Master Nanowetenschappen

en Nanotechnologie

G. Groeseneken

Programma direkteur

2 µµµµm

Outline• Wat is Nanowetenschappen en Nanotechnologie ?

– Wat is het ?

– Voorbeelden

– Toepassingen

• Master Nanowetenschappen en Nanotechnologie– Structuur en instroom

– Overzicht vakkenclusters

– Master thesis

– Industriele stage

• Erasmus Mundus Master Nanoscience and Nanotechnology– Wat is het ?

– Structuur

– Kandidaatstelling

• Perspectieven

The Vision or the dream ?The Classic Talk: “There’s Plenty of Room at the Bottom”

Richard Feynman

Noble Prize Physics 1965

”The principles of physics do not speak againstthe possibility of maneuvering things atom byatom. It is not an attempt to violate any laws; it

is something, in principle, that can be done; but

in practice, it has not been done because we are

too big”

”I want to build a billion tiny factories, models of each other, which are manufacturing

simultaneously, drilling holes, stamping parts,

and so on.

Wat is Nanowetenschappen en

Nanotechnologie ?

Nanowetenschappen

= studie van fenomenen en manipulatie

van materialen op atomaire, moleculaire

en macromoleculaire schaal (nanometers),

waar de eigenschappen significant

verschillen van die op grotere schaal !

Nanotechnologie

= toepassing van nano-effecten en

nanomaterialen, structuren en –concepten

in (nieuwe) devices, systemen en

produkten

Nanotechnologie ?

Nanotechnologie:

= Methoden and tools voor de fabricage en/of het gebruik

van structuren op de nanometer schaal (1 to 100nm)

Influenza virus

100 nanometer (nm)

Atom

0.3 nanometer (nm)

NANOTECHNOLOGY

What is Special at the Nanoscale?

• Reactivity ~ outside atoms (chemical reactivity)• Quantum properties change (optical properties different)• Material properties change (strength, conduction, magnetic…)• New materials by synthesis (1022) => nanotoxicity research!• Chemical decoration possible (“hooks” to bio)• …

A NEW FRONTIER TO BE DISCOVERED, ASSESSED AND APPLIED.

WILL IMPACT ALL INDUSTRIES

Nano

54 atoms

24 outside 36 outside

nm

Wat is Nanowetenschappen en

NanotechnologieNanowetenschappen = wetenschap van de kleine

afmetingen (nm)

Quantumfysica

Scheikunde en biochemie

Biologie en biofysica

Materiaalwetenschappen

Elektronica

Nanotechnologie = toepassingen van de kleine afmetingen (nm)

Device en materiaalfysica

IC-ProcestechnologieOntwerpmethodologie voor nanoelektronicaNieuwe devices en sensoren

Bio-nanosystemen

Nanowetenschappen en nanotechnologie

Key = multidisciplinariteit – grensvlak van verschillende wetenschappelijke disciplines

• “Top-down” nanofabricationImplementation of various

techniques to remove, add or

redistribute atoms or molecules in a

bulk material to create a final

structure.

• “Bottom-up” nanofabricationAtomic and molecular scale directed

self-assembly to create larger scale

structures with engineered properties.

Nanofabrication Approaches:

top-down vs bottom-upMachined

Assembled

Al

Si,SiO2

Poly-SiSi3N4

TiSi2CoSi2TaSi2MoSi2WSi2

W

Cu, TiN

Low-k dielectrics

PZT, SBT

Metal gates

High-k dielectrics

?

