Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens...

33
Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk Voorlichtingspublicatie CvE-12.01945 Betreft de onderwijssector(en) Informatie DUO/ICO Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie bvh 079-3232.666 Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo (septembermededeling) Pagina 1 / 33 Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo (septembermededeling) Bestemd voor Scholen voor voortgezet onderwijs; instellingen voor beroepsonderwijs en educatie (vavo); de commissie staatsexamens van het CvE Datum inwerkingtreding N.v.t. Geldigheidsduur n.v.t. Juridische grondslag n.v.t. Officiële publicatie N.v.t. Relatie tot eerdere publicaties N.v.t.

Transcript of Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens...

Page 1: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

Voorlichtingspublicatie CvE-12.01945

Betreft de onderwijssector(en) Informatie DUO/ICO

Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444

Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie bvh 079-3232.666

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

1 / 33

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Bestemd voor

Scholen voor voortgezet onderwijs; instellingen voor beroepsonderwijs en

educatie (vavo); de commissie staatsexamens van het CvE

Datum inwerkingtreding

N.v.t.

Geldigheidsduur

n.v.t.

Juridische grondslag

n.v.t.

Officiële publicatie

N.v.t.

Relatie tot eerdere publicaties

N.v.t.

Page 2: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

2 / 33

Algemeen

I. Mededelingen van algemene aard

I.1 Examenpakketten

De Daisy-CD met ingesproken tekst wordt net als voorheen geleverd in leerlingenaantallen

conform de bestelling door de school. De CD met het bestand voor spraaksynthese wordt

eveneens geleverd in leerlingenaantallen conform de bestelling. Dit is dus anders dan bij de

tekst-CD (bedoeld voor vergroting en spraaksynthese) die in voorgaande jaren per examen in

een enkel exemplaar aan de scholen werd geleverd. De CD bestemd voor spraaksynthese

wordt geleverd voor eerste en tweede tijdvak in een aparte verpakking. De Daisy-CD wordt op

bestelling geleverd voor het eerste tijdvak. Voor het tweede tijdvak wordt alleen een Daisy-CD

geleverd voor Nederlands en Engels (alle schooltypen). Voor de overige examens wordt geen

Daisy-CD geleverd. Bij die examens hebben kandidaten die in het eerste tijdvak de Daisy

gebruikten, recht op een (individuele) voorleeshulp.

De centrale examens 2013 worden geleverd in lettergrootte 12, op wit papier dat iets zwaarder

is dan voorheen. Nadere toelichting over de nieuwe lettergrootte en de handelwijze bij het

gebruik van aanvullende materialen voor leerlingen met een beperking is in de digitale versie

van de Septembermededeling op Examenblad.nl opgenomen in het document ‘centrale

examens en kandidaten met een beperking – nadere toelichting’ (paragraaf I.3).

Anders dan in voorgaande jaren is het vooraf openen van een verzegelde set in 2013 niet

toegestaan. De verzegelde sets dienen verzegeld te blijven tot in de examenruimte voor de

start van de zitting. Dat geldt voor de sets met papieren opgaven voor de centraal schriftelijke

examens, en voor de verzegelde verpakking met Daisy- en spraaksynthese-CD's. Het aantal

exemplaren per set opgaven wordt komend jaar bepaald door gelimiteerde pakketdikte in

verband met de sealing, afgeronde aantallen (veelvoud van vijf), zwaarder papier en groter

lettertype.

Een aantal scholen heeft gemeld dat ze voor de examens 2012 een groot aantal sets opgaven

met vijf exemplaren hebben ontvangen. Dit vroeg om een aangepaste examenorganisatie. De

oorzaak was een (systeemtechnisch) foutief ingestelde setvolume.

I.1.1 Ontvangst van de examenpakketten

De examenpakketten die door G4S of diens onderaannemers Mikropakket of Rutgers worden

bezorgd, worden alleen overhandigd aan functionarissen van wie de naam vooraf bekend is bij

de chauffeur van G4S.

DUO zal evenals afgelopen jaar de examensecretaris met een e-mail via Examenblad.nl

verzoeken om de namen van de voor ontvangst bevoegde functionarissen door te geven. Voor

de verschillende afleverdata kunnen verschillende functionarissen worden aangewezen.

Een beschrijving van de gang van zaken is in de digitale versie van de Septembermededeling

op Examenblad.nl opgenomen.

Page 3: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

3 / 33

• Gang van zaken ontvangst examenpakketten

I.1.2 Bevestiging van de ontvangst van de examenpakketten

Het afgelopen schooljaar heeft DUO door een e-mail via Examenblad.nl aan de

examensecretaris gevraagd van sommige zendingen de ontvangst te bevestigen. Ook het

komende jaar kan weer gevraagd worden om de ontvangst van een zending per mail te

bevestigen. Voor welke zendingen dit geldt, vindt u in de digitale versie van de

Septembermededeling op Examenblad.nl in het onderstaande document:

• Bevestiging van de ontvangst van de examenpakketten

I.2 Recente wijzigingen en aandachtspunten voor het examen 2013

I.2.1 Aanscherping slaag/zakregeling

Met het Koninklijk Besluit van 16 juni 2011 nr. 320 is de eerste aanscherping van de

slaag/zakregeling per 1 augustus 2011 van kracht geworden.

Dit betekent dat bij de beantwoording van de vraag of een leerling geslaagd is op grond van

artikel 49 van het Eindexamenbesluit eerst gekeken moet worden of het gemiddeld cijfer van

alle centrale examens tenminste een voldoende is. Is dat het geval dan verder artikel 49

toepassen. Is dat niet het geval dan is de kandidaat/leerling gezakt.

Eveneens is per schooljaar 2011-2012 de maatregel in gegaan dat ook voor leerlingen in de

basisberoepsgerichte leerweg (bb) van het vmbo het schoolexamen (SE) hetzelfde gewicht

krijgt als het centraal examen.

De tweede aanscherping voor havo en vwo is met het Koninklijk Besluit van 9 juli 2012 nr. 343

per 1 augustus 2012 ingegaan. Met dit inwerkingtredingsbesluit wordt de inwerkingtreding

geregeld van de aanscherping van de slaag/zakregeling voor de kernvakken in het havo en

vwo. Vanaf het schooljaar 2012–2013 geldt – naast de overige eisen van de uitslagregeling –

dat kandidaten slechts geslaagd zijn indien zij maximaal één vijf behalen voor de kernvakken

Nederlands, Engels en wiskunde.

I.2.2. Nieuwe richtlijnen examentijd cspe

Bij de afname van het cspe (centraal schriftelijke en praktisch examen) in de beroepsgerichte

vakken moeten vanaf 2013 nieuwe richtlijnen voor het omgaan met examentijd in acht

genomen worden.

Zie hiervoor III.4.3 van deze Septembermededeling.

I.2.3 Examenprogramma’s en syllabi

Voor de voorbereiding van kandidaten op het centraal examen is naast het examenprogramma

de syllabus van het CvE essentieel (zie ook hoofdstuk III van deze Septembermededeling).

Voor het schoolexamen is het examenprogramma bindend, SLO publiceert handreikingen voor

de uitwerking daarvan in het schoolexamen (www.slo.nl).

I.2.4 Voorschriften tweede correctie

Het Eindexamenbesluit is in 2008 aangepast ter vergroting van de kwaliteit van de tweede

correctie, waarbij de rol van het bevoegd gezag versterkt is. Deze aanpassingen behelzen:

• de tweede corrector voegt een door hem opgestelde en ondertekende verklaring

omtrent de verrichte correctie bij het gecorrigeerde werk;

• deze verklaring wordt mede ondertekend door zijn bevoegd gezag;

• de procedure die moet worden gevolgd als de eerste en tweede corrector niet tot

overeenstemming kunnen komen bij het vaststellen van de score (Eindexamenbesluit

artikel 42. lid 1).

Page 4: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

4 / 33

I.2.5 Toegestane hulpmiddelen

Voor het vmbo zijn er ten opzichte van 2012 bij de hulpmiddelen de volgende veranderingen:

• 2013 is het eerste centraal examen waarbij de 2e editie van BINAS is toegestaan. Bij

het centraal examen 2013 is de 1e editie van BINAS niet toegestaan

In de toegestane editie van de BINAS staat een aantal fouten. Op de website van de

uitgever (www.binas.noordhoff.nl) wordt een erratum geplaatst. In de volgende druk

van de 2e editie worden deze fouten hersteld.

Voor het havo/vwo zijn er ten opzichte van 2012 bij de hulpmiddelen de volgende

veranderingen:

• Bij het centraal examen volgens het nieuwe examenprogramma economie havo (in

2013 het enige programma havo) is de grafische rekenmachine NIET toegestaan, de

eenvoudige rekenmachine uit het basispakket uiteraard wel. Bij het centraal examen

volgens het oude examenprogramma economie (in 2013 voor alle kandidaten vwo) is

de grafische rekenmachine toegestaan.

• In 2013 is de 52e druk van de Grote Bosatlas bij het centraal examen aardrijkskunde

havo niet meer toegestaan. In 2014 gaat dat ook voor vwo gelden.

I.2.6 E-mails via Examenblad.nl

De e-mails via Examenblad.nl, met officiële mededelingen over het eindexamen, worden net

als in de afgelopen jaren aan de examensecretaris gericht. Ze worden gezonden naar het e-

mailadres dat de examensecretaris hiertoe vermeldt op de formulieren ‘Opgave aantal

examenkandidaten’, waarmee hij de centrale examens bij DUO bestelt.

Op de formulieren ‘Opgave aantal examenkandidaten’ wordt tevens naar de naam en het

e-mailadres van de plaatsvervangend examensecretaris gevraagd. Iedere e-mail via

Examenblad.nl wordt ook gestuurd naar de plaatsvervanger voor de examensecretaris.

Net als in de voorgaande jaren wordt via de genoemde formulieren de naam en het e-

mailadres van de systeembeheerder gevraagd in verband met eventuele technische

mededelingen via Examenblad.nl over computerexamens.

Nieuw in dit jaar is dat ook verzocht wordt om de naam en het e-mailadres van de directeur

van de school. Het e-mailadres wordt gebruikt om de directie van de school op de hoogte te

stellen van een eventueel gebruik van het noodscenario (zie 1.2.7).

I.2.7 Examendocumenten downloaden via de beveiligde site van DUO (noodscenario)

De beveiligde site van DUO wordt gebruikt voor o.a. de uitwisseling van gegevens tussen

scholen (leerling-administraties) en BRON (Basisregister Onderwijs). Afgelopen jaar hebben

CvE, Cito en DUO de mogelijkheden onderzocht om de beveiligde site eveneens te gebruiken

als mogelijkheid voor het downloaden van examendocumenten. De landelijke test i.v.m. het

noodscenario is succesvol verlopen.

CvE kan ook in 2013 bij een calamiteit besluiten om een noodscenario in werking te stellen

waarbij in laatste instantie gebruik gemaakt kan worden van de beveiligde site van DUO. Op

30 januari 2013 zal een landelijke test plaatsvinden met het downloaden van

examendocumenten via de beveiligde site van DUO. Deze test, zoals ook in het voorgaande

schooljaar uitgevoerd, vindt plaats zodat er voor het examen van 2013 routine opgebouwd kan

worden. Via Examenblad.nl wordt op 23 januari 2013 een mailing verstuurd met een

vooraankondiging.

Richtlijnen over de werkwijze m.b.t. te downloaden examendocumenten via de beveiligde site

van DUO vindt u in onderstaand document in de digitale versie van de Septembermededeling

op Examenblad.nl.

Page 5: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

5 / 33

• Richtlijnen examendocumenten downloaden via de beveiligde site van DUO

I.2.8 Examen in het buitenland

Bij de uitzonderlijke situatie waarin voorzien wordt dat een centraal examen in het buitenland

wordt afgenomen neemt de school in eerste instantie contact op met mw. T. Keune van de

werkgroep examens van de Inspectie voor het Onderwijs (tel: 088 6696000).

Na verkregen toestemming van de Inspectie voor het Onderwijs meldt u vervolgens in een

vroegtijdig stadium de kandidaten aan bij de staatsexamenadministratie van

DUO/Examendiensten: [email protected], 050 5998933.

I.2.9 Btw-tarieven en centrale examens 2013

Als in de centrale examens van 2013 gewerkt wordt met BTW-tarieven gaat het om BTW-

tarieven die golden op 1 september 2012.

Bijvoorbeeld: In de centrale examens 2013 wordt GEEN rekening gehouden met een verhoging

van het hoge BTW-tarief naar 21%. Er wordt dus gewerkt met een hoog BTW-tarief van 19%.

De examensecretaris wordt verzocht alle docenten en alle kandidaten van deze mededeling in

kennis te stellen.

I.2.10 Zending nr 1, cspe’s

De eerste van de drie zendingen met cspe’s vanuit Cito wordt dit schooljaar op 6 maart 2013

ontvangen door de scholen. Omdat veel scholen wegens Carnaval gesloten zijn is medio

februari als ontvangstperiode niet mogelijk. De voorbereidingstijd op de afname van het cspe

is hierdoor korter dan in eerdere jaren. Zie ook III.4.2 van deze Septembermededeling.

