OOK IN DIT NUMMER:

LEKDETECTIE KOELINSTALLATIES

THEORIE BRUIKBARE ENERGIE

BEDRIJFSBEZOEK IN ITALIË

109e JAARGANG N

R 5 MEI 2016

IN DE PRAKTIJK

CHILLERS

MELD UW PROJECT NU AAN OPDAIKINAWARD.NL

RETHINK #45 WORDT DE DAIKIN AWARD

DE BELONING VOOR

UW VRVPROJECT?

RETHINK

#45

Heeft u een VRV-project waar u écht trots op bent? Zet uw project dan in de schijnwerpers

en ding mee naar de Daikin Award! Deze prijs beloont innovatieve en duurzame concepten.

Ofwel, totaaloplossingen waar de huidige markt behoefte aan heeft. RETHINK #45 is onze

oproep aan de branche om samen te werken en met elkaar tot de beste oplossing te komen

voor de markt. We hebben dezelfde doelen; samen zetten we ons in voor een aangenaam,

duurzaam en gezond binnenklimaat.

MEE DOEN AAN DE DAIKIN AWARD BETEKENT

Media-aandacht voor uw bedrijf

Kans op een trip naar New York

Kans op € 25.000,- in mindering op een volgend VRV-project

De kracht van koud en warm!

UNIECHEMIE

Uniechemie B.V. | Aruba 21 | 7332 BJ ApeldoornTelefoon 055 533 45 29 | Fax 055 533 37 29

www.uniechemie.nl

Koelen is een apart fenomeen. Weinig mensen hebben

er kennis van. Koelen is voor velen een middel, het geeft

hun onderneming een bestaan. Het lekkerste stukje

vlees, de mooiste bloemen of een heerlijk klimaat worden

gerealiseerd door middel van koelen. Maar koelen kan ook

verwarmen zijn. Ook hier zijn er vele toepassingen mogelijk.

Er zijn steeds meer situaties waarin verwarmen elektrisch

moet, bijvoorbeeld als er zonne-energie gewonnen wordt,

dan brengen koelen en verwarmen uitkomst.

De koeltechnische branche ziet deze uitdaging en weet

dat Uniechemie hierin haar toeleverancier is. Uniechemie

biedt het productenpakket dat compleet beantwoordt aan de behoefte van

installatiebedrijven die F-gassen gecertificeerd zijn. Ook voor wat betreft

de koudemiddelen HFK’s, HFO’s en de natuurlijke koudemiddelen. Naast

componenten beschikt Uniechemie over een eigen koudemiddelafvulstation

en unitbouw voor koelinstallaties en warmtepompen.

Traploos regelen van de koelcapaciteit heeft z’n nut bewezen. De kracht van de nieuwe Ecoline compressoren is het verbeterde rendement. De capaciteitsregeling met de nieuwe CRII cilinderkoppen is traploos regelbaar tussen 10% en 100%. Voor de aansturing biedt Uniechemie een zelf ontwikkelde combinatie aan met de Dixell stappenregelaar XC645CX. Dit is een uitgebreide regelaar met alarmregistratie, dynamische set-puntverschuiving en veel meer functies.Bitzer en Dixell, een veel beproefde en ideale combinatie!

UN 0

01

5

inhoud

Mei 2016

ADVERTEERDERSINDEX

ADVANSOR 21

AIRVIEW LUCHTBEHANDELING 33

AMBRAVA B.V. / SAMSUNG BIJSLUITER

BITZER KÜHLMASCHINENBAU 64

CARRIER AIRCONDITIONING BENELUX 11

CARRIER REFRIGERATION BENELUX 39

CENTRUM VOOR KOUDE- EN

KLIMAATTECHNIEK 61

CLIMALIFE DEHON 8

COOLENERGY 41

DAIKIN AIRCONDITIONING NETHERLANDS 2, 3

ENERGIE CONSULT HOLLAND 24

FAIRFIELD TECHNOLOGIES 41

GEA REFRIGERATION NETHERLANDS 53

ICEFISH 59

INTERCOOL TECHNICS 63

JOHNSON CONTROLS SYSTEMS & SERVICE 59

KUSTERS TECHNISCHE HANDELS-

ONDERNEMING 6

MIDEA NEDERLAND 27

MULTI IMPORT 33

PANASONIC BENELUX 61

PRINS TECHNICS 15, 47

SABROE PRODUCTS BENELUX 21

SMITSAIR JET SYSTEMEN 32

SPARKLING PROJECTS 43

STULZ GROEP 50

UNIECHEMIE 4

VRT-INTERNATIONAL 59

WESTERN AIRCONDITIONING 34

WIJBENGA, INGENIEURS- EN HANDELSBURO 34

OP BEDRIJFSBEZOEK IN ITALIË

16

KOELMACHINE VOOR WKO-CENTRALE NUON

22

ENERGIEGEBRUIK SNOEP-FABRIKANT FORS OMLAAG

25

ENERGIE GAAT NOOIT VERLOREN

35

SYSTEMEN EN SENSOREN VOOR LEKDETECTIE

44

VERDER IN DIT NUMMER:

07 VOORWOORD

08 NIEUWS

12 VERENIGINGSNIEUWS

28 INVERTERTECHNOLOGIE

30 OPLOSSING OLIE PROBLEEM

40 KOELINSTALLATIE HOTEL

48 LUCHT MENGEN

51 VERS KOELEN IN BEWEGING

54 PROJECT NATUURLIJK KOELEN

56 BUITENLANDS NIEUWS

58 PRODUCTNIEUWS

62 COLOFON & VERWACHT

30

Making BETTER Air Conditioners

Gree Airconditioning Tel: 077-3540341 • www.gree.nl

Airconditioning

• WiFi Controle viaSmartphone-app

• Infrarood afstandsbediening

• I-Feel Sensor• 0.5 W Stand-by• Energiezuinig• Auto herstart

7

redactioneel

Uko Reinders Hoofdredacteur

Dat er nog veel te besparen valt bij koeling laat het artikel in dit

nummer over snoepfabriek Perfetti van Melle in Breda goed zien.

Sinds 2010 is het energiegebruik daar met maar liefst 80 procent

teruggebracht. De besparing komt vooral door aanpassingen in de koeling. In een

technisch blad als RCC K&L verwacht je te lezen dat een nieuwe koelinstallatie

voor deze enorme energiewinst heeft gezorgd. Deels is dat het geval. Maar deels

ook niet. De eerste stap die de fabrikant, van onder meer Fruittella en Mentos,

zette was de koelmachines in het weekend uit te zetten. Daarmee werd per week

8.000 kilowatt bespaard. Zo simpel kan het zijn. De titel van het artikel luidt: je ziet

pas wat je kunt besparen als je erop focust. Zo is dat ook bij het uitzetten van de

machines gegaan. Peter Marijnissen, manager buildings, sites and energy bij Per-

fetti van Melle, legt uit dat een vakbladartikel de aanleiding was om het energie-

gebruik van de fabriek in kaart te brengen. In dat artikel las hij dat een fabriek in

rust gemiddeld nog 50 procent van de energie gebruikt ten opzichte van in volle

productie. In het weekend wordt er bij Perfetti van Melle geen snoep gemaakt en

staan de machines stil. Koeling is dan niet nodig, dus werd besloten om de koel-

installaties uit te zetten.

De tweede stap die bij Perfetti van Melle werd gezet, was het installeren van een

frequentieregelaar die ervoor zorgt dat de koelmachines niet altijd op volle toeren

hoeven te draaien. Daar werd vooral van geprofi teerd in de winter, wanneer kou-

de buitenlucht de koeling een handje helpt. De stap daarna was de installatie van

twee koudwatermachines. De besparing zou nog gunstiger kunnen uitvallen als

meer restwarmte, die met de koudwatermachines wordt opgevangen, hergebruikt

kan worden. Op de fabriek zelf is de warmtevraag echter niet zo groot, maar als

de fabriek op het duurzame bedrijventerrein Park 20|20 in Hoofddorp had ge-

staan, was het wel mogelijk geweest om veel warmte af te geven. Bij dit project in

aanbouw, dat ik voor een artikel in vakblad Warmtepompen bezocht, worden uit-

eindelijk dertien panden met een warmte- en koudedistributienet op elkaar aange-

sloten. Dat net is weer gekoppeld aan een wko. De warmte van de snoepfabriek

zou in Hoofddorp goed van pas zijn gekomen voor een zorgcentrum met ouderen

die van hoge temperaturen houden.

