MASTERPROEVEN IN DE VAKGROEP ......Masterproefonderwerpen Vakgroep Onderwijskunde (2016-2017)....
Transcript of MASTERPROEVEN IN DE VAKGROEP ......Masterproefonderwerpen Vakgroep Onderwijskunde (2016-2017)....
Masterproefonderwerpen Vakgroep Onderwijskunde (2016-2017). Pagina 1
MASTERPROEVEN IN DE VAKGROEP
ONDERWIJSKUNDE: ONDERWERPENLIJST
ACADEMIEJAAR 2016-2017
www.onderwijskunde.ugent.be
Universiteit Gent
Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen
Voor meer informatie, contacteer:
(stuur jouw mailtje steeds naar zowel Annelies, Fien en Liesje)
Masterproefonderwerpen Vakgroep Onderwijskunde (2016-2017). Pagina 2
Inspiratiebron voor masterproefonderwerpen in de
vakgroep Onderwijskunde
Alle mogelijke promotoren (aangeduid in de oranje kaders) en mogelijke begeleiders worden in de
hierna volgende lijst in alfabetische volgorde weergegeven. Je vindt meer info bij hun
onderzoeksgebied en enkele concrete onderwerpen (genummerd) worden naar voren geschoven.
Volg onderstaande procedure bij het kiezen van een onderwerp voor de Masterproef binnen de
vakgroep Onderwijskunde.
1. Schrijf je in op de cursussite ‘Masterproeven in de vakgroep Onderwijskunde’. Schrijf je op
deze cursussite in in de groep ‘Masterproef 1 - 2016-2017’.
2. Raadpleeg de onderwerpenlijst die voorgesteld is tijdens het infomoment op 26 september
2016. Op deze onderwerpenlijst vind je alle promotoren en hun voorstellen voor mogelijke
masterproefonderwerpen. De onderwerpenlijst kan je downloaden op de website:
http://masterproef.weebly.com/. Via de aankondigingen op Minerva vind je ook mogelijke
voorstellen van masterproefonderwerpen vanuit de praktijk.
3. Keuzeformulier invullen. Bij het invullen heb je twee mogelijke opties:
- Optie 1: Kies uit de onderwerpenlijst 3 onderwerpen waarrond je wil werken (de
onderwerpen zijn genummerd). Indien je bijkomende informatie wil verkrijgen over
één of meerdere onderwerpen, kan je steeds een afspraak maken bij de
desbetreffende promotor. Dit verkennend gesprek is niet verplicht.
- Optie 2: eigen voorstel of voorstel vanuit de praktijk. Indien je hiervoor kiest, is het
cruciaal dat je zelf op zoek gaat naar een promotor die dit onderwerp goedkeurt en
wil begeleiden.
4. Dien onderstaand keuzeformulier ten laatste tegen 30 oktober 2016 in via dropbox (zie
Minerva cursussite ‘Masterproeven in de vakgroep Onderwijskunde’). Laad jouw
keuzeformulier als volgt op: ‘keuzeformulier_naam_voornaam.doc’.
5. In november vindt er een promotorenoverleg plaats waarbij we de keuzeformulieren
bekijken en de studenten verdelen onder de promotoren. Bij de verdeling wordt rekening
gehouden met:
- De drie keuzes van de student en de motivatie
- Eventueel: een eigen keuzevoorstel of voorstel vanuit de praktijk (mits duidelijke
motivering en de expliciete goedkeuring van een promotor)
- Een billijke verdeling van de mastproefonderwerpen onder de promotoren
Indien er studenten géén van hun drie keuzes toegewezen krijgen, worden ze uitgenodigd op
een heroriënteringsgesprek bij Annelies Raes en/of Liesje De Backer. Tijdens dit gesprek
zoeken we samen naar een onderwerp dat beschikbaar is en binnen het interesseveld van de
student valt.
Masterproefonderwerpen Vakgroep Onderwijskunde (2016-2017). Pagina 3
6. Eind november zal de lijst met de verdeling van de masterproefonderwerpen op de
Minerva cursussite ‘Masterproeven in de vakgroep Onderwijskunde’ beschikbaar gesteld
worden. Vanaf dan kunnen de studenten rechtstreeks bij hun promotor terecht voor het
verdere verloop van de masterproef.
Veel succes in jullie zoektocht!
Masterproefonderwerpen Vakgroep Onderwijskunde (2016-2017). Pagina 4
Mogelijke promotoren en hun onderwerpen
Prof. dr. Elise Burny
Volgende onderwerpen staan centraal: (kans)armoede en sociale uitsluiting op school
Voorbeelden van mogelijke onderzoeksonderwerpen en scriptietitels:
Kansarmoede
1. Het perspectief van ouders in armoede op de schoolkosten van hun kinderen.
2. De rol van de lerarenopleiding in de detectie van en omgang met kansarmoede op school
Pesten en sociale uitsluiting
3. Worden arme kinderen vaker uitgesloten in de klas? Wat is het verband tussen sociaal-
economische achterstelling en sociale uitsluiting in de klas.
4. Is er een verband tussen de waardenbeleving op school
(prestatiegericht/samenwerkingsgericht) en het voorkomen van pestgedrag bij lagere
schoolkinderen?
5. Wat zijn succesfactoren en valkuilen in een effectieve preventie en aanpak van
pestgedrag op school?
Kansengroepen op school
6. Kansarme ouders op school: een onderzoek naar de participatie van kansengroepen in
ouderverenigingen.
