van oude foto's: houten kastjes met een

hoorn erop. Erg gemoedelijk ging het wel indie tijd. Als de verbinding lang op zich lietwachten, dan klonk het: "Hé Stasse, schiet eenseen bietje op, moet ik hier soms wortel schie-ten?"

Posthoor n op PetMaar Stasse lachte maar eens en ging rustigzijn gang. Hij had de tijd. In het kantoor vanVan den Bout hangt een foto. Daarop staat alspostbode nog met een pet op het hoofd metde traditionele posthoorn, de heer Koen Bohré,met hem Huib van den Bout en diens vaderRokus van den Bout. Ook is nog een stuk zeilte zien van het toenmalige overzetveer. Op devoorgrond ligt een steur van 230 pond!De heer van den Bout jr. kan zich nog wel her-inneren dat men voor lokale gesprekken naarverhouding toch nooit zolang hoefde te wach-ten, omdat de lijnen niet zo druk bezet waren.De familie Van den Bout was één van de eer-ste telefoonbezitters en daarom heeft burge-

19

meester Brinkman, na de lokale automatiseringin december 1959, tijdens een feestelijke bij-eenkomst in de Merwedestichting, het eerstetelefoongesprek gevoerd met de heer Van denBout".

Vijftie n jaar telefonist eEen schaduwzijde van de automatisering is hetfeit, dat de telefonistes ons gaan verlaten, omin Rotterdam bij het telefoonwezen in functiete treden.Eén van hen, de oudste (in dienstjaren wel teverstaan) is mejuffrouw C.H. Groenenberg. Zijis precies vijftien jaar hier geweest. Begonnenop 1 juli 1946 in Boven-Hardinxveld, verhuisdezij, omdat na de automatisering het kantoor inBoven-Hardinxveld werd opgeheven, naar detelefooncentrale Neder-Hardinxveld, welke dusook nu weer verdwijnt.Mejuffrouw Groenenberg was oorspronkelijkaangenomen voor vijfjaar, maar alles bij elkaaris het vijftien jaar geworden. Zij ziet nogaltegen de verandering op, maar we hopen datzij het niet te somber inziet. We hopen vooralle telefonistes, dat hen in Rotterdam eenprettige werkkring wacht en bedanken hen, we

mogen wel zeggen, namens alle telefoonbezit-ters, voor de service, die zij ons geboden heb-ben. "

Telefoniste s gehuldig d ( di t stukj e komtui t een andere , ook onbekend e krant )"Hoezeer de Boven -Hardinxvelders ingeno-men zijn met hun eigen telefoonnet en in het

20

bijzonder met de accurate telefonistes, is don-derdagmorgen j . l . gebleken bij de opheff ingvan 'Boven'.De telefonistes gaven toen beslist geen gehoor,want zij zaten tussen de bloemetjes in café DeSport, waar zij spontaan gehuldigd werden.Een comité bestaande uit Mevrouw Van Dijk -den Breejen en de heren Egas, Exalto en Pelontving hen daar uit naam van de ongeveertweehonderd abonnees. Van de PTT warenaanwezig de heren J. de Korver, de heer Ver-hoeven, de fam i l i e Bohré, vertegenwoordigersvan de technische dienst enz., terwijl de heer J.Maaskant het gemeentebestuur vertegenwoor-digde. De heer Pel trad op als woordvoerdervan de abonnees. Hi j overhandigde aan mejuf-f rouw Corrie Groenenberg een f raai radiotoe-stel met ingebouwde pick-up, mejuf f rouw G.Moen ontving een moderne damesfauteuil ende nachttelefoniste W. Kreukniet, die def in i t iefafscheid neemt van de PTT, ontving heel toe-

passelijk een bedsprei en een slaapkamerkleed.De bejaarde heer Bohré, (ome Koen) werdverbli jd met een kistje sigaren. De heer Pelsprak met lof over het dienstbetoon van dedames die de oude spreuk "lek dien" in eenmoderne versie hadden verwezenli jkt. De heerDe Korver prees het trio niet minder uit naamvan de PTT en de heer Maaskant ten slotte

kon ook uit ervaring gewagen van hun accu-ratesse. Al l e sprekers gewaagden bovendienvan de gemoedelijke sfeer, welke de tele-foonbediening "Boven" kenmerkte. Nadat deheer G. Bohré nog in dezelfde zin het woordhad gevoerd, dankten de dames voor de hengebrachte hulde, hoewel zi j , zoals Corrie Groe-nenberg snedig opmerkte, niet gewend warenom te spreken, maar om te laten spreken.Daarmee kwam een eind aan een int ieme h u l-d ig ing, welke een waardig slot vormde vanBoven-Hardinxveldse telefoonhistorie."Tot zover de krantenartikelen.

TelefooncellenOnlosmakel i jk verbonden met de telefonie inons land zijn de telefooncellen. Op basis vande wet, moet de KPN per 5000 inwoners eentelefooncel exploiteren. Omdat tegenwoordigiedereen een vaste aans lu i t ing in zi jn hu is heeften/ of een mobiele telefoon bezit, zi jn de tele-fooncellen eigenl i jk overbodig. Toch moetenze bl i jven, ondanks het feit dat er met veelcellen niet zo zachtzinnig wordt omgegaan.Het is al ti jden een geliefd object voor van-dalen en vooral bij feesten en rel len wordt decel vernie ld. Zo staat er in het boekje "I k zalu doorverbinden", dat de PTT in 1981 uitgaf,omdat het toen een eeuw geleden was dat heteerste belletje in Nederland werd gepleegd,"1929- De telefooncellen op het Centraal Stationin Amsterdam moesten w/orden verwijderd, omdat'men deze bevuilde met hetgeen des riools was',en de beheerder toonde de oogst van enigemaanden: knoopjes van boezemenen, blikkenschijfjes, looden plaatjes, Indische dubbeltjes en

stukjes zi/verpap/er".De driekante cel-len van nu kosttenongeveer 10.000euro. Dan hebje veiligheidsglas(kunststof mag nietwant het moet stukkunnen bij aanri j-dingen en het magniet versplinteren)en plaatstaal van 3mm. En toch lukthet nog zo'n bouw-werk op te blazen!

KPN heeft wel eens geopperd om de cellenin risicogebieden in de week tussen Kerst enNieuwjaar af te sluiten, net zoals tegenwoordigTNT de oranje brievenbussen twee etmalendichtdoet. Maar dat mag niet, mensen moetenaltijd 112 kunnen bellen.Vroeger had je de muntcel len, waarin je somsmaar moest afwachten of je het wisselgeld

terug kreeg en je munt-jes genoeg had; het wasniet alt i jd gemakkeli jk.Nu heb je telefoonkaar-ten nodig, waarbij auto-matisch het bedrag datje verbelt, wordt afge-schreven. Deze kaar-ten zijn inmiddels ookal verzamelobjectengeworden.Al s je meer wil t wetenover hoe telefooncellengroeiden en bloeiden inNederland, moet je naarhet Museum voor com-municatie in Den Haag,aan de Zeestraat 82. Opde site www.muscom.nl staat een mooie enamusante geschiede-nis van de spreekcel.Bijvoorbeeld die vanrond 1910, bekleed metf lanel en baai, die alsziektekiem bij uitstekbekend stond en toen

ook al een duur kwartje kostte. Of de 'kouwe-benencel'-met klapdeurtjes- en het ontwerpvan Van der Vlugt van 1931, met de gezelligeGispenbelettering. Deze laatste heeft het eenhalve eeuw uitgehouden en de kleur evolueer-de van beige via grijsgroen naar telecomgroen.