1970 1980 1990 2000 2010

Materials

TRENDS IN IC MATERIALS

Van micro- tot nanoelektronica

Top-down scaling

Lithografie

Nieuwe materialen

YANO et al. , IEEE ED-41, 1628 (1994)

Single electron memory transistor

Source: Hitachi

Top-down vs. bottom-up approach

Nanowetenschappen Nanotechnologie

Microelectronica

Scheikunde

Biologie

Atomaire manipulatie

Top-down

Bottom-up

Moleculaire elektronica

Organische elektronica

Bioelektronica

NanoMEMS

Nanotechnologie

Spintronica

Semiconductor

devices:Lading=drager van

informatie

Magnetische materialen:Spin is drager van

informatie

Nieuwe devicesNieuwe functionaliteitNieuwe toepassingen

Semiconductor-based spintronics

• Spin in non-magnetic semiconductors

• Injection: Spin LED

• … and detection: SpinFET

• (Ferro)magnetic semiconductors

Metal-based spintronics

• Magnetic (bio-)sensors

• MRAM

• Spin torque oscillators

•Magnetophotonics

"more than Moore"

"no more Moore"

Carbon Nanotubes, buckyballs, nanodraden

2 µµµµm

S

DG

First CNT transistor

R. Martel et al. Appl. Phys. Lett. 73 (1998) 2447.

Carbon Nanotubes

Nanowires

Buckyballs

CNT transistoren

Nano-Building Blocks

Diameter : 1 nm

Nanotubes100* steel strengthElectronics, medicine…

NanowiresTransistors, batteries, catalysts

…

Nano Particles

TiO2

Anti-AdhesiveSun Screen…

H2 StorageMembranesFilters(BASF)

Crystal structures of carbon

diamond graphite graphene carbon nanotube buckyballs

How to produce graphene?

- Micromechanical cleavage (Geim group, Manchester, 2004)

- Exfoliation of intercalated graphite

- Si sublimation from SiC substrate (Walt de Heer group, Georgia Tech, 2004)

Graphene-based electronics ?

♦ Room temperature ballistic transistor

- high mobility even for T=300K and high density

- vF ~ 106 m/s: large

- low resistance contacts without Schotkky barrier

switching times < 10-13 s

♦ Logic applications

- problem: minimal conductivity: σ σmin= 4e2/h ~ 1/6kΩ when n 0

- solution: bilayer graphene

graphene ribbons: ∆E(eV) ~ αhvF/2d ~ 1/d(nm) : (d ~ 10 nm needed for T=300K operation)

BUT: high anisotropic etching is needed (zigzag ↔ armchair edges)

♦ Alternative route: graphene as a conductive sheet

- graphene is stable up to nm size nm-size structuring

- SET (single-electron-transistor) circuity ?

- SET: based on Coulomb blockade but now with resistive barriers

♦ Challenges

- high-quality wafers for industrial applications (recent progress on epitaxial growth)

- control of individual features in graphene reproducibility

SEM

Au

contacts

SiO2 /Si substrate

Graphene wire

W=200nm

Convergence on the Nano-Scale…

cmµµµµmnm

BIOTECH

transistor

x109

NANOELECTRONICS

31nm31nm

40 µm

Fromherz

ICT interfaces Bio at Nano-Scale…

© IMEC-HUJI 2003

electrical

action potential

chemical

neurotransmitter

ICT Interpretation-control-transmissionChip

Neuron

IMEC-VIBK.U.Leuven

AlzheimerParkinsonBrain ResearchNeuroprobes…

Convergence on the Nano-Scale…

cmµµµµmnm

BIOTECH

Nano Particles

NANOTECH

transistor

x109

NANOELECTRONICS

31nm31nm

Nanotechnology promising for health applications

Lab-on-a-Chip (IMEC Prostate Cancer Detection)

1

The PAMELA instrument….

2 3

EU PAMELA PROJECT

Source: IMEC

Micro FluidicsSilicon Chip Bio-Sensor

Applications

• "Nanotechnology is an area which

has highly promising prospects for

turning fundamental research into

successful innovations. Not only to

boost the competitiveness of our

industry but also to create new

products that will make positive

changes in the lives of our citizens,

be it in medicine, environment,

electronics or any other field."

