magazine online - Adoptievoorzieningen...magazine online IN DIT NUMMER THEMA cheiden 2 3 THEMA...

15
JAARGANG 4 NUMMER 03 SEPTEMBER 2019 VOOR WIE BETROKKEN IS BIJ AFSTAND EN ADOPTIE Uit elkaar maar voor altijd SAMEN OUDERS SCHOOLCONSULT: Zie mij, zie mij! GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG de deur uit magazine online IN DIT NUMMER THEMA Scheiden

Transcript of magazine online - Adoptievoorzieningen...magazine online IN DIT NUMMER THEMA cheiden 2 3 THEMA...

Page 1: magazine online - Adoptievoorzieningen...magazine online IN DIT NUMMER THEMA cheiden 2 3 THEMA SCHEIDEN TEKST ANGEA JANS ADOPTIE MAGAZINE ONINE 3 SEPTEMBER 2019 REDACTIONEEL Scheiden

ADOPTIE MAGAZINE ONLINE #3 SEPTEMBER 2019

J A A R G A N G 4 • N U M M E R 0 3 • S E P T E M B E R 2 0 1 9

V O O R W I E B E T R O K K E N I S B I J A F S TA N D E N A D O P T I E

Uit elkaar maar voor altijd SAMEN OUDERS

SCHOOLCONSULT: Zie mij, zie mij!

GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG de deur uit

magazine online

IN DIT NUMMER

THEMA

Scheiden

Page 2: magazine online - Adoptievoorzieningen...magazine online IN DIT NUMMER THEMA cheiden 2 3 THEMA SCHEIDEN TEKST ANGEA JANS ADOPTIE MAGAZINE ONINE 3 SEPTEMBER 2019 REDACTIONEEL Scheiden

32

TEKST ANGELA JANS ADOPTIE MAGAZINE ONLINE #3 SEPTEMBER 2019THEMA SCHEIDEN

REDACTIONEEL

ScheidenVoor de een is het misschien wel een opluchting, voor de ander een drama. Hoe dan ook, scheiden doe je niet alleen, daar zijn twee partijen voor nodig. Twee mensen met verschillende emoties, belevingen en opvattingen over de gebeurte-nissen. Het is de reden dat de betrokkenen die in dit nummer openhartig vertellen over het verbreken van hun relatie, dat zonder uitzonde-ring onder pseudoniem doen. Niet omdat ze wat te verbergen hebben, maar vooral om de andere partij niet te kwetsen.

En natuurlijk vanwege de kinderen, want die zijn

er in de verhalen in dit magazine natuurlijk altijd bij

betrokken: adoptiekinderen. Volgens de gangbare

norm in adoptieland is het voor adoptieouders

eigenlijk uit den boze om elkaar te gaan, hun

kinderen hebben immers al een scheiding meege-

maakt, die van hun biologische ouders. De adoptie

was juist bedoeld om ze een warm nest te bieden,

niet een gebroken gezin. Maar adoptieouders zijn

net gewone mensen, en die gaan niet zelden uit

elkaar... Eén op de drie huwelijken in Nederland

loopt uit op een scheiding. In 2017 waren daar

bijna 33.000 minderjarige kinderen bij betrokken.

Wat kun je dan het beste doen om het voor de

kinderen zo goed mogelijk te laten verlopen? Een

geadopteerde vertelt in het artikel op pagina 6

hoe zij de scheiding van haar ouders heeft ervaren,

en ook adoptieouders geven voorbeelden van

hun ervaringen. Op pagina 23 geeft Chris Thie,

medewerker van Stichting Adoptievoorzieningen,

adviezen en tips voor gescheiden adoptieouders

aan de hand van een voorbeeld uit de praktijk.

Verder in dit nummer onder meer een

interview met Dinja Pannebakker. Zij

gaat in de documentaire Ik kóm niet uit

Sri Lanka checken of haar stellige

overtuiging klopt dat haar identiteit los

staat van waar ze geboren is.

Veel leesplezier!

Angela Jans

[email protected]

2

REDACTIONEEL

INHOUD

Thema

2 Redactioneel

2 Villa Pinedo

6 Zo zijn we niet getrouwd…

– Angela Jans

10 Rust is het kernwoord in

het scheidingsproces

– Machteld Stilting

22 Uit elkaar maar voor altijd

papa en mama – Chris Thie

Het Drieluik

11 GEBOORTEMOEDER Het kon niet anders,

ik moest haar wel afstaan

– Kim Lee

15 GEADOPTEERDE Jaartje later met pensioen…

– Hyang Schöndorff

25 ADOPTIEOUDER De tweede was amper in

Nederland, toen vertrok

mijn man – Marit

Vaste Rubrieken

4 KORT Ruimte voor

aankondigingen, nieuws,

gadgets en een column

van adoptiemoeder

Sandra Benschop

12 WETTEN EN REGELS Adoptie in buitenland om-

zetten naar Nederlands recht

– Vera Kidjan

16 ACHTER DE FEITEN

Les geweldloos verzet kan

escalatie voorkomen

– Catherine Marcus/

Chris Thie

18 BEGELEIDING BESPROKEN Zie mij, zie mij!

– Zindzi Folmer

20 ACTUEEL

Honderd procent Dinja

– Angela Jans

26 VRAGENDERWIJS

28 COLOFON

6

20

VILLA PINEDO

Kinderen van gescheiden ouders kunnen voor advies, informatie of hulp terecht bij Villa Pinedo. Deze stichting zonder winstoogmerk is opgericht door Marsha Pinedo, zelf kind van gescheiden ouders.

Er zijn allerlei vormen van steun beschikbaar.

Op de website kunnen kinderen en jongeren

heel veel informatie vinden, maar ook con-

tact zoeken met lotgenoten op een forum,

zich aanmelden voor een buddy, trainingen

volgen en nog veel meer.

Zo is er op de website een open brief ge-

plaatst waarin kinderen aan hun ouders laten

weten hoe ze zich voelen door de scheiding.

Kinderen kunnen deze brief aan hun ouders

geven of voorlezen tijdens een rechtszaak.