TelefoonpotjeHet aantal telefooncellen in ons dorp is intus-sen drastisch verlaagd. Bij het station wordt detelefooncel soms nog wel gebruikt om een taxite bellen, maar in deze tij d van een mobieltjeaan elk oor, zie je er weinig mensen gebruikvan maken.Vroeger woonde ik in de Oranjestraat en mijnvader had een telefoon nodig voor zijn werk,

Mevr. V/ot-de Heer, 95 jaar(Pedaja)

22

dus in het begin (omstreeks 1950) waren wijde enigen in de straat waar je kon bellen. Toendat eenmaal bekend was, kregen wij op degekste momenten mensen (achterom) aan dedeur die, na het roepen van "volluk", een dok-ter of zomaar iemand nodig hadden. "Of zijmochten bellen?" Soms werden we zelf gebeldmet de vraag of we even die of die wilden roe-pen, want er moest iets worden meegedeeld.Mijn moeder had een speciaal potje bij de tele-foon gezet, waarin de gebruikers hun muntjeskonden deponeren. Vaak werd het vergeten,het zette geen zoden aan de dijk.Later lieten steeds meer (vooral jonge) mensenzelf een telefoonaansluiting aanleggen, wel zogemakkelijk.Nog later gingen ook de ouderen overstag,

zo ook mijn schoonmoeder. Elke keer als detelefoon overging, schrok zij enorm en hadaltijd moeite om haar naam te noemen. Wantmevrouw...., zo noemde je jezelf niet en jevoornaam als getrouwde vrouw noemde jeook niet. Het werd dan meestal: "Vrouw ....",of het plechtige: "U bent verbonden met....".Maar tijden veranderen en niets is zo in eensneltreinvaart gegaan als de communicatietech-niek.Mobieltjes met camera en e-mail, internet,radio en tv-kanalen. En het houdt niet op, onzekleinkinderen weten er meer van dan wij, de55-plussers, die cursussen moeten volgen omeen beetje 'bij' te blijven.

En...heeft u al een 06-nummer?

BEP VAN DER WIEL (BEPPIE) 1934 - 1955A. Dubbeldam - van der Waal van Dijk

Onlangs kreeg deHistorische Ver-eniging een aan-bod om een oudexemplaar van hetweekblad 'De Spie-gel' te kopen metdaarin een artikelover Beppie van derWiel. Direct wist ikweer wie zij was enhoe zij zo bekendgeworden was inons dorp en verdaar buiten.

Dat was voor mij de aanleiding om wat onder-zoek te doen naar haar leven. Via via kwam ikin contact met haar broer Jaap van der Wiel,predikant te Leeuwarden. Hij was zeer verrast,wist van het bestaan van de Historische Vereni-ging niet af, maar wilde direct lid worden enwerkte graag mee aan de totstandkoming vandit artikel.Hij stuurde een omvangrijk pakket met foto'sen ook het plakboek van Bep, met daarin allekrantenartikelen en handtekeningen van perso-nen die een rol speelden in de 'Haak In' actie.Dit album is destijds met grote zorg samenge-

steld en prachtig versierd door onderwijzer W.de Leeuwerk, geen onbekende bij onze Histori-sche Vereniging.Bep is geboren in Buitendams en wel op num-mer C 24. Dit huis staat er niet meer. Nu vin-den we daar de garage van Ben de Boon. Haarvader was A.J. (Job) van der Wiel en haar moe-der E.F. van der Wiel - van Houwelingen. Haarvader verdiende de kost als wijnhandelaar envertegenwoordiger. Later werd nog broer Jaapgeboren.

23

Bep was vanaf haar geboorte invalide. Hoewelze alles kon bewegen, ontbrak het haar aankracht. Ze kon bijvoorbeeld niet zelf een armopheffen of een been verzetten.Overdag werd ze verzorgd door haar moederen 's nachts nam haar vader het over. Haarbed stond 1 meter naast dat van haar ouders.Gemiddeld moest haar vader 8 keer uit bedom een arm of been van Bep te verleggenof haar om te draaien. Overdag zat zij in eensoort ijzeren korset, dat haar overeind hield.Ook had zij een stoel die door haar oom KeesBoelhouwer (de wagenmaker onder aan deDam) speciaal voor haar aangepast was. Voor

buiten had ze een soort invalidenwagentje.Confectiekleding kopen was voor haar zwaarvergroeide lichaam ook niet mogelijk. Geluk-kig was Nel van der Plas uit de Oranjestraat,een gediplomeerde naaister, bereid om allekleding, inclusief mantels, voor haar op maatte maken.

Later verhuisde het gezin naar de Oranje-straat, waar haar vader een slijterij begon, 'HetSteile Dak'. Hier heeft Beppie nog drie jaargewoond.Hoewel zij voor 100% invalide was, was zijzeer intelligent en toonde altijd een grotebelangstelling voor iedereen die contact methaar had. Iedereen in het dorp kende Bep.Iedereen leefde ook met haar mee. Haar ver-jaardag was bij velen bekend. Het is eensgebeurd dat er zoveel mensen kwamen felicite-ren dat het huis in Buitendams te klein was omiedereen te ontvangen.Uiteraard kon zij in die tijd niet gewoon naarschool, maar gelukkig was daar mevrouw Ben-ders - ten Apel, een al wat oudere onderwijze-res van school 4 in Hardinxveld, die zich haarlot aantrok en haar lezen en schrijven leerde.Zij werd door Bep al snel tante Lien genoemden deze 'Tante Lien' heeft haar het later zoberoemde poppenhuis cadeau gedaan.

johan BodegravenJohan Bodegraven kwam in 1948 in dienst bij deNCRV, waar hij spelletjesprogamma's organiseer-de. Bekend werden o.a. vossen/acht en het spei

Tante L/en

24

mastklimmen, waarbij de deelnemer vragen moestbeantwoorden. Bij elk goed antwoord mocht hij ofzij een stukje hoger klimmen in de mast. Boven inde mast hing als hoofdprijs een gerookte ham. Totde dag van vandaag kennen wij het begrip 'ham-vraag'.Vanaf 1950-1951 werd Bodegraven hét gezichtvan de geldinzamelingsacties voor goede doelen.Het begon met de 'Haak In' actie, in eerste instan-tie begonnen als woordspelletje, waar mensen aanmee konden doen door het plakken van extrapostzegels op een briefkaart ten bate van de kan-kerbestrijding. Andere door hem gepresenteerdeact/es waren o.a. 'Zij Zoekt Zichzelve Niet' (vierkeer Z-N) voor een nieuw te bouwen ziekenhuis inParamaribo. En natuurlijk niet te vergeten, de actie'Beurzen open, Dijken dicht', voor de slachtoffersvan de Watersnoodramp in 1953. Al deze actiesleverden hem de erebijnaam "Aartsbedelaar" op.

