Ma

ster K

un

sted

uca

tie 2

01

5

Master Kunsteducatie2015

De master Kunsteducatie

De master Kunsteducatie sluit aan op recente ontwikkelingen in de kunsteducatie, binnen- en buitenschools, waarvoor deskundigheid vereist is die verder gaat dan het eerstegraads (ongegradeerde) docentschap. Onze toekomstige masters voelen zich uitgedaagd om met visie en expertise de kunstpedagogische praktijk van deze terreinen te gaan versterken.

Wil jij je kennis en visie op kunsteducatie verbreden en verdiepen? Kies dan voor de master Kunsteducatie: een tweejarige interdisciplinaire opleiding in deeltijd aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten.

Meer informatie: www.ahk.nl

Inhoudsopgave3 Maria Wüst Introductie Lichting 2015

De studenten en hun projecten:

8 Sjaak Bos OmEenKoppie

12 Desiree Ceulemans Nachtbrakers

16 Sylvia Eusébio Verborgen Verhalen

20 Vanessa Hudig Exploring Excursions

24 Dirk Jan Jager The Greedy Eye and the Hungry Mind

28 Carolina Janssen Kunstbrug.nl

32 Melanie Kandelaars Exploring Excursions

36 Ans Koopman Vluchten van je Nestplek

40 Vincent Lamers Amadeus inside out

44 Marjon Lusseveld Project Talent (on)Bekend!

48 Renée van Schijndel Wij(k)kunst - Arte door (de) Poort

52 Monique Rutgers Heldringse Helden Zoeken de Ruimte

56 Emilie Grizell-van Voorst tot Voorst De Ontdekking

60 Colofon

3

Introductie Lichting 2015

Sjaak Bos, Desiree Ceulemans, Sylvia Eusébio, Vanessa Hudig, Dirk Jan Jager, Carolina Janssen, Melanie Kandelaars, Ans Koopman, Vincent Lamers, Marjon Lusseveld, Renée van Schijndel, Monique Rutgers en Emilie Grizell van Voorst tot Voorst. 13 verse alumni van de master Kunsteducatie van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. In dit boekje presenteren zij zichzelf en hun resultaten waar ze twee jaar intensief aan hebben gewerkt. Ze zijn een hechte groep geworden die heel betrokken heeft samengewerkt. De grote verscheidenheid in achtergrond en werkterreinen binnen de groep bleek ook dit jaar weer een vruchtbare bodem voor discussie en uitwisseling. Met als resultaat een rijke en veelzijdige opbrengst.

Neem bijvoorbeeld de bundel van filosofie essays, tot stand gekomen o.l.v. docent Jappe Groenendijk die in het voor-woord schrijft:‘..de indrukwekkende reikwijdte aan onderwerpen springt in het oog: variërend van empatisch onderwijs, reizen, dromen, tijd, ouderdom, dementie en de dood, tot toeval, of zelfs niets. Om deze onderwerpen te overdenken werd te rade gegaan bij een parade aan denkers – van Plato tot Baudrillard, van Michel de Montaigne tot Martha Nussbaum.’ Vanessa’s essay ‘This is not America. Reflections into the mirror of ‘hyperreality’ and ‘grotesque’ verdient speciale vermelding, niet eerder werd namelijk een tien uitgedeeld!

Introductie Lichting 2015

Groepsperformance onder leiding van the Authentic Boys tijdens

symposium Skills21 maart 2014. Fotograaf: Thomas Lenden’

4 5

De studenten hebben niet alleen aan hun eigen ontwikkeling gewerkt, ze hebben ook bijgedragen aan de verdere ontwik-keling van het masterprogramma. Een belangrijk element in de opleiding is de reflectie op de betekenis en de ontwikkeling van het eigen kunstenaarschap in de educatieve praktijk. De studenten hebben tijdens hun eerste studiejaar samengewerkt met het makerscollectief Authentic Boys, een jaar lang Artist in Residence bij de master. Jappe Groenendijk beschrijft dat de studenten ‘hebben ervaren hoe je als kunstenaars de kracht van educatie kunt omarmen. Hoe in een speelse omgang met eenentwintigste-eeuwse skills nieuwe kunst-educatieve strategieën interdisciplinair kunnen worden ontwikkeld.’1 Met als spetterend resultaat een gezamenlijk ontwikkelde performance ’Reality is a movement’. In het voorjaar van 2014 is de performance in Pakhuis de Zwijger gepresenteerd en eendrachtig door alle aanwezigen uitge-voerd tijdens het symposium Kunsteducatie als Durfkapitaal (een samenwerking van de master en het Landelijk Kenniscentrum Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA). Met Henk Schut als onze ‘kunstenaar/docent in huis’ en Diane Carp als co-teacher werken we verder aan deze combi-natie van interdisciplinair maken en reflecteren als onderdeel van het studieprogramma.

