Duurzame energiebeleid in Maleisië Volgens de National Energy Balance 2014, bestond de energiemix

van Maleisië in 2014 uit 43,9% gas, 43,2% kool, 8,7% waterkracht,

2,8% olie en 0,5% andere hernieuwbare energiebronnen. Het

aandeel duurzame energie is dus nog verwaarloosbaar. Als het aan

de Maleisische overheid ligt, komt daar snel verandering in.

Maleisië heeL als doel om in 2020 11% van de energie duurzaam te

produceren. De afgelopen jaren zijn er meerdere maatregelen

genomen om de energietransitie te versnellen. Sinds eind 2011 heeL

Maleisië feed-in tarieven (FiT) voor duurzaam opgewekte energie.

Deze feed-in tarieven behoorde tijdens de invoering tot de hoogste

ter wereld, maar is de afgelopen jaren afgenomen door de

toenadering van netpariteit (waar de kosten voor het opwekken van

duurzame energie gelijk zijn aan de conventionele bronnen). Deze

subsidie komt uit een toelage van 1.6% op alle

elektriciteitsrekeningen. Om de lagere inkomensgroep te

beschermen, hoeven consumenten die minder elektriciteit

gebruiken dan 300 kWh per maand niet bij te dragen aan dit fonds.

De Sustainable Energy Development Authority (SEDA) is vanuit de

overheid opgericht om het feed-in systeem te implementeren en uit

te voeren. Naast de feed-in tarieven zijn belastingvoordelen

ingesteld voor investeringen in duurzame energie en worden

verschillende gelden verstrekt voor onderzoek op dit gebied.

Volgend jaar zal Maleisië het net energy metering system (NEM) voor

producenten met zonne-energie installaties met een capaciteit

kleiner dan 1 MW invoeren. Door dit systeem kunnen producenten

het deel van de elektriciteit dat ze niet zelf gebruiken terugleveren

aan het net en daar een terugleververgoeding voor krijgen. Dit

systeem moet de productie van zonne-energie een boost geven.

Meerdere partijen, waaronder onderzoekers van University of

Malaya, zijn sceptisch over de invoering van deze maatregel, gezien

de lage elektriciteitsprijs in Maleisië. Zo zullen de producenten een

bedrag van tussen 0.22 en 57 sen/kWh (0,04-0,11€/kWh, a^ankelijk

van het maandelijks gebruik) besparen, waardoor de investering in

de installatie zichzelf maar langzaam terugverdient. Een soortgelijk

maatregel wordt in diverse Europese landen al gebruikt, waar het,

door significant hogere elektriciteitsprijzen, wel een succesvolblijkt.

In Zuidoost Azië is Maleisië het eerste land dat een dergelijk systeem

implementeert. Producenten die installaties groter dan 1MW willen

uitbaten, vallen onder een nieuw feed-in systeem, waarbij de tijdens

de aanvraagprocedure op gewenste tarieven moet worden geboden.

Maleisië zet stappen richting duurzame energievoorziening

Maleisië is, als grootste exporteur van olie en gas in de regio, van oudsher zeer a9ankelijk van fossiele brandstoffen. De olie- en

gasindustrie is met een bijdrage van 20% aan het bruto nationaal inkomen een belangrijke motor voor de Maleisische economie.

Desondanks zet Maleisië ook steeds meer in op duurzame energie om minder a9ankelijk te worden van de fossiele energiebronnen

en om klimaatverandering tegen te gaan. Het potentieel van Maleisië voor duurzame energie is dan ook substantieel: de equatoriale

locatie van Maleisië biedt veel kansen voor het op grote schaal opwekken van zonne-energie. Daarnaast zijn er, mede vanwege de

palmolie-industrie, grote hoeveelheden biomassa beschikbaar die gebruikt kunnen worden voor het opwekken van bio-energie.

Nieuwe wet- en regelgeving moeten de transitie naar een duurzame energievoorziening in Maleisië een extra push geven.