Het Koningin WilhelminafondsHet Koningin Wilhelminafonds was in 1951 nogpiepjong. Toen Koningin Wilhelmina in 1948 haarvijftigjarig regeringsjubileum vierde kreeg zij alsnationaal geschenk van de bevolking het voor dietijd enorme bedrag van f. 1.000.000 aangebo-den. Zij besloot daar een fonds van op te richtenvoor de kankerbestrijding dat tot de dag van van-daag haar naam draagt: Het Koningin Wilhelmina-fonds.

Toen in 1951 de 'Haak In' actie bezig was,wilde Bep iets voor de actie doen. Omdat zijzelf zwaar gehandicapt was, vond ze het fijniets voor andere zieken te betekenen. Zij wildeeerst een wollen deken verloten, maar laterkreeg ze het plan haar poppenhuis aan te bie-den. Zij schreef een brief naar Johan Bodegra-ven van de 'Haak In' actie, waarin ze haar pop-penhuis aanbood. Misschien kunt u hier ietsmee doen, schreef ze. Deze brief trok de aan-dacht. En hoe! Er kwam een speciale actie voorhet poppenhuis van Bep. Zij werd zelfs doorJohan Bodegraven thuis bezocht. Het poppen-huis zou verloot gaan worden. Men kon daar-voor een briefkaart met bijgeplakte postzegels(hoe meer hoe liever) opsturen en iedere don-derdagavond zat Nederland gekluisterd aan deradio om te horen hoeveel het poppenhuis nual weer opgebracht had. Bep en haar poppen-huis werden zo bekend door heel Nederland.

Ook de kranten en weekbladen ontdektenBep. Veel journalisten en fotografen wistenhet huis van Bep te vinden en ze werden alle-maal enthousiast door Bep ontvangen. Zelfsde 'Strijdkreet' van het Leger des Heils maaktemelding van haar daad van naastenliefde.Bep hoopte in eerste instantie dat haar pop-penhuis wel 50 gulden op zou kunnen bren-gen, maar het bedrag liep steeds hoger op. De

25

totale opbrengst werd uiteindelijk bijna 20.000gulden! Een enorm bedrag!De 17- jarige Marijke van de Bosch uit Leid-schendam werd de uiteindelijke winnares. Zijbesloot na overleg het beroemde poppenhuiste schenken aan het doveninstituut 'Effatha'uit Voorburg. De voorzitter van deze stichting,professor Van der Meyden, kwam zelf bij Bepop bezoek om haar te bedanken en de reactiesvan de kinderen uit Effatha met een bandre-corder te laten horen.Het initiatief van Bep leidde tot meer dan eenspelletjesactie met een bijdrage voor een goeddoel. Er kwam een stroom van activiteitenop gang. Meerdere mensen gingen op stapom veel geld te kunnen inzamelen voor de'Haak In' actie. Het eindresultaat bedroeg hetzeker voor die tijd enorme bedrag van bijna3.000.000 gulden. We kunnen stellen dat ditde allereerste grote inzamelingsactie was dieooit gehouden werd. En dat vóór het televisie-tijdperk!Doordat zij zo bekend werd in heel Neder-land kreeg zij enorm veel post, ook uit anderedelen van de wereld zoals van emigranten uitCanada, Amerika, Afrika en Indonesië. Het wasongelooflijk. De post werd dagelijks met eenelastiek erom bezorgd. Het adres 'Bep, Lek-dijk Giessendam' was al voldoende. Niet alleskon worden beantwoord. In die tijd kon Bepzelf al niet meer schrijven. De brieven werdendaarom door haar vader en broer beantwoord.Niet alleen kreeg zij veel post, veel mensenen bedrijven stuurden haar ookgeschenken, zoals briefpapierof bonbons, maar één reactiesprong er toch bovenuit.Er werd een telegram bezorgd.'Wij danken je voor je prachtigewerk in de 'Haak In' actie enbieden je daarvoor een com-pleet Erres televisietoestel aan.Afzender: De directie van R.S.Stokvis uit Rotterdam. Dat waswat! Televisie was in Nederlandnog helemaal in opkomst. Phil-ips was al wel begonnen metexperimentele uitzendingen van-uit Eindhoven. Maar dit was voorGiessendam te ver weg om te

kunnen ontvangen. De zendmast Lopik wasnog in aanbouw, dus Bep moest wel geduldhebben voordat ze van haar 'radio, waarop jealles kon zien', kon genieten.Toen het toestel eenmaal was geplaatst en ont-vangst mogelijk werd, zat het hele huis altijdvol mensen en kinderen om van de uitzendin-gen te genieten. Het meest van allen genootBep zelf. De belangstelling van iedereen konhaar niet groot genoeg zijn. "Al word ik 100jaar," zei ze, "vergeten zal ik het nooit!"Toen koningin Juliana en Prins Bernhard opwerkbezoek Hardinxveld en Giessendambezochten, kreeg Bep in haar rolstoel eenprominente plaats. De koningin liep vlak langshaar heen en Bep werd vriendelijk toegeknikt.

Helaas ging haar gezondheid snel achteruit.Aan het eind van haar leven woog zij slechts48 pond. Zij stierf op 5 augustus 1955 na eenlongontsteking en werd begraven op het kerk-hof van Giessen-Oudekerk. Door de enormebelangstelling kon de kerk tijdens de rouw-dienst lang niet alle bezoekers bergen. Ophet kerkhof stonden zoveel mensen dat er nade begrafenis twee dagen lang door tweemensen gewerkt moest worden om het ver-trapte gras en de bloemperken weer op ordete brengen. Bep stierf met een toekomst-verwachting. Ze zei altijd: "Ik weet dat mijnVerlosser leeft!"Met dank aan haar broer Jaap

HttftlS f leSIWei l^ut MH

CCIRITin '5ït*L tSII I lij)

27

RECENSIESA. Dubbeldam- van der Waal van Dijk e.a.

Het stale n gezich tvan Alblasserda m

1938-2008

OVAKO

Nedstaal , hetstale n gezich t vanAlblasserdam , 1938-2008B.C. Ouweneel - vanDam

Vorig jaar bestond Ned-staal 70 jaar. Dit wasvoor de Historische Ver-eniging West-Albasser-waard een goede gele-genheid er een boekje aan te wijden.Voor velen in Alblasserdam en omgeving is enwas 'De Kabel' een begrip. Vanaf de brug overde Noord zie je het kenmerkende silhouet vande fabriek al opdoemen. Iedereen kent weliemand die bij de Nederlandsche Kabelfabriekheeft gewerkt. Maar wat er eigenlijk gebeurdeachter die fabrieksmuren? Hoe was het omdaar te werken? Deze uitgave geeft daar ant-woorden op.Uitgave van de Historische Vereniging West-Alblasserwaard

Boerenhofsteden.. . gaandewe gDick de Jong en Evert van Lopik.

Een uitgave tergelegenheid van10 jaar StichtingBoerderij & Erf. Eenfotoboek vol 'gewo-ne' kiekjes vanboerderijen in deAlblasserwaard.Evert van Lopik, zelfbewoner van een oude boerderij, is gedurendeenkele maanden op stap gegaan om foto's temaken. Gewoon vanaf de weg, omdat dat hetbeeld is wat men ziet als men erlangs rijdt,loopt of fietst. Deze foto's staan gerubriceerdop alfabetische plaatsnamen. Dick de Jongheeft de werkelijk schitterende foto's voorzienvan tekst.Een boek om te bezitten of cadeau te krijgen.Geen ISBN nummer Verkrijgbaar bij het Muse-um De Koperen Knop, tijdens openingsurenof te bestellen via www.boerderijenerf.nl Prijs:€ 14,75

Van zee to t zee zal Hij regere nL.Vogelaar.