I.2.11 Aandachtspunt bij flexibele centrale examens: geheimhouding

De digitale centrale examens BB en KB en de cspe’s (beroepsgerichte vakken) worden door de

school zelf ingeroosterd binnen een afnameperiode van 2½ maand en zijn daarmee in tijd

flexibel. De afnameperiode voor de flexibele CBT-examens BB en KB begint op 1 april 2013.

Anders dan bij de centrale examens die op een vast moment worden afgenomen zijn de

examendocumenten (opgaven, bijlagen, correctievoorschriften) van de flexibele centrale

examens na de afname niet openbaar. Dat vergt extra voorzorgen van de school om de

geheimhouding te waarborgen.

De richtlijnen met betrekking tot de geheimhouding worden geëxpliciteerd in de

voorlichtingsbrochure (voor de algemene vakken BB en KB, zie I.4.1) en in de Instructie voor

de Examinator (voor de cspe’s, zie III.4.3).

De directeur wordt geacht de examinatoren op te dragen deze richtlijnen in acht te nemen.

I.2.12 Minitoetsen cspe’s verklankbaar

De minitoetsen in alle cspe’s (beroepsgerichte vakken) worden in 2013 standaard afgenomen

met behulp van de computer en het programma MiniTester.

Alle varianten van alle minitoetsen zijn verklankt. Daardoor kan de kandidaat

geluidsfragmenten afspelen waarin de tekst van het beeldscherm wordt voorgelezen (zie

III.4.6).

I.2.13 Pilot rekentoets VO 2013

De onderstaande tekst is op 31 augustus 2012 via een mailing vanuit Examenblad.nl aan de

examensecretarissen bekend gemaakt.

Vanaf het schooljaar 2013-2014 worden de referentieniveaus taal en rekenen voor het

voortgezet onderwijs (VO) getoetst in het eindexamen VO. Voor taal gebeurt dat via de

centrale examens Nederlands, voor rekenen gebeurt dat via de rekentoets VO.

Page 6: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

6 / 33

Het schooljaar 2012-2013 vormt voor de rekentoets het laatste pilotjaar. Alle VO en VAVO

scholen kunnen dit jaar aan de pilotrekentoets deelnemen. Het is namelijk van belang dat

scholen oefenen met het aantal afnames dat ze in de reguliere situatie (2013-2014)

verwachten.

Hoewel het in 2012-2013 nog een pilot betreft, kunnen kandidaten wanneer zij een voldoende

behalen voor de rekentoets in het voorlaatste jaar van hun opleiding, een vrijstelling behalen

voor het invoeringsjaar, 2013-2014. Meer informatie hierover kunt u vinden op de website van

het Steunpunt taal en rekenen VO.

Bestellen en aanmelden

VO en VAVO Scholen die mee (willen) doen aan de pilot in 2012-2013 kunnen dat melden

doordat de examensecretaris de aantallen kandidaten aangeeft op de formulieren 'Opgave

aantal examenkandidaten 2013', waarmee hij de centrale examens bij DUO bestelt. De

examensecretaris geeft per schooltype het totale aantal kandidaten uit het examenjaar en het

vóórexamenjaar aan waarmee de school naar verwachting zal deelnemen. Een andere manier

om zich aan te melden is er niet. Alle scholen krijgen ExamenTester toegestuurd en alles wat

nodig is om zich op de pilot van 2012-2013 voor te bereiden.

Flitsbijeenkomsten en voorlichting systeembeheerders

In het najaar van 2012 worden er flitsbijeenkomsten georganiseerd om scholen voor te lichten

over de rekentoets in het tweede pilotjaar (2012-2013). Meer informatie daarover is te vinden

bij het Steunpunt taal en rekenen VO.

Instructiebijeenkomsten voor systeembeheerders waarop wordt ingegaan op de installatie en

het gebruik van ExamenTester vinden plaats in het najaar van 2012. Deze bijeenkomsten

vinden plaats op dinsdagmiddag 30 oktober in Zwolle en op donderdagmiddag 1 november te

Den Bosch. Een uitnodiging hiervoor wordt tegen die tijd door Cito verzonden naar alle

examensecretarissen.

Binnenkort zal er op Examenblad.nl een pagina ten behoeve van de rekentoets VO beschikbaar

komen.

• Activiteitenplannen rekentoets VO 2013

• Informatiebrochure rekentoets VO 2013

I.3 Aangepaste examens voor kandidaten met een beperking

I.3.1. kandidaten met een visuele beperking

Voor kandidaten met een visuele beperking is het standaard papieren of digitale examen in het

algemeen niet bruikbaar. In dat geval wordt een aangepast examen afgelegd, dat te bestellen

is via een speciaal formulier bij [email protected] . De aanpassing betekent levering van een

voor de kandidaat geschikt aangepast examen, of als aanpassing niet goed mogelijk is

toewijzing van een staatsexamengecommitteerde die samen met de eigen examinator het

examen aanpast. Dat laatste gebeurt standaard bij o.a. aardrijkskunde en kunst (algemeen)

havo en vwo. Na ontvangst van het formulier wordt met de school contact opgenomen om te

bezien welke aanpassingen nodig en mogelijk zijn.

Nadere informatie is opgenomen in de digitale versie van de Septembermededeling op

Examenblad.nl in het document ‘centrale examens en kandidaten met een beperking – nadere

toelichting’ onderaan deze paragraaf.

Page 7: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

7 / 33

I.3.2. kandidaten met een auditieve beperking

Sommige (digitale) examens bevatten geluidsfragmenten en zijn daardoor niet altijd bruikbaar

voor leerlingen met een auditieve beperking. Als de school meedoet aan digitale examens

(examentester of autoplay) kan voor kandidaten met een auditieve beperking een aangepast

examen worden besteld, formulier aan te vragen bij [email protected]. Bij de digitale examens

BB en KB wordt een aangepast digitaal examen geleverd waarbij geluid geen rol speelt. Bij de

examens kunst (algemeen) havo en vwo wordt een staatsexamengecommitteerde toegewezen

die samen met de eigen examinator het examen aanpast.

De digitale rekentoets bevat geen geluidsfragmenten en behoeft dus geen aanpassing voor

kandidaten met een auditieve beperking. Hetzelfde geldt (vanzelfsprekend) voor alle papieren

examens.

Nadere informatie is opgenomen in de digitale versie van de Septembermededeling op

Examenblad.nl in het document ‘centrale examens en kandidaten met een beperking – nadere

toelichting’ onderaan deze paragraaf.

I.3.3. kandidaten met een leesbeperking (dyslexie)

Voor kandidaten met een leesbeperking (dyslexie) wordt op bestelling een Daisy-CD geleverd

met gesproken tekst van het (overigens niet aangepaste) examen, of een spraaksynthese-CD

met een bestand dat bruikbaar is voor computerspraak. Bij het tweede tijdvak is geen Daisy-

CD beschikbaar. De kandidaat die in het eerste tijdvak de Daisy gebruikte, heeft in het tweede

tijdvak recht op een individuele voorleeshulp.

Grootschrift wordt voor kandidaten met een leesbeperking vanaf het centraal examen 2013

niet geleverd. De examens hebben lettergrootte 12, en hebben daarmee letters van voldoende

grootte. Het is dan ook niet meer toegestaan om de envelop voor aanvang van de zitting te

openen en het werk te vergroten.

Nadere informatie is opgenomen in de digitale versie van de Septembermededeling op

Examenblad.nl in het document ‘centrale examens en kandidaten met een beperking – nadere

toelichting’ onderaan deze paragraaf.

I.3.4. algemeen

De onder I.3.1 t/m I.3.3 aangeboden examens kunnen met inachtneming van artikel 55 van

het Eindexamenbesluit worden ingezet bij kandidaten die daarop op grond van hun beperking

en de daarmee samenhangende regelgeving recht hebben. Het is niet toegestaan de examens

zelf aan te passen, onderdelen weg te laten of anders te beoordelen (bijvoorbeeld spelling). Als

een zware beperking maakt dat het leveringsaanbod niet adequaat is: zie de nadere informatie

in onderstaand document.

Nadere informatie is opgenomen in de digitale versie van de Septembermededeling op

Examenblad.nl in het document ‘centrale examens en kandidaten met een beperking – nadere

toelichting’ onderaan deze paragraaf.

• centrale examens en kandidaten met een beperking – nadere toelichting

I.4 Computers en examen

Meer kandidaten dan ooit hebben bij hun centraal examen in 2012 in één of meer vakken

gebruik gemaakt van de computer. De meest in het oog springende examenvorm daarbij is die

van het CBT-examen. Bij een CBT- of ‘computer based testing’ examen verschijnen alle vragen

op het beeldscherm. De kandidaat beantwoordt alle vragen op de computer en ook de

correctie vindt op de computer plaats. Gesloten vragen worden automatisch gecorrigeerd,

open vragen door een docent.

ExamenTester is de examensoftware waarin de CBT-examens zijn afgenomen.

De toename van het aantal CBT-examens in ExamenTester, de komst van de – digitale –

rekentoets VO en het feit dat zich bij de afname in ExamenTester in 2012 meer storingen

hebben voorgedaan dan daarvoor, hebben het CvE ertoe genoodzaakt maatregelen te nemen.

Page 8: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

8 / 33

De maatregelen voor 2013 en daarna houden in grote lijnen in:

• CBT-examens die flexibel worden afgenomen in ExamenTester worden voortgezet

(algemene vakken BB en KB);

• De rekentoets VO wordt eveneens afgenomen in ExamenTester;

• Voor digitale centrale examens met een vast afnametijdstip - vastgelegd in het

examenrooster van het CvE - vervalt de afnamevorm in ExamenTester;

• Voor deelname aan de flexible en digitale centrale examens in ExamenTester is de

handtekening van de directeur nodig. Omdat deze nog in de pilot-fase verkeert, geldt dit

laatste niet voor de rekentoets VO.

Met de komst van het nieuwe computerexamensysteem dat op termijn ExamenTester gaat

vervangen, pakt het CvE de draad ten aanzien van de digitale centrale examens met een vast

afnamemoment weer op.

1.4.1 ExamenTester 2.10

In 2013 zal worden gewerkt met een nieuwe versie van ExamenTester (2.10).

Een audit door een onafhankelijk bureau heeft bevestigd dat ExamenTester 2.10 stabieler is.

Daarnaast heeft Cito extra veldtests uitgevoerd. Versie 2.10 van ExamenTester wordt begin

oktober 2012 naar alle VO-scholen verzonden.

Daarnaast zal het gebruik van Flash-applicaties in de flexibele CBT-examens BB en KB worden

beperkt en de controle op de werking van de toegepaste Flash-applicaties zal worden

verbeterd.

De verwachting is dat storingen tijdens de afname aanmerkelijk minder vaak zullen optreden.

Alertheid van de scholen (directeur, examensecretaris, systeembeheerder) blijft nodig omdat

in 2012 gebleken is dat storingen ook het gevolg kunnen zijn van ongewenste interferentie

tussen het ICT-netwerk van de school en de examensoftware.

Meer informatie over het verloop van de digitale examens in 2012, de maatregelen en plannen

voor 2013 en de ontwikkeling van het nieuwe computerexamensysteem treft u aan in de

Brochure digitale centrale examens Duidelijk digitaal 5.

I.4.2 Flexibele en digitale centrale examens vmbo BB en KB in 2013

In 2013 worden de examens in de algemene vakken vmbo BB en KB landelijk aangeboden als

flexibel en digitaal examen in ExamenTester. De afnameperiode zal zowel voor BB als KB

beginnen op 1 april 2013. Scholen kunnen daardoor rekening houden met een eventuele

overstap naar papieren examens door de digitale centrale examens te plannen vóór de vaste

afnametijdstippen van de papieren centrale examens.

BB- en KB-scholen maken hun keuze voor de flexibele CBT-examens in ExamenTester dan wel

de papieren centrale examens bekend via het formulier ‘Opgave aantal examenkandidaten’

waarmee de examensecretaris voor 1 november bij DUO de centrale examens bestelt.

Overstappen / terugvallen naar papieren centrale examens BB en KB

BB- en KB-scholen die voor 31 maart 2013 melden dat zij naar papieren centrale examens

willen overstappen, ontvangen de papieren examens in kandidaat-aantallen.

Alle overige scholen die meedoen aan de flexibele en digitale examens BB en KB ontvangen de

examenbestanden voor de papieren centrale examens BB en KB op dvd. Deze ‘terugval-dvd’ is

bedoeld om scholen die zich ná 31 maart 2013 alsnog genoodzaakt zien om terug te vallen

naar papieren centrale examens daartoe maximaal in de gelegenheid te stellen. Afname van

papieren centrale examens is alleen toegestaan op de in het examenrooster gepubliceerde

data (zie paragraaf 1.5).

Gedetailleerde informatie over de flexibele en digitale centrale examens BB en KB in 2013 treft

u aan in de Informatiebrochure en de Activiteitenplanning.