7. Vluchtelingen op school: hoe gaan scholen om met de toestroom van anderstalige
nieuwkomers in hun school?
Prof. dr. Geert Devos
Verdere leden onderzoeksgroep: Mona De Smul (zie ook Prof. dr. Hilde Van Keer), Diya Dou, Sofie
Heirweg (zie ook Prof. dr. Hilde Van Keer), Dr. Melissa Tuytens, Bénédicte Vanblaere, en Eva
Vekeman.
Volgende onderwerpen staan centraal:
• Schoolleiderschap: context en indicatoren van schoolleiderschap
• Schoolcultuur en schoolleiderschap
• Professionele ontwikkeling van directeurs
• Schoolbeleid inzake de evaluatie van leerkrachten
• Visie-ontwikkeling van schoolleiders
• Zelf-regulering van schoolleiders
Masterproefonderwerpen Vakgroep Onderwijskunde (2016-2017). Pagina 5
• Personeelsbeleid in scholen
• Pedagogische begeleiding van scholen en leerkrachten
• Analyse van het onderwijsbeleid
• Professionele leergemeenschappen binnen scholen
• Professionele ontwikkeling van beginnende leerkrachten
• Professionele ontwikkeling van ervaren leerkrachten
Voorbeelden van mogelijke onderzoeksonderwerpen en scriptietitels:
9. Functioneren en welbevinden van beginnende directeurs
10. Stress bij beginnende directeurs
11. De rol van de schooldirecteur in de planlast van leerkrachten
12. Hoe autonoom moeten scholen zijn ten opzichte van hun bestuur?
13. De rol van de schooldirecteur in de implementatie van zelfregulerend leren bij leerlingen in
basisscholen
14. Welke kenmerken van leerkrachten zijn bepalend voor het stimuleren van zelfregulerend
leren bij leerlingen in basisscholen?
15. De invloed van selectie-, begeleidings- en benoemingsbeslissingen op de jobtevredenheid
van leerkrachten
16. Het passen van leerkrachten in scholen. Een kwestie van goed personeelsbeleid?
Kwalitatief onderzoek naar hoe leerkrachten de fit in hun school ervaren.
17. Hoe percipiëren directeurs en leerkrachten het personeelsbeleid in hun eigen school?
Kwalitatief onderzoek naar de mogelijke discrepantie tussen wat directeurs vertellen en
hoe leerkrachten dit ervaren.
18. De rol van subculturen in scholen voor de jobtevredenheid van leerkrachten
19. Schoolcultuur: hoe belangrijk zijn directiewissels?
20. Schoolbeleid inzake de loopbaan van leerkrachten: mogelijkheden tot expert en
leidinggevende leerkracht.
21. Noden inzake professionele ontwikkeling van leidinggevende leerkrachten.
22. Hoe leren leraren van elkaar en van andere partners in het buitengewoon onderwijs:
professionele leergemeenschappen in het BuBao.
23. Professionalisering van leerkrachten in teamverband.
24. Wat zijn efficiënte en effectieve interventies om scholen te ondersteunen?
25. Ondersteuningsnoden van pedagogisch begeleiders.
26. Schoolvoorkeuren van directeurs en spreiding van directeurs.
27. Externe netwerken van schoolleiders.
28. Personeelsbeleid en de rol van het onderwijsnet.
29. Leiderschap in het hoger onderwijs: gelijkenissen en verschillen met het basis- en
secundair onderwijs.
Masterproefonderwerpen Vakgroep Onderwijskunde (2016-2017). Pagina 6
Prof. dr. Bram De Wever
Verdere leden onderzoeksgroep: Ruth Boelens, Michiel Voet en Nore De Grez
Concreet aangeboden titels (reeds gemaakte afspraken met werkveld, onderzoeker en/of data
beschikbaar). Mail [email protected] voor meer informatie omtrent deze onderzoekstopics
en meer info over contactpersonen en eventuele data.
30. Hoorcollege wordt vraagstuk, studenten worden onderzoeker: Bevordert een
ondersteunende leeromgeving de ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden bij student-
leraren geschiedenis?" (Je sluit aan bij lopend onderzoek, waarvoor de data reeds
verzameld werden. Na een korte training, is het de bedoeling dat je de data reeds in het
1ste semester van het eerste jaar analyseert.)
31. "Jezelf evalueren: piece of cake? Bevordert het krijgen en/of geven van peer feedback de
manier waarop studenten zichzelf evalueren?" (Je sluit aan bij lopend onderzoek, waarbij
de data verzameld worden gedurende het eerste semester in huidig academiejaar. Het is
de bedoeling dat de data reeds in het 2de semester geanalyseerd worden. Het
zwaartepunt van de masterproef ligt dus in dit academiejaar. De context van dit onderzoek
is de specifieke lerarenopleiding in de faculteit psychologie en pedagogische
wetenschappen).
32. “Studenten aan het woord: een grootschalige bevraging van studenten hun percepties en
motivatie ten aanzien van blended learning in de specifieke lerarenopleiding” (Je sluit aan
bij lopend onderzoek, waarbij de data verzameld worden gedurende het eerste semester
in huidig academiejaar. Er is nog mogelijkheid tot het aanpassen en bijsturen van de
vragenlijst. Het is de bedoeling dat de data reeds in het 2de semester geanalyseerd
worden. Volgend academiejaar kan eventueel een bijkomende dataverzameling opgezet
worden.)