Park 20I20 is nu nog een bijzonder project, maar ik kan me voorstellen dat een

netwerk waarmee huizen, kantoren en fabrieken warmte en koude uitwisselen in

de toekomst heel gewoon is. Als over pakweg twintig jaar een artikel wordt ge-

schreven over een fabriek die warmte afgeeft aan een bejaardenhuis, zal daar

vast ook met ‘zo simpel kan het zijn’ op worden gereageerd.

Zo simpel kan het zijn

Sinds 2010 is het energie-gebruik met maar liefst 80 procent te-ruggebracht

8

nieuws

www.climalife.dehon.com

110

105

100

95

R-40

4A

R-40

7A R-40

7F

R-4X

XA

R-44

8A (N

40)

90

Gecombineerde energie-efficiëntie*lage en gemiddelde temperatuur

LT (-30oC) en MT (-10oC)@ 45oC condensatie*33% van het geïnstalleerd vermogen bij LT en 67% bij MT

In %

ten o

pzic

hte

van R

-404A

BestBeter

STOP MET R-404A Wacht niet meer*, kies voor het beste!

Doe het nu

BEDOMPTE LOKALEN ONDANKS HIGHTECH VENTILATIESYSTEMEN

Scholieren zitten vaak in een bedompt

lokaal. Filters en batterijen worden niet

op tijd vervangen en storingen niet op-

gemerkt of opgelost. Of de ventilatie

maakt te veel herrie, waardoor leraren

het systeem uitzetten of de ramen ope-

nen. Dat meldt het Algemeen Dagblad.

Honderden basis- en middelbare scho-

len hebben hightech-ventilatiesystemen,

maar de leerlingen zitten lang niet altijd

in een fris lokaal. "Scholen kunnen er

niet goed mee uit de voeten", stelt Mar-

co van Zandwijk van het landelijk ken-

niscentrum Ruimte-OK in het AD. Het

ontbreekt onderwijsorganisaties meestal

aan kennis over het gebruik en beheer

van de technische snufjes. Het gevolg

is dat sommige oude, tochtige scho-

len nog frisser zijn dan de moderne ge-

bouwen met alle hightech apparatuur.

Dat constateerde adviseur Bas Knop-

per tijdens een onderzoek op ruim veer-

tig scholen. "Als je zo'n gebouw pot-

dicht maakt en de ventilatie niet goed

gebruikt, is het CO2-gehalte te hoog",

verklaart hij.

Mei 2016 9

De twaalfde IIR Gustav

Lorentzen Natural

Working Fluids vindt plaats

van 21 tot met 24 augustus

in het conferentiecentrum

van de Heriot-Watt Uni-

versity in de Schotse stad

Edinburgh. De conferentie

is gericht op een internati-

onaal publiek van profes-

sionals met interesse in

natuurlijke koudemiddelen,

zoals installateurs, onder-

zoekers, en fabrikanten en

aanbieders van installaties.

Het programma is inmiddels

ingevuld. De conferentie

wordt ondersteund door de

IIF/IIR-Commissies B1, B2,

D1 E1 en E2.

GUSTAV LORENTZEN CONFERENCE NATURAL WORKING FLUIDS IN AUGUSTUS

Tekort aan technici veroorzaakt stress op de werkvloerMeer dan driekwart van de technici wijst stress aan als grootste gevolg van het

kwantitatieve tekort aan technisch personeel. Dit laat ROVC, partner in trainingen

en opleidingen voor technisch Nederland, zien in de eerste editie van de TechBa-

rometer, een onderzoek uitgevoerd onder 1.231 respondenten uit de technische

branche. Het rapport geeft inzicht in de markt-, HR- en opleidingstrends binnen de

techniek. Naast stress wordt lagere kwaliteit van het werk (10%) als direct gevolg ge-

geven. In het onderzoek wordt teruggeblikt en vooruitgekeken naar het tekort aan

technici. Zo heeft 63 procent van de respondenten de afgelopen vijf jaar een tekort

ervaren. Dit werd zowel op kwalitatief als kwantitatief niveau gevoeld. Responden-

ten verwachten hier de komende vijf jaar ook nog mee te kampen (60%). Een slech-

te aansluiting van regulier onderwijs op het bedrijfsleven wordt aangewezen als de

belangrijkste oorzaak van het tekort (28%). Daarnaast speelt vergrijzing een belang-

rijke rol (22%). John Huizing, algemeen directeur van ROVC: “Het is niet meer dan

logisch dat medewerkers stress ervaren door het tekort aan technici. Maar dat het

percentage zo hoog ligt én de komende vijf jaar nog geen daling wordt verwacht,

onderstreept de urgentie. Stress is ongezond en leidt tot uitval van medewerkers,

onnauwkeurigheid en een slechte werksfeer. Genoeg redenen om in actie te komen.

De strijd om technisch talent is begonnen. Daarvoor moeten we de handen ineen-

slaan. Dat betekent een actieve houding van zowel het bedrijfsleven als het onder-

wijs. Samen kunnen we dit tekort een halt toeroepen.”

Op 7 juni 2016 vindt in

Veenendaal het Ne-

derlands Warmtepomp

Congres plaats. Tijdens dit

event kunnen adviseurs,

installateurs, woningcor-

poraties, projectontwik-

kelaars, opdrachtgevers

en andere partijen uit de

bouwkolom zich bij la-

ten praten over de nieuw-

ste ontwikkelingen rond

de toepassing van warm-

tepompen, realisatie van

klimaatdoelstellingen,

maar ook over economi-

sche waardevermeerde-

ring van vastgoed. Infor-

matie en inschrijven: www.

nederlandswarmtepomp-

congres.nl

WARMTEPOMP- CONGRES

10

nieuws

Eendaagse gratis training in opleidingscentrum in Hasselt

Bitzer Benelux biedt de mogelijkheid om

diverse trainingen te volgen in het spe-

ciaal daarvoor ingerichte opleidingscen-

trum te Hasselt. De standaardtrainingen

die worden aangeboden, zijn gericht

op meerdere doelgroepen en bieden

steeds gerichte kennis. Al naar gelang

ONDUIDELIJKHEID OVER DETACHERINGS- OF UITZENDCONSTRUCTIEWelke bedrijven kunnen gebruikmaken van de subsidierege-

ling praktijkleren? Een veelgestelde vraag waarbij vooral (in de

bouwsector) onduidelijkheid bestaat over de begeleiding van

bbl’ers. En eigenlijk is het antwoord heel simpel, stelt PNO

Consultants. Vastgesteld is dat het bedrijf dat de daadwerke-

lijke praktijkbegeleiding van de bbl’er op de werkvloer voor zijn

rekening neemt, degene is die aanspraak kan maken op sub-

sidie. Het is daarbij niet van belang of de bbl’er ook daadwer-

kelijk op de loonlijst staat. Dus ook als bbl’ers werkzaam zijn

via een detacherings- of uitzendconstructie komen zij in aan-

merking voor subsidie. Wel moet er sprake zijn van een geldige

praktijkovereenkomst tussen de leerling, het opleidingsinstituut

en het - door het SBB erkende - leerbedrijf dat de praktijkbe-

geleiding verzorgt. Opgesomd komt de organisatie dus in aan-

merking voor subsidie als:

er sprake is van een erkend leerbedrijf;

de bbl’er wordt begeleid op de werkvloer van het erkende

leerbedrijf;

het bedrijf medeondertekenaar is van de praktijkovereen-

komst.

Via de subsidieregeling praktijkleren stelt het ministerie van

OCW subsidie beschikbaar voor praktijkleerplaatsen. Het gaat

dan over leerwerkplaatsen in het schooljaar 2015/2016. Be-

drijven en instellingen die hiervan gebruik willen maken, kunnen

van 2 juni tot en met 15 september subsidie aanvragen. Net

als in 2015 is ook dit jaar 205 miljoen euro beschikbaar, waar-

bij de subsidie voor een volledige praktijkleerplaats kan oplo-

pen tot 2.700 euro.

de wensen van de klant, is het even-

eens mogelijk om trainingen op maat te

organiseren, zowel in het Nederlands

als in het Frans. De enthousiaste do-

centen zijn zowel theorie- als praktijk-

gericht en kunnen terugblikken op een

jarenlange ervaring in de koude- en kli-

maatbranche. De eendaagse intensie-

ve trainingen zijn kosteloos en worden

in groepen van maximaal vijftien deelne-

mers georganiseerd, zodat er steeds vol-

doende ruimte overblijft om op individue-

le vragen en thema’s in te gaan.

