Masterclass curriculum design: inleiding

Harrie EijkelhofFreudenthal Instituut voor Didactiek van Wiskunde en NatuurwetenschappenFaculteit BètawetenschappenUniversiteit Utrecht

Topics Masterclass Curriculum

Kennismaken met:

• Raamwerk curriculumontwikkeling: basics• Perspectieven van stakeholders• Succes en faalfactoren• Issues in de schoolvakken• Mogelijkheden op schoolniveau:

Monovak Interdisciplinair

• Relevante bronnen

7 maart 2014 OTS Curriculum 2

Drie bijeenkomsten

• 7 maart:• Raamwerk• Perspectieven • Ontwikkelingen• Literatuur

• 14 maart:• 2 sprekers: talenonderwijs en betaonderwijs• Faal- en succesfactoren• Voorbereiden op case study

• 28 maart:• Schoolleiders aan het woord• Presentaties van case studies

7 maart 2014 OTS Curriculum 3

Term curriculum

1. Welke woorden/begrippen komen het eerst in je op als je denkt aan de term curriculum?• Noteer voor jezelf• Wissel uit en bespreek• Probeer de woorden/begrippen te categoriseren

7 maart 2014 OTS Curriculum 4

Term curriculum

Afgeleid van Latijn: ‘currere’: hard lopen, snellen, rennen‘curriculum’: (om)loop, (ren)wagen

7 maart 2014 OTS Curriculum 5

Term curriculum

Afgeleid van Latijn: ‘currere’: hard lopen, snellen, rennen‘curriculum’: (om)loop, (ren)wagen

Samenhangend geheel van studieonderdelen die samen een opleiding vormen.

Een curriculum omvat een plan voor onderwijzen en leren, dat bestaat uit schoolboeken, modules, cursussen, lespakketten, leerplannen en lijsten met eindtermen.

Deze plannen kunnen worden opgesteld voor een enkele les, een bepaald leerjaar of voor een schooltype/onderwijsvorm.

7 maart 2014 OTS Curriculum 6

Curriculumniveaus

1. Aan welke niveaus van curriculum kun je denken? (van groot naar klein)

2. Wie zijn daarbij betrokken?

3. Wat zijn de relevante instrumenten op elk niveau?

7 maart 2014 OTS Curriculum 7

Curriculumniveaus

niveau bereik betrokkenen producten

supra internationaal de Europese Commissie EC-afspraken m.b.t. voortijdig schoolverlaten en levenslang leren

het Europees Referentiekader voor de moderne vreemde talen

macro het nationale onderwijsstelsel het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen

kerndoelen eindtermen examenprogramma's eindexamenopgaven

meso de school de opleiding het vak op school

de schoolleiding

het onderwijsteam

de vaksectie

het schoolbeleidsplan het opleidingsprogramma het vakleerplan het programma van toetsing en

afsluiting (PTA)

micro het leerjaar het vak op school de projecten de lessen

de sectie de docent de klas/groep

het onderwijsprogramma de methode lessen onderwijsmaterialen toetsen

nano de individuele leerling het onderwijs/zorgteam de docent de leerling

het persoonlijke leerplan het individuele leer(werk)traject

7 maart 2014 OTS Curriculum 8

Verschijningsvormen curriculum(Goodlad 1979)

7 maart 2014 OTS Curriculum 9

verschijningsvormen Toelichting

beoogd denkbeeldig visie (onderliggende ideeën van het leerplan/onderwijs en/of de te

ontwerpen lessenreeks)

geschreven bedoelingen van het leerplan, zoals uitgewerkt in documenten en

materialen. Denk bijvoorbeeld aan ontwerpeisen voor een te ontwerpen

les(senreeks).

uitgevoerd geïnterpreteerd het curriculum zoals geïnterpreteerd door de gebruikers; de docenten.

