Mare 25

Heks veegt vooroordelen weg

Komt een dokter bij de ChineesSymposium oosterse geneeskunde stuit op kritiek

De universiteitsraad onderhan-delde achter gesloten deuren over de nieuwe strengere bsa-norm, die vanaf september 2013 moet gaan gelden. De raadsleden verdedigen hun werkwijze.

DOOR VINCENT BONGERS ‘Ik denk dat we meer rendement uit de onderhande-lingen hebben gehaald door in be-slotenheid met elkaar te praten’, zegt SGL’er Tim Fleur van de SGL-CSL fractie. ‘Het is een dossier waar veel emoties aan kleven. Ik denk dat het college minder toegeeft als er pers en publiek op de tribune zit. De discussie verzandt dan in emotie. En er zijn ook harde woorden over tafel gegaan. Het college heeft zelfs gesproken over een BSA in het derde jaar.’

‘Ik begrijp dat mensen denken: “Okay, waar komt dit nu weer van-daan?” zegt BeP-raadslid Roel Glas-beek. ‘Het debat is nu wel feller ge-voerd. We zijn heel kritisch geweest, maar je komt toch ook iets makke-lijker tot elkaar.’ Fleur: ‘Dit was de juiste manier om het best mogelijke resultaat voor studenten te bereiken. Het college had zeer beperkte speel-ruimte en kon het zich niet veroorlo-ven om op dit punt onderuit te gaan. De staatssecretaris wil gelijk rende-mentsverbeteringen zien. De dead-line is op 1 mei. Dan moet je met scherpe maatregelen komen, anders komt Zijlstra niet met geld over de brug. Ik ben daar natuurlijk niet blij mee, maar het is wel de realiteit.’

Edo Ndeke van de LVS: ‘We heb-ben nu eenmaal te maken met een staatssecretaris die ons in de nek hijgt.’ Glasbeek noemt het onder deze omstandigheden dan ook ‘een goede vangst. Studenten zullen er blij mee zijn. Vooral dat als je 60 punten in het eerste jaar haalt, er 30 gehaald moeten worden in het twee-de. Dan heb je meer tijd om je ook op een andere manier te ontplooien.’

Ndeke begrijpt de kritiek op de procedure. ‘Maar mijn fractie wil de beste resultaten voor studenten te behalen. Hoe dat dan gebeurt, vind ik van minder belang.’

Procedure bsa-akkoord was ‘ongebruikelijk’

Werken Chinese kruidenmengsels nu wel of niet? Een symposium buigt zich over deze vraag in een poging zowel kwakzalverij als ver-gissingen uit de weg te ruimen. DOOR BART BRAUN ‘Alternatieve genees-kunde’, zei de Australische komiek Tim Minchin ooit, ‘is per definitie een geneeswijze waarvan òf niet bewezen is of het werkt, òf waarvan bewezen is dat het niet werkt. Het woord voor alternatieve geneeskun-de waarvan bewezen is dat het werkt is “geneeskunde”.

Dat weerhoudt veel mensen er niet van om heel veel geld uit te geven aan

de eerste twee soorten geneeskunde. Dat is een beetje zonde en soms zelfs ongezond, bijvoorbeeld als exotische kruiden ineens blijvende leverscha-de veroorzaken. Het komt ook wat ondankbaar over jegens de mensen, overheden en bedrijven die levensja-ren en miljarden investeerden in de derde soort geneeskunde.

Nederland kent daarom al sinds 1880 een Vereniging tegen de Kwak-zalverij. Die dient klachten in tegen misleidende reclames, schakelt de Inspectie voor de Volksgezondheid in tegen al te misleidende behan-delaars, en maakt zich boos over dingen als ingestraalde kristallen, homeopathische antigriepkorrels

en iemand die zich ‘pH-technicus’ noemt. Afgelopen winter maakte de Vereniging zich ook boos over de Universiteit Leiden.

In het Gorlaeusgebouw is name-lijk medio april een congres over traditionele Chinese geneeskunde. ‘Die geneeskunde is een atavisme (een ineens opduikend overblijfsel uit het verleden, red.). Men gelooft in meridianen en vitale energie on-der invloed van Yin en Yang. Geen enkele van de traditionele Chinese kruidenpreparaten heeft aan de in ons werelddeel gebruikelijke kwa-liteitseisen en vereisten voor regis-tratie kunnen voldoen en niemand verwacht dat dit ooit zal veranderen.

Bovendien kunnen preparaten scha-delijk zijn’, schreef VtdK-voorzitter en arts Catherine de Jongh aan rec-tor Paul van der Heijden. ‘Ik doe een beroep op u om het congres alsnog te verbieden of naar buiten uw uni-versiteit te verplaatsen.’ Zo niet, ‘dan gaat het wereldje van de Chinese ge-neeskunde goede sier maken met de reputatie van de Leidse universiteit, en staat de medische faculteit in haar hemd.’ De rector beriep zich op het Praesidium Libertatis-motto van de universiteit en pleitte voor een open doch wetenschappelijke houding je-gens andere ideeën en meningen.

> Lees verder op pagina 6 > Lees verder op pagina 4

vooroordelen weg

Chinezen schrijven geneeskrachtige eigenschappen toe aan gedroogde zeepaardjes. Foto HH

Poetin wil eigenranglijst voor universiteiten

Wereldreiziger promoveert op nautisch kapitaal

Shaking Godspeed: ‘Kotsporno waseen brug te ver’

Pagina 2 Pagina 7 Pagina 11

Pagina 3

Pagina 5

Laatste loodjes voor het LAKtheater Op 1 juli sluiten de deuren van het LAK-theater. De allerlaatste programmafolder is net verschenen. Met een kaft in stemmig zwart.

Bonnen voor nuttige deeltijdstudies Het kabinet is akkoord met het plan van staatssecretaris Zijlstra, om studiebon-nen voor deeltijdstudies in te voeren. Dit gaat echter pas in vanaf 2017.

Geen extra uitloop voor topsportersDe langstudeerboete geldt ook voor studerende topsporters. Compensatie voor uitloop dienen ze te zoeken bij de universiteit of het bedrijfsleven.

Volgende week geen Mare De volgende editie zal verschijnen op donderdag 19 april. Mededelingen voor dat nummer moeten op maandag 16 april ter redactie zijn.

Pagina 4 Pagina 4 Bandirah Pagina 12

5 april 201235ste Jaargang • nr. 25

Creativity: meaning, mechanisms and models. Het stond er echt. Op een grote poster, samen met andere workshops voor natuurkundigen. Want dat is blijkbaar hoe natuurkundigen met creativiteit om-gaan: door een workshop te geven over het model achter creativiteit. Vast niet alle natuurkundigen natuurlijk, maar het zette me wel aan het denken. Als promovendus moet je wat creativiteit betreft compleet schizofreen zijn. Eerst moet je een idee hebben. Een idee dat niet alleen briljant, of op zijn minst publicatiewaardig is, maar ook nog eens een idee dat niet al eerder door een andere wanhopige promovendus is bedacht. Vervolgens moet je vier jaar lang jezelf vastbijten op dat ene idee. Alle an-dere ideeën die langs dwarrelen, moet je negeren, op straffe van promotievertraging.

Dat bij een promovendus geen creativiteit geduld wordt, zegt natuurlijk niemand ooit hardop. Maar de subtiele tekens zijn niet te missen. Zo mag je af en toe een poster presenteren over hoe ver je met je onderzoek gevorderd bent. Leuk, met plaatjes en tekst, en dergelijke. Maar je poster wordt alleen opgehangen als je je precies aan de regels houdt. Die regels werden mij drie keer gemaild en beslaan ruim twee pagina’s.

Bijvoorbeeld: ‘De hoofdtekst begint 2mm onder de horizontale streep’, of ‘45mm van links en 3mm beneden de rode lijn plaats je de contactinformatie. Het e-mailadres is blauw.’ Aan het einde van die twee bladzijden met vormgevingsdictatuur staat de mededeling dat je automatisch meedingt voor een prijs voor meest creatieve poster.

Daarmee slaat men de plank natuurlijk compleet mis. Creativiteit en creatie. Om iets echt nieuws te maken – en daarmee bedoel ik iets anders dan bestaande concepten door elkaar schudden – moet je oude patronen doorbreken en een element van willekeur er doorheen mengen. Soms werkt het, soms niet. Creativiteit en willekeur.

Maar goed, een workshop dus. Voor natuurkun-digen, om het creatieve proces te doorgronden. Op

de website van de workshop staat letterlijk: ‘The discussions should be guided by the objectives that in the long run, such a theory is implemented as a computer model to validate its logical consistency and is confronted with real people to verify its empirical value.’

Tamelijk bizar natuurlijk; een logisch consistent computermodel bouwen van creativiteit. Het schijnt dat ze tijdens de workshop, die drie dagen duurde, niets mochten opruimen. Rondslingerend papier is blijkbaar een modelparameter. Als we dus creativi-teit kunnen indelen op een schaal van 1 tot tering-zooi scoor ik met mijn kamer vrij hoog. Mijn bureau op de universiteit is ook niet bepaald opgeruimd. En als ik om mij heen kijk bij collega-promovendi zit het met creativiteit op de universiteit wel goed.

Mijn bureau op het bedrijf dat mijn promotie betaalt daarentegen is als een lege, grijze, plas-tieken oase van rust, slechts doorbroken door een koffievlek, twee stopcontacten en een netwerkaan-sluiting, of, zoals ik het mijzelf vaker voorstel, als een weerspiegeling mijn gemoedstoestand als ik over veertig jaar nog steeds aan datzelfde bureau zou werken.

Niet zo creatief dus.Op mijn eerste dag aanschouwde ik de grijze oce-

aan van flexplekken en zei tegen een collega: ‘If a messy desk is a sign of a messy mind, what does an empty desk say?’ Het was een quote van Einstein, en mijn collega vond het niet grappig.

Zowel op de universiteit als bij mijn industrieel partner is men groot voorstander van creativiteit, terwijl ze tegelijkertijd hard hun best doen om alle willekeur uit hun systeem te bannen. Het idee dat je een computermodel van creativiteit kan bouwen, is daar een grappig voorbeeld van.

En laten we eerlijk zijn: zo’n cursus is natuurlijk wel drie dagen gratis zuipen.

Benjamin Sprecher is promovendus bij het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden

Vormgevingsdictatuur

Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR LeidenTelefoon 071–527 7272 Fax 071–527 7288

Website mareonline.nl E-mail [email protected] De redactie is op vrijdag gesloten. Oplage circa 15.000

Hoofdredactie

Frank Provoost [email protected]

Redactie

Thomas Blondeau [email protected]

Vincent Bongers [email protected]

Bart Braun [email protected]

Judith Laanen [email protected]

Marleen van Wesel [email protected]

Constanteyn Roelofs (stagiair)

Medewerkers

Rivke Jaffe • Petra Meijer • Benjamin Sprecher • Anne van de WijdevenSecretariaat Judith LaanenFotografie Taco van der Eb • Marc de Haan

Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nlBasisontwerp Roeland Segaar, Zabriski CommunicatieArt direction en vormgeving Marijke Hoogendoorn • richgirl-design.comDrukwerk Dijkman Offset Amsterdam

Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Fax 023 - 571 76 80

Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • I. Bronstring • A. Brouwer • prof. dr. A.J.W. van der Does • B. van der Donk • J. Egberts • drs. B. Funnekotter • dr. H. Heestermans • prof. dr. J.J.M. van Holsteyn • Prof. dr. F. Israel • mr. F.E. Jensma • D. van der Klugt • A. Liemburg • R. Nieuwenkamp • mw C. Regoor • prof. dr. N.J. Schrijver

Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar [email protected]. Studenten betalen €25. Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel. Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272. Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Colofon

Voor VladimirDOOR THOMAS BLONDEAu Als hij niet met dolfijnen zwemt, Formule 1-wagens bestuurt, tij-gers afknalt, duizend jaar oude amforen opduikt, piano speelt, een tegenstander op de tatami gooit, Syrië steunt of Jan Mulder boos maakt, komt Vladimir Vladimirovitsj Poetin op voor zijn volk en land.

De tranen om zijn herverkiezing waren nog niet gedroogd, of hij kneep zijn ogen alweer samen om zich op een nieuwe vijand te fixeren. Deze keer had hij geen Tjetjeense bom-

menlegger of zeldzame beersoort in zijn vizier. Nee, het waren de universiteitsranglijsten. U kent ze wel. Ze meten het aantal wetenschappelijke citaties, kijken naar de kwaliteit

van het onderwijs, vragen naar de reputatie of tellen het aantal Nobelprijswinnaars. Als een Nederlandse universiteit er hoog op scoort, pronkt ze daar graag mee. Doet ze dat niet,

dan wijst ze – vaak genoeg terecht - op de reductionistische of gebrekkige meetmethodiek. De Leidse universiteit heeft er ondertussen een eigen afdeling voor, het Centre for Science and Technology Studies.

Het stak Poetin dat de eerste Russische universiteit pas binnenkwam op plaats 288 in de Times Higher Education, de bekendste hitlijst in Academia. Ter vergelijking, Nederland staat

met vier universiteiten in de top 100, Leiden op plaats 79. Dat de Moskouse Staatsuniversiteit veel van zijn luister heeft verloren, ligt volgens

het nieuwsblog Russiaprofile.org aan braindrain, weinig Engelstalige publicaties en het gebrek aan investeringen.

Maar dat ziet de premier anders. De ranglijsten worden volgens hem ge-bruikt om de de aantrekkingskracht van westerse universiteiten te vergroten. Zijn oplossing is helder en een stuk goedkoper dan veel geld in onderwijs en onderzoek te pompen: hij komt met een eigen ranglijst.

Zo’n lijst was er al eens in 2009 en toen stond Moskou op nummer vijf. Zoals een Russische rangschikker al eens opmerkte: ‘Als we het hebben over het aantal satellietlanceringen doet Moskou het inderdaad beter dan Harvard. Maar als we gaan kijken naar de kwaliteit van het onderwijs, kan er iets anders uit de bus komen.’

