CM\1003100NL.doc PE519.441v01-00

NL In verscheidenheid verenigd NL

EUROPEES PARLEMENT 2009 - 2014

Commissie buitenlandse zakenCommissie ontwikkelingssamenwerking

Subcommissie mensenrechten

12.9.2013

MEDEDELING AAN DE LEDEN

Betreft: SACHAROV-PRIJS VOOR DE VRIJHEID VAN DENKEN 2013

Bijgevoegd vindt u in alfabetische volgorde de lijst met kandidaten voor de Sacharov-prijs voor de vrijheid van denken 2013, alsook de redenen voor hun nominatie en een levensbeschrijving van hen, zoals de afdeling Actie voor mensenrechten die heeft ontvangen. De kandidaten zijn overeenkomstig het statuut van de Sacharov-prijs genomineerd door ten minste veertig leden van het Europees Parlement of door een fractie.

DIRECTORAAT-GENERAALEXTERN BELEID

PE519.441v01-00 2/19 CM\1003100NL.doc

NL

SACHAROV-PRIJS VOOR DE VRIJHEID VAN DENKEN 2013

Door fracties en individuele leden genomineerde kandidaten in alfabetische volgorde

Kandidaat Activiteit Voorgedragen door

1Reeyot Alemu

enEskinder Nega

Reeyot Alemu en Eskinder Nega zijn Ethiopische journalisten die gevangenisstraffen uitzitten voor terrorisme omdat ze de regering hebben bekritiseerd. In de gevangenis werd mevrouw Alemu clementie aangeboden in ruil voor getuigenissen tegen haar collega's. Zij weigerde en werd bestraft met eenzame opsluiting. Zelfs na een borstkankeroperatie moest ze onmiddellijk terug naar de smerige Kality-gevangenis.Eskinder Nega werd gearresteerd in 2011 en aangeklaagd op grond van de Ethiopische antiterrorismeverklaring. Hij had hierop kritiek uitgeoefend omdat deze verklaring zou worden gebruikt om journalisten en dissidenten te vervolgen. Deze veelgepubliceerde, onafhankelijke journalist en bekend criticus van de regering heeft daarnaast veel geschreven over de omstandigheden waaronder een Arabische Lente-achtige democratische beweging in Ethiopië zou kunnen ontstaan.

Ana Maria Gomes en veertig anderen

CM\1003100NL.doc 3/19 PE519.441v01-00

NL

2

Ales Bjaljatski, Eduard Lobau en

Mikola Statkevitsj namens alle

Belarussische politieke

gevangenen

Bijna drie jaar na de massale vreedzame demonstratie op het Onafhankelijkheidsplein in Minsk (19 december 2010) tegen de gemanipuleerde presidentsverkiezingen in Belarus, waarbij de dictator Alexander Loekasjenko opnieuw als winnaar uit de bus kwam, zitten nog steeds activisten en leden van de oppositie in de gevangenis of is hun vrijheid beperkt. Onder de gevangenen bevinden zich Mikola Statkevitsj, presidentskandidaat in 2010, Eduard Lobau, activist van het "Maladi-front" en Ales Bjaljatski, voorzitter van het mensenrechtencentrum "Viasna", een van degenen die hen probeerden te helpen.Er wordt fysieke en mentale druk op hen uitgeoefend. Ze mogen hun families en advocaten niet zien en zijn dusdanig geïsoleerd dat ze zelfs geen brieven en kranten mogen ontvangen. Toch blijven ze volhouden omdat ze geloven in hun strijd voor een vrij en democratisch Belarus.

Marek Migalski, Filip Kaczmarek, Jacek Protasiewicz en 39 anderen

3Michaïl

Chodorkovski

Michaïl Chodorkovski heeft tien jaar van een veertienjarige gevangenisstraf in Rusland uitgezeten. Hij werd onderworpen aan een oneerlijk proces na te hebben gepleit voor de ontwikkeling van de democratie en het maatschappelijk middenveld en na president Poetin in 2003 publiekelijk te hebben opgeroepen verantwoording af te leggen voor de systemische corruptie. In tegenstelling tot andere oligarchen weigerde hij zich te onderwerpen of te vluchten. Hij ging in de rechtszaal staan en eiste een onafhankelijke rechtspraak en eerbiediging van de rechtsstaat.