In het tweede jaar doen alle studenten empirisch onder-zoek naar een aspect van een vastgesteld thema. Dit thema wordt voor twee jaar gekozen en ook de kenniskring van het lectoraat, bestaande uit docenten van docentopleidingen en externen, waaronder ook masteralumni, doet onderzoek naar verschillende deelaspecten van dit thema. De studenten werken vaak in duo’s, om elkaar aan te vullen en te inspireren. Sinds september 2014 wordt aan het thema ‘Thuiskunst’ gewerkt . Hiermee wordt bedoeld de kunstzinnige en culturele activiteiten die leerlingen en studenten buiten het onderwijs op eigen initiatief ondernemen en de culturele voorkeuren en interesses die ze buiten het onderwijs tonen, bijvoorbeeld thuis, op straat, op internet etc. De achterliggende vraag is steeds wat de relatie van deze thuiskunst is (en zou kunnen

zijn) met wat er in de kunstvakken op school gebeurt. Studenten onderzoeken verschillende vormen van thuiskunst van leerlingen van het basis- en voortgezet onderwijs en van Pabo studenten. In het voortgezet onderwijs gaat het bijvoorbeeld om het delen van thuiskunst in de sociale media, om popbandjes die buiten de lessen gebruik maken van muziekstudio’s en om de portfolio’s van leerlingen die toelatingsexamen doen voor de kunstacademie.

De resultaten zijn soms verrassend voor de studenten, ze zien zichzelf meermalen geconfronteerd met de vraag hoe goed ze hun doelgroep eigenlijk kennen….

Ten slotte zijn er elk jaar de kunsteducatieve projecten die door de studenten worden ontwikkeld en gerealiseerd. Opvallend dit jaar is hoe in veel gevallen de studenten uit hun vertrouwde positie naar buiten treden, zorgen dat er verbindingen ontstaan met externe partijen of in een omgeving interventies veroorzaken die voor hun school/ opleiding/instelling nieuwe verbintenissen en daarmee nieuwe functionaliteiten opleveren. Al bloggend doen ze regelmatig verslag van hun ervaringen aan elkaar en hun begeleiders.

Sjaak, Ans en Sylvia, drie collega’s van de iPabo hebben met hun projecten elk een onderdeel van het kunstcurriculum van hun opleiding innoverend onder de loep genomen en hun collega’s laten ervaren wat daarmee mogelijk wordt: een community project met de wijk, een symposium over vakoverstijgend werken en vele samenwerkingsvormen met kunstenaars uit de omgeving. Ze leveren hiermee een stevige bijdrage aan de innovatie van het curriculum die verder gaat dan alleen de kunstvakken binnen de iPabo.

Renee knoopt vanuit haar school in Almere vele verbindingen met de omgeving aan en blogt: ‘Nu alles in het project bij elkaar aan het komen is merk ik hoe groot het is geworden in een klein jaar tijd. Waar het idee begon met 50 leerlingen die voor de verandering eens iets met een kunstenaar voor/door de buurt zouden doen, alle 117 bovenbouw leerlingen die dat gingen doen, tot de hele school die nu toewerkt naar een mini-festival…’

1 Groenendijk, J. 2014: Spelen met conventies. Waarden en vaardigheden bij kunstenaarscollectief Authentic Boys. In: On AIR, maart 2014. Pag. 53-61. Amsterdam: Lectoraat Kunstpraktijk en artistieke ontwikkeling Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten

6 7

In Leiden daagt Desiree zichzelf als projectleider uit om de studenten van het Leids studententoneel hun gebouw uit te krijgen om een theatrale verbinding met de buurt aan te gaan. In de afronding van haar project blogt Marjon: ‘Deze week, nog fijn zo voor de meivakantie, staat het allerlaatste gesprek gepland met mijn opdrachtgever. Inmiddels ben ik druk bezig met het verzamelen van alle evaluaties, die stromen geleidelijk aan binnen. Wat een heerlijk gevoel om al deze evaluaties om te zetten in een vervolg-project voor 2015/2016!’

Naast alle conceptontwikkeling werd leiding gegeven aan complexe samenwerkingsvormen en werd en passant ook menig lastig financieringsprobleem opgelost. We zijn trots op alle resultaten die we hebben zien ontstaan en we feliciteren de studenten met hun doorzettingsvermogen en het elan waarmee ze deze studie voltooid hebben. Maakt u op de volgende pagina’s zelf kennis met hen en onthoudt de namen: u gaat van ze horen!