Deze Russische verdedingsreflex mag dan misschien doen terugdenken aan de jubelberichtgeving uit Sovjet-tijden; westerlingen doen net het-zelfde. Het ministerie, tijdschriften, keuzengidsen en universiteiten zelf komen allemaal met hun eigen meetmanier. Dat de een al wat deugdelij-ker is dan de ander, doet niets af aan het feit dat de meeste Nederlandse studenten nog steeds de universiteit kiezen die in de regio ligt. Behalve als ze, net als de Russische intelligentsia, de mogelijkheid en zin hebben om te verkassen. Een docent van een elitegymnasium vertelde me dat de Shell-

kindjes nu eerder dan een paar jaar geleden naar het buitenland vertrekken. Als ze het in Nederland toch allemaal meer gaat kosten, kun je evengoed de wijk nemen. Naar Leuven bijvoorbeeld. Een stuk goedkoper en volgens de Times beter

dan alle Nederlandse universiteiten. Ach wat, gaan we in plaats van satellieten of citaties toch gewoon het aantal

fietsen tellen.

2 Mare · 5 april 2012

Column

Geen commentaar

En een heidens Pasen toegewenst

‘De binnenstad is van ons’

Heks mocht niet te veel opvallen

Door Marleen van Wesel ‘Radio Laat Je Leiden hebben we bedacht, als platform voor Leidse verhalen’, vertelt Pepijn Smit (28), artistiek leider van het PS|Theater. Hij ervaart een gat tussen de wereld van studenten en die van andere Leidenaren. ‘Daar wilden we inspringen. Door met el-kaar te eten kun je vooroordelen wegne-men. Of juist bevestigen, maar dan wel met een onderbouwing.’ Mensa, zo heet het programmaonderdeel dat studenten en andere Leidenaren rond de eettafel brengt.

De gastvrouwen van deze aflevering zijn de Rapbelles. De dames, lid van verschillende verenigingen en woon-achtig aan het Rapenburg, spreken zel-den Leidenaren. Annalie Kruseman (24, studente psychologie): ‘Ik denk ook niet dat ik hier na mijn studie blijf.’ Nelleke Groot (22, studente Nederlands) vindt het geen gemis. ‘Maar wanneer je elkaar wel tegenkomt, bijvoorbeeld tijdens 3 Okto-ber of op de Museumnacht, is dat toch een toevoeging.’ Kruseman: ‘De binnen-stad is vooral van ons. Echte Leidenaren wonen vooral buiten de singels, en daar hebben wij niet zoveel te zoeken.’

Onna van den Broek (20, studente communicatiewetenschap) staat in de keuken aardappels te schillen en wortels te raspen. ‘Normaal eten we vooral pas-ta, dat is toch gemakkelijker’, vertelt ze. ‘Maar onze gast komt eigenlijk uit Japan. Daarom willen graag uitpakken met een typisch Hollandse stamppot.’

De gast, Eriko Aoki, woont sinds een jaar in Leiden vanwege haar werk voor het International Institute for Asian Stu-dies. Terwijl de stamppot op het vuur

staat, geniet ze van een stokbroodje, haar fototoestel in haar handen. Met Hollandse kost heeft ze het afgelopen jaar wel kennis gemaakt. ‘De eerste keer kocht ik een hutspot voor in de magne-tron, als ontbijt. Mijn hospita keek enorm verbaasd.’ Volgens Smit zijn studenten lastig te vinden voor dit soort projecten. ‘Tijdens een brainstormsessie van SLS

Wonen is het idee geopperd om stu-denten een programma op te leggen van de universiteit, om niet alleen de student in de stad te krijgen, maar de stad ook in de student.’ Het stamppo-tontbijt ten spijt, bij deze Mensa ont-breekt juist de authentieke Leidenaar.

De Rapbelles hebben echter wél wat met Japan. Bij de voordeur hangt een foto van de Japanse keizer, die in 2000 tijdens een bezoek even met de toen-malige bewoonsters sprak, die uit het raam hingen. Van den Broek: ‘Normaal spreekt hij nooit met het gewone volk. Er komen nu nog regelmatig toeristen het paaltje aaien waar hij tegen leunde.’

Op een van de fusiemuren is een geishavariant van Hello Kitty getekend voor een themahuisfeest. Aoki’s blik valt intussen op een Japanse spreuk die een oud-bewoonster op een andere muur heeft geschilderd. ‘Als we verboden dingen, zoals door rood lopen, met z’n allen doen, hoeven we voor niemand bang te zijn’, vertaalt ze. De Rapbel-les kijken verbaasd. Van den Broek: ‘Ik dacht dat ze geschreven had dat ze ons zou missen.’

De uitzending is te beluisteren op zondag 8 april om 17.00 uur op Unity FM.

Wicca-hogepriesteres Morgana komt volgende week spreken over de moderne hekserij in Nederland: ‘We beloven niets en garanderen niets. Wicca is een religie van zelfexpressie.’

Door Bart Braun ‘De grootste misvat-ting over wicca? Dat we satanisten zijn. De goden van een oude gods-dienst worden de demonen van de nieuwe, zie je vaak. Het christendom deed dat ook. De kerkvaders schilder-den alles wat met de natuur te maken had en waar mensen plezier in had-den af als slecht en kwaad. Satan is echter een christelijk concept, wij ge-loven er niet in en kennen hem ook niet. Ook hoe we het kwaad zien, is anders dan in de christelijke wereld. Voor alles nemen we zelf onze per-soonlijke verantwoordelijkheid: wij hebben geen zondebok voor als het fout gaat.’

Wicca-hogepriesteres Morgana heeft lang tegen de vooroordelen

moeten strijden. ‘Tot in 1951 was hekserij in Engeland verboden, dus de mensen moesten wel discreet zijn. Pas vanaf dat jaar was het mogelijk om erover te spreken, maar het duurde even voordat mensen dat ook durf-den. De Engelsman Gerald Gardner hielp toen om wicca in de openbaar-heid te krijgen. Mensen waren toen nog echt bang voor hekserij, en het woord “wicca” was een goede manier om te laten zien wat het echt inhoudt.’

Morgana en haar inmiddels over-leden partner Merlin speelden een grote rol in de introductie van de Gardneriaanse wicca in Nederland. Het tweetal zette ondermeer het tweetalige tijdschrift Wiccan Rede op. ‘Het woord “wicca” was toen in Nederland nog helemaal niet bekend.’ Ook zij ging in het begin discreet te werk: ‘Het was in toen nodig om een zekere anonimiteit te behouden. Wic-ca kent geen betaalde priesters, dus ik had een normale baan. Het was daar-bij niet handig om te laten merken dat je in je vrije tijd met hekserij bezig was. Tegenwoordig gaat dat beter: de

afgelopen jaren: de hele attitude tegen alles dat met new age of paganisme te maken had, is heel erg veranderd.’

Waar andere godsdiensten volge-lingen een hiernamaals beloven, of zelfs actieve bemoeienis van een of meer opperwezens, moeten heksen meer zelf doen, legt Morgana uit. ‘We beloven niets en garanderen niets. Wicca is een religie van zelfexpressie; een manier om op een geestelijk pad te komen waarbij je je eigen poten-tie kan waarmaken. Hoe je de wereld ziet, goden ziet of je spiritualiteit be-leeft, wordt aan jezelf overgelaten. Niets wordt geopenbaard.’

De heksen hebben wel iets an-ders te bieden: magie. ‘Bij de vol-lemaansfeesten houden we rituelen waarin we magisch werk proberen te doen. Bijvoorbeeld mensen gene-zen, of bepaalde inzichten te krijgen.’ En het boze oog op mensen werpen? ‘Magie is niet goed of slecht; we we-ten dat we ook dingen kunnen doen die mensen pijn doen. Je moet weten wat een beheksing is om te kunnen besluiten om ze niet te gebruiken.

De natuur is ook niet goed of slecht. Een storm brengt vernieling met zich mee, maar kan ook nodig zijn om de dode takken uit de bomen te halen.’

‘Wicca is een goed alternatief voor mensen die in het christendom hun draai niet konden vinden.’ De afstand tussen de twee is overigens kleiner dan u misschien denkt: ‘Kerstmis valt samen met de geboorte van Mithras. Het Engelse woord voor Pasen (Ea-

ster) komt van de Germaanse godin Ēostre. In de Bijbel komt het woord ‘Pasen’ niet voor, en staat ook niets over eieren. Veel christelijke feestda-gen en gebruiken zijn overgenomen van heidense feesten. Blijkbaar zien ook zij die tijdstippen in het jaar als mystieke momenten.’

Hekserij in Holland, 12 april, 19:30 Lipsius 003, toegang gratis

Foto Taco van der Eb

Heksensabbat (1821-1833). Schilderij Francisco Goya

5 april 2012 · Mare 3

Mensen

Frutti di Mare

Wicca-hogepriesteres Morgana.

Het kabinet is akkoord met het plan van staatssecretaris voor het hoger onderwijs, Halbe Zijlstra, om studie-bonnen voor deeltijdstudie in te voeren. Deze zogeheten vraagfinan-ciering gaat echter pas vanaf september 2017 in. Het ministerie gaat bepalen welke opleidingen nuttig zijn.

Door Vincent Bongers Deeltijdoplei-dingen krijgen dan niet langer recht-streeks geld van de overheid voor het aantal studenten dat ze opleiden. Studenten kunnen zich met de bon-nen ‘inschrijven bij de instelling die het beste aanbod heeft,’ schrijft het ministerie van onderwijs.

Volgens Zijlstra is de maatregel nodig om ‘de dalende trend in het deeltijdonderwijs een halt toe te roepen.’ Volgens het ministerie is de instroom in het deeltijdonderwijs de afgelopen jaren ingezakt. In 2001 meldden zich nog 19.000 studenten aan, vorig jaar waren het er iets meer dan 9.800.

Universiteiten en hbo’s richten zich voornamelijk op voltijdsop-leidingen en jongeren. Als ze deel-tijdonderwijs aanbieden, sluit dat vaak onvoldoende aan op de wen-sen en behoeften van werkende volwassenen.

Opvallend is dat het kabinet gaat bepalen voor welke sectoren stu-denten vouchers kunnen krijgen. De overheid maakt dus het onder-scheid tussen wat een nuttige studie is en welke opleiding dat niet is. ‘De beurzen zijn beschikbaar voor stu-denten in sectoren met bijzonder maatschappelijk en economische belang, zoals onderwijs, zorg en de topsectoren’, aldus Zijlstra. Het bud-

get blijft gelijk, belooft de staatsse-cretaris: ‘Het geld dat nu nog voor bekostiging is gereserveerd wordt uitgekeerd in beurzen.’

Studenten die vanwege bijzon-dere individuele omstandigheden (bijvoorbeeld ziekte, zwangerschap, familieomstandigheden) te maken krijgen met de langstudeerboete, kunnen financiële hulp van het mi-nisterie verwachten.

Deze studenten kunnen voortaan een beroep doen op de profilerings-fondsen van de instellingen. Tot nu

toe staan die alleen open voor vol-tijdstudenten. De instellingen krij-gen voor deze groep tot en met 2016 jaarlijks 10 miljoen euro extra.

De vereniging van universiteiten (VSNU) is kritisch op het beleid. ‘Deeltijdstudies die buiten de secto-ren van het kabinet vallen, worden onbetaalbaar voor veel studenten’, aldus een persbericht van de ver-eniging. Het is dus geen goed plan. Studeren in deeltijd zou juist breed gestimuleerd moeten worden.’

Hoger onderwijswoordvoerder in

de Tweede Kamer voor GroenLinks, Jesse Klaver, vindt dat de overheid met de maatregel de vrije en betaal-bare opleidingskeuze van mensen beperkt.

Hij wil in een hoorzitting in de Kamer boven water krijgen of het deeltijdonderwijs dat Zijlstra voor-stelt wel tegemoet komt aan de eisen van een flexibiliserende ar-beidsmarkt. Ook wil hij weten of de beurs die Zijlstra voorstelt wel hoog genoeg zal zijn om goed te kunnen studeren.


Nieuws

Prijs voor Van DishoeckDe Leidse sterrenkundige Ewine van Dischoeck krijgt dit jaar de Prijs Aka-demiehoogleraren van de Koninklijke Nederlandse Akademie van de We-tenschappen (KNAW). Van Dishoeck is hoogleraar moleculaire astrofysica. Aan de prijs is een miljoen euro verbonden, dat bedrag moet wel besteed worden aan wetenschappelijk werk. De prijs is volgens de KNAW bedoeld als een life-time achievement award voor onder-zoekers die hebben aangetoond dat ze tot de absolute top van hun vakgebied behoren. Ook de Nijmeegse neurowe-tenschapper Peter Hagoort kreeg er een. Er zijn jaarlijks twee prijzen: een in de sociale of geesteswetenschappen, en een in de natuur-, technische of le-venswetenschappen.

spelfout kost puntenEerstejaars rechtenstudenten moeten nog scherper op hun spelling gaan let-ten. Zij moesten al verplicht een taal-toets maken. Volgend collegejaar gaat deze toets deel uitmaken van het bsa. De eerstejaars worden nu ook gecon-fronteerd met puntenaftrek voor taal- en spelfouten in tentamenantwoorden.‘Er is afgesproken dat bij bepaalde eerste-jaars vakken ook punten zijn gereser-veerd voor taalbeheersing’, zei Pauline Schuyt van het rechtenbestuur vorige week bij de faculteitsraadvergadering. ‘Het gaat dan om 5 van de 100 pun-ten. Er is een proef gedaan bij het vak staats- en bestuursrecht. Bij de open vragen van dat tentamen is daar ge-scoord op taalfouten en slordigheden. Dat gaan we doortrekken naar andere vakken. Er is een probleem, sommige tentamens zijn geheel multiple choice. Dat moeten we nog even afstemmen.’

europese lijstDe Europese Unie komt met een eigen ranking voor universiteiten, u-multirank genaamd. Het vernieuwende aan de lijst is dat er geen kant en klare hit-parade uit komt rollen, maar dat men-sen die de lijst bekijken zelf de crite-ria bepalen waarop gemeten wordt: een dynamische lijst dus. Geheel vrij van kritiek is de lijst niet: de LERU, het verbond van onderzoeksuniversitei-ten waar de universiteit Leiden deel van uit maakt,was het niet eens met de ge-bruikte methoden en trok de relevantie van de ranking in twijfel.Het Centrum voor Wetenschap en Tech-nische Studies is een van de zes on-derzoeksinstituten die aan het verken-nend onderzoek hebben meegewerkt, onder leiding van prof. Robbert Tijssen. De Leidse bijdrage bestaat voorname-lijk uit bibliometrische gegevens: cijfers over publicaties, citaties en statistiek over samenwerkingsverbanden over de grens. Of het instituut ook mee gaat doen aan het opstellen van de uiteinde-lijke ranking is onbekend.

rubiconSubsidieverstrekker NWO heeft 5 Leidse onderzoekers beloond met een Rubi-con-beurs. Dat zijn speciale subsidies om onderzoek in het buitenland moge-lijk te maken: de helft gaat naar Neder-landers die de grens overgaan, de helft naar buitenlandse onderzoekers die hier een postdoc komen doen. In totaal werden er 29 van die beurzen uitgereikt deze maand. Dit was de laatste keer dat buitenland-se onderzoekers een aanvraag konden doen om naar Nederland te komen. Biologe Lisa Becking gaat naar de pres-tigieuze universiteit van Berkeley om onderzoek te doen naar Indonesische meren. Biochemicus Gerbrand van der Heden- Van Noort gaat DNA-onderzoek doen aan de Berlijnse Humboldt Uni-versität.Historicus Helmer Helmers gebruikt de beurs om van Leiden naar de UvA te gaan. Slangenbioloog Freek Vonk gaat zijn onderzoek naar de evolutie van gifklieren voorzetten aan de universiteit van Bangor in Wales.