En in een andere open brief, bestemd voor

jongeren en kinderen zelf, wordt benadrukt

dat het niet hun taak is om te zorgen dat een

ouder niet verdrietig is.

Overigens kunnen ook ouders, professionals

en andere betrokkenen voor advies en

informatie terecht op de site. In de visie van

Villa Pinedo zijn jongeren de ervaringsdes-

kundigen en de adviseurs van volwassenen.

www.villapinedo.nl

12

THEMAScheiden

15

Page 3: magazine online - Adoptievoorzieningen...magazine online IN DIT NUMMER THEMA cheiden 2 3 THEMA SCHEIDEN TEKST ANGEA JANS ADOPTIE MAGAZINE ONINE 3 SEPTEMBER 2019 REDACTIONEEL Scheiden

54

TEKST ANGELA JANS ADOPTIE MAGAZINE ONLINE #3 SEPTEMBER 2019THEMA SCHEIDEN

4

Geadopteerden vertellenVier geadopteerden vertellen hun persoon-

lijke verhaal, deels live en deels via filmbeel-

den, tijdens een bijeenkomst voor

aspirant-adoptieouders en hun naasten. De

themabijeenkomst wordt op 8 november

gehouden in Houten, aanvang 13.30 uur.

Kosten: 25 euro per persoon.

> MEER INFORMATIE?

Bel: 030-2330340 (keuze 2), maandag t/m

vrijdag van 09.00- 14.00 uur.

Open huis NASOp zaterdag 5 oktober 2019 houdt ver-

gunninghouder NAS weer een Open Huis.

Medewerkers van de NAS, Raad van

Toezicht, Stichting Adoptievoorzieningen

en ouders van kinderen uit Hongarije, Haïti

en Zuid-Afrika zijn aanwezig om vragen

te beantwoorden. Het kantoor aan de

Leeuweringerstraat 57 in Oudewater is die

dag geopend van 11.00 tot 16.00 uur.

Toegang is gratis, aanmelden niet nodig.

> MEER WETEN?

Kijk op: www.nederlandseadoptiestichting.nl

KORT

In de rubriek Kort is ruimte voor aankondigingen,

nieuws en discussie. Heeft u een tip voor een

bijeenkomst, een film of een lezing?

Laat het ons weten: [email protected].

TEKST Sandra Benschop

Rauw‘Het thema van het volgende nummer is scheiden.’ Ik zie de woorden nog op papier staan en het werd me koud om het hart. Dat is mijn realiteit, dat is onze realiteit en mijn verdriet hierover is groot. Over een thema kan ik nog met enige afstand een column schrijven: een kwinkslag hier, een serieuze noot daar, een eigen ervaring en een wijsheid van een expert in de mix, en hupsakee! Maar met dit onderwerp kan ik alleen maar de rauwe werkelijkheid beschrijven, ik zit er middenin.

Sinds begin dit jaar leven mijn man en ik gescheiden,

dat kon niet anders. Met deze breuk is het hele systeem

gebroken, ook dat kan dan niet anders. Als het breekt

in de kern, dan lopen de scheuren door. En wat is het

afschuwelijk om die stap te zetten. Het allerergste ervan

is voor mij dat we de kinderen hebben beloofd een

veilig nest voor ze te vormen. De gevoelens van

schaamte en het idee tekort te schieten zijn zwaar. Ik

bevestig met mijn gedrag iets wat de jongens in hun

prille leven al hebben ervaren: moeders laten je in

de steek.

‘Verlaat me niet.’

‘Natuurlijk niet, lieverd, nooit!’

‘Ja, maar je gaat nu toch weg?’

Gesprek met de jongste na een fijne zomervakantie. Mijn

verstand sust mij gelijk. ‘Je bent er toch, ook al ben je op

afstand’. ‘Het wordt juist beter’. ‘Kijk naar de jongens, ze

bewegen door, ze hebben veerkracht’. Maar mijn ratio

plakt kleurige pleisters op een opengetrokken wond.

De dagen die ik niet met de kinderen doorbreng zijn

soms erger dan de dagen van weleer, waarin mijn

verlangen naar een kind nog onvervuld was. Opnieuw

onvruchtbaar.

Die rauwe gevoelens gum ik niet weg, dat

heb ik eerder ook niet gedaan. Er recht

doorheen, doorvoelen die handel, anders

ontstaat er ook niets nieuws. Want dat is wat

scheiden is, alles uit elkaar halen en dan

opnieuw verbindingen maken, me onthecht

voelen en niet gelijk vluchten in nieuwe

zekerheden. En vasthouden wat van waarde

is. Vasthouden wat kwetsbaar is. Kinderen laat

je niet vallen.

ZIE: WWW.SANDRABENSCHOPCOACHT.NL

Herinnerboek voor kinderen van gescheiden

oudersHét creatieve doeboek om scheiding te

verwoorden, verbeelden en verwerken

VOOR KINDEREN VAN 5 TOT 11 JAAR, PRIJS 19,95 EURO,

VERKRIJGBAAR VIA HERINNERBOEK.NL

Als ouders de keuze hebben gemaakt om te gaan

scheiden of uit elkaar te gaan, komt er dat moeilijke

moment dat ze het aan de kinderen moeten gaan

vertellen. Het Herinnerboek geeft een handvat, een

‘tool’ om het gesprek aan te gaan. In het Herinnerboek

kunnen kinderen hun versie van het verhaal opschrijven

en mooie herinneringen bewaren in de vorm van

tekeningen, foto’s en collages. Er is ook ruimte voor

ouders en lieve woorden voor het kind van bijvoorbeeld

juf, meester of vrienden.

Zo helpt het Herinnerboek kinderen om op een crea-

tieve, positieve wijze de scheiding te verwerken, zodat

ze als ze later terugkijken op deze moeilijke periode,

trots kunnen zijn op zichzelf maar ook op hun ouders.

So AdoptedStudenten Natalia Smit en Mariam Tempel-

man hebben voor het project Innoveren en

Ondernemen van hun opleiding Social Work

aan de Christelijke Hogeschool Ede een

onderzoek gehouden naar de vraag: Hoe kan

Stichting Adoptievoorzieningen op grond van

ontwikkelingstaken en wensen van geadop-

teerde jongeren bijdragen aan het bevorde-

ren van lotgenotencontact?