Maria WüstStudieleider

De alumni van 2015, hun projecten en onderzoeken, zijn net als die van hun voorgangers te vinden op http://www.ahk.nl/opleidingen/master/kunsteducatie/lichting/

8 9

Sjaak BosOmEenKoppie

Mijn kunsteducatief project OmEenKoppie op en rond de Alkmaarse vestiging van de iPabo, is als het borduren van een ingewikkelde, veelkleurige merklap: je hebt er waanzinnig veel werk aan, maar je verbetert je borduurvaardigheden significant en het resultaat brengt warmte en gezelligheid onder mensen! Het is een echt community arts project, een novum voor de hogeschool.

Door het literatuuronderzoek ben ik me meer bewust van blokkades en stimulerende interventies bij creatieve processen. Dat komt me van pas bij het begrijpen en ondersteunen van onze studenten.

De masterstudie verbreedt mijn horizon, verdiept mijn kennis en breidt mijn netwerk uit, hetgeen me in staat stelt beter in te spelen op veranderingen in mijn werkveld. In het basisonderwijs is sprake van nieuwe ontwikkelingen op het gebied van cultuureducatie, die ook een Pabo niet kunnen ontgaan.

De inzet in mijn project van allerlei mensen en mijn rol daarin als projectleider geven mij inzichten in mijzelf en de wijze waarop ik het beste met mensen kan samenwerken.

Na de master ga ik mij weer concentreren op het werk bij de hogeschool, waar ik mijn nieuwe kennis en inzichten op macroniveau ga inzetten bij de ontwikkeling van een

8

10

Sjaak Bossjaakbos@chello.nl

Docent beeldend onderwijs en studentbegeleider op Hogeschool iPabo, Amsterdam/Alkmaar

Links: Het kopjeskunstwerk onthuld.Rechts: In de tussentijd groeit in de hal van de Hogeschool het aantal verzamelde kopjes, bijeengebracht door bewoners van de wijk.

heldere cultuurvisie, die er nu nog ontbreekt. Op micro-niveau richt ik mij weer op mijn dagelijks functioneren als docent beeldend onderwijs, waar ik met mijn nieuwe interdisciplinaire bril weer eens kritisch naar de inhoud van mijn vak zal kijken.

12 13

Desiree CeulemansNachtbrakers

Nachtbrakers is de titel van mijn project met studenten in opdracht van het studententoneel in Leiden. Zij zijn in dit project voor het eerst zelf theatermakers en maken met succes locatietheater in de nachtelijke binnenstad.

Ik blijk in staat te zijn een complex project te ontwikkelen en dat ondanks pittige tegenslag tot een goed einde te brengen.

Mijn literatuuronderzoek gaat over de mogelijke relatie tus-sen ADHD en creativiteit en de wetenschappelijke aantoon-baarheid ervan. Uit de meeste studies blijkt dat kinderen met ADHD creatiever zijn dan kinderen zonder ADHD.

Tijdens deze masterstudie is mijn nieuwsgierigheid naar andere kunsten beloond. Ik heb veel meer zicht op de andere kunsten en weet nu dat ik ze in mijn werk goed kan combineren.

Een nieuw inzicht uit de studie is dat alle zintuigen kunnen worden ingezet bij het overbrengen van kunsteducatie. Bij muziek kun je zoveel meer dan alleen de oren prikkelen.

Ik wil mijn nieuwsgierigheid blijven belonen door niet meer stil te staan, ik wil mij blijven ontwikkelen en inspiratie van anderen en mijn eigen kennis delen met mijn omgeving.

12

14 15

Links: Persfoto Project Nachtbrakers Rechts: Project Nachtbrakers

Desiree Ceulemanswww.desireeceulemans.nl

Docent muziek & CKV, Leonardo da Vinci College, Leiden

16 17

Sylvia EusébioVerborgen Verhalen

In het project Verborgen Verhalen (Uit de schaduw van de media) laat ik pabo studenten onderzoek doen naar de invloed van de media op hun denken en gedrag. Ze maken een artistieke verbeelding naar aanleiding van een mediaverhaal dat hen raakt.

Uit het onderzoek van mijn collega Ans Koopman en mij blijkt dat vrijwel alle iPabostudenten zingen op de fiets of onder de douche, maar ook dat ze daarnaast nog vele andere, soms onverwachte, vormen van thuiskunst beoefenen. Er komen bijzondere verhalen naar voren in de interviews. Dit toont aan dat we de student toch niet zo goed kennen als we denken...