• (European Commissioner for

Science & Research, Janez

Potočnik)

Possible application area

• Smart materials

• Sensors

• Nanoscale biostructures

• Energy capture and storage

• Health

• Environmental

• Nanoelectronics

• …

• …

Will Impact all existing industries…

Other

Aerospace

Chemicals

Pharmaceuticals

Electronics

Materials

Nanotechnology related goods and services by 2010-2015

NSF Estimate: 1.1 Trillion $

Source: NSF/In Realis

Prototype of a Carbon Nanotube Colour Screen

Source : Samsung Corporation

The IBM “millipede” : AFM tips for data storage

21st Century ICT: The Post-PC era

Broadband WirelessPersonal Assistant

PolymerElectronics

Dissapearing ICT

15 more years of Moore and More than Moore…Before we reach quantum limits…

Smart Sensorsand Actuators

On the way to…

More Moore More Than Moore

WWW

Source : Koparka, Nanosys

.

Thin Flexible Photovoltaic Cells

Tiny solar cells can be printed onto flexible, very thin

light-retaining materials.

Until recently, photovoltaic cells were derived from

silicon semiconductor technology. Recent research

into improving the efficiency of PV cells has gone into

polymer materials. Plastic semiconductors are highly

flexible but inefficient, converting less than 6% of the

energy landing on them.

Currently, researchers use nanocrystals made of lead

sulfide, which can be “tuned” to absorb wavelenghts

from the red to the deep infrared. Combined with

polymer sensitive to green and blue light,

nanocrystals can convert red and infrared light to

energy the polymer can turn into electrical current.

Nanotechnology Applications in

Automotive Industry

Nanotechnology Applications in

Aircraft Industry

Nanotechnology in future everyday life

Potential Applications in Nanotechnology

Meer informatie over nanotechnologie

• http://www.nanotechnologyfordummies.com/Resources.html

• http://www.viwta.be/files/Dossier2-VOLLDEF.pdf

• http://cordis.europa.eu/nanotechnology/

• ftp://ftp.cordis.europa.eu/pub/nanotechnology/docs/nano_brochure_en.pdf

• http://www.research.ibm.com/nanoscience/

• http://aspbs.com/jnn/

• http://www.royalsoc.ac.uk/landing.asp?id=1210

• http://www.nano.org.uk/

• http://www.nano.gov/

Outline• Wat is Nanowetenschappen en Nanotechnologie ?

– Wat is het ?

– Voorbeelden

– Toepassingen

• Master Nanowetenschappen en Nanotechnologie– Structuur en instroom

– Overzicht vakkenclusters

– Master thesis

– Industriele stage

• Erasmus Mundus Master Nanoscience and Nanotechnology– Wat is het ?

– Structuur

– Kandidaatstelling

• Perspectieven

Master Nanowetenschappen en

Nanotechnologie

• Nieuwe Master met cursussen uit drie verschillendefaculteiten– Wetenschappen: departementen Fysica en Scheikunde

– Ingenieurswetenschappen: departementen Elektrotechniek en Materiaalkunde

– Bio-ingenieurswetenschappen

– 3 Masters: Engelstalig traject, Nederlandstalig traject, Erasmus Mundus

• Academiejaar 2007-2008– officiele start van interfacultaire Master

– Instroom mogelijk vanuit de drie faculteiten

– Diploma Master in de Nanowetenschappen en Nanotechnologie

Nanowetenschappen Nanotechnologie

Toepassingen:

nieuwe componenten en sensoren

elektronische- en opto-elektronische systemen

microgolftechniek

micro-mechanische systemen en bio systemen

zonnecellen

biomedische toepassingen (e.g. drug delivery)

Vaardigheden:

materiaalkeuze

opbouw en ontwerp van structuren

procesbeheersing

manufacturing aspecten: betrouwbaarheid en yield

fundamentele wetenschappen

Studenten:

interesse voor basiswetenschap en technologie

interesse voor nieuwe toepassingen in elektronica

interesse in multidisciplinair kennisveld

Kernmerken

• Multidisciplinair: op grensvlak van verschillende

wetenschappelijke disciplines

• Sterke band met recente vernieuwingen en

wetenschappelijk onderzoek op gebied van

nanotechnologie (o.m. via IMEC)