in actie het daadwerkelijke proces van lesgeven en leren, dus de uitvoering van

de lessenreeks

bereikt ervaren de leerervaringen van leerlingen en/of docenten

geleerd de leerresultaten van de leerlingen

Discrepanties curriculum

1. Kies met vakgenoten een onderwerp uit de syllabus

2. Concretiseer discrepanties tussen beoogd, uitgevoerd en bereikt curriculum

3. Wat zijn mogelijke oorzaken van deze discrepanties?

7 maart 2014 OTS Curriculum 10

Curriculumcomponenten

7 maart 2014 OTS Curriculum 11

COMPONENT KERNVRAAG

Visie Waartoe leren zij?

Doelen Waarheen leren zij?

I nhoud Wat leren zij?

Leeractiviteiten Hoe leren zij?

Rol leraar Hoe is rol van leraar bij hun leren?

Materialen en bronnen Waarmee leren zij?

Groeperingsvorm Met wie leren zij?

Locatie Waar leren zij?

Tijd Wanneer leren zij?

Toetsing Hoe wordt hun leren getoets

Belangen van stakeholders (1)

• Leerlingen • Docenten • Schoolleiding

7 maart 2014 OTS Curriculum 12

Belangen bij curriculumcomponenten

Breng (in vakgroepen) de belangen van leerlingen, docenten en schoolleiding in kaart voor de 10 curriculum-componenten

7 maart 2014 OTS Curriculum 13

Belangen van stakeholders (2)

• Leerlingen • Docenten • Schoolleiding • Ouders• Overheid• Bedrijfsleven• OECD • Anderen?

7 maart 2014 OTS Curriculum 14

Perspectief van de overheid

Rapport commissie Dijsselbloem (2008) • enkele conclusies:• Het gaat niet goed met ons onderwijs• Een aantal vernieuwingen is (nog) niet geslaagd• De overheid heeft gefaald• Er is teveel opgelegd aan scholen• Er was niet voldoende tijd voor invoering• Er waren niet voldoende middelen beschikbaar• Er is te weinig rekening gehouden met verschillen

tussen leerlingen• Overheid moet bepalen ‘wat’, de scholen ‘hoe’

7 maart 2014 OTS Curriculum 15

Botsende belangen

• Casus ANW• Doel• Voorgeschiedenis: voorbereiding, invoering• Huidige situatie• Wens schoolleiders• Voornemen staatssecretaris• Verzet docenten• Kamerdiscussie• De uitkomst

7 maart 2014 OTS Curriculum 16

Synthese van belangen?

• Casus NLT• Doelen• Voorgeschiedenis• Examenprogramma en lesmodules• Huidige situatie• Belangen van leerlingen, docenten, schoolleiding,

overheid, bedrijfsleven• Knelpunten:

Status Eisen vooropleidingen in HO Hoeders Dynamiek

7 maart 2014 OTS Curriculum 17

Internationale ontwikkelingen

• EU-Rapport Commissie Rocard: Science Education NOW: A Renewed Pedagogy for the Future of Europe [IBL]

• Vergelijkende studies:• PIRLS: Progress in International Reading Literacy Study

[reading, grade 4]• TIMSS: Trends in International Mathematics and Science

Studies [math/science, grades 4 and 8]• PISA: Programme for International Student assessment

[reading/math/science, age 15]http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=q1I9tuScLUA

• Gevolgen op nationaal niveau:• Positie op de ranglijsten• Meer aandacht voor toetsing • Curriculumontwikkeling, bijv. Kennisbasis NW&T• Talentontwikkeling: prestatiebox

7 maart 2014 OTS Curriculum 18

Activiteiten bij curriculumontwikkeling

• Analyse: doelgroep, context, voorbeelden

• Ontwerpen: ontwerpeisen• Ontwikkelen: prototype• Implementeren: pilot,

iteratief• Evalueren: op basis van

criteria zoals relevantie, consistentie, bruikbaarheid, effectiviteit, leeropbrengst

7 maart 2014 OTS Curriculum 19

analyseren

evaluerenimplementeren

ontwikkelen

ontwerpen

Curriculumbronnen (1)Algemeen• Akker, J. van den (2003). Curriculum perspectives: An

introduction. In: J. van den Akker, W. Kuiper & U. Hameyer (Eds.), Curriculum landscapes and trends (pp. 1-10). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.