De master Kunsteducatie heeft ertoe bijgedragen dat ik mijn intuïtieve visie op goed (kunst)onderwijs heb verdiept en deze nu beter kan onderbouwen.

De werkelijkheid steeds door een andere kunstfilosofische bril hernieuwd waarnemen is voor mij een zeer inspirerende ervaring.

De nieuwe inzichten ten aanzien van (kunst)onderwijs in een veranderende samenleving ga ik inzetten om richting te geven aan onderwijsvernieuwing op de Pabo.

16

18 19

Sylvia Eusébios.eusebio@ipabo.nl

Docent beeldend onderwijs, Hogeschool iPabo, Amsterdam-Alkmaar

Project Verborgen Verhalen

20 21

Vanessa HudigExploring Excursions

Hoe kan een kunst- en cultuurexcursie zó vormgegeven worden dat het een spannende en betekenisvolle ervaring wordt voor leerlingen, die aansluit bij hun leefwereld, maar ze ook confronteert en uitdaagt verder na te denken?

Exploring Excursions is een cursus waarin docenten praktische werkvormen leren te ontwikkelen aan de hand van het perspectief van de kunstenaar, de wetenschapper, de filosoof en de dichter. Ik heb deze cursus samen met Melanie Kandelaars ontworpen en uitgevoerd.

In mijn lessen zie ik vaak dat leerlingen niet durven te mislukken en dan brave ‘schoolkunst’ maken. Immers, in het reguliere onderwijs zijn zij gewend afgerekend te worden op of iets wel of niet goed is, terwijl dit juist het experiment in de weg zit. In mijn literatuuronderzoek Het prachtige risico van falen geef ik antwoord op de vraag hoe de docent de leerling kan aanmoedigen om risico te nemen in het artistieke creatieve proces.

Halverwege mijn studie reisde ik in de zomer door Arizona met het boek America van de Franse filosoof Baudrillard als leidraad. In mijn filosofisch essay vergelijk ik zijn blik als ‘outsider’ met twee Amerikaanse schrijfsters. Heen en weer bewegend tussen deze sterk uiteenlopende visies, is het schrijven een reis op zich; door de wereld van de hyper-realiteit en de wereld van de verbeelding.

Door mijn empirisch onderzoek naar het werk in portfolio’s van leerlingen die zich aanmelden voor de docentenopleiding

20

22 23

aan de HKU wordt me duidelijk hoezeer deze leeftijdsgroep nog in symbolen denkt. In mijn lessen ben ik me nu meer bewust van de leefwereld van de leerling en voorzichtiger met mijn eigen voorliefde voor abstractere concepten.

Na mijn opleiding wil ik eerst ruimte nemen. Er staan allerlei deuren op een kier, ik weet nog niet waar ik naar binnen stap. Mijn fascinatie voor mijn vak is gegroeid en heeft zich uitgebreid naar de filosofie en het doen van onderzoek. Reizen, kijken en schrijven. En tijd om tijdens verveling een ommetje te maken door mijn hoofd.

Vanessa Hudigvanessahudig@gmail.com

Docent Tekenen aan het Hyperion Lyceum en het Barlaeus Gymnasium in Amsterdam

Bezoekers tijdens een Exploring Excursions rondleiding van cursisten in de tentoonstelling van Tony Oursler in de Oude Kerk.

24 25

Dirk Jan JagerThe Greedy Eye and the Hungry Mind

The Greedy Eye and the Hungry Mind is een kunsteducatief project dat tot doel heeft de kunstenaarsleden en kunstlievende leden van Arti et Amicitiae meer te verbinden. Een subdoel is nieuwe, jonge leden werven, dat is gelukt door samenwerking met verschillende kunstacademies. Arti is door dit project geactiveerd.

In mijn literatuuronderzoek Black Box – White Cube onder-zoek ik verschillende vormen van discipline-overstijgende samenwerking tussen studenten dans en beeldend. Veel kunstopleidingen in het HBO stellen dat ze interdisciplinair werken, maar die interdisciplinariteit reikt vaak niet verder dan de muren van de school. Ik pleit voor transdiscipli-naire samenwerking waarbij studenten gebruik maken van elkaars kennis, technieken en ervaring, zodat ze de taal van een andere discipline leren spreken en begrijpen en met andere ogen naar hun eigen discipline kijken.

