Mari jke Van Kampen & Mir jam Ver vaeke

M e t m e d e w e r k i n g v a n : M o n i q u e D e l b a r , E l i z a b e t h L a n g f o r d , E d e l M a e x , E d d y N e e r i n c k x , M i c h e l P r o b s t , J o h a n S i m o n s , M a y S o m e r s , F l o r S ti c k e n s , J a n v a n D i x h o o r n , M o n i q u e V a n o r m e l i n g e n , P a t r i c i a W i c h m a n , T h e r è s e W i n d e l s

2 0 1 4

A C C O

STRESSPreventie, reductie en ontspanning

Twaalf methoden

Woord vooraf

Stress. Preventie, reductie en ontspanning is een boek dat geschreven werd om te hoge stress bij kinderen en volwassenen te voorkomen of te verminderen. Het eerste deel bevat algemene beschouwingen over stress. In het tweede gedeelte beschrijven twaalf auteurs lichaamsgeoriënteerde technieken om de lezer te helpen een juiste balans te vinden in het leven.Het boek Stress was aan een herdruk toe. De nieuwe editie zal de evidentie van de verschillende technieken meer benaderen en een meerwaarde bieden door digitaal materiaal te voorzien onder vorm van PowerPoint en film.

Tijd maken

Tijd is iets en tijd is nietsTijd is net zo iets als ‘weer’

Wie geen tijd heeft leeft niet meer

Toon Hermans

Inleiding: stress in kranten, tijdschriften, boeken, radio en televisie

Campagne tegen burn-out richt zich op ondernemingen. Langdurig ziekteverzuim in ons land is zeer hoog

Dokter, ik ben futloos

“Stress is de ziekte van deze tijd”

Het is een mythe dat iedereen gelijk moet zijn

Mindfulness voor kinderen met een stressvol leven

Een op de vier Vlamingen kampt met te veel stress: CM roept op om gas terug

te nemen

Stress verergert huidziekte psoriasis

Mensen die met stress kampen, zijn niet zwak, dom of onbekwaam

Hoofdpijn, brandend maagzuur en stress zijn vaakst voorkomende klachten bij

Belgen

Optimistische vrouwen leven langerLachen is gezond

Inleiding stress

Stress: meer en meer gezien als ‘volksziekte’Jachtig levensritme, prikkelbaarheid, toenemende

verantwoordelijkheid, prestatiedrang: kenmerken van deze tijd

Stress kan enkel begrepen worden door onderzoek bij jezelf: “iedereen kan leren om beter met stress om te gaan”

Wat is stress?

= spanningStress: wordt uitgelokt door een situatie gevolgd door

stressreactieOnderscheid maken tussen:

Acute stress Chronische stress

Stress kan negatief maar ook positief zijn

Elke persoon heeft te maken meto Draaglast (wat ik te verwerken heb) eno Draagkracht (wat ik aankan)

En streeft naar EVENWICHT = BALANS vinden

Er is een relatie tussen stress en prestatieZowel bij een te laag als bij een te hoog stressniveau vermindert de prestatieFiguur: Stress en prestatieniveau

Gevolgen (stressreacties)

Hersenen bijnier adrenaline/noradrenalineHartslag en bloeddruk stijgenDoorbloeding hersenen, skeletspieren, hart stijgtDoorbloeding spijsvertering, nieren, huid daaltPupilverwijding, samengeknepen keel, oppervlakkige

ademhaling, lever afzetten glycogeenChronische stress: meer cortisol (stresshormoon)

Oorzaken van stress in en buiten jezelf: BIO-PSYCHOSOCIAAL MODEL

IK

Gebeurtenissen

Werk

Vrienden

Hobby’s

Familie

StiptGeduldig

PerfectionistType persoonlijkheid

PrestatiegerichtIntrovert, extravert

Invloed van gebeurtenissen op onze gezondheid: ernst van impact

1. Dood van een partner 1002. Echtscheiding 733. Scheiding van tafel en bed 654. Gevangenisstraf 635. Dood van een naast familielid 636. Persoonlijk letsel of ziekte 537. Trouwen 508. Ontslag 479. Echtelijke verzoening na scheiding 4510. Met pensioen gaan 45

Oorzaken in uzelf

Ongezonde eet- en drinkgewoonten, roken en weinig beweging

Ongeduld, stiptheid, perfectie, geen werk doorgeven, weinig sociale vaardigheden

Type persoonlijkheid speelt een rolStressbestendigen: worden heel vaak beschouwd als

sterke persoonlijkheid

Gevolgen van stress

IK

Lichamelijke signalen

Psychische signalen

Gedragsmatige signalen

Signalen van stress (bron: ISW Limits)Kruis alle mogelijke signalen aan die op u betrekking kunnen hebben