Daarvoor hielden ze een enquête onder

tientallen geadopteerde jongeren. De resul-

taten hebben ze verwerkt in een rapport met

als titel So Adopted. Daarin concluderen ze

onder meer dat adolescenten de meeste

belangstelling voor lotgenotencontact heb-

ben. De prepubers volgen en pubers hebben

de minste belangstelling. Uit de literatuur-

studie die Smit en Tempelman ook hebben

gedaan, bleek dat ondersteuning vanuit een

centrale organisatie een belangrijke rand-

voorwaarde van lotgenotencontact is. De

conclusie is dat Stichting Adoptievoorzienin-

gen kan bijdragen aan het bevorderen van

lotgenotencontact voor geadopteerden door

het ondersteunen van evenementen die er al

zijn, én het zelf organiseren van activiteiten.

Half-halfPRIJS 14,95 EURO

ISBN 9789463452045

Aan kinderen uitleggen wat de ziekte die ze

hebben inhoudt, kan een enorme uitdaging

zijn. De boekjes van Dr. Giraf kunnen daar

misschien bij helpen. In eenvoudige woor-

den en beelden, en gebaseerd op medische

feiten, vertelt ieder boek in de reeks een

verhaal over een kinderziekte – van gewone

kwaaltjes tot zeldzame aandoeningen.

Het boekje Half-half is een verhaaltje over

gespleten gehemelte en lip. Tegen de tijd dat

kinderen met deze aandoening oud genoeg

zijn om verhalen te kunnen begrijpen, zou de

kwaal eigenlijk al verholpen moet en zijn –

maar dat is niet altijd het geval. Dat maakt het

tot een moeilijke en emotionele ervaring voor

jonge patiënten. Half-half maakt duidelijk dat

het niet enkel gaat over het samenvoegen

van twee helften maar ook over het herstellen

van zelfvertrouwen en geloof in jezelf.

Page 4: magazine online - Adoptievoorzieningen...magazine online IN DIT NUMMER THEMA cheiden 2 3 THEMA SCHEIDEN TEKST ANGEA JANS ADOPTIE MAGAZINE ONINE 3 SEPTEMBER 2019 REDACTIONEEL Scheiden

6 7

TEKST ANGELA JANS ADOPTIE MAGAZINE ONLINE #3 SEPTEMBER 2019THEMA SCHEIDEN

‘Je wilt kind

een kind twee ouders bieden,

geen gebroken gezin’

Adoptieouders mogen twee dingen nooit doen: doodgaan en scheiden. Zo luidt althans de algemeen heersende opvatting, aangezien adoptiekinderen al eerder een belangrijke verlieservaring hebben opgedaan toen ze werden afgestaan door hun biologische ouders. Dat schept een extra verantwoordelijkheid voor adoptieouders. Maar ook zij besluiten soms (toch) om uit elkaar te gaan.

S laande deuren, ruzie, verschil van mening, de lief-

deskoek is op, het gevolg: (echt)paren die niet

meer als stel samen verder kunnen. Het komt in

de beste families voor. En ook al beseffen juist adoptie-

ouders maar al te goed dat hun kinderen extra kwetsbaar

zijn, niet zelden is er geen ontkomen aan. Een scheiding

volgt. Soms blijven ze voor de kinderen toch nog (een

tijdje) samen in een huis wonen, ook al is de liefde voorbij.

Of kopen ze er twee straten verder een huis bij. Alles om

het leed voor de kinderen zoveel mogelijk te verzachten.

Lukt dat?

Volgens geadopteerde Natasja (20) werkte dat laatste

voor haar in ieder geval wel. Haar ouders gingen uit

elkaar toen ze 6 of 7 jaar oud was. “Ik

weet het eigenlijk niet precies”, zegt

ze, daarmee eigenlijk meteen aange-

vend dat de breuk op haar niet zo’n

enorme impact heeft gehad. “Ik

herinner me nog wel dat we bij elkaar

zaten in de woonkamer en dat mijn

ouders vertelden dat ze gingen

scheiden. Mijn drie jaar oudere zus

begon te huilen. Ik niet, mijn jongere

broer ook niet. Eerlijk gezegd, wat

wist ik ook eigenlijk over relaties, over

liefde?”

Niet hoeven kiezen

In de praktijk betekende het dat ze naar een andere

school moest, dat ze ging verhuizen naar een andere

stad en voortaan in twee verschillende woningen

verbleef. Het ouderlijk huis werd verkocht en vader en

moeder betrokken elk een eigen huis, op loopafstand

van elkaar zodat het gemakkelijk was voor de kinderen

die elk weekend en elke dinsdag en donderdag van

woning wisselden. “Maar door de week sliepen we wel

altijd bij mama. En zo is het nog steeds. Alleen woont

mijn oudste zus inmiddels op zichzelf.”

“Ik ben eraan gewend. Ik heb er ook nooit problemen

mee gehad en mijn broer en zus voor zover ik weet ook

niet. Daar spraken we onderling in ieder geval nooit

over. Misschien komt dat omdat ze zo dicht bij elkaar

zijn blijven wonen, daardoor heb ik nooit het gevoel

gehad dat ik moest kiezen. De band met allebei is heel

goed.”

Bij hulpverlening aan geadopteerden zijn verlies en

rouw echter specifieke aandachtspunten omdat, na

overlijden of echtscheiding, de reactie heftiger kan zijn

dan ‘normaal’. Een term als ‘gestapelde rouw’ wordt

daarbij bijvoorbeeld gebruikt. Geadopteerden kunnen

dan geconfronteerd worden met oude verlieservarin-

gen die opnieuw worden doorleefd, met alle bijbeho-

rende gevoelens en gevolgen van dien.

Dat is ook de ervaring van Ruth Wil-

lems. Zij is zelf geadopteerd en heeft

een praktijk voor kinder- en jeugdpsy-

chologie in IJburg waar relatief veel

adoptiekinderen komen, en ook heeft

ze veel te maken met scheiding- en

omgangszaken. Op basis van haar

ervaringen maakte ze onlangs het

boek Hulpverlening bij scheiding.