Door de interactie met ervaren collega’s in andere kunst-disciplines kan ik nu een innovatieve en inspirerende rol vervullen in kunsteducatie, die verder gaat dan mijn eigen specialisme. Hybride Kunsteducatie is daarbij een bruik-baar concept: je start niet vanuit een discipline, maar de keus voor een medium vloeit voort uit concepten, emoties, ervaringen en betekenissen.

24

26

Tijdens een performance vorig jaar tekende ik met handen, voeten en de rest van mijn lichaam in zand, veegde het uit, creëerde opnieuw, wiste dat weer uit etc. Door de masteropleiding heb ik me ont-wikkeld van performer tot denker. Ik wil de cirkel rond maken door terug te gaan naar schilderen, performance en lesgeven en ik beschik nu over de mogelijkheden om de praktijk te onderbouwen met theorie.

Dirk Jan Jagerinfo@dirkjanjager.nlwww.dirkjanjager.nlwww.basisforliveart.nl

Kunstenaar en kunstdocent

The Greedy Eye and the Hungry Mind (2014) – culinaire dialogen in Arti

28 29

Carolina JanssenKunstbrug.nl

Het afgelopen jaar heb ik de website Kunstbrug.nl ontwikkeld en in de vorm van een vriendschapsproject ontwikkelt en getest op basisschool Corantijn met leerlingen van groep 5.

Het doel is langdurig zieke kinderen in het ziekenhuis de mogelijkheid te geven online samen met hun klasgenoten kunst te maken.

‘Het kunstvak in een vakkenintegratieproject kan de tweedeling tussen cognitie en affectie opheffen en geeft leerlingen de mogelijkheid om zelf actief vorm te geven aan een eigen interpretatie van het thema, wat hun betrok-kenheid bij het thema nog meer vergroot’. Dit is een belang-rijke conclusie uit mijn literatuuronderzoek. In de praktijk geef ik leerlingen nu meer ruimte en autonomie om naar hun eigen beeldende vorm rond een thema te zoeken. Mijn intuïtie bij het geven van beeldende lessen aan kinderen heeft een stevig fundament gekregen door nieuwe kennis op interdisciplinair vakgebied en onderwijskunde.

Met medestudenten uit verschillende kunstdisciplines intensief samenwerken doet me de kracht en impact van kunst ervaren en vergroot mijn passie voor en geloof in de kunsten.

Mijn volgende stap is het verder ontwikkelen van Kunstbrug.nl zodat het straks écht mogelijk is dat langdurig zieke kinderen in het ziekenhuis online met hun klasgenoten samen kunnen werken aan kunstprojecten op deze site. Zo blijft het contact met hun leefwereld behouden.

28

30 31

Een beeldverhaal over vriendschap door Hannah tijdens de pilot.

Carolina Janssencarolina.janssen@planet.nlwww.kunstbrug.nl

Vakdocent beeldende vorming, basisscholen Corantijn en Rosa Boekdrukker in Amsterdam.

32 33

Melanie KandelaarsExploring Excursions

Hoe kan je een kunst- en cultuurexcursie voor je leerlingen zó vormgeven dat het een spannende en betekenisvolle ervaring wordt, die aansluit bij hun leefwereld, maar ze ook confronteert en uitdaagt verder na te denken?

Vanessa Hudig en ik ontwikkelden Exploring Excursions, een cursus waarin docenten leren praktische werkvormen te ontwikkelen aan de hand van het perspectief van een kunstenaar, wetenschapper, filosoof en dichter.

Mijn literatuuronderzoek Van schets tot idee en van idee tot schets gaat over de vraag: ‘Op welke manier kan schetsen als reflectief proces een bijdrage leveren aan de idee-ontwikkeling van designstudenten?’ Het is boeiend om in te zien hoe doen, denken en kijken met elkaar verweven zijn. De verschillende onderzoeken uit de literatuur bieden me ook materiaal om met HKU studenten, op basis van praktische experimenten, te reflecteren op hun ontwerpproces.

Ik was een generalist en door deze studie ben ik geen specialist geworden. Het is me eens te meer duidelijk geworden dat dàt mijn specialisme is: ‘een generalist te zijn’, en dat heb ik voluit kunnen ontwikkelen binnen deze master.

De verschillende vakken, van interdisciplinair artistiek samenwerken tot filosofie, zijn inspirerende bronnen voor me, en vernieuwend voor de wijze waarop ik doceer en studenten begeleid.

32

34 35

One-Minute Sculptures van cursisten tijdens Exploring Excursions.

