MAXIME GHEYSEN

A NON-ETHICAL HINTERLAND

2e Master eADMasterproef : Casablanca - Fosfaatwinning

Fosfaat raakt op en er is geen alternatief.

De meest pessimistische studies tonen aan dat fosfaatreserves tegen 2030 volledig uitgeput zullen zijn, rekening hou-dende met een wereldbevolking van 9 miljard. China, Marokko en de Westelijke Sahara zijn dé wereldproducenten van het belangrijke mineraal dat de globale voedselketen in een fragiel evenwicht houdt. Bovendien beperkt de Chinese wereldmacht de export van fosfor, ten behoeve van haar eigen exponentieel groeiende bevolking van kunstmest te kunnen voorzien. Piekproducties zullen niet meer kunnen volgen met de noden van de landbouw, waar fosfor een onvervangbaar element is. Een tekort zal leiden tot hongersnood en politieke spanningen, net zoals de (wapen)wedloop van fossiele brandstoffen een ongezien repressiemiddel vormt op mondiale schaal. Bijkomend probleem is dat ook resterende fracties fosfaaterts zich bev-inden in verontreinigde bodem (cadmium en uranium).

Fosfaatrecycling dringt zich op en men anticipeert via research naar ‘groene’ fosfor en optimalisatie van een zuiniger ver-bruik. Terugwinning uit rioolwaterzuiveringsinstallaties betekent dat rioolwater en water afkomstig uit de landbouw gedefosfa-teerd wordt door fosfaat als een zout te laten neerslaan als struviet of calciumfosfaat. Dergelijke recyclage tracht men uit te voeren op kleine schaal, doch het zal nog een hele tijd duren tegen dat men het globale voedselprobleem op deze hypothe-tische manier kan oplossen: het verschil in schaal is namelijk oncontroleerbaar en in een open systeem vervalt het behoud van massa van alle reagentia naar een uiteindelijk nulpunt, wat impliceert dat de finale uitputting onomkeerbaar is.

Ertswinning op mondiale schaal gebeurt in dagbouwsites, dit zijn ‘open’ mijnen die vanaf het oppervlak worden afge-graven (lees : roofbouw). Dagbouw verwondt het landschap op een zodanige manier dat de littekens blijvend zijn. Het ruim-telijk impact is ongezien en de economische exploitatie primeert ten opzichte van de sedentaire menselijke aanwezigheid. Soortgelijke goudkoorts creëert een golf van migratie: aangetrokken door economische activiteiten strijken groepen mensen neer met eenzelfde objectief. Zoals steeds groeien in de periferie shelters, camps en barracks uit tot heuse dorpen en steden. Zowaar spreekt men van transmigratiedorpen. Even snel als ze oprijzen met het economische verhaal van de plek, degra-deren ze tot spookdorpen met de teloorgang ervan. Een fosfaatmijn is als een goudmijn, is net als bevoorradingspost voor een (stoom)treinverbinding of als een pittoresk polderdorp in de uitbreidingsplannen voor een wereldhaven. Een inverse dias-pora van gelukzoekers, (arbeiders uit mijn-)concerns en ondernemers uit de juxtapositie van voorgenoemde, laat de gebru-taliseerde plekken aan hun lot over.

Sites worden uitgebuit tot ze uiteindelijk volledig gedematerialiseerd raken, het aandeel restfractie is nu eenmaal vele malen groter dan dat van het waardevolle mineraal. Aldus ontstaat een leeggeplunderd maanlandschap van waardeloze, soms zelfs gecontamineerde ruimte, een ware ruïne van enkele vierkante kilometers groot. De fosfaatmijn in Khouribga, in het hinterland van Casablanca, is de stille getuige van zo’n verhaal, want de terugvalfase is ingezet. Op naar het absolute niets...of toch nog iets?

De intrinsieke waarde van die ‘abandoned place(s)’ correleert naar het verleden terug tot leven te wekken en waarschuwt tegelijk voor de toekomst. Ghost-towns bestaan hoofdzakelijk uit intrigerende, historische artefacten en reflecties ten gevolge van unieke, voornamelijk economische krachten die onderhevig zijn aan dramatische cycli. Naast (de absentie van) economische rendabiliteit (exploitatie, transmigratie) zijn ook religie (bijgeloof, oorlog), etnie (genocide) en natuurrampen (aardbeving, eruptie, bodemverontreiniging) de voornaamste oorzaken van de versnelling die tot absolute desolatie leiden.

Men kan als gemeenschappelijk voorwerp ter onderzoek een duidelijke verandering in de toon, de drift, onderscheiden tussen what’s left en what was. Het onderzoek gaat over de wonden die moderniteit slaat en heeft als einddoel een program-ma te genereren onder het mom van supermoderniteit. What survives?