• Huizinga, T. et al. (2014). Teacher involvement in curriculum design: need for support to enhance teachers’ design expertise. Journal of Curriculum Studies, 46, 1, 33-57.

• Nieveen, N. , & Paus, H. (eds.) (2008). Curriculair leiderschap: over curriculaire samenhang, samenwerking en leiderschap in het onderwijs. Enschede: SLO.

• Thijs, A., & Akker, J. van den (2009). Leerplan in ontwikkeling. Enschede: SLO.

• http://www.slo.nl/voortgezet/tweedefase/vakken/

7 maart 2014 OTS Curriculum 20

Curriculumbronnen (2)

Internationale vergelijkingen:• http://timss.bc.edu/ (TIMSS & PIRLS)• http://www.oecd.org/pisa/ (PISA)

STEM• http://www.eesc.europa.eu/resources/docs/rapportrocardfi

nal.pdf (EU)

• http://www.betanova.nl (NL)• http://www.nationalstemcentre.org.uk/elibrary (UK)• http://www.ase.org.uk/resources (UK)• http://www.project2061.org (USA)• http://www.nsta.org/standards (USA)

7 maart 2014 OTS Curriculum 21

Curriculumbronnen (3)

Over het Europees Referentiekader voor taalvaardigheid (ERK):• http://www.erk.nl/docent/materialen. • Moonen, M., Stoutjesdijk, E., de Graaff, R., & Corda, A (2010). Het ERK in

het voortgezet onderwijs: ervaringen van docenten moderne vreemde talen. Levende Talen Tijdschrift, 11 (4), 34-44. http://lt-tijdschriften.nl/ojs/index.php/ltt/article/view/89.

• Moonen, M., Stoutjesdijk, E., de Graaff, R., & Corda, A (2013). Implementing CEFR in secondary education: impact on FL teachers' educational and assessment practice. International Journal of Applied Linguistics, 23 (2), 226-246. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ijal.12000/full.

• Til, A. van, Beeker, A., Fasoglio, D., & Trimbos, B. (2011). Toetsen en beoordelen met het ERK. Arnhem / Enschede: Cito / SLO.

• http://www.slo.nl/organisatie/recentepublicaties/toetsenERK/

7 maart 2014 OTS Curriculum 22

Curriculumbronnen (4)

Over tweetalig onderwijs:• De Graaff, R. (2013). Taal om te leren: didactiek en effecten van

tweetalig onderwijs. (oratie). Utrecht: Universiteit Utrecht. http://www2.hum.uu.nl/onderzoek/lezingenreeks/pdf/Graaff_Rick_de_oratie.pdf

• http://www.europeesplatform.nl/tto/ 

Over de referentieniveaus Taal:• http://www.taalenrekenen.nl/ref_niveaus_taal/• http://www.taalenrekenen.nl/referentiekader/rel_doc/refer

entiekader/ Zie ‘Referentiekader Taal en rekenen’ en ‘Taalrapport Over de drempel met Taal’.

7 maart 2014 OTS Curriculum 23

Curriculumbronnen (5)

Over taalgericht vakonderwijs:

• http://www.taalgerichtvakonderwijs.nl/Literatuur/• http://www.taalgerichtvakonderwijs.nl/producten/ • Kijkwijzer voor taalgericht vakonderwijs:

http://www.taalgerichtvakonderwijs.nl/producten/00004/00001/

• www.leoned.nl • www.expertisecentrumnederlands.nl

7 maart 2014 OTS Curriculum 24