Melanie Kandelaarsmelanie.kandelaars@hku.nl

Docent Mediavormgeving & Conceptontwikkeling, Hogeschool voor de Kunsten Utrecht

Enerzijds ga ik de opgedane kennis en vaardigheden toepassen in mijn dagelijkse lespraktijk, anderzijds ga ik het onderzoek naar ontwerpprocessen van designstudenten voortzetten.

36 37

Ans KoopmanVluchten van je Nestplek Het vakkenintegratieproject Vluchten van je Nestplek biedt voor studenten en docenten een ontdekkingsruimte over een betrokken vorm van onderwijs, waar-binnen zowel studenten als leerkrachten op onderzoek gaan, elkaar verrassen en op deze wijze geïnspireerd raken om te willen weten en door te zoeken.

5 koppels van vakdocenten (niet van de kunsten) van de iPabo en kunstenaars van verschillende disciplines hebben, vanuit een gezamenlijk thema, een geïntegreerd lespro-gramma samengesteld en groepen studenten gedurende 5 weken begeleid, met als eindresultaat een presentatie en een miniconferentie over vakkenintegratie. Opvallend is de overgave en bevlogenheid van de studenten en de verras-sende inzichten bij de docenten door het werken vanuit dit nieuwe perspectief. Dit smaakte naar meer. Er wordt nu een ‘interdisciplinair lokaal’ ingericht. De gesprekken in de lerarenkamer zijn anders dan voor het project, ze zijn meer geïnspireerd en gericht op meer interdisciplinariteit.

In mijn literatuuronderzoek Vakkenintegratie en betekenis-vol onderwijs stel ik de vraag of en hoe creatieve vakken het onderwijs betekenisvoller kunnen maken. De uitkomst heeft mijn enthousiasme aangewakkerd om ambassadeur te worden voor vakkenintegratie.

Creatieve vakken blijken een essentiële rol te kunnen spelen in onderwijs waar kinderen warm voor lopen, meer van willen, waar ze nieuwsgierig van worden en waar een leven lang leren als vanzelf wordt ontwikkeld.

36

38 39

Er zijn onderwerpen waar ik me de afgelopen jaren in heb verdiept, maar er zijn nog veel meer onderwerpen waarvan mij duidelijk is geworden dat ik er juist erg weinig van weet. Het is niet erg om ergens geen antwoord op te weten. Het is mooi om vragen te hebben en nieuwsgierig te zijn, geen genoegen te nemen met een snel antwoord, maar door te zoeken.

Al zoekend, doend, lezend en schrijvend ontdekte ik dat een project zichzelf uitrolt en mijn netwerk en de opdracht zich uitbreidt. Er komt medewerking en interesse uit onverwachte hoeken.

Binnen de iPabo wordt op dit moment veel geïnvesteerd in onderwijs in samenhang. Ik kan hier mijn onderzoek voor inzetten. Daarnaast maak ik nu deel uit van een kenniskring ‘Co-creatie’ en heb ik zojuist een artikel voor ‘Prikkels’, een tijdschrift voor cultuur in het onderwijs, over dit onderwerp afgerond.

Links: workshops Vakintegratie Rechts: de mini conferentie

Ans Koopmankoopmanans@gmail.com

Docent drama en assessor bij de iPabo Amsterdam en Alkmaar, opleiding voor leraren in het primair onderwijs.

40 41

Vincent LamersAmadeus inside out

In het project Amadeus inside out ontdekken midden- en bovenbouw-leerlingen van de mytylschool De Regenboog en de Albert Schweitzer-school voor langdurig zieke kinderen hun creativiteit door zelf muziek te componeren.

Ze werkten samen met elkaar, met workshopleiders van Muziek Lab, met de professionele muzikanten van het Syrène saxofoonkwartet en met leerlingen van partner-scholen uit Engeland en Oostenrijk.

Mijn literatuuronderzoek gaat over de mogelijkheden binnen muzieklessen om taalvaardigheden te stimuleren. Met als resultaat een overzichtelijke matrix.

Voor de studie kende ik door ervaring de nodige klokken en heel wat klepels, inmiddels weet ik veel beter de juiste klepels bij al die mooie klokken te vinden en vooral ook waarom die bij elkaar horen.

Persoonlijk ben ik door deze opleiding veel meer gaan nadenken over het waarom van kunsteducatie; een project wordt pas echt goed, als je de inhoud vanuit een goede doelstelling kunt vormgeven.

Mijn volgende stap is om het denken over het waarom van kunsteducatie binnen mijn werkkringen uit te dragen en het besef daarvan tot op de werkvloer door te laten dringen.