AIRCONDITIONING & VERWARMINGSOPLOSSINGEN

www.carrier.nlwww.carrier.be

12

KNVvK verenigingsnieuws

DAG VAN DE KOUDE

AGENDA

HIGHLIGHTS JAARVERGADERING

Op 20 april heeft de KNVvK haar jaarlijkse jaarvergade-

ring gehouden in het OTIB-gebouw in Woerden. Geluk-

kig konden ook dit jaar de jaarrekening en de begroting

voor 2016 weer worden goedgekeurd, en ook de lopen-

de zaken zijn naar tevredenheid van de leden behan-

deld. Hierbij de andere highlights:

WISSELING BESTUURSLEDEN

In totaal is afscheid genomen van een viertal bestuurs-

leden. De termijn van AB-leden Bart van der Wekken,

Edo Wissink en Jan Broeze zat erop en zij waren der-

halve niet herkiesbaar. Ook DB-lid Bernie Willems is ge-

stopt. Op passende wijze en met mooie woorden is af-

scheid van hen genomen, daarbij hebben zij de ‘KNVvK

Beer’ in ontvangst genomen!

Ook mogen we een tweetal nieuwe bestuursleden ver-

welkomen, en wel Joop Hoogkamer, als nieuwe pen-

ningmeester/secretaris en DB-lid, en René van Gerwen

als AB-lid. Beide heren zijn bekend en gerespecteerd

in de koeltechnische wereld en behoeven dan ook

nauwelijks introductie. De KNVvK is blij dat beide he-

ren hun kennis, netwerk en betrokkenheid willen inzet-

ten om de volgende stap met de KNVvK te kunnen ma-

ken! Nadere introductie volgt in een volgende uitgave

van RCC K&L.

START MET ‘NIEUW ELAN’

De nieuwe verenigingsmanager Etty de Boer presen-

teerde het project ‘nieuw elan’, dat tot doel heeft om

de KNVvK weer aantrekkelijk te maken voor jonge koel-

technische professionals. In haar betoog werd op aan-

trekkelijke wijze een context geschetst van de verande-

rende wereld met andere behoeften en wensen. Ook de

korte kenschets van de jonge generatie maakte duide-

lijk dat een andere positionering, tone of voice en aan-

pak nodig zijn om als vereniging aantrekkelijk te zijn

voor jonge professionals.

Meer specifieke info op de website www.knvvk.nl. Idee-en/opmerkingen/kanttekeningen graag aangeven via ettydeboer@knvvk.nl. Als je actief wilt meedenken/mee-doen, dan wordt dit zeer gewaardeerd!

Het onderwerp 'nanovloeistoffen als

koelmiddel' stond centraal tijdens

de Dag van de Koude. Het onder-

werp werd neergezet vanuit het be-

drijf Hydromx. Hydromx brengt na

jaren onderzoek een stabiele na-

novloeistof op de markt. De eerste

buitenlandse praktijkresultaten lij-

ken positief: tot wel 30 procent ef-

ficiency-voordeel. Vanuit de TU

Delft heeft Carlos Infante Ferreira

de wetenschappelijke bevindingen

op een rij gezet. Hij plaatste daar-

bij ook een aantal kanttekeningen

bij de positieve effecten van nano-

vloeistoffen. In de discussie kwam

naar voren dat de exacte samen-

stelling van de Hydromx-vloeistof

geheim is (en blijft). Meer onderzoek

onder Nederlandse koeltechnische

omstandigheden lijkt nodig om de

waarde van nanovloeistoffen reëel

te kunnen inschatten.

OPROEP

Tijdens de Dag van de Koude ont-

stond behoefte aan het onafhanke-

lijk testen van de Hydromx-nano-

vloeistof. De KNVvK wil hierin graag

faciliteren; daarom bij deze de op-

roep voor bedrijven en/of personen

die hierin geïnteresseerd zijn.

Aanmelden via ettydeboer@knvvk.nl voor 1 juni 2016.

7 juni Nederlands Warmtepomp Congres 2016, Van der Valk Hotel, Veenendaal

16 juni Congres Vers Koelen in Beweging, Wageningen University, Wageningen

21-24 augustus Gustav Lorentzen Conference, Heriot-Watt University in Edinburgh

13mei 2016

STEK verenigingsnieuws

DRUK BEZOCHTE UPDATE-BIJEENKOMSTEN

STEK heeft in april per regio Up-

date-bijeenkomsten gehouden.

Onderwerp: de gevolgen van de

nieuwe F-gassenregeling - en de

bijbehorende BRL 100 en 200 - voor

bedrijven in de koelsector. De vijf

bijeenkomsten werden zeer druk

bezocht. Dordrecht spande daarbij

de kroon: we mochten er bijna 100

aanmeldingen ontvangen.

BRL 100 – 200

Bij de uitleg over de BRL 100 en 200

is onder andere ingegaan op de ver-

antwoordelijkheden met betrekking

tot de F-gassenverordening. De ge-

trapte verantwoordelijkheid wordt

soms wat uit het oog verloren:

Europese wetgeving, geldt voor

alle 28 lidstaten.

Nederlandse invulling door

BRL100 en BRL200.

Keuringsinstanties voeren con-

troles uit op basis van BRL100.

STEK ondersteunt installateurs in

dit proces.

Onderneming krijgt certificaat na

goed doorlopen controle.

Personen krijgen een persoons-

certificaat op basis van een exa-

men conform BRL200.

BRL 100: VOOR ONDERNEMINGEN

De informatie over de BRL 100 richt-

te zich onder andere op het feit dat

kwaliteitsbeleid schriftelijk vastge-

legd moet worden. Daarbij moe-

ten bedrijven aantoonbaar verbete-

ren; bijvoorbeeld door aan te tonen

dat er minder lekkage was dan vorig

jaar. Ook klachten moeten aantoon-

baar correct afgehandeld worden.

Nieuw is ook dat het CO2-equivalent

op de balans en etiket erbij moet.

BRL 200: VOOR PERSONEN

Bij de BRL 200 Is onder meer uitge-

legd dat nu uitgebreide kennis no-

dig is van GWP-cijfers en dat deze

ook toegepast kunnen worden. Een

andere verandering is de grens tus-

sen certificaat categorie 1 en 2 nu

op basis van 5 ton CO2-equivalent

ligt in plaats van 3 kg. Wat niet ver-

andert is dat STEK exameninstelling

is en blijft voor de stationaire sector.

Geldigheid certificaten/diploma’s:

Het certificaat volgens de nieuwe

regeling blijft onbeperkt geldig.

‘Oude’ F-gassendiploma’s blijven

geldig.

Het oude CFK-diploma is niet

meer om te ruilen.

STEK-BEDRIJFSCERTIFICAAT

STEK is bezig het STEK-bedrijfs-

certificaat onder de Raad voor Ac-

creditatie te brengen. Dit houdt in

dat er een onafhankelijke toets op

de eisen en de wijze van controle-

ren van STEK door de Raad plaats-

vindt en het certificaat nog meer

aantoonbaar kwaliteit, duurzaam-

heid en veiligheid vertegenwoor-

digt. In de (nabije) toekomst wordt

het STEK-bedrijfscertificaat inge-

deeld in modules. U kunt dan bo-

venop de algemene STEK-eisen

(of een vergelijkbaar kwaliteitssys-

teem) enkele modules kiezen of

voor een totaal certificaat gaan met

F-gassen, EPBD en eventueel CO2.

Verder overweegt STEK bedrijfs-

certificaten te ontwikkelen voor

ammoniak en brandbare koudemid-

delen (koolwaterstoffen en HFO’s).

KEURINGSINSTANTIES

Tijdens de bijeenkomsten is ook

Kiwa als nieuwe keuringsinstantie

voor STEK geïntroduceerd. Naast

SGS INTRON kunnen bedrijven voor

STEK-certificering nu dus ook Kiwa

als certificeerder kiezen.

EPBD: KANSEN VOOR PERSONEN

ÉN BEDRIJVEN

EPBD-persoonscertificeringVanaf juni 2016 moet elk utiliteits-

gebouw met comfortkoeling (vanaf

12 kW) voorzien zijn van een EPBD-

inspectierapport. Deze inspecties

moeten uitgevoerd worden door ge-

certificeerde personen (inspecteur

EPBD-A en/of EPBD-B). Op dit mo-

ment is slechts een handjevol ge-

bouwen gekeurd. De EPBD-airco-

inspectie moet daarbij ook elke vijf

jaar herhaald worden.

EPBD-bedrijfscertificeringGebouweigenaren zoeken voor de

airco-inspecties betrouwbare en kwa-

litatieve leveranciers. U kunt zich pro-

fileren in deze markt met een EPBD-

bedrijfscertificaat. Met een aantal

bedrijven en onze keuringsinstan-

ties is STEK een traject gestart om

op korte termijn de eerste EPBD-be-

drijfscertificaten te kunnen afgeven.