Bijkomende voorstellen voor onderwerpen en titels.
33. Samenwerkend schrijven van argumentatieve teksten in het secundair onderwijs: een
analyse van schrijf- en interactieprocessen (in samenwerking met Prof. Dr. Hilde Van Keer)
34. Online samenwerken, hoe werken studenten samen en wat leren ze daarvan?
35. Zin en onzin van groepsopdrachten in het hoger onderwijs?
36. Opnieuw gaan studeren: noden van herintreders in het volwassenenonderwijs
37. In kaart brengen van informeel leren in de vrije tijd
38. Peer feedback als een didactische tool.
39. Geschreven feedback versus video feedback.
40. Assessment in de 21e eeuw.
41. De relatie tussen self assessment en peer assessment.
42. Afstandsleren in tweedekansonderwijs: een haalbare kaart?
Masterproefonderwerpen Vakgroep Onderwijskunde (2016-2017). Pagina 7
Doe zelf een voorstel voor een titel.
Binnen de domeinen van technologieondersteund leren (blended learning, gebruik van Wiki’s en
social software in het onderwijs, Computer-supported collaborative learning (CSCL) en Technology
enhanced learning (TEL), afstandsonderwijs), samenwerkend leren en/of evaluatie (contractwerk,
groepswerk, zelf- en peerevaluatie, peer feedback, samenwerkend schrijven, formatieve evaluatie)
en leeromgevingen voor volwassenen (volwassenenonderwijs, informeel leren, open learning,
tweedekansonderwijs, basiseducatie, exploratie van PIAAC data) kunnen studenten zelf een voorstel
doen voor een masterproef. Mail [email protected] voor meer informatie.
Prof. dr. André Mottart
Verdere leden onderzoeksgroep: Carl Boel, Paul Demets, Hilde Lauwers, Delphine Laire, Valerie Van
Vooren en Dieter Verstrate.
De onderzoeksgroep Taalonderwijs en academische communicatievaardigheden richt zich tot het
onderwijzen van taal en literatuur in het Nederlands en in de moderne vreemde talen in het secun-
dair en hoger onderwijs. Bij academische communicatievaardigheden ligt logischerwijze de nadruk
op hoger onderwijs.
Volgende onderwerpen staan centraal:
43. Taalonderwijs en de vaardigheden die daarbij aan bod komen: schrijven, lezen, spreken,
gesprekken voeren, en luisteren. Wat literatuuronderwijs betreft kan het o.a. gaan over
leesmotivatie, leesbevordering, tekstervarend versus tekstbestuderend lezen… .
44. De rol van taalbeschouwing in het onderwijscurriculum, bijvoorbeeld de rol van
grammatica en de mogelijke didactieken die ingezet kunnen worden, bv. het gelijktijdig
aanbieden van dezelfde grammatica-items in het vak Nederlands en de moderne vreemde
talen.
45. Nieuwe ontwikkelingen binnen vreemde talendidactiek (English as a Foreign Language), met een klemtoon op schrijfonderwijs.
46. Het nut van (ook internationale) uitwisselingen tussen scholen voor talenonderwijs. 47. Taalbeleid en taalpolitiek binnen het onderwijs, bijvoorbeeld NT2-onderwijs.
48. Communicatievaardigheden (algemeen): het geven van presentaties, training van
presentatietechnieken, ontwerpen van visuele ondersteuning bij presentaties, design van
communicatie, digitale media, enzovoort.
49. Communicatievaardigheden (in een academische context): het schrijven van
wetenschappelijke rapporten en artikels, enzovoort.
Methodologisch kan zowel voor een kwalitatief als een kwantitatief onderzoeksdesign gekozen
worden.
Masterproefonderwerpen Vakgroep Onderwijskunde (2016-2017). Pagina 8
Prof. dr. Tammy Schellens
Verdere leden onderzoeksgroep: Britt Adams, Elise Ameloot, Hannelore Montrieux, Dr. Annelies Raes
(zie verder) en Tijs Rotsaert
Volgende onderwerpen staan centraal:
• Didactische werkvormen
• Innovatieve evaluatievormen
• Computer ondersteund samenwerkend leren (CSCL)
• Technologie-gebaseerd leren + meer specifiek Web-gebaseerd onderzoekend leren en leren
met de iPad / Tablet PC
• Mediawijsheid
Voorbeelden van mogelijke onderzoeksonderwerpen:
50. Wat verstaan (beginnende) leraren onder mediawijsheid? Onderzoek m.b.v. concept maps.
51. Competentiegericht werken binnen secundaire opleidingen TSO. (in samenwerking met
Vesalius Oostende, secundair onderwijs, contact: [email protected])
52. De impact van innoverende didactische werkvormen op de perceptie, motivatie en
prestatie van studenten secundair/hoger onderwijs.
53. De impact van het gebruik van specifieke onderwijstechnologie (weblogs, wiki’s,
digibord…) op motivatie en prestatie van leerlingen secundair onderwijs.
54. Jigsaw in het klaslokaal: een coöperatieve leerstrategie voor het reduceren van
vooroordelen en het verbeteren van leerprestaties.
55. De impact van verschillende vormen van assessment (peer assessment, self assessment,
authentieke assessment).
56. PADagogie, de iPad als leermiddel? Onderzoek naar de motivatie en leerrendement van
studenten secundair onderwijs door het gebruik van de iPad.