Werner Schulz en veertig anderen

PE519.441v01-00 4/19 CM\1003100NL.doc

NL

4 Edward Snowden

Klokkenluider Edward Joseph Snowden (VS, 1983) heeft een grote hoeveelheid geheime informatie over grootschalige programma's voor toezicht op communicatie openbaar gemaakt. Uit de onthullingen van Snowden bleek dat met deze spionageprogramma's op systematische en grote schaal inbreuk wordt gepleegd op de grondrechten, met name op de vrijheid van meningsuiting en het recht op privacy. Daardoor werd een baanbrekend wereldwijd debat op gang gebracht over grootschalig toezicht, geheimhouding door de regering en bescherming van persoonlijke informatie.

Fractie De Groenen/Vrije Europese AlliantieenConfederale Fractie Europees Unitair Links/Noords Groen Links

5De "Staande Man"-protesten in Turkije

De vreedzame protesten waren een reactie op de toenemende beknotting van de burgerrechten en de fundamentele vrijheden in Turkije en namen de vorm aan van stille, staande protesten. Erdem Gündüz was de eerste Staande Man. Ofschoon de protesten aanvankelijk gericht waren tegen plannen voor een bouwproject, brachten ze in Turkije de mensen die hunkeren naar een vrije, liberale en door eerbiediging van mensenrechten, f u n d a m e n t e l e vrijheden en minderheden gekenmerkte samenleving massaal op de been.

Marietje Schaake en veertig anderen

6

Het CNN-vrijheidsproject: Een eind aan moderne slavernij

"Vrijheidsproject: Een eind aan moderne slavernij" is een wereldwijde mediacampagne tegen slavenhandel, mensenhandel, gedwongen arbeid en kinderarbeid. Met meer dan vierhonderd rapporten wordt de aandacht gevestigd op het lijden van slachtoffers: van Mauritanië tot India en tot de Filippijnen. Het project steunt en beschermt lokale organisaties die een voortrekkersrol vervullen in de vrijheidsstrijd, en heeft nationale regeringen en mondiale instellingen gedwongen in actie te komen.

Boris Zala en veertig anderen

CM\1003100NL.doc 5/19 PE519.441v01-00

NL

7 Malala Yousafzai

Malala Yousafzai (16) strijdt voor het recht van meisjes op onderwijs, vrijheid en zelfbeschikking in de Swatvallei in Pakistan, waar het talibanregime meisjes verbiedt om naar school te gaan. In 2012 stapte een gewapende talibanstrijder op haar schoolbus, vroeg wie Malala Yousafzai was en beschoot haar en twee naast haar zittende meisjes. Hij wilde haar vermoorden en iedereen die met haar en haar strijd te maken heeft "een lesje leren". Ze overleefde de schietpartij echter en zet haar strijd nu voort.

PPE-Fractie: José Ignacio Salafranca, Elmar Brok, Michael Gahler, Arnaud Danjean, Joseph Daul, GayMitchell, Mairead McGuinness;S&D-Fractie: Hannes Swoboda, Véronique de Keyser; ALDE-Fractie: Guy Verhofstadt, Sir Graham Watson, Annemie Neyts-Uyttebroeck; Jean LambertECR-Fractie

PE519.441v01-00 6/19 CM\1003100NL.doc

NL

Reeyot Alemu en Eskinder Nega

Voorgedragen door Ana Maria Gomes en veertig anderen

Reeyot Alemu is een Ethiopische journaliste die een gevangenisstraf van vijf jaar uitzit in de Kality-gevangenis. Ze werd veroordeeld op basis van ongegronde beschuldigingen van terrorisme na in columns kritiek te hebben geuit op de regering. Alemu had eerder al vele kritische columns geschreven voor diverse onafhankelijke publicaties, waaronder Feteh, de Awramba Times en het nu opgeheven tijdschrift Change, waarin zij - volgens nieuwsberichten - soms kritiek leverde op het beleid van de regeringspartij, onder meer op het vijfjarenplan voor groei en transformatie.

Volgens lokale journalisten werd Alemu veroordeeld in januari 2012 en kreeg zij op grond van de zeer rekbare Ethiopische antiterrorismewet een boete opgelegd van 33 000 birr (1 500 dollar) wegens terroristische samenzwering en het beramen van een terreurdaad, het bezit van goederen voor het plegen van terreurdaden en betrokkenheid bij het bevorderen van of het verspreiden van informatie over een terreurdaad. Een hogere rechtbank in de Ethiopische hoofdstad Addis Abeba bracht de straf terug van veertien tot vijf jaar, schrapte twee beschuldigingen van terrorisme, maar handhaafde de laatste beschuldiging.