• Toekomstgericht: grote verwachtingen voor

nanotechnologie op brede waaier van

toepassingsgebieden

• Grote ruimte voor keuzevakken uit een groot aantal

disciplines

• Ook ethische en sociale aspecten van nanotechnologie

komen aan bod

InstroomschemaHoofd-nevenrichting combinaties

Hoofd / neven bwk

X

Geo-mijnbouw (GMB)- X X X

Computerwetenschappen (CWS) X X X X

Elektrotechniek (ELT) X X X X X

Werktuigkunde (WTK) X X X X X X X

Materiaalkunde (MTK) X X X X X X

Chemische technologie (CHT) X X X X

Bouwkunde (BWK)

gmb cws elt wtk mtk cht tv bb

Instroom is mogelijk van 19 verschillende Bachelor combinaties

Sommige combinaties vereisen volgen van aantal schakelvakken

(voorzien binnen de Master)

Andere combinaties zijn mogelijk mits extra stp buiten de Maser !

Totaal120 st pvoor2 jaar

3 Afstudeerrichtingen 60 stp

Structuur van de Master: 120 stp !Aanpassingsopleiding 15 stp

AVO (Algemeen Vormende Opleiding) 12 stp

Kernopleiding 33 stpMateriaalfysica en technologie voor nano-elektronica 6 stp

Chemie op nanometerschaal 6 stpTechnologie van geintegreerde systemen 6 stpNanogestructureerde bio-macromoleculen 6 stp

Microsystemen en sensoren 3 stpGevanceerde nano-elektronica componenten 3 stpCapita Selecta van de Nanowetenschappen en Nanotechnologie: 3 stp

Bio-ingenieurBurgerlijk Ingenieur Natuurwetenschappen

Specifieke opleiding15 stp

Cluster 1 of Cluster 2

Specifieke opleiding15 stp

Cluster 4

Specifieke opleiding15 stp

Cluster 5 of Cluster 6

Verbredende opleiding15 stp

Keuzevakken uit

Clusters 3-7

(of 9 stp + Ind. Stage)

Verbredende opleiding15 stp

Keuzevakken uit

Clusters 1-3, 5-7

(of 9 stp + Ind. Stage)

Verbredende opleiding15 stp

Keuzevakken uit

Clusters 1-4, 7

(of 9 stp + Ind. Stage)

Master thesis30 stp

Master thesis30 stp

Master thesis30 stp

Clusters

Cluster 1 – Device implementatie

Cluster 2 – Electronica 1

Cluster 3 – Electronica 2

Cluster 4 – Biologische systemen

Cluster 5 – Natuurwetenschappen 1

Cluster 6 – Natuurwetenschappen 2

Cluster 7 – Materialen

Ingenieurs

Wetenschappen

Bio-ingenieurs

Nederlandstalige en Engelstalige Master

Nederlandstalig traject met een Nederlandstalig diploma

- bevat een deel Engelstalige vakken

- meeste kernvakken zijn enkel in het Engels beschikbaar

Engelstalig traject met een Engelstalig diploma

- vooral Engelstalige vakken

- minder aanbod van Engelstalige AVO’s

Erasmus Mundus Master (zie later)

- uitsluitend Engelstalige vakken

- studenten studeren een jaar aan andere universiteit

- studenten krijgen twee diploma’s

Aanpassingsopleiding (15 stp)

Basisvakken die nodig zijn om de kernvakken te kunnenvolgen, aanvulling op bachelor

• Semiconductor devices 3 stpHeremans/Groeseneken

• Elektronische basisschakelingen 3 stpSansen

• Structure, synthesis and cellular 3 stpfunction of macromoleculesVanderleyden

• Semiconductor Physics 3 stpMaes

• Quantum physics 3 stpF. Denef

• Atoomtheorie, chemische periodiciteit 3 stpen chemische bindingCreemers

Aanpassingsopleiding

Atoom theorie

Elektronische

basisschakelingen

Halfgeleider

componenten Kwantum fysica

Cellular functions

macromolecules

Halfgeleider

fysica Totaal

Major ELT

ELT-cws X X X 9STP

ELT-mtk X X 6STP

ELT-wtk X X X X 12STP

ELT-bb X X X 9STP

ELT-tv X X X 9STP

Major MTK

MTK-cht X X X X X 15STP

MTK-elt X X X 9STP

MTK-gmb X X X X X 15STP

MTK-wtk X X X X X 15STP

MTK-bb X X X X X 15STP

MTK-tv X X X X X 15STP

Major CHT

CHT-mtk X X X X X 15STP

CHT-wtk X X X X X 15STP

CHT-bb X X X X X 15STP

CHT-tv X X X X X 15STP

Minor ELT (en niet major MTK, CHT)