Zonne-energieMaleisië heeL veel potentieel voor het produceren van zonne-

energie. De zon schijnt in Maleisië redelijk vaak en sterk, met een

gemiddelde jaarlijkse instraling van 1643 kWh/m2. Het hete en

vochtige klimaat van Maleisië is echter problematisch voor de

zonnepanelen aangezien de zonnepanelen snel achteruitgaan in dit

klimaat. De ontwikkelingen in fotovoltaïsche zonnecellen

(photovoltaic solar cells; PV) gaat echter snel en focust zich

momenteel op het ontwikkelen van zonnepanelen voor veel

verschillende klimaatzones en omstandigheden. Zo worden

zonnepanelen ontwikkeld die geschikt zijn voor berggebieden,

steden en kustgebieden. Het hete en vochtige klimaat van Maleisië

zal in de nabije toekomst dus hoogstwaarschijnlijk geen

belemmering meer vormen voor het op grote schaal produceren

van zonne-energie. Maleisië profiteert ook op andere manieren van

de wereldwijde interesse in zonne-energie. Het land was in 2016 na

China en Taiwan de grootste producenten in PV en streeL ernaar

om in 2020 de op een na grootste producent ter wereld te worden

van zonne-energiesystemen. Deze industrie was in 2016, volgens de

Malaysian Investment Development Authority, ruwweg 400 miljoen

USD waard.

Figuur 1: Gemiddelde dagelijkse zoninstraling (MJ per m2) in Maleisie

(Mekhilefa et al., ’12)

BiomassaPalmolieplantages bedekken ruim 15 procent van het landoppervlak

van Maleisië en produceren, naast palmolie, ook grote

hoeveelheden reststromen, zoals palmbladeren,

palmboomstammen, lege vrucherossen (empty fruit bunches; EFB),

palmpitschillen, mesocarpvezels en afvalwater van de

palmoliemolen (palm oil mill effluent; POME). Deze reststromen

zorgen voor vervuiling, maar kunnen met de juiste technologieën

omgezet worden in bio-energie of hoogwaardigere producten zoals

chemicaliën, polymeren en plastics.

Sinds 2014 moeten alle nieuw gebouwde palmolie-molens in staat

zijn om het biogas af te vangen dat door de vergisting van het

afvalwater vrijkomt. Oudere molens moeten voor 2020 aan deze eis

voldoen. Deze maatregelen vormen een belangrijke drijfveer achter

de biomassa markt in Maleisië. Toch groeit het aantal

biomassaprojecten maar langzaam. Dit komt onder andere doordat

de molens vaak op afgelegen plaatsen liggen zonder aansluiting op

het elektriciteitsnet of slecht wegennetwerk. Het vervoer van de

biomassa naar biomassacentrales of het aansluiten van de

installaties op het elektriciteitsnet is daarom vaak (nog) niet

kostenefficiënt.

Verder zet de Maleisische overheid sterk in op biobrandstoffen met

de National Biofuel Policy 2006. Dit beleid is gericht op de

ontwikkeling van standaarden voor biodiesel, het testen van

biobrandstoffen door overheidsvoertuigen en de verkoop van

conventionele diesel bijgemengd met biodiesel, om zo Maleisië een

leidende rol te laten spelen op de wereldwijde biobrandstofmarkt.

Het merendeel van de Maleisische biodiesel wordt echter

geproduceerd van palmolie, wat geclassificeerd is als ‘eerste

generatie’ biobrandstoffen. De Europese Commissie heeL

voornemens geuit om het gebruik van deze klasse biobrandstoffen

tot 2020 uit te faseren, omdat deze producten concurreren met de

voedselproductie. Dit kan grote gevolgen hebben voor de

afzetmarkt van de afzetmarkt van de biobrandstoffen, waardoor

Maleisië samen met Indonesië een lobby is begonnen voor de

acceptatie van deze brandstoffen door de EU.