In de gevangenis werd Alemu clementie aangeboden in ruil voor getuigenissen tegen collega-journalisten. Ze weigerde echter en werd, omdat ze niet wilde meewerken, dertien dagen lang in eenzame opsluiting gehouden. Op dit moment zit ze vast in de Kality-gevangenis, die bekendstaat omdat het er zo smerig is. In 2012 werd ze ziek en werd, in een nabijgelegen ziekenhuis, een tumor uit haar borst verwijderd. Ze moest echter na de operatie onmiddellijk terug naar de gevangenis en kreeg geen gelegenheid te om te herstellen.

In 2012 won Reeyot Alemu de Courage in Journalism Award van de International Women's Media Foundation en in 2013 de UNESCO-Guillermo Cano World Press Freedom Prize. Een onafhankelijke internationale jury van mediaprofessionals prees haar om haar "uitzonderlijke moed., verzet en engagement voor de vrijheid van meningsuiting".

CM\1003100NL.doc 7/19 PE519.441v01-00

NL

Eskinder Nega (43) is een prominente Ethiopische journalist die werd veroordeeld tot een gevangenisstraf van achttien jaar wegens terrorisme. Voor zijn gevangenschap was Nega een veelgepubliceerde, onafhankelijke journalist en een bekend criticus van de regering van wijlen premier Meles Zenawi. Nega is getrouwd en heeft een zoon.

Nega werkt sinds 1993 als onafhankelijk journalist. In dat jaar richtte hij de krant Ethiopis op. Toen Ethiopis en een groot aantal andere titels waar Nega voor werkte, werden verboden, bleef hij artikelen schrijven waarin hij het machtsmisbruik van het Ethiopische regime bekritiseerde. Wegens zijn kritische verslaggeving heeft de regering Nega acht keer gevangengenomen.

Kort voor zijn laatste gevangenschap heeft Nega een onlinecolumn gepubliceerd waarin hij kritiek leverde op de vervolging van journalisten en dissidenten in het kader van de buitensporig rekbare Ethiopische antiterrorismeverklaring uit 2009 en opriep tot beëindiging van de politieke vervolgingen. In de maanden voor zijn arrestatie heeft hij veel geschreven over de omstandigheden waaronder een Arabische Lente-achtige democratische beweging in Ethiopië zou kunnen ontstaan.

Op 14 september 2011 hebben de autoriteiten Nega gearresteerd en uiteindelijk aangeklaagd op grond van de Ethiopische antiterrorismeverklaring. Ook beschuldigden ze hem van lidmaatschap van de verboden politieke partij Ginbot 7.

Vooraanstaande mensenrechtenorganisaties hebben de arrestatie en berechting van Nega veroordeeld en verklaard dat deze politiek gemotiveerd zijn. De VN-Werkgroep inzake willekeurige detentie heeft bepaald dat Ethiopië inbreuk heeft gepleegd op het internationaal recht door Eskinder gevangen te zetten wegens het "vreedzaam uitoefenen van het recht op vrije meningsuiting".

Op 27 juni 2012 werd Nega veroordeeld wegens terrorisme. Op 13 juli 2012 veroordeelde de rechtbank hem tot een gevangenisstraf van achttien jaar. Na herhaaldelijk uitstel van zijn beroep werden de veroordeling en straf van Eskinder Nega uiteindelijk op 2 mei 2013 door het Ethiopische hooggerechtshof bevestigd. Een van de aanklachten, "het leiden van een terroristische groepering", werd geschrapt, maar dat had geen invloed op het vonnis.

In mei 2012 kende PEN hem de Freedom to Write Award toe vanwege zijn rol als pleitbezorger voor persvrijheid en vrijheid van meningsuiting in Ethiopië.

PE519.441v01-00 8/19 CM\1003100NL.doc

NL

Ales Bjaljatski, Eduard Lobau en Mikola Statkevitsj namens alle Belarussische

politieke gevangenen

Voorgedragen door Marek Migalski, Filip Kaczmarek, Jacek Protasiewicz en 39

anderen

Op 19 december 2010 werd er op het Onafhankelijkheidsplein in Minsk vreedzaam gedemonstreerd tegen de gemanipuleerde presidentsverkiezingen in Belarus. Vertegenwoordigers van de prodemocratische oppositie en duizenden Belarussen die genoeg hadden van het regime van Alexander Loekasjenko gingen in Minsk de straat op om te demonstreren tegen de dictatuur en de voortdurende schendingen van de mensenrechten en de burgerlijke vrijheden en om te laten zien dat zij democratische veranderingen willen.