De Gereformeerde Ge-meenten en de waters-nood van 1953: deel 2In het eerste deel stondhet zuidelijke deel vanhet rampgebied centraal,maar deel twee beschrijfthet noordelijk deel vanhet rampgebied dus ookde watersnoodramp in deAlblasserwaard. Van iede-re plaats waar een kerk van de GereformeerdeGemeente staat wordt een impressie gegevenhoe de gemeenteleden deze ramp hebbenervaren.ISBN 97890-76466-67-5 Uitgeverij De Rams-hoorn Putwei 6, 4464 BT Goes. Tel. 0113-230340 www.ramshoorn.nl

Stout , onze eerst e eeuwW. van Buren, A. Oerlemans en E.J. Tak. Ondereindredactie van drs. J. van Vliet

De fa. Stout bestondin 2008 honderdjaar. Dat was dé gele-genheid om in degeschiedenis van ditbedrijf te duiken. In1908 begon MarinusStout voor zichzelf alsmetselaar en hij lietzich inschrijven bij deKamer van Koophandel te Dordrecht. Was hetde eerste decennia alleen een metselbedrijf,later werd de firma een allround aannemer.Het nu verschenen boek laat ons in chronolo-gische volgorde de geschiedenis van de eersteeeuw zien. Ik heb het met belangstelling gele-zen, maar een minpuntje vind ik toch wel dater zo weinig wordt geschreven over het perso-neel op de foto's; geen namen of jaartallen. Zijdragen immers in belangrijke mate mee aanhet succes van het bedrijf!Geen ISBN nummer. Uitgegeven door Yes WellBV. Te verkrijgen bij de fa. Stout, zolang devoorraad strekt.

28

Gereformeerd eGemeent eHardinxveld -Giessenda mEben-Haëzer1909-2009H.L. Koesveld e.a.

Koesveld heeft zich ter-dege laten informeren enna veel onderzoek eenmooi en degelijk boekgeschreven dat rijk geïllustreerd is met foto'sen archiefmateriaal.De geschiedenis van de GereformeerdeGemeente Hardinxveld-Giessendam wordt indit boek chronologisch weergegeven. De wor-tels van de gemeente liggen in de periode vande Afscheiding in 1835 en daarmee begint hetverhaal, over scheuringen en schuren, Kruisge-zinden, Ledeboerianen en later de Dolerenden,ze waren allen te vinden aan de Buitendams.De tegenwoordige gemeente zit nu in het vijf-de kerkgebouw. Van alle gebouwen is een fotogeplaatst en er is veel geschreven over de men-sen die er ter kerke gingen, de kerken bouw-den en onderhielden. De zondagsschool en dejeugdverenigingen horen daar ook bij. In debijlage vinden we lijsten van beroepingswerk,predikanten, ambtsdragers en kosters.Het is te koop bij de Kerkenraad van de Ger.Gem.te Hardinxveld-Giessendam. Prijs € 20.00

Koke n uit het HartStreekgerechte n ui t het Groen e Hart vande Randsta d .Jannie de Ruiter'Koken uit hetHart' is een

eenaan

keu-

kookboek,eerbetoonde eerlijkeken van de jarenvijftig tot zeven-tig. Een boek met 54 recepten, alle in kleurweergegeven, die stuk voor stuk de moeitewaard zijn om te bereiden. Stamppotten, vlees-en visgerechten, van zuivel en deeg, bijzon-dere groenten en nog veel meer lekkers. Bij elkonderdeel past een verhaal of een anekdote

die de schrijfster zich uit haar jeugd herinnert.Verfrissend en leerzaam, een kookboekje metnostalgie en je kunt er zo mee aan de slag, ookin de moderne keuken!Een recept overgenomen uit het boekje, blz.86:

Karnemelks e pap"Mijn oma zwoor bijkarnemelksepap. Zelfsals zij bij ons op visi-te was, maakte zij ditvoor haar zelf. Wijbliefden het niet enhadden zo onze eigentoegewoonten. Kar-nemelk met een res-tant koude geprakteaardappels voor mijnvader. De rest van hetgezin at karnemelk met een lepel uit hetzelfdebord waar het middagmaal uit was gegeten,met in het midden een beschuitje met suikeren stroop."Nodig: 1 liter karnemelk, 75 gram bloem, eensnufje zout en ter garnering stroop of bruinesuiker. Maak een papje van een beetje kar-nemelk en bloem en het zout. Breng de kar-nemelk aan de kook en roer dan het papjeerdoor heen. Nog 10 minuten zachtjes latenkoken, wel roeren anders koekt het aan.En dan... een bord vol en je naam erop metdikke stroopletters, een delicatesse!"Het boekje is te bestellen bij Stichting GroeneHart, tel: 0348-565282 Prijs € 14,95 '

Verbeeldin g ui t het verlede nVerhale n waari n de feitelijk e histori ede Alblasserwaar d word t verbonde nde menselijk e verbeelding.. .Deze cd is een uitgavevan kunstcentrum TOON.Er worden 14 verhalenverteld die zich afspe-len ergens in de Waard.Verhalen die op fanta-sie berusten, maar waar-schijnlijk ook werkelijkgebeurd hadden kunnenzijn. Er is een grote plat-tegrond van de Alblasser-

vanmet

29

waard bijgevoegd en de plaatsen waar de ver-halen spelen zijn met grote letters en een roodkruis aangegeven. Je kunt als het ware een ver-halenroute volgen, met de fiets of auto en alsje van lange wandelingen houdt, ook te voet.Een draagbare cd-speler en een knapzak, hetwordt geheid een spannende tocht!Te verkrijgen via www.toon.nl

Sprekend e beelde nGetuigenverhale n bi j oorlogsmonumente nSamengesteld door Casper Verbrugge

Achter alle gedenk-tekens gaan verhalenschuil. Op deze dvdvindt u negen uniekeverhalen van oogge-tuigen die de afschu-welijkste dingen in deTweede Oorlog hebbenmeegemaakt.Eén van deze verhalenwordt verteld door Jobvan der Linden, eenHardinxvelder die op 16 mei 1944 als éénvan de 900 Merwedegijzelaars werd opge-pakt. Zijn leven veranderde drastisch toen hij13 zware maanden in Duitse kampen doormoest brengen. Hij vertelt het met een bewo-gen stem, thuis en bij het monumentje, eenplaquette op de muur van de oude School metde Bijbel uit 1909 onderaan de Rivierdijk in(Beneden) Hardinxveld.