Page 9: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

9 / 33

I.4.3 Centrale examens waarbij de computer een noodzakelijk hulpmiddel is

Bij de volgende centrale examens wordt NIET met ExamenTester gewerkt, maar is de

computer WEL een noodzakelijk hulpmiddel:

• De praktijkopdrachten van de cspe’s BB, KB en GL, als deze met behulp van de

computer moeten worden uitgevoerd;

• De minitoetsen van de cspe’s worden afgenomen in het programma MiniTester;

• Frans KB (vast afnametijdstip);

• Muziek GL/TL, dans GL/TL en drama GL/TL;

• kunst havo en vwo

I.4.4 Systeemeisen computerexamens

De systeemeisen voor de computerexamens staan vermeld op http://centraalexamen.cito.nl

onder handleidingen en systeembeheer.

I.4.5 KB flexibel digitaal: geen speciale positie van wiskunde

In 2010, 2011 en 2012 was de computerrekenmachine (CRM) de reden dat wiskunde binnen

KB flexibel digitaal een andere positie innam dan de overige vakken: een school kon er voor

kiezen om alleen voor wiskunde KB te kiezen voor het papieren-eerste-tijdvak-cse-KB in plaats

van het digitale c.e. KB. Voor geen enkel ander afzonderlijk vak was dit het geval.

Vanaf 2013 vervangt de ‘toolbox’ de CRM in het digitale c.e. wiskunde KB. De toolbox is een

nieuwe applicatie die niet alleen een rekenmachine bevat, maar ook de mogelijkheid geeft om

antwoorden in ExamenTester in te voeren met speciale tekens, wiskundige notaties,

verhoudingstabellen en driehoeken.

De toolbox is in 2012 beproefd bij 50 scholen en positief ontvangen. Om die reden heeft

wiskunde KB niet langer een speciale positie binnen ‘KB flexibel en digitaal’. Meer informatie

staat in de Informatiebrochure.

1.4.6 Geen informatiebrochure over digitale centrale examens met een vast afnametijdstip

Over digitale centrale examens in ExamenTester met een vast afnametijdstip worden dit

schooljaar geen informatiebrochure en geen activiteitenplanning uitgebracht. Dit is het gevolg

van het stopzetten van deze categorie digitale examens.

I.5 Rooster

Het rooster centraal examen 2013 is gepubliceerd met kenmerk CvE-11.01610 datum 21 juni

2011, Staatscourant 2011, nummer 14125 en Regelingen OCW op www.duo.nl. In het

rooster 2013 is de duur van de centrale examens bekendgemaakt. De duur van de centrale

examens in het tweede tijdvak is gelijk aan de overeenkomstige examens in het eerste tijdvak.

I.5.1 Eerste tijdvak

Afnameperiode BB en KB flexibel digitaal

De afnameperiode voor de flexibele en digitale examens in de algemene vakken BB en KB

loopt van 1 april 2013 tot en met woensdag 19 juni 2013.

Bekendmaking normering beroepsgerichte vakken

Het CvE wil de mogelijkheid open laten om in 2013 – evenals in 2012 – voor de

beroepsgerichte vakken in eerste instantie voorlopige N-termen bekend te maken en de

definitieve N-termen gelijktijdig met de N-termen voor de algemene vakken vmbo te

publiceren.

Page 10: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

10 / 33

In dat geval zou gelden:

− Het CvE maakt op 5 juni 2013 uitsluitend voorlopige N-termen bekend voor de centrale

examens beroepsgericht. Op basis van de voorlopige N-term kan het voorlopige CE-cijfer

worden vastgesteld.

− De definitieve N-termen beroepsgericht worden, gelijktijdig met de N-termen voor de

algemene vakken vmbo, op 12 juni 2013 gepubliceerd.

− De definitieve N-termen zullen niet lager zijn dan de voorlopige N-termen, zodat het

definitieve CE-cijfer niet lager kan zijn dan het voorlopige.

In de komende Maartmededeling zal uitsluitsel worden gegeven over de datum van het bekend

worden van de definitieve N-term. Als het besluit hierover eerder bekend is, worden de

desbetreffende examensecretarissen hierover geïnformeerd via een mailing vanuit

Examenblad.nl.

I.5.2 Tweede tijdvak

Het rooster tweede tijdvak wordt gepubliceerd in de Maartmededeling 2013. De centrale

examens in het tweede tijdvak starten op 5 juni in de basisberoepsgerichte en de

kaderberoepsgerichte leerweg en gemengde leerweg (beroepsgerichte programma's) en op 17

juni in de andere vormen van onderwijs (schriftelijke examens). Op 21 juni vinden de examens

plaats in de vakken die in het tweede tijdvak als aangewezen vakken door het College van

Examens worden afgenomen. Welke vakken hiervoor worden aangewezen, wordt in maart

2013 gepubliceerd. Naar verwachting behoren alle papieren cse’s voor de algemene vakken BB

tot de aangewezen vakken.

I.6 Gegevensverzameling via elektronische weg

De normering van de examens wordt mede gebaseerd op door kandidaten behaalde scores.

Scholen leveren hiervoor via het programma WOLF gegevens aan voor de schriftelijke

examens.

De gegevens van de toetsafnames in ExamenTester en MiniTester worden automatisch

uitgewisseld nadat de examensecretaris op de knop dataretour aan Cito heeft gedrukt.

Voor alle examens is de afnamedatum bepalend voor de uiterste datum waarop de

afnamegegevens met Cito worden uitgewisseld (zie hoofdstuk IV).

1.6.1 Praktijkexamens en papieren examens

Ook in 2013 zenden scholen afnamegegevens van de alfabetisch eerste vijf kandidaten (in

sommige gevallen tien, of alle kandidaten) aan Cito. Voor de verzending van de gegevens zijn

de scholen aangewezen op het programma WOLF. Voor meer informatie, zie http://wolf.cito.nl

.

I.7 Examenkrant

In maart 2013 verschijnt de veertiende editie van de Examenkrant. De krant is primair bedoeld

voor examenleerlingen en bevat de noodzakelijke informatie voor een leerling over het

Centraal Examen 2013, zoals het examenrooster, informatie over toegestane hulpmiddelen,

exameneisen en –regels, de slaag/zakregeling, en URL’s naar nuttige websites.

In 2013 verschijnen twee verschillende Examenkranten:

- de HAVO/VWO-krant;

- de VMBO-krant, voor vmbo TL, GL, KB én alle BB-examenkandidaten.

Van scholen wordt verwacht dat zij de examenkrant aan de leerlingen ter beschikking stellen.

Een bestelbrief, waarin de mogelijkheid wordt geboden aan scholen om de krant gratis te

bestellen, wordt voor 15 december 2012 aan de examensecretarissen verstuurd. Uiterlijk eind

maart 2013 worden de examenkranten 2013 op de scholen aangeleverd.

Page 11: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

11 / 33

II. Publicaties van algemeen verbindende voorschriften en mededelingen

II.1 Wetten en Algemene maatregelen van Bestuur

Actuele versies* zijn te vinden op www.overheid.nl (wet- en regelgeving). Daarvoor kunt u de

titels zoals hier aangegeven in het zoekvenster (“in de titel”) plakken.

• Wet op het voortgezet onderwijs

• Inrichtingsbesluit W.V.O.

• Eindexamenbesluit VO

• Staatsexamenbesluit VO

• Wet College voor examens

* Recente wijzigingen:

De eerste tranche van de aanscherping slaag/zakregeling voortgezet onderwijs (zie ook I.2.1)

besluit van 19 augustus 2010 Staatscourant 2010 nr 332 (per 1 augustus 2011 in werking

getreden met het Besluit van 16 juni 2011, houdende vaststelling van het tijdstip van

inwerkingtreding van het Besluit van 19 augustus 2010 tot wijziging van het Besluit

staatsexamens vwo-havo-mavo 2000 en het Eindexamenbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o.-v.b.o.

in verband met aanscherping van de slaag/zakregeling in het voortgezet onderwijs (Stb. 2010,

332) v.w.b. de eis dat alle centraal examencijfers gemiddeld tenminste voldoende zijn (de CE-

eis) en de nieuwe berekening van het eindcijfer in de basisberoepsgerichte leerweg van het

vmbo, waarbij het schoolexamen even zwaar weegt als het centraal examen): Stb. 2011, 320)

, en de technische actualisatie, besluit van 17 mei 2011 (Stb. 2011 nr 277).

Besluit van 23 april 2012 tot wijziging van het Eindexamenbesluit VO, het Staatsexamenbesluit

VO en het Examen- en kwalificatiebesluit beroepsopleidingen WEB in verband met examinering

referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen VO en mbo 2 en 3 en aanpassing

examineringsvoorschriften voor mbo in verband met de beroepsgerichte kwalificatiestructuur:

Stb. 2012, 217.

Met dit besluit wordt o.a. de rekentoets ingevoerd, maar dit wijzigt ook de overgangsregeling

zoals eerder opgenomen in het Besluit van 19 augustus 2010 tot wijziging van het Besluit

staatsexamens vwo-havo-mavo 2000 en het Eindexamenbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o.-v.b.o.

in verband met aanscherping van de slaag/zakregeling in het voortgezet onderwijs (Stb. 2010,

332)

Besluit van 9 juli 2012, houdende vaststelling van het tijdstip van inwerkingtreding van het

Besluit van 19 augustus 2010 tot wijziging van het Besluit staatsexamens vwo-havo-mavo

2000 en het Eindexamenbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o.-v.b.o. in verband met aanscherping

van de slaag/zakregeling in het voortgezet onderwijs (Stb. 2010, 332) en van het Besluit van

23 april 2012 tot wijziging van het Eindexamenbesluit VO, het Staatsexamenbesluit VO en het

Examen- en kwalificatiebesluit beroepsopleidingen WEB in verband met examinering

referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen VO en mbo 2 en 3 en aanpassing

examineringsvoorschriften voor mbo in verband met de beroepsgerichte kwalificatiestructuur

(Stb. 2012, 217): Stb. 2012, 343.

Met dit besluit wordt de inwerkingtreding geregeld van de aanscherping van de

slaag/zakregeling voor de kernvakken in het havo en vwo. De wijzigingen op het Eb v.w.b. de

kernvakken (zoals opgenomen in Stb. 2010/332) treden m.i.v. 1 augustus 2012 in werking

(door stb. 2012/343). De overgangsbepaling uit Stb. 2010/332 is herzien in het besluit van 23

spril 2012 (waarmee o.a. de rekentoets wordt ingevoerd): Stb. 2012, 217 --> artikel VI. Ook

dit artikel treedt per 1 augustus 2012 in werking door dit inwerkingtredingsbesluit van 9 juli

2012 (Stb. 2012/343)

Page 12: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

12 / 33

Besluit van 13 december 2011, houdende vaststelling van het tijdstip van inwerkingtreding van

de Wet van 24 november 2011 tot wijziging van de Leerplichtwet 1969, de Wet educatie en

beroepsonderwijs, de Wet op het onderwijstoezicht en de Wet op het voortgezet onderwijs in

verband met onder meer het toevoegen van niet-bekostigd onderwijs aan de systematiek van

het persoonsgebonden nummer en het basisregister onderwijs (Stb. 2011, 634).

Deze wet (Stb. 2011, 621) is m.i.v. 1 januari 2012 in werking getreden.

Dit betekent dat voor het nieuwe schooljaar (1 augustus 2012) alle niet-bekostigde instellingen

de verplichte gegevensleveringen aan het basisregister onderwijs moeten doen en met het

Digitaal Verzuimloket moeten werken.

II.2 Ministeriële regelingen, algemeen

• Regeling gegevenslevering onderwijsnummer VO, VO/B&B-2003/26032 van 13 juni

2003, Gele katern nr. 10 van 25 juni 2003

• Regeling gegevenslevering onderwijsnummer voortgezet onderwijs (vo) voor VBO en

MAVO in een agrarisch opleidingscentrum (AOC) en wijziging mutatiestop, VO/BenB-

2007/42054 van 29 november 2007, Staatscourant van 13 december 2007, nr. 242

• Wijzigingsregeling aansluiting niet-bekostigde instellingen op bron, BVE/354861 van 17

december 2011, Staatscourant van 6 januari 2012, nr. 213

• Wijzigingsregeling gegevenslevering onderwijsnummer VO in verband met de instelling

van het diplomaregister en de stroomlijning van de informatievoorziening met

betrekking tot het absoluut leerlingverzuim, VO/F/346140 van 23 mei 2012,

Staatscourant van 7 juni 2012, nr. 11100

• Regeling elementcodetabel voortgezet onderwijs (VO), opleidingentabel

volwasseneneducatie (VE) en vakcodetabel vo schooljaar 2012-2013, DUO/OND-

2012/10935, van 13 mei 2012, Staatscourant van 30 mei 2012, nr. 10391.

II.3 Ministeriële regelingen, examens vwo-havo

Voor examenprogramma's wordt verwezen naar: Examenblad.nl (www.examenblad.nl)

• Regeling vaststelling examenprogramma’s v.w.o., h.a.v.o., m.a.v.o. en v.b.o. VO/OK-

2007/13731 van 4 juni 2007 (Staatscourant nr. 111 van 13 juni 2007).