Zowel een eerste, inventariserende, bijna bevestigende benadering van abandoned places, en een laatste die meer de pessimistische en ervaringsgerichte waardering belichaamt. Haast impressionistisch en moeilijk accuraat het bijhorende ge-voel te verwoorden. Het kadreren van talloze maanlandschappen gaat gepaard met het reconstrueren van de hoogconjunc-tuur die er ooit heerste.

Luttele elementen van schaal resteren, noem ze XL-elements of Points Of Interests. Misschien omdat ze te groot, te zwaar of ondeelbaar zijn om te worden meegeroofd, sterven ze een eenzame dood in een al even dramatische decor: een kapotgeschoten of verweerde moskee blijft instaan voor haar religie tot de laatste steen. Elektriciteitspylonen rijzen als kath-edralen, boven een schier eindeloze landschap, onbewust van hun taak als energiedragers om een goudmijnstadje aan de horizon te bereiken. Gigantische ontginningsvoertuigen op rupsbanden staan te roesten langsheen geïmproviseerde wegen in uitgeputte dagbouwsites. Iedereen kan zich de beelden voor de geest halen van het inderhaast verlaten reuzenrad en bots-autokraam in het pretpark van Prypryat, gesitueerd naast de kerncentrale van Tsjernobyl, toen deze vanaf de radioactieve meltdown het gebied herschiep in een gecontamineerde no-mans-land voor de komende 250 jaar. Ze zijn waarde-loos, doch voeren ze een monoloog op in een pragmatisch landschap als bühne, toeschouwers zijn er niet meer.

De vergelijking tussen punten van convergentie en van contradictie zal duidelijke markeringen aantonen. Het gebouwde product van modernisering, is geen actuele architectuur meer, maar junkspace: hetgeen overblijft na een snelle, moderne ontwikkeling uit economisch of belang en wat resteert na een bijna even snelle repressie.

Opnieuw exploiteren met bijvoorbeeld betere voorzieningen (mechanische infrastructuur, kapitaalsinjectie) lijkt kortzichtig en naast de kwestie (sustainabilty? eco-terrorisme?), evenals de huidige ersatzvorm van de reconversie tot toeristische trek-pleisters:

“Ghost Town Chinguetti! City Of Dust!”, atoomtoerisme – get your own Geiger Counter! – en “Highway 50: The loneliest road in America!”

Uit een analyse van 66 ghost-towns, radioactief besmette testsites, verweerde oorlogsgebieden en door natuurgeweld geteisterde steden verspreid over de ganse wereld, blijkt dat left-overs (in te delen volgens traces, elements, networks en scenario) belangrijke overeenkomsten hebben, waaruit mogelijks een volgende stap in het ontwerpproces zich voltrekt. Trac-es zijn de plekken, voetsporen, places, de GIS-layers,... Elements belichamen de punten, bakens in het landschap, attrac-tors,... Network gaat over het ruimere geheel als netwerk: systeem, elektriciteit, religie, spoorwegnetwerk,... Ten slotte vertelt Scenario wat de voorgenoemde drie items kunnen impliceren in de realisatie tot het uitwerken van een momentopname, een take. De hybridisatie van de vier items ageert als een ultieme fusie, ver weg van authenticiteit. Er ontstaat een programmarui-mte die waadt in onzekerheid over haar exacte eigenschappen van componenten, ze zijn hybriden die hun voorgeschiedenis niet kennen.

Wordt Khouribga een niemandsland, waar volgelingen van de abortus-tempel naartoe komen om ingrepen te ondergaan waar ze elders omstreden zijn? Is dit een festivalterrein waar men zich letterlijk kan dood drogeren? Een freespace besta-ande uit anonieme interfaces waar men kan zijn wie men wil zijn, en kan doen wat men wil doen en vooral niet zijn wie men is?

De nadruk ligt op het uiteindelijke programmotorische aanbod en de ruimtelijke kenmerken van archetypische element-en. Het geheel is reeds ruimtelijk gedeconstrueerd, alsof één seconde film bestaat uit 24 afzonderlijke beelden: reconstructie dringt zich op tot het assembleren van een generisch landschap/ archetype / solid / void/...

Airports, airfields, landing strips, belichamen het belangrijkste element van ghost-towns als elementen in een globaal netwerk. Ze bevinden zich in een relatief verre juxtapositie ten opzichte van het (eens) kloppende hart, doch dwingen ruimte af. Eens de uitingen van ultieme neutraliteit, behoren ze nu tot de meest karakteristieke elementen van een generische rui-mte, het sterkste vervoersmiddel van de differentiatie: ze schakelen landschap en tijd naadloos aan elkaar en de autonomie van onderlinge verbindingen is net datgene wat airfields tot moderne kathedralen maakt in een expansieve systeem. Lucht-brugverbindingen staan in voor de approach van Khouribga. De luchthaventerminal als generisch element is een belangrijke schakel in de auto-existentie van zijn site. Ze wordt bereik-baar en krijgt betekenis en aanknoping.