Dr. Annelies Raes
Volgende onderwerpen staan centraal:
STEM educatie (Science – Technology – Engineering – Mathematics)
De rol van de leerkracht binnen technologie-ondersteund leren / CSCL (Computer-Supported
Collaborative Learning).
De ondersteunende rol van Learning Analytics voor docent/leerkrachtregulatie en het
verbeteren van leerprocessen.
Flipping the classroom in de context van Blended learning
Voorbeelden van mogelijke onderzoeksonderwerpen en scriptietitels:
57. Reclame en wetenschapseducatie: een mogelijke match?
Masterproefonderwerpen Vakgroep Onderwijskunde (2016-2017). Pagina 9
58. Webgebaseerd onderzoekend leren binnen de β wetenschappen: een innovatieve
werkvorm met potentieel.
59. STEM@School! Ontwikkeling van leermateriaal en implementatie in authentieke setting.
60. Welke regulatieprocessen worden door leerlingen en de leerkracht gebruikt wanneer zij
probleemgestuurd / onderzoekend leren?
61. Kan Twitter een meerwaarde betekenen voor het hoger onderwijs?
62. Hoe kan de leeromgeving Minerva niet alleen de studenten ondersteunen in het leren,
maar ook de docenten in het lesgeven?
Prof. dr. Kris Rutten
Verdere leden onderzoeksgroep: Dr. Jeroen Bourgonjon (zie verder) & Dr. Kris Rutten (zie verder) en
Laura Van Beveren
Vanuit de onderzoeksgroep Cultuur & Educatie worden een aantal perspectieven ontwikkeld
waarbinnen een masterproef kan worden uitgewerkt:
Algemeen: cultuur & educatie
Wat kunnen we leren van kunst en cultuur in het onderwijs en daarbuiten.
De rol van digitale media in onderwijs en cultuur (games, sociale media).
De beeldvorming van diverse thema’s in fictie (literatuur, theater, film, tv, graphic novels,
games etc).
Aansluitende vragen
63. Wat leren we uit fictie over het leraarschap, over specifieke vakken en de schoolcultuur?
Focus op het genre schoolfilms en –romans met ook aandacht voor alle fictie waarin
aspecten van onderwijs aan bod komen (bijvoorbeeld beeldvorming van ‘goede’ en slechte
leraren; van vakken uit bèta en alfa; van interactie tussen leraar en leerlingen etc).
64. Hoe onderwijzen we kunst op school? Focus op traditionele genres (roman, beeldende
kunst), maar ook nieuwe genres (graphic novel, games).
65. Welke veranderingen vinden er plaats binnen kunst en cultuur onder invloed van
digitalisering? Hoe verandert het lezen, het kijken, het luisteren? Hoe veranderen onze
gesprekken over kunst en cultuur? Welke nieuwe genres ontstaan door de media-evoluties
(bijvoorbeeld de rol van sociale media en computergames) en wat impliceert dit voor een
hedendaagse cultuureducatie in de brede zin?
66. Hoe worden identiteiten gevormd binnen onderwijs? Cases: onderwijs en nationale
identiteit, het multi- en interculturele debat.
67. Wat betekent kritische reflectie in het (hoger) onderwijs? Focus op de humane
wetenschappen en de gedragswetenschappen.
Masterproefonderwerpen Vakgroep Onderwijskunde (2016-2017). Pagina 10
Zie verdere informatie: http://www.cultureeducation.ugent.be/
Methodologisch kiezen we voornamelijk voor de volgende perspectieven: retorische analyse,
narratologie, discours analyse, content analyse & diverse interviewtechnieken (diepte-interviews,
focusgroepen). Ook een kwantitatief onderzoeksopzet kan besproken worden.
Dr. Jeroen Bourgonjon
Onderzoek naar de impact en betekenis van digitale media voor onderwijs en cultuur.
Sociale media
68. Hoe veranderen de sociale media de cultuurparticipatie?
69. Hoe veranderen onze instituties (scholen, bibliotheken, musea etc) onder invloed van de
opkomst van nieuwe genres (blogs, youtube, twitter, social reading groups)?
Videogames
70. Welke rol spelen videogames in onze cultuur?
71. Wat leren we van videogames?
72. Wat betekenen videogames voor ons denken over geletterdheid?
73. Hoe kunnen we videogames gebruiken op school?
74. Hoe kunnen we gamification inzetten voor onderwijs, culturele sector, stadsontwikkeling,
bedrijfsleven, etc.?
Programmeren
75. Wat is het belang van programmeren in onze cultuur en op school?
76. Wat is het maatschappelijk draagvlak voor de introductie van programmeren op school?
77. Hoe integreren we programmeertaal in het secundair onderwijs?
Prof. dr. Martin Valcke
Verdere leden onderzoeksgroep: Liesje De Backer (zie verder) en Ellen De Bruyne
Volgende onderwerpen staan centraal:
Innovatie Hoger Onderwijs:
78. Wetenschappelijke teksten lezen in het hoger onderwijs: Engelse taalvaardigheid van
studenten.