CWS-elt X X X X X 15STP

WTK-elt X X X X X 15STP

minor mtk (en niet major ELT, CHT)

WTK-mtk X X X X X 15STP

minor cht (en niet major ELT, MTK)

WTK-cht X X X X X 15STP

Kernopleiding (33 stp)

Alle studenten volgen alle kernvakken

• Material physics and technology 6 stpfor nanoelectronicsMaex/Houssa

• Advanced nanoelectronic components 3 stpVan Rossum

• Technology of integrated systems 6 stpMertens/Declerck

• Microsystems and Sensors 3 stpPuers

• Chemistry at the nanometer scale 6 stpDe Feyter

• Nanostructured bio-macromolecules 6 stpEngelborghs

• Lectures on Nanoscience and 3 stpnanotechnMaes

Algemeen Vormende Opleiding (12 stp)

Een totaal van 12 stp te kiezen uit ruim aanbod van algemeen vormende vakken

• Initiatie tot ondernemen

• Engels in technische bedrijfsomgeving

• Frans in technische bedrijfsomgeving

• Recht van Intellectuele eigendom

• Bouwrecht

• ICT-recht

• Economische aspecten van de energie

• Plichtenleer van de ingenieur

• Projectmanagement

• Psychologische en sociale aspecten van de bedrijfsleiding

• Expressievaardigheid in de technische bedrijfsomgeving

………

Cluster 1: Device implementatie (15 stp)

Cluster 1 kan worden gekozen als een van de specifiekeclusters voor de afstudeerrichting Burgerlijk Ingenieur (indiengekozen zijn alle vakken verplicht, zoniet zijnhet keuzevakken)

• RF aspecten van geintegreerde 3 stpcomponenten en schakelingenSchreurs

• Modellen en technologie voor 3 stpelektronische en opto-elektronische systemenHeremans

• Betrouwbaarheid en yield van 3 stpgeintegreeerde elektronische componentenGroeseneken

• Fysische materiaalkarakterisatietechnieken 3 stpvoor elektronische componentenVandervorst

• P&O voor micro- en nano-electronica 3 stpVan Hoof

Cluster 2: Electronica 1 (15 stp)

Cluster 2 kan worden gekozen als een van de specifieke clusters voor de afstudeerrichtingBurgerlijk Ingenieur (indien gekozen zijn allevakken verplicht, zoniet zijn het keuzevakken)

• Transistormodellen voor 6 stpelektronische schakelingenSansen

• Ontwerp van digitale geintegreerde 6 stpschakelingenDehaene

• Computerarchitecturen 3 stpLauwereins

Cluster 3: Electronica 2 (15 stp)

Cluster 3 kan enkel worden gekozen alsverbredende opleiding (alle vakken zijnkeuzevakken)

• Analoge bouwblokken voor 6 stpsignaalverwerkingGielen

• Computergesteund analoog 3 stpIC-ontwerpGielen

• Ontwerp van analoge 6 stpgeintegreerde schakelingenSteyaert

Cluster 4: Biologische systemen (15 stp)

Cluster 4 kan worden gekozen als een van de specifieke clusters voor de afstudeerrichting Bio-ingenieur (indien gekozen zijn alle vakkenverplicht

• Bio-response measurements 3 stpand process controlD. Berckmans

• Sensor technology and bioelectronics 3 stpJ. Lammertyn

• Systeem-fysiologie 3 stpG. Bultynck

• Fysicochemistry of biological systems 6 stpY. Engelborghs

Cluster 5: Natuurwetenschappen 1 (15 stp)