Universiteiten kritisch over nieuw beleid

Bon voor deeltijdopleidingen

> Vervolg van de voorpagina

Ook heeft de raad de bsa-eis voor deeltijders die het college in gedach-te had, aanzienlijk weten af te zwak-ken. Ndeke: ‘Ik denk dat het college meer begrip heeft gekregen voor de positie van studenten. Raad en col-lege zijn dichter tot elkaar gekomen. Ik acht de kans mede daardoor ook klein dat we vaker achter gesloten geen onderhandelen.’

Gaat dit een gebruikelijke pro-cedure worden? ‘Dat lijkt me geen goed idee’, zegt Glasbeek. ‘De kracht van de medezeggenschap is toch studenten en medewerkers erbij betrekken.’

Kees Verduin van personeelspar-tij Universitair Belang vindt niet dat het democratisch proces in het geding is. ‘Wij zijn als raadsleden ge-kozen, dat is juist het resultaat van een democratisch proces. Of er wel of niet achter gesloten deuren wordt gesproken, heeft daar niets mee te maken.’

Verduin vond het ‘heel rustig’ en ‘dus positief ’ dat de publieke tribune leeg was.

‘Het heeft niet echt mijn voorkeur om het zo aan te pakken’, zegt Hen-drik Kaptein van FNV/Abvakabo: ‘Het had misschien ook wel anders gekund. Maar de raad kreeg niet echt veel speelruimte van het col-lege. Het bestuur, met alle goede

bedoelingen overigens, komt met voorstellen. De raad wordt dan voor het blok gezet. Dingen staan vaak al zo ver op de rails, voordat de raad aan bod komt. Dat moet beter.’

Oud voorzitters van de raad laten weten dat er maar uiterst zelden voor geheim overleg wordt gekozen. ‘Het is uitzonderlijk dat zaken geheel ach-ter gesloten deuren worden afgetikt’, zegt Joeri Veen, die van 2010-2011 voorzitter van de raad was. ‘Maar ik kan dit geval niet beoordelen. Zo’n procedure is complex en ik heb geen zicht op de afspraken en afwegingen die zijn gemaakt.’

Het gebeurt volgens Veen wel eens dat sommige zaken in een vroeg stadium niet openbaar bedis-cussieerd worden. ‘In het geval van bijvoorbeeld vastgoedzaken of re-organisaties is sommige informatie te gevoelig om in het openbaar te behandelen. Maar dat komt op een later tijdstip dan nog wel aan bod in een open vergadering.’

‘Ik vind het jammer’, zegt Jaap Coenraad die van 2001 tot 2003 voorzitter van de raad was. ‘Dit is echt heel ongebruikelijk. Ik kan me niet herinneren dat in mijn periode zich zoiets heeft voorgedaan. Eigen-lijk alleen als het over persoonlijke zaken ging. Benoemingen en derge-lijke. Het hoort eigenlijk niet. Het lijkt me niet echt bevorderlijk voor de universitaire democratie. Vooral

als je graag toverwoorden als trans-parantie gebruikt. Het BSA is zo’n belangrijk punt. Grijp het als partij aan om te laten zien dat de univer-sitaire politiek echt ergens over gaat. Stel je kwetsbaar op, laat het achter-ste van je tong zien. Dat toont juist kracht.’

‘Openbare behandeling heeft in het algemeen natuurlijk de voor-keur’, zegt Sikke Kingma, voorzit-ter van de raad van 2003 tot 2005, Maar het behartigen van belangen van medewerkers en studenten is soms effectiever in informeel over-leg. informeel overleg tussen college en UR een gevaar voor de universi-taire democratie te noemen, vind ik dus overdreven. Blijven er serieuze meningsverschillen, dan moeten die natuurlijk in het openbaar aan de orde komen.’

Geert van der Varst, die van 2005 tot 2008 voorzitter was, heeft hij er zijn periode ‘een of twee keer voor gekozen om bepaalde zaken deels in het geheim te bespreken.’

Hij wil geen commentaar geven op deze specifieke kwestie. ‘Ik weet te weinig van dit proces af.’

Maar hij heeft er wel begrip voor dat onderhandelingen in het alge-meen niet openbaar zijn. ‘Dat kan ook niet anders. Niemand wil toege-ven dat zij als eerste door de knieën zijn gegaan. Dat jij als eerste water bij de wijn hebt gedaan.’ VB

Op 1 juli sluiten de deuren van het LAK-theater.Nadat vorige maand bekend werd dat het LAK-theater niet voort zal bestaan, is nu de laat-ste programmafolder uitgekomen.

De kaft is stemmig zwart. Tot 9 juni is er nog theater en dans te zien, en komt het Science Café er nog samen. Op 1 juli sluiten de deuren definitief. ‘Veel bezoekers en theatergroepen hebben al aangegeven dat ze dit als een groot gemis ervaren. De voor-stellingen die in het LAKtheater te zien zijn kunnen zich in nog steeds toenemende mate verheugen in be-langstelling en enthousiasme van het Leidse publiek. De medewerkers van het LAKtheater betreuren het zeer dat zij hun werk niet kunnen voortzetten en de contacten met be-zoekers en artiesten zullen moeten missen’, stelt het vlakkevloertheater op haar website.

Er komt nog een afsluitend eve-nement, ergens in de tweede helft van juni, maar de exacte datum en programmering daarvan zijn nog niet bekend. Een gedeelte van de programmering die al geboekt was voor het komende seizoen, zal waarschijnlijk nog wel in Leiden te zien zijn. De stadsschouwburg en de stadsgehoorzaal hadden al aangebo-den optredens te huisvesten. Ook theater Ins Blau, dat van de zomer weer hoopt te openen op de oude locatie aan de Haagweg, bood aan voorstellingen van het LAK-theater over te nemen. BB

De laatste loodjes voor het LAK‘Het had anders gekund’

(...)

Gloeiende cent‘Nee hoor, de universiteit staat niet met z’n rug naar de stad. Ze staat er middenin. Ze wonen de stad hele-maal uit zonder er iets voor terug te willen doen en er zoveel mogelijk van te profiteren. De gewone Leidenaar zien ze nog als hetzelfde plebs als dat ze dat 100 jaar geleden vonden. Die koperen gloeiende cent brand nog in Ome Koos zijn handen. Vergeven ja, vergeten nee.’ Sleutelstad.nl-gebruiker ‘Ome Koos’ is cynischer over de relatie stad-univer-siteit dan burgemeester Lenferink (zie pag. 6) (Sleutelstad.nl, 1 april)

‘Te veel informatie-uitwisseling tussen de inlichtingen- en veiligheids-diensten en de politie kan ook leiden tot het labelen van vele personen als potentiële terrorist.’ Quirine Eijkman van het Contrater-rorisme Centrum van de Universiteit Leiden vindt dat veiligheidsdiensten niet te véél informatie moeten uitwisselen. (Sargasso, 30 maart)

‘De ziel is me een te gemakkelijke op-lossing van het identiteitsprobleem. Ik snap het wel: veranderingen in je leven gaan geleidelijk, waardoor je de illusie hebt van een onveranderlijke identiteit. Daarnaast is het frustrerend te bedenken dat je straks niet meer bestaat. Dat is gewoon... kut. En de eeuwige ziel lost beide problemen in één keer op.’En toch gelooft Bas Haring er niet in. (NRC Handelsblad, 3 april)

‘Hoe is het mogelijk dat deze universiteit nooit een vrouwelijke rector magnificus heeft gehad? Deze ernstige schandvlek kan nu worden weggepoetst met de benoeming van een vrouw als rector magnificus.’ Volgens jurist Afshin Ellian moet Simone Buitendijk het gaan doen. (Elsevier.nl, 16 maart)

‘Vergis je niet hoe gevaarlijk dit beest is. Hij bespringt je en zet zijn honder-den tanden in je been, dan wikkelt hij zich met twee slagen om je heen en trekt je het water in. Als je er te laat bij bent, red je het met vijf man niet meer om los te komen.’Bioloog Freek Vonk jaagt op anaconda’s. For science, uiteraard. (Nederlands Dagblad, 12 maart)

‘We zijn bezig met Facebook en Twit-ter, noem maar op, om ons helemaal open te stellen en allerlei vreemde figuren ook binnen te laten’.We maken het cybercriminelen wel erg gemakkelijk volgens hoogleraar Infor-matierecht Hans Franken. (BNR Digitaal, 28 maart)

Nieuws


Docenten klagen over loopbaanbeleidOnduidelijkheid over criteria voor bevordering Vorig jaar kwam het faculteits-bestuur van Rechten met een loopbaannotitie voor het weten-schappelijk personeel. Maar medewerkers hebben daar niet veel van gemerkt

DOOr VINcENT BONGErs Dat zei raads-lid en docent bedrijfswetenschap-pen, René Orij vorige week tijdens de raadsvergadering. Daar werd besproken in hoeverre dit beleid na één jaar is doorgedruppeld naar leidinggevenden. In de loopbaanno-titie werden een jaar geleden crite-ria opgesteld waaraan medewerkers

moeten voldoen om bevorderd te worden.

Medewerkers willen graag meer transparantie over de carrièremo-gelijkheden. ‘Als er een thema is waarvan collega’s zeggen: “Breng dat eens naar voren in de faculteitsraad”, dan is dit wel absoluut nummer één,’ zei universitair docent internatio-naal publiekrecht en raadslid Freya Baetens.

‘Bij functioneringsgesprekken komt deze notitie nog slechts weinig aan bod, zodat het soms onduidelijk is aan welke voorwaarden medewer-kers moeten voldoen om bevorderd te worden.’

Een aantal leidinggevenden vond

de notitie zelfs een inmenging in hun bevoegdheden. Volgens Kees Pafort van het rechtenbestuur ligt er een evaluatie van het loopbaanbe-leid klaar om binnenkort besproken te worden in de raad. Het beeld dat daar uit naar voren komt, is minder zwart.

‘In deze evaluatie hebben we ook de vraag gesteld: Hoe leeft het beleid binnen de instituten? Dat blijkt zeer wisselend te zijn. We hebben tame-lijk indringend aan de wetenschap-pelijke directeuren gevraagd of dit stuk nu bekend is of niet. En wordt er naar gehandeld? Daar kwam een gemêleerd beeld uit. In een aantal instituten wordt er mee gewerkt, en

bij anderen niet.’ Pafort legde ook uit dat het bestuur met het stuk slechts een ‘richtinggevend kader’ heeft ge-schapen, maar faculteitsbreed ziet hij meer bevorderingsaanvragen die goed gedocumenteerd en bere-deneerd zijn.

‘Aanvragen worden getoetst aan scherpe criteria. Ik kan me nauwe-lijks voorstellen dat er mensen door de mazen van het net glippen terwijl ze niet voldoen aan de criteria.’

Hij benadrukte dat het bestuur het beleid ook ‘tot in de haarvaten van de faculteit wil laten doorklin-ken, maar dat dat niet altijd lukt. Het is spijtig om te horen dat het perso-neelsbeleid nog niet overal aanslaat.’

De Nederlands-Vlaamse Accredi-tatieorganisatie (NVAO) heeft de Leidse rechtenopleidingen goed-gekeurd. Ook de andere universi-taire rechtenstudies in Nederland zijn voor de komende zes jaar geaccrediteerd.

De staatssecretaris voor het hoger onderwijs, Halbe Zijlstra en de Tweede Kamer maken zich echter zorgen over de kwaliteit van de rechtenopleidingen in Nederland. Er wordt zelfs gesteld dat de som-mige studies een ‘genadezesje’ heb-ben gekregen van de NVAO en op basis van de belofte op beterschap mogen blijven bestaan.

Zijlstra stuurde zelfs een brief naar de Tweede Kamer over de slechte staat waarin de opleidin-gen zouden verkeren. Hij noemt de staf-studentratio bij de opleidingen rechtsgeleerdheid aan de univer-siteiten ‘zorgwekkend.’ Ook is hij kritisch over de rendementen die de

opleidingen behalen en vindt hij dat er te weinig contacturen zijn.

Het Leidse rechtenbestuur plaatst de nodige kanttekeningen bij de Haagse kritiek.

‘We nemen de kritiek uiteraard heel serieus’, zegt Pauline Schuyt, portefeuillehouder onderwijs. ‘Maar we vinden het ook een beetje flauw van de politiek. We vinden het bijvoorbeeld niet kloppen dat Zijl-stra en ook de Kamer alle opleidin-gen over een kam scheert.’

Schuyt is het ook niet eens met het beeld dat de Leidse rechtenop-leiding de accreditatie met de hak-ken over de sloot heeft verkregen. ‘Het stoort mij dat er wordt gespro-ken over een genadezesje. Ik steek mijn hand in het vuur voor deze visitatie en voor onze opleidin-gen. Een voldoende van de NVAO is niet hetzelfde als een zesje. Het betekent dat je voldoet aan alle ei-sen van de visitatiecommissie. Het predicaat ‘goed’ voor een opleiding

is uitzonderlijk. We zijn gewoon geaccrediteerd.’

De lage staf-studentratio bij rech-tenopleidingen, 1 staat tot 42, is volgens Schuyt goed te verklaren. ‘Rechtenstudies ontvangen veel studenten, maar in vergelijking met bijvoorbeeld de bètafaculteit krijgen zij per student minder geld uit Den Haag.’

Deze verhouding wil het bestuur overigens graag verbeteren. ‘Maar dan moet er ook meer geld beschik-baar worden gesteld.’