Bij STEK kunt u terecht voor exa-

mens EPBD-A en B en voor EPBD-

bedrijfscertificering. Daarmee kunt

u de kansen die er in de markt lig-

gen, ook daadwerkelijk benutten.

Op www.stek.nl kunt u de presen-tatie of video-impressie van de bij-eenkomsten bekijken. Ook vindt u er meer informatie over de BRL 100 en 200 en EPBD.

14

NVKL verenigingsnieuws

LEDENVERGADERING NVKL IN WILDLANDS

MODEL-CONTRACT IN PLAATS VAN VAR

NVKL-KRINGBIJEENKOMSTEN GOED BEZOCHT

Op vrijdag 3 juni houdt de NVKL haar ledenvergadering in het nieuwe die-

renpark in Emmen, Wildlands Adventure Zoo. Een hagelnieuw safaripark

waar één van de NVKL-leden een groot deel van de koeling heeft verzorgd.

De dag start met de ledenvergadering om 10.00 uur. Daarna volgt een lezing

over hoe Wildlands is ontstaan. Wat is het verhaal achter de werelden van

Wildlands? En wat is het idee achter het nieuwe park en wat is de positie

in de markt? Het middagprogramma trapt af met een lunch en daarna volgt

natuurlijk een rondleiding door het safaripark. Het programma duurt tot cir-

ca 15.30 uur.

Aanmelden voor de ledenvergadering kan op www.nvkl.nl.

Veel bedrijven zitten te wachten op

een modelcontract dat de plaats

kan innemen van de VAR die gaat

verdwijnen. Binnen de Metaal &

Techniek is er een modelovereen-

komst gemaakt en inmiddels heeft

ook de belastingdienst deze goed-

gekeurd. Er komen twee overeen-

komsten, namelijk 'werk op locatie'

en 'in of vanuit eigen werkplaats'. In

de praktijk van alledag zal voor in-

stallateurs vooral het model 'werk

op locatie' van belang zijn.

Het model 'werk op locatie' is be-

doeld voor als de uitvoering van de

klus op het project of bij de klant

gebeurt. Als de uitvoering van de

klus vooral in eigen werkplaats ge-

beurt, komt het model 'in of vanuit

eigen werkplaats' in aanmerking. De

NVKL heeft de overeenkomst ‘werk

op locatie’ al beschikbaar gesteld.

Het model ‘in of vanuit eigen werk-

plaats’ komt binnenkort beschik-

baar.

VERHUIZING NVKLDe NVKL verhuist naar een andere

locatie in Zoetermeer. Vanaf 17 mei

zijn we te vinden op:

Zilverstraat 69

2718 RP Zoetermeer.

De overige adresgegevens blijven

ongewijzigd.

In de afgelopen periode zijn er zeven kringbijeenkomsten gehouden voor

alle installateurs binnen de NVKL. De bijeenkomsten zijn dit jaar beter be-

zocht dan ooit. Tijdens de bijeenkomsten zijn de komende veranderingen

in de F-gassenbedrijfscertificering toegelicht, die vanaf 1 juni volgens de

BRL100 worden geaudit. Ook zijn de nieuw ontwikkelde PED web-applica-

tie, de bedrijfs RI&E en de certificering voor natuurlijke koudemiddelen ge-

presenteerd.

16

chi l lers

PRODUCENT VAN CHILLERS EN SYSTEEMKLIMATISERING

Tekst: ing. Dick Havenaar

De fabriek van Rittal in Valeggio, Italië.

17Mei 2016

Andrea Lazzaro (links) en Elbert Raben controleren een 12 kW LCP-

rack in DX-uitvoering.

Luchtgekoelde chiller wordt getest.

18

bedri j fsbezoek

INNOVATIEPRIJS VOOR NIEUWE GENERATIE KOELAGGREGATEN Voor de meest efficiënte serie industriële koelaggregaten Blue e+ ont-

ving Rittal in maart 2016 de Innovationspreis Deutsche Industrie voor

'het beste product'. In het juryrapport werden onder andere de hoge

energie-efficiëntie, intuïtieve bediening middels een touch display, de

gestandaardiseerde communicatiepoorten en intelligente interfaces,

en monitoring op afstand genoemd. De verkiezing, georganiseerd door

vakblad Produktion en adviesbureau Staufen AG, werd dit jaar voor het

eerst georganiseerd. Het koelsysteem is energie-efficiënt dankzij inno-

vatieve hybride technologie. Mede door het gebruik van een heat pipe

ligt het energiegebruik tot 75 procent lager dan bij conventionele sys-

temen. De revolutionaire klimatisering vindt plaats door het gebruik

van een actief koelcircuit met toerengeregelde componenten voor een

op de behoefte afgestemde koeling, en een in het systeem geïnte-

greerde heat pipe voor passieve koeling. De warmte uit de kast wordt

door de heat pipe afgevoerd zodra de omgevingstemperatuur lager

is dan de ingestelde waarde. De compressor wordt alleen ingescha-

keld als de passieve koeling ontoereikend is. Er zijn transparante effi-

ciëntievergelijkingen beschikbaar, op basis van berekening van de ge-

standaardiseerde Energy Efficiency Ratio (EER) en Seasonal Energy

Efficiency Ratio (SEER), die de werkelijke seizoensgebonden energie-

efficiëntie aanduidt.Blue e+ koelaggregaat.

Productielijn industriële mini chillers.

19Mei 2016

Zijaanzicht luchtgekoelde IT-chiller tijdens het installeren van de elektrische bekabeling.

LCP DX-rack tijdens de montage.

20

Over de auteurIng. Dick Havenaar is redactioneel coördinator

van de KNVvK-beleidsgroep Marcom en tech-

nisch adviseur van de redactie van RCC K&L.

Meer informatie Rittal

T: 0316–591660

E: sales@rittal.nl

I: www.rittal.nl

HEAT PIPE-TECHNOLOGIE Een heat pipe is eigenlijk een transportmechanisme dat

grote hoeveelheden warmte kan verplaatsen. De verplaat-

sing is veel groter dan normaal door geleiding alleen mo-

gelijk zou zijn bij kleinere temperatuursverschillen en/

of over grotere afstanden. In een heat pipe zit een trans-

portmedium, in dit geval koudemiddel R134a, dat aan de

warme kant verdampt, waarbij het energie of warmte op-

neemt en zich als gas voortbeweegt naar de koude kant.

Daar condenseert het en geeft het zijn warmte af, om ver-

volgens weer als vloeistof terug te stromen naar de war-

me kant.

De werking berust op het principe van Watt:

1. Het koudemiddel R134a verdampt op het moment dat

het in contact komt met het warme oppervlak. Hier-

bij neemt het de verdampingswarmte plus de soorte-

lijke warmte maal de temperatuurstijging aan energie

op (hoewel dit tweede deel meestal een relatief kleine

component is vanwege de grote verdampingswarmte

en het relatief kleine temperatuurverschil).

2. Aan de koude kant condenseert de damp weer, waarbij

de opgenomen warmte vrijkomt.

3. Door het condenseren enerzijds en het verdampen an-

derzijds ontstaat een drukverschil dat ervoor zorgt dat

het gas gaat stromen, zodat het eigenlijke warmtetrans-

port plaatsvindt.

4. Om de gecondenseerde vloeistof terug te krijgen naar

de warme kant van de heat pipe, wordt gebruikgemaakt

van de zwaartekracht waardoor de vloeistof naar bene-

den wordt getransporteerd.

Het grote voordeel van heat pipes is hun capaciteit om ex-

treem efficiënt warmte te verplaatsen. Hier wordt optimaal

gebruik van gemaakt in de LCP Hybrid, waarbij de heat pipe

met de warmtewisselaar is geïntegreerd in de eveneens pas-

sieve achterdeur van een racksysteem. Een heat pipe is een

compleet passief apparaat. Er zitten geen bewegende delen

in en zolang het omhulsel intact blijft, kan de heat pipe eeu-

wig blijven functioneren.

Werking van de heat pipe met het verdampen-

de en condenserende koudemiddel R134a.

bedri j fsbezoek

Lucht/water-warmtewisselaar LCP Hybrid.

High-quality waterkoeler

22

chi l lers

Tekst: Frans Keizer

Figuur 1: Deellastgrafiek YMC².

23Mei 2016

De nieuwe chiller wordt bij de Omval-centrale afgeleverd. De chiller, klaar om twintig jaar te draaien.

24

Energie Consult Holland B.V.

Hertzstraat 14

6716 BT EDE

NoBo/AKI-nummer 1242

T +31 (0)318 55 11 06

F +31 (0)318 55 13 22

info@energie-consult.nl

www.energie-consult.nl

Wilt u meer informatie aanvragen of een

afspraak maken?