Bovendien concipieert een uniek, mondiaal verdrag dat (passagiers)luchthavens vrijzones bevatten: het betreft de transitzones en terminals waar een douanetechnische vrijheid heerst (taxfree-zones) en waar men onderhevig is aan het internationale recht, en niet aan wetten van het desbetreffende land waarin de luchthaven is gevestigd. Met andere woorden, waar een smeltkroes van passagiers en passanten een gemeenschappelijk moederland heeft, namelijk: géén. De douane of grenscontrole ageert als abrupte uitgang tussen de internationale zone en het feitelijke land van eindbestemming, waarin indi-viduen opnieuw kwetsbaar zijn aan de nationale rechtspolemieken.

De strikte geofysische kenmerken van terrein en klimaat zijn belangrijke factoren in (de) enige contextualiteit van gede-materialiseerde sites. Het zijn namelijk de traces van dat terrein. Waar sociaaleconomische en politieke omstandigheden, stijlvoorkeuren en esthetische sensibiliteit evolueren, zal het klimaat op lange termijn gelden als een waarneembare cyclus. Regionale, klimatologische aanpassing geldt als essentieel principe in de totstandkoming van architectuur. Het aanwenden van de mogelijkheden van het klimaat laden programma en context op, zodanig dat het dramatisch effect op het ontwerp voor een opgedreven complexiteit kan zorgen. De klimatologische responsieve sites zorgen voor interessante confrontaties met zichzelf en met de bezoeker. Behaaglijkheid en Unheimlichkeit worden tegenover mekaar uitgespeeld, opdat men de ervarin-gen inzet als ontwerptool. De dagelijkse – en seizoensgebonden cyclus van de inclinatie van de zon, is een universele factor die zich manifest positioneert in een generische ontwerpmethodiek.

Het veld van de immanentie van verlangen: Een opgeladen veld, gedefinieerd als proces van productie, scenario, drama, decor of cyclus. Junkspace of non-place ageert als drager van programmotorische absentie en staat in schril con-trast met een oppervlak van stratificatie, waar betekenis, onderwerp en zin als absolutie geldt. Gedematerialiseerde sites als Khouribga gedragen zich als een lichaam zonder organen, een plek van niet-gecodeerde stromen. Dit wasteland exciteert als een fusie van interne en externe processen die moeten worden opgebouwd. Het kan plaatsvinden in zeer verscheidene so-ciale formaties, door middel van diverse assemblages. De “assemblagelandschappen” zijn reeds aangetoond als ghost-towns overal ter wereld die door verbindingen (landwegen, luchtvaart, scheepvaart, internet,...) overlayerd worden en als een soort collages in tijd en ruimte bestaan. Een landschap van hybridisatie, die vloeiende merges van onderdelen toelaat en ze synch-roon aaneenrijgt tot een eindeloos variabel geheel. Vrij om verschillende identiteiten aan te nemen. Een context die constant in transformatie is, eist net hetzelfde van zijn gebruikers.

De radicale weergave van verontrustende activiteiten en hun gebruikers, die het objectief zijn tot een maatschappelijk netwerk, werkt du-idelijk in een andere richting met betrekking tot een verontrustende vertrouwdheid (...haast paradoxaal). Angsten en verlangens spelen hier een generatieve functie, en de afstotende eigenschappen van omstreden ‘dirty’ activiteiten worden instrumenten van de primaire dissectie van de specificiteit van de context. Net als onderzoekers van CSI, snuffelen architecten door afval en ontleden kadavers tot ze de meest authentieke en verrassende realiteit ontdekken, en met behulp van het aldus verzamelde “bewijs”, dringen zich een instrumentarium van ontwerptools aan, om het project in een al dan niet marginale context te activeren. Want dat hebben Khouribga, Wilmarsdonk, Calico en Agdam gemeen. Ze zijn door één actie gedegradeerd tot de marginaliteit, de null-space of het niemandsland. De interface moet diezelfde wegwerp-ruimtes linken aan de normlozen en subculturen van een hedendaagse maatschappij, aan zij die ook verbannen worden uit het straatbeeld, Starbucks, Disneyworld of schoolfeesten:

Jetset-cocaineverslaafden, adrenalinejunks, squatters, risico-addepts, bugchasers, escapisten, nymfomanes, ‘The Most Hated Family Of America, Amy Winehouses, Lady Gaga’s, Lourdes Louise Ciccones, J.D. Salingers, stedelijke nomaden, born-to-be-wild-bikers, anarchisten, anti-rehab-ers, kick-fans, kuntenaars (?), bingedrinkers, outlaws, geschorsten in eender welk vakgebied, zondaars, slapelozen, uitzichtlozen, freaks & geeks, mustbe-recidivisten, terminalen, abortusplegers, zi-geuners, anti-ethici, ontgoochelde ex-Burning Man-festivalgangers, libertariërs, vaderlandslozen, lsd-trippers, PTSS-ers, gokkers, De Sade-copycats, crookers & fakers, extremen, survivalists, skinny-jeans-hipsters, body-artists, Ozzy Osbournes, prozac-lijders, noise-lovers, Generation Z+, failed weight-watchers, de nieuwe elitairen, fetisjists, obsessieve privacysten, il-legalen, machiavellisten,.........