40

42

In de workshops van het project Amadeus inside out spelen de leerlingen op ‘echte’ instrumenten en ontstaan muziekstukken op basis van de ideeën van leerlingen en de saxofonisten van het Syrène saxofoonkwartet.

Vincent Lamersvincent.lamers@hotmail.com

Vakleerkracht muziek mytylschool De Regenboog, muziekconsulent Hart, Cultuur in school, Haarlem

44 45

Marjon LusseveldProject Talent (on)Bekend!

Leerlingen van het Atlascollege kruipen in de huid van een ontwerper en worden uitgedaagd om innovatieve oplossingen te bedenken voor alledaagse problemen, waarbij de kunstvakken worden getrans-formeerd tot een laboratorium voor expe-riment en vernieuwing.

Talent kent een grote verscheidenheid. Tijdens mijn project krijgen jongeren de ruimte de diepte in te gaan op onderwerpen of vaardigheden waar zij sterk in zijn geïnteresseerd.

Dankzij literatuur- en praktijkonderzoek heb ik ontdekt hoe nieuwe media doeltreffend ingezet kunnen worden zodat ze een meerwaarde opleveren voor de kunstvakken. Die sluiten op deze manier goed aan bij de belevingswereld van jongeren wat hun betrokkenheid vergroot. Tijdens het praktijkonderzoek en de evaluatie van mijn project werd me duidelijk dat de meningen van jongeren voor de invul-ling van de kunstvakken van groot belang kunnen zijn. Het verwondert me in welke mate ze in het bezit zijn van frisse kennis, verbazende inzichten en ongezouten meningen.

Door de masteropleiding heb ik zoveel meer bagage en middelen aangereikt gekregen, dat ik nu op een andere manier vorm geef aan vernieuwing binnen de kunstvakken. Actuele onderwerpen op het vlak van kunstfilosofie en de 21st century skills zijn een uitdaging om andere mogelijk-heden van het vak te zien. Ik ben ervan overtuigd dat ik door te blijven leren en mezelf met kennis te verrijken, mijn positie versterk. Ik ben in staat om inspiratie en

44

46 47

handvatten aan te reiken om de kwaliteit van de kunstvak-ken te optimaliseren. Ik ben me door de studie bewust dat men ‘anders denkt’ dan vroeger, anders kijkt, anders leert.

Naast bijdragen aan vernieuwingen binnen de kunstvakken reikt mijn ambitie verder dan mijn huidige baan in het onderwijs, ik ga mij verder ontwikkelen in het bedenken en maken van kunsteducatieve methodes en leerlijnen. In de toekomst wil ik graag een ontwikkel- en beleidsfunctie vervullen bij een educatieve afdeling van een museum. De master zie ik als een leerzame en inspirerende stap!

Links: Het maken van een reclamefilm voor het ontworpen product.

Rechts: Opperste concentratie

Marjon Lusseveldmarjonlusseveld@hotmail.com

Docent tekenen, handvaardigheid, textiele werkvormen en kunstgeschiedenis Atlas College Hoorn.

48 49

Renée van SchijndelWij(k)kunst - Arte door (de) Poort

Mijn project Wij(k)kunst - Arte door (de) Poort toont de wijk door de ogen van kunstenaars en pubers en/of puberende kunstenaars. Kunstenaars creëren samen met leerlingen werken die er zonder de verbinding aan te gaan met bewoners van Almere Poort niet waren geweest.

Express yourself is de titel van mijn literatuuronderzoek. Wat en hoe communiceren leerlingen van het voortgezet onderwijs aan (zelf gecreëerde) artistieke content via sociale media, waarom doen ze dat en met wie delen ze dat?

Docent- en kunstenaarschap is voor mij inherent aan mijzelf blijven ontwikkelen, verder blijven kijken en je horizon verbreden. De master zorgt voor een stroomversnelling.

Binnen de kunsteducatie, binnen het onderwijs, mag er nog wel een strijd gestreden worden. Mijn strijdvaardigheid heeft de nodige onderbouwing gekregen waar ik uit kan putten.

Ik wil verbindingen blijven aangaan binnen en buiten de kunstvakken, binnen en buiten de school. Het onderwijs in verbinding brengen met de samenleving, tegelijkertijd wil ik nooit de relatie met de leerlingen verliezen.

4848

50 51

Leerlingen van het Arte College Almere werken aan grote houten sculpturen voor een specifieke plek in de wijk Almere Poort.

Renée van Schijndelreneevs@gmail.com

Docent Kunst & Theater, Artecollege Almere

52 53

Monique RutgersHeldringse Helden Zoeken de Ruimte

In het project Heldringse Helden Zoeken de Ruimte voor zeer moeilijk lerende kinderen zet ik ruimtelijke beeldende kunst in om het ervaringsgericht leren te verbreden.

