Manufacturing Consent:Changes in Labor Process under

Monopoly Capitalism

Michael Burawoy

Jana De Zutter2Ba Sociologie

Michael Burawoy

• Participerende observatie

• Globalisering: standpunt arbeiders

• Kapitalisme in Rusland

• Theoretisch ondersteunde methodes

• Marxisme

Manufacturing Consent

• Vergelijking tussen– Studie van D. Roy uit 1945– Studie van M. Burawoy uit 1975

• Participerende observatie

• Kwalitatieve beschrijving van het leven in een machinewerkplaats

Structuur

• Management

• Arbeiders– Voormannen / ploegbazen– Gewone arbeiders / machinearbeiders– Hulparbeiders

• Inspecteurs• Chauffeurs• Planners

1945 1975

• Verschuiving van het conflict– Management vs. arbeiders

Arbeiders vs. arbeiders

Resultaat van twee verschuivingen– Vermindering autoriteit ploegbaas/voorman– Vermeerdering autoriteit ‘hulparbeiders’

Vermindering autoriteit management

• Verdeling van meer ploegbaasfuncties over gespecialiseerd personeel (planners)

• Technische veranderingen

arbeiders handhaven nieuwe autoriteiten; nieuwe evenwichten

Hulparbeiders

• Geen stimulans om machinearbeiders te helpen om productieniveau op peil te houden

• Doelstellingen stemmen niet overeen met doelstellingen van machinearbeiders

• Vermindering aantal hulparbeiders overwerkt / overbelast

Making Out – a game workers play

• Productieniveau hoog

• ‘spel’

• Doel: individueel bepaald

• Sociale relaties

• Extern opgelegde relaties

• Manipuleren van relaties

• Verveling tegen gaan

Relatie arbeider - hulparbeider

• Arbeiders krijgen taak

• Op zoek naar blauwdrukken

• Kans op vertraging: geen medewerking van persoon die blauwdrukken beheert

• Vertrouwen winnen

Relatie arbeider - hulparbeider

• Ook vertrouwen winnen van chauffeurs

• Verantwoordelijk voor overbrengen van voorraden

• Chauffeurs werken niet altijd even goed mee frustratie onder arbeiders– Voormannen inschakelen?– Zelf taak van chauffeur uitvoeren?

Situatie in 1945

• Iedereen kent iedereen

• Chauffeurs leverden vóór er om werd gevraagd

• Indien moest worden gewacht– ‘Making out’– Anderen helpen

Relatie arbeider - hulparbeider

• Eerste afgewerkt stuk: controle door inspecteur – label ‘OK’

• Conflict inspecteur – arbeider: kwaliteit – kwantiteit

• Inspecteur verantwoordelijk

Relatie arbeider - hulparbeider

• Inspecteur afhankelijk van arbeider: er moet kwalitatief werk worden geleverd

• Mogelijk conflict: arbeider ‘fraudeert’ met OK-label

• Bemiddeling voorman

‘Making out’ of niet?

• Ok-label ‘Making out’ of niet?

– Makkelijke taak: • hard werken• eventueel reserves aanleggen (meer dan 140%

produceren)• eventueel frauderen met prikklok

– Moeilijke taak: rustig werken

Belangrijke verandering in 30 jaar

• Oudere werknemers benadrukken verbeteringen: machines en gereedschap

• Roy: 2 soorten opdrachten: – ‘gravy’ (losse cijfers)– ‘stinkers’ (strakke cijfers)

• Burawoy: 1 soort opdracht:– ‘gravy’

Rol van de voorman

• Bemiddelaar tussen arbeiders en hulparbeiders bij conflicten

• Nemen de arbeiders in bescherming bij kritiek van bovenaf

• Zorgen er voor dat de productiecijfers niet te hoog worden

Relatie voorman - arbeiders

• De voorman is tot op zekere hoogte afhankelijk van de arbeider voor de verwerking van belangrijke opdrachten

• Gevolg: uitwisselingsrelatie tussen voorman en arbeider (voor wat, hoort wat)

Relatie voorman - arbeiders

• Double Red Card: een kaart die de verloren tijd van arbeiders wegwerkt zonder de schuld aan de arbeider te geven en dat aan een cijfer van 120%

Relatie voorman - arbeiders

• Voormannen kozen vaak de kant van de arbeiders als de cijfers strak waren en ’making out ’ niet mogelijk was.

• Toch waren arbeiders argwanend t.o.v. voormannen.

• Doorslaggevend voor de populariteit van voormannen was de aard van hun relatie met de planners.

Relatie voorman - arbeiders

• 1945: voormannen konden niet goed overweg met de gemakzucht van de arbeiders wanneer geen ‘making out’ mogelijk was.