Het herschapen van die non-place tot place betekent het herbergen van individuen of het protocol begrijpen die de stro-men in alle richtingen stuurt, ongevormde, instabiele zaken en nomadische singulariteiten capteren. Men brengt nu eenmaal een groot deel van de tijd door in supermarkten, luchthavens, hotelkamers, langsheen snelwegen en voor schermen (tv, pc, geldautomaat, smartphone). Dergelijke blitzkrieg op plaatsen resulteert in een verandering van het bewustzijn ten opzichte van plekken, die eerder vergankelijke indrukken worden. Net alsof we zelf die bakens worden, eenzaten in een eindeloos landschap van (digitalere) snelwegen. De autonome beleving is gefragmenteerd, onsamenhangend door toedoen van een overdaad aan informatie en (te) veel ruimte.

Mensen en plekken of de combinatie van mensen op plekken die al snel naar de periferie zijn verbannen, alsof ze zich gedragen als noise, ruis, vervelende storingen die een steriel weefsel kunnen besmetten. Ze worden afgedaan als ‘stealth’, onzichtbaar op de radar van de bezoeker, die zich zogezegd moet wanen in een gedisneyficeerde omgeving.

Het zijn net geassembleerde landschappen (photomerges, festivalterreinen, pretparken, Paris-Dakar karavaan, Las Ve-gas en uiteindelijk Khouribga 2.0) die bevestigen dat al wat controversieel is, uiteindelijk toch verglijdt naar trivialisme.

Er is nood aan een positieve beweegreden tot spiritualiteit. De site introduceert een merkwaardige interactie met tijd en gebeurtenis. een continue aanpassing wordt geactiveerd, een actie van de automatische contextualisering, dat kruist met de levens van gebruikers, vooral na het inwilligen van specifieke bevredigingen.

Het scenario voor een dergelijke freestate wordt als een parcours opgedeeld in etappes in tijd en ruimte. Het betreft Birth/Arrival, Desire, Maintenance, Ceremony en Death/Departure.

Birth / Arrival, ‘giving birth’. Geboorte, het begin, de alfa, van een nieuw leven of realiteit. (Overigens, wat maakt realiteit tot realiteit?). Rusteloze nomaden stappen ergens ter wereld een vliegtuig van “F#ckyou!-Airlines” in, die hen na een vlucht van x-aantal tijd invliegt in dat No-Mans-Land. Het proces van arriveren, aankomen met al dan niet overladen gevoelens is net datgene wat ook een universele factor is, vergelijkbaar met rocksterren on tour die enigzins ook in een gesloten systeem verkeren van ‘vliegtuig-op-vliegtuig-af, show-in-show-uit, vliegtuig-op-vliegtuig-af’.

De autonome wetteloosheid van ‘forever-in-transit’-zone, impliceert een programmatorische onderlegger die de ver-leidelijke Desires omvat. De metropool schildert ze af als een noodzakelijk kwaad, doch een equilibrium is noodzakelijk: een actuele samenleving moet ‘rommel’ verdragen en in stand houden. Ruimtelijk gelden de Desire-places als Soft Spaces : het betreft plaatsen waar men bevredigd kan worden op allerlei manieren en de radicale zelfexpressie staat centraal. Het clan-destiene kantje blijft echter bewaard, uit Ausgeleich met de Maintenance. Kortom : illegale klinieken, brothels, stripclubs, casino’s, uitzuipbars, bezinningsruimte, roesplekken, ...

Maintenance. De instandhouding, de crew. Het onderhoud van en nutsvoorziening voor... Net datgene die een equilib-rium voorziet, een waar ausgeleich ten opzichte van de Desire. Delinquenten en langgestraften zijn zowat de enige individuen die na x-aantal jaar (eenzame) opsluiting opnieuw verlangen naar een clean sheet en een sociaal leven. Als afkoping van straftijd, kan men ingezet worden als instandhouders van deze Sin City Society.

Sociale infrastructuur ondersteunt de generatieve ruimte. Deze analogie wordt dieper uitgewerkt totdat architectuur als geheel, een ‘operating system’ wordt, waarbinnen mensen hun eigen programma’s creëren voor ruimtelijke interactie. Main-tenance mag men letterlijk beschouwen als onderhoudspersoneel annex logistiek dat instaat voor nutsvoorzieningen die de Desires vereisen (bv. sanitair, slaapvoorzieningen, propere naalden,…), het operationeel houden van de Birth en Death (‘air-port’, toegankelijkheid, colombarium,…). Ook is het niet ondenkbaar dat de Passieve uit de Desires gaan functioneren of hun rol aanzien als Maintenance.