• Vrijstellings- en overgangsregeling aanpassing profielen vwo/havo per 1 augustus

2007 van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 10 augustus

2007, VO/OK/2007/18980 (Vrijstellings- en overgangsregeling aanpassing profielen

vwo/havo 2007)

• Regeling modellen diploma’s v.w.o.-h.a.v.o.-v.m.b.o, kenmerk: VO/OK-2008/51284

datum: 10 juni 2008, gepubliceerd: Staatscourant 2008, nr. 123, maandag 30 juni

2008; CFI-Online 10 juni 2008.

• Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 10

november 2009, nr. 2009/VO/165649, houdende vervanging van bijlagen bij de

Regeling modellen diploma’s v.w.o.-h.a.v.o.-v.m.b.o. in verband met vorming van het

College voor examens, gepubliceerd: Staatscourant van 1 december 2009, nummer

18.321 (Aanpassing modellen diploma’s staatsexamens VO in verband met de start

van het College voor examens).

• Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 2 april

2010, nr. VO/OK/2010/187093, houdende wijziging van de Regeling

examenprogramma’s voortgezet onderwijs in verband met het vernieuwen van het

examenprogramma economie havo, gepubliceerd: Staatscourant 2010, nr. 6656

Page 13: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

13 / 33

• Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 29 mei

2010, nr. VO/OK/2010/210413, houdende vervanging van bijlagen bij de Regeling

modellen diploma’s v.w.o.-h.a.v.o.-v.m.b.o., in verband met de mogelijkheid van

keuze van meer dan twee profielen, gepubliceerd: Staatscourant van 21 juni 2010,

nummer 9378.

II.4 Ministeriële regelingen, examens vmbo

Voor examenprogramma's wordt verwezen naar: Examenblad.nl (www.examenblad.nl)

• Overgangsregeling eindexamens mavo en vbo oude stijl, VP/BJA-2002/9058, Gele

katern nr. 12 van 22 mei 2002.

• Regeling vaststelling examenprogramma's v.w.o., h.a.v.o., m.a.v.o. en v.b.o., VO/OK-

2007/13731 van 4 juni 2007 (Staatscourant nr. 111 van 13 juni 2007).

De vmbo bijlage (2) is vervangen bij ‘Wijziging van de Regeling examenprogramma's

voortgezet onderwijs’ (VO/OK-2009/80256) van 1 april 2009 (Staatscourant nr 73 van

17 april 2009, www.cfi.nl , regelingen OCW, april 2009).

• Regeling modellen diploma's v.w.o.-h.a.v.o.-v.m.b.o, kenmerk: VO/OK-2008/51284

datum: 10 juni 2008, gepubliceerd: Staatscourant 2008, nr. 123, maandag 30 juni

2008; CFI-Online juni 2008.

• Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 10

november 2009, nr. 2009/VO/165649, houdende vervanging van bijlagen bij de

Regeling modellen diploma’s v.w.o.-h.a.v.o.-v.m.b.o. in verband met vorming van het

College voor examens, gepubliceerd: Staatscourant van 1 december 2009, nummer

18.321

• Regeling intra- en intersectorale programma's voorbereidend middelbaar

beroepsonderwijs (vmbo), kenmerk VO/OK-2008/33116 van 11 juli 2008,

gepubliceerd: Staatscourant 2008, nr 140, van 23 juli 2008; Cfi-Online juli 2008.

• Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 27 mei 2010,

nr. 131791, houdende vaststelling van de examenprogramma’s Landbouw en

natuurlijke omgeving en Landbouw-breed vmbo (Regeling examenprogramma’s

Landbouw en natuurlijke omgeving en Landbouw-breed), gepubliceerd: Staatscourant

2010, nr. 8166 van 31 mei 2010.

II.5 Regelingen en mededelingen van het College voor Examens

• Rooster en toegestane hulpmiddelen voor de centrale examens van de eindexamens en

de staatsexamens vwo, havo en vmbo in 2013, kenmerk: CvE-11.01610, datum: 21

juni 2011, Staatscourant 2011, nr. 14125 .

• Regeling syllabi centrale examens VO 2013, kenmerk: CvE-11.00404, datum: 19 april

2011, gepubliceerd: Staatscourant 2011, nr. 21734.

De syllabi zijn te raadplegen op Examenblad.nl in jaarring 2013.

• Regeling van het College voor examens van 15 februari 2011, nr. Cve-11.0167,

houdende vaststelling van regels voor de omzetting van scores in cijfers 2011

(Regeling omzetting scores centrale examens in cijfers 2011), Staatscourant van 19

april 2011, nummer 6982

Toelichting: Cijfertoekenning vindt plaats door toepassing van door College voor Examens

vastgestelde omzettingstabellen van score naar cijfer (per vak). Bij verwerking per

computer (schooladministratie) is over de (afrondings)algoritmen nadere informatie

beschikbaar op http://centraalexamen.cito.nl onder normering(smethode).

Page 14: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

14 / 33

II.6 Toegestane hulpmiddelen bij de centrale examens

In 2013 is op slechts enkele onderdelen sprake van een wijziging in de toegestane

hulpmiddelen bij het centraal examen. Zie paragraaf I.2.5 Toegestane hulpmiddelen.

De toegestane hulpmiddelen bij het centraal examen 2013 zijn geregeld in de Regeling

‘Rooster en toegestane hulpmiddelen voor de centrale examens van de eindexamens en de

staatsexamens vwo, havo en vmbo in 2013’, kenmerk: CvE-11.01610, datum: 21 juni 2011,

Staatscourant 2011, nr. 14125 .

De Regeling heeft voor de hulpmiddelen bij het centraal examen de volgende specifieke

bijlagen:

• bijlage 2A: hulpmiddelen centraal examen vmbo 2013

• bijlage 2B: hulpmiddelen centraal examen havo en vwo 2013

De Regeling en bijlagen zijn te raadplegen via deze Septembermededeling eindexamens 2013

op Examenblad.nl (www.examenblad.nl).

III Mededelingen per schoolsoort en per vak

Als een vak in dit overzicht niet is opgenomen, zijn voor dit vak bij het examen 2013 geen

specifieke bijzonderheden te melden.

Betreffende de hulpmiddelen is onder II.6 toegestane hulpmiddelen bij de centrale examens

aangegeven waar de overzichten te raadplegen zijn.

III.1 vakmededelingen vwo

III.1.1. Algemeen

De vermelde syllabi gelden voor het CE van het jaar 2013. Syllabi van de jaren vóór 2013 zijn

niet meer geldig en kunnen afwijken van de versie voor het CE 2013. De veranderingen zijn in

de syllabi geel gemarkeerd.

III.1.2 centrale examens vwo, mededelingen per vak

vwo opmerkingen syllabi* 2013

Nederlands zie III.1.2.1 syllabus

Moderne vreemde talen zie III.1.2.2 syllabus

Grieks zie III.1.2.3 syllabus

Latijn zie III.1.2.3 syllabus

Fries zie III.1.2.4 syllabus

wiskunde A zie III.1.2.5 syllabus

wiskunde B zie III.1.2.5 syllabus

wiskunde C zie III.1.2.5 syllabus

natuurkunde zie III.1.2.6 syllabus

scheikunde zie III.1.2.7 syllabus

biologie syllabus

aardrijkskunde zie III.1.2.8 syllabus

geschiedenis zie III.1.2.9 syllabus

economie syllabus

m&o syllabus

maatschappijwetenschappen syllabus

filosofie zie III.1.2.10 syllabus

kunst # zie III.1.2.11 syllabus

muziek zie III.1.2.12 syllabus

tekenen, handvaardigheid, textiele vormgeving zie III.1.2.13 syllabus

Page 15: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

15 / 33

*in de digitale versie van de Septembermededeling op Examenblad.nl (www.examenblad.nl)

kunt u via de link de syllabus openen

# kunst (beeldende vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen)

III.1.2.1 Nederlands

Voor de verdeling van de scorepunten wordt uitgegaan van circa 60% scorepunten voor de

vragen en 40% scorepunten voor de samenvatting.

De regelingen voor beoordeling bij incorrecte formuleringen en onjuist taalgebruik gelden

onverkort voor alle kandidaten, dus ook voor dyslectische kandidaten en kandidaten die nog

maar kort in Nederland zijn.

Naar aanleiding van vragen over de spelling: In 2013 geldt alleen de officiële spelling van

2005.

In de maartmededeling wordt aandacht besteed aan de correctie van het centraal examen

Nederlands.

III.1.2.2 Moderne vreemde talen

Naar aanleiding van vragen over de centrale examens moderne vreemde talen havo en vwo

2012:

Vraagvormen:

De centrale examens moderne vreemde talen voor het havo/vwo bestaan uit vragen en

opdrachten van de vorm: meerkeuzevragen, voorgestructureerde vragen en open vragen.

De meerkeuzevragen die in de examens voorkomen, maken samen ongeveer 60 procent van

de scorepunten uit. Voorgestructureerde vragen en open vragen maken samen ongeveer 40

procent van de scorepunten uit. De verhouding voorgestructureerde vragen en open vragen

kan per examen variëren. Zie ook ‘2.3 Vraagvormen’ in de ‘Syllabus modern vreemde talen

vwo 2013’.

Europees referentiekader:

Het ERK-niveau van tekst en opgaven in de centrale examens moderne vreemde talen vwo

komt overeen met de beschrijving die in de ‘Syllabus moderne vreemde talen vwo 2013’ is

opgenomen. Deze ERK-beschrijving is gebaseerd op het Koppelingsonderzoek van Cito uit

2006 voor Duits, Engels en Frans en het Koppelingsonderzoek 2007 voor Arabisch, Russisch,

Turks en Spaans. In deze onderzoeken is de relatie onderzocht tussen enerzijds het

examenprogramma en het ERK en anderzijds de examenopgaven en het ERK. Voor deze

onderzoeken is een groot aantal experts uit Nederland geraadpleegd. Omdat het ERK een vrij

algemene niveaubeschrijving biedt als het gaat om het domein leesvaardigheid, bestaat de

mogelijkheid dat de uitkomsten van de onderzoeken er anders zouden hebben uitgezien als

ook internationale experts zouden zijn geraadpleegd. Het is daarom ook dat de eis dat de

moeilijkheidsgraad van de examens van jaar tot vergelijkbaar moet zijn voor het CvE

belangrijker is dan een ERK-niveaubeschrijving per tekst en opgaven. Wel dient de ERK-

beschrijving voor examenmakers mede als uitgangspunt en ook voor docenten kan het voor de

voorbereiding op het examen deze functie hebben.

III.1.2.3 Grieks en Latijn

De specificatie van de examenstof en het minimum aan taaleisen van de centrale examens

Griekse taal en literatuur 2013 en centrale examens Latijnse taal en literatuur 2013 zijn

opgenomen in de desbetreffende syllabi ‘Syllabus Grieks vwo’ en ‘Syllabus Latijn vwo’.

Page 16: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

16 / 33

Explicitering bij de tekst 'Toegestane hulpmiddelen vwo/havo 2013':

Hoewel het hier geen wijziging betreft ten opzichte van de eerdere examenjaren, wordt hierbij

een explicitering van de tekst 'Toegestane hulpmiddelen vwo/havo 2013' gegeven:

Bij Latijn en Grieks is een woordenboek toegestaan en een grammaticaoverzicht (in het

woordenboek of los) zonder voorbeeldzinnen en toelichting op het gebied van de syntaxis. Niet

toegestaan is een woordenboek dat specifiek is toegesneden op een auteur aan wiens werk de

vertaalopgave ontleend is.

III.1.2.4 Fries

In lijn met de centrale examens moderne vreemde talen vwo is de zittingsduur Fries voor vwo

vastgelegd op 150 minuten.

Sinds het examenjaar 2012 wordt scholen verzocht ten behoeve van de normering ook voor

Fries de scores van alle kandidaten in het programma WOLF te verwerken.

III.1.2.5 wiskunde A, B en C

Aan de syllabus van 2014 is in een bijlage een lijst toegevoegd van veel gebruikte

examenwerkwoorden met hun betekenis. Deze lijst sluit aan bij de gangbare praktijk bij de

centrale examens en is als zodanig ook bruikbaar voor de centrale examens van 2013. Als in

een examen een van de woorden uit die lijst wordt gebruikt, geldt de betekenis die hieraan in

deze lijst is gegeven. Deze lijst met mogelijke examenwoorden is niet uitputtend.

De kruisjes in de tabel geven aan bij welke wiskundevakken van havo en vwo het woord met

de aangegeven betekenis gebruikt wordt. Als er geen kruisje staat, kan het woord wel in het

betreffende examen worden gebruikt maar dan wordt ter plekke aangegeven hoe het verstaan

moet worden.

In het centraal examen vwo wiskunde A van 2013 worden GEEN vragen gesteld over

goniometrische functies

III.1.2.6 natuurkunde

In examens werd bij modelleeropgaven voorheen een tekstversie van het model opgenomen.

Aangezien steeds meer scholen gewend zijn om te werken in een grafische

modelleeromgeving, is vanaf het examen van 2012 bij een opgave over modelleren naast de

tekstversie van een model ook een beeldversie van een model opgenomen in het examen.

Naar aanleiding van vragen uit het veld is besloten de vakspecifieke regels aan te passen. De

wijzigingen op een rij:

- Er is een regel toegevoegd met betrekking tot het toekennen van een scorepunt voor

het gebruik van een formule.