Sommige activisten en leden van de oppositie zitten bijna drie jaar na dato nog steeds vast of hebben nog steeds te maken met vrijheidsbeperkingen. De Belarussische autoriteiten hebben hen bestraft voor hun pleidooi voor democratische veranderingen en hun strijd voor de aan de EU ten grondslag liggende waarden van vrijheid, democratie en eerbiediging van de mensenrechten. Zij hebben hun vrijheid opgeofferd voor de droom van een vrij en democratisch Belarus.

Een van de mensen die nog steeds vastzitten na de gebeurtenissen op het Onafhankelijkheidsplein is Mikola Statkevitsj, die in 2010 presidentskandidaat was. Omdat de onderdrukking reeds begonnen was vóór 19 december, werden op de dag vóór de grote demonstratie al jonge activisten opgepakt. Sommigen van hen, zoals Eduard Lobau, lid van het "Maladi-front", zitten nog steeds vast. De Belarussische autoriteiten hebben daarnaast mensenrechtenactivisten bestraft die hulp verleenden aan mensen die vastzaten wegens vermeende deelname aan een demonstratie op het Onafhankelijkheidsplein en hun familieleden. Een van hen is Ales Bjaljatski, voorzitter van het mensenrechtencentrum "Viasna" en vice-voorzitter van de International Federation for Human Rights, die zijn leven gewijd heeft aan de strijd voor de mensenrechten en de burgerlijke vrijheden in Belarus. Hij is veroordeeld tot 4,5 jaar in een strafkolonie.

Hoewel er bijna drie jaar zijn verstreken mogen we de gebeurtenissen van het Onafhankelijkheidsplein niet vergeten: de wrede onderdrukking van vreedzame demonstranten, de massale arrestaties en de politieke gevangenen die nog steeds gevangen worden gehouden door de laatste dictator van Europa. Mikola Statkevitsj, Ales Bjaljatski, Eduard Lobau en vele anderen staan elke dag bloot aan zware beproevingen. Er wordt fysieke en mentale druk op hen uitgeoefend, en zij

CM\1003100NL.doc 9/19 PE519.441v01-00

NL

mogen hun families en advocaten niet zien. Om hen te isoleren van de buitenwereld, worden brieven en kranten vaak niet bezorgd. Toch blijven ze zich verzetten, want ze geloven in hun strijd. Zij geloven in de idealen en de waarden die hen naar het Onafhankelijkheidsplein hebben gebracht; zij geloven dat Belarus dankzij hun strijd en opofferingen uiteindelijk vrij en democratisch zal worden.

Hun houding wordt gekenmerkt door uitzonderlijke toewijding, een standvastige strijd voor een vrij Belarus en een moedig verzet tegen het regime. Zij zijn de stille helden die strijden voor idealen en democratische waarden, maar door Loekasjenko's regime gevangen zijn gezet. Hun strijd gaat ondanks alles door en wij moeten die waarderen, steunen en eren.

Door de prestigieuze Andrej Sacharov-prijs toe te kennen aan de Belarussische politieke gevangenen, wordt eer betoond aan niet alleen hun strijd maar ook die van de andere leden van het Belarussich maatschappelijk middenveld die van een vrij land dromen.

PE519.441v01-00 10/19 CM\1003100NL.doc

NL

Michaïl Chodorkovski

Voorgedragen door Werner Schulz en veertig anderen Hij is een onverwoestbaar strijder voor democratie, rechtsstaat en sociale markteconomie in Rusland. "Ik ben absoluut geen ideaal persoon, maar wel iemand met een idee. Het leven in de gevangenis valt mij, net als ieder ander, zwaar, en ik wil hier niet sterven. Maar als het zo moet zijn, zal ik niet wankelen. Mijn idealen zijn het waard om voor te sterven." (Uit de slotverklaring van Chodorkovski, 2 november 2010)

Michaïl Chodorkovski zit tien jaar vast. Met twee politiek gemotiveerde processen is hij tot veertien jaar gevangenisstraf veroordeeld. De bekende rechtsdeskundige en proceswaarnemer prof. dr. Otto Luchterhandt schreef: "Het tweede vonnis tegen Chodorkovski is nog veel willekeuriger en kwaadaardiger dan het eerste. Het is een verontrustend document dat blijk geeft van een cynische verdraaiing van de wet en openlijke bespotting". Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft bepaald dat het eerste proces tegen hem niet eerlijk verlopen is. Het Hof moet nog uitspraak doen ten aanzien van het tweede proces.