De andere verhalen die zich elders in ons landhebben afgespeeld, zijn ook van een bijzon-dere betekenis voor al diegenen die de oorlognog bewust hebben meegemaakt.De dvd is gratis aan te vragen bij:Nationaal Comité 4 en 5 mei, www.4en5mei.nl

Op weg naar volwassenhei dBert Holster

Op weg naar volwassenheid

Bert Holster

In 2007 schreef BertHolster (66) het eerstedeel 'Mijn jeugdtijdin Giessendam', vanzijn wederwaardighe-den vanaf zijn jeugdtot aan zijn trouwdag.In maart 2009 is deel2 verschenen, met alstitel 'Op weg naar vol-wassenheid'. Dit boek,met 353 pagina's, iseen vervolg van zijn belevenissen in het dorpwaarin hij is opgegroeid.Toen ik dit boek in handen kreeg heb ik het ineen adem uitgelezen. Hoewel er niet echt ietsschokkends gebeurde, beschrijft Bert zijn levenals vader van een jong gezin op boeiendewijze. Vooral zijn leeftijdgenoten uit het Gies-sendam van toen, herkennen veel in wat hijschrijft. Zo verging het ook mij.Ik kijk al uit naar deel 3!Te bestellen via tel. 0184-616519 of per e.mail:bertholster@het-net.nl Prijs € 15,-

KOEIONEREN, DAAR IS (G)EEN WOORD FRANS BIJOvergenomen uit "De Mini-Mauwerd", een uitgave van de "Vrienden van de Streektaal Alblasserwaarden Vijfheerenlanden"

Onlangs heb ik weerom de roman 'Sterk water'van Koos van Zomeren van de plank gepakten werd in andere zin al drek gepakt door deopeningszin: 'Zo zou ik graag eens wat vertel-len over Bruno, mijn broer die mij mijn hele levenheeft gefcoe/oneerd' . Beste streektaalvrinden, nuwil ik niet enkel u dit boeiende boek over diebotsende broeders aanbevelen, maar dit stukjebeginnen met uw aandacht te vragen voorhet dialectisch getinte werkwoord 'toe/oneren'.

Hoewel het in Van Dale staat - zonder de aan-duiding gew = gewestelijk - klinkt het beststreektaalachtig vertrouwd in je oren. En watnou zo aardig is: in onze streek springen nogeen heleboel van die rare sinjeurwoorden naarhartelust rond. Rijst daarbij niet de vraag: hoekomen we nu in vredesnaam in onze contre/eaan die vreemde doch broederlijke fratsen?Goedsmoeds begonnen aan een stukje overFranse invloed op o.m. ons A-V bedacht ik dat

30

ik al eerder hierover wat gemauwd had. Enjawel hoor, struinend in ouwe Mauwerd-jaar-gangen struikelde ik over het brokstuk 'Naorvenant', wat ging over het naovenante onder-werp. Och, herhalen kan nooit g/en kwdod' enzeker niet als 't gebeurt op een ietewat anderewijs? Niet voor niks hebben we toch van deFransen onvervalst leren waarderen het 'frap-pez toujours'?U weet vast wel dat oudtijds de betere kringenhier te lande hun conversatie graag door-spekten met een aardig mondje Frans. Ditvond je bijv. ook terug in de zgn. stadhuis-taal, waar van alles geordonneert en gereg/e-menteert werd. Een voorbeeld ervan inzakede brandpreventie in oud-Termei? Er komteen extra-ordinaire v/s/fat/e ( = buitengewoneschouw), zo de meesteren iets 'ten ondege'hebben bevonden'. Het slot van dit plakkaatluidt: 'Aldus gedaen ende gearresteert bij dege-nen die in het hooft dezer order gement/oneerts/j'n en opdat n/emant /gnorant soude sijn, soosa/ d/e tweemaal agtereen volgende Sondag voorden Stadthuijse worden gepubliceert'. De balansopmakende concluderen we dat een enkelevreemde term asiel heeft gekregen, maar dato.a. /'gnorant, visiteren of ment/oneren op sterkwater zijn gezet?

Nu terug naar die bedoelde verhaspelingen.Zouden die voor een deel gekomen zijn via demeisjes die een dienstje hadden gezocht in degrote stad? Daar namen zij somwijlen deftigewoorden over van hun mesjeu of mevrouw.Als de 'bööien' nu af en toe met kort verlofhuiswaarts keerden, wilden sommigen wel 'sindruk maken op het thuisfront en gebruiktendikke woorden, die 'onderweeg of achteraf deurde femilie 'n tikkie' geradbraokt binne'. Dit is nietbeperkt tot ons land, de Duitsers bijv. hebbenvoor dit verschijnsel een woord tjokvol binnen-rijm: 'Gesun/cenes Kulturgut!Om niet van 'm'n apperdepo' (< a propos) afte raken gaan we schielijk terug naar het eigenheim, waar die verfomfaaide woorden nogwelig tieren.Intussen hebben we er reeds een paargenoemd zoals 'koejenere'(< coionner), watniks met koeien van doen heeft, die bij KoosvZ. juist lievelingsbeesten zijn. Nu wat andere:

op de bonne/bolle fooi (< en bonne foie); boe-zeroen (< bourgizon), 'n etter (< être); pront(< promptu); permitaosie (< parentage); pon-teneur (> point d'honneur). Of opkallefatere(< opknappen + calfater = naden dichten);pesant (< en passant); verr/nnewere (< vernie-len + ruïner); êên-toet-mem (> tout Ie même):sikkeneurig,,Nog meer vogels van diverse pluimage dieonderweg heel wat veren hebben moetenlaten: astrant, drek en krek (< correct); akkede-re; akkefietjie; avvesere + die schoenen; seb/'et;secuur; spendere/spandere; prakkizere en de com-p/emente...

Eindigen we met een hele mooie: perikel ofprijkel. In de oudste drukken van de Staten-vertaling staat nog in '1 Corinthe 15 vers 30:'Waarom zijn ook wij alle ure in perykel?' Ditgold zeker bij de watersnoodramp van 1953,toen een Papendrechtse ooggetuige verzuchttedat d'n dijk op prijkel sting. Zo ken 'n koppie prij-kel op 't schutte/t/'/e of d' errepels prijkel op d'nakker staon. (= resp. gevaar lopen, wankel ofonvast staan).

Veel vreemde smetten gesignaleerd. Wa doene-me d'rmeeP Opboesjandere zeggen zuiveraarssoms. Belnêênt, ze geven kleur en fleur aan hettotaal: vive la France!Paul Will

31

WETENSWAARDIGHEDENJ .F. Teeuw-van der Plas

100 jaar Gereformeerde Gemeente teHardinxveld-GiessendamOp dinsdag 20 januari 2009 herdacht de Gere-formeerde Gemeente te Hardinxveld-Giessen-dam het feit dat deze gemeente honderd jaargeleden werd gesticht. Een van de bestuurs-leden heeft gehoor gegeven aan de ui tnodi-ging om deze speciale herdenkingsdienst bij tewonen.De druk bezette dienst, die om 19.30 begon,werd geleid door de eigen predikant Ds. W. J.Karels. De tekst voor de preek was uit Micha 6vers 5.

Ouderling Van der Hoek opende het tweedegedeelte met een toespraak en bedankte degeschiedschrijver Henk Koesveld, die een boekheeft geschreven over een eeuw Gereformeer-de Gemeente Hardinxveld-Giessendam:"Eben -Haëzer, 1909-2009"(zie recensie elders in dit blad).