Handvatten voor professionals. Daarin

komen, aldus de omschrijving op de

website van uitgever SWP, vragen aan

de orde als: Hoe blijf ik uit de strijd?

Hoe ga ik om met mijn eigen emoties in deze situaties?

Ook geeft ze in dit boek adviezen aan hulpverleners en

gaat ze in op begrippen die nauw verbonden zijn met

echtscheiding zoals loyaliteit, stress en trauma.

Impact adoptie is groter

Voor Evert (45) is de scheiding alweer zeven jaar geleden.

Hun dochter was toen 5 jaar oud en ze vormden ruim

vier en een half jaar een gezin. “Het liep al langer niet zo

goed tussen mijn partner en mij, we raakten elkaar een

beetje kwijt. Ik wilde daar nog wel aan gaan werken. Hij

niet. Het eerste jaar na de scheiding stond ik in een soort

overlevingsstand. Heel algemeen kan ik zeggen dat ik

me erg schuldig voelde. En ik was boos op mijn ex,

omdat die zo snel besloot weg te gaan. Ik vond dat

Zó zijn we niet getrouwd…

>>

Page 5: magazine online - Adoptievoorzieningen...magazine online IN DIT NUMMER THEMA cheiden 2 3 THEMA SCHEIDEN TEKST ANGEA JANS ADOPTIE MAGAZINE ONINE 3 SEPTEMBER 2019 REDACTIONEEL Scheiden

9

THEMA SCHEIDEN SEPTEMBER 2019

8

je juist als adoptieouders een grote verantwoordelijkheid

hebt om een scheiding te voorkomen. Aan de andere

kant heb ik niet gemerkt dat onze dochter de scheiding

anders of heftiger heeft ervaren doordat ze geadop-

teerd is. De momenten dat ik haar naar haar andere

vader bracht en daar wegging, waren in het begin heel

dramatisch. Dan stond ze huilend voor het raam. Nu gaat

het beter, maar ze vindt het soms nog steeds moeilijk

om bij me weg te gaan en houdt me dan nog even heel

stevig vast. We hebben destijds een ouderschapsplan

gemaakt en daar zijn we nooit van afgeweken. De eerste

helft van de week is ze bij mijn ex, de tweede helft en

het grootste deel van het weekend is ze bij mij. Dus niet

fiftyfifty maar meer bij mij. Dat is prima, ik wil dat graag.

Ik was ook degene die voor de scheiding zijn werk bui-

tenshuis had opgezegd om veel voor haar te kunnen

zorgen. De adoptie heeft volgens mij een grotere im-

pact op haar leven dan de scheiding. Wat ik zie, is dat ze

zich afvraagt: ‘Mag ik er wel zijn?’, dat ze extra bevesti-

ging nodig heeft. Als je geadopteerd bent, ontbreekt

gewoon een bepaalde vanzelfsprekendheid die je bij

biologische ouders waarschijnlijk wel hebt. Althans, dat

zie ik terug bij haar in het leggen van contacten, het

maken van vrienden.”

Heel hecht geworden

Marit (37) merkte wel direct aan haar twee kinderen de

gevolgen van de scheiding. De kinderen reageerden

verschillend. De jongste kreeg een enorme terugval, de

oudste was heel verdrietig. “De jongste was drie toen

we gingen scheiden, ze was pas een paar maanden bij

ons in Nederland. We waren veertien jaar bij elkaar, ik

dacht eerst nog: we komen er wel uit. Je wilt kind een

kind twee ouders bieden, geen gebroken gezin. Maar

dat gebeurde niet, hij is gewoon gegaan. En daar stond

ik: gelanceerd in het leven van een alleenstaande

moeder. Het was ongelooflijk zwaar. Al kreeg ik veel

hulp van mijn familie en vrienden, op een gegeven

moment zag ik het echt niet meer zitten, ik was kapot.

Toen kwam mijn vader en hij heeft het beste gedaan

wat hij had kunnen doen: hij heeft niet geholpen om

de kattenbak te verschonen, nee, hij heeft me door

elkaar gerammeld, me bij wijze van spreken de huid vol

gescholden en gezegd dat hij me zo niet had opge-

voed. Dat was heftig op dat moment maar het gaf me

wel mijn strijdlust terug. Vanaf dat moment ben ik weer

opgekrabbeld. Zei ik tegen mezelf: ik ben 31 jaar, ik heb

twee prachtige kinderen, mijn leven is niet voorbij, ik ga

er iets moois van maken.”

Dat gebeurde niet direct, daarvoor moest ze wel door

een diep dal. “Maar uiteindelijk zijn we, de kinderen en

ik, hierdoor wel heel hecht geworden. Zo hecht dat

toen ik op een gegeven moment weer een fijne lieve

vriend kreeg, hij op een gegeven moment vroeg: ‘Is er

bij jullie eigenlijk wel plek voor mij?’ Nou dat was er

zeker! We waren een driehoek en zijn nu een vierkant

geworden. Inmiddels wonen we al vier jaar samen en

vormen we een heel fijn gezin. Om het weekend gaan

de kinderen naar hun vader – eerlijk is eerlijk, dat geeft

ons dan ook wat ruimte om met z’n tweetjes te zijn –

en verder zijn ze altijd bij ons. Ik heb ook alle verant-

woordelijkheid, alle zeggenschap, ik hoef niets te

overleggen met mijn ex, wel zo prettig. Toen hij vertrok,

zei hij erbij dat hij voortaan alleen nog de leuke dingen

wilde doen. Nou, hij heeft woord gehouden, dat doet

hij nog steeds.”

RUBRIEK DRIELUIK

LEEFTIJD69 jaar

Getrouwd, twee kinderen, één

afgestaan

BEROEPmedewerkster

bloemenkwekerij

WOONPLAATSZuid-Korea

Het kon niet anders,

ik moest haar wel afstaan

> GEBOORTEMOEDER

Kim Leedrieluik

RUBRIEK DRIELUIKADOPTIE MAGAZINE ONLINE #3

het afstandsdossier nog en toen ik in het kindertehuis

kwam, bleek dat mijn dochter daar zelf jaren eerder al

was geweest. Ze had een briefje met haar contactgege-

vens achtergelaten. Daardoor konden we haar heel sim-

pel een e-mail sturen en was ze snel gevonden.