Tijdens de privatisering die president Jeltsin zo na aan het hart lag, en die razendsnel ten uitvoer werd gelegd, bouwde Michaïl Chodorkovski de succesvolle, moderne en transparant bestuurde oliemaatschappij YUKOS op. President Poetin nam Chodorkovski voor het eerst in het vizier toen deze de ontwikkeling van democratie en het maatschappelijk middenveld in Rusland begon te bevorderen met zijn politiek en sociaal activisme, zijn projecten – de stichting Open Rusland, de nieuwe beschavingsbeweging, de federatie voor internetonderwijs en de scholen voor openbaar bestuur – en zijn steun voor democratische partijen. In tegenstelling tot andere oligarchen weigerde hij te kiezen tussen onderwerping of vluchten naar het buitenland. In februari 2003 vroeg hij president Poetin en zijn team publiekelijk om verantwoording af te leggen voor de systemische corruptie in zijn land. Later werd Chodorkovski gearresteerd en zijn bedrijf ontmanteld en overgenomen door het staatsbedrijf ROSNEFT.

Chodorkovski zag de tralies en het prikkeldraad niet als een beperking maar, net als Solzjenitsyn en Sacharov, als een verruimende ervaring. In zijn talloze artikelen, brieven en

CM\1003100NL.doc 11/19 PE519.441v01-00

NL

interviews vanuit zijn cel gaf hij de weg aan naar een democratisch en sociaal Rusland, een Rusland dat gestoeld is op de fundamentele waarden van de EU. Zijn antwoord op de loze moderniseringsbelofte van president Medvedev was het essay "Generatie M" (M = modernisering), waarin hij duidelijk maakte dat de hoognodige modernisering alleen kan slagen met sociale hervormingen en wetenschappelijke en technische vooruitgang. Dit veronderstelt echter vrije mensen die onafhankelijk kunnen denken. En daarvoor is het noodzakelijk dat de grondwet wordt geëerbiedigd, de burgerrechten worden gewaarborgd en de zogenaamde "beheerste democratie" wordt tegengegaan. In zijn programma voor 2020 zet hij een model uiteen voor een modern Europees land met een democratische grondwet en een sociale markteconomie, een land waar geen plaats is voor onderdrukking, bureaucratischdespotisme, corruptie en wetteloosheid. De kern van zijn visie wordt gevormd door het legitimeren van de - meestal als oneerlijk ervaren - privatisering via de invoering van een passende belasting op onverhoopte winst. Dit moet gepaard gaan met de invoering van een stelsel voor sociale zekerheid dat recht doet aan de Russische historische tradities en volksaard.

Chodorkovski is een politieke gevangene van Poetin, en werd onlangs door Poetin publiekelijk van moord beschuldigd. Poetin bereidt een derde strafzaak tegen Chodorkovski voor om hem voorgoed achter de tralies te krijgen.

Door niet te zwichten maar overeind te blijven heeft Chodorkovski zijn negatieve oligarchenimago allang van zich afgeschud. In de ogen van het Russische maatschappelijk middenveld staat hij nu aan de goede kant. Dit blijkt ook uit een brief van de winnaars van de Sacharov-prijs 2009, die ons vragen de prijs aan Chodorkovski toe te kennen vanwege zijn niet aflatend politiek activisme. Hij is een baken van hoop voor de oppositie en het opkomende maatschappelijk middenveld. Hij is een persoon die de gemeenschappelijke strijd tegen de heersende autocratie, tegen onderdrukking en despotisme symboliseert; hij is iemand die naar een modern, Europees, vreedzaam en democratisch Rusland streeft. Door de prijs aan hem toe te kennen krijgen deze inspanningen een grote impuls en wordt de waarschijnlijkheid dat Chodorkovski opnieuw in de gevangenis wordt gezet, kleiner.

Waarom moet het EP de Sacharov-prijs toekennen aan Michaïl Chodorkovski? Omdat hij de ontwikkeling van de democratie en het maatschappelijk middenveld in

Rusland bevorderd heeft via tal van activiteiten en sociale projecten waarvoor hij zijn eigen geld heeft gebruikt.

Omdat hij de moed had de ongebreidelde corruptie onder president Poetin aan de kaak te stellen zonder te letten op de gevolgen die hieruit voor hem persoonlijk zouden kunnen voortvloeien, en omdat hij daardoor op grond van valse beschuldigingen in de gevangenis belandde.

Omdat hij in de rechtszaal standvastig en overtuigend pleitte voor een onafhankelijk rechtsstelsel en eerbiediging van de rechtsstaat.

Omdat hij heeft laten zien een ware patriot te zijn die de toekomst van zijn land belangrijker vindt dan zijn eigen rijkdom en welzijn, hetgeen in schril contrast staat met de nationalistische retoriek van de regering en het parlement.