K. Leenman

RUITEND AMSHUIS-TER-OM-OP

Een vertelling van een Giessendammer

HistorischeVerenigingHardinxveld-Giessendam i H^H

Koesveld overhandigde het eerste exemplaaraan ds. W.J. Karels die het in dank aannam enzij n bewondering uitsprak voor het schrijvenvan dit gedegen werk.Koesveld benadrukte dat hij veel hulp hadgekregen van oud- en nog zittende kerkeraads-leden. Hij had vri j e toegang tot het archief ende notulen, maar ook de vele gegevens enfoto's uit het archief van de Historische Ver-eniging Hardinxveld-Giessendam waren voorhem belangrijke bronnen geweest. Zelfs uit depubl icat ie 'Buitendams huis -ter- om - op', eenvertell ing van de (overleden) GiessendammerKlaas Leenman, werd veel informat ie gehaald.Aan alle medewerkers werd het mooie boekoverhandigd.

Calvijn £r WijNu we het toch over kerken hebben: Ditjaar vindt van 8 mei tot en met 31 oktober2009 in de Grote Kerk van Dordrecht eenverrassende tentoonstelling over de befaamdezestiende-eeuwse denker en reformator JeanGauvin plaats, in het Nederlands Johannes Cal-vi jn . Het is dit jaar zijn 500ste geboortejaar.Hi j werd op 10 j u l i 1509 in Noyon geboren.Zij n vader, Gerard Calv i jn, kwam uit een schip-persgesiacht en was een man van aanzien. Zij nmoeder, Jeanne Franc, was een gelovige vrouwen heeft veel invloed uitgeoefend op haar k in-deren. Calvi jn mocht deelnemen aan het huis-onderwijs dat aan kinderen van een edelmangegeven werd. Al op twaalfjarige leeftijd werdhij tot kapelaan benoemd, een goed betaaldekerkelijke betrekking. Calvijn werd later de lei-der van de Reformatie in Genève. Calvi jn is vangrote betekenis geweest voor de protestantsekerk. Hij preekte dagelijks, gaf les in de theo-logie en hij bezocht de zieken in zi jn gemeente.Het is de eerste keer dat er in ons land een ten-toonstelling wordt gewijd aan Calvi jn en aanhet calvinisme. De kerk is een historisch passen-de locatie; Willem van Oranje nam hier in 1573deel aan de vier ing van het Hei l i g Avondmaalen koos zo de zijde van de Calvinisten. Ookin Het Hof is de fototentoonstelling 'Calvijn& Ik ' gepland. In de musea zijn kunstwerkenrondom dit thema te zien en er is f i lm , theater,muziek en debat. Kortom, gedurende een halfjaar zal Dordrecht in het teken staan van dit

32

grote evenement met internationale allure. Hetbelooft een multimediale expo te worden; eenaudiovisuele belevenis die heel dicht bij eenpersoonlijke ontmoeting met Calvijn komt. Debezoeker volgt de reformator als het ware eendag in zijn leven en leert hem kennen. Ook hetspreekwoordelijke calvinisme komt aan bod, Isdit typisch iets van Nederland? Staat het voorene koekje uit de volle trommel, het serieuze,soms benepene handelen, het plichtsgevoel ofongevoeligheid?Het zijn typische Nederlandse karaktertrekjesdie als calvinistisch te boek staan, maar is ditook zo? Veel Christelijke scholen dragen denaam van Calvijn. Hij is van grote betekenisgeweest voor het protestantisme in Nederland.Ook in ons dorp heet de scholengemeenschapvoor voortgezet onderwijs de Johannes Calvijn-school.Op 31 mei zal de Nationale Calvijnherdenkingin Dordrecht plaatsvinden met premier Balke-nende en James Kennedy, hoogleraar Neder-landse geschiedenis.Calvijn &Wij wordt georganiseerd door Erf-goedcentrum DiEP in Dordrecht, het instituutvoor Reformatieonderzoek van de TU Apel-doorn en Musée International de la Réformeuit Genève.

100 jaar Koningi n Wilhelminaschoo lDit jaar 2009 is een gedenkwaardig jaar.Het is 100 jaar geleden dat de Koningin Wil-helminaschool werd opgericht. Met dit jubi-leum hebben het bestuur, het personeel en deleerlingen van deze school flink uitgepakt. Hetprogramma start 1 april met het thema: "100jaar KWS, daar zit MUZIEK in!" Alle groepengaan werken aan een muziekverhaal, een soortmusical waarin de geschiedenis én de toekomstvan de school centraal zal staan.

V ^v iïody1909-2009

<H7

f3

Op 18 april is er een herdenkingsdienst en reü-nie en op maandag 20 april wordt om 8.30uur de KWS-vlag gehesen in aanwezigheid vanleerlingen en omwonenden, waarna een fees-telijke ochtend volgt. Op dinsdagavond 19.00uur zal het muziekverhaal gepresenteerd wor-den.

33

Verder volgen er nog uitjes van personeelen leerl ingen. De afs lu i t ing van al deze fees-tel i jkheden zal plaatsvinden op 25 apr il meteen activiteitenmarkt waarna de meivakantiebegint.Al met al een pracht programma!

100 jaar JulianaDit jaar is het ook 100 jaar geleden dat pr in-ses Ju l i ana werd geboren. Zij is van 1948 tot1980 koningin geweest en overleden in 2004.Veel Nederlanders hebben warme her inner in-gen aan deze koningin. Zij droeg een sociaalbewogen hart en was echt, zoals men wel zegt:'Een moeder des Vaderlands'.

Koningin Wilhelmina met haar dochter Juliana, zes maanden oud, in oktober1909.

Nog meer honderdjarigenIn 2009 bestaat de Historische Vereniging OudGorkum 100 jaar. Dit jubi leum wordt in hetgehele jaar gevierd. Het thema "Feesten...Uit-gaan en Vertier" zal dan centraal staan, vanaf 1januari tot 31 december. Welke feesten vierenGorkumers, waar gaan zij uit en waar belevenzij plezier en vertier? Dit al les zal uitgangspuntzij n voor een aantal activiteiten en projecten.Er zijn tentoonstellingen over de collectie 100

jaar Oud Gorkum, lezingen, waarvan die overGorinchem en zijn r iv ieren rond 1700 ook voorHardinxvelders interessant is op 20 apr il in deHeul, Nieuwe Hoven 141. Natuur l i jk een feest-avond in de Doelen (26 jun i) en een expo Gor-kumse theaters en bioscopen van 12 septem-ber tot 30 november.Van onze collega's uit Gorkum: Van harte uit-genodigd.

Geschiedenisproject met alle basisscholenvan de AlblasserwaardNamens Bibl iotheekNetwerk ZHZO wordt ereen project opgezet voor de basischolen in deAlblasserwaard in het schooljaar 2008-2009A. Er zi jn lesbrieven gemaakt door een des-

kundig bureau over onderwerpen zoals:communicat ie, mode, wonen, gezondheid,omgeving en cu l t uu r. De HV heeft ook hier-bij haar medewerking verleend.

B. Een project voor oudere mensen/senioren,die kunnen en wi l len vertellen over hunwerkzaam leven in de Alblasserwaard tussen1945-1960.