Veertig jaar na dato. Veertig jaar weggestopt verdriet. Ik

vond het heel spannend en moeilijk om haar te zien maar

wilde dat wel heel graag. Toen ze naar Korea kwam, heb-

ben we afgesproken in Seoul. Zelf woon ik op het platte-

land, maar omdat mijn jongere zus in Seoul

woont, kon ik een bezoek aan haar tegen-

over mijn man mooi als smoes ge-

bruiken. Enkele dagen na de

hereniging ben ik weer vertrok-

ken, ik vond het erg heftig en

wist me geen houding te ge-

ven.

Een paar jaar later is ze nog

een keer teruggekomen, sa-

men met haar man en twee

kinderen. Het was leuk om die

te zien. Momenteel hebben

we nauwelijks contact. Dat is

lastig voor mij, omdat ik geen En-

gels spreek en omdat mijn man het

niet mag weten. Ik weet dat ze wel af

en toe contact heeft met mijn zus en mijn

zoon. Zij krijgen ook weleens foto’s van de

kinderen. Op die manier blijf ik ook op de

hoogte.

[..]

Kim Lee is de biologische moeder van

Hyang Schöndorff, de geadopteerde op

pagina 15. Kim Lee is om privacyredenen

een fictieve naam. Haar verhaal is ook

niet door haar zelf verteld maar opgete-

kend met behulp van informatie van

Hyang.

Het was een avontuurtje met een Koreaanse soldaat. Nadat ik had ontdekt dat ik zwanger was, ben ik naar hem toegegaan in de hoop dat hij met me zou trouwen. Dat gebeurde niet, integendeel, hij gooide de deur voor mijn neus dicht. Daarop zei mijn vader, heel progressief voor die tijd: ‘Laat het kind maar gewoon geboren worden, ik zorg wel voor jullie.’

Een jaar lang woonde ik vervolgens samen met mijn

dochter thuis bij mijn ouders en twee jongere

zussen. Toen overleed mijn vader en daar-

door werd mijn oudste broer automa-

tisch hoofd van het gezin. Hij zei: “Je

moet je kind wegdoen, want ik

kan jullie niet onderhouden en

als alleenstaande moeder zul

je nooit een man vinden die

met je wil trouwen.”

Daarop heb ik mijn dochter

naar het kindertehuis ge-

bracht. Ik kon niet anders, ik

móest haar wel afstaan. Ik heb

haar daarna nog meerdere ke-

ren bezocht in het tehuis, tot ze er

op een dag niet meer was. Ze bleek

te zijn geadopteerd, meer werd er niet

over gezegd, ik wist niet door wie of waar-

heen, dat kreeg ik niet te horen.

Vrij snel daarna heb ik een man leren ken-

nen en ben ik met hem getrouwd. We ver-

huisden en samen hebben we een zoon

gekregen. Ik heb mijn man nooit verteld

dat ik ook nog een dochter heb. Dat kan ik

hem absoluut niet zeggen, die schande is

te groot. Mijn zoon weet het nu wel, hij

heeft zijn halfzus inmiddels ook ontmoet.

Mede op aandringen van mijn jongste zus,

die destijds in het eerste jaar ook regelma-

tig op mijn dochter heeft gepast, ben ik

stiekem naar haar op zoek gegaan. Ik had

Page 6: magazine online - Adoptievoorzieningen...magazine online IN DIT NUMMER THEMA cheiden 2 3 THEMA SCHEIDEN TEKST ANGEA JANS ADOPTIE MAGAZINE ONINE 3 SEPTEMBER 2019 REDACTIONEEL Scheiden

10 11

ADOPTIE MAGAZINE ONLINE #3 SEPTEMBER 2019THEMA SCHEIDEN

de dag nadat Yuna bij ze was gekomen. Terug in de taxi

na het maken van foto’s op de vindplek, begon Erik

ineens heftig te kreunen en te shaken. Elizabeth: “Ach-

teraf gezien zorgde het graven in het verleden van

Yuna voor flashbacks naar zijn eigen jeugd.” Weer in

Nederland had Erik veel nachtmerries. Ook trok hij zich

steeds meer terug uit het gezinsleven. Hij werd vlak en

emotieloos. Elizabeth voelde een mengeling van me-

delijden en wanhoop. Natuurlijk vond ze het vreselijk

wat hij had meegemaakt. “Maar ik moest 36 ballen in de

lucht houden.” Haar oudste dochter is chronisch ziek.

Die heeft zelfs een tijdje bij de buren gewoond, omdat

ze het thuis lichamelijk en geestelijk niet meer trok. En

met Yuna zat ze midden in het hechtingsproces. “Intus-

sen kon Erik vrijwel geen bijdrage meer leveren aan de

opvoeding en het huishouden omdat hij ‘tijd voor

zichzelf’ nodig had. Hij vluchtte in zijn werk en weigerde

hulp te zoeken.” Toen Elizabeth er na drie jaar bijna aan

onderdoor dreigde te gaan, werd in overleg met de

instanties besloten Erik tijdelijk op te nemen, om zijn

herstel te bespoedigen. “Pas toen merkte ik hoe de

meiden en ik onder druk hadden gestaan. Toen hij weg

was, kwam er ineens rust in huis.” Ze merkte dat haar

dochters zich ontspanden. Ook Yuna kreeg minder

dwarse buien. “Maar telkens als Erik een weekend

thuiskwam, stond iedereen weer op scherp.” Toch

kwam scheiden nog niet in Elizabeth op. Tot ze er op

een dag toevallig achter kwam dat Erik iemand anders

had. “Ik zie dat overspel als de hulp van God”, vertelt ze.

“Het was voor mij een wake-upcall. Erik was al een

eigen weg ingeslagen.”