Ceremony. De (haast) ceremoniële voltrekking van de Desire. Een spel van verlangens in te willigen, een pelgrimstocht naar de Reeperbahn. De abortus, jezelf doodzuipen of opzettelijk laten besmetten met HIV. Het kàn. Het moet kunnen.

Death / Departure. De dood, het einde, de omega. Departure. Vertrek. Deze laatste fase in het parcours duidt op het al dan niet geslaagd zijn in enige vorm van ‘cleansing’ van het individu…of de dood. Cleansing, vanwege het ‘peer-pressure’-aspect die addepten in extremis aanzet tot bezinning en vervolgens een retourvlucht voorziet back to reality. Einde van de onregelmatigheid van de Anti-Rehab, game over voor one-armed-banditers.

Waar 9 to 5 kantoorjobs, bus 3, tram 8 en catchphrases als “McDonalds goedemiddag, welke burgers mag ik u serveren?”, leitmotiv uitmaken van de no-nonsense realiteit. Dagdagelijkse patronen gaan hier terug dienen als detox-ruimte, rehab of re-ethiserende condensator. Het cleansingproces moet de reïntegratie van het ‘radicale’ individu in de maatschappij toelaten en zelfs verbeteren, alsof de returntoets de herboren mens op een nieuwe regel heeft gezet. Het herinnert aan de inhalende Husk.nl-skibussen richting wintersportgebieden die trots de bestickerde slogan “Slapen doe je thuis maar!” dragen.

In deze No-Ethics-Space is er ook plaats voorzien voor de finale uitweg: Death. De taboesfeer die rond palliatieve se-datie en euthanasie (deels nog) bestaan, zijn in dergelijke freestate compleet onbestaande en wordt als een soort eindpunt geregisseerd. Het format moet vrijblijvend zijn: na crematie, resomatie of cryomatie kan de overledene bijgezet worden in de daarvoor voorziene colombaria.

Epiloog

Sanford Kwinter beschrijft het als radicale anamnese: de uitsluitingsmethode ter escapisme tot het verbeelden van een steriele logica van loze gecompileerde architectonische en ‘kritische’ situaties van vandaag zoals men ze kent in stedelijke context.

Eén enkele momentopname van een up-to-date gegenereerd Khouribga 2.0 acteert er telkens als freespace tout-court: het is niet doelgericht ‘gebouwd’ en heeft geen vooraf vastgestelde betekenis. Het is desarchitectuur, een vectorveld waar-bij ieder punt verbonden kan worden met een ander. En daarin schuilt de kwetsbaarheid van de interface. De typerende, menselijke privaatsfeer divergeert en de publieke ruimte verschuift. De gradiënt tussen beiden geniet een onstabiele ontast-baarheid. Men weet op zich nooit wie de andere ‘ogen’ zijn, wie meekijkt. Net als het internet, impliceert ze een cultuur van een eeuwigdurende actualisatie. Het gaat om het bijhouden en uitwisselen van oneindig veel informatie, niet om het creëren ervan. Elk moment is vol controles ‘of er nog iets nieuwer, iets extremer is’, een bombardement zonder einde... Ja, er is altijd nog wat uit te wisselen…

De ruimte waar gastvrijheid verleend wordt en waar intimiteit zich opdringtis gedeconstrueerd. Het Ethos, het chez-soi verschuift, het real-time aspect is verloren gegaan. De ontkoppeling van

communicatie en reëel contact is een cruciale factor van de voortschrijdende subjectivering van de ingebedde tijd en de dissi-patieve ruimtelijkheid. Ze blijft existeren in een soort simultaniteit van gemengde levenssferen, opperste gelijktijdigheid eigen-lijk. Waar eens productie en reproductie strikt aparte werelden waren, daar is nu sprake van productiviteit, ontspanning en persoonlijke levenssfeer tegelijk. Hoe overleef je anders in een wereld waar je aan alles tegelijk moet denken terwijl je continu wordt afgeleid?

Om te eindigen met een inslag van Matt Ridley: “Wanneer ideeën seks hebben”.De gemeenschap van informatie die leidt tot de geboorte van nieuwe gedachtenpatronen. Ideeën, bevrijd van grenzen

van tijd en ruimte, verbonden door een onzichtbaar, draadloos metabrain (internet), botsen met elkaar en exploderen tot nieuwe ideeën. Het versnellen van de collectieve intelligentie. Creativiteit gedijt bij het samenkomen van geesten. De cre-atieve katalysator is de stad: het is geen toeval dat, wanneer mensen migreren naar steden in grote aantallen, creativiteit en innovatie, gedijt.