- De oude regel 5 “In het geval van een foutieve oplossingsmethode, waarbij geen of

slechts een beperkt aantal deelscorepunten kunnen worden toegekend, mag het

laatste scorepunt niet worden toegekend.” is komen te vervallen.

- De overige regels met betrekking tot het laatste scorepunt zijn anders gestructureerd,

maar zijn inhoudelijk ongewijzigd.

Dit najaar verschijnt een publicatie op www.cve.nl (en hoogstwaarschijnlijk in de NVOX)

waarin de vakspecifieke regels en in het bijzonder de wijzigingen, nader worden toegelicht.

III.1.2.7 scheikunde

In hoofdstuk 3 van de syllabus voor 2014 is de toelichting op de specificaties over

reactievergelijkingen uitgebreid. Dit naar aanleiding van vragen uit het veld. Het betreft hier

geen uitbreiding van de examenstof maar een verduidelijking. Deze informatie kan ook van

nut zijn voor het centraal examen van 2013.

Page 17: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

17 / 33

III.1.2.8 aardrijkskunde

In de bronnenbijlage vwo kunnen kaarten in kleur zijn opgenomen.

De toegestane drukken van de Grote Bosatlas in 2013:

- Voor havo alleen de 53e druk

- Voor vwo de 52e en 53e druk

III.1.2.9 geschiedenis

Het centraal examen havo en vwo geschiedenis wordt afgenomen volgens het

examenprogramma (tijdelijke afwijking) dat is toegelicht in de syllabus geschiedenis 2013.

De thema's zijn voor 2013:

• De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965

en

• De Republiek in een tijd van vorsten.

III.1.2.10 filosofie

Het onderwerp voor het centraal examen vwo filosofie is Vrije Wil.

III.1.2.11 kunst (beeldende vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen)

Vanaf 2010 hebben de vakken kunst (beeldende vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen)

vwo een centraal examen. Dit centraal examen is voor al deze vakken hetzelfde en heeft mede

daarom ook een eigen naam gekregen: kunst (algemeen). Kunst (algemeen) kan bovendien

ook als vak met uitsluitend een centraal examen worden gekozen.

Bij de afname van het centrale examen kunst (beeldende

vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen) wordt de computer gebruikt. In 2013 wordt het

examen alleen in Autoplay aangeboden en niet in ExamenTester. (zie ook § I.4 Computers en

examen). Bij deze afnamevorm met Autoplay fungeert de computer als multimediaal middel

voor het presenteren van het examen. De kandidaten antwoorden op papier, ook de correctie

gaat zoals bij papieren examens gebruikelijk. Voor deze examenvorm is een gedegen

voorbereiding van groot belang. Daarom ontvangen alle scholen met examenkandidaten kunst

(beeldende vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen) in december 2012 een informatieve

brief met verwijzing naar een handleiding en voorbeeldexamen op www.cito.nl.

Bekijk ook de informatiebrochure 'De nieuwe kunstvakken in de vernieuwde tweede fase' op

Examenblad.nl onderaan deze paragraaf.

Het brede centraal examen van de vakken kunst (beeldend/dans/drama/muziek/algemeen) is

door zijn multimediale karakter niet goed maakbaar voor kandidaten met een visuele of

auditieve beperking. Scholen kunnen kandidaten melden via het speciale formulier voor

examens voor kandidaten met een visuele of auditieve beperking (zie ook de toelichting van

DUO/Examendiensten bij het formulier voor bestelling examens). Aan de school wordt dan een

gecommitteerde van de staatsexamencommissie toegewezen die samen met de eigen docent

een vervangend semi-mondeling examen maakt.

De school kan overwegen of het haalbaar en gewenst is om een kandidaat met een visuele of

auditieve beperking in plaats van kunst (beeldend/dans/drama/muziek/algemeen) examen af

te laten leggen in één van de 'oude' kunstvakken.

Zie ook de brochure over de nieuwe kunstvakken op Examenblad.nl onderaan deze paragraaf.

Examenzitting 2013, 1e tijdvak

In 2013 wordt in het eerste tijdvak het centraal examen kunst (beeldende

vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen) op één moment aangeboden. Als een school veel

kandidaten heeft en daarvoor te weinig computers, kan de school middels quarantaine het

examen in twee groepen afnemen. Het rooster biedt daartoe voor zowel havo als vwo

voldoende mogelijkheden.

Page 18: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

18 / 33

• Brochure: De nieuwe kunstvakken in de vernieuwde tweede fase

III.1.2.12 muziek

De examenvorm van de centrale examens muziek vwo is in 2013 in tegenstelling tot

voorgaande jaren alleen papier met audio-cd’s. Zie voor meer informatie paragraaf I.4

Computers en examen.

III.1.2.13 tekenen, handvaardigheid, textiele vormgeving

C.S.E.

Het nieuwe thema van het centraal schriftelijk examen tekenen, handvaardigheid en textiele

vormgeving is: Engagement. Een onderzoek naar engagement binnen de beeldende kunst,

vormgeving en architectuur vanuit een viertal contexten: 'Emancipatie', 'Utopie', 'Politiek' en

'Sociaal'. In het onderzoek ligt het accent op drie periodes, te weten: 1750-1900, 1900-1945

en 1945-heden. Daarnaast kunnen relaties worden gelegd tussen de kunst uit deze drie

periodes en de kunst uit de periodes 1000-1400 en 1400-1600.

Andere benadering vanaf 2013:

Door examenmakers is gekozen voor een meer kunstbeschouwelijke benadering. Om dit

mogelijk te maken is er bij de samenstelling van deze syllabus gewerkt vanuit de volgende

uitgangspunten:

- het beeld staat centraal;

- het heden is het vertrekpunt als betekenis gevend interpretatiekader;

- kunsthistorische kennis wordt ingezet om oude en nieuwe beelden te (her)interpreteren;

- er wordt een groter beroep gedaan op de kritisch reflectieve vaardigheden.

De tekstbronnen (bijlage 6 van de syllabus) vormen als totaal geen volledige afspiegeling van

de stofspecificatie en zijn niet per definitie een invulling van de exameneisen. De teksten zijn

een middel tot reflectie op het thema en illustreren de breedte en diepte ervan.

De syllabus

Tekst- en beeldbronnen, voorbeeldvragen en een nadere specificatie van het thema en

exameneisen zijn opgenomen in de ‘Syllabus beeldende vakken VWO' op examenblad.nl

(www.examenblad.nl). Ook zijn in de syllabus verwijzingen opgenomen naar de website:

www.examenthemaEngagement.nl waarin de probleemstellingen, de specificatie en de

bronnen zijn opgenomen.

Zie ook de brief van 3 september 2012 aan docenten tekenen, handvaardigheid en textiele

vormgeving vwo.

C.P.E.

De eisen aan het CPE tekenen, het CPE handvaardigheid en het CPE textiele vormgeving zijn

op één punt gewijzigd.

In het examendocument met opgaven is bij punt 2 (omvang) de formulering aangepast.

Voorheen werd hier een onderscheid gemaakt tussen tweedimensionale eindwerkstukken

(tekenen) en driedimensionale eindwerkstukken (handvaardigheid en textiele vormgeving).

De formulering bij punt 2 is - zowel voor tekenen, handvaardigheid als textiele vormgeving -

nu:

‘de collectie bestaat uit een verzameling van schetsen en/of studies en één of meer

eindwerkstukken, die een onderlinge samenhang vertonen en die het gehele werkproces van

beeldend vormgeven weergeven.’

Deze verbreding is geen bindend voorschrift, maar vormt voor kandidaten een ruimer kader

waarbinnen zij beeldend werk kunnen maken.

Elke discipline kent zoals in voorgaande jaren een eigen opgavenboekje. De

beoordelingscriteria zijn hierop afgestemd.

Page 19: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

19 / 33

Met de bovenstaande wijziging in het examen sluit het CvE aan bij de ontwikkelingen in de

professionele beeldende praktijk: kunstenaars zoeken bewust de grenzen van de disciplines

op, combineren deze of werken in meer dan één discipline.

De organisatie en afname van het CPE tekenen, het CPE handvaardigheid en het CPE textiele

vormgeving zijn conform voorgaande examenjaren.

De belangrijkste zaken staan in het examendocument 'Organisatie en afname CPE beeldende

vakken vwo'.

III.2 vakmededelingen havo

III.2.1. Algemeen

De vermelde syllabi gelden voor het CE van het jaar 2013. Syllabi van de jaren vóór 2013 zijn

niet meer geldig en kunnen afwijken van de versie voor het CE 2013.De veranderingen zijn in

de syllabi geel gemarkeerd.

III.2.2 centrale examens havo, mededelingen per vak

havo opmerkingen syllabi* 2013

Nederlands zie III.2.2.1 syllabus

Moderne vreemde talen zie III.2.2.2 syllabus

Fries zie III.2.2.3 syllabus

wiskunde A zie III.2.2.4 syllabus

wiskunde B zie III.2.2.4 syllabus

natuurkunde zie III.2.2.5 syllabus

scheikunde zie III.2.2.6 syllabus

biologie syllabus

aardrijkskunde zie III.2.2.7 syllabus

geschiedenis zie III.2.2.8 syllabus

economie zie III.2.2.9 syllabus

m&o syllabus

maatschappijwetenschappen syllabus

filosofie zie III.2.2.10 syllabus

kunst # zie III.2.2.11 syllabus

muziek zie III.2.2.12 syllabus

tekenen, handvaardigheid,

textiele vormgeving zie III.2.2.13

syllabus

*in de digitale versie van de Septembermededeling op Examenblad.nl (www.examenblad.nl)

kunt u via de link de syllabus openen

# kunst (beeldende vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen)

III.2.2.1 Nederlands

Voor de verdeling van de scorepunten wordt uitgegaan van circa 60% scorepunten voor de

vragen en 40% scorepunten voor de samenvatting.

De regelingen voor beoordeling bij incorrecte formuleringen en onjuist taalgebruik gelden

onverkort voor alle kandidaten, dus ook voor dyslectische kandidaten en kandidaten die nog

maar kort in Nederland zijn.

Naar aanleiding van vragen over de spelling: In 2013 geldt alleen de officiële spelling van

2005.

Page 20: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

20 / 33

In de maartmededeling wordt een document opgenomen met aandachtspunten bij de correctie

van het centraal examen Nederlands.

III.2.2.2

Naar aanleiding van vragen over de centrale examens moderne vreemde talen havo en vwo

2012:

Vraagvormen:

De centrale examens moderne vreemde talen voor het havo/vwo bestaan uit vragen en

opdrachten van de vorm: meerkeuzevragen, voorgestructureerde vragen en open vragen.

De meerkeuzevragen die in de examens voorkomen, maken samen ongeveer 60 procent van

de scorepunten uit. Voorgestructureerde vragen en open vragen maken samen ongeveer 40

procent van de scorepunten uit. De verhouding voorgestructureerde vragen en open vragen

kan per examen variëren. Zie ook ‘2.3 Vraagvormen’ in de ‘Syllabus modern vreemde talen

havo 2013’.

Europees referentiekader:

Het ERK-niveau van tekst en opgaven in de centrale examens moderne vreemde talen havo

komt overeen met de beschrijving die in de ‘Syllabus moderne vreemde talen havo 2013’ is

opgenomen. Deze ERK-beschrijving is gebaseerd op het Koppelingsonderzoek van Cito uit

2006 voor Duits, Engels en Frans en het Koppelingsonderzoek 2007 voor Arabisch, Russisch,

Turks en Spaans. In deze onderzoeken is de relatie onderzocht tussen enerzijds het

examenprogramma en het ERK en anderzijds de examenopgaven en het ERK. Voor deze

onderzoeken is een groot aantal experts uit Nederland geraadpleegd. Omdat het ERK een vrij

algemene niveaubeschrijving biedt als het gaat om het domein leesvaardigheid, bestaat de

mogelijkheid dat de uitkomsten van de onderzoeken er anders zouden hebben uitgezien als

ook internationale experts zouden zijn geraadpleegd. Het is daarom ook dat de eis dat de

moeilijkheidsgraad van de examens van jaar tot vergelijkbaar moet zijn voor het CvE

belangrijker is dan een ERK-niveaubeschrijving per tekst en opgaven. Wel dient de ERK-

beschrijving voor examenmakers mede als uitgangspunt en ook voor docenten kan het voor de

voorbereiding op het examen deze functie hebben.

III.2.2.3 Fries

In lijn met de centrale examens moderne vreemde talen havo is de zittingsduur Fries voor

havo vastgelegd op 150 minuten.

Sinds het examenjaar 2012 wordt scholen verzocht ten behoeve van de normering ook voor

Fries de scores van alle kandidaten in het programma WOLF te verwerken.

III.2.2.4 wiskunde A, B

Aan de syllabus van 2014 is in een bijlage een lijst toegevoegd van veel gebruikte

examenwerkwoorden met hun betekenis. Deze lijst sluit aan bij de gangbare praktijk bij de

centrale examens en is als zodanig ook bruikbaar voor de centrale examens van 2013. Als in

een examen een van de woorden uit die lijst wordt gebruikt, geldt de betekenis die hieraan in

deze lijst is gegeven. Deze lijst met mogelijke examenwoorden is niet uitputtend.