Notifi ed Body voor

Drukapparatuur (PED)

Alle PED modules

Keuring voor ingebruikneming

Periodieke herkeuringen

Soldeer- en laskwalifi caties

Beoordelingen PGS 13

Gespecialiseerd in koudetechniek

chi l lers

Over de auteur Frans Keizer is Sales Manager Large Tonnage

Solutions HVAC bij Johnson Controls.

Meer informatieT: 06-55734618

E: frans.keizer@jci.com

I: www.johnsoncontrols.nl

25Mei 2016

chi l lers

ENERGIEBELEID BIJ SNOEPFABRIKANT PERFETTI VAN MELLE

Tekst: Frank Theunissen

De twee EWAD 220 TZ/XR-koudwatermachines van Daikin staan naast het bedrijfsgebouw.

26

chi l lers

Over de auteur Frank Theunissen is Consulting Sales Engineer

bij Daikin Nederland.

Meer informatiewww.daikin.nl

W W W . M I D E A - N E D E R L A N D . N L

Midea Airconditioning

loopt voorop met een uitdagende lijn:

alle units een SCOP van 4.0!

Ook bij vermogens boven de 7kW

Maak nu een afspraak met uw accountmanager en laat u verrassen

Samen met een GROEN MIDEA naar een betere wereld

28

chi l lers

Tekst: Uko Reinders

De 60RT bij DMG in Waalwijk. Het systeem heeft hier een

chiller met R22 vervangen.

29Mei 2016

Meer informatieLG Klimaat

T 020 456 31 68

E lg.klimaat@lge.com

I www.lgklimaat.nl

Bij Meco in Eemnes werd gekozen voor de 40RT.

30

chi l lers

Tekst: John Lelieveld

Koudwatermachine met propaan.

31Mei 2016

Schema van een koudwatermachine met propaan.

32

Toepassingsgebieden JETsystemen;

SMITSAIR

-JETsystemen

chi l lers

Over de auteurJohn Lelieveld is directeur van Icefish, produ-

cent en importeur van indirecte koelunits en

warmtepompen

Meer informatieT: 0182-636239

E: info@icefish-scs.com

I: www.icefish-scs.com

Bij demontage werd veel slijtage aan oliepompen geconsta-

teerd, zowel bij het tandwiel als bij het pomphuis.

Anders denken in klimaatoplossingen

ADVISERING I ONDERSTEUNING I TOTAALOPLOSSING

Airview Luchtbehandeling BV I 078 - 652 18 00 I www.airview.nl

Airview Luchtbehandeling BV is exclusief importeur van Clivet voor Nederland. De volledige range van Clivet koudwatermachines, luchtbehandelingsunits en commerciële airconditioners en de residentiële warmtepompen van Clivet Home worden door Airview vertegenwoordigd.

Het volledige leveringsprogramma Clivet producten bestaat uit:

KOUDWATERMACHINESLuchtgekoeld & Watergekoeld

ROOFTOPUNITSInverter rooftops & complete dakcentrales

LUCHTBEHANDELINGSUNITS Warmteterugwinning & luchtbehandeling

WARMTEPOMPENLucht/Water & Water/Water

INDUSTRIËLE AIRCONDITIONING Verticale units & kanaalunits

WATERGEKOELDE AIRCONDITIONINGPackaged consoles en kanaalunits

Exclusief importeur Clivet

Naast de levering van de apparatuur vormen advies, ondersteuning en service & aftersales belangrijke ondersteunende onderdelen in de totaaloplossingen van Airview.

Wij laten u graag zelf de toegevoegde waarde van ons concept ervaren en nodigen u uit om contact met ons op te nemen voor het bespreken van de mogelijkheden.

CLIVET HOME Residentiële warmtepompen

PRECISIE AIRCONDITIONINGLuchtgekoeld, watergekoeld & koudwater

Multi Import staat bekend om zijn kwaliteitsproducten, snelle levering door voldoende eigen voorraad, uitstekende service en scherpe prijzen. In Nederland is Multi Import sinds 2011 officieel distributeur van Panasonic Airconditioning.

Maak ook kennis met het alles-in-1 principe van Multi Import:

HET MULTI VOORDEELVAN DE ALLES-IN-1

PARTNER.

2. UITGEBREIDE WEBSHOP

4. SERVICE EN GARANTIE

24 uur - 7 dagen online

Direct bestellen

Order history bekijken

Volledige product informatie

Snelle afhandeling garantie

Garantietermijnen geldig vanaf

factuurdatum

Panasonic 5 jaar garantie

Space-Saver 5 jaar garantie

Condenswaterpompen 2 jaar

Ruime voorraad

Vóór 14.00 uur besteld, volgende dag

geleverd

Tijdslevering tegen meerprijs mogelijk

Afhaal mogelijk aan onze balie

Project- technische ondersteuning

op locatie

MI-Deal app

1. LEVERING EN VOORRAAD

3. EXTRA DIENSTEN

UITGEBREIDE WEBSHOP EXTRA

DIENSTEN

SERVICE EN GARANTIE

LEVERING EN VOORRAAD

VRAAG DE NIEUWE PRIJSCATALOGUS AAN MET ONS COMPLETE LEVERINGSPROGRAMMA INCL. PANASONIC!

HONGKONGSTRAAT 10-14 3047 BS ROTTERDAM T +31 (0)10 437 62 55 E INFO@MULTI-IMPORT.NL

WWW.MULTI-IMPORT.NL

OFFICIEEL DISTRIBUTEURVOOR NEDERLAND

iQ-plate® Q-plate®

Voor meer informatie: 033 - 247 78 00 www.western.nl info@western.nl

Koudwatermachines

‘De toekomst kan

niet wachten’

35Mei 2016

energieleer

Tekst: ir. Bob van den Hoogen

De verbrandingswarmte van een halve kilogram butaan is vol-

doende om een badkuip met water te verwarmen.

36

01KOP0102SUBKOP01

05Intro02

energieleer

Een voorbeeld van een lage (links) en hoge (rechts) entropie.

=W1e hoofdwet

Work

QC

rev.cycle

QH

2e hoofdwet

(in KELVIN !)

Wrev

QH – QC

=

=

QH QC

TH TC

TH

TH

TC –QH *

120

100

80

60

40

20

00 500 1000 1500 2000

T [ºC]

QH / Wrev = efficiency

eff.

eff.

Energie [kJ]

Exergie [kJ]

Figuur 2. Exergie en energie in relatie tot het temperatuurni-

veau. De exergie is in tegenstelling tot de energie afhankelijk

van de temperatuur van het medium. Gaan we uit van een me-

dium met een energieinhoud van 100 kJoule, dan kan het me-

dium bij verschillende temperaturen deze energie-inhoud van

100 kJoule hebben. De exergie neemt af naarmate de tempera-

tuur lager is.

W - geleverde arbeid

QH - toegevoerde warmte

QC - aan de omgeving afgestane warmte

TH - hoogste temperatuur

TC – laagste temperatuur

Figuur 1. Een cyclus om warmte in arbeid om te zetten.

37Mei 2016

1500 ºC 100 ºC

100 ºC

Mogelijkheid l

Figuur 3. Mogelijke schakelingen voor een CV- en HRe-ketel,

met opwekking van elektriciteit en warmte.

Mogelijkheid Ⅱ

Q1

Q2

Q1

W

Q2

1500 ºC 27 ºC

Opwekkenelektriciteit

bij 27 ºC bij 100 ºC

Opwekken warmtemet Wp

Q1

1500 °C

Opwekken elektriciteit

Mogelijkheid III a Mogelijkheid III b

Opwekken elektriciteit

Opwekken warmte met WP

Opwekken warmte met WP

800 °C

800 °C

27 °C

27 °C

27 °C

100 °C

100 °C

800 °C1500 °C

100 °C

W

W

Q1

Q1

Q1 Q

2

Q2

Q2

Q2

800 °C

100 °C

38

Conclusies die uit de behandelde stof getrokken

kunnen worden:

1. Benut gratis warmte uit restwarmtestromen.

2. Gebruik de warmte op een zo hoog mogelijk tempera-

tuurniveau.

3. Maak eerst elektriciteit en gebruik daarna de restwarm-

te - niet andersom.

4. Kies bij verwarming voor een zo laag - en bij koeling

een zo hoog - mogelijk temperatuurniveau.

5. Regel de processen op basis van de variaties in de om-

gevingstemperatuur.

6. Niet mengen en niet smoren.

7. Benut buffers voor een gunstiger waarde van de onder-

grens van het proces.

energieleer

ondervoede mensen en 2 miljard ton voedselafval.1MILJARD

70% van al het beschik-bare zoetwater op aarde wordt gebruikt voor de landbouw.