BOOKS

SALINGER, J.D. (1947) – The catcher in the ryeKOOLHAAS, Rem (2001) – The Generic City : Junkspace Marc Augé – Non-Places : introduction to an anthropology of supermodernityGilles Deleuze – BwOKWINTER, Sanford, (2008) Far From Equilibrium : Essays on Technology and Design CultureJOSHI, Atri (2006), Emergence In Architecture (scriptie), (School Of Planning, New-Delhi) pp.1-11SPUYBROEK L., DELANDA M., MERTINS D. (2004) NOX: MACHINING ARCHITECTURE (Thames & Hudson, London)LANG P., MENKING D., (2003) SUPERSTUDIO : LIFE WITHOUT OBJECTS (Skira)GHEYSEN MAXIME, (2010) DREAMCOPS 2.0 (essay VAN KERCKHOVEN GUY), pp. 4-5

FILMS

Leaving Las VegasTarkovsky – StalkerWe Live In Public

Music

Bring Me The Horizon – Suicide Season Cut Up (2010)Kompact Benefit for Japan Compilation

SPECIAL THANKS :

Kristiaan Van Weert, mentorJao SmetSven Decoster, Dimitri Simonis, Tessa Van Gucht my parents

Fosfaat raakt op en er is geen alternatief...

Ertswinning op mondiale schaal gebeurt in dagbouwsites, dit zijn ‘open’ mijnen die vanaf het oppervlak worden afge-

graven (lees : roofbouw). Dagbouw verwondt het landschap op een zodanige manier dat de littekens blijvend

zijn. Het ruimtelijk impact is ongezien en de economische exploitatie primeert ten opzichte van de sedentaire menselijke aanwezigheid. Soortgelijke goudkoorts creëert een golf van migratie: aangetrokken door economische activiteiten

strijken groepen mensen neer met eenzelfde objectief. Zoals steeds groeien in de periferie shelters, camps en barracks uit tot heuse dorpen en steden. Zowaar spreekt men van transmigratiedorpen. Even snel als ze oprijzen met het economische

verhaal van de plek, degraderen ze tot spooksites met de teloorgang ervan.

GHOST TOWNS / ABANDONED PLACES / WAR ZONE / CONTAMINATED ZONE / NO-MAN’S-LAND / JUNKSPACE / LEFT-OVER-SPACE / NULL SPACE

De intrinsieke waarde van die ‘abandoned place(s)’ correleert naar het verleden terug tot leven te wekken en

waarschuwt tegelijk voor de toekomst.

Ghost-towns bestaan hoofdzakelijk uit intrigerende, historische artefacten en reflecties ten gevolge van unieke, voornamelijk economische krachten die onderhevig

zijn aan dramatische cycli.

Men kan als gemeenschappelijk voorwerp ter onderzoek een duidelijke

verandering in de toon, de drift, onderscheiden tussen

what’s left en what was.

Het onderzoek gaat over de wonden die moderniteit slaat en heeft als einddoel een programma te genereren onder het mom van supermoder-

niteit.

What survives?

Doel, Beveren, BE

Doel, Beveren, BE +Agdam, AZ

Doel, Beveren, BE +Ely, White Pine County, NV

Doel, Beveren, BE +Hashima Island, JP

Rasmussen Ridge, ID +Chinguetti, MR

Ely + Humberstone + Chinguetti

just posing, right?

l’élite...

Not !

Let’s design an airport

Airports, airfields, landing strips, belichamen het belangrijkste element van ghost-towns als elementen in een glo-baal netwerk. Ze bevinden zich in een relatief verre juxtapositie ten opzichte van het (eens) kloppende hart, doch dwingen ruimte af. Eens de uitingen van ultieme neutraliteit, behoren ze nu tot de meest karakteristieke elementen van een generische ruimte, het sterkste vervoersmiddel van de differ-entiatie: ze schakelen landschap en tijd naadloos aan elkaar en de autonomie van onderlinge verbindingen is net datgene wat airfields tot moderne kathedralen maakt in een expansieve systeem. Luchtbrugverbindingen staan in voor de approach van Khouribga.

De luchthaventerminal als generisch element is een belangrijke schakel in de auto-existentie van zijn site. Ze wordt bereik-baar en krijgt betekenis en aanknoping.

Bovendien concipieert een uniek, mondiaal verdrag dat (passagiers)luchthavens vrijzones bevatten: het betreft de transitzones en termi-

nals waar een douanetechnische vrijheid heerst (taxfree-zones) en waar men onderhevig is aan het internationale recht, en niet aan wetten van het desbetreffende land waarin de luchthaven is gevestigd. Met andere woorden, waar een smeltkroes van passagiers en passant-

en een gemeenschappelijk moederland heeft, namelijk: géén. De douane of grenscontrole ageert als abrupte uitgang tussen de internationale zone en het feitelijke land van eindbestemming, waarin individuen opnieuw kwetsbaar zijn aan de nationale rechtspolemieken.

Schaal - Organisatie (?)