Lichamelijke verschijnselen Gedragsverschijnselen Gedachten/Gevoelens

Versnelde hartslag Opvliegend/prikkelbaar Angst

Snellere ademhaling Impulsief gedrag Gedeprimeerd

Vermoeidheid Gejaagdheid Frustratie

Gebrek aan energie Zuchten Zich alleen voelen

Veranderde eetlust Knarsetanden Gevoel van onmacht

Hoofdpijn Meer roken Concentratiemogelijkheden

Spierpijn/verkramping Gebruik van alcohol Vergeetachtigheid

Rugpijn Gebruik van medicatie Onzekerheid/besluiteloosheid

Buikpijn/constipatie Meer/minder eten Geestelijke vermoeidheid

Maagpijn/misselijk Gespannen houding Schaamte, schuldgevoelens

Zweten Huilbuien Geïrriteerdheid

Slaapstoornissen Isolement opzoeken Snel geëmotioneerd

Seksuele klachten Nagelbijten Interesseverlies/lusteloos

Droge mond Zichzelf verwaarlozen Wrok

Trillen/beven Fouten in het werk Vijandigheid

Duizeligheid Klagen Piekeren

Hypertensie (hoge bloeddruk) Cynisch zijn Ontevredenheid

Benauwd/opwelling van warmte Ijsberen Minder zelfrespect

Aerophagie Repetitief gedrag Fixatie op details

Stress in het dagdagelijkse leven

CM-stresstest (december 2009) 1/4 Vlamingen: hoog tot zeer hoog stressniveau Kinderen: 62% van 6 tot 12-jarigen kampt met stress

Stress is even slecht voor een ongeboren baby als roken. Kinderen van moeders die meer dan 32 uur per week werken met veel stress, zijn gemiddeld 159 gram lichter bij de geboorte

Depressie WHO: grootste doodsoorzaak België: Kinderen: 1% onder 6 jaar, 3-5% 6 tot 12 jaar, 5-8% 12 tot 18 jaar Volwassenen: 6-12%

Stress op het werk

Wet 1996: voor het welzijn van de werknemerspsychosociaal risicopreventie- en beschermingscomités

Wet 2007: geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk maken integraal deel uit van de psychosociale belasting

Langdurige afwezigheid op het werk neemt toeArbeidsduur echter het laagst in Europa t.o.v. USA en Azië

Stress op het werk

Onderzoeken Hoogste stressniveau: arbeidsongeschikten, gevolgd door

werkzoekenden 28% van de werknemers heeft meestal of altijd stress op het werk Studies bevestigen de relatie tussen stress op het werk en

absenteïsme in 50 tot 60% Onderzoek van KU Leuven en Groep IDEWE op vraag van de Vlaamse

Overheid: 17,8% van de verpleegkundigen en 12,4% van de artsen is gevoelig voor burn-out. 6,9% van de verpleegkundigen en 5,4% van de artsen heeft zelfs daadwerkelijk met een burn-out te kampen

The European survey on the Work Environment: grootste oorzaken van stress op het werk

Geen scholing in het afgelopen jaar: 68%Directe confrontatie met klanten: 66%Hoog werktempo: 55%Geen pauzes op eigen initiatief: 42%Afwezigheid van taakrotatie: 41%Belastende werkhouding: 41%Routinematig, repetitief werk: 37%Geen inspraak: 32%Onregelmatige werktijden: 31%Lawaaierige werkomgeving: 29%

Stress op school:Sociaal Economische Raad van Vlaanderen

De school bezorgt mij stress

50%25%

47%36%

29%

32%

29%38%

21%43%

24% 26%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

leerkrachten 5 jaar later leerlingen 10-12j leerlingen 14-18j

ja

matig

neen

Wie loopt het meeste risico op stress?

We kunnen allemaal stress krijgenVrouwen zijn vatbaarderPerfectionistenMannen drinken meer om met hun stress om te gaan

Iedereen heeft na een stressfasebehoefte aan een herstelfase

Preventie

DiversiteitEenvoudige tips: gezondheid, sport, vrije tijd

De boog kan niet altijd gespannen staan Luister naar je lichaam Beweeg minstens 3x/week Contact met de natuur Slaap 7,5u/nacht Eet niet te veel (zeker niet ‘s avonds) Aroma, muziek

Stevig sociaal netwerk: maak tijd voor familie en vriendenKinderen: nood aan structuur en warm nestPersoonlijkheid en gedrag: veerkracht, extraversie, openheid voor

verandering

Behandeling: ontspanningstherapie

Stressbeheersing is een trainingRelaxare = ontspanning, zowel lichamelijk als geestelijkOntspannen: spierontspanning, beleving, zelfvertrouwen,

gedragConcept: denken, doen en handelen hebben een invloed

op elkaar

Voelen

Denken

Handelen

Verscheidenheid aan technieken om stress te verminderen: zie afzonderlijke presentaties

Relaxerende ademtherapieAlexandertechniekAutogene trainingEMG-biofeedbackEutonieHaptonomieMindfulnessMind-bodytherapieProgressieve relaxatieSofrologieYogaRelaxatie bij kinderen

Tijd maken

Besluit

Stress: Iedereen heeft ermee te maken Neemt toe met de tijd (jachtig ritme) Kent vele oorzaken en vele gevolgen Lichamelijke, psychische en gedragsmatige signalen geven aan dat er

te veel stress is Kan enkel begrepen worden door onderzoek bij jezelf Enorme verscheidenheid aan tips en behandelingen

Besluit

Verscheidenheid aan technieken: keuze maken Ademhaling, spierontspanning, spiercontrole, meditatie kunnen

stress verminderen Juiste houding en beweging zijn belangrijke aspecten in

spanningsvermindering Ook voor kinderen bestaan een verscheidenheid aan technieken om

stress te verminderen

“Ontstressen is… een dagje egoïstisch zijn en doen wat je wilt”