In het vervolgtraject Heldringse Leerkrachten Zoeken de Ruimte leren leerkrachten en assistenten in vijf bijeenkomsten om de werkwijze uit het atelier van Heldringse Helden toe te passen in de eigen lespraktijk. Beide projecten zijn een samenwerking met beeldend kunstenaar Jaap Velserboer.

In mijn literatuuronderzoek onderzoek ik of er studies zijn verricht naar het effect van drama op de sociale vaardig-heden van zeer moeilijk lerende kinderen.Conclusie is dat er veel onderzoeken zijn gedaan die het belang van drama onderschrijven, maar dat het moeilijk is dit wetenschap-pelijk te staven.Mijn hoop en aanbeveling is nu dat er specifiek onderzoek komt dat de effecten van drama voor kinderen in het speciaal onderwijs kan aantonen. Zodat het als een noodzakelijk vak wordt gezien voor ieder kind in het speciaal onderwijs. De master biedt mij veel nieuwe kennis op het gebied van filosofie, onderzoek en interdisciplinariteit. Daarnaast heb ik een belangrijke stap gemaakt in het beleidsmatig denken over kunsteducatie.

Met het begrip en de theorie van authentieke kunst-educatie was ik niet echt vertrouwd, daar heb ik veel over geleerd tijdens het eerste jaar van de master. Voor mijn project Heldringse Helden blijk ik - onbewust - de theorie

52

54 55

al toe gepast te hebben door een verbinding te leggen tussen het onderwijs en de praktijk van de kunstenaar: voor drie maanden werd een atelier in de school ingericht waar de kunstenaar en de kinderen samenwerkten.

De Heldringschool staat in een nieuwe wijk in Amsterdam-Noord. Een community-art project met de buurt staat nummer één op mijn verlanglijstje. Monique Rutgers

rutgersmonique@gmail.com

Docent drama, groepsleerkracht en interne cultuurcoördinator Heldringschool SO, Amsterdam

Leerlingen tijdens de uitvoering van project Helderingse Helden zoeken de Ruimte.

56 57

Emilie Grizell-van Voorst tot Voorst De Ontdekking

In mijn project De Ontdekking gaan studenten van de Pabo een week op een culturele reis, op zoek naar wat hen een betere leraar maakt, door te ontdekken en het onderwijs op straat te vinden.

In mijn literatuuronderzoek heb ik onderzocht welke beoordelingsinstrumenten, die zijn besproken in de weten-schappelijke literatuur vanaf het jaar 2000, geschikt zijn voor een leraar in het primair onderwijs om kinder tekeningen te beoordelen.

Ik heb een ontwikkeling doorgemaakt in onderzoek doen, in kennis van methodieken voor culturele en kunsteducatieve kennisoverdracht en daarbij ervaring opgedaan in de inter-disciplinaire kunstwereld. Ik zal op een Pabo blijven werken en vanuit mijn opgedane kennis van de masteropleiding verdieping brengen in de lessen, begeleiding en nascholing. Mijn ideaal is om mijn steentje bij te dragen aan het kunst- en cultuuronderwijs in Nederland samen met collega’s bij de KPZ en de andere opleidingen.

56

58 59

Links: Pabo studenten tijdens project De Ontdekking.

Emilie Grizell-van Voorst tot Voorst e.grizell@kpz.nl emelvvtv@hotmail.com

Hogeschooldocent Beeldende Vorming op de Katholieke Pabo Zwolle

colofon

redactieMarianne GernerRuth van ArendonkAlyda Buik

eindredactieMaria Wüst

ontwerp Thonik / Bart de Geus

portretfotografieBob BronshoffAstrid Hermes (portret Emilie)

drukDrukkerij Libertas

Ma

ster K

un

sted

uca

tie 2

01

5

Master Kunsteducatie2015

De master Kunsteducatie

De master Kunsteducatie sluit aan op recente ontwikkelingen in de kunsteducatie, binnen- en buitenschools, waarvoor deskundigheid vereist is die verder gaat dan het eerstegraads (ongegradeerde) docentschap. Onze toekomstige masters voelen zich uitgedaagd om met visie en expertise de kunstpedagogische praktijk van deze terreinen te gaan versterken.

Wil jij je kennis en visie op kunsteducatie verbreden en verdiepen? Kies dan voor de master Kunsteducatie: een tweejarige interdisciplinaire opleiding in deeltijd aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten.

Meer informatie: www.ahk.nl