Martin LeroyStudent tuin- en landschapsarchitectuur Erasmus Hogeschool Jette.

Martin_leroy@me.com

0479937098

“Zeven plus drie is tien” Ik heb niet enkele dagen aan dit boek gewerkt, maar een heel decenium.

Zeven jaar zit er tussen het halen van mijn grafisch diploma en de beslissing om opnieuw te gaan studeren.

Blijf ik werken in de grafische industrie? Of, volg ik mijn hart en doe ik wat ik al zo lang verlang? Zeven jaar zweef ik in een grijze zone en kan ik niet kiezen tussen wit en zwart. Maar dat is goed, mijn keuze is doordacht. Op een frisse lentedag in 2011 hak ik de knoop door. Enkele maanden later zit ik weer op de schoolbanken.

Ondertussen zijn we drie jaar later en besef ik dat die keuze de enige juiste is. Gaandeweg heb ik opofferingen gemaakt, waarvan de opgave van mijn vaste job de meest recente is.

Ik zie dit portfolio als een biografie. Niet over mezelf, maar over het leertraject dat ik heb afgelegd. Het boek noch het leertraject zijn afgewerkt; de laatste pagina’s zijn blanco als symbolische ruimte voor toekomstige en lopende projecten.

“Het wit is het papier, het zwart zijn de noten”

“Het eerste creatieve traject”Het eerste semester is een eerder algemene vorming. We leren omgaan met statische en dynamische composities, rust, beweging en

ritme. In een latere fase worden deze tweedimensionale tekeningen omgezet driedimensionele maquettes. De technieken en materialen zijn opgelegd, om de nadruk te leggen op de composities zelf.

“Waarnemingen en voorstellingen”Een beperkte selectie van de zoektocht naar een persoonlijke tekenstijl. Van bij de start ging de voorkeur uit naar werken met één dunne

pen, bij voorkeur een zwarte. Naderhand komen daar enkele stiften bij. Deze techniek kies ik bewust, omdat het mij helpt om dingen abstract voor te stellen.

“Technieken”Een greep uit de berg inrichtingstekeningen die we ondertussen hebben gemaakt. De twee tekeningen rechts bovenaan werden in het

eerste semester met de hand getekend. Ondertussen teken ik erg vlot in Autocad. Ook mijn klasgenoten kunnen bij mij terecht voor software-gerelateerde vragen.

“De Leeftuin”Een eerste realistisch tuinproject. De focus ligt vooral op het functionele- en vormconcept, niet

zozeer op beplanting en inrichting.

“De Watertuin” De opdracht is het ontwerpen van een ecologische tuin waar je een oplossing biedt voor de opvang van regenwater.. Ik voorzie een wadi, die het water in drie stappen zal laten infiltreren.

“Van Demer tot Dijle”In dit eerste landschapsproject staat beleving centraal. Vanuit een zelf samengestelde

wandeling doen we een eerste lezing van het landschap.

“Analysefase”We kiezen, in samenspraak met de docenten, drie deelgebieden uit die we dieper gaan analyseren. We letten voornamelijk op de beeldkwaliteit, en de relatie met de omgeving.

“Ontwerpfase”Op diezelfde deelgebieden passen we een aantal kleinere ontwerpingrepen toe, uiteraard

voortbouwend op de informatie uit de analyse.

“Place Jourdan”De eerste initiatie in het ontwerpen van publieke ruimte. We starten meteen met een stevige kluif; de Place Jourdan in Elsene. De nadruk ligt op de analyse en de concept, en nog niet

zozeer op het ontwerp. In een ander opleidingsdeel, communicatie en participatie, wordt deze opdracht geïntegreerd door het schrijven van een artikel over ons ontwerp.

“Concepten”Ik kies bewust om te werken aan de circulatieproblemen op het plein. De huidige situatie is chaotisch

en gevaarlijk, wat bleek uit de analyse. De functie parkeren mag binnen deze opdracht grotendeels van het plein verdwijnen.

“Het ontwerp”Binnen de opdracht vragen onze docenten een ontwerp op meso-schaal, om te vermijden dat we

ons in deze initiatie al richten op ontwerpdetails. Het is van groter belang dat het verhaal klopt, met als leidraad een groen-concept.

Place JourdanEen hedendaags ontwerpDe huidige situatie op het Jourdan is erg chaotisch en vraagt dringend om een hedendaagse oplossing. De basis hiervan zit in de toepassing van het STOP-principe; De voetgangers alle ruimte geven, fietsers en openbaar vervoer geleiden langsheen een centrale zone en de auto verbannen.

Door die auto te verbannen komt er veel ruimte vrij. Deze vult de ontwerper in met een aangepaste beplanting. Ze moet, bewust of onbewust, verwijzen naar hoe het hier ooit geweest is. De aanplanting van bomen die je in de natuur vaak aantreft langsheen waterlopen gaat daar zeker bij helpen.