In ieder geval zet het rechtenbe-stuur zich in om het aantal contact-uren te verhogen. Zijlstra wil dat er twaalf contacturen per week ko-men. Dat haalt de Leidse opleiding niet. Geld speelt hier een rol maar is niet het enige punt.

‘De motivatie van studenten is ook belangrijk’, aldus Schuyt. ‘Er zijn vakken die veel contacturen aanbieden, maar daar maken stu-denten niet altijd gebruik van.’ VB

Esther Sasabone, een oud-deelnemer van de Grote Donorshow van BNN, spreekt de studenten van SSR toe. ‘Het hart kreeg ik echt niet door mijn maag.’ Eerstejaars psychologie Laura Zuidervliet griezelde bij het orgaanvlees op de donordag die vorige week vrijdag op de vereniging werd gehouden. Er waren lezingen, een bezoekje aan Corpus en een stemmige maaltijd met hart en lever. Donor was ze al wel, net als het merendeel van het bestuur van SSR, de organiserende commissie en de aangesproken leden. De barmeisjes zijn ook allemaal donor. Toch is de actie nuttig, volgens organisator Rick Smit (23, bestuurskunde). ‘Veel leden hebben vandaag donorformulieren ingeleverd.’ Foto Taco van der Eb

Geen extra uitloop voor topsportersDe langstudeerdersboete geldt ook voor studerende topsporters. Dat schrijft staatssecretaris Halbe Zijl-stra aan de Tweede Kamer naar aan-leiding van Kamervragen.

Hij vindt dat het aantal uitzonderin-gen beperkt moet blijven. Studenten met een handicap of chronische ziek-te mogen wel een extra jaar uitlopen. Voor sporters verwijst de staatssecre-taris naar andere oplossingen. ‘Som-mige universiteiten en hogescholen hebben topsportersregelingen, waar-bij bijvoorbeeld excellente sporters een financiële compensatie krijgen voor de opgelopen studievertra-ging.’ In Leiden kunnen topsporters momenteel al een beroep doen op een compensatie uit het Afstudeer-fonds voor zaken als collegegeld en studieboeken.

‘Er ligt een nieuw ontwerp klaar voor een financiële regeling voor sporters en andere studenten die ver-traging oplopen door bijzondere om-standigheden,’ vertelt studentdecaan Marcel Melchers. Sinds het college-jaar 2009-2010 hebben 26 sportende

studenten zich bij hem gemeld. ‘Ze maken niet allemaal gebruik van het afstudeerfonds, maar bijvoorbeeld ook van bemiddeling bij het onthef-fen van de aanwezigheidsplicht en het verlengen van inlevertermijnen.’

Leidse topsporters zijn overigens lang niet alleen hockeyers en roeiers. Melchers: ‘Ze doen onder andere ook aan zeilen, strandvolleybal, schaken, korfbal, voetbal, wielrennen en rol-stoelrugby. De meesten sporten op landelijk niveau. Deelnemers aan de Olympische Spelen hadden we vroe-ger ook wel, maar dat is tegenwoordig echt nauwelijks meer te combineren met een studie.’

Een woordvoerder van de NOC*NSF schat dat in heel Neder-land een paar duizend sporters last krijgen van de langstudeerdersboete. Met een boete van drieduizend euro komen de kosten dus neer op miljoe-nen euro’s.

De sportorganisatie inventariseert momenteel om hoeveel topsporters het precies gaat en is op zoek naar partners die indien nodig willen mee-betalen. MVW

Rechten: politiek doet flauw

ssr’ers leren doneren

De universiteit bepaalt ons DNAIk betreur de open brief die door een aantal gemeenteraadsleden van Leiden is ondertekend over wat zij noemen ‘de houding van de universiteit’. In Mare (29 maart) is hier een opinieartikel over verschenen met de kop ‘Universiteit staat met de rug naar de stad’. De oproep van de raadsleden, dat juist nu partnerschap en samenwerking van het allergrootste belang is, onderschrijf ik, maar juist dan moet je niet zo’n brief sturen.

Op maandag 2 april heeft in Leiden een stadsconferentie plaatsgevonden waarin we met elkaar de visie voor de stad Leiden hebben gedeeld. Veel mensen van de universiteit waren daar aanwezig. Het werd een heel bijzonder avond vol sprekers die hun dromen over hun stad met ons wilden delen. Wim van den Doel, decaan faculteit geesteswetenschappen van de Universiteit Leiden heeft ons zijn toekomstverhaal verteld. In die sfeer van gezamenlijkheid, luisteren naar elkaar en elkaar inspireren stond en staat niemand met de rug naar elkaar. En zo hoort het ook.

Negen sprekers hebben in negen minuten tijd hun Leiden in 2030 met ons gedeeld. Vanuit verschillende invalshoeken vertelden wat zij welke kansen zij voor onze stad zien. Met waarschuwingen en kanttekeningen, want dat hoort er ook bij. We hebben deze avond georganiseerd omdat we een nieuwe stadsvisie voor de stad hebben gemaakt (www.leiden.nl/stadvanontdekkingen).

Nadenken over je toekomst is goed. Leiden is een stad in het centrum van de Randstad. Geen stad in een verder lege ruimte, maar een stad tussen de metropolen Amsterdam en Den Haag. Het is belangrijk om als stad te focussen op die zaken waar je goed in bent en die je identiteit bepalen.

Het zal niemand verbazen dat we in Leiden kiezen voor Kennis en Cultuurhistorie. Leiden is een echte Kennisstad en die identiteit wordt voor een belangrijk deel bepaald door de universiteit en de studenten, die mede het DNA van de stad bepalen. Nu, in de toekomst en wat mij betreft voor de eeuwigheid.

Burgemeester Henri Lenferink

De prijs voor een Maretje bedraagt €8,– per 30 woorden, opgegeven via [email protected] uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aan-geboden voor commerciële doelein-den worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan.

Gezocht: Voor verschillende onder-zoeken van de afdeling anesthesio-logie van het LUMC zijn wij op zoek naar gezonde mannelijke vrijwilligers (18-45 jr), die tegen vergoeding mee willen doen aan pijn- en ademhalings-onderzoeken. Indien u belangstelling heeft, neem dan contact op met drs. Merel Boom, of prof. dr. A. Dahan, tel: 071-5262301 of [email protected].

Gezocht: Naschoolse opvang thuis voor dochter (8) en zoontje (5). Ma/di/do 15-18u (vakanties?). Nederlands sprekend. Fam. Goossen, Voorschoten. 3 min lopen van station. Brief/foto: [email protected]

Openingborrel Stichting Gangma-kerij (i.o.) 11 april 2012 – tijd: 17:30-20:00uur. Locatie: De Nieuwe Energie, 3e Binnenvestgracht 23 Leiden Unit 14, 1e etage. De Gangmakers zijn een be-vlogen groep jonge ondernemers die uit idealisme hun tijd en kennis in zet-ten voor de creatieve en ondernemen-de community in Leiden en omgeving. Kijk voor het volledige programma voor de komende drie maanden op www.gangmakerij.nl !

Doe iets met je kennis. Help een leer-ling op streek in 1 uur per week. Vijf leerlingen uit groep 7 zoeken dringend hulp bij taal, rekenen en studievaar-digheden. Marokkaans meisje, wis-kunde, Engels, kopklas; Marokkaans

meisje, taal, rekenen, kopklas; Af-ghaans meisje, Nederlands, NT2, Ma-rokkaanse jongen, wiskunde, 2-VMBO. Een leerling Speciaal Onderwijs heeft bijles nodig; 34 leerlingen Ba.O. groep 3 t/m 6 zoeken hulp bij taal en/of reke-nen, van wie twee met vergoeding. Bijles in Onderwijswinkel, buurthuis Vogelvlucht, of bij leerling. Ook zoeken wij vrijwilligers voor bijles/huiswerk-hulp op twee basisscholen en op het woonwagencentrum Trekvaartplein Leiden. Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma-, wo en do. 15-17u. Tel: 5214256.

MaretjesAchtergrond


Prof.dr. J.W.R. Nortier zal op vrijdag 13 april om 16.00 uur zijn afscheids-college geven over inwendige ge-neeskunde, i.h.b. de inwendige on-cologie. Locatie: LUMC, Burumazaal, Leiden.K. de Jong zal op dinsdag 17 april om 13.45 uur promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘A chance for chan-ge: Building an outcome monitoring feedback system for outpatient men-tal health care’. Promotoren zijn Prof.dr. P. Spinhoven en Prof.dr. W.J. Heiser.M.F. Herbert-Fransen zal op dins-dag 17 april om 15.00 uur promove-ren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Targeting the tumor-draining area’. Promotor is Prof.dr. C.J.M. Melief.M.H.J. Selman zal op dinsdag 17 april om 16.15 uur promoveren tot doctor

in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Glycosylation analysis of immunoglobulin G: method de-velopment and clinical applications’. Promotor is Prof.dr. A.M. Deelder.D. Cheng zal op woensdag 18 april om 15.00 uur promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurweten-schappen. De titel van het proef-schrift is ‘ Pyrrolizidine alkaloid vari-ation in Jacobaea hybrids: Influence on resistance against generalist and specialist insect herbivores’. Promo-tor is Prof.dr. P.G.L. Klinkhamer.M.R. Wortel zal op woensdag 18 april om 16.15 uur promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwe-tenschappen. De titel van het proef-schrift is ‘Group representations in Banach spaces and Banach lattices’. Promotor is Prof.dr. S.M. Verduyn Lu-nel.

Academische Agenda

Een man in Hongkong weegt geneeskrachtige kruiden. Achter hem staan bokalen met schimmels, schimmels en wortelen. Foto HH

Gewoon: bewijzen of het werkt, of niet

> Vervolg van de voorpagina Het congres komt er toch, en begint vol-gende week. Organisator prof.dr. Rob Verpoorte hoort de beschuldigingen van de VtdK gelaten aan. ‘Ik heb De Jongh geschreven dat we hetzelfde nastreven: evidence based medicine. Als uit onder-zoek blijkt dat een Chinese geneeswijze niet werkt, vind ik dat ook prima.’

De titel van het congres is Good Practice in Traditional Chinese Medicine research in the post-genomic era. ‘De afgelopen drie jaar was mijn groep onderdeel van een met Europees geld gefinancierd net-werk dat moest bepalen hoe je bewijst of Chinese geneeskunde werkt of niet. Op dat congres bespreken we de resultaten.’

In maart verscheen er een artikel van onder meer zijn hand met dezelfde titel als het congres in het Journal of Ethnop-harmacology. ‘De VtdK heeft deels gelijk als ze zeggen dat er geen bewijs is – al lopen er in Amerika nu wel een aantal trials met Chinese kruidenmengsels. Het gaat namelijk in heel veel artikelen mis, al is dat zeker niet uniek aan deze tak van wetenschap.’ In het artikel leggen Verpoorte en co uit aan welke eisen een onderzoek in elk geval moet voldoen. Zo is bijvoorbeeld lang niet altijd duidelijk welke plant er nu eigenlijk onderzocht wordt. ‘Dat klinkt triviaal, maar dat is het niet. Wij delen planten in volgens de methode die meneer Linnaeus in de acht-

tiende eeuw bedacht heeft, maar Chinese geneesheren van vijfduizend jaar geleden hadden nog nooit van Linneaus gehoord. Dan kan het gebeuren dat een artikel over één plant met een Chinese naam gaat, terwijl wij daarvan twee soorten kennen.’

Dat leidt tot problemen. In de jaren negentig kregen Belgische gebruikers van een afslankmiddel ineens kanker. De Chinese naam Fang Ji bleek op ver-schillende planten te kunnen slaan; van de meeste ga je harder plassen, maar deze versie was kankerverwekkend. Westerse inkopers kunnen dezelfde fout maken: het verschil tussen Japanse en Chinese steranijs is niet voor iedereen duidelijk te zien, maar de tweede is niet geschikt voor menselijke consumptie. Het spul kwam gewoon op de markt.

Verpoorte wil toe naar een goede ma-nier om van de eerste, onbewezen, ge-neeskunde naar bewijs te komen. ‘We moeten reëel kijken. Wat is echt nodig? Waar houdt het placebo-effect op, waar houdt het effect van voedsel op, en be-gint het geneesmiddel? Je kan niet alleen roepen dat iets niet deugt omdat het niet bewezen is. Ik wil het gewoon bewezen zien, werkt het of werkt het niet.’

Tussen de Vereniging tegen de Kwak-zalverij en Verpoorte lijkt het overigens goed te gaan komen: er komt iemand van de club spreken op het congres. BB Good Practice in Traditional Chinese Medicine, 15-18 april, Gorlaeus

‘Ik kan toch niet onderzoeken wat al zeker is?’

Brief

In deze rubriek kunnen lezers in maximaal 300 woorden reageren op artikelen in Mare. De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen in te korten of te weigeren. Over weigering wordt niet gecorrespondeerd. Mail naar [email protected]

Maretje extra

Maretjes-extra zijn bedoeld voor semi-commerciële instanties. De prijs voor een Maretje-extra is €23,– incl. BTW voor elke vijfendertig woorden. U kunt deze advertenties uiterlijk op de vrijdag vóór het verschijnen van Mare opgeven bij Bureau van Vliet B.V., postbus 20, 2040 AA Zand-voort, telefoon 023-571 47 45. E-mail: [email protected]

Scholten. Degelijk juridisch onderwijs en tentamentraining in kleine groepen door een ervaren en professionele do-cent. Cursus/tentamentraining ‘inlei-ding burgerlijk recht’ vanaf 16 april 2012. Voor meer informatie: 071-5126714 of [email protected]

VACATURES Leiden (+ regio en Bollen-streek) Thuiszorg, Hulp bij het huis-houden. Studenten (v/m) gezocht. Ook vakantiewerk! Jij bepaalt waar en wan-neer (6 – 24 uur p.w) Solliciteren ? Brief met CV:www.thuiszorginholland.nl

ADVERTENTIE

Mr. K.J. Cath-prijs 2012

In 1988 is bij het afscheid van mr. K.J. Cath als voorzitter van het College van Bestuur de “Mr. K.J. Cath-prijs” ingesteld.

De prijs, bestaande uit een oorkonde en een bedrag van € 2.500 wordt tweejaarlijks toegekend aan een medewerker of student werkzaam/studerend aan de Universiteit Leiden, die in de voorafgaande periode de naam van de universiteit op positieve wijze naar buiten heeft gebracht door onderwijs- of onderzoekprestaties of de ondersteuning daarvan, een en ander in de ruimste zin van het woord. Het kan daarbij zowel één persoon als een groepering betreffen.