Sinds begin 2017 is het Partners in International Business (PIB)

consortium Palmares op het gebied van palmoliebiomassa actief in

Maleisië. De PIB Palmares is een publiek-privaat programma dat

een cluster van Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen helpt

bij het opzeeen van nieuwe samenwerkingsverbanden met

bedrijven en kennisinstellingen in Maleisië en het betreden van de

biomassamarkt om zo bij te dragen aan een duurzame palmolie-

industrie. De PIB is een driejarig programma dat bestaat uit drie

componenten: overheidssamenwerking, kennisoverdracht en

bedrijfsleven. Binnen deze drie onderdelen worden verschillende

activiteiten georganiseerd, zoals matchmaking events, gezamenlijke

R&D-programma’s en technologiemissies. Inmiddels hebben zeven

partijen zich bij de PIB aangesloten: ECN, DMT Environmental

Technology, Wageningen Research & University, Royal Dahlman,

Blackwood Technology, Paques en Wieeveen+Bos. Het cluster staat

open voor nieuwe bedrijven en onderzoeksinstellingen die graag de

Maleisische biomassamarkt willen betreden of

onderzoekssamenwerkingen op dit gebied willen opzeeen.

Mariene energieGrootschalige inzet van mariene energie, zoals getijdenenergie en

golfenergie, lijkt voor Maleisië op dit moment economisch niet

haalbaar. De verschillen in getijden, de zeestromingen en de

gol^oogtes zijn gering in de Maleisische zeeën. Zo is het verschil

tussen eb en vloed op de meeste plekken maar rond de 2 meter en

maximaal 4 meter. Het Noordelijke deel van Sabah heeL volgens

onderzoek het meeste potentieel voor golfenergie. Golfenergie

installaties zouden in dit gebied 160kW/m kunnen genereren.

Veelbelovende cijfers, maar nog lang niet hoog genoeg om in

Maleisië te kunnen concurreren met fossiele brandstoffen en

andere vormen van duurzame energie zoals zonne-energie. In 2014

hebben Green Power Solutions en Current2Current International

een MoU getekend om gezamenlijk een 10MW getijdenenergie

installatie te ontwikkelen. Op dit moment zijn ze echter nog bezig

met het in kaart brengen van de mogelijkheden voor

getijdenenergie op verschillende plekken in Maleisië, om een

besluit te kunnen nemen over waar ze de technologie willen

plaatsen.

Ook is het Franse scheepsbouwer DCNS, in samenwerking met het

OTEC centrum van Universiti Teknologi Malaysia, bezig om een

haalbaarheidsonderzoek uit te voeren voor een Ocean Thermal

Energy Conversion installatie op het eiland Layang-Layang,

Op deze locatie, op de rand van de Sabah Trog, is een

temperatuurverschil van ongeveer 20 graden te vinden tussen de

bovenste en onderste waterlaag. Dit verschil kan gebruikt worden

voor het opwekken van elektriciteit of het ontzilten van zeewater.

Het koude water kan worden gebruikt voor de koeling van

gebouwen of kassen, waarmee een breder scala aan

landbouwproducten kunnen worden verbouwd in de tropen.

WaterkrachtWaterkracht wordt in Maleisië al tientallen jaren gebruikt voor het

opwekken van elektriciteit, vooral door middel van hydro-

elektrische dammen en steeds vaker in de vorm van zogenaamde

mini-waterkrachtinstallaties (capaciteit tot 30MW). In april 2017

telde de totale geïnstalleerde capaciteit van alle

waterkrachtcentrales meer dan 5,4 GW. Voornamelijk de staat

Sarawak is erg geschikt voor waterkracht door de vele regenval en

het uitgebreide netwerk van rivieren. Door de sociale impact van de

bouw en werking van de hydro-elektrische stuwdammen en de

nadelige gevolgen voor het milieu is waterkracht controversieel. In

2010 zorgde de 2.400 MW Bakun hydro-elektrische dam in Sarawak

voor een overstroming in een gebied ter grooee van Singapore. Het

roeen van de vegetatie na zo’n overstroming zorgt voor de uitstoot

van veel broeikasgassen. Naast de nadelige gevolgen voor het

milieu, hebben de dammen ook sociale gevolgen. Voor de bouw

van de Bakun stuwdam moesten naar schaeing tienduizend mensen

verhuizen. Mini-waterkracht installaties hebben minder grote

impact op het milieu en vergen minder investeringen. Daarnaast

kunnen zij een uitkomst bieden voor de lokale bevolking. De kleine

installaties worden geplaatst in rivieren in rurale gebieden die niet

aangesloten zijn op het elektriciteitsnet om zo bij te dragen aan de

elektrificatie van geïsoleerde plaeelandsgebieden. Mini-hydro valt,

in tegenstelling tot hydro-elektrische dammen, wel onder het

FiT-systeem. Om minder a^ankelijk te worden van fossiele energie

zullen de komende jaren ook nieuwe hydro-elektrische dammen

aangelegd worden. In 2030 wil de Maleisische overheid 6 GW aan

waterkracht installaties draaiende hebben.