Bijkomend wil de gemeente ook een voorbeeldrol spelen wat de toepassing van verharding betreft. Het gebruik van een waterdoorlatende bestrating en het afvoeren van regenwater naar de beplantingsvakken is een goed begin. Het water zal de vochtminnende beplanting zeker ten goede komen.

Door regenwaterproblematiek, die in het verleden de regio teisterde, werden veelal dure oplossingen aangeboden zoals een aanpassing van de riolering en de aanleg van wachtbekkens. Het hoger gelegen en meer bekende Flageyplein is hier een goed voorbeeld van. De ondergrondse parking kan bij hevige regenval dienst doen als reservoir om een overbelasting van de riolering te voorkomen.

“Deze vorm van symptoombestrijding hoort op het Jourdanplein niet thuis. Een meer curatieve oplossing is noodzakelijk, maar vraagt om een aangepast beleid langsheen het stedelijke Maalbeektraject.” Aldus de ontwerper.

STOP! Stappers, Trappers, Openbaar vervoer en Privé vervoer. Dat is de hiërarchie die schuilgaat achter STOP. Maar hoe is dat nu in de praktijk toegepast?

“De eerste fase is de analyse. Begrijpen hoe die vier verschillende mobiliteitslagen zich tegenover elkaar gedragen op het plein geeft aan dat ingrijpen noodzakelijk is. De huidige situatie is een schoolvoorbeeld van hoe het niet moet.”

Hoe moet het dan wel, vraagt u zich af? Het ontwerpteam bekijkt vanuit de vier verschillende perspectieven wat de noodzakelijke vraag is. Hieruit vloeien vier concepten die aan die vraag beantwoorden.

“We stelden uit de analyse vast dat door alle auto’s op het plein, de vraag naar meer aandacht voor de voetgangers groot was. De horecazaken en het nabijgelegen Leopoldpark trekken veel bezoekers aan. Tel daar het aantal passanten bij, en de reizigers die hier elke dag de bus nemen, en je ziet dat de oppervlakte niet eerlijk verdeeld is.”

De faciliteiten voor voetgangers werden uitbreid van een padenstructuur naar een ware voetgangerszone, met een vlakke vloer van gevel tot gevel. Dit creëert een véél betere interactie tussen de oost- en de westzijde van het plein.Gelijkertijd zal ook de voetgangerszone aan de Waversesteenweg beter verbonden worden met het plein.

De tweede en derde laag zijn de fietsers en het openbaar vervoer. Deze zullen over het plein geleid worden langsheen een centrale fiets- en busstrook.

“Het eerder sporadische busverkeer, een zestal bussen per uur, laat een menging van deze twee activiteiten toe. Bovendien zal het eenrichtingsverkeer van de bussen niet voor gevaarlijke situaties zorgen, en zorgt de drukke halte op het plein dat de bus hier niet snel zal rijden. “

De auto uit het straatbeeld brengen is het enige wat bovenstaande concepten mogelijk zou maken. In de huidige situatie is dat het grote probleem. Dubbel geparkeerde auto’s zorgen voor grote hinder voor fietsers en het openbaar vervoer.

Als voetganger slalommen tussen de auto’s behoort voortaan tot het verleden. Op vraag van de ondernemers op het plein zullen we wel twee laad- en loszones voorzien voor de noodzakelijke leveringen. Dit zal enkel toegelaten worden van 6 uur ‘s morgens tot 12 uur ‘s middags. De positie van die parkeergelegenheid is zo gekozen dat ze de andere gebruikers niet hinderen.

“We hopen uiteraard dat de horeca uitbaters op het plein inzien dat dit ook hen ten goede komt en er dus niet moet overgegaan worden tot het beboeten van overtreders. In het gemeentelijk politiereglement is evenwel opgenomen dat niet enkel de leverancier beboet zou worden, maar evengoed de zaak waar de levering voor bestemd was.”

OntwerpGroene bestratingDe voetgangerszone zal zichtbaar gemaakt worden door een aangepaste bestrating. Door de beperkte belasting is de toepassing van een halfverharding mogelijk. De verharding bestaat uit prefab elementen in licht gewapend beton.

“Door het legverband van deze brede, lange elementen ontstaat er een brede voeg in de lengterichting. De bedoeling hiervan is dat deze op termijn dicht zal groeien met gras. Dit zal een mooie aanvulling zijn op het groene karakter van het nieuwe plein. Dit zal ook een spontaan, bijkomend ontwerpelement opleveren doordat de looplijnen zichtbaar zullen worden. Het mooie is dat planten, die voorheen beschouwd werden als onkruid, heropgewaardeerd worden.