De prijs wordt uitgereikt door de voorzitter van het College van Bestuur ter gelegen-heid van de opening van het academisch jaar 2012-2013 op maandag 3 september 2012. De plechtigheid zal plaatsvinden in de Pieterskerk, aanvangstijd 15.00 uur.

Ter voorbereiding van de werkzaamheden van de door het College van Bestuur in te stellen jury wordt de universitaire gemeenschap opgeroepen personen of groep-eringen voor te dragen.

U kunt vóór 18 juni 2012 schriftelijk voorstellen met motivatie indienen in een envelop gemarkeerd “vertrouwelijk Cath prijs” bij drs. P. van Slooten, Algemeen Directeur tevens Secretaris College van Bestuur, Postbus 2500, 2300 RA Leiden, of per e-mail aan [email protected].

Universiteit Leiden. Universiteit om te ontdekken.

Ontdek de masters van de Universiteit Leiden

Kom in maart naar de Masterdagen en ontdek meer dan zestig masters van de Universiteit Leiden en veel bijzondere specialisaties.

www.mastersinleiden.nl

mare-univ leiden 120330.indd 1 30-03-2012 14:37:38

De Leidse hoogleraar analytische bio-chemie Jan van der Greef is de enige Nederlandse spreker op het congres. ‘Negentig procent van de westerse ge-neesmiddelen werkt maar bij veertig procent van de patiënten’, vertelt prof. dr. Jan van der Greef. ‘Als jij en ik dezelfde ziekte hebben, reageren we toch anders op een medicijn. De farmaceutische in-dustrie wil daarom toe naar personalized medicine, geneeskunde die op de patiënt is afgestemd. En dat is nou precies wat wij doen, in samenwerking met China.’ Van der Greef is behalve hoogleraar in Leiden en onderzoeker bij TNO ook di-recteur van het Sino-Dutch Centre for Preventive and Personalized Medicine.

‘De geneesmiddelen die wij in het Wes-ten hebben, zijn heel erg goed ontwik-keld om één doelwit aan te pakken. Eén ziekte, één target, één geneesmiddel. Dat werkt eigenlijk pas goed als je al diep in de ziekte zit, ook al geneest het niet altijd. Maar als je al eerder vast kon stellen dat de organisatie langzaam ontspoort, dan kun je in plaats van ziektemanagement gezondheidspromotie bedrijven.’

Een voorbeeld van wat hij met die or-

ganisatie bedoelt: westerse artsen zijn ge-wend om op één of enkele stofjes, zogehe-ten biomarkers, te letten. Je bloedsuiker zegt iets over suikerziekte, de verhouding LDL vs HDL-cholesterol in je bloed iets over de kans op hart- en vaatziekten.

Als je nu met behulp van technologie kon zien hoe niet een of twee biomarkers reageren, maar hoe veel of zelfs alle ge-nen, eiwitten en stofwisselingsproducten reageren, dan heb je een veel beter beeld van de zelforganisatie en dynamiek van een systeem. Wellicht is je cholesterol alleen maar constant omdat ergens in je lichaam de factor die dat constant moet houden overuren draait.

Het ontwikkelen en gebruiken van zul-ke technologie heet, afhankelijk van wie je het vraagt, systeembiologie of -omics. Waarbij ‘omics’ een verzameling is van genomics, transcriptomics, metabolo-mics en andere soortgelijke woorden die een hele verzameling biologische gege-vens aanduiden. Van der Greef geeft de voorkeur aan de term ‘systeembiologie’: ‘Omics is veel meten en proberen een sys-tem op te bouwen, systeembiologie richt zich op het meten van regelprocessen.’ Van der Greef: ‘Met de Leidse groep Ana-

lytical Bioscience publiceerden we verle-den jaar in Plos One over een groep pati-enten met een Westerse diagnose: reuma. Een Chinese arts deelde die op in twee groepen, die hij anders zou behandelen. Met behulp van metabolomics (kijken naar stofwisselingsproducten, red.) kon-den we die groepen ook biochemisch on-derscheiden. Als je zo betere diagnoses kunt stellen, ben je een stap dichter bij die personalized medicine.’

Het Leidse congres krijgt kritiek van de Vereniging tegen de Kwakzalverij, maar Van der Greef krijgt die al langer. Behalve naar Chinese geneeskunde doet hij ook onderzoek naar controversiële onder-werpen als biofotonen. In 2006 nomi-neerde de club Van der Greef nog voor hun ‘Meester Kackadorisprijs voor het bevorderen van de kwakzalverij’.

‘Zonder enig wetenschappelijk argu-ment over mijn publicaties’, aldus Van der Greef. De hoogleraar wil liever een dialoog dan een strijd. ‘Maar dan moet men wel eerst de literatuur lezen en ken-nis verwerven. Er is geen bewijs voor, zeggen mijn tegenstanders. Maar ik kan toch moelijk alleen dingen onderzoeken die al bewezen zijn?”

Iedereen een bootNu zelfs zestienjarige zeilmeisjes de wereld rondvaren, is de uitdaging er wel een beetje af, vindt Eerde Beu-lakker. Deze week promoveerde hij op pleziervaart in Nederland. ‘Het was een therapeutisch middel bij een existentiële crisis.’

Door marleen van wesel Zelfs de ruigste zeebonken hebben tegen-woordig een paar pantoffels onder hun kajuittrap staan, zo is te lezen in een van de reisboeken die Eerde Beulakker (1944) geschreven heeft. De ontembare kracht van het water is tegenwoordig gekooid achter onze dijken, niemand hoeft de zondvloed nog te vrezen. En wie het met een modern gps-systeem nog voor el-kaar krijgt te verdwalen op het water, moet wel een echte landrot zijn.

Toen ruim honderd jaar geleden een Canadees de eerste solozeiltocht om de wereld voltooide, was dat bij-zonder. Nu valt er hooguit nog eer te behalen aan een solozeiltocht in de kleinste boot of op zeer jonge leeftijd. ‘Ik wil niets afdoen aan de prestatie van Laura Dekker, maar zeezeilen is momenteel zo ver ont-wikkeld dat bijna iedereen met een betaalbare fabrieksboot en een gedi-gitaliseerd navigatiesysteem een heel eind kan komen.’

Zeilen is vreselijk geromantiseerd, maar in werkelijkheid is het vrij saai om dagenlang op een boot te zitten die nauwelijks de snelheid van een auto in de eerste versnelling haalt, vindt Beulakker. ‘Iedereen maakte zich zorgen om de weersomstandig-heden die het zeilmeisje het hoofd zou moeten bieden. Je mag blij zijn als je tijdens zo’n lange tocht een

keer een storm meemaakt. Dan heb je tenminste wat te doen.’

Ondertussen vaart achter hem over de Westersingel in Leeuwarden een zeilboot met een piratenvlag voorbij. ‘Met wat oude zeemanslie-deren of zo’n piratenvlag kun je de romantiek nog wel even in stand houden. Maar eigenlijk kan er vrij weinig misgaan. Varen gaat zo lang-zaam en het water is heel groot. Ie-dere ervaren zeiler met een goede boot kan een storm wel aan.’

Veel status is er vandaag de dag dus niet meer te ontlenen aan presta-ties op het water. Nautisch kapitaal, noemt Beulakker dat in Onderscheid moet er zijn, een proefschrift over pleziervaart waarop hij deze week promoveerde. Het sluit aan bij de theorie van socioloog Pierre Bour-dieu dat de hogere sociale klasse zich onderscheidt met een superi-eure smaak. Zij beschikken namelijk over meer economisch en cultureel kapitaal en daar hangen volgens Bourdieu onze voorkeuren van af. ‘In Nederland, een relatief egalitair land, zie je statusverschillen vooral terug aan de hand van het opleiding-sniveau. Hoogopgeleiden stemmen vaker op GroenLinks en D66 en ze lezen vooral NRC Handelsblad, de Volkskrant en Trouw. Laagopgelei-den kiezen eerder voor de PVV en de Telegraaf. Op het water zie je dat zeilers vaak hoogopgeleid zijn en motorbootvaarders eerder laagop-geleid. Ze vinden ook verschillende boten mooi. Er is dus een verschil in cultureel kapitaal. Zeilers kijken vaak wat neer op motorboten. Wat betreft economisch kapitaal is die arrogantie echter onterecht. Er be-staan immers eliteverengingen voor motorboten. Ook in nautisch ka-

pitaal doen ze lang niet altijd voor elkaar onder. Een gebrek aan ken-nis en kunde is eerder te vinden bij nieuwe rijken en ook bij toeristen met huurboten.’

Beulakker: ‘Er zijn veel goede en slechte stukken geschreven over pleziervaart, maar nog geen groot overzichtswerk.’ Tot 2004 doceerde hij psychologie aan de NHL Hoge-school, daarna besloot hij meer te gaan schrijven en reizen met zijn vrouw Hedwig van den Brink en de Taeke Hadewych, hun zeilboot. Sa-men zochten ze de barre kou op van Schotland, Noorwegen, Spitsbergen en Antarctica.

‘In 2007 was ik toch wel toe aan een laatste studieproject. Een groot sociologisch, maar ook historisch werk, want zoals ze zeggen: history is an old man’s job.’ Promoveren aan de Leidse universiteit, met een leerstoel zeegeschiedenis, was een logische keuze. ‘Femme Gaastra, toen nog hoogleraar, raakte al snel enthousi-ast. Hij kende mijn reisboeken en hij had zelf ook gezeild.’

Het onderzoek dat in de vijf jaar daarna volgde was pionierswerk, zegt hij. Met een stapel enquêtes onder hun arm gingen Beulakker en Van den Brink negentien verenigin-gen af, van de Koninklijke Zeilver-eniging Oostergoo tot de Doerak-club, om meer te ontdekken. ‘Varen is een vrijetijdsbezigheid, niet iets om moeilijk over te doen met on-derzoeken. Watersportverenigingen weten niet zoveel over hun leden. Ze kennen hen alleen als consument. Wie ze zijn hoeven ze niet te weten.’

De ontwikkelingen in de sociale verhoudingen op het water die Beu-lakker onderzocht, hing hij op aan de Nederlandse geschiedenis. Vanaf het

moment dat Amsterdam in 1622 de eerste jachthaven ter wereld kreeg, tot de oprichting van de eerste wa-tersportverenigingen halverwege de negentiende eeuw, was varen bij uitstek een hobby voor de elite. Dat bleef het nog enige tijd, terwijl de arbeidersklasse, die wat meer geld en vrije tijd kreeg, al wel sporten als wielrennen en roeien oppikte. De komst van de motorboot en goed-kopere zeilboten lokte de massa na 1900 het water op. De welvaart in de jaren vijftig, zestig en zeventig deed daar nog grote schep bovenop. Re-creanten, met hun nieuwe polyester

boten, staken sterk af bij statige zeil-jachten van de oude elite.

Inmiddels zijn veel traditionele watersportverenigingen, motor-bootvaarders nog eerder dan zeilers, behoorlijk vergrijsd. Bij sommige verenigingen ligt de gemiddelde leeftijd boven de zeventig. Het zijn juist de goedkope fabrieksboten die nog nieuwe leden aantrekken. Jongeren zoeken de uitdaging te-genwoordig liever in spectaculaire watersporten, zoals kitesurfen en wildwaterkanoën.

Overigens: het is ook weer niet zo dat hij en zijn vrouw nooit in ha-chelijke situaties belandden. ‘Onze reizen, vaak naar afgelegen koude oorden, waren soms best zwaar. Na-tuurlijk hebben we wel eens wind-kracht tien meegemaakt, maar met een auto slip je ook wel eens in de bocht. Voor de kust van Montevideo, in Uruguay, ben ik ’s nachts aan de grond gelopen met de Taeke Hade-wych. Een boot vol feestende man-nen kwam ons uiteindelijk helpen.’

De Taeke Hadewych staat inmid-dels op Marktplaats. Een jaar gele-den, toen zijn proefschrift al voor ruim driekwart voltooid was, werd bij Beulakker de spier- en zenuw-ziekte ALS vastgesteld. Een interview met de Stichting ALS sloeg hij af, hij wil er voor de buitenwereld niet te veel mee doen. ‘Mijn ziekte is geen taboe, maar ik besteed er liever één zin aan dan drie. Wel is een van de stellingen die ik voor mijn promotie wil verdedigen, dat het schrijven van een proefschrift een beproefd mid-del is bij een existentiële crisis. Dat slaat natuurlijk op mijn eigen situ-atie. Toen de diagnose gesteld werd, dacht ik meteen: bliksem, dat werk moet goed worden afgerond!

‘Het schrijven zorgde voor aflei-ding, maar het werkte ook thera-peutisch. Het vormde een steun en een stimulans. Er is veel onderzoek gedaan naar resilient children. Kin-deren met een passie of een talent kunnen beter omgaan met ellendige omstandigheden. Voor ouderen geldt dat denk ik ook.’ Zeilen en rei-zen gaat niet meer. Maar zijn laatste grote project is wel afgerond.

Eerde Beulakker, Onderscheid moet er zijn – Pleziervaren in Nederland, een cultuurgeschie-denis. De handelseditie verschijnt deze zomer.

Zeebonk schrijft proefschrift over nautisch kapitaal


Achtergrond

Eerde Beulakker: ‘Je mag blij zijn als je tijdens zo’n lange tocht een keer een storm meemaakt.’

Pleziervaart is niet langer een elite-zaak. Vader en dochter zeilend over de Vinkeveense Plassen met een zeilboot. Foto HH

Anne-Wil Lucas (37) Partij VVDStudie Planologie, Universiteit Wageningen (1994 – 1998)Voor de Tweede Kamer Senior adviseur ruimtelijke ontwikkeling bij een ingenieursbureau

‘Onze studenten moeten straks de concurrentie met kenniswerkers uit andere landen goed aankunnen. Daarom wil ik een motiverende en ambitieuze studiecultuur creëren.’ VVD’er Anne-Wil Lucas vindt dat ingrijpen nu echt nodig is om het hoger onderwijs toekomstbestendig te maken. ‘Soms vraagt ingrijpen om lastige keuzes. De VVD loopt daar niet voor weg. Wij willen de lat hoger leggen. Voor de student, maar ook voor de instellingen.’