70%Als voedselverspilling een land was, dan zou het qua uitstoot van broeikasgassen op de

eindigen, na China en de Verenigde Staten. DERDE PLAATS

Hoe voeden we een groeiende planeet?

Vers van boerderij tot winkel

The Age of Food Effi ciency

op aarde leeft én iedereen die er nog tot

Carrier draagt actief bij

Meer weten? www.carrier.com

Carrier en de gekoelde keten

1 Bederfelijke goederen worden in con-tainers geladen die gekoeld worden door Carrier Naturaline™-units. Door gebruik te maken van een natuurlijk koudemiddel verminderen de units de CO2-uitstoot met wel 35%. Elke dag vervoeren de door Carrier gekoelde containers bederfelijke levensmiddel-en ter waarde van 6 miljard dollar over de wereldzeeën.

2 De levensmiddelen worden over de weg naar de supermarkten vervoerd in vrachtwagens en aanhangwagens die door Carrier worden gekoeld door middel van het E-Drive™-systeem. De aandrijving hiervan is volledig elektrisch waardoor er minder brandstof wordt gebruikt en minder geluidsoverlast en uitstoot is ten opzichte van andere technologieën.

3

Gedurende het hele transporttraject registreert Sensitech de product-temperaturen om de versheid, kwaliteit en veiligheid van het voedsel te behouden.

4 Het voedsel wordt gepresenteerd in koel- en vriesmeubelen die gebruikmaken van de baanbrekende Carrier CO2OLtec™-koelsystemen op basis van het natuurlijk koude-middel CO2. Deze technologie heeft geleid tot een vermindering van de uitstoot van broeikasgassen die gelijkstaat aan het van de weg halen van bijna 70.000 personen-wagens in Europa.

© 2016 United Technologies Corp.

40

condensing units

KOELINSTALLATIE BLIJFT GROTENDEELS IN BEDRIJF TIJDENS OMBOUW

Tekst: Ton Kusters

Over de auteur Ton Kusters is product manager bij

ECR Nederland.

Meer informatieCopeland is een compressormerk van

Emerson Climate Technologies.

I: www.emerson.com

I: www.ecr-nederland.nl

De condensing units op het dak van het hotel.

NEXT GENERATION CHILLER

De nieuwste reeks i-Chillers van ICS Cool Energy speciaal ontworpen voor gebruik in industriële toepassingen en bieden een koelcapaciteit variërend van 0.9kW tot en met 175kW.

WWW.ICSCOOLENERGY.NL

THE TEMPERATURE CONTROL SPECIALISTS.VERHUUR. VERKOOP. SERVICE.

Bel voor meer informatie +31 (0)88 – 258 258 0 of stuur een mail naar info@icscoolenergy.nl

Gebruik van het milieuvriendelijke R410a koudemiddel

Compleet met buffertank met geïntegreerde koeler

Innovatieve i-Chill microprocessor

Plug & Play aangeleverd

NEWWIRELESS VACUUM

GAUGE!

INTRODUCING THE MANTOOTH WIRELESS DIGITAL VACUUM GAUGE

THE MANTOOTH WIRELESS DIGITAL VACUUM GAUGE

67020 – The YELLOW JACKET

ManTooth V (Vacuum Only)

67023 - The YELLOW JACKET

ManTooth PTV

Monitor the vacuum process wirelessly with the new ManTooth

wireless vacuum gauge. This new state-of-the-art tool utilizes

the ManTooth RSA app that accurately calculates and displays

a system’s actual readings conveniently on your iPhone, iPad or

Android device. Combine it with the ManTooth pressure/temperature

gauge and you have a full system analysis tool with data logging and

improved connectivity. In other words, HVAC techs everywhere have

a new favorite high-tech tool. VISIT THE APP STORE OR GOOGLE

PLAY TO DOWNLOAD THE YELLOW JACKET® MANTOOTH™ RSA APP.

LEARN MORE AT YELLOWJACKET.COM

ASSEMBLED IN THE U.S.A.

Sparkling Projects vofSparklingS ProjPPProjecP

43Mei 2016

advertor ial

VAN TREND NAAR KOELTECHNIEK

SESSIE 1.4Innoveren, een toverwoord. Als je niet innoveert, mis je de boot, gaat je concurrent de

slag winnen en zal je bedrijf uiteindelijk ten onder gaan. In de koeltechniek valt volop te innoveren; andere koudemiddelen, energiezuinige apparaten, warmtepompen,

digitaliseren, op afstand monitoren.

Waarom biedt Sparkling Projects deze workshop aan?

Tekst: ir. Steven Lobregt

Meer informatiewww.sparklingprojects.nl

www.verskoeleninbeweging.nl

Wat ga je doen als aardappelboer? De consument roept om vers en betaalt daar ook voor. Om marge te maken, moet je weg bij de fabriek en naar de lokale specialist toe. Dat vraagt een nieuwe koudeketen.

Dit soort vragen dus.

44

lekdetectie

TIJDIGE ONTDEKKING VAN KOUDEMIDDELLEKKAGE WORDT STEEDS BELANGRIJKER

Tekst: Günter Huber

Een infrarood point-detector.

45Mei 2016

Een infrarood point-detector voor

natuurlijke koudemiddelen.

46

lekdetectie

Over de auteurGünter Huber is product marketing manager

voor vaste gasdetectieystemen van Bacharach,

producent van geavanceerde test- en meetin-

strumenten voor onder meer koudemiddelen.

Meer informatiewww.mybacharach.com

Een multipoint-systeem voor detectie van diverse

koudemiddelen, zoals HFO’s en HFK’s.

48

luchtbehandel ing

Tekst: Tijmen de Groot

BaOpt is toegepast in uiteenlopende bestaande en nieuwe gebouwen.

49Mei 2016

Over de auteur Tijmen de Groot is accountmanager bij

BaOpt Benelux

Meer informatie T: 06-51257495

E: degroot@baopt.nl

I: www.baopt.nl

AIR COOLED CHILLER

STULZ Explorer chillersKoelvermogen voor al uw wensen

Wilt u meer informatie of een afspraak? Neem dan contact met ons op.Telefoon +31 (0)20-545 11 11 | Weverij 7-9 | 1185 ZE Amstelveen | www.stulz.nl | info@stulz.nl

Data Centers

Process Cooling

Comfort Cooling

De STULZ Explorer biedt de

meest geavanceerde technologie

in combinatie met betrouwbaar-

heid, flexibiliteit en innovatieve

oplossingen.

51Mei 2016

CONGRES VERS KOELEN IN BEWEGING

Tekst: Uko Reinders

congres

ANDERE SESSIESULTRAVERS-TREND ZET KOUDEKETEN

OP SCHERP

Door: food watcher Anneke Ammerlaan

PARTIJEN IN KOEL-VERSKETEN STRIJDEN MEE

IN SUPERMARKT-BATTLE OM CONSUMENT

Door: Gerard Rutte, supermarkt trendwatcher

52

congres

VAN TREND NAAR KOELTECHNIEK

Door: Gerben Koeslag, Hans van der Stoel en Steven Lobregt

van Sparkling Projects

SAMEN EEN VUIST MAKEN TEGEN

VOEDSELDERVING

Door: Eric Prieur, directeur cold chain sustainability van Carrier

in Frankrijk

VERANDERINGEN IN VERSKETEN EN KOELING

Door: Joost Snels, onderzoeker bij de afdeling Fresh Food and

Chains van Wageningen UR

TECHNISCHE ONTWIKKELINGEN IN DE KOUDE-

KETEN VAN VERS

Door: Dennis Wentink, adviseur en directeur/eigenaar van

Adviesbureau Verhoef

KOUDEKETEN BLOEMEN UIT KENIA IN

DE PRAKTIJK

Door: Pieter van der Hulst van FlowerWatch

VERPAKKING VAN DE TOEKOMST ALLEEN

MOGELIJK MET OPTIMALE KOELING

Door: Ulphard Thoden van Velzen, onderzoeker bij Wageningen

UR Food & Biobased Research

LANGER VERS MET MILDE CONSERVERING (MET

RANDVOORWAARDEN VOOR KOELING)

Door: Ariette Matser, onderzoeker bij Wageningen UR Food &

Biobased Research

INSPELEN OP STRENGERE EISEN VERSHEID

EN SHELF LIFE

Door: Theo Vliek, commercieel directeur RBK Group

RONDLEIDING FOOD & BIOBASED RESARCH

INFORMATIE OVER HET CONGRESDatum: donderdag 16 juni 2016

Locatie: gebouw Orion, Wageningen University

Centre in Wageningen

Programma

13:00 - 13:30 ONTVANGST

13:30 - 13:45 OPENING

13:45 - 14:50 ANNEKE AMMERLAAN EN

GERARD RUTTE

14:50 - 15:30 PAUZE

15:30 - 17:50 KEUZESESSIES MET

PAUZE TUSSENDOOR

17:50 - 18:20 ERIK PRIEUR

18:20 - 18:30 AFSLUITING

18:30 - 20:00 NETWERKBORREL

Meer informatie en aanmelden via de

website: www.verskoeleninbeweging.nl

54

IPC-project

EINDRAPPORTAGE PROJECT NATUURLIJK KOELEN

Tekst: Joop Hoogkamer

Figuur 1: CO2-uitstoot (megaton) van koelinstallaties in de EU

(alle koudemiddelen).