Omdat hij vanuit de gevangenis de toestand van de Russische staat in talrijke stukken aan de kaak heeft gesteld en doeltreffende hervormingen heeft voorgesteld.

PE519.441v01-00 12/19 CM\1003100NL.doc

NL

Omdat hij de loze moderniseringsbeloften van president Medvedev invulling heeft gegeven met passende en gerichte ideeën en met de activering van krachten van het maatschappelijk middenveld.

Omdat hij de problematiek van de grotendeels oneerlijke privatisering van de Sovjeteconomie aan de kaak heeft gesteld en heeft voorgesteld een stelsel voor sociale zekerheid te ontwikkelen waarmee de extreem diepe sociale kloof tussen rijk en arm kan worden gedicht door oligarchen te dwingen een belasting op onverhoopte winst te betalen.

Omdat hij in zijn 2020-programma een pad naar een Europees, vreedzaam, modern en democratisch Rusland heeft afgebakend.

Omdat zijn onbuigzame en voorbeeldige houding anderen de moed heeft gegeven om hun eigen stem te verheffen in protest tegen het autocratische systeem.

Omdat hij een baken is waar de Russische oppositie naar kijkt voor leiding en gezag. Omdat de EU niet zwijgend mag toekijken hoe hij voor de derde keer berecht wordt. Omdat hij een sterk pleitbezorger is voor wederzijds begrip tussen Rusland en het

Westen en voor een op Europa gericht Rusland.

CM\1003100NL.doc 13/19 PE519.441v01-00

NL

Edward Snowden

Voorgedragen door de Fractie De Groenen/Vrije Europese Alliantie en de Confederale Fractie Europees Unitair Links/Noords Groen Links

EDWARD SNOWDEN – een klokkenluider die het recht op privacy en de vrijheid van meningsuiting verdedigt

Klokkenluider Edward Joseph Snowden (VS, 1983) heeft een grote hoeveelheid geheime informatie over grootschalige programma's voor toezicht op communicatie openbaar gemaakt. Uit de onthullingen van Snowden bleek dat met deze spionageprogramma's op systematische en grote schaal inbreuk wordt gepleegd op de grondrechten, met name op de vrijheid van meningsuiting en het recht op privacy. Daardoor werd een baanbrekend wereldwijd debat op gang gebracht over grootschalig toezicht, geheimhouding door de regering en bescherming van persoonlijke informatie.

Snowden, een voormalig medewerker van het Amerikaanse nationale veiligheidsagentschap NSA, heeft in mei 2013 duizenden NSA-documenten gelekt die wijzen op het bestaan van zeer indringerige, geheime programma's voor het massaal aftappen van telefoons en internet. Daarna vluchtte hij naar Hongkong en kreeg hij tijdelijk asiel in Rusland.

De onthullingen over het NSA hadden enorme repercussies in heel de wereld. Daardoor werden onder meer intensieve publieke debatten op gang gebracht over privacy, gegevensbescherming, de medeplichtigheid van het bedrijfsleven en de aan binnenlands en buitenlands toezicht opgelegde grenzen en werden parlementaire onderzoeken ingesteld. De door Snowden openbaar gemaakt informatie is van rechtstreeks belang voor alle EU-burgers, gezien het systematische en massale karakter van de toezichtprogramma's. Bovendien bleken verschillende lidstaten en EU-kantoren te zijn bespied. Commissaris Reding heeft een vragenlijst naar Washington gestuurd met het verzoek om uitleg. Het Europees Parlement heeft in juli 2013 een resolutie over de toezichtprogramma's van het NSA aangenomen en een onderzoek op gang gebracht.

Snowden heeft verklaard dat "het publiek moet weten wat de regering in zijn naam doet, want anders heeft de term 'toestemming van de geregeerden' geen betekenis meer". Amnesty International verklaarde dat "de door hem openbaar gemaakt informatie zonder enige twijfel van openbaar belang is en dat hetgeen hij heeft gedaan als klokkenluider gerechtvaardigd is.

PE519.441v01-00 14/19 CM\1003100NL.doc

NL

Hij heeft onwettige alomvattende toezichtprogramma's aan het licht gebracht die ontegenzeglijk inbreuk plegen op het individuele recht op privacy. Overheden die iemand willen beletten een dergelijk onwettig gedrag aan de kaak te stellen, schenden het internationaal recht. De vrijheid van meningsuiting is een grondrecht".