De kruisjes in de tabel geven aan bij welke wiskundevakken van havo en vwo het woord met

de aangegeven betekenis gebruikt wordt. Als er geen kruisje staat, kan het woord wel in het

betreffende examen worden gebruikt maar dan wordt ter plekke aangegeven hoe het verstaan

moet worden.

Aan de syllabus wiskunde B voor 2013 zijn twee voorbeeldopgaven toegevoegd in het

hoofdstuk over de algebraïsche vaardigheden. Het betreft hier geen uitbreiding maar een

verduidelijking.

Page 21: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

21 / 33

III.2.2.5 natuurkunde

In het centraal examen natuurkunde zal vanaf 2013 gebruik gemaakt worden van de

binasnotatie voor eenheden. Dat wil zeggen dat bijvoorbeeld ms-1 geschreven zal worden in

plaats van m/s. Dit gebeurt zowel in de opgaven als in het correctievoorschrift.

Naar aanleiding van vragen uit het veld is besloten de vakspecifieke regels aan te passen. De

wijzigingen op een rij:

- Er is een regel toegevoegd met betrekking tot het toekennen van een scorepunt voor

het gebruik van een formule.

- De oude regel 5 “In het geval van een foutieve oplossingsmethode, waarbij geen of

slechts een beperkt aantal deelscorepunten kunnen worden toegekend, mag het

laatste scorepunt niet worden toegekend.” is komen te vervallen.

- De overige regels met betrekking tot het laatste scorepunt zijn anders gestructureerd,

maar zijn inhoudelijk ongewijzigd.

Dit najaar verschijnt een publicatie op www.cve.nl (en hoogstwaarschijnlijk in de NVOX)

waarin de vakspecifieke regels en in het bijzonder de wijzigingen, nader worden toegelicht.

III.2.2.6 scheikunde

In hoofdstuk 3 van de syllabus voor 2014 is de toelichting op de specificaties over

reactievergelijkingen uitgebreid. Dit naar aanleiding van vragen uit het veld. Het betreft hier

geen uitbreiding van de examenstof maar een verduidelijking. Deze informatie kan ook van

nut zijn voor het centraal examen van 2013.

III.2.2.7 aardrijkskunde

De toegestane drukken van de Grote Bosatlas in 2013:

- Voor havo alleen de 53e druk

- Voor vwo de 52e en 53e druk

III.2.2.8 geschiedenis

Het centraal examen havo en vwo geschiedenis wordt afgenomen volgens het

examenprogramma (tijdelijke afwijking) dat is toegelicht in de syllabus geschiedenis 2013.

De thema's zijn voor 2013:

• De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965

en

• De Republiek in een tijd van vorsten.

III.2.2.9 economie

In 2012 is op het havo voor het eerst economie geëxamineerd volgens het nieuwe

examenprogramma. Het nieuwe examen heeft een tijdsduur van 3 uur.

Zie de bijlage ‘Informatie over het nieuwe examen economie havo (2012)’

Bij het centraal examen volgens het nieuwe examenprogramma economie havo (in 2013 het

enige programma havo) is de grafische rekenmachine NIET toegestaan, de eenvoudige

rekenmachine uit het basispakket uiteraard wel. Bij het centraal examen volgens het oude

examenprogramma economie (in 2013 voor alle kandidaten vwo) is de grafische rekenmachine

toegestaan..

III.2.2.10 filosofie

Het onderwerp Emotie wordt bij havo gecontinueerd.

III.2.2.11 kunst (beeldende vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen)

Vanaf 2009 hebben de vakken kunst (beeldende vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen)

havo een centraal examen. Dit centraal examen is voor al deze vakken hetzelfde en heeft

mede daarom ook een eigen naam gekregen: kunst (algemeen). Kunst (algemeen) kan

bovendien ook als vak met uitsluitend een centraal examen worden gekozen.

Page 22: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

22 / 33

Bij de afname van het centrale examen kunst (beeldende

vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen) wordt de computer gebruikt. In 2013 wordt het

examen alleen in Autoplay aangeboden en niet in ExamenTester. (zie ook § I.4 Computers en

examen). Bij deze afnamevorm met Autoplay fungeert de computer als multimediaal middel

voor het presenteren van het examen. De kandidaten antwoorden op papier, ook de correctie

gaat zoals bij papieren examens gebruikelijk. Voor deze examenvorm is een gedegen

voorbereiding van groot belang. Daarom ontvangen alle scholen met examenkandidaten kunst

(beeldende vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen) in december 2012 een informatieve

brief met verwijzing naar een handleiding en voorbeeldexamen op www.cito.nl.

Bekijk ook de informatiebrochure 'De nieuwe kunstvakken in de vernieuwde tweede fase' op

Examenblad.nl onderaan deze paragraaf.

Het brede centraal examen van de vakken kunst (beeldend/dans/drama/muziek/algemeen) is

door zijn multimediale karakter niet goed maakbaar voor kandidaten met een visuele of

auditieve beperking. Scholen kunnen kandidaten melden via het speciale formulier voor

examens voor kandidaten met een visuele of auditieve beperking (zie ook de toelichting van

DUO/Examendiensten bij het formulier voor bestelling examens). Aan de school wordt dan een

gecommitteerde van de staatsexamencommissie toegewezen die samen met de eigen docent

een vervangend semi-mondeling examen maakt.

De school kan overwegen of het haalbaar en gewenst is om een kandidaat met een visuele of

auditieve beperking in plaats van kunst (beeldend/dans/drama/muziek/algemeen) examen af

te laten leggen in één van de 'oude' kunstvakken.

Zie ook de brochure over de nieuwe kunstvakken op Examenblad.nl

Examenzitting 2013, 1e tijdvak

In 2013 wordt in het eerste tijdvak het centraal examen kunst (beeldende

vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen) op één moment aangeboden. Als een school veel

kandidaten heeft en daarvoor te weinig computers, kan de school middels quarantaine het

examen in twee groepen afnemen. Het rooster biedt daartoe voor zowel havo als vwo

voldoende mogelijkheden.

• Brochure: De nieuwe kunstvakken in de vernieuwde tweede fase

III.2.2.12 muziek

De examenvorm van de centrale examens muziek vwo is in 2013 in tegenstelling tot

voorgaande jaren alleen papier met audio-cd’s. Zie voor meer informatie paragraaf I.4

Computers en examen.

III.2.2.13 tekenen, handvaardigheid, textiele vormgeving

Het centraal examen heeft betrekking op de periode van het romaans tot heden, met nadruk

op de periode vanaf 1800. Kunst, architectuur en vormgeving vanaf het neoclassicisme in de

19de eeuw tot heden komen derhalve in het examen aan de orde.

In het examen 2013 zal uit de periode van vóór 1800 aandacht worden besteed aan de

middeleeuwen. Het centraal examen 2013 gaat over rijkdom en over de verschillende

manieren waarop en redenen waarom kunstenaars, architecten en vormgevers weelde en

waarde(n) in hun werk tot uitdrukking brengen.

Bekijk voor een toelichting op opbouw en bevraging in het centraal examen tekenen,

handvaardigheid, textiele vormgeving havo paragraaf 3.3 in de ‘Syllabus beeldende vakken

havo 2013’.

Page 23: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

23 / 33

III.3 Vmbo algemene vakken

III.3.1 algemene opmerkingen

Van de examenprogramma's wordt jaarlijks een vast gedeelte centraal geëxamineerd. Dat

c.e.-deel is nader toegelicht in de syllabus, waardoor docenten hun leerlingen op het centraal

examen kunnen voorbereiden.

Examenprogramma’s en syllabi voor 2013 zijn te raadplegen op Examenblad.nl, kies jaarring

2013 (www.examenblad.nl).

III.3.2 leeswijzer globale examenprogramma’s

Het is gebleken dat de lay-out van de globale examenprogramma’s onduidelijkheid kan creëren

over wat wel en niet tot de centraal examenstof behoort. Zie voor uitleg de leeswijzer globale

examenprogramma’s in de Septembermededeling op Examenblad.nl (www.examenblad.nl).

III.3.3 mededelingen per vak

algemene vakken vmbo vakspecifieke informatie * syllabi* 2013

Nederlands info Ne ce 2013 syllabus

Frans info Fa ce 2013 syllabus

Duits info Du ce 2013 syllabus

Engels info En ce 2013 syllabus

Spaans, Turks, Arabisch info Sp Tu Ar ce 2013 syllabus

Fries info Fr ce 2013 syllabus

maatschappijleer II info ma2 ce 2013 syllabus

wiskunde info wi ce 2013 syllabus

natuur- en scheikunde I info nask1 ce 2013 syllabus

natuur- en scheikunde II info nask2 ce 2013 syllabus

biologie info bi ce 2013 syllabus

aardrijkskunde info ak ce 2013 syllabus

geschiedenis info gs ce 2013 syllabus

economie info ec ce 2013 syllabus

beeldende vorming info beeldend ce 2013 syllabus

Muziek ** info muziek ce 2013 syllabus

dans, drama ** info dans drama ce 2013 syllabus

* In de digitale versie van de Septembermededeling op Examenblad.nl

(www.examenblad.nl) kunt u de vakspecifieke informatie en de syllabus openen door

op de link te klikken.

** Voor specifieke informatie over verklanking-spraak bij Autoplay-examens vmbo, zie

het document “‘centrale examens en kandidaten met een beperking – nadere

toelichting’ onderaan paragraaf I.3 van deze Septembermededeling.

III.4 Mededelingen centrale examens beroepsgericht

III.4.1 Algemene opmerkingen

In deze paragraaf worden de termen 'praktijkexamen' en 'cspe' als synoniemen gebruikt.

De paragrafen III.4.2 t/m III.4.7 bevatten informatie die relevant is voor alle beroepsgerichte

vakken.

In het bijzonder wordt de directeur, de examensecretaris en de docenten gewezen op de

nieuwe richtlijnen voor het omgaan met examentijd (III.4.3).

Page 24: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

24 / 33

Paragraaf III.4.3 bevat daarnaast zoals te doen gebruikelijk

- de Instructie voor de Examinator – het gedeelte dat gemeenschappelijk is voor alle cspe’s;

- de richtlijnen voor de geheimhouding;

- een explicitering van de regelgeving over het herkansen van het cspe.

Per beroepsgericht vak is de specifieke informatie opgenomen paragraaf III.5.

III.4.2 Aanlevering van cspe’s

Op drie tijdstippen ontvangt de school een zending met (papieren en/of digitale)

examendocumenten.

A. 6 maart 2013: Cito-zending nr. 1 cspe’s

B. 11, 12 of 13 maart 2013: DUO-zending cspe’s

C. 13 maart 2013: Cito-zending nr. 2 cspe’s

Zie ook het tijdschema van werkzaamheden (Septembermededeling hoofdstuk IV)

A: Cito-zending nr. 1 (6 maart 2013) is bestemd voor de examinator die de inhoud kortsluit

met de examensecretaris.

Als deze zending op 8 maart 2013 nog niet is ontvangen, dient de examensecretaris onverwijld

contact op te nemen met Cito, Bedrijfsbureau CE, Postbus 1034, 6801 MG Arnhem,

e-mail: [email protected]..

Per cspe bevat Cito-zending nr. 1 twee exemplaren van de volgende examendocumenten:

- examenopgaven

- evt. bijlagen

- evt. uitwerkbladen

- instructie voor de examinator

- evt. bijzondere materialen (zoals A1- en A3-tekeningen)

- een cd-rom/dvd met de nieuwe versie van het computerprogramma MiniTester

en een aantal voorbeelden van digitale minitoetsen en de installatie- en

gebruikershandleiding (als pdf) zie ook III.4.6.

Aan de hand van de inhoud van dit pakket kunnen examinatoren en examensecretaris de

organisatie van het cspe afstemmen.

B: De zending vanuit DUO/Examendiensten (11, 12 of 13 maart 2013) bevat de papieren

examendocumenten voor de kandidaten. Deze zending bevat verzegelde sets in

kandidatenaantal:

- examenopgaven

- evt. bijlagen

- evt. uitwerkbladen

- evt. bijzondere materialen (zoals A1- en A3-tekeningen)

Bij problemen gelieve de examensecretaris direct contact op te nemen met DUO, afdeling

Examendiensten in Groningen, tel: 050-5998933 of e-mail: [email protected]).

C: Cito-zending nr. 2 (13 maart 2013) bevat:

- een dvd/cd-rom met de handleiding: Applicaties cspe 2013 (zie ook III.4.5) en de

bestanden bij alle cspe’s

dit zijn de digitale bestanden bij de praktische opdrachten en de bestanden ten

behoeve van de digitale minitoetsen

NB: deze dvd/cd-rom bevat geen pdf’s ten behoeve van papieren minitoetsen, zie ook

III.4.6

- per cspe: twee (papieren) exemplaren van het correctievoorschrift.

Page 25: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

25 / 33

In een separate zending worden de wachtwoorden toegezonden.