Cluster 5 kan worden gekozen als een van de specifiekeclusters voor de afstudeerrichting Natuurwetenschappen(indien gekozen zijn alle vakken verplicht

• Photophysics and photochemistry of 3 stpmolecular materialsVan der Auweraer

• Projectwork Nanoscience 3 stpA. Stesmans

• Mesoscopic Physics 3 stpMoschalkov

• Physical chemistry of polymers 3 stpNies

• Electrochemical methods of 3 stpInorganic ChemistryNN

Cluster 6: Natuurwetenschappen 2 (15 stp)

Cluster 6 kan worden gekozen als een van de specifiekeclusters voor de afstudeerrichting Natuurwetenschappen(indien gekozen zijn alle vakken verplicht

• Electronic structure of molecular materials 3 stpChibotaru

• Computational methods in solid state physics 3 stpCottenier/Chibotaru

• Scanning probe microscopy 3 stpVan Haesendonck

• Nanostructure determination viaelectromagnetic radiation 3 stpVan Meervelt/Goderis

• Magnetic resonance 3 stpStesmans

Cluster 7: Materialen (15 stp)

Cluster 7 kan enkel worden gekozen als verbredendeopleiding (alle vakken zijn keuzevakken)

• Advanced ceramic processing and case studies 3 stpVleugels

• Oppervlakte technologie 3 stpCelis

• Functional properties 3 stpVan der Biest

• Hoogdisperse materialen: chemie en synthese 3 stpMartens

• Materials characterization techniques 3 stpFroyen

• Multiscale transport phenomena in biosystems 3 stpB. Nicolai

Master proef

• master thesis project is bedoeld om de student in contact te brengen met een multidisciplinaireonderzoeksomgeving

• student zal een relevant onderzoeksprojectworden toegewezen

• Master thesis gebeurt in nauwe samenwerkingmet doctoraatsstudenten, postdocs en professoren.

• Onderzoeksproject wordt afgesloten met eenpublieke presentatie van de Master Thesis.

Industriele stage

• Studenten kunnen 6 stp van de verbredende

opleiding vervangen door een industriele stage

• 9 overblijvende studiepunten als keuzevakken

uit de verschillende clusters

• Industriele stage loopt tijdens zomermaanden na

eerste Masterjaar

Meer informatie

http://www.kuleuven.be/nanotechnologie

Outline• Wat is Nanowetenschappen en Nanotechnologie ?

– Wat is het ?

– Voorbeelden

– Toepassingen

• Master Nanowetenschappen en Nanotechnologie– Structuur en instroom

– Overzicht vakkenclusters

– Master thesis

– Industriele stage

• Erasmus Mundus Master Nanoscience and Nanotechnology– Wat is het ?

– Structuur

– Kandidaatstelling

• Perspectieven

Erasmus Mundus Master

Samenwerking tussen 4 Europese topuniversiteitenTUDelft/Leiden, Chalmers University, TUDresden, KULeuven

Erasmus Mundus Master

• Nieuwe Europese Master over de disciplines van de vier

partneruniversiteiten

• Programma is volledig Engelstalig

• KU Leuven is de coordinator van de Master

• Officieel gestart in academiejaar 2005-2006

• Studenten studeren telkens 1 jaar aan een van de

partneruniversiteiten

• Studenten ontvangen twee diploma’s: een van elke

universiteit waar werd gestudeerd !

• KUL-EMM programma is een subset van de KUL Master

• Aanvragen moeten ingediend worden voor 1 juni

• EMM Master coordinator: Prof. Guido Groeseneken

EMM-Nano curriculum

Course modules

(major/minor)

60 e.c.

Course modules

(major/minor)

60 e.c.

Master’s Thesis

Research Project

(major)

30-48 e.c.

Master’s Thesis

Research Project

(major)

30-48 e.c.

Course

modules

(major)

12-30 e.c.

Course

modules

(major)

12-30 e.c.

2 years = 120 e.c.