WindenergieDe windenergiesector is nog onderontwikkeld in Maleisië. Door

karakteristieke lage windsnelheden door de locatie ten opzichte van

de evenaar, gecombineerd met een gebrek aan betrouwbare

windsnelheidsdata, zijn nog maar weinig windenergieprojecten van

start gegaan. Twee demonstratieprojecten op het gebied van

windenergie bleken weinig succesvol. De windmolens op het eiland

Perhentian Kecil draaiden, volgens onofficiële rapporten, na een

jaar al niet meer, Redenen voor de negatieve uitkomsten van deze

windmolen waren te wijden aan de lage windsnelheden en diefstal

van onderdelen SEDA Maleisië voert momenteel een onderzoek uit

om de windpotentie in Maleisië in kaart te brengen, zodat

eenduidigere uitspraken over de daadwerkelijke mogelijkheden

voor windenergie (en mogelijke toekenning van feed-in tarieven

voor windprojecten) kunnen worden gedaan.

Figuur 2: Windmolens op het Maleisische eiland Perhentian Kecil (bron: razmahwata.

wordpress.com)

Onderzoek naar duurzame energie Binnen Maleisië vindt onderzoek plaats naar de toepassingen van

voorgenoemde duurzame energiebronnen. Zo hebben vrijwel alle

publieke universiteiten onderzoek naar de toepassingen van

biomassa (voor meer informatie zie dit artikel) en zonne-energie.

Zo hebben zowel de Maleisische campus van Noeingham University

als de Universiti Sains Malaysia een Centre for Renewable Energy

opgericht voor technische ondersteuning, onderzoek en educatie

over duurzame energie. De onderzoekscentra focussen met name

op technologieën die geschikt zijn voor tropische gebieden, zoals

zonne-energie, biomassa, kleinschalige waterkracht en

windenergie. Onderzoek naar verschillende aspecten van de

toepassing van zonne-energie wordt uitgevoerd door bijvoorbeeld

Universiti Sains Malaysia, Universiti Putra Malaysia, Universiti

Tunku Abdul Rahman, Universiti Teknologi Petronas en SIRIM. Ook

vindt bij Universiti Teknologi Malaysia onderzoek naar mariene

energie plaats bij de Marine Technology Centre en Ocean Thermal

Energy Centre. Tegen de verwachtingen van goede

windenergiepotentie zijn toch onderzoekers in Maleisië bezig met

dit onderwerp. Een team van onderzoekers van de University of

Malaya ontwerpen een verticale as windturbine, welke beter zou

moeten werken onder condities met lage windsnelheden.

Kansen voor NederlandDe energieproductie in Maleisië is nog steeds erg a^ankelijk van

fossiele brandstoffen. Ondanks dat het belang van hernieuwbare

energie al jaren door de overheid wordt onderschreven, gaat de

transitie naar een duurzame energiemix langzaam. Het is afwachten

of de nieuwe overheidsmaatregelen duurzame energie een push

kunnen geven. De meest interessante duurzame energiebronnen

lijken zonne-energie en biomassa. Binnen deze gebieden liggen

ook de belangrijkste kansen voor Nederlandse partijen in de

duurzame energiesector in Maleisië. Daarnaast biedt het

uitgebreide riviernetwerk in Maleisië kansen voor Nederlandse

bedrijven die stromingsturbines leveren. De Maleisische overheid

probeert het portfolio te verbreden en kijkt naast zonne-energie,

energie uit biomassa en waterkracht ook naar het potentieel van

windenergie en mariene energie.