Een van haar wapenfeiten: in februari diende ze samen met Boris van der Ham een wetsvoorstel in om studenten in hun bestuursjaar vrij te stellen van collegegeld. De komende jaren wil Lucas studenten laten inzien dat hun studie een be-langrijke opstap is naar een goed le-ven. En daar mag de overheid best in investeren. ‘Maar we vragen ook wat terug van de student. Studeren is niet alleen een recht, maar ook een voorrecht. Dat laatste lijken veel studenten te vergeten.’

Jasper van Dijk (40) Partij SPStudie Politieke wetenschappen, Universiteit van Amsterdam (1990 – 1996); postdoctorale lerarenopleiding maatschappijleer (1997)Voor de Tweede Kamer Gemeente-raadslid Amsterdam

‘De Facebook-demonstratie van Van Dijk.’ Zo staat de door Jasper van Dijk georgani-seerde demonstratie tegen de onderwijsplannen van het kabinet bij SP’ers bekend. Na een berichtje op

Facebook kwa-

men meer dan twee-duizend mensen opdagen

op het plein voor

de ingang van de Tweede

Kamer. Hij noemt het zelf een van zijn successen. ‘Het belangrijkste vind ik dat ik een rol speel in het verzet tegen wat er nu gaande is in het hoger onderwijs.’

Want er kan heel wat beter, zegt hij. Zijn belangrijkste speerpun-ten: toegankelijkheid en kwaliteit. Dus behoud van de studiebeurs in de masterfase en zelfs een hogere aanvullende beurs voor studenten uit zwakke gezinnen. En in het hbo moet schaalverkleining plaatsvin-

den. ‘De HvA heeft 45.000 studen-ten en Inholland 30.000, dat zijn kleine steden.’

Tanja Jadnanansing (44) Partij PvdAStudie Nederlands recht, Universiteit van Amsterdam (1987 – 1994)Voor de Tweede Kamer Presentator en programmamaker bij Multiculturele Televisie Nederland en de Hindoestaanse Omroep

Ze is nog vrij nieuw in de Ka-mer, maar ze houdt er een eigen aanpak op na. Iedere woensdag nodigt Tanja Jadnanansing twaalf studenten uit om te praten onder het genot van een pizza, de zogenoemde ‘Pizzasessies’. ‘De stu-denten geven mij input. Zo baalden ze bijvoorbeeld van het beeld dat er over hen heerst.’ Volgens de PvdA’er zijn studenten dan ook niet lui en drinken ze niet alleen maar bier. ‘Al bestaan die studenten ook en voor hen is de studieboete bedoeld.’

Jadnanansing heeft haar hart verloren aan het hbo. ‘De studenten zijn gemotiveerd en wíllen echt iets. Bovendien voeren zij straks de belangrijkste, praktische beroe-pen uit. Maar het hbo zit de laatste jaren te veel in het verdomhoekje.’ Daarom wil de PvdA’er het ge-schade vertrouwen herstellen. ‘Het cynisme over het onderwijs moet komen te vervallen.’

Boris van der Ham (38) Partij D66

Opleiding Geschiedenis,

Hoge-school van Amsterdam (twee jaar); toneelacademie Maastricht (1994 – 1998)Voor de Tweede

Kamer Acteur toneelgezelschap

Het Zuidelijk Toneelgezelschap Hollandia

‘We hoeven ons niet te schamen.’ Volgens Boris van der Ham doet Nederland het wat onderwijs be-treft best goed in vergelijking met andere landen. ‘Maar ik wil ruimte voor meer excellentie. Meer pieken in het vlakke Nederlandse land-schap.’ Goed is daarom nog niet goed genoeg, als het aan hem ligt. Studenten mogen bovendien wel wat ondernemender zijn.

Uit de voorstellen van D66 blijkt volgens Van Der Ham dat de partij duidelijk voor onderwijs kiest. Zelf komt hij op voor de belangen van deel-tijdstudenten. ‘Door de lang-studeerboete worden zij ook geraakt, maar onevenredig hard

in vergelijking met het karakter van hun studie. Ik weet zeker dat ik de staatssecretaris kan overtuigen hier wat aan te doen.’ Omdat hij in de oppositie zit, valt er naar eigen zeg-gen weinig binnen te halen. Maar samen met Anne-Wil Lucas sprong hij wel in de bres voor studenten die een bestuursjaar doen.

Jesse Klaver (25) Partij GroenLinksOpleiding Maatschappelijk ondernemen, Avans Hogeschool ‘s Hertogenbosch (2004 – 2008); politicologie, UvA (2008 -2009, niet voltooid)Voor de Tweede Kamer Lid programmacommissie GroenLinks, Tweede Kamerverkiezingen 2010

‘Kijk naar het hbo waar de laatste

jaren twijfel is ontstaan over de waarde van diploma’s. En ook aan universi-

teiten delen docenten

genadezesjes uit. Dat kan niet. Minis-

ters en colleges van bestuur denken in rendement. Het draait bij hen om het product: “de afgestudeerde student”.’

Volgens de 25-jarige Jesse Klaver moet er in onderwijs worden geïn-vesteerd, ook in tijden van crisis. ‘GroenLinks maakte een tegenbe-groting. Daarin wisten we net zo veel te bezuinigen als het kabinet, maar het onderwijs bleef gespaard. Sterker nog, GroenLinks investeer-de anderhalf miljard.’

Klaver stond een jaar geleden met vijftienduizend studenten op het Malieveld in Den Haag. ‘We heb-ben laten zien dat deze generatie wel degelijk op de been te brengen is.’ Maar inhoudelijk was het geen succes. ‘We hebben de maatregelen niet tegen weten te houden.’

Harm Beertema (60) Partij PVVOpleiding HBS-A, lerarenopleiding Engels en NederlandsVoor de Tweede Kamer bestuurslid Beter Onderwijs Nederland en leraar, teambegeleider & leerling-begeleider in het Rotterdamse mbo

‘Waar de kwaliteit van het weten-schappelijk onderwijs hier en daar een beetje onder druk staat, is de kwaliteit van het hbo volledig on-deruit gegaan. Als diploma’s door burgers en het bedrijfsleven niet meer worden vertrouwd op hun waarde, kun je rustig spreken van een systeemcrisis. Het hbo is een prachtige vorm van onderwijs. Het

kan een echte emancipa-tiemotor zijn voor

mbo-studenten die willen doorstromen naar hoger ge-kwalificeerde banen.’

Op korte ter-mijn wil Harm

Beertema daar-om de crisis in het

hbo bestrijden. Verder wil hij aan-dacht voor de kwaliteit van de lera-ren. ‘Zij zijn cultuurdragers die de waarden en verworvenheden van de westerse samenleving zouden moeten doorgeven aan volgende generaties.’ Maar nu zijn ze volgens de PVV’er te links. ‘Ze besteden meer aandacht aan de uitwassen van kolonialisme, kapitalisme en imperialisme dan aan de zegenin-gen van Verlichting, wetenschap en emancipatie die onlosmakelijk verbonden zijn met onze beschaving.’

Elbert Dijkgraaf (42) Partij: SGPOpleiding: Algemene economie, Erasmus Universiteit Rotterdam (1988 – 1995); promotie economische wetenschappen, De regulering van de Nederlandse afvalmarkt, Erasmus Universiteit Rotterdam (2005)Voor de Tweede Kamer: Hoogleraar empirische economie van de publieke sector, Erasmus Universiteit Rotterdam

Volgens zijn zus heeft hij op 13-ja-rige leeftijd gezegd dat hij in de Tweede Kamer wilde komen. Zelf herinnert hij zich dat niet meer. Maar met zijn academische achter-grond is Elbert Dijkgraaf bij uitstek iemand die zich kan inleven in de problematiek in het hoger onder-wijs. Het is volgens hem belangrijk dat de student op de juiste plaats in het hoger onderwijs terechtkomt. Dat betekent een bewustere stu-diekeuze en een duidelijkere profi-lering van het aanbod. Bovendien moet de wildgroei aan opleidingen worden teruggedrongen.

Dat het kabinet de financiële verantwoordelijkheid van studen-ten vergroot, vindt Dijkgraaf geen probleem. ‘Maar zittende studenten moeten een fatsoenlijke overgangs-regeling krijgen. Ik ben blij dat dit kabinet naar aanleiding van de in-breng van de SGP besloten heeft de langstudeerdersmaatregel een jaar uit te stellen.’

Sander de Rouwe (31) Partij: CDAOpleiding: Bestuurskunde en overheidsmanagement, Thorbecke Academie (2001 – 2005)Voor de Tweede Kamer: Communicatieadviseur Griffie provincie Fryslân

Als het aan Sander de Rouwe ligt, blijft het onderwijs voor iedereen toegankelijk. Maar dan verwacht hij wel een grotere inzet en bijdrage van de onderwijsinstellingen en studenten. ‘Het CDA wil meer con-tacturen voor studenten en meer geld voor toptalent. Daarnaast krij-gen instellingen de mogelijkheid om studenten te selecteren.’

Studenten hebben iets aan het verhaal van het CDA, volgens De Rouwe. ‘Het is reëel. We bezuini-gen, maar we ontzien daarbij zo

veel mogelijk het onder-wijs.’ De opbreng-sten uit verhoogd col-legegeld of een leenstelsel in de masterfase wil hij terugzien in onderwijsinvesteringen. ‘We vragen iets van studenten, maar ze kunnen ook iets terugverwachten.’

De komende jaren wil het CDA Nederland in de top 5 van kennis-economieën krijgen. De Rouwe is optimistisch. ‘Ik ben positief over ons onderwijs en de mensen die daarin werken.’

Carola Schouten (34) Partij: ChristenUnieOpleiding: Bedrijfskunde, Erasmus Universiteit RotterdamVoor de Tweede Kamer: Beleids-medewerker ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Carola Schou-ten is tegen een sociaal leenstel-sel in de master-fase. ‘Het zou bete-kenen dat bètastuden-ten niet één maar twee jaar moeten gaan lenen, terwijl iedereen technische studies juist aantrekke-lijker wil maken vanwege tekorten op de arbeidsmarkt. Ook hebben de pre-masters en schakelprogramma’s een belangrijke bijdrage in het verhogen van het kwaliteitsniveau van studenten. We moeten ervoor zorgen dat de drempel laag genoeg blijft om deze tussenstap naar een master te doen.’

Naast toegankelijkheid is profile-ring een belangrijk thema. De ko-mende jaren is en blijft de kwaliteit echter het belangrijkste onderwerp. ‘In de komende bezuinigingsronde is het belangrijk dat de kwaliteit van het onderwijs niet onder druk komt te staan. De ChristenUnie

vindt dat het on-derwijs moet

worden ontzien in tijden van bezuinigin-gen.’

Partij voor de Dieren De Partij voor de Dieren laat bij monde van hun woordvoerder weten dat ze studenten heel belangrijk vinden. ‘Maar voor de partij ligt het zwaartepunt op dierenwelzijn, natuur en milieu.’

meer dan

OpleidingGeschiedenis,

Hoge-school van Amsterdam (twee jaar); toneelacademie Maastricht (1994 – 1998)Voor de Tweede

Kamer toneelgezelschap

Het Zuidelijk Toneelgezelschap Hollandia

‘De Facebook-demonstratie van

geraakt, maar onevenredig hard

tiemotor zijn voor mbo-studenten

die willen doorstromen naar hoger ge-kwalificeerde banen.’

mijn wil Harm Beertema daar-

om de crisis in het

goed genoeg, als het aan hem ligt. Studenten mogen bovendien wel

Facebook kwa-

men meer dan twee-duizend mensen opdagen

op het plein voor

de ingang van de Tweede

Kamer. Hij noemt het zelf een van

denten geven mij input. Zo baalden ze bijvoorbeeld van het beeld dat er

‘Kijk naar het hbo waar de laatste

jaren twijfel is ontstaan over de waarde van diploma’s. En ook aan universi-

teiten delen docenten

genadezesjes uit. Dat kan niet. Minis-

jaren twijfel

leenstelsel in de masterfase wil hij terugzien in

veel mogelijk

Elbert Dijkgraaf (42)

ook iets terugverwachten.’

Nederland in de top 5 van kennis-economieën krijgen. De Rouwe is optimistisch. ‘Ik ben positief over ons onderwijs en de mensen die daarin werken.’

Carola Schouten (34) Partij:Opleiding:Universiteit RotterdamVoor de Tweede Kamer: Beleids-

beschaving.’

maar twee jaar moeten gaan lenen, terwijl iedereen

Carola Schou-

Communicatieadviseur Griffie provincie

vindt dat het on-derwijs moet

worden ontzien in tijden van bezuinigin-gen.’

breng van de SGP besloten heeft de

Beeld: Pascal Tieman (Foto’s: Elbert Dijkgraaf, Roos beeldwerk, Carola Schouten, Ruben Tim-man, Sander de Rouwe, Dirk Hol)


Achtergrond

Zij gaan eroverParlementariërs over verzet, tegenbegrotingen en pizzasessies

Wie zijn er in de Tweede Kamer eigenlijk verantwoordelijk voor het hoger onderwijs? Nu er extra bezuinigingen dreigen, zoals de afschaffing van de basisbeurs, zetten de woordvoerders hun standpunten uiteen. Door Youri Straver (Folia Magazine)

De Amerikaan Robert Smithson gebruikte het landschap als kunst-vorm. Ook in Nederland trok hij zijn cirkels. Alleen: ‘Hoe kom je bij een kunstwerk in een woestijn?’Door JuDith Laanen In het Drentse Emmen ligt een bijzondere zand-groeve. Bijzonder door het roem-ruchte landschapskunstwerk Broken Circle/Spiral Hill dat de Amerikaan Robert Smithson daar in 1971 maak-te. Van bovenaf gezien lijkt Broken Circle, met het stipje van de grote zwerfkei en het water dat voor het kleurcontrast zorgt, op een yin-en-yangteken. Spiral Hill, de spiraalvor-mige heuvel die in het verlengde ligt, heeft wat weg van de patronen die je bij graancirkels ziet.

Bijzonder aan Smithsons werk is dat het nog steeds bestaat. Je zou verwachten dat landschapskunst zou vergaan, maar als je in Google Earth op deze namen zoekt, kun je ze nog zo vinden. De kunstwerken lijken op het eerste gezicht een simpele klus – men neme een graafmachine en graven maar – maar schijn bedriegt. Zandontginning vergt enige exper-tise. Om die reden werkte Smithson (1938 – 1973) samen met de bedrij-ven die op de industriële terreinen waar hij zijn kunstwerken graag plaatste bezig waren.