Indien deze zending op 15 maart 2013 nog niet ontvangen is, dient de examensecretaris

onverwijld contact op te nemen met Cito, Bedrijfsbureau CE, Postbus 1034, 6801 MG Arnhem,

e-mail: [email protected].

Voor anderen dan de examensecretaris en de desbetreffende examinatoren blijven de

examendocumenten geheim. Bij digitale examendocumenten kan de systeembeheerder hierop

een uitzondering vormen. Deze moet zowel het programma voor afname van de minitoetsen

als de ICT-toepassingen bij de cspe’s tijdig voor aanvang van de examens installeren en

uittesten.

III.4.3 Richtlijnen bij de praktijkexamens

De Instructie voor de Examinator bevat richtlijnen voor onder meer geheimhouding,

voorbereiding, afname, tijdsduur van de onderdelen, beoordeling en herkansing van de

praktijkexamens. Expliciet vermeld zijn onder meer ‘Richtlijnen met betrekking tot de

geheimhouding’.

In het document 'Instructie voor de Examinator cspe's 2013.pdf' kunt u zien hoe de Instructie

voor de Examinator voor alle beroepsgerichte vakken er uit ziet.

Het document ‘herkansing van het cspe.pdf’ geeft een explicitering van de regelgeving over

het herkansen van het cspe.

NIEUW: richtlijnen examentijd cspe

Bij de afname van het cspe gelden nieuwe richtlijnen voor het omgaan met het begrip

examentijd. De ‘richtlijnen examentijd cspe’ hebben invloed op de organisatie, de afname en

de beoordeling van het cspe.

Het is van belang dat zowel de examensecretaris als de examinatoren zich tijdig op de hoogte

stellen van de nieuwe richtlijnen.

In de digitale versie van deze Septembermededeling op Examenblad.nl is het document

‘richtlijnen examentijd cspe’ te openen door te klikken op de onderstaande link.

• Richtlijnen examentijd cspe

III.4.4 Grijze vlekken exemplaren

Zending A (Cito-zending nr.1, zie III.4.2) bevat examendocumenten.

Bij alle cspe’s wordt met ‘grijze vlekken exemplaren’ gewerkt. In deze zogenoemde ‘grijze

vlekken exemplaren’ is alleen de informatie zichtbaar die noodzakelijk is voor de voorbereiding

op de afname van het cspe. De informatie die bij de voorbereiding niet nodig is, is onleesbaar

gemaakt door deze met een grijze vlek te bedekken.

Bij de zendingen B en C (zie § III.4.2 van de Septembermededeling) wordt niet meer met

grijze vlekken gewerkt.

Het is van belang dat de examinator voorafgaand aan de afname van het cspe exact weet wat

er in het cspe gevraagd wordt en hoe het afnameproces verloopt. Het is daarom van belang,

dat de examinator voorafgaand aan de afname het cspe zelf maakt. Het grijze vlekken

exemplaar is hiervoor minder geschikt. Daarom mag de examinator een kandidaat exemplaar

uit zending B maximaal vijf werkdagen voorafgaand aan de daadwerkelijke start van de

afname inzien. Zie ook de vakspecifieke informatie.

Page 26: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

26 / 33

III.4.5 Overzicht onderdelen en ICT in de praktijkexamens

Van ieder praktijkexamen 2013 is vanaf 4 december 2012 een overzicht beschikbaar waarin de

tijdsduur van de onderdelen, de toegestane hulpmiddelen en de plaats van de minitoetsen is

vermeld.

Bovendien is het ICT-gebruik bij de praktijkexamens in dit overzicht opgenomen.

Dit overzicht kunt u vanaf 4 december openen door te klikken op de link in de digitale versie

van de Septembermededeling op Examenblad.nl.

III.4.6 Afname minitoetsen praktijkexamens

De minitoetsen bij de beroepsgerichte examens worden afgenomen met het speciale

computerprogramma voor de minitoetsen, MiniTester geheten.

Alle varianten van alle minitoetsen verklankbaar

Alle varianten van alle minitoetsen zijn verklankt. Daardoor kan de kandidaat

geluidsfragmenten afspelen waarin de tekst van het beeldscherm wordt voorgelezen.

Deze verklanking werkt op dezelfde manier als de verklanking in de d-versie (dyslexie-versie)

die bekend is van de digitale centrale examens in de algemene vakken in ExamenTester.

Hoewel de verklanking bedoeld is voor dyslectische kandidaten, kunnen alle kandidaten tijdens

het maken van een minitoets eventueel besluiten om de tekst te laten verklanken. Kandidaten

die gebruik willen maken van de geluidsfragmenten dienen te beschikken over een

hoofdtelefoon.

Voorbeeldminitoetsen

Scholen ontvangen bij de eerste zending praktijkexamens van Cito (zending A, 6 maart 2013,

zie III.4.2) een cd-rom/dvd met MiniTester inclusief een aantal voorbeelden van minitoetsen.

Welke voorbeeldminitoetsen per vak worden geleverd staat in het ‘Overzicht onderdelen en

ICT in de praktijkexamens’ (zie III.4.5).

Testen MiniTester op netwerk van de school

Scholen wordt geadviseerd om MiniTester tijdig uit te testen, bijvoorbeeld door de voorbeelden

van de minitoetsen bij leerlingen af te nemen. 13 maart 2013 (zending C, tweede zending van

Cito zie III.4.2) ontvangen scholen de minitoetsen cspe BB, KB en GL 2013. Het uittesten van

MiniTester gebeurt bij voorkeur vóór 13 maart.

Digitale afname van minitoetsen niet mogelijk?

Een school die geen digitale minitoetsen kan afnemen, dient een verzoek tot het ontvangen

van de pdf-versie van de Minitoetsen per e-mail te verzenden aan [email protected].

Dit bericht dient te voldoen aan de volgende voorwaarden:

- Het bericht dient afkomstig te zijn van de examensecretaris.

- Het bericht bevat de redenen waarom de school af wil zien van digitale afname.

Na akkoord van het CvE wordt binnen vijf werkdagen de pdf-versie (van de opgaven en de

antwoordbladen) ter beschikking gesteld aan de school. De school vermenigvuldigt de

antwoordbladen bij de minitoetsen in kandidaataantallen en gebruikt de pdf’s op beeldscherm

tijdens de afname van de minitoetsen.. De wachtwoorden voor de pdf’s worden verzonden

naar het e-mailadres van de examensecretaris. De examensecretaris verneemt dan tevens hoe

de examinatoren kunnen beschikken over de correctievoorschriften bij de papieren

minitoetsen.

Page 27: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

27 / 33

III.4.7 Cspe GL

Bij het cspe GL worden de volgende groepen van verwante vakken onderscheiden:

groep 1

Bouw

groep 2

MEI

groep 3

Z&W

timmeren metaaltechniek verzorging

metselen elektrotechniek uiterlijke verzorging

schilderen installatietechniek zorg-en-welzijn-breed

fijnhoutbewerken metalektro

bouw-breed instalektro

techniek-breed

groep 4

HAV

groep 5

Consumptief

groep 6

ITI

administratie horeca ict-route

handel en verkoop bakken technologie in de GL

mode en commercie consumptief-breed intersectoraal

handel en Administratie

groep 7

landbouw

plantenteelt

groene ruimte

bloembinden en -schikken

dierhouderij en -verzorging

verwerking agr producten

landbouw-breed

Voor de vakken binnen de GL-groep is er één identiek cspe.

Voor grafimedia GL wordt ook een cspe aangeboden.

Voor voertuigentechniek GL en transport en logistiek GL worden cse’s GL aangeboden.

Herkansen van het cspe GL: anders dan bij BB en KB!

Voor wat betreft het herkansen geldt artikel 51 van het Eindexamenbesluit.

Daarin staat dat een kandidaat in GL/TL het recht heeft om het centraal examen in één vak te

herkansen. Dat is niet veranderd bij de invoering van het cspe GL. Concreet betekent dit dat

een GL-kandidaat kan kiezen tussen herkansen van óf het cse GL/TL van een algemeen vak óf

het cspe GL.

Daarmee verschilt de herkansingsregeling in GL met die in BB en KB (waar de leerling zijn

herkansingsrecht kan uitoefenen op zowel het cspe en daarnaast op het c.e. van de algemene

vakken).

Voor wat betreft de organisatie van de herkansing betekent dit een aandachtspunt voor de

school:

Een GL-kandidaat zal dus eerst de uitslag moeten afwachten alvorens hij besluit in welk vak hij

gaat herkansen. In 2013 kan de uitslag worden vastgesteld op 12 juni. De school heeft dan

nog één week voor de afname van het cspe GL bij herkansers.

Page 28: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

28 / 33

III.5 Informatie per beroepsgericht programma

sector techniek vakspecifieke informatie * syllabi * 2013

bouwtechniek-timmeren info BTt ce 2013 syllabus

bouwtechniek-metselen info BTm ce 2013 syllabus

bouwtechniek-schilderen info BTs ce 2013 syllabus

bouwtechniek-

fijnhoutbewerken

info BTf ce 2013 syllabus

bouw-breed info Bbr ce 2013 syllabus

elektrotechniek info ET ce 2013 syllabus

installatietechniek info IT ce 2013 syllabus

metaaltechniek info MT ce 2013 syllabus

metalektro info ME ce 2013 syllabus

instalektro info IE ce 2013 syllabus

grafimedia info GM ce 2013 syllabus

transport en logistiek info T&L ce 2013 syllabus

voertuigentechniek info VT ce 2013 syllabus

sector zorg en welzijn vakspecifieke informatie * syllabi *

uiterlijke verzorging info UV ce 2013 syllabus

verzorging info VZ ce 2013 syllabus

zorg-en-welzijn-breed info ZWbr ce 2013 syllabus

sector economie vakspecifieke informatie * syllabi *

administratie info AD ce 2013 syllabus

handel en verkoop info HV ce 2013 syllabus

mode en commercie info MC ce 2013 syllabus

handel en administratie info HA ce 2013 syllabus

consumptief-horeca info COhor ce 2013 syllabus

consumptief-bakken info CObak ce 2013 syllabus

consumptief-breed info CObr ce 2013 syllabus

sector landbouw vakspecifieke

informatie *

syllabi

* BB

syllabi

* KB

syllabi

* GL

landbouw-breed info LB ce 2013 syllabus syllabus

plantenteelt info LNplant ce 2013 syllabus syllabus

groene ruimte info LNgroen ce

2013

syllabus syllabus syllabus

bloembinden en -schikken info LNbloem ce

2013

syllabus syllabus

dierhouderij en -verzorging info LNdier ce 2013 syllabus syllabus

verwerking agrarische

producten

info LNvap ce 2013 syllabus syllabus

agrarische techniek info LNat ce 2013 x syllabus x

agrarische

bedrijfseconomie

info LNab ce 2013 x syllabus x

Page 29: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

29 / 33

nieuwe beroepsgerichte

vakken

vakspecifieke informatie * syllabi *

ict-route info ict-route ce 2013 syllabus

Intersectoraal info intersectoraal ce 2013 syllabus

techniek-breed info tn-breed ce 2013 syllabus

technologie in de GL info technoGL ce 2013 syllabus

sport, dienstverlening en

veiligheid

info sdv ce 2013 syllabus

* In de digitale versie van de Septembermededeling op Examenblad.nl

(www.examenblad.nl) kunt u de vakspecifieke informatie en de syllabus openen door

op de link te klikken.

III.6 Contactadressen bij de examens

III.6.1 Examenlijn College voor Examens

Bij vermoede onvolkomenheden in examenopgave of correctievoorschrift

Postbus 315, 3500 AH Utrecht

tel.: 030-2843055

e-mail: [email protected]

III.6.2 Dienst Uitvoering Onderwijs/Examendiensten

Problemen met examendocumenten, pooling en waardepapieren

Postbus 30158, 9700 LK Groningen

tel: 050-5998933

email: [email protected].

III.6.3

Zendingen examendocumenten vanuit Cito

Cito, Bedrijfsbureau CE, Postbus 1034, 6801 MG Arnhem,

e-mail: [email protected].

III.6.4 Ict-examenhelpdesk

Er is een ict-examenhelpdesk ingericht voor problemen m.b.t. de installatie en de werking van

de software die bij de examenafnames ingezet wordt.

Informatie over de bereikbaarheid en openingstijden van deze helpdesk vindt u op

http://centraalexamen.cito.nl , onder Ict-examenhelpdesk.