Omgangsregeling

Bij een scheiding hoort een ouderschapsplan. De

omgangsregeling in dit plan geldt in dit geval alleen

voor Yuna, want de twee oudste dochters willen voor-

lopig geen contact met hun vader. Yuna wil dat wel. En

Elizabeth snapt dat goed. “Ze is nog te klein om be-

paalde dingen te kunnen begrijpen. Voor haar is pappie

nog de grote held.” Daarom wil ze Yuna het contact

met haar vader niet onthouden. “Het zou schadelijk zijn

als ik dat tegenhoud.” Dus zijn ze een paar maanden

geleden begonnen met bezoekjes. Eerst anderhalf uur

per twee weken. Dan gingen vader en dochter iets

leuks doen. Naar de Ikea om een ijsje eten, of even naar

de dierentuin. Dat had al de nodige impact, weet

Elizabeth. “Als ze thuis was, kon ze echt buitenproporti-

oneel reageren als bijvoorbeeld haar Legohuis een

centimeter verkeerd stond.” Inmiddels heeft Erik een

huis en gaat Yuna eens per week een hele dag naar

hem toe. En omdat je niet een hele dag leuke dingen

kunt doen, gaat nu ook het huiselijke weer een rol

spelen. Samen een broodje eten, maar ook opvoeden.

“Ook dat is voor Yuna weer wennen”, merkt Elizabeth.

Ze begrijpt nu ook pas goed dat papa en mama niet

meer samen komen. “Ze wil dat ik haar naar Erik breng.

Zodat we elkaar weer zien. Ik leg dan uit dat ik dat niet

wil. Dan zegt zij: ‘Papa wil dat wel.’”

Klieren bij afscheid nemen

Erik wilde nog mediation. En samen praten met de

dominee om de scheiding tegen te houden. Maar dat is

voor Elizabeth een gepasseerd station. Yuna wordt

door familie of vrienden naar Erik toegebracht en weer

opgehaald. Omdat Erik over de grenzen van Elizabeth

en haar dochters bleef gaan, loopt het contact via zijn

advocaat. Die zegt dan bijvoorbeeld dat Erik graag wil

dat Yuna in de vakantie drie dagen achter elkaar bij

hem is. Dat begrijpt Elizabeth: “Ik zou ook best wel af en

toe willen uitslapen. Maar het gaat niet om wat wij

willen. Wij zijn hierin niet leidend. We moeten Yuna

volgen, kijken naar wat zij aankan.”

Volgens Stichting Adoptievoorzieningen moet je

nieuwe informatie fasegewijs invoeren. Dat probeert

Elizabeth, maar er gebeurt gewoonweg veel tegelijk.

Yuna gaat goed om met het idee dat ze binnenkort

moeten verhuizen, maar dat haar moeder nu meer

moet werken om het financieel te redden vindt ze

lastiger. Het duurde even voordat Elizabeth dat door

had. Yuna lag ’s ochtends ineens vaak dwars. Dan wilde

ze niet tandenpoetsen, of niet eten, of absoluut be-

paalde kleren niet aan. Waar komt dat nou ineens

vandaan, dacht Elizabeth. Tot Yuna tijdens zo’n bui ‘ik

mis jou zo’ zei. “Toen begreep ik dat ze klierde om het

moment van afscheid zo lang mogelijk uit te stellen.”

Vallen en opstaan

Het is niet goed om dingen overhaast door te drukken

omdat het zakelijk op papier is gezet, vindt Elizabeth.

Het opbouwen van het contact gaat met vallen en

opstaan. Laatst waren er mensen bij Erik die Yuna niet

kende. Dat merkte ze aan haar gedrag. “Elke verandering

moet met beleid ingevoerd worden.” Binnenkort gaat

Yuna een nachtje bij haar vader slapen. Dan zorgt Eliza-

beth ervoor dat er de dag erna niets gepland staat. Dat

ze bijvoorbeeld hooguit even lekker in bad gaat als ze

weer thuis is. Rust is volgens haar sowieso het kernwoord

in het scheidingsproces. “Er komt structuur in de om-

gangsregeling. Absoluut. Het hoeft alleen niet direct.”

* Vanwege de privacy van alle betrokkenen zijn de namen in

dit artikel gefingeerd.

‘Trouw in goede en kwade dagen, in gezondheid en ziekte, tot de dood ons scheidt.’ Dat stond Elizabeth* voor ogen toen ze met Erik in het huwelijksbootje stapte. En daar heeft ze jaren voor geknokt. Ondanks de vele hobbels die ze op hun weg tegenkwamen. Scheiden was geen optie in het kerkelijke milieu waarin ze zich bevond. Bovendien kwam opgeven niet in haar vocabulaire voor. Ze wilde hoop houden. ‘Tot mijn ogen opengingen en ik inzag dat de situatie ook voor mijn dochters ondragelijk was geworden. Toen kwam er ineens een andere oerkracht in me boven.’

TEKST MACHTELD STILTING

Rust is het kernwoord in het scheidingsproces

E lizabeth (42) luistert aandachtig. Hoort ze Yuna

nou nog? Haar adoptiedochter (6) is vandaag

weer bij haar vader geweest. Na zo’n bezoek is ze

altijd onrustig, net als na een schoolreisje of een zieken-

huisbezoek. Het duurt langer dan normaal voordat ze in

slaap valt en meestal eindigt ze halverwege de nacht bij

Elizabeth in bed. Ook wil ze niet meer alleen naar de wc,

terwijl ze dat al heel lang goed kan. Is het opwinding, of

juist spanning? Elizabeth weet het niet. Het zorgt er wel

voor dat ze vast blijft houden aan het advies van Stich-

ting Adoptievoorzieningen: “We moeten het contact

tussen Yuna en haar vader heel rustig, op bekende

plaatsen en met bekende mensen opbouwen.”