79. Academisch lezen onderschat. Ondersteunen van studenten in het hoger onderwijs.
80. Gamification in het hoger onderwijs: zinloze gadget?
81. Onderzoeksonderbouwd leren in het hoger onderwijs: is research based learning haalbaar vanaf het eerste jaar?
82. Zijn studenten "klaar" voor het hoger onderwijs?
Masterproefonderwerpen Vakgroep Onderwijskunde (2016-2017). Pagina 11
83. Is deze opleiding nog zinvol? Opleidingen en arbeidsmarkt, een lastige verhouding.
Performance indicatoren onderzoek:
84. Lezen in Vlaanderen: hoe goed of hoe slechts lezen leerlingen in het secundair onderwijs?
85. Hoe kunnen we leerlingen weer "graag" doen lezen in het secundair onderwijs?
86. Wat doen kinderen van het lager onderwijs thuis voor school: een analyse van opvoedingsondersteuning thuis.
87. Een studieruimte thuis: wat verwachten leerkrachten en wat is de werkelijkheid thuis.
PISA 2015 (release op 6 december 2016)
88. Wetenschappelijke self-efficacy, self-concept en wetenschappen-attitudes in relatie tot wetenschappen performance: een verdere analyse van de PISA2015 data.
89. In welke mate beheersen Vlaamse jongeren wetenschappelijke concepten? 90. Een internationaal vergelijkend perspectief op basis van de PISA2015 data. 91. Hoe bevorderen leerkrachten de wetenschappenkennis en –vaardigheden van hun
leerlingen: Een internationaal vergelijkend perspectief op basis van de PISA2015 data. 92. Leerkracht-leerling relaties en het verband met wetenschappen performance van Vlaamse
leerlingen. Een internationaal vergelijkend perspectief op basis van de PISA2015 data. 93. Interesse voor wetenschappen. Een internationaal vergelijkend perspectief op basis van de
PISA2015 data.
Materialiteit in onderwijs
94. Van een visie op onderwijs tot de inrichting van een klaslokaal.
95. Technologie in actie: Over de rol van materialiteit in de context van Blended Learning
96. Inrichten van een school en een klas: denken Vlaamse leerkrachten hier wel over na? 97. Ownership van een klas: leerlingen dragen zorg voor hun klas en hun school. 98. Gaat op jullie school ook de klas op slot?
Innovaties in de lerarenopleiding
99. Op welke wijze wordt ICT geïntegreerd in de lerarenopleiding? Een curriculumperspectief
100. Worden toekomstige leraren voldoende voorbereid op het gebruik van ICT voor leren en
instructie?
Nascholing en vorming in het teken van onderwijsinnovatie
101. De mogelijkheden van teacher design teams onder de loep
102. Werkplekleren: hoe evalueer je dat?
Bijkomende voorstellen:
103. Onderzoek naar de betrouwbaarheid en de validiteit van de vragenlijst ZOLEERiC
(ZelfOriëntatie LEERCompetenties) (in samenwerking met dienst studieadvies,
Arteveldehogechool, contactpersoon [email protected] )
104. Waarom vinden kinderen dit museum zo interessant en dat andere museum zo saai?
105. Evaluatie van evaluatiecompetenties van leerlingen.
106. Evaluatie in het SO: lust, last of overlast.
Masterproefonderwerpen Vakgroep Onderwijskunde (2016-2017). Pagina 12
107. Decimale getallen in het lager onderwijs: echt zo moeilijk?
108. Wat is "wetenschappelijk onderzoek": opvattingen van studenten over wetenschap en
onderzoek in Vlaanderen.
109. Wat motiveert leerlingen in het beroepssecundair onderwijs? En waarom vallen zoveel
leerlingen uit?
110. Statistiekcompetenties en motivatie bij 1ste jaarstudenten.
111. Wat vinden studenten lastig aan het studeren in het eerste jaar hoger onderwijs?
112. Internationaal onderzoek naar de initiatieven op het vlak van onderwijs aan (langdurig)
zieke leerlingen. Hoe de huidige situatie in Vlaanderen optimaliseren?
dr. Liesje De Backer
Volgende onderwerpen staan centraal:
Metacognitieve regulatie en zelfregulerend leren (in het hoger en secundair onderwijs)
Samenwerkend leren in hoger onderwijs
Peer tutoring
Beïnvloedende factoren t.a.v. de kwaliteit van samenwerkend leren (groepsprocessen, peer
interacties, kenmerken van de individuele lerende, etc.)
Voorbeelden van mogelijke onderzoeksonderwerpen en scriptietitels:
113. Succesvol leren door samen te reguleren? Een onderzoek naar de impact van (gedeelde)
regulatie op de leeruitkomsten van samenwerkend leren.
114. Bewuster leren reguleren na peer tutoring?
115. Wat maakt peer tutoring succesvol? Een onderzoek naar de impact van individuele
studentkenmerken (bijv. self-efficacy, motivatie, etc.).
116. Wat maakt peer tutoring succesvol? Een onderzoek naar de impact van groepskenmerken
(bijv. communicatiestijlen, socio-emotionele relaties, etc.).
117. Studenten weten hoe te reguleren … of toch niet? Een vergelijkende studie tussen het
gepercipieerde en actuele regulatiegedrag van studenten in het hoger/secundair
onderwijs.
118. Reguleren in het hoger/secundair onderwijs onder de loep. Een studie aan de hand van
zelfrapportage.
119. Eerst zelf reguleren en daarna samen? Een onderzoek naar de invloed van zelfregulatie op
de gedeelde regulatie van studenten binnen samenwerkend leren.
120. Waarom reguleren studenten (niet)? Een onderzoek naar de impact van motivatie en self-
efficacy op de (gedeelde) regulatievaardigheden van studenten.
121. Waarom reguleren studenten (niet)? Een onderzoek naar de impact van groepsprocessen
op de (gedeelde) regulatievaardigheden van studenten tijdens samenwerkend leren.