University 1 University 2

Major/minor themes:

nanoscience – nanotechnology – biophysics -

bionanotechnology

Chalmers

TU Dresden

Delft/Leiden

K.U.Leuven

BionanotechBiophysics NanoscienceNanotechMajor themes per university

Electives preparing for 2nd year

Electives preparing for 2nd year

Delft/LeidenDelft/Leiden

ChalmersChalmers

DresdenDresden

18 e.c. mandatory

6 e.c. Nanotech/ Nanoscience

EMM-Nano major electives: 1st year

12 e.c. Nanotech +

12 e.c. Nanoscience

12 e.c. mandatory

12 e.c. Nanoscience/nanotech

EMM-Nano courses: 1e jaar aan KUL

Introductory Courses (≤ 12 stp)Semiconductor Physics (3 stp)

Semiconductor Devices (3 stp)

Macromolecules (3 stp)

Quantum Physics (3 stp)

Introductory Courses (≤ 12 stp)Semiconductor Physics (3 stp)

Semiconductor Devices (3 stp)

Macromolecules (3 stp)

Quantum Physics (3 stp)

Core Courses (24 stp)

Materials Physics and Technology

for Nanoelectronics (6 stp)

Chemistry at nanometer schale (6 stp)

Technology of Integrated systems (6 stp)

Nano-structured bio-macromolecules (6 stp)

Core Courses (24 stp)

Materials Physics and Technology

for Nanoelectronics (6 stp)

Chemistry at nanometer schale (6 stp)

Technology of Integrated systems (6 stp)

Nano-structured bio-macromolecules (6 stp)

Non-technical electives (6 stp)Economics of information systems

Innovation management

Total quality management

Dutch for foreigners (obligatory)

Non-technical electives (6 stp)Economics of information systems

Innovation management

Total quality management

Dutch for foreigners (obligatory)

Courses preparing for 2nd year

Mandatory (depending on choice 2nd univ)

Electives(total 18 -30 stp)

Courses preparing for 2nd year

Mandatory (depending on choice 2nd univ)

Electives(total 18 -30 stp)

EMM-Nano courses: 2e jaar aan KUL

Master thesis (30 stp)idem

Master thesis (30 stp)idem

Mandatory courses

Depending on program of 1st year

And selected Major/minor

Mandatory courses

Depending on program of 1st year

And selected Major/minor

Elective coursesidem

Elective coursesidem

Toelating en kandidaatstelling

• Toegelaten zijn Bachelors in Physics en in andere

domeinen van wetenschappen en engineering

(Chemistry, Biochemistry, Electrical Engineering,

Materials Science)

• Application deadline is 1 Februari voor niet-EEA

studenten en 1 juni voor EEA studenten.

• Selectie gebeurt door EMM board op basis van

relevante achtergrond, kwaliteit van de student

tijdens Bachelors, kennis van het Engels

• K.U.Leuven online application form kan worden

gedownload van de website

Meer informatie

http://www.emm-nano.org/

Outline• Wat is Nanowetenschappen en Nanotechnologie ?

– Wat is het ?

– Voorbeelden

– Toepassingen

• Master Nanowetenschappen en Nanotechnologie– Structuur en instroom

– Overzicht vakkenclusters

– Master thesis

– Industriele stage

• Erasmus Mundus Master Nanoscience and Nanotechnology– Wat is het ?

– Structuur

– Kandidaatstelling

• Perspectieven

Source : Red Herring, May 2002

Nanotechnology de volgende technology-wave

voor de 21e eeuw ?

Nanotechnology-related Patents

(1990 – 2003)

Government Nanotechnology R&D

Investments (1997 - 2005)

Job perspectieven

- Jobs waar multidisciplinariteit een noodzaak is !

- Bedrijven die actief zijn op het grensvlak van de verschillende disciplines/wetenschappen

Micro en nano-technologie voor de ICT sector

Equipment en materialen voor elektronica

Nieuwe materialen

Voedsel- en milieutechnologie

Energie

Transport (car, aircraft, space)

Micro- en nanochemie

Biologische en biomedische sector

- Nieuwe bedrijven/spinoffs

- Research en ontwikkeling

Bedrijven

? Future Perspectives ?