Zware jeugd

Dat Erik een zware jeugd had gehad wist Elizabeth. Hij

had verteld van de geestelijke en lichamelijke mishan-

deling door zijn vader. Zo werd zijn fietsje in de schuur

hoog aan het plafond gehangen toen hij het spatbord

had beschadigd, en werd hij als kleuter eens voor straf in

het bos uit de auto gezet om af te leren dat hij ver bij

huis vandaan zou gaan. Het trauma was er, maar ver op

de achtergrond. Dat veranderde ook niet toen hij vader

werd van hun twee biologisch eigen dochters (nu 19 en

14). Eigenlijk kwam het trauma pas echt aan de opper-

vlakte toen Erik en Elizabeth hadden besloten een kindje

te adopteren. Bij de gesprekken met de Raad omschreef

Erik zijn jeugd als warm en harmonieus. Toen Elizabeth

haar verbazing daarover uitsprak, kwamen veel emoties

los. En die bleven. Zo hevig zelfs dat ze besloten de

adoptieprocedure stil te leggen. Pas na veel sessies bij

een therapeut en het verbreken van het contact met zijn

ouders, pakten ze de adoptiedraad weer op.

Flashbacks

Een tweede terugval kwam vier jaar geleden in China,

Page 7: magazine online - Adoptievoorzieningen...magazine online IN DIT NUMMER THEMA cheiden 2 3 THEMA SCHEIDEN TEKST ANGEA JANS ADOPTIE MAGAZINE ONINE 3 SEPTEMBER 2019 REDACTIONEEL Scheiden

TEKST VERA KIDJAN ADOPTIE MAGAZINE ONLINE #3 SEPTEMBER 2019

1312

RUBRIEK WETTEN & REGELS

Nederlanders die een kind adopteren terwijl ze in het buitenland wonen, kunnen die adoptie niet altijd eenvoudig rechtsgeldig maken in Nederland. In een tweeluik legt advocaat Vera Kidjan uit wat de

mogelijkheden zijn. Hier aflevering 1.

ADOPTIE IN BUITEN-LAND OMZETTEN NAAR NEDERLANDS RECHT

tie van de minderjarige zoals die in de Verenigde Sta-

ten is uitgesproken niet is erkend in de Verenigde

Arabische Emiraten en daardoor gelet op artikel 10:108

lid 2 sub b niet in Nederland kan worden erkend. Het

primaire verzoek moet daarom worden afgewezen.

Nu de adoptie van Jack niet op grond van boek 10 van

het Burgerlijk Wetboek kan worden erkend, gaat de

rechter onderzoeken of een adoptie naar Nederlands

recht kan plaatsvinden. Jack wordt uiteindelijk naar

Nederlands recht geadopteerd waardoor hij door de

adoptie Nederlander wordt.

VOORWAARDEN VOOR ADOPTIE NAAR NEDERLANDS RECHTDe wettelijke voorwaarden voor een adoptie naar

Nederlands recht zien er, zo op het eerste gezicht,

overzichtelijk en haalbaar uit:

• De adoptiefouders hebben ten minste drie jaar

onmiddellijk voorafgaand aan de indiening van het

adoptieverzoek samengewoond.

• Het adoptiefkind is op de dag van het verzoek min-

derjarig.

• Indien de biologische moeder minderjarig is, is zij op

de dag van het verzoek ten minste zestien jaar oud.

• De adoptiefouders hebben het adoptiefkind ten

minste één jaar verzorgd en opgevoed.

• Het adoptiefkind heeft geen bezwaar tegen de

adoptie (is het kind twaalf jaar of ouder, dan wordt

het hierover gehoord ter zitting).

• Het adoptiefkind is niet een kleinkind van een van de

adoptiefouders.

• De adoptiefouders zijn ten minste achttien jaar

ouder dan het kind.

• Het moet duidelijk zijn dat voor de toekomst niets

meer van de biologische ouder(s) als ouder te ver-

wachten valt.

• Geen van de biologische ouder(s) spreekt het ver-

zoek tegen. Of:

• Aan het bezwaar van de biologische ouder(s) kan

voorbij worden gegaan als het adoptiefkind en de

biologische ouder(s) niet of nauwelijks in gezinsver-

band hebben samengeleefd of als de biologische

ouder(s) het adoptiefkind op grove wijze heeft

(hebben) verwaarloosd.

• De biologische ouder(s) is (zijn) niet langer met het

gezag belast.

• De adoptie is in het belang van het adoptiefkind.

Toch kan het voor komen dat niet aan alle voorwaarden

is voldaan. In deze aflevering komen twee zaken aan de

orde waarbij de adoptiefouders niet voldoen aan de

opvoedings- en verzorgingstermijn van minimaal een

jaar.

Als een adoptie buiten Nederland heeft plaatsgevon-

den moet altijd een rijtje criteria worden afgegaan om

te bekijken of de buitenlandse adoptie in Nederland

kan worden erkend. Eerst moet worden onderzocht of

er überhaupt sprake is van een adoptiebeslissing en

niet, bijvoorbeeld, van een voogdijbeslissing.

Als is vastgesteld dat er inderdaad sprake is van een

buitenlandse adoptiebeslissing moet vervolgens wor-

den onderzocht of de adoptie kan worden erkend op

grond van het Haags Adoptieverdrag. Als dat niet zo is

dan moet worden bekeken of de adoptie kan worden

erkend naar de regels van het Nederlandse internatio-

naal privaatrecht zoals dat staat in boek 10 van het

Nederlands Burgerlijk Wetboek. Als, tot slot, dit tot niets

leidt dan moet worden onderzocht of een adoptie naar

Nederlands recht kan worden uitgesproken.

ADOPTIE IN DE VERENIGDE ARABISCHE EMIRATENIn de volgende casus gaat het over Adrie en Marie die

in de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) wonen. Zij

hebben de Nederlandse nationaliteit. Vanuit de VAE

adopteren zij een Amerikaans kind, Jack. Jack heeft tot

de adoptie in Amerika gewoond. Na de adoptie halen

Adrie en Marie Jack op. Jack krijgt in de VAE een ver-

blijfsvergunning voor verblijf bij Adrie en Marie. Adrie en

Marie willen dat de Amerikaanse adoptie in Nederland

erkend wordt zodat Jack de Nederlandse nationaliteit

krijgt. Zij wenden zich tot de rechtbank Den Haag. Deze

rechtbank is bevoegd als het gaat om zaken waarbij de

partijen niet in Nederland wonen.