122. Samen leren reguleren tijdens peer tutoring: verantwoordelijkheid van de tutor of de
tutee?
Masterproefonderwerpen Vakgroep Onderwijskunde (2016-2017). Pagina 13
Prof. dr. Johan van Braak
Verdere leden onderzoeksgroep: Dr. Koen Aesaert (zie verder), Lisa Dewulf, Heleen Bourdeau’hui.
Curriculumonderzoek
Implementatie van leergebiedgebonden en leergebiedoverschrijdende eindtermen in Vlaanderen.
123. In het Vlaamse onderwijsveld (lager onderwijs) zijn er naast de leergebiedgebonden
eindtermen ook leergebiedoverschrijdende eindtermen voor ICT, leren leren, en sociale
vaardigheden. Voor deze leergebiedoverschrijdende eindtermen geldt enkel een
inspanningsverplichting. Dit betekent dat – in vergelijking met de leergebiedgebonden
eindtermen – scholen deze enkel dienen na te streven en niet dienen te bereiken. Er
heerst een trend dat deze leergebiedoverschrijdende eindtermen minder structureel
worden geïmplementeerd in het onderwijsprogramma van scholen dan
leergebiedgebonden eindtermen. Het huidige onderzoek heeft als doel na te gaan in welke
mate deze trend zich voordoet in het Vlaamse onderwijsveld.
124. Verder kunnen ook factoren op leraar- en schoolniveau worden gezocht die
samenhangen met de implementatie van de leergebiedoverschrijdende en
leergebiedgebonden eindtermen.
ICT en het curriculum
Wat zijn digitale competenties voor onderwijs?
125. Door middel van een documentanalyse wordt nagegaan hoe verschillende overheden
en/of internationale organisaties curricula in het definiëren voor het leerplichtonderwijs.
126. Welke leerling-, leraar-, en schoolkenmerken hangen samen met verschillen in digitale
competenties van leerlingen in het lager onderwijs (data beschikbaar).
Effectiviteit in Vlaamse concentratiescholen (basisonderwijs)
Onderzoek naar de prestaties en het welbevinden van leerlingen in 26 experimentscholen Vlaamse
concentratiescholen. Data van leerlingen, ouders, leerkrachten, directie en lesobservaties
beschikbaar.
Centrale onderwerpen:
Lesgeven in een multiculturele klas: een kwalitatieve/kwantitatieve studie naar het
pedagogisch didactisch handelen van leerkrachten in concentratiescholen.
Lees- en luistervaardigheden van leerlingen in concentratiescholen doorgelicht. Wat is de rol
van de leerkracht?
Wat werkt in Vlaamse concentratiescholen?
Masterproefonderwerpen Vakgroep Onderwijskunde (2016-2017). Pagina 14
Mogelijke titels:
127. Begrijpend luisteren in sociaal-etnisch gesegregeerde basisscholen. De rol van ouderlijke verwachtingen.
128. Het subjectief welbevinden van leerlingen in sociaal- etnisch gesegregeerde basisscholen. Een onderzoek naar het verband met leerkrachtopvattingen.
129. De relatie tussen het pedagogisch didactisch handelen van leerkrachten en het welbevinden van leerlingen. Onderzoek in het vierde leerjaar van sociaal-etnisch gesegregeerde basisscholen.
Dr. Koen Aesaert
Centrale onderwerpen:
Ontwikkeling en validering van toetsen voor het meten van 21st century skills
Effectiviteitsonderzoek binnen de context van 21st century skills (ondernemerschap, digitale
competenties, sociale competenties, burgerschap, informatieverwerving- en verwerking, …)
Effectiviteitsonderzoek: indicatoren van effectieve leraren
Leerlingfactoren gerelateerd aan 21st century skills
Leraar- en klasfactoren gerelateerd aan 21st century skills van leerlingen
Curriculumimplementatie –en/of evaluatie
Implementatie van vakoverschrijdende eindtermen
Voorbeelden van mogelijke titels en onderwerpen:
130. Toetsen van de eindtermen burgerschap
131. Ontwikkeling en validering van een toets om sociale competenties van leerlingen in het
lager onderwijs te meten
132. Toetsen van digitale informatieverwerving en –verwerking via eyetracking
133. Het effect van onderwijsgedrag en/of -overtuigingen op ICT-competenties van leerlingen
in het lager onderwijs.
134. Effectiviteitsindicatoren van leraren: een vergelijkende analyse
135. De relatie tussen verwachtingen van leraren en ondernemerschap van leerlingen.
136. De toegevoegde waarde van de leraar en school in de ontwikkeling van leerlingen hun
burgerschapscompetenties
137. Onderzoek naar de relatie tussen klasgrootte, klascompositie en klascondities en de
sociale competenties van leerlingen.
138. ICT-eindtermen in Vlaanderen: een meerwaarde voor de ontwikkeling van ICT-
competenties van leerlingen lager onderwijs?
139. Over over- en onderschatten van ICT-competenties: een vergelijkende studie tussen
jongens en meisjes.
Masterproefonderwerpen Vakgroep Onderwijskunde (2016-2017). Pagina 15
140. “Hoeveel boeken hebben jullie ongeveer thuis”? Een onderzoek naar verschillende
operationaliseringen van SES en klascompositie en de relatie met leerprestaties.
141. Invloed van oriënterings- en structureringsactiviteiten in de klas op de ICT-competenties
van leerlingen.