De Historische Vereniging heeft verschi l lendemensen benaderd die in aanmerking zoudenkunnen komen om een interview te geven.Gelukk ig hebben we goedwil lende medebur-gers gevonden, zoals een beurtschipper, eenparlevinker en scheepswerfarbeider, een huis-naaister, een kolenboer, een koperslager eneen scharensliep. Zi j komen niet a l lemaal uitons dorp, want het project beslaat de heleAlblasserwaard. De makers hopen op 15 korte

34

ff//M #/..,. %- "lff/////// S

*? * * : ? ^fc

portretten te komen.De verhalen worden tot een gedrukte uitgaveverwerkt en met behulp van filmers wordendeze verhalen ook verfilmd en op dvd gezet.Te zijner tijd zijn deze ook te koop. Wij houdenu op de hoogte.

100 traditie sVan zaterdag 1 november 2008 tot 1 novem-ber 2009 is het jaar van de tradities. Traditieszitten in de kleine dingen van het menselijksamenleven.

Na de oproep van het Nederlands Centrumvoor Volkscultuur aan het Nederlandse publiekom tradities en rituelen die men waardevolvindt, op te sturen, kwamen duizenden reac-ties. Daaruit zijn de meest voorkomende tradi-ties verzameld en op een rijtje gezet, honderdin totaal. Omdat 'de was ophangen' in de frisse

wind een echte Hollandse traditie betreft, heeftKoningin Beatrix op 1 november dit bijzonderejaar op ludieke wijze geopend door een thee-doek aan een waslijn te hangen met daarophet logo.Alle honderd 'tradities' zijn op een blauwge-ruite theedoek geprint en zijn te bezichtigen opwww.jaarvandetradities.nl Ook zijn er museaen culturele instellingen die er een tentoonstel-ling aan wijden.

35

Ontwerpatelier s in de Merwedezon evan star tDe Stichting Groene Hart heeft samen metingenieursbureau Oranjewoud het voortouwgenomen om het industrieel erfgoed langsNoord en Merwede op de kaart te zetten. Indit gebied liggen de dijkdorpen Kinderdijk,Alblasserdam, Papendrecht, Sliedrecht en Har-dinxveld-Giessendam.In het najaarsnummer 2008 is daar al overgeschreven.Op 26 maart kwam het pilot van het bedrijfs-terreintje aan de Rivierdijk rond nummer 827te Hardinveld, waar een van de oudste ijzergie-terijen ooit gevestigd was, aan de orde.Natuurlijk zijn het nog maar ontwerpen; of erooit echt iets van de grond komt, valt nog tebezien.

Ijzergieterij Hardinxveld (achterzijde)

20 jaar Museu m De Kopere n Kno pDick de JongDit jaar heeft De Koperen Knop iets te vie-ren: het feit dat op 20 september 1989 deMinister van WVC, de heer mr. drs. Elco Brink-man (lid van de Historische Vereniging Har-dinxveld-Giessendam) de officiële opening vanhet museum verrichtte. Daaraan gingen tweejaar voorbereiding vooraf, waarbij de Histori-sche Vereniging Hardinxveld-Giessendam eenbelangrijke, zo niet cruciale rol heeft gespeeld.'We schrijven 1987', zouden we kunnen zeg-gen. En er is al veel over een oudheidka-mer of een museum gefilosofeerd binnen hetbestuur van de Historische Vereniging Hardinx-veld-Giessendam. Maar ook in ander verband.Iemand die dan al heel lang met zoiets rondloopt is Huib de Kok. In allerlei verbanden is

hij nauw betrokken bij de streek. Een streek diehet verdient een eigen museum te krijgen.Uiteindelijk komt het er een keer van. Hetbegin van de uiteindelijke realisatie is in augus-tus 1987. Ik ben dan vice-voorzitter van devereniging. Op een zaterdagmorgen heb ik'dienst' in het Historisch Informatie Centrum,Buitendams 4. Halverwege de zonnige ochtendstapt Marcus Vogel binnen. We kennen elkaarvan het boek 'Hardinxveld en de riviervisserij'.Marcus heeft zijn garage opgeruimd en is watmateriaal tegengekomen dat eigenlijk thuis-hoort in een museum. Hij komt het brengenbij de vereniging, voor de collectie depot-goederen. Daarbij stelt hij de onvermijdelijkevraag, die in dergelijke gevallen zo vaak aanbod komt: 'Wat gebeurt er nu met al datmateriaal?'. Ik vertel van opslag op zolders enal pratend komt een betere bestemming tersprake: een oudheidkamer in Hardinxveld-Gies-sendam. Een museum zou nog mooier zijn. Nawat verdere gedachtewisselingen zegt Marcustoe hierover te willen meedenken en ik beloofbinnenkort een bespreking in wat groter ver-band te zullen beleggen.

Een paar weken later volgt die bespreking, op31 augustus 1987. Aanwezig zijn Jan Borsje(Stichting Dorpsbehoud Hardinxveld-Giessen-dam), Arnold de Haan, Arie van der Meijdenen ondergetekende namens de Historische Ver-

36

achteraf een heel goede greep!Als de zaak organisatorisch rond is, komt deuitvoering aan bod. Enkele leden van de Histo-rische Vereniging hebben hierbij veel werk ver-zet. Elke woensdagavond is een groep vrijwilli-gers in De Koperen Knop te vinden. Zij houdenzich bezig met het opknappen en conserverenvan het geen er bij het betreden van de voor-malige woning annex antiekzaak wordt aange-troffen. Daaronder bevindt zich veel materiaaldat in het toekomstige museum bruikbaar zalzijn. En ook op zaterdag zijn er nogal eens watleden van de Historische Vereniging actief. Omte knotten of te stikken. Maar ook voor ande-re werkzaamheden. Het is een gezellige tijd,waarin veel saamhorigheid aanwezig is.Als het museum eenmaal draait, blijkt dat hethaast onmogelijk is om naar buiten toe dui-delijk te krijgen dat er sprake is van een zelf-standige Historische Vereniging en los daarvaneen zelfstandig museum. Er is zeifs vaak ondui-delijkheid over ieders verantwoordelijkheid.Een Historische Vereniging en twee museum-stichtingen. Zelfs de op zich duidelijke orga-nisatiestructuur van het museum wordt nietbegrepen. En nog steeds komt het voor dat

men denkt dat De Koperen Knop en de Histo-rische Vereniging één is. Nu nog, na 20 jaar.Akkoord, er zijn vergelijkbare doelstellingen.Maar beide organisaties hebben een eigendoelstelling. En de handen vol om die te ver-wezenlijken. Natuurlijk is er samenwerking. Optal van terreinen. Zo wordt momenteel gewerktaan het samenvoegen van de beide nu noggescheiden depots.

De Koperen Knop gaat op gepaste wijze aan-dacht schenken aan het vierde lustrum ofwelhet 20-jarige bestaan. In januari zijn de dona-teurs van het museum al uitgenodigd voor eennieuwjaarsborrel.Momenteel wordt er gewerkt aan een jubile-umboek, waarin het vooral zal gaan over bij-zondere voorwerpen uit de museumcollectie.Maar ook alle gehouden exposities komendaarin aan bod. In februari j.l. is de 130egeopend!Begin september is er een grootse bijeenkomstvan alle sponsors en alle medewerkers van hetmuseum. En dan start er ook een speciale jubi-leumexpositie.

38

SCHENKINGEN

Keukengere iE. den Breejen, Wieling 103, bracht twee kan-nen en een melkpannetje en diverse spullenvan J .W. den Breejen.