55Mei 2016

Meer informatie Het eindrapport is op aanvraag voor KNVvK-le-

den beschikbaar.

E: info@knvvk.nl

I: www.knvvk.nl

56

internationaal nieuws

Eerste koelinstallatie met

propaan in wijnproductie

Airconditioning met

CO2-koudemiddel volgend

jaar beschikbaar

Bedrijven ontwikkelen

modulerende ejectoren voor

CO2-systemen

Onderzoek naar kosten koelkast op basis van

magnetische koeling

57mei 2016

Efficiënte koeling verlaagt kosten Duitse retailers

Koudemiddel met lagere GWP voor systemen met

natte verdampers

Nieuw smeermiddel voor

CO2 in industriële koeling

HCFK-uitfasering in China

opent deuren voor

natuurlijke koudemiddelen

58

productnieuws

NIEUWE GENERATIE

ENERGIEBESPAREN-

DE MOTOREN

De NiQ, een aandrijfmotor voor kou-

deverdeling in verdampers en voor

koeling in condensors, is een door-

ontwikkeling van de iQ-motorenserie

van ebm-papst. De EC-motor over-

tuigt volgens de fabrikant door ver-

dere rendementsverhoging en kos-

tenoptimalisatie. De NiQ is eveneens

bruikbaar in de voedingsmiddelenin-

dustrie. Bij de motorkeuze voor con-

densors en verdampers behoren

traditionele AC-motoren tot het verle-

den. De iQ-motorserie van ebm-papst

is dankzij de effi ciënte GreenTech EC

Technologie beduidend intelligen-

ter en milieuvriendelijker, en hij wordt

al bij veel supermarktketens in gro-

te aantallen gebruikt. Met de NiQ stelt

ebm-papst de volgende generatie iQ-

motoren voor: de compacte motor

combineert de beste eigenschappen

met een nieuw design, zowel van bin-

nen als van buiten. De ontwikkelaars

hebben de NiQ nog energiezuiniger

en economischer gemaakt. Omdat

het toepassingsgebied om lage toe-

rentallen vraagt is het toerental van

de motor geoptimaliseerd tussen 800

en 2.000 rpm, met het daarbij beho-

rende koppel. Het resultaat: een hoog

rendement en laag geluidsniveau. De

nieuwe behuizing is van kunststof. Dit

is niet alleen milieuvriendelijker dan

aluminium, maar ook geschikt voor

toepassing bij indirect levensmiddel-

contact, bijvoorbeeld bij open groen-

tevitrines. Eveneens heeft een nieuwe

motorwikkeltechniek bijgedragen aan

een verbeterde temperatuur van de

motor. De NiQ is beschikbaar in drie

bouwgroottes, met een vermogen

van 5, 12 en 18 watt. Deze vervangen

technisch gezien meerdere groottes

van de oude AC Q-motor. Hierdoor is

de NiQ volgens de fabrikant niet al-

leen ideaal voor nieuwe ontwikkelin-

gen maar ook zeer geschikt voor re-

trofi t van oude vitrines en koelingen.

NIEUWE KOELUNITS VOOR KLEINE

BESTEL- EN VRACHTWAGENS

FLEXIBELE TIJDELIJKE KOELOPLOSSING

IN NIEUWE KOELCEL

Van Uden Logistics uit Waddinx-

veen breidt haar opslagcapaciteit

voor gekoelde producten uit met

de bouw van een nieuwe koelcel in

een bestaande expeditiehal. Cel-

tic Cooling bouwt de koelcel met

ideale bewaarcondities voor de

opslag van diverse levensmidde-

len. De koelcel is klaar, alleen de

permanente koelinstallatie moet nog geïnstalleerd worden. In deze tussen-

liggende periode biedt ICS Cool Energy een tijdelijke oplossing, waardoor

de koelcel al acht weken eerder door de klant in gebruik genomen kan wor-

den. De koelcel is een afgesloten ruimte, gerealiseerd in een bestaande ex-

peditiehal. Met een oppervlakte van circa 725 m2 en een hoogte van 13,5 me-

ter biedt de koelcel ruimte voor hoge stellages, voor de opslag van onder

andere diverse levensmiddelen. De koelcel is opgebouwd uit hoogwaardi-

ge 120mm PIR(polyisocyanaat)-sandwichpanelen voor het realiseren van de

beste bewaarcondities, zoals een temperatuur van 4 graden Celsius. "Eerst

bouwen wij de koelcel en daarna wordt de koelinstallatie geïnstalleerd", ver-

telt de heer Duivenvoorden, account manager Celtic Cooling. "Deze levering

en installatie neemt ongeveer acht tot tien weken in beslag. Om deze periode

te overbruggen, zodat de klant al eerder gebruik kan maken van de koelcel,

hebben wij contact opgenomen met ICS Cool Energy."

Thermo King brengt de nieuwe V-200s-

serie koel units op de markt.

Deze voertuigaangedreven

units zonder dieselmotor

bieden effi ciëntie en mi-

lieuvriendelijke transport-

koeling voor kleine bestel-

en vrachtwagens. De nieuwe

serie biedt volgens het bedrijf de presta-

ties en effi ciëntie van de bewezen V-200 MAX-se-

rie, maar nu in een compacter ontwerp. De V-200s-serie biedt optimale

koelcapaciteit voor voertuigen voor de levering van tot 10 m³ aan diep-

vriesproducten en tot 19 m³ aan verse producten. Doordat de conden-

sor hetzelfde kleine formaat heeft als die van de V-100-units van Thermo

King, blijven de koudemiddelvulling en het gewicht van de unit beperkt

en neemt het laadvermogen toe. Er is geen aparte motor nodig, waardoor

een afname van uitstoot en geluidsoverlast wordt gerealiseerd. De units

uit de V-200s-serie bevatten standaard het nieuwe R452A-koudemiddel

dat Thermo King samen met Chemours heeft ontwikkeld en dat een lage-

re GWP heeft dan R404A.

www.icefish-scs.com T 0182 636239 info@icefish-scs.com

importeur van:

Met een vernieuwde serie indirecte koelunits met natuurlijk koudemiddel R290 en R717

Serie ISCS290/-2-400-280K Capaciteit tot 400kW

Serie ISCS717/1-1000-280K Capaciteit tot 1000kW

Luchtgekoeld of watergekoeld

Mogelijkheden voor volledige warmte terugwinning

cool with

international

hitema.com®

Johnson Controls

TEAMLEADER SERVICE (M/V)

Jij

VRT International koopt, verkoopt en bemiddelt in occasion commerciële - en industriële koelapparatuur en overjarige voorraden. Het grootste deel van de apparatuur wordt geëxporteerd naar de diverse landen over de gehele wereld.

Wij zijn op zoek naar Compressoren Grasso, Sabroe, Mycom, Bitzer, Copeland, etc. Water chillers Trane, Carrier, York, Ciat, Climaveneta, etc. Verdampers Helpman, Goedhart, Güntner, Küba, etc. Condensors Baltimore, Helpman, Goedhart, Güntner, etc. Complete koelinstallaties en vriesinstallatie. IQF vriezers - spiraalvriezers – invriestunnels

Indien u op zoek bent naar betaalbare occasion of overjarige koel- apparatuur, Wij hebben ongeveer 6.000 m2 koeltechnische apparatuur op voorraad. kijk voor ons aanbod op www.used-refrigeration.com. VRT International is F-gassen gecertificeerd en beschikt over een professioneel demontage-team. Wij kunnen indien gewenst uw gehele installatie(s) in eigen beheer ontmantelen.