Aan die samenwerking kwam vroegtijdig een eind. Toen hij op 20 juli 1973 in Texas land aan het bekij-ken was voor een nieuw kunstwerk, stortte zijn vliegtuig neer. Smithson stierf op 35-jarige leeftijd.

Hij stond pas aan het begin van zijn kunstcarrière en had nog een schat aan schetsen, tekeningen, brie-ven, filmscripts en foto’s liggen.

Al het materiaal over zijn werk in Nederland is nu gebundeld in Robert Smithson: Art in Continual Move-ment. Smithson komt namelijk wel voor in de kunstboeken met zijn an-

dere beroemde werk Spiral Jetty, dat in het Amerikaanse Great Salt Lake in Utah ligt, maar zijn werk in Ne-derland werd niet eerder zo specifiek onderzocht.

Het boek werd verleden week gepresenteerd in de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten

(KABK) in Den Haag. Een belang-rijk thema tijdens het bijbehorende symposium: duurzaamheid en eco-logie. Smithson was namelijk geïnte-resseerd in de veranderingen van de natuur en de rol die mensen daarin spelen, zegt Anja Novak, dagvoor-zitter en universitair docent aan de

faculteit der Kunsten. Volgens haar sluiten die vraagstukken aan bij hoe we nu over de natuur moeten na-denken. ‘Hij had een onconventio-nele kijk op de aarde. Die hoefde niet ongerept te blijven. Zijn werk laat je kritisch kijken naar duurzaamheid: hoe lang moet iets mee gaan?’

In zijn werk koos Smithson na-melijk nooit voor ongerepte natuur, maar altijd voor gebieden die in-grijpend veranderd waren door de mens. ‘Een industriegebied terug-brengen in z’n originele staat vond hij raar en onnodig. Volgens hem waren de veranderingen die de mens aanbracht ook onderdeel van de na-tuurlijke processen.’

Daarom trok Nederland hem ook zo, zegt Eric de Bruyn, universitair hoofddocent Film and Photographic Studies in Leiden. ‘Voor hem is Ne-derland één groot landschapskunst-werk. Het land is zo vormgegeven dat het zich tegen de natuur kan beschermen.’

Alle manieren waarop je een kunstwerk ervaart, waren voor de Amerikaan belangrijk. Daarom werkte hij interdisciplinair: hij te-kende, hij schreef en publiceerde veel over landschapskunst, maar fotografeerde en filmde ook. De Bruyn, die een proefschrift schreef over Smithson en filmtechnieken: ‘Maakt hij sculpturen op zich of moet je ze in relatie tot andere media zien? Een film over een kunstwerk geeft een heel ander beeld ervan. Het kunstwerk zien op beeld dat vanuit de lucht geschoten is, geeft weer een totaal andere ervaring dan de directe ervaring die je krijgt als je op de plek

van het kunstwerk bent.’ Daar komt nog bij dat de meeste mensen niet naar het kunstwerk toe gaan, omdat het zo afgezonderd is. De Bruyn: ‘Hoe kom je bij een kunstwerk in een woestijn? En hoe heeft Smith-son dat gefinancierd gekregen? Ja, met geld van een galerie, maar die moeten ook geld verdienen dus wat hebben ze eraan?’ Door film en fo-tografie van het werk komt het via een galerie toch bij het publiek, en kon Smithson op allerlei vormen zijn landschapskunst presenteren.

Toch bood de natuur soms ook weerstand aan de scheppingsdrift van Smithson. De Bruyn: ‘Die zwerf-kei in Broken Circle heeft hij niet bewust neergelegd, die kwam tij-dens het maken tevoorschijn. Toen Smithson erachter kwam dat hij een klein leger nodig zou hebben om die kei weg te halen, heeft hij hem maar laten liggen. Hij stoorde zich er mis-schien aan, maar hij accepteerde ook dergelijke toevalseffecten die deel uitmaken van het productieproces.’

Smithson koos niet zonder reden voor afgelegen plekken voor zijn kunstwerken. Novak: ‘Het is een hele onderneming voordat je bij die zandgroeve bent. Je moet met de be-heerders van de kunstwerken een af-spraak maken. Je kunt er niet zomaar heen. Je moet je aanmelden want het is op een bedrijventerrein. Ook dat is weer een ervaring op zich.’

Is ze er zelf wel eens geweest? ‘Ja-zeker. Op een zonovergoten dag, met studenten van de KABK. Het is een prachtige plek. Ik keek even weg, en voor ik het wist hadden twee van mijn studenten zich ontkleed en waren in het water in het kunstwerk gesprongen! Dat mag natuurlijk helemaal niet, maar ja, dat doen kunstenaars.’

Robert Smithson: Art in Continual Movement, Alauda Publications, 240 pgs., € 39,95

Nederland, één groot kunstwerkHoe duurzaam is de landschapskunstenaar?

Twee studenten sprongen naakt in het kunstwerk

Broken Circle (1971) Robert Smithson/James Cohan Gallery


Achtergrond

Schetsen voor Broken Circle Robert Smithson/Kröller-Möller Museum, Otterlo

A Leiden doctoral candidate made of study of the genetics of breast cancer: “If two different tumours have a comparable genetic background, they could be treated in the same way.”

BY BART BRAUN The human body consists of thousands of billions of cells and we have huge range of tricks to prevent one of those turning into a cancer growth; ne-vertheless, it still happens, and depending on the exact type of cancer, things can go seriously wrong for you, even in 2012.

Other media sometimes feature articles like “Scientists discover cure for cancer” as if the right pill is just waiting to be found. This is not one of those articles. Back in 1972, American President Ri-chard Nixon optimistically decla-red a “War on Cancer”. The results so far: cancers stars prominently among the top ten of causes of death in wealthy countries. Of course, we are making progress, but only bit by bit.

Medical biologist Simon Joos-se’s dissertation, for which he was recently awarded his doctorate, is a small step in the right direction. It could help a tiny bit if you have a specific form of cancer – and that is actually quite significant in the reality of science. Not many Euros in the Dutch Cancer Society’s col-lection boxes are used to the same immediate and rapid effect as the grant for his doctoral studies.

Because many kinds of can-cer are partly genetically deter-mined, scientists like Joosse are examining this genetic foundati-on in the hopes of learning some-thing about how cancer develops or how it could be treated.

But first, here is a brief refresher course on genetics: hereditary in-formation is stored as large DNA molecules, or chromosomes. This DNA consists of smaller molecu-les which biochemists have called A, T, C and G. Some pieces of a chromosome can be read by the cells; these are the genes. The spe-cific purpose of some genes is to control other genes, while others create the building scheme for the protein molecules from which the body is constructed, and with which it does everything.

The genes Joosse was working on are called BRCA1 and BRCA2, or “Bracca” as the biologists say for short. Both these genes con-sist of many thousands of DNA letters, and if all those letters are correctly placed, the genes per-form important work. Recently, it was discovered that BRCA1 has a part in the creation of milk glands in the breast, and both ge-nes contain the building scheme for proteins that repair damaged DNA – a significant task, because damaged DNA can be the first step towards the development of cancer.

That is what happens in people where the letters are not correctly placed: most changes are not re-levant to a gene, but when the

changes have an effect, the owner of the mutant gene has a conside-rably higher risk of breast cancer. The genes owe their names to that fact: even before we knew their usual functions, the geneticists realised that the broken versions caused BReast CAncer.

Once you know that these genes exist and that damaged versions increase the risk of breast cancer, you can do something about it. You could study how your versi-on of the genes is constructed. As this is still quite expensive, gene-ticists only examine women with a family history of breast cancer. And for the same reasons, they do not determine the exact order of all the As, Ts, Cs and Gs, but take short cuts.

Joosse’s shortcut is called “Ar-ray Comparative Genomic Hy-bridization”; he did not use it to trace breast cancer patients, but to examine breast tumours. “It is a technique to compare two pie-ces of DNA,” he explains. “Gene-rally speaking, you have two ver-sions of every chromosome, one inherited from your father and one from your mother. You label the control DNA green, and the tumour DNA red. The machine measures how much green and red there is. If you see more red, then you know that a piece of DNA occurs more often in the tumour than in healthy tissue. If you can see more green, then that bit of DNA is common in the cancer tis-sue, or else it’s been eliminated.”

Joosse discovered that the ge-

netic composition – the amount of red and green – of tumours caused by a mutation in BRCA1 or BRCA2 differs from that of other breast tumours, which is useful to know. “There are fa-milies with many cases of breast cancer, but in whom no known BRCA-mutations were disco-vered. So now what do we do? Maybe we missed a mutation, be-cause the genes are so large. But if you apply this technology to their tumours, you could discover new harmful versions of the gene and that would improve screening for other people.

“Perhaps someone has a non-BRCA-tumour that looks similar to BRCA tumour. Those people may have a mutation in a gene that we do not know of yet, but one that does something simi-lar to the BRCA genes. But you could treat those patients in a similar fashion, by prescribing drugs that deal with the absence of DNA repair.”

This has already tried with a small group of patients at the Ne-therlands Cancer Institute, where Joosse did his doctoral research. “They responded better to the treatment,” says the doctoral can-didate. But that doesn’t mean to say they were all cured, he hastens to add: “We are still talking about surviving cancer for longer.” But things are improving, bit by bit.

Simon Joosse, Prediction of “BRCAness” in breast cancer by array comparative genome hybridization

Medical biologist compares DNA in breast tumours

cercer


English page

A tiny bittiny bittiny

lesscan

ExtinguishmentElectrons, the negatively charged particles in atoms, are not just particles. In the super-small world of quantum mechanics, they also act as waves and waves can reinforce or extinguish each other. This phenomenon has been known for some time: at very low tem-peratures, electron waves can extinguish each other in such a way that they raise the resistance of the wire they were running through. In Nature Nanotechno-logy, an international team of physicists, including Constant Guédon and Sense Jan van der Molen from Leiden, describe how they observed this phenomenon at room temperature. They designed spe-cial molecular electrical wires where the waves meet and extinguish each other. Is that cool? Well, it’s quite cool if you know that you can switch the extin-guishment on and off because that means you can design entirely new kinds of electronic circuits. Although there might be one or two people who do not enjoy building electronic devices, there a very few people who do not enjoy buying electronic devices. According to the researchers, the next step is to produce molecules that can be used for this.

Dwarf elephantsThe extinction of some animals seems more of a pity than of others. For instance, geologists and archaeologists sometimes find the fossils of tiny elep-hants on certain islands. In Quarternary International, Leiden archaeologist Nike Liscaljet reports on the discovery of a number of dwarf elephant fossils in the Philippines, particularly the foot bones. Dwarf elephants did not live only in Asia: the remains of extinct species of small elephants have been found on several islands in the Mediterranean too, like the Maltese example in the picture. Presumably, the legends about Cyclopes evolved around the discoveries of dwarf elephant skulls which had a single large hole in the middle for the trunk. Liscaljet compares the Philippine fossils to the Mediterranean discoveries and draws the conclusion that the Asian remains are larger than the European ones, but nevertheless belong to one of the dwarf species, probably a member of the genus Stegodon.

BatsIn 2008, a 41-year old woman was ad-mitted to the Leiden University Medical Centre after contracting Marburg virus while holidaying in Uganda: unfortu-nately, she did not recover from the disease. The doctors involved in the case have reviewed the events in The Lancet Infectious Diseases. The woman presumably contracted the disease on a visit to a cave occupied by infected bats. The genetic material of this specific strain of the virus was assessed, and is now registered in the computer as the “Leiden strain”; it’s closest relative is the virus that surfaced in the German town of Popp in 1967 – that virus also originated in Uganda. In a terrifying conclusion, the resear-chers list the absolute minimum require-ments for treating Marburg patients and their remains: “The bodies should be sprayed with bleach, and put in a body bag which also needs to be sprayed with bleach. The people who bury the corpses must wear aprons, two pairs of gloves, masks, safety goggles and welly boots, all of which must be cleaned with bleach afterwards, or burned within 24 hours.” In other words: try to steer clear of the virus.

In hun Achterhoekse psychedelica combineert Shaking Godspeed mooie melodieën met vervreem-dende gekte. Maar helaas: de gedroomde albumhoes was ‘een brug te ver’.

Door Frank Provoost Attentie! Atten-tie! Een psychedelische rockband uit het oosten des lands vraagt graag uw aandacht voor het volgende.

‘Shaking Godspeed is op zoek naar heren/dames die voor de nieuwe al-bumhoes naakt en kotsend gefoto-grafeerd willen worden. Het is geen

kotsporno, het zal smaakvol vastge-legd worden, in zoverre dit mogelijk is. We verwachten honderden aan-meldingen, dus wacht niet te lang!’

Aldus een oproep op Facebook 19 september jongstleden. Geen hon-derden, maar 57 personen vonden dit leuk.

Zanger-gitarist Wout Kemkens was ooit het meesterbrein achter The Bloody Honkies, de Achter-hoekse Stooges die zichzelf kort na hun geniale debuut ontbonden. Ver-geleken met de Honkies klinkt Sha-king Godspeed minder elementair en meer psychedelisch, mede door een ronkend orgel. Hun eerste plaat

Awe (2010) werd bejubeld en bracht de band tot het Hongaarse festival Sziget. Het nieuwe album is net uit en heet Hoera.

Alleen: op de zwartwit-hoes staat een foto van gesloten gordijn, waar-over in oranje spetterletters de titel is gekwast. Kotsend naakt is nergens te bekennen.

Viel het toch tegen met de aanmeldingen?Kemkens: ‘Uiteindelijk waren er vijf belangstellenden. Dat vond ik ei-genlijk nog best veel. Maar toen het puntje bij het paaltje kwam, vonden er vier het toch een brug te ver. De

enige die overbleef, was een oude gast. Dus toen hebben we het maar afgeblazen. Als schrale troost heb-ben we de klaphoes van het vinyl zelf gezeefdrukt: een leuk hebbedingetje voor de liefhebber.’

Maar jullie waren het echt van plan?‘Ja, echt. Kotsen is een behoorlijk inspannende bezigheid. Al je spie-ren spannen zich samen. Dat ziet er schitterend uit. Ik snap dat het voor sommigen misschien vrij grappig overkwam, maar wij waren er echt heel serieus over.