Foto' sBas Huisman had foto's van zijn oud-tante. Erwaren mooie bij van Buitendams.Wij mochten ze kopiëren.Gelukkig zijn er meer mensen die foto's latenzien, die wij nog niet in ons archief hebben.Fijn dat er kopietjes kunnen worden gemaakt.Ook bracht mevrouw Vlot, Buitendams 21,oude foto's om af te drukken.

Dia'sDe heer Bakker uit Binnendams bracht een par-tij oude dia's van het dorp.

Ingelijst e foto' sVan mevrouw Verspui uit Gorkum kregen wijtwee ingelijste foto's die in Hardinxveld geno-men zouden zijn.

Boeke nMevrouw Van Wijngaarden bracht twee exem-plaren van het herdenkingsboek "75 jaarKoningin Wilhelminaschool Herdenk de Trouw"en het boekje 'Heggen en Steggen'.

Schaatse nToen de schaatskoorts van begin januari 2009ietwat geluwd was, bracht mevrouw De Ruijtereen stel houten schaatsjes.Verder had zij nog een oude camera en eenscheerapparaat.

Kringloopwinke lThea van de Minkelis vindt nog wel eens ietsvan waarde voor de Historische Vereniging. Nuook een foto van Lodewijk Cornelis Blokland,schipper, 5 juni 1898 - 15 april 1971.

OorlogDe heer Jan van Leeuwen bracht een in 2007uitgegeven boek "Oorlog" geschreven doorKees Rietveld, Giessendammer en zoon van dekaasboer Rietveld.Een spannend boek dat uit twee delen bestaat:deel 1 Herinneringen en deel 2 Gerechtigheid.

Baakste rDe heer Westerhout bracht spullen van baak-ster Wil Blokland: een navelstrengschaar, eenverbandschaar plus pincet, een glycerinespuit,borstkolf, zak geboortekaartjes en een schriftmet aantekeningen.

CDDe heer Van Beuzekom bracht een cd "Af-scheidsavond voorzitter Middenstand, 23-10-1974".

Schote lMevrouw Hanninga-Kok bracht een antiekegrote schotel van geel aardewerk. Zij verteldedat de schotel in het bezit was geweest vanArie Baardman en werd gebruikt als aardappel-schaal. Er zitten hangijzertjes aan, dus aan demuur misstaat de schotel ook niet.

Kerken op paneelDe heer Sluimer bracht twee schilderijen oppaneel van de kapel op de Dam en de kerkvan Boven-Hardinxveld. Ook een ijzeren rekla-meplaat van, hoe kan het ook anders, de oud-ste Ijzergieterij in Hardinxveld.

39

WIE, WAT, WAAR ?

Deze foto kregen wij van Teun Bongen en wijwillen weten bij welke gelegenheid deze fotois genomen. Was het op Koninginnedag? Of

Bevrijdingsdag? Welk jaar? Herkent u nog per-sonen?Reacties graag naar de redactie (zie colofon).

40

UITGAVEN VAN DE HISTORISCHE VERENIGING:

1. Buitendams4 (1778-1978) € 2,252. Molens van Hardinxveld-Giessendam € 3,853. Den Eendenbout (opgraving in een woonheuvel) € 3,854. Het stoomgemaal uitverkocht5. Makelaars van Hardinxveld-Giessendam € 3,856. Buitendams 1 18 (Giessendamse boerderij) uitverkocht7. 700 jaar Dam € 3,208. Parlevinkers uitverkocht9. Rondom de Giessen uitverkocht

10. Swets tabak en daar blijf ik bij € 6,6011. Hardinxveld en Giessendam in de Franse Tijd € 5,6512. Gafé Schalk € 5,6513. 100 jaar boemelen uitverkocht1 4. De Hongerwmter € 6,6015. De Hennepteelt € 4,4016. Het kleine monument in Hardinxveld-Giessendam € 5,451 7. Dijken en doorbraken uitverkocht18. Aan d'n dijk uitverkocht19. Gemeentehuizen van Hardinxveld-Giessendam € 2,2520. levers tussen Kaoi en Kloeve...deel 1 uitverkocht21. Aart van Bennekum, kunstenaar € 6,8022. Herinneringen aan oorlogstijd uitverkocht23. 100 jaar Nederlandse Protestantenbond uitverkocht24. levers tussen Kaoi en Kloeve, deel II € 6,8025. Uit de pen van tante € 6,8026. De watersnood van 1953 uitverkocht27. Schuttevaer en Binnenvaart uitverkocht28. De Crisisjaren in Hardinxveld en Giessendam uitverkocht29. Vrouwenrecht en liberalisme aan de Merwedijk € 6,6030. De 50ste mei uitverkocht31. De samenvoeging van Giessendam en Hardinxveld € 8,8532. G. Baard man, de schrijver en zijn werk € 7,9533. Het Langeveer € 6,6034. De Indiëgangers € 12,5035. 1899-1999 Nieuws van honderd jaar geleden € 6,8036. De Peulenstraat in 1950 uitverkocht37. Groeten uit Giessendam € 8,2538. De historie van het pand Buitendams 4 € 6,5039. Nievers was den dijk echt recht € 9,2040. Groeten uit Boven-Hardinxveld € 8.9041. Kleine zaken van een kleine kerk, Gereformeerden in Hardinxveld € 9,8042. Groeten uit Beneden-Hardinxveld € 8,90

Het Verleden Nu (fotoboek) € 1 1 , 3 5Buitendams huis-ter-om-op uitverkochtEen wandeling door Binnendams € 6,80Van Geslachte tot Geslacht (uitg. van de Herv. Kerk Giessendam en Neder-Hardmxveld) € l 5,90Hardinxveld en Giessendam, van vissers- en hoepmakersdorpen naar industriegemeente uitverkochtHardinxveld en de riviervisserij € 20,40Reobothschool 1860-1985 uitverkochtVan hondekarren en hobbelbussen uitverkochtAnders nog iets (neringdoenden en bedrijven) € 2,25Dr. Aris Graftdijk, Photographie € 1 1 , 3 5Herberg De Zwaan € 15,90Onder ons gezeed uitverkochtHet verhaal van de dijk € 7,95Hoeke Doeme? € 7,95DVD dorpsfilm 1953 € 7,50Hardinxveld-Giessendam m de jaren 50 (nog te koop in Museum De Koperen Knop) € 1 5,00Gekleed in de Waard € 17,50

UITGAVEN VAN DE STICHTING DORPSBEHOUDVan boodschappen doen naar winkelen € 2,25Heggen en Steggen (tweede druk) € 7,95

ALL E UITGAVEN ZIJN, TENZIJ UITVERKOCHT, VERKRIJGBAA R OP DE VOLGENDE ADRESSEN:Historisch Informatie Gentrum, Peulenstraat 243, elke zaterdagmorgen van 10.00-12.00 uur.Ijzerwinkel van de heer Goenraads, Buurt 6, Boven-Hardinxveld, tijdens openingstijden winkel.Secretariaat Historische Vereniging, Buitendams 77, maandag t/m vrijdagMuseum De Koperen Knop, dinsdag- t/m vrijdagmiddag l 3.00-1 7.00 uur, zaterdag van 11.00- 1 7.00 uur.

HISTORISCHE VERENIGINGHARDINXVELD GIESSENDAM

JAARGANG 31 NUMMER 1