0

2,8 km ____ 3°

0210

Gedematerialiseerde sites als Khouribga gedragen zich als een li-chaam zonder organen, een plek van niet-gecodeerde stromen.

Een landschap van hybridisatie, die vloeiende merges van on-derdelen toelaat en ze synchroon aaneenrijgt tot een eindeloos variabel geheel. Vrij om verschillende identiteiten aan te nemen. Een context die constant in transformatie is, eist net hetzelfde van zijn gebruikers.

M

De strikte geofysische kenmerken van terrein en klimaat zijn belangrijke factoren in (de) enige con-textualiteit van gedematerialiseerde sites. Het zijn namelijk de traces van dat terrein.

Het aanwenden van de mogelijkheden van het klimaat laadt het programma op, zodanig dat het dramatisch effect op het ontwerp voor een opgedreven complexiteit kan zorgen. De klimatologische responsieve sites

zorgen voor interessante confrontaties met zichzelf en met de bezoeker.

Behaaglijkheid en Unheimlichkeit worden tegenover mekaar uitgespeeld, opdat men de ervaringen inzet als ontwerptool.

De dagelijkse – en seizoensgebonden cyclus van de inclinatie van de zon, is een universele factor die zich manifest positioneert in een generische ontwerpmethodiek.

“...Want dat hebben Khouribga, Wilmarsdonk, Calico en Agdam gemeen. Ze zijn door één actie gedegradeerd tot de marginaliteit, de null-space of het niemandsland. De interface moet diezelfde wegwerp-ruimtes linken aan de normlozen en subculturen van een hedendaagse maatschappij,

aan zij die ook verbannen worden uit het straatbeeld, Starbucks, Disney-world of schoolfeesten...”

Jetset-cocaineverslaafden, adrenalinejunks,

squatters, risico-addepts, bugchasers, escapisten, nymfomanes, ‘The Most Hated Family Of America, Amy Winehouses, Lady Gaga’s, Lourdes Louise Ciccones, J.D. Salingers, stedelijke nomaden, born-to-

be-wild-bikers, anarchisten, anti-rehab-ers, kick-fans, kuntenaars (?), bingedrinkers, outlaws, geschorsten in eender welk vakgebied, zondaars, slapelozen, uitzichtlozen, freaks & geeks, mustbe-recidivisten,

terminalen, abortusplegers, zigeuners, anti-ethici, ontgoochelde ex-

Burning Man-festivalgangers, libertariërs, vaderlandslozen, lsd-trippers, PTSS-ers, gokkers, De Sade-copycats, crookers & fakers, extre-men, survivalists, skinny-jeans-hipsters, body-artists, Ozzy Osbournes,

prozac-lijders, noise-lovers, Generation Z+, failed weight-watchers, de nieuwe elitairen, fetisjists, obsessieve privacysten, illegalen, ma-chiavellisten,.........

Er is nood aan een positieve beweegreden tot spiritualiteit. De site introduceert een merkwaardige interactie met tijd en gebeurtenis. een continue aanpassing wordt geactiveerd, een actie van de automatische contextualisering, dat kruist met de

levens van gebruikers, vooral na het inwilligen van specifieke bevredigingen.

Het scenario voor een dergelijke freestate wordt als een parcours opgedeeld in etappes in tijd en ruimte. Het betreft

Birth/Arrival, Desire,

Maintenance, Ceremony

en

Death/Departure.

Birth / Arrival, ‘giving birth’.

Geboorte, het begin, de alfa, van een nieuw leven of realiteit. (Overigens, wat maakt realiteit tot realiteit?). Rusteloze nomaden stappen ergens ter wereld een vliegtuig van “F#ckyou!-Airlines” in, die hen na een vlucht van x-aantal tijd invliegt

in dat No-Mans-Land. Het proces van arriveren, aankomen met al dan niet overladen gevoelens is net datgene

wat ook een universele factor is, vergelijkbaar met rocksterren on tour die enigzins ook in een gesloten systeem

verkeren van ‘vliegtuig op-vliegtuig-af, show-in-show-uit, vliegtuig-op-vliegtuig-af’.

De autonome wetteloosheid van ‘forever-in-transit’-zone, impliceert een programmatorische onderleg-

ger die de verleidelijke Desires omvat.

De metropool schildert ze af als een noodzakelijk kwaad, doch een equilibrium is noodzakelijk: een actuele samenlev-

ing moet ‘rommel’ verdragen en in stand houden. Ruimtelijk gelden de Desire-places als Soft Spaces : het betreft

plaatsen waar men bevredigd kan worden op allerlei manieren en de radicale zelfexpressie staat centraal. Het

clandestiene kantje blijft echter bewaard, uit Ausgeleich met de Maintenance.

Kortom : illegale klinieken, brothels, stripclubs, casino’s, uitzuipbars, bezinningsruimte, roesplekken,...

Maintenance. De instandhouding, de crew.