Door Snowden de Sacharov-prijs toe te kennen, zou het Parlement: Snowden steun geven in deze beproeving en duidelijk maken dat klokkenluiders en

onderzoeksjournalisten adequate bescherming nodig hebben; erkennen dat klokkenluiders een grote impact kunnen hebben op de uitoefening van de

mensenrechten doordat zij voor eigen risico de waarheid over onacceptabele praktijken van de overheid en het bedrijfsleven aan het licht brengen, en dus beschouwd kunnen worden als beschermers van de mensenrechten;

onderstrepen dat toezichtprogramma's van de overheid het recht op privacy, de internetvrijheid en de vrijheid van meningsuiting kunnen ondermijnen en dat corrigerende maatregelen moeten worden genomen.

CM\1003100NL.doc 15/19 PE519.441v01-00

NL

De "Staande Man"-protesten in Turkije

Voorgedragen door Marietje Schaake en veertig anderen

De vreedzame protestbeweging die zich verzet tegen de toenemende beknotting van de burgerrechten en de fundamentele vrijheden in Turkije, ging over tot stille, staande protesten.

De eerste "staande man" was choreograaf Erdem Gündüz, die daarna een symbool werd van vreedzame protesten tegen het gewelddadig politieoptreden.

In juni braken er in Turkije protesten los tegen de plannen voor een bouwproject in het centrum van Istanbul. Premier Erdoğan was een van de drijvende krachten achter het project.

Hoewel er grote woede was over het bouwproject, was de onderliggende reden voor de massale protesten de toenemende uitholling van de rechtsstaat, de democratie en de mensenrechten in Turkije.

De EU heeft voortdurend blijk gegeven van haar grote bezorgdheid over de pers- en mediavrijheid in Turkije. In geen enkel ander land zitten er zoveel journalisten in de gevangenis.

Miljoenen Turken hebben een duidelijke streep getrokken en hebben besloten voor hun rechten en vrijheden op te komen. Het Europees Parlement moet hun oproep steunen door hun de Sacharov-prijs toe te kennen.

Tot de grote beweging van stille betogers behoren Turken die hunkeren naar een vrije, liberale samenleving waarin eerbiediging van de mensenrechten, de fundamentele vrijheden en de minderheden centraal staat.

Zij verdienen onze volledige steun en waardering.

PE519.441v01-00 16/19 CM\1003100NL.doc

NL

Het CNN-vrijheidsproject: Een eind aan moderne slavernij

Voorgedragen door Boris Zala en veertig anderen

"Vrijheidsproject: Een eind aan moderne slavernij" is een campagne tegen de wereldwijde slavenhandel, mensenhandel, gedwongen arbeid en kinderarbeid.

Met zijn vierhonderd geproduceerde rapporten kent het vrijheidsproject zijn weerga niet in de geschiedenis van de journalistiek en de bescherming van de burgerrechten. Het project benut de macht van een wereldwijd persmedium om stelselmatig aandacht te besteden aan één type onrecht.

Van Mauritanië tot India en de Filippijnen brengt het project het lijden van slavernijslachtoffers, de wreedheid van criminele bendes en de hebzucht van moderne slavendrijvers (waaronder Amerikaanse en Europese bedrijven) aan het licht. Dankzij de impactgerichte rapporten van het project kon een brede coalitie van politieke en sociale actoren op de been worden gebracht en werden nationale regeringen en wereldwijde instanties gedwongen op te treden.

Net zo belangrijk is echter het feit dat het vrijheidsproject steun en bescherming biedt aan lokale organisaties die in de betreffende landen een voortrekkersrol vervullen in de vrijheidsstrijd.

Dankzij de innovatieve mix van onderzoeksrapporten, sociale media en andere interactieve instrumenten loopt het "vrijheidsproject" voorop in de ontwikkeling van een nieuw model van mensenrechtencampagnes voor de onderling verbonden wereld van de 21e eeuw.

Omdat het "vrijheidsproject" zich onderscheidt door vindingrijkheid, moreel verantwoordelijkheidsbesef en vastberadenheid bij het wereldwijd onder de aandacht brengen

CM\1003100NL.doc 17/19 PE519.441v01-00

NL

van een verwaarloosde tragedie, wordt het "vrijheidsproject" bij deze voorgedragen voor de Sacharov-prijs 2013.