142. Een evaluatie van de ICT-eindtermen
Prof. dr. Ruben Vanderlinde
Verdere leden onderzoeksgroep: Prof. Dr. Els Consuegra, Karen De Coninck, Hanne Tack, Laura
Thomas, Karolien Keppens en Jasja Valckx (zie ook Prof. dr. Geert Devos)
Onderzoeksdomein
Het onderzoek van Ruben Vanderlinde heeft betrekking op de professionele ontwikkeling van
onderwijsgevenden. Concreet betekent dit dat onderzoek wordt uitgevoerd naar professioneel leren
van student-leraren, leraren, mentoren, lerarenopleiders, etc. Het onderzoek situeert zich in de
lerarenopleiding (geïntegreerde en SLO), de aanvangsbegeleiding, en het levenslang leren van
onderwijsprofessionals. Daarnaast loopt ook onderzoek naar onderwijsvernieuwingsprocessen.
Onderzoeksdesigns kunnen kwantitatief of kwalitatief van aard zijn. Onderzoekstopics hebben
betrekking op lerarenopleiding en opleidingsdidactiek, professionele ontwikkeling, relatie
onderwijsonderzoek en onderwijspraktijk, onderwijsinnovatie en schoolontwikkeling.
Voorgestelde titels
Onderstaande voorstellen van masterproeven zijn prioritair omdat reeds afspraken werden gemaakt
met vertegenwoordigers uit het werkveld. Neem contact op met [email protected] voor
meer info over de voorgestelde titels.
143. Gender in de lerarenopleiding: systematische literatuurreview en (internationale) case
study
Begeleiding: Prof. Dr. Els Consuegra
Onderwijs is ‘gegenderd’: mannen zijn in het lerarenberoep een minderheid, lesmateriaal is
genderstereotiep en heteronormatief, leerlingen worden anders behandeld door hun leerkrachten
afhankelijk van hun genderidentiteit en leerlingen die zich geen typische jongen of meisje voelen
lopen een groter risico op schoolse achterstand. Ondanks het groeiende bewijs en de groeiende
aandacht van onderwijsonderzoekers voor genderongelijkheid, lijken lerarenopleidingen
leerkrachten niet voor te bereiden op deze ‘gegenderde’ aspecten van hun werk. De European
Association for Gender Research, Education and Documentation (AtGender) start in academiejaar
2016-2017 met een Netwerk Teacher Education om de inbedding van genderstudies in de curricula
van lerarenopleidingen te promoten. Promotor Els Consuegra is bij dit initiatief betrokken en in
samenwerking met AtGender kan de thesisstudent een systematische literatuurreview uitvoeren
naar het onderwerp ‘gender in teacher education’ en een case study uitvoeren naar (internationale)
(good) practices m.b.t. het onderwerp.
Masterproefonderwerpen Vakgroep Onderwijskunde (2016-2017). Pagina 16
144. Klinische simulaties in de lerarenopleiding: video-analyse van ouder-leraar gesprekken
Begeleiding: Karen De Coninck
Binnen de specifieke lerarenopleiding van de Universiteit Gent worden recent klinische simulaties
geïmplementeerd als nieuwe didactische werkvorm om student-leraren voor te bereiden op het
voeren van ouder-leraar gesprekken. Tijdens deze simulatie-oefeningen gaan student-leraren in
interactie met professionele acteurs die de rol van ouder vertolken. Deze masterproef wil via analyse
van reeds verzamelde video-data de competentie-ontwikkeling van student-leraren in kaart brengen.
145. Houding van student-leraren ten aanzien van inclusief onderwijs
Begeleiding: Karolien Keppens
Het M-decreet gaat ervan uit dat alle leerlingen recht hebben om onderwijs te volgen in het reguliere
onderwijs. Een succesvolle implementatie van het M-decreet vraagt veel van leerkrachten in het
onderwijsveld. Deze masterproef zal nagaan wat de houding (opvattingen en motivatie) is van
student-leraren ten aanzien van inclusief onderwijs. Hiermee willen we achterhalen of een mind-shift
bij student-leraren nodig is voor de succesvolle implementatie van het M-decreet.
146. Self-efficacy van student-leraren ten aanzien van inclusief onderwijs
Begeleiding: Karolien Keppens
De toenemende diversiteit in reguliere scholen en klassen, mede als gevolg van de implementatie
van het M-decreet, leidt tot heel wat onzekerheid bij leerkrachten. In deze masterproef willen we
achterhalen hoe studenten uit de lerarenopleiding de implementatie van het M-decreet ervaren.
147. Starterscafé voor beginnende leraren: Een innovatief ondersteuningstraject onder de
loep
Begeleiding: Laura Thomas
Vanaf september 2016 gaat het provinciaal onderwijs van start met een ondersteuningstraject voor
startende leraren: het starterscafé. Via dit ondersteuningstraject – dat bestaat uit
supervisiebijeenkomsten waarin leraren met elkaar in gesprek gaan – poogt men de professionele
identiteit en weerbaarheid van beginnende leraren te versterken. Deze masterproef wil nagaan of de
vooropgestelde doelstelling wordt bereikt en of het traject ook effectief verandering teweegbrengt
in de lespraktijk van de beginnende leraar. De masterproef loopt in samenwerking met Provinciaal
Onderwijs Vlaanderen (POV).