Het onderhoud van en nutsvoorziening voor... Net datgene die een equilibrium voorziet, een waar aus-geleich ten opzichte van de Desire.

Delinquenten en langgestraften zijn zowat de enige individuen die na x-aantal jaar (eenzame) opsluiting opnieuw verlangen naar een clean sheet en een sociaal leven. Als afkoping van straftijd, kan men ingezet worden

als instandhouders van deze Sin City Society. Sociale infrastructuur ondersteunt de generatieve ruimte. Deze analogie wordt dieper uitgewerkt totdat architectuur als

geheel, een ‘operating system’ wordt, waarbinnen mensen hun eigen programma’s creëren voor ruimtelijke inter-actie.

Maintenance mag men letterlijk beschouwen als onderhoudspersoneel annex logistiek dat instaat voor nutsvoorzienin-gen die de Desires vereisen (bv. sanitair, slaapvoorzieningen, propere naalden,…), het operationeel houden van de Birth en

Death (‘airport’, toegankelijkheid, colombarium,…)

Ook is het niet ondenkbaar dat de Passieve uit de Desires gaan functioneren of hun rol aanzien als Maintenance.

Ceremony

De (haast) ceremoniële voltrekking van de Desire. Een spel van verlangens in te willigen, een pelgrimstocht naar de Reeperbahn. De abortus, jezelf doodzuipen of opzettelijk laten besmetten met HIV. Het kàn. Het moet

kunnen.

Death / Departure. De dood, het einde, de omega. Departure. Vertrek.

Deze laatste fase in het parcours duidt op het al dan niet geslaagd zijn in enige vorm van ‘cleansing’ van het individu…of de dood.

Cleansing, vanwege het ‘peer-pressure’-aspect die addepten in extremis aanzet tot bezinning en vervolgens een re-tourvlucht voorziet back to reality. Einde van de onregelmatigheid van de Anti-Rehab.

Dagdagelijkse patronen gaan hier terug dienen als detox-ruimte, rehab of re-ethiserende condensator. Het cleansingproces moet de reïntegratie van het ‘radicale’ individu in de maatschappij toelaten en zelfs verbeteren, alsof de re-

turntoets de herboren mens op een nieuwe regel heeft gezet.

In deze No-Ethics-Space is er ook plaats voorzien voor de finale uitweg: Death. De taboesfeer die rond palliatieve seda-tie en euthanasie (deels nog) bestaan, zijn in dergelijke freestate compleet onbestaande en wordt als een soort

eindpunt geregisseerd. Het format moet vrijblijvend zijn: na crematie, resomatie of cryomatie kan de overledene

bijgezet worden in de daarvoor voorziene colombaria.

De radicale weergave van verontrustende activiteiten en hun gebruikers, die het objectief zijn tot een maatschap-pelijk netwerk, werkt duidelijk in een andere richting met betrekking tot een verontrustende vertrouwdheid (...haast paradox-

aal). Angsten en verlangens spelen hier een generatieve functie, en de afstotende eigenschappen van omstreden

‘dirty’ activiteiten worden instrumenten van de primaire dissectie van de specificiteit van de context.

Mensen en plekken of de combinatie van mensen op plekken die al snel naar de periferie zijn verbannen, alsof ze

zich gedragen als noise, ruis, vervelende storingen die een steriel weefsel kunnen besmetten en het zijn net geas-sembleerde landschappen (photomerges, festivalterreinen, pretparken, Paris-Dakar karavaan, Las Vegas en uiteindelijk

Khouribga 2.0)

die bevestigen dat al wat controversieel is,

uiteindelijk toch verglijdt naar trivialisme.

BIRTH DESIRE MAINTENANCE CEREMONY DEATH

BIRTH DESIRE MAINTENANCE CEREMONY DEATH

M

Wordt Khouribga een niemandsland, waar volgelingen van de abortus-tempel naartoe komen om ingrepen te on-

dergaan waar ze elders omstreden zijn?

Is dit een festivalterrein waar men zich letterlijk kan dood drogeren?

Of een freespace bestaande uit anonieme interfaces waar men kan zijn wie men wil zijn, en kan doen wat men

wil doen en vooral niet zijn wie men is?

Het is desarchitectuur, een vectorveld waarbij ieder punt verbonden kan worden met een ander. En daarin schuilt

de kwetsbaarheid van de interface. De typerende, menselijke privaatsfeer divergeert en de

publieke ruimte verschuift.

De gradiënt tussen beiden geniet een onstabiele on-tastbaarheid. Men weet op zich nooit wie de andere ‘ogen’

zijn, wie meekijkt. Net als het internet, impliceert ze een cultuur van een eeuwigdurende actualisatie. Het gaat om het bijhouden en uitwisselen van oneindig veel informatie, niet om het creëren ervan. Elk moment is vol controles ‘of er nog iets nieuwer, iets extremer is’, een bombardement

zonder einde... Ja, er is altijd nog wat uit te wisselen…