PE519.441v01-00 18/19 CM\1003100NL.doc

NL

Malala Yousafzai

Voorgedragen door José Ignacio Salafranca, Elmar Brok, Michael Gahler, Arnaud Danjean, Joseph Daul, Gay Mitchell en Mairead McGuinness namens de Fractie van de Europese Volkspartij; Hannes Swoboda en Véronique de Keyser namens de Fractie van de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten in het Europees Parlement; Guy Verhofstadt, Sir Graham Watson en Annemie Neyts-Uyttebroeck namens de Fractie Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa; Jean Lambert; en de Fractie van de Europese Conservatieven en Hervormers

Malala Yousafzai (1 juli 1997) is een scholiere uit Mingora, in de Swat-regio, Khyber-Pakhtunkhwa, Pakistan. Ze werd bekend vanwege haar inzet voor vrouwenrechten in de Swatvallei, waar het talibanregime meisjes verbiedt om naar school te gaan. Op 9 oktober 2012 werd Malala in een schoolbus, op weg naar huis, in haar hoofd en nek geschoten bij een moordaanslag door gewapende taliban.

Ze is in het Verenigd Koninkrijk medisch behandeld en gaat daar nu naar school.Talrijke mondiale organisaties hebben opgeroepen steun te verlenen aan het geval van Malala. PEN en PEN-activiste Mariela Baeva,, voormalig lid van het EP, die deze zaak heeft bepleit bij ons, leveren strijd voor Malala's boodschap: "nee" zeggen tegen een regime dat een jong meisje de waarde van onderwijs ontzegt.

LevenDe invloed van de taliban in Pakistan is toegenomen. In 2007 hebben de taliban hun macht in de Swatvallei geconsolideerd. In 2008 leidde een mislukte militaire campagne om de Swatvallei te heroveren tot een golf van terreur, waarbij de taliban het gemunt had op regeringsgebouwen en meisjes scholen die volgens taliban leider Maulana Fazlullah indruisten tegende islamitische leer.

In september 2008 hield de elfjarige Malala Yousafzai haar eerste openbare toespraak, met de titel "Hoe durven de taliban mij mijn basisrecht op onderwijs te ontnemen".

In januari 2009 kondigde Mullah Fazlullah, de leider van de Taliban aan dat alle

CM\1003100NL.doc 19/19 PE519.441v01-00

NL

meisjesscholen zouden worden gesloten. Malala heeft een blog voor BBC Urdu geopend onder het pseudoniem Gul Makai, een volksheldin. De blog heeft beroemdheid gegeven aan Malala en haar strijd. Er volgden televisie interviews waarin ze zei: "Het enige dat ik wil is onderwijs. En ik ben voor niemand bang". De dreigementen aan het adres van haar familiebegonnen toen de vader van Malala bekend maakte dat Malala de auteur van de BBC-blog was.

Poging tot moordOp 9 oktober stapte een gewapende taliban op haar schoolbus, vroeg wie Malala was en beschoot haar en twee naast haar zittende meisjes. Dit was een poging om Malala te vermoorden en iedereen "een lesje te leren" die samen met Malala strijd levert voor het recht op onderwijs, vrijheid en zelfbeschikking van meisjes en jonge vrouwen in Pakistan.

Malala werd levensbedreigend gewond door schoten in haar nek en hoofd, maar ze overleefde de poging tot moord. Na een eerste medische behandeling in Pakistan, werd zeovergebracht naar het Verenigd Koninkrijk. Ze reageerde goed op de behandeling en haar familie is nu bij haar in het VK. Echter, haar zaak en de levens van haar familieleden en medestanders in Pakistan zijn ook nu nog in gevaar.

PrestatiesDoor haar optreden in het openbaar als actieve voorstandster van een antitalibanbeweging toen ze elf was, heeft Malala wereldwijde erkenning gekregen als mensenrechtenactivist.Ze was tweede toen de International Children's Peace Prize werd uitgereikt. Ze heeft de nationale jeugdprijs van Pakistan gewonnen, die nu naar haar is vernoemd. Momenteel is ze genomineerd voor de Nobelprijs voor de Vrede.

President Zardari heeft aangekondigd dat er een naar Malala vernoemd onderwijsfonds van 10 miljoen dollar opgericht zou worden.

De film over haar leven wordt momenteel geproduceerd. De acteurs en het productieteam vrezen echter voor hun veiligheid en voor die van hun familie. Met de opnamen zal naar verwachting een begin worden gemaakt in juli.

Malala zal waarschijnlijk later dit jaar haar boek "Ik ben Malala" publiceren.

Talrijke internationale organisaties strijden voor Malala en de 32 miljoen meisjes zoalsMalala die niet naar school mogen van het talibanregime.

Door te proberen deze dappere jonge vrouw de mond te snoeren, hebben de taliban haar stem alleen maar luider laten klinken en haar tot een symbool gemaakt dat een blijvende plaats zal krijgen in de geschiedenis.