148. De kracht van online platforms in de ondersteuning van beginnende leraren: Een
kwalitatief exploratief onderzoek
Begeleiding: Laura Thomas
In het laatste decennium is het aantal online platforms exponentieel toegenomen. Ook voor leraren
bestaan er talloze mogelijkheden om online tips, vragen, moeilijkheden en discussiepunten te delen.
Uit een recente bevraging blijkt dat beginnende leraren deze online platforms ook daadwerkelijk als
ondersteunend ervaren. Deze masterproef wil via interviews en/of focusgroepen o.a. nagaan wat
Masterproefonderwerpen Vakgroep Onderwijskunde (2016-2017). Pagina 17
deze online platforms net zo ondersteunend maakt, welke informatie wordt uitgewisseld en wat nog
voor verbetering vatbaar is.
149. Samenwerking binnen vakgroepen in secundaire scholen: observaties van
vakgroepvergaderingen
Begeleiding: Jasja Valckx
Vandaag heeft elke secundaire school een vakgroepwerking. Steeds vaker zijn scholen echter op zoek
naar ondersteuning voor hun vakgroepwerking. Toch merken we dat niet alle schoolleiders hierover
tevreden zijn en met andere woorden zoekend zijn naar hoe ze een professionele vakgroepwerking
moeten realiseren. In een professionele vakgroepwerking is er samenwerking tussen leraren en leren
de leraren van elkaar. Deze masterproef wil door middel van observaties nagaan hoe leraren
samenwerken en zich professionaliseren tijdens vakgroepvergaderingen.
Zelf een voorstel indienen
Een voorstel kan zelf ingediend worden als het aansluit bij de uitganspunten van het
onderzoeksdomein. Studenten die zelf een voorstel indienen sturen hiervoor een a4’tje naar
[email protected] waarin ze de probleemstelling en bijhorende onderzoeksvraag
schetsen. Het a4’tje dient eveneens een voorstel van onderzoeksmethode te bevatten.
Prof. dr. Hilde Van Keer
Verdere leden onderzoeksgroep: Dr. Liesje De Backer (zie ook Prof. Dr. Martin Valcke), Fien De
Smedt, Dr. Emmelien Merchie (zie verder), Amélie Rogiers, Sofie Heirweg (zie ook Prof. dr. Geert
Devos), Mona De Smul (zie ook Prof. dr. Geert Devos).
Volgende onderwerpen staan onder meer centraal:
• Peer en student tutoring
• Zelfregulerend leren
• Taal-, lees- en schrijfonderwijs in het lager en secundair onderwijs: o.a. verwerken van
tekstuele informatie, begrijpend lezen, schrijven, lees- en schrijfmotivatie en leesbevordering
Voorstellen voor onderzoeksonderwerpen en masterproeftitels voor academiejaar 2016-2017:
150. Evalueren van schrijftaken: welke mogelijkheden zijn er voor feedback aan leerlingen in
de lagere school? (in samenwerking met Prof. Dr. Sven De Maeyer - Universiteit
Antwerpen)
151. Schrijven doe je beter met z’n twee: een onderzoek naar de interacties tussen leerlingen
in het lager onderwijs
Masterproefonderwerpen Vakgroep Onderwijskunde (2016-2017). Pagina 18
152. Lezen om te leren: verschillen tussen meer en minder vaardige lezers, jongens en meisjes,
Nederlandstalige en anderstalige leerlingen.
153. Een onderzoek naar de relatie tussen leesmotivatie en het leerstrategiegebruik van
leerlingen in de eerste graad van het secundair onderwijs
154. Leesmotivatie in het secundair onderwijs: een onderzoek naar de relatie met leraargedrag
155. Leesvaardigheid in beeld: een onderzoek naar de leesvaardigheid van leerlingen in de
eerste graad van het secundair onderwijs
156. Studeren? Kunnen ze dat al? Een analyse van de leerprocessen van leerlingen aan het
eind van het basisonderwijs bij het studeren van informatieve teksten.
157. Samenwerkend schrijven van argumentatieve teksten in het secundair onderwijs: een
analyse van schrijf- en interactieprocessen (in samenwerking met Prof. Dr. Bram De
Wever)
158. Een studie naar de implementatie van een coachingsprogramma voor beginnende leraren
ter bevordering van hun leesmotivatie en de leespromotie-activiteiten in hun klaspraktijk
159. De leesomgeving op school: een inventariserend onderzoek over de (werking van de)
schoolbibliotheek in Vlaamse en Brusselse kleuter- en/of basisscholen (in samenwerking
met Iedereen Leest, vroeger Stichting Lezen).
Dr. Emmelien Merchie
Volgende onderwerpen staan centraal:
Zelfregulerend leren
Studerend lezen
Schematiseer- en visualisatiestrategieën (bv. mind mapping, infographics)
Voorbeelden van mogelijke onderzoeksonderwerpen en scriptietitels:
160. Leren (leren) en schematiseren. Strategiegebruik en kennisverwerving bij het instuderen
van informatieve teksten in het lager onderwijs.
161. Mind mapping, de max? De invloed van motivatie op het gebruik van mind maps bij het
verwerken en instuderen van informatieve teksten.
162. Less is more? De invloed van het gebruik van mind maps op de kennisverwerving van
leerlingen in de derde graad lager onderwijs.
163. De invloed van leerlingkenmerken (geslacht, thuistaal, leermoeilijkheden) op de
effectiviteit van mind mapping in het lager onderwijs.
Voorstellen vanuit de praktijk
Zie aankondigingen op Minerva!