• 1975: voormannen aanvaardden dit gedrag

Relatie voorman - arbeiders

• Verenigde arbeiders (vakbondsleden) waren minder vijandig t.o.v. voormannen.

• Ze toonden ook een grotere onafhankelijkheid t.o.v. voormannen

De organisatie van de werkvloer

• De verschillende relaties tussen de werknemers zijn te manipuleren in functie van het ‘making out’

• Sociale relaties tussen arbeiders onderling ook belangrijk

• Alle gesprekken gaan over ‘making out’

• Deze vaststelling is tussen 1945 en 1975 niet veranderd

Werkvloercultuur = ‘making out’

• Op de werkvloer draait alles rond ‘making out’

• Arbeiders die hieraan niet meedoen hebben geen enkele status

• Enkel d.m.v. ‘making out’ kunnen sociale contacten worden gelegd

De verspreiding van het conflict

• De organisatie van de fabriek zelf zorgt ervoor dat ‘making out’ mogelijk is

• ‘Making out’ =basis van werkvloercultuur

• Maar ‘making out’ zorgt ook voor verschillende conflictpatronen

Uitwerking conflictpatronen

• Stukloon zorgt enerzijds voor een zekere vrijheid van de arbeider, anderzijds voor competitie.

• ‘Making out’ zorgt soms voor conflicten tussen arbeiders en hulparbeiders.

• Arbeiders doen taken van hulparbeiders dan soms zelf.

• Management toleert dit niet en legt strikte regels op tevergeefs, want er heerst nog steeds chaos

Uitwerking conflictpatronen

• Het hoger management erkent het belang van hulparbeiders niet en vermindert hun aantal– Vb.: minder inspecteurs om evenveel stukken

te controleren wrevel tussen arbeiders en inspecteurs (hulparbeiders)

• M.a.w. conflicten tussen arbeiders en management worden conflicten tussen arbeiders en (hulp)arbeiders onderling

Uitwerking conflictpatronen

• Logica: conflicten met management grotere samenhorigheid onder de arbeiders

• Realiteit anders: conflicten met management wrevel binnen arbeidersgroep

verschuiving van hiërarchische overheersing naar kleinere conflicten

Burawoys verklaringen:

1. Naoorlogse omstandigheden meer hulparbeiders beschikbaar

2. 1975: arbeiders gunstiger gestemd t.o.v. management

3. 1975: fabriek: deel van een grote corporatie beter bestand tegen tegenslagen arbeiders beter behandelen

4. Vorming van vakbonden was in 1945 nog niet zo voltooid als in 1975 + herinnering aan de slechte tijden van vóór WO II

Wat stelt Burawoy dus vast?

• De theorie van intensivering van de arbeid en toename van leidinggevende controle door scheiding van ontwerp en uitvoer, wordt door deze veraderingen niet ondersteund

• Wel: uitbreiding zelforganisatie van arbeiders

Het arbeidsproces als een spelletje

• Sociologen spreken zichzelf tegen:– Enerzijds erkenning van het feit dat ‘making out’

psychologische en sociale voldoening schenkt– Anderzijds ondermijnt het spel volgens hen de

eensgezindheid en dus ook het management

• Volgens hen creëren arbeiders dus autonoom een cultuur die zich tegen het management richt

• Empirisch bewijs voor deze stellingen is erg zwak, wegens ontbreken van een theoretisch kader

Relevantie van ‘making out’

• Relevantie van een spelelement in het arbeidsproces gaat verder dan alleen maar ‘making out’

• Zolang er een spelelement is, berusten arbeiders in hun ondergeschiktheid

• M.a.w. niet het geldgewin is de drijfveer, maar wel de strijd tegen verveling, vermoeidheid, … of gewoon het plezier van het spel

Conclusies:

• Creatie van een vorm van spel in het arbeidsproces draagt bij tot het verbergen en veiligstellen van surplusarbeid

• De aanwezigheid van een spel maakt dat we regels aanvaarden de aanwezigheid van kapitalisme maakt dat we haar opgelegde (beperkte) keuzes aanvaarden

Conclusies:

• Kapitalisme beheerst ons leven als een spel alternatieven worden afgeschreven als utopie

• Scheiding van ontwerp en uitvoering loopt gelijk met uitbreiding van keuzes binnen steeds smallere grenzen

die laatste tendens zorgt voor aanvaarding en degradatie van het werk

minder conflicten

Conclusies:

• Betere machines, soepeler cijfers, de mogelijkheid tot frauderen, … zorgen ervoor dat ‘making out’ mogelijk is.