In de terraszones zal de bestrating geplaatst worden zonder voeg omdat gras in deze schaduwzones geen kans zal krijgen, en omdat het simpelweg hinderlijk zou zijn voor tafels en stoelen.”

In contrast hiermee is de verharding van de fiets- en busstrook. Die op hetzelfde niveau zal lopen omdat hier wel een goede draagkracht vereist is, is hier een andere betontoepassing gekozen. Het ter plaatse gestorte printbeton krijgt een decoratief kasseimotief.

“De toepassing van printbeton zorgt voor een klassiek uitzicht van de strook, met als grote voordeel dat er geen open voegen zijn. Dit komt de sterkte en duurzaamheid ten goede. Bovendien krijgt ongewenste kruidengroei hier geen kans. Dit garandeert dat er geen gewasbestrijding ingezet moet worden.”

OeverbeplantingDe nieuwe plantvakken sluiten naadloos aan bij de halfverharding. De aangepaste elementen die de plantvakken omsluiten nemen inwaarts af in dikte en breedte. Overtollig water zal op die manier in de plantvakken vloeien.

De plantenkeuze ligt voor de hand. De link naar de verdwenen Maalbeek wordt gelegd door de toepassing van bomen die je in het landschap zou aantreffen langsheen grachten, sloten en vijvers. De link met het vlakbij gelegen Leopoldpark zal op een bijzondere manier gelegd worden. De losse beplanting vraagt weinig onderhoud, net als de rest van het plein.

“Het eindbeeld van de beplanting is goed doordacht. Op de bredere noordzijde van het plein zal een waar bos aangeplant worden. Hier gebruiken we de grotere Fraxinus exelsior. De kruinvorm van deze boom is eerder omgekeerd piramidaal. Dat betekent dat hij ook bruikbaar is aan de oversteekplaats aan het park, zonder het verkeer te hinderen. Begeef je je in zuidelijke richting, zal je meer transparante bomen aantreffen en neemt het gebruik van de es af. Hier kiezen we voor Alnus cordata, de els met de kleinste elzenpropjes om het argument dat bomen vuiligheid geven te weerleggen.”

“Het artikel”Voor comminucatie en participatie is de examenopdracht het schrijven van een artikel voor een fictief vakblad. Persoonlijk vind ik deze opdracht perfect passen binnen het leerproject. Het zorgt voor een

goed overzicht in aanloop naar de presentatie van de voorgaande panelen.

“De Patio”Een kort project voor het opleidingsondereel Ontwerpen Tuinen. Het onderwerp is een binnentuin

van het schoolgebouw. Het dient als oefening in conceptueel denken. De opdracht bestaat erin een thema te kiezen. Het uitgangspunt van mijn ontwerp is ‘De Vier Elementen’.

Martin2012-2013

“Presentatietechnieken”Deze patio is voor mij ook een echte uitdieping in de kunst van het presenteren. Als autodidact

bestudeer én oefen ik de voorstellingstechnieken die ik ondertussen goed beheers.

“De Campus”In de laatste fase van het opleidingsonderdeel Publieke Ruimte, wordt de nadruk gelegd op de omgevingsanalyse en de reflectie daarvan naar het ontwerp. Centraal staan de

visueel-ruimtelijke en functionele relaties, mobiliteit en gebruikers. Zowel inlevingsvermogen, visieverbreding, creativiteit en communicatievaardigheden behoren tot de toetsingscriteria. Het

projectgebied is de campus waar onze opleiding plaatsvindt.

Circulatie of “dead end”?In de huidige situatie heeft de in- en uitgang tot de parking maar één baanvak beschikbaar. De relatie met de Laarbeeklaan, die bovendien een viertal meter lager ligt dan de huidige parking, en het achterliggende Laarbeekbos is onbestaande, hoewel het adres van de campus “Laarbeeklaan 121” is. Menig bezoeker komt, de eerste maal dat hij de campus bezoekt, uit in de Laarbeeklaan. Hier is dan ook geen spoor van één of ander schoolse activiteit.

HerbestemmingDe twee gebieden rond de campus met het grootste potentiëel, noordelijk en zuidelijk, zijn momenteel helemaal niet goed ingericht. Het gebied met een goede, zuidgerichte oriëntatie is momenteel ingericht als parking.Het probleem bij het noordelijke deel, is het gebrek aan een relatie tussen het gebouw en het plein,maar evenzeer tussen het plein en de omgeving Het omheinde sportveld is duidelijk al lang niet meer gebruikt en ligt ook in de schaduw.