Zo is er bij het OTEC Centre van UTM nog veel expertise op het

gebied van geïntegreerde ontziltingsinstallaties, drijvende

platforms en kennis over nutriënt-rijk zeewater, en is bij de

University of Malaya kennis over de exploitatie en onderhoud van

windmolens gewenst. Met de nodige technologische ontwikkeling

kunnen deze duurzame energiebronnen in de toekomst wellicht

ook interessant worden voor Maleisië. Op dat moment zou

Nederlandse kennis en kunde in deze sectoren kunnen bijdragen

aan de ontwikkeling van deze technologieën in Maleisië.

Meer informatie?

Neem voor meer informatie contact op met de Nederlandse

ambassade in Kuala Lumpur, Maleisië, via: KLL-EA@minbuza.nl,

het Holland Innovatie Netwerk in Singapore en Maleisië, via

SIN-IA@minbuza.nl of kijk op de website

www.nederlandwereldwijd.nl/landen/maleisie

Bronnen

Voor de totstandkoming van dit artikel zijn de volgende websites en artikelen geraadpleegd:

National Energy Balance 2014, hNp://meih.st.gov.my/documents/10620/5bb0f85c-fc99-4743-a8a9-8ee0d65f1299 (geraadpleegd op 25 november 2016).

hNp://www.seda.gov.my/?omaneg=00010100000001010101000100001000000000000000000000&y=45&s=5744 (geraadpleegd op 25 november 2016).

hNp://www.renewableenergyworld.com/articles/print/volume-14/issue-5/solar-energy/malaysia-explores-its-renewables-options.html (geraadpleegd op 1 december 2016).

hNp://rmk11.epu.gov.my/pdf/strategy-paper/Strategy%20Paper%2017.pdf (geraadpleegd op 25 november 2016).

hNp://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S136403211500917X (geraadpleegd op 25 november 2016).

hNp://www.noNingham.edu.my/Research/Priority/MRPG/RenewableEnergy/RenewableEnergy.aspx (geraadpleegd op 9 december 2016).

hNp://www.wseas.us/e-library/conferences/2008/corfu/mnw/mnw69.pdf (geraadpleegd op 5 december 2016).

hNp://www.ukm.my/seri/institute-pro`le/ (geraadpleegd op 11 december 2016).

hNp://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S136403211500917X (geraadpleegd op 5 december 2016).

hNp://www.mida.gov.my/home/oil-and-gas/posts/ (geraadpleegd op 15 december 2016).

hNps://www.oxfordbusinessgroup.com/overview/sarawak-has-potential-be-major-energy-supplier (geraadpleegd op 16 december 2016).

www.iea-pvps.org/index.php?id=6&eID=dam_frontend_push&docID=3951 (geraadpleegd op 1 augustus 2017)

hNps://www.iea.org/policiesandmeasures/pams/malaysia/name-147424-en.php (geraadpleegd op 1 augustus 2017)

hNps://www.rvo.nl/sites/default/`les/2017/03/IA-Maleisie-Ocean-Thermal-Energy-Conversion.pdf (geraadpleegd op 31 juli 2017)

hNp://www.rvo.nl/`le/onderzoek-biobased-economy-maleisi%C3%AB (geraadpleegd op 2 augustus 2017)

Dit is een publicatie van:

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland

Prinses Beatrixlaan 2 | 2595 AL Den Haag

Postbus 93144 | 2509 AC Den Haag

T +31 (0) 88 042 42 42

F +31 (0) 88 602 90 23

E klantcontact@rvo.nl

www.rvo.nl

Deze publicatie is tot stand gekomen in opdracht van het ministerie

van Economische Zaken.

© Rijksdienst voor Ondernemend Nederland | augustus 2017

Publicatienummer: RVO-094-1701/FS-INT

De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) stimuleert

duurzaam, agrarisch, innovatief en internationaal ondernemen. Met

subsidies, het vinden van zakenpartners, kennis en het voldoen aan

wet- en regelgeving. RVO.nl werkt in opdracht van ministeries en de

Europese Unie.

RVO.nl is een onderdeel van het ministerie van Economische Zaken.