VRT international CV Nucleonenweg 25 3542 CD Utrecht T +31 (0)30 700 9712 M +31 (0)6 16063677 W www.vrt-int.com E info@vrt-int.com

60

productnieuws

PLATFORM OM SNEL EEN COMPUTERRUIMTE OP TE BOUWEN

PANASONIC INTRODUCEERT NIEUWE ETHEREA

R32-AIRCONDITIONERS

Op de CeBIT 2016 presenteerde Rit-

tal voor de allereerste keer het infra-

structuurplatform 'Smart Package'

waarmee het MKB snel een compu-

terruimte kan opbouwen. Als partner

van Rittal integreert IBM dit aanbod

in zijn gestandaardiseerde compu-

terruimtesystemen, zoals het SMDC

(Scalable Modular Data Center). Dit

maakt het mogelijk om op korte ter-

mijn en tegen optimale kosten com-

plete computerruimten op te bou-

wen. Het Rittal Smart Package is

een platform dat bestaat uit voor-

af geconfi gureerde componenten

waarmee klanten snel een IT-omge-

ving kunnen opbouwen. Het plat-

form bestaat uit TS IT-racks van Rit-

tal en op de toepassing afgestemde

modules voor klimaat, energieverde-

ling, UPS, brandbeveiliging, moni-

toring en beveiliging tegen toegang

door onbevoegden. De modulen zijn

beschikbaar in verschillende vermo-

gensklassen en kunnen snel tot een

inzetbaar systeem worden gecombi-

neerd. Hierdoor kunnen ondernemin-

gen veel sneller een computerruimte

opbouwen. Door de perfect op el-

kaar afgestemde modulen werkt de

computerruimte met een optimale

effi ciëntie.

Panasonic vernieuwt zijn Etherea

productlijn met de Z-, XZ- en TZ-

reeks airconditioners voor wonin-

gen. Dankzij een volledig nieuw ont-

werp zijn ze compact, modern en

geschikt voor ieder interieur. De

nieuwe modellen zijn daarnaast de

eerste airconditioners van Panaso-

nic die volledig zijn geoptimaliseerd

voor het koudemiddel R32, waar-

mee op milieuvriendelijke wijze effi -

ciënt kan worden verwarmd en ge-

koeld. Belangrijkste kenmerken

zijn: R32-koudemiddel, energiela-

bels A+++ / A++, geluidsproductie

van 19dB(A) of 20 dB(A), slank en

compact ontwerp, Nanoe-luchtzui-

veringssysteem en Econavi-senso-

ren op de Z-reeks airconditioners.

De nieuwe Z-reeks Etherea-produc-

ten is volledig herontworpen met

het oog op woningen en commerci-

ele panden. Het slanke nieuwe ont-

werp voorkomt dat de toestellen de

esthetiek van het interieur verstoren

en maakt de units compacter dan

ooit. Het discrete ontwerp van de

nieuwe Etherea-modellen sluit goed

aan op de lage geluidsproductie

van de airconditioners. De nieuwe

Z- en XZ-reeks zijn met een geluids-

productie van 19dB(A) zeer stil, wat

bijdraagt aan het comfort van eind-

gebruikers. Het geluid van de air-

conditioners is vergelijkbaar met het

geluid dat 's nachts hoorbaar is in

een bibliotheek. Panasonic kan hier-

door garanderen dat de toestellen

de nachtrust of werkomgeving van

gebruikers niet verstoren.

Panasonic GHP systeem; meest effi ciënte en duurzame oplossing voor VRF systemen

- Hoge effi ciëntie door onder andere het gebruik van de restwarmte - Ideale oplossing beperkte electravoorziening - Aansluitbaar op aardgas en propaan - Grote range aan capaciteiten (van 45 t/m 142 kW) - Bedrijfssituatie tot -20°C met behoud van capaciteit - Geen ontdooicyclus, dus maximaal comfort- Aansluitbaar op alle VRF DX binnendelen - Aansluitbaar op de watermodulen voor gekoeld en verwarmd water- Diverse oplossingen voor de integratie in gebouwbeheer systemen

GASWARMTEPOMP EFFICIËNT EN DUURZAAM

Down to-20°C in

heating modeOUTDOOR

TEMPERATURE

Highsavings

Environmentallyfriendlyrefrigerant

R410A

Easycontrolby BMS

CONNECTIVITY

www.aircon.panasonic.eu

Offi ciële Panasonic distributeurs

B.V.

KLIMAAT OPLOSSINGEN

62

RCC K&L IS EEN UITGAVE VAN VAKMEDIANET

Offi cieel Orgaan van:

KNVVK, KONINKLIJKE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR KOUDE

Internet: www.knvvk.nl E-mail: info@knvvk.nl

Naast de KNVvK leveren deze verenigingen op het gebied van koude, koeling,

luchtbehandeling en ventilatie vanuit hun expertiseveld bijdragen aan RCC K&L:

NVKL, NEDERLANDSE VERENIGING VAN ONDERNEMINGEN OP HET

GEBIED VAN DE KOUDETECHNIEK EN LUCHTBEHANDELING

Internet: www.nvkl.nl E-mail: info@nvkl.nl

STEK, STICHTING EMISSIEPREVENTIE KOUDETECHNIEK

Internet: www.stek.nl E-mail: info@stek.nl

NEKOVRI, VERENIGING VAN NEDERLANDSE KOEL- EN VRIESHUIZEN

Internet: www.nekovri.nl E-mail: info@nekovri.nl

VERAC, VERENIGING VAN LEVERANCIERS VAN

AIRCONDITIONING-APPARATUUR

Internet: www.verac.nl E-mail: info@verac.nl

LUKA, NEDERLANDSE VERENIGING VAN LUCHTKANALENFABRIKANTEN

Internet: www.luka.nl E-mail: info@luka.nl

VLA, VERENIGING VAN LEVERANCIERS VAN LUCHTTECHNISCHE

APPARATEN

Internet: www.gezondeluchtingebouwen.nl E-mail: vla@fme.nl

NEDERLANDSE KOELTECHNISCHE INDUSTRIE (NKI)

Internet: www.koelindustrie.nl E-mail: nki@fme.nl

RCC K&L komt tot stand in samenwerking met de KNVvK-beleidsgroep Marcom.

Het bestuur hiervan bestaat uit: ing. M. Bouwman en H. Blok (secretaris).

Hoofdredacteur

Uko Reinders, ukoreinders@vakmedianet.nl, tel. 06-46652579

Eindredacteur

Christine Linneweever

Technisch adviseur

Ing. Dick Havenaar

Uitgever

Frederique Zeemans

Accountmanager

Gejo Flierman, gejofl ierman@vakmedianet.nl, tel. 06-53227316

Vormgeving & opmaak

colorscan, www.colorscan.nl

Druk

Ten Brink, Meppel

Adres

Vakmedianet, Postbus 448, 2400 AK Alphen aan den Rijn

Website RCC K&L

www.koudeenluchtbehandeling.nl

Abonnementenadministratie

klantenservice@vakmedianet.nl, tel. 088-5840888

Abonnementen

RCC K&L verschijnt maandelijks. Jaarabonnement € 135,00. Verzendkosten

buitenland per jaar € 29,50 (EU) en € 41,50 (niet-EU-landen). Prijzen zijn exclusief btw.

Op alle uitgaven van Vakmedianet zijn de Algemene Voorwaarden van toepassing. Die

zijn te vinden op www.vakmedianet.nl.

Oplage

Door onafhankelijk accountant gecontroleerde oplage. Zie voor accountantsverklaring

van Grant Thornton www.vakmedianet.nl

Copyright

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,

opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige

vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of

op enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

© Vakmedianet 2016

Publicatievoorwaarden

Op iedere inzending van een bijdrage of informatie zijn de standaardpublicatie-

voorwaarden van Vakmedianet van toepassing. Deze staan op www.vakmedianet.nl.

Disclaimer

Alle in deze uitgave opgenomen informatie is met de grootste zorgvuldigheid

samengesteld. De juistheid en volledigheid kunnen echter niet worden gegarandeerd.

Vakmedianet en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden

dan ook geen aansprakelijkheid voor schade die het directe of indirecte gevolg is van

het gebruik van de opgenomen informatie.

ISSN 0925-630X

in nummer 6 van RCC K&L onder andere:

alles over de koeling

invloed op effi ciëntie van koeling in datacenters

door nieuwe specifi caties en technieken

voorzien van nieuwe koeltechniek

De verwachtingen die een gebruiker heeft van een airconditioningsysteem zijn de afgelopen jaren geëvolueerd. Comfort gaat vandaag de dag hand in hand met energiebesparing en opera-tionele betrouwbaarheid. Het nieuwe

TOSHIBA SMMS-e systeem verenigt innovatie, nieuwe technologieën en kennis en ervaring uit het verleden tot

-maal comfort voor de gebruiker.

TOSHIBA-AIRCONDITIONER.NL

De nieuwe dimensie in comfort.

WAAROM IS GROEN ZO COOL?

CHILLVENTA Van 11 tot en met 13 oktober 2016Hal 7, stand 330