Page 30: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

30 / 33

IV tijdschema van werkzaamheden voor de eindexamens vwo, havo, vmbo,

schooljaar 2012/2013

2012/2013,

maand

voor wie Gebeurtenis

eind september alle scholen Ontvangst van de formulieren opgave aantal examenkandidaten

2013 vwo, havo en vmbo

voor 1 oktober alle scholen Aan de inspectie zenden: het examenreglement en het

programma van toetsing en afsluiting

wo 3 oktober alle scholen Ontvangst computerprogramma ExamenTester 2.10 en FT-

examen

voor 15

oktober

vwo-scholen met cpe

beeldende vakken

Opsturen van het formulier opgave aantal examenkandidaten

vwo 2013 indien tevens kandidaten worden opgegeven voor het

centraal praktisch examen in een van de beeldende vakken

voor 1

november

alle scholen Opsturen van de formulieren opgave aantal examenkandidaten

2013 aan DUO, Examendiensten, het origineel van de

formulieren vwo, havo en vmbo

november alle scholen Ontvangst van de brochure

"diploma's en andere

waardepapieren"

wo 28

november

vwo-scholen met cpe

beeldende vakken

Ontvangst opgaven cpe beeldende vakken vwo per

aangetekende post

december alle scholen Ontvangst van de terugmeldingsformulieren

periode ma 3

t/m vr 9

december

vwo-scholen met cpe

beeldende vakken

In deze periode worden voor het cpe beeldende vakken vwo de

opgaven en het formulier ten behoeve van de procesbeschrijving

aan de kandidaten uitgereikt

1 januari 2013 vwo-scholen met cpe

beeldende vakken

Aanvang afname cpe beeldende vakken vwo

wo 16 januari Alle scholen Ontvangst voorbeeldmateriaal t.b.v computerprogramma

ExamenTester 2.10 voor die scholen die de eerste deadline

Systeemcheck hebben gehaald

wo 6 februari vmbo GL en TL Ontvangst cpe beeldende vakken vmbo per aangetekende post

maart alle scholen Maartmededeling over organisatorische zaken, met o.m. de

''aangewezen vakken'' en het rooster van het 2e tijdvak

wo 6 maart

vmbo BB, KB en GL Ontvangst zending A voor de cspe’s (1e vanuit Cito) en de

netwerkversie van MiniTester om deze tijdig te kunnen testen

(zie III.4.2.) . De inloggegevens worden separaat toegezonden.

wo 6 maart Alle scholen Ontvangst voorbeeldmateriaal t.b.v computerprogramma

ExamenTester 2.10 voor die scholen die de tweede deadline

Systeemcheck hebben gehaald

ma 11, di 12 of

wo 13 maart

vmbo BB, KB en GL Ontvangst zending B voor de cspe’s, vanuit DUO,

Examendiensten (pakketten met de opgaven voor de

kandidaten) (zie III 4.2)

wo 13 maart vmbo BB, KB en GL Ontvangst zending C voor de cspe’s (2e vanuit Cito) (zie III.4.2.)

De wachtwoorden worden separaat toegezonden.

voor vr 15

maart

alle scholen Ontvangst van Cito van:

- instructie voor het verzamelen van de afnamegegevens t.b.v.

de normering waarin opgenomen informatie over de Cito-

verwerking in 2013

ma 18 maart vmbo GL en TL Start cpe beeldende vakken

wo 20 maart alle scholen vmbo BB Ontvangst packages met flexibele digitale centrale examens BB

Page 31: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

31 / 33

en KB met

ExamenTester

en KB

Wachtwoorden worden separaat verzonden

Eind maart alle scholen De scholen ontvangen de poolingbrieven 2e correctie van DUO

i 2 april vmbo BB, KB en GL Aanvang cspe BB, KB en GL

Aanvang flexibele digitale examens BB en KB

ma 15, di 16of

wo 17 april

alle scholen Ontvangst van de pakketten met examenopgaven voor het

centraal schriftelijk examen in het eerste tijdvak

N.B. De pakketten moeten direct door de school in ontvangst

worden genomen, gecontroleerd en veilig opgeborgen

wo 17 april alle scholen vmbo BB

en KB

Ontvangst terugval DVD vanuit Cito voor scholen die meedoen

met de flexibele digitale examens BB en KB

di 7 mei

vmbo, havo en vwo Uiterlijk 3 werkdagen voor het begin van het centraal examen

dienen de resultaten van de schoolexamens aan BRON te zijn

gemeld. Dit geschiedt door middel van het Onderwijsnummer of

BSN via de beveiligde site van DUO (www.duo.nl).

DUO heeft voor de scholen het stappenplan voor de

gegevensuitwisseling beschikbaar gesteld op www.duo.nl en zal

met gedetailleerdere informatie hierover aansluiten bij de

Maartmededeling 2013

uiterlijk wo 8

mei

alle scholen Worden de erratumbladen op de opgaven voor het eerste tijdvak

centrale examens per aangetekende post verstrekt.

vr 10 mei vmbo GL en TL Einddatum cpe beeldende vakken

ma 13 mei alle scholen Aanvang centraal schriftelijk examen

wo 22 mei vmbo BB, KB en GL Uiterste datum inzenden afnamegegevens via WOLF aan Cito:

- cspe (BB, KB en GL)

- cse beroepsgericht (GL)

Tevens uiterste datum voor “Dataretour naar Cito” van de

scores via het programma MiniTester

di 28 mei alle scholen Uiterste datum inzenden afnamegegevens via WOLF aan Cito:

- examens algemene vakken vmbo en havo/vwo die zijn

afgenomen in de periode van 13 mei t/m 21 mei

- cpe beeldende vakken vmbo

Tevens uiterste datum voor “Dataretour naar Cito” van de

scores via het programma Examentester

- van alle flexibele digitale BB- en KB-examens

vr 31 mei vmbo BB, KB en GL Einddatum eerste tijdvak cspe

vr 31 mei vmbo BB, KB en GL Uiterste datum voor opmerkingen over de centrale examens

beroepsgerichte programma's in verband met de normering door

het CvE in het eerste tijdvak

ma 3, di 4 of

wo 5 juni

alle scholen Ontvangst van de pakketten met examenopgaven voor het

centraal examen tweede tijdvak.

N.B. De pakketten moeten direct door de school in ontvangst

worden genomen, gecontroleerd en veilig opgeborgen

ma 3 juni alle scholen Uiterste datum inzenden afnamegegevens via WOLF aan Cito:

- examens algemene vakken vmbo, alle vakken havo/vwo die

zijn afgenomen in de periode 22 mei tot en met 29 mei

wo 5 juni vmbo BB, KB en GL Bekendmaking normering 1e tijdvak beroepsgerichte

programma's vmbo om 08.00 uur op www.examenblad.nl en

www.cito.nl

wo 5 juni vmbo BB, KB Begin van het tweede tijdvak voor de cspe BB, KB

wo 5 juni alle scholen Uiterste datum voor inzenden opmerkingen over de centrale

examens algemene vakken in verband met de normering door

het CvE in het eerste tijdvak.

Page 32: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

32 / 33

uiterlijk wo 5

juni

alle scholen Worden de erratumbladen op de opgaven voor het tweede

tijdvak centrale examens per aangetekende post verstrekt.

wo 12 juni vmbo-scholen Bekendmaking normering 1e tijdvak algemene vakken vmbo,

om 08.00 uur op www.examenblad.nl en www.cito.nl

wo 12 juni vmbo scholen GL Begin van het tweede tijdvak voor de cspe GL

do 13 juni vwo-havo scholen Bekendmaking normering 1e tijdvak vwo en havo, om 08.00 uur

op www.examenblad.nl en www.cito.nl

ma 17 juni

voor 12.00 uur

alle scholen Aan DUO doorgeven (registreren in BRON) welke kandidaten

deelnemen aan het tweede tijdvak. Dit geschiedt door middel

van het Onderwijsnummer of BSN via de beveiligde site van

DUO (www.duo.nl).

Hierbij kunnen de volgende zaken aan de orde zijn:

- kandidaten die aan de herkansing deelnemen, met vermelding

van het vak waarin examen wordt afgelegd;

- kandidaten die bij een of meer zittingen van het eerste tijdvak

verhinderd waren aanwezig te zijn en in de gelegenheid worden

gesteld in het tweede tijdvak hun examen voort te zetten of te

voltooien;

- de cijfers van het alsnog voltooide s.e. van alle kandidaten die

het s.e. niet hebben kunnen voltooien voor het eerste tijdvak.

ma 17 juni

voor 17.00 uur

scholen met een

kandidaat in een

aangewezen vak

Uiterste datum voor aanmelding aan DUO, Examendiensten van

de kandidaten voor het tweede tijdvak in een van de

aangewezen vakken (tweede tijdvak afgenomen door het

College voor Examens).

NB: De aanmelding geschiedt m.b.v. een aparte

aanmeldapplicatie. De school moet deze kandidaten ook

registreren bij BRON (zie 17 juni voor 12.00 uur).

Toelichting: de school moet de kandidaten die deelnemen aan

een aangewezen vak in het 2e tijdvak en/of deelnemen aan het

derde tijdvak registreren in BRON, mede t.b.v. eventuele

Inspectiecontrole. De separate aanmelding bij Examendiensten

is voor de afname van het centraal examen door het College

voor Examens.

ma 17, di 18,

wo 19 juni

alle scholen Tweede tijdvak, cse algemene vakken, voor de vakken waarbij

dit op school wordt afgenomen

wo 19 juni vmbo BB, KB en GL Einddatum tweede tijdvak cspe

vr 21 juni scholen met een

kandidaat in een

aangewezen vak

Aangewezen vakken: tweede tijdvak afgenomen door het

College voor Examens (CvE)

vr 21 juni alle scholen Uiterste datum voor inzenden:

- aan Cito: afnamegegevens tweede tijdvak via WOLF

- bij het CvE: opmerkingen over de centrale examens 2e tijdvak

in verband met de normering door het CvE

wo 26 juni alle scholen 08.00 uur Bekendmaking normering tweede tijdvak

wo 26 juni alle scholen Publicatie uitslagen 2e tijdvak aangewezen vakken

vr 28 juni

alle scholen Zo spoedig mogelijk na de vaststelling van de definitieve uitslag

na deelname aan het 1e tijdvak, doch uiterlijk 2 weken nadat de

uitslag van het desbetreffende examen is vastgesteld, stuurt

het bevoegd gezag de examengegevens elektronisch naar DUO

(registreren in BRON). Dit geschiedt door middel van het

Onderwijsnummer of BSN via de beveiligde site van DUO

(www.duo.nl).

Page 33: Mededeling College voor Examens Betreft de onderwijssector ......Mededeling College voor Examens Datum 25 september 2012 Kenmerk CvE-12.01945 Mededelingen over de eindexamens 2013

Mededeling

College voor Examens

Datum

25 september 2012

Kenmerk

CvE-12.01945

Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo

(septembermededeling)

Pagina

33 / 33

DUO heeft voor de scholen het stappenplan voor de

gegevensuitwisseling beschikbaar gesteld op www.duo.nl en zal

met gedetailleerdere informatie hierover aansluiten bij de

Maartmededeling 2013

ma 1 juli voor

17.00 uur

alle scholen Uiterste datum voor aanmelden aan DUO, Examendiensten van

de kandidaten voor het derde tijdvak, afgenomen door het

College voor Examens. In mei ontvangt de school van

Examendiensten nadere informatie.

Aanmeldingen na 1 juli 2013 worden niet in behandeling

genomen.

NB: De aanmelding geschiedt m.b.v. een aparte

aanmeldapplicatie. De school moet deze kandidaten ook

registreren bij BRON.

Toelichting: de school moet de kandidaten die deelnemen aan

een aangewezen vak in het 2e tijdvak en/of deelnemen aan het

derde tijdvak registreren in BRON, mede t.b.v. eventuele

Inspectiecontrole. De separate aanmelding bij Examendiensten

is voor de afname van het centraal examen door het College

voor Examens.

do 11 juli

alle scholen Zo spoedig mogelijk na de vaststelling van de definitieve uitslag

na deelname aan het 2e tijdvak, doch uiterlijk 2 weken nadat de

uitslag van het desbetreffende examen is vastgesteld, stuurt het

bevoegd gezag de examengegevens elektronisch naar DUO

(registreren in BRON). Dit geschiedt door middel van het

Onderwijsnummer of BSN via de beveiligde site van DUO

(www.duo.nl).

DUO heeft voor de scholen het stappenplan voor de

gegevensuitwisseling beschikbaar gesteld op www.duo.nl en zal

met gedetailleerdere informatie hierover aansluiten bij de

Maartmededeling 2013

3 werkdagen

vóór aanvang

van het derde

tijdvak examen

scholen met een

kandidaat in het

derde tijdvak

Aan DUO doorgeven (registreren in BRON) welke kandidaten

deelnemen aan het derde tijdvak, Dit geschiedt door middel van

het Onderwijsnummer of BSN via de beveiligde site van DUO

(www.duo.nl).

ma 12

augustus

scholen met een

kandidaat in het

derde tijdvak

Begin van het derde tijdvak. Data en plaatsen worden na

aanmelding bekend gemaakt.

do 29 augustus alle scholen Publicatie uitslagen 3e tijdvak

vr 13

september

alle scholen Zo spoedig mogelijk na de vaststelling van de definitieve uitslag

na deelname aan het 3e tijdvak, doch uiterlijk 2 weken nadat de

uitslag van het desbetreffende examen is vastgesteld, stuurt

het bevoegd gezag de examengegevens elektronisch naar DUO

(registreren in BRON). Dit geschiedt door middel van het

Onderwijsnummer of BSN via de beveiligde site van DUO

(www.duo.nl).

DUO heeft voor de scholen het stappenplan voor de

gegevensuitwisseling beschikbaar gesteld op www.duo.nl en zal

met gedetailleerdere informatie hierover aansluiten bij de

Maartmededeling 2013