ToegangenOm deze pleinen te laten herleven, is er meer nodig dan een functiewijziging. Dit bekom ik door de ontwikkeling van twee nieuwe ingangen. De ingang aan de zuidkant zal de hoofdingang worden, die bovendien duidelijk zichtbaar is vanuit de Laarbeeklaan.De andere, tweede ingang zal de bewoners van de studentenhome toegang verschaffen tot een nieuw te ontwikkelen, vrij toegangkelijke én multifunctionele sportinfrastructuuren.

“Het verhaal”

Een echt bomenverhaal, dat hoort het te worden. Door de oude parking een niveau te verlagen, krijgen we aan de zuidkant een nieuw plein met vele nieuwe mogelijkheden. Eén van de opties is het bouwen van een nieuwe ingang.. Verder komt er een grote trap om het niveauverschil op te vangen tussen de Laarbeeklaan en het plein. Hierdoor zal de oude talud en zijn begroeiing verdwijnen en krijgen de bestaande laanbomen weer alle ruimte.

Aan de westkant creëer ik een nieuwe sportterein dat voor iedereen toegankelijk is. Ook hier komt een nieuwe ingang om meer leven in het plein te brengen, een noodzaak volgens mij. De bestrating, grote betonnen prefabelementen van 2m op 2m geven een rasterpatroon. De bomen op dit plein zullen in eenzelfde rasterpatroon aangeplant worden. Op het plein met het sportveld krijgt elke boom een raster van 3x3 elementen, maw een raster van 6m op 6m. Hier komen grotere laanbomen, omdat de schaal van de gebouwen t.o.v. het plein hier om vraagt.

Het plein voor de studenten krijgt kleinere bomen, die ook in een kleiner raster zullen staan. Hier zal het patroon 2x2 elementen zijn, dus elke boom krijgt een raster van 4m op 4m.

Momenteel is de ingang aan de oostzijde. Aangezien we deze verplaatsen, krijgt het plein meer een ‘tuinfunctie’, die leidt naar de studentenkoten aan de overkant van het plein. Hier zijn dezelfde elementen geplaatst, deze keer niet in een rasterpatroon, maar in een lijnenverband. De ruimte tussen de platen is opgevuld met kiezel. Hierdoor is de verharding waterdoorlatend, en kan er zich een vegetatie in deze kiezel ontwikkelen. Deze vegetatie zal bestaan uit bomen, voornamelijk een herhaling van de eerder genoemde bomen, grassen en kruidachtigen. De looplijnen zullen zich vanzelf aftekenen in de beplanting en de kiezel.

“De Visie”

“Noord”Het nieuwe sportveld is verder van het gebouw gepositioneerd, waardoor het in de winter ook

aangenaam zonnig is. Er is een basketveld, voetbalveld en twee kleinere veldjes waar men bijvoorbeeld hockey of minivoetbal kan spelen. Bij latere uitbreiding is er ook mogelijkheid tot netsporten zoals tennis, badminton en volleybal. Alle materialen zijn vandalismebestendig en

duurzaam. Zo zijn er bijvoorbeeld géén loshangende netten. Tijdens de zomer spelen spelen de studenten onder de schaduw van de nieuw, aan te leggen bomen. In de winter zal de zon ook

het sportveld bereiken.

“Zuid”Om te kunnen beantwoorden aan de eerder gestelde eisen, maak ik graag gebruik van de aanwezige helling van het terrein om een ondergrondse parking te bouwen. “Ondergronds” is misschien een foute woordkeuze, vanuit de Laarbeeklaan bekeken zal de parking eerder

“overdekt” zijn. In deze parking is 20% meer parkeergelegenheid dan in de huidige. Een groot deel van de parking zal gebruikt worden als fietsenstalling. Door de fietsers langs de

Laarbeeklaan te laten rijden, vermijden ze enkele pijnpunten op de campus, zoals het gevaarlijke kruispunt met de Dikke Beuklaan.

“Grondplan”De basis voor het grondplan, de snedes en het perspectief, is een 3D-model gemaakt in Google Sketchup. Om de hoogtes voor te stellen is dit op een eenvoudige manier

gerenderd als klei-model. Details, zoals de vegetatie en de silhouetten die op het plein staan, zijn toegevoegd in Photoshop. Het geheel is ingepast op een luchtfoto, waardoor de ralaties

met de omgeving goed voelbaar worden.

“Perspectief”Voor het perspectief ga ik op dezelfde manier te werk als bij het grondplan, met uitzondering dat hier wel een deel van de vegetatie uit het 3D-model mee gerenderd is. Dit om later in het proces de bomen de juiste hoogte te kunnen geven. Het doel van dit perspectief is om weer

te geven hoe het ontwerp resulteert in een aangename transparantie. Er ontstaat als het ware een semi-publieke ruimte, terwijl het westelijke plein door de dichte begroeiing eerder

gesloten blijft. Dat deel zou dan ook de plek zijn waar de studentevereniging vrij spel krijgt om activiteiten te organiseren.