‘Vijf minuten nadat ik de oproep geplaatst had, mailde PowNews: of ze er een item over mochten maken. Dat leek ons een slecht plan, omdat we bang waren dat het mensen alleen maar meer zou afschrikken.

‘Het plan was niet om het grof en smerig te fotograferen, maar meer zoals Carel Willink het zou hebben geschilderd. Een schitterend beeld van iets lelijks – dat was een goede metafoor voor onze muziek. Daarin combineren we mooie melodielijnen met vervreemdende stukken die te-gen de haren instrijken. Helaas: het waren parels voor de zwijnen.’

De nieuwe plaat klinkt vreemder dan de vorige. Waarom?‘Volgens mij is de structuur van de nummers redelijk simpel, maar dat komt misschien omdat het allemaal allang in mijn eigen hoofd zit. Ik had me wel voorgenomen het zo kort mogelijk te houden, hooguit drie minuten. Daarin moet alles voor-bijkomen: een catchy melodie, veel energie en gekte. Op Awe deden we dat ook al, maar dan duurde het ne-gen minuten.

‘Misschien is Hoera daarom bij de eerste keer luisteren wat moeilijk te verhapstukken. Ik hoor van veel mensen dat de nummers een keer of vijf indalen. Geeft niks: dat maakt de houdbaarheid ook langer.’

shaking Godspeed & Bombay show PigLVC, donderdag 5 april, 20.00 u, € 7,50(Vrijkaarten? Ga naar mareonline.nl)

F I L MtrIanonthe Best Exotic Marigold Hotel dagelijks 18.45the Hunger Games dagelijks 18.15 + 21.30 vrij. za. zo. ma. + wo. 14.00titanic 3Ddagelijks 20.30HEt kIJkHUIsBel amidagelijks 19.15Extremely Loud & Incredibly Closedagelijks 21.45Intouchablesdagelijks 19.00 + 21.30LIDo stUDIoHaywiredagelijks 21.30Wanderlustzo. ma. di. wo. 18.45Project Xdagelijks 21.30american Pie: reunionwo. 14.15 + 18.45 + 21.30this Means Warza. zo. + wo. 14.30the Descendantsdagelijks 18.45Chronicle dagelijks 21.30

M U Z I E kLvCshaking Godspeed + Bombay show PigDo 5 april 20u €7,50Joost van Bellen + Wannabe a starZa 7 april 20u €22,50Paasswing Dead CelebritiesZo 8 april 23u 10,-atlantic attractionDo 12 april 20u €7,50BUrCHtBurcht Jazz: Licks & BrainsDo 5 april 21u toegang gratisPIEtErskErkMatthäus PassionDo 5 april 19.15u vrij 6 april 11.15u staDsGEHoorZaaLkuss QuartetDi 10 april 20.15u €32,50 €30,- €27,50Getijdendag - EgidiuskwartetZa 14 april hele dag, aanvang 5.15uaCaDEMIEGEBoUW “Musici rond het academie-orgel”Woe 11 + woe 18 april 13u toegang gratis

t H E at E rLaktHEatEr nachtgasten 7 – improvisatieWoe 11 april 19.30u €14,- €11,50 Het Internationaal Danstheater – Henna Vrij 13 april 20.30u €18,- €15,50LEIDsE sCHoUWBUrGkasper van kootenDi 10 april 20.15u €22,- €20,- €17,50kantje Boord - cabaretDo 12 april 20.15u €28,- €25,50 €23,-orkater: Breaking the newsZo 15 april 20.15u €22,- €19,50 €17,- IMPErIUMtHEatErPlat du Jour – Poste restanteVrij 13 za 14 april 20.15u zo 15 april 15u €10

D I v E r s E nMUsEUMWEEkEnD Za 14+zo 15 april in diverse Leidse museaLUMCJelgersma LezingDi 10 april 16.15u toegang gratissIEBoLDHUIsvan Haai tot koi6 april t/m 8 juli 2012UnIvErsItEItsBIBLIotHEEktentoonstelling ‘topografisch Geheugen: topstukken uit de verzameling neder-landse topografie’ t/m 29 apr 2012 rIJksMUsEUM van oUDHEDEnnieuws uit het Midden-oostent/m 31 aug 2012MUsEUM BoErHaavEHet Gewichtige Lichaam13 april t/m 9 sept 2012natUraLIsnaturalia, van circusdier tot wetenschap-pelijk objectt/m 19 aug 2012MUsEUM voLkEnkUnDEDe verborgen tuin – Juwelen uit Indiat/m 8 apr 2012MUsEUM DE LakEnHaLschilderijen van Floris verster met gedich-ten van albert verwey7 april t/m 12 aug 2012

Smaakvolle kotspornoDe muzikale metafoor van Shaking Godspeed

Het Sieboldhuis in Leiden heeft de belangrijkste collectie Japanse vissen te leen van Naturalis. Morgen opent de tentoonstelling waarin ook voor het eerst de aquarellen van Siebolds tekenaar Kawahara Keiga te zien zijn.

Door JUDItH LaanEn In het kantoor van Martien van Oijen ruikt het muf en weeïg. Dat komt door de formaline, de vloeistof waarin beesten ‘op sterk water’ worden gezet. Bij de wasbak staan kleine visjes die nog moeten worden gedetermineerd.

Van Oijen is al sinds 1980 werk-zaam bij Naturalis als conservator van de Japanse vissencollectie van de van oorsprong Duitse arts Philipp

Franz von Siebold (1796 – 1866). ‘Siebold was ingehuurd door de

Nederlandse overheid om de Japan-se flora en fauna te documenteren. Zijn interesse lag in eerste plaats bij planten. Vogels en zoogdieren kwa-men erna. Hij deed minder onder-zoek naar vissen omdat ze moeilijk te conserveren waren, en omdat hij hun kleuren, die onmisbaar waren voor een goede bepaling van de soortnaam, wilde laten vastleggen door een tekenaar. De enige Japanse kunstenaar aan wie hij dat werk toe-vertrouwde was Kawahara Keiga. Die aquarellen zijn nu voor het eerst te zien.’

Van Oijen benadrukt dat tekenin-gen nog steeds heel belangrijk zijn. ‘Want op een foto kun je nooit alle details zo mooi en scherp laten zien.

Shaking Godspeed, met vlnr drummer Maarten Rischen, bassist-organist Paul Diersen en zanger-gitarist Wout Kemkens. Foto Sander Baks

Vissen in sterk water

Je kunt ook de vinnen opspannen, in een foto kan dat niet.’

In totaal heeft Kawahara 256 keer een vis getekend. Vijftig tekeningen zullen de tentoonstelling opsieren. De tekeningen zijn ook zo bijzon-der vanwege de aantekeningen op de platen van de zoöloog Hermann Schlegel - die de tien geboden voor biologische tekeningen uiteenzette – met wie Siebold in Leiden samen-werkte. ‘Hij zag verschillen tussen de tekeningen en de meegezonden vis-exemplaren. Die zette hij erbij.’

Vissen conserveren, hoe doe je dat eigenlijk? ‘Droog of nat. Droog bete-kent dat je ze opensnijdt, al het vlees en de botjes eruit haalt – behalve de kop, anders vervormt die – en hem dan vult. In Siebolds tijd stopten ze er vlas of hennep in.’

Nat conserveren betekent vissen op sterk water zetten. ‘Siebold ge-bruikte arak, rijstwijn met een alco-holpercentage van 20 procent. Het is een wonder dat die vissen destijds

heelhuids in Leiden zijn aangeko-men. Tegenwoordig conserveren we vissen op 70 procent alcohol.’

Voor deze tentoonstelling komt er in het Sieboldhuis aan het Rapen-burg zelfs een aquarium met echte goudvissen en de nationale vis van Japan, een dwergkoi.

Natuurtekenaars van Natura-lis komen tekenworkshops geven. Ook aan de kleintjes is gedacht: Van Oijen heeft zelf een paar tekeningen van Kawahara overgetrokken voor kleurplaten.

Wat is de favoriete vis van de con-servator? ‘De Ostichthys japonicus. Het opgezette exemplaar heeft een staartvin die een beetje vervormd is, en de staartvin op Keiga’s tekening is hetzelfde. Van deze soort hebben we dus het exemplaar dat 180 jaar gele-den door Keiga getekend is.’

van Haai tot koi Sieboldhuis, 6 april t/m 8 juli € 7-4

Koi Denappelvis Aziatische schaapskop. Aquarellen Kawahara Keiga

Cultuur


Agenda

‘Wonder dat ze heelhuids aankwamen’

‘Ik kan iedereen horen plassen’ Catrin Simons (23), derdejaars EngelsHuis: LA’MA (Lange Mare 54)Bewoners: 5 meisjes, één oudere manGrootte: 15 m2

Huur: €275,-, inclusief

Wie is die oudere man met wie je samenwoont? Je huisbaas? ‘Nee, hij was er al toen ik hier introk. Hij is ooit in Leiden gaan studeren en woonde hier al voordat het een studen-tenhuis werd. Nu wonen we met hem samen. Hij is heel lief want hij onthoudt al onze verjaardagen, al kan dat ook eng overkomen. Hij douchet altijd stipt om 12 uur ‘s middags, en is werkloos. Hij doet ook er ook altijd heel lang over om de straat over te steken, omdat hij bang is.’

En als het hem uiteindelijk lukt over te steken, waar gaat hij dan heen? ‘Naar het casino in Scheveningen.’

Goed…vertel eens over je huisbaas? ‘Die zie ik zelden. Hij komt alleen als je hem belt als er iets stuk is. We mogen ook een heleboel niet van hem. We hebben bijvoorbeeld geen wasma-chine omdat hij denkt dat dan heel Leiden bij ons de was komt doen.

'Posters ophangen mag niet, "want dan fikt het huis af". En we wilden een keer bij het raampje boven de voor-deur kerstlichtjes ophangen, maar dat mocht ook niet. “Jullie weten donders goed dat het hier geen bordeel is”, zei hij.’

Mag je wel een interview over dit huis geven? ‘Haha, geen idee. Waarschijnlijk niet.’

Je kamer zit naast de Marekerk. Veel geluidsoverlast? ‘Ja. Elke zondagochtend om tien uur word ik wakker van de kerkklokken. Ik ben er inmiddels aan gewend, maar dan nog is het irritant. De akoes-tiek van dit huis is ook denderend, trouwens.’

Vertel! ‘De wc zit naast mijn kamer, ik kan iedereen horen plassen. Ik deel die wc met twee anderen. Ik heb ooit geopperd een draagbaar radiootje in

het toilet te zetten, zodat als je moet, je wat tegengeluid hebt. Dat idee is tot nu toe niet aangeslagen. Blijkbaar vindt iedereen dat ze geruisloos plassen.’

Hebben jullie nog huisdieren? ‘Nee. Tenzij je Mr. Moth meetelt, de platgeslagen mot die boven onze trap zit geplakt.’

Je zit behoorlijk ingebouwd tussen de daken van de huizen om je heen. Heb je een vluchtroute? ‘Niet echt. Als het moet, stap ik het dak op en wacht ik tot iemand me komt redden.’

DOOR JUDITH LAANEN

Hart van kleiIk had wel eens van Ai Weiwei ge-hoord. De Chinese kunstenaar werd bekend als ontwerper van het Olympi-sche vogelnest, nog bekender om zijn kat- en muisspelletjes met de Chinese overheid.

Bij een tentoonstelling in Tilburg staar ik naar de bomen van Ai Weiwei. Elke boom is gemaakt van tien an-dere bomen. Ik kijk naar een bal van krukjes uit de Qing-dynastie, naar een carrousel van aan elkaar gelaste fiet-sen en naar een grijs tapijt van zon-nebloempitten. Volgens het bordje zijn het miljoenen handbeschilderde por-seleinen beeldjes. Een jaar lang is er door 1600 Chinese arbeiders aan die krengen gewerkt. Het bordje naast de pitten gebiedt me een meter afstand te houden, maar ik wil er dolgraag eentje pakken, om er vervolgens mijn tanden op te breken. Ik zou Ai een foto sturen van mijn halve voortand en hij zou er om lachen. Als ik dichterbij kom, kijkt een bewaker me lief aan, maar zijn glimlach weet de waarschuwing net niet aan het zicht te onttrekken: waag het niet nog een stap te nemen.

Zo komt het dat ik een week later in Den Haag het Movies that Matter-festival bezoek, in de hoop dichter bij Ai Weiwei te komen. Tijdens de film Never Sorry van filmmaakster Alison Klayman ligt de zaal regelmatig in een deuk. Het leger buitenlandse journa-listen dat Ai inzet om zijn doelen te bereiken, is schrikbarend groot. Dit is misschien nog wel meer confronterend dan de Chinese overheid zelf: deze verschijnt meestal in de gedaante van een slapende tiener die voor het huis in een grijs busje de wacht houdt.

Al snel vraag ik me af wat er gebeurt als ik koningin Beatrix in het openbaar voor gordijnenkut uit zou maken, of voor befteckel. Een waxinelichtje gooien is al genoeg, zo heb ik begre-pen. Mocht een Nederlandse agent mij vervolgens oppakken, wat zou er dan gebeuren als ik de zonnebril van zijn hoofd afgris? Als ik een camera in zijn neusgat duw, terwijl twintig van mijn vrienden er met hun mobieltjes omheen staan te filmen? Na de film is er een debat, maar – misschien is dat gepast bij door Amnesty georgani-seerde activiteiten – er staat niets ter discussie.

Naast filmmaakster Klayman heeft de organisatie een Tibetactiviste opge-trommeld. Ze stroopt een paar schoon-maakhandschoenen op en haalt een roze hart van klei uit een koelbox. Ze heeft het gemaakt voor alle Falun Gong-leden waarvan de Chinese over-heid de organen uit het lichaam sneed om deze aan rijke westerlingen te ver-kopen.

Een Uyghurse man doet alsof hij de filmmaakster een vraag wil stellen, maar grijpt snel de microfoon om een eindeloos verhaal op te hangen over de rellen in Xinjiang. Een man met een witte lange paardenstaart, gehuld in een shirt met de tekst ‘Genochina’ klampt zich aan voormalig China-cor-respondent Floris-Jan van Luyn vast. Met laatstgenoemde zou ik graag pra-ten, maar de zaal is te klein voor het scala aan belangen. Toch gezellig, zo’n avondje met andere China-geïnteres-seerden.

PETRA MEIJER


Bandirah

00:25 PMKamervragen

Foto Taco van der Eb

Mare 25

Documents

Transcript of Mare 25