De rechtbank oordeelt als volgt. Vaststaat dat verzoe-

kers, zowel ten tijde van het verzoek tot adoptie als ten

tijde van de uitspraak tot adoptie in Amerika, hun

gewone verblijfplaats in de Verenigde Arabische Emira-

ten hadden. Zoals door de ambtenaar naar voren is

gebracht, is de rechtsfiguur adoptie in de Verenigde

Arabische Emiraten naar het daar geldende islamiti-

sche recht niet toegestaan.

Niet is gesteld of gebleken dat de Amerikaanse adoptie

van de minderjarige in de Verenigde Arabische Emira-

ten, ondanks het adoptieverbod, door een rechter in de

Verenigde Arabische Emiraten is erkend. De rechtbank

gaat voorbij aan de stelling van de advocaat van ver-

zoekers dat het begrip ‘niet is erkend’ in de hiervoor

geciteerde Nederlandse wettekst moet of kan worden

geïnterpreteerd als ‘(feitelijk) wordt getolereerd’. Voor

dat standpunt is in de wetsgeschiedenis of elders geen

aanwijzing te vinden.

De rechtbank is aldus met de ambtenaar en anders dan

(de advocaat van) verzoekers van oordeel dat de adop-

Page 8: magazine online - Adoptievoorzieningen...magazine online IN DIT NUMMER THEMA cheiden 2 3 THEMA SCHEIDEN TEKST ANGEA JANS ADOPTIE MAGAZINE ONINE 3 SEPTEMBER 2019 REDACTIONEEL Scheiden

1514

LEEFTIJD50 jaar

Samenwonend, moeder van twee kinderen (14 en 16)

BEROEP consultant

WOONPLAATS Blaricum

> GEADOPTEERDEHyang Schöndorff

14

Als ik de foto’s van mijn aankomst in Nederland zie, denk ik: dat kindje is één jaar oud, geen twee. Mijn geboortedatum is ondertussen al drie keer veranderd. Ik hou vast aan wat er in mijn paspoort staat: 2 april 1969. Daar ben ik aan gewend. Uiteindelijk is het niet zo heel belangrijk voor mij. Alleen moet ik wel langer werken, ga ik een jaartje later met pensioen, haha.

Toen ik op mijn 26ste voor het eerst terugging naar Korea

ontdekte ik dat mijn geboortedatum niet klopte, want

dat bleek de dag te zijn dat ik in het kindertehuis was

aangekomen. Veel later, nadat ik mijn biologi-

sche moeder had leren kennen, heb ik

meerdere malen aan haar gevraagd

wat juist was, maar ik kreeg geen

antwoord dat kan kloppen. Zij

hield vast aan het oorspronke-

lijke geboortejaar. In Korea ben

je al één bij geboorte, daar zal

het verschil wel in zitten, ver-

moed ik.

Mijn adoptieouders konden

geen kinderen krijgen. Mede

omdat mijn moeder zelf is ge-

adopteerd – vanwege de Tweede

Wereldoorlog, vanuit Indonesië –

dachten ze meteen aan adoptie. Ze ko-

zen voor een Aziatisch land vanwege de

achtergrond van mijn moeder. Het werd

Korea. Na drie jaar konden zij mij in de vip-

room op Schiphol in hun armen sluiten.

Mijn ouders twijfelden meteen aan mijn

geboortedatum en lieten me in het zie-

kenhuis onderzoeken. Op basis van de

röntgenfoto’s is vervolgens mijn geboor-

tedatum aangepast. Net als mijn adoptie

was het voor mij nooit een ding. Samen

met mijn ouders en broer, die twee jaar

later werd geadopteerd, groeide ik op in

het Gooi. Ik had en heb een goede band

met mijn ouders en broer, ik beschouw

hen echt als mijn familie en niet mijn biologische moe-

der. De definitie van familie is voor mij: er altijd onvoor-

waardelijk zijn, ook bij kleine dingen. Moeder ben je niet

door even een kind op de wereld te zetten. Ik heb pret-

tige ouders. En al hebben mijn broer en ik compleet ver-

schillende karakters, als het moet, gaan we voor elkaar

door het vuur.

Eerlijk gezegd was ik niet van plan om op zoek te gaan

naar mijn biologische familie maar ik kreeg bij toeval de

kans een oproep te doen op de Koreaanse televisie.

Daardoor is de zoektocht gestart en ben ik in contact ge-

komen met een Koreaanse familie. Heel veel

dingen bleken te kloppen en we dachten

dat we familie waren. Pas veel later

heb ik een DNA-test laten doen en

bleek dat er geen match was.

Toch heb ik altijd contact ge-

houden met die mensen, ik er-

vaar ze als familie.

Vervolgens ben ik gevonden

door mijn biologische moeder.

Dat was erg verwarrend voor

mij. Alsof iemand die je hebt be-

graven, plotseling voor je neus

staat. En ik wist ook dat niet alle

geadopteerden gelukkiger zijn ge-

worden van zo’n hereniging. Dus ik

schrok. Pas na ongeveer een jaar heb ik

een vliegticket gekocht en heb ik haar op-

gezocht. Ik had iets van gelijkenis ver-

wacht, maar dat zag ik niet. Momenteel is

er weinig contact. Ze spreekt slecht En-

gels en haar man mag niet weten van mijn

bestaan. Met hem heeft ze nog een zoon

gekregen. Ik heb dus een halfbroer. Het

contact loopt vooral via hem en een tan-

te, een zus van mijn moeder die vroeger

nog op mij heeft gepast.

Hyang is de biologische dochter van Kim

Lee, de geboortemoeder op pagina 9.

drieluik

RUBRIEK DRIELUIK

Jaartje later met pensioen…

SEPTEMBER 2019 ADOPTIE MAGAZINE ONLINE #3

VERZORGINGSTERMIJN VAN MINDER DAN ÉÉN JAARIn de eerste zaak gaat het om adoptiefouders van wie

één ouder van zowel de Portugese als de Nederlandse

autoriteiten toestemming heeft gekregen om drie

Portugese kinderen te adopteren. Zij nemen de kinderen

direct na de toestemming mee naar Nederland en

vragen een adoptie naar Nederlands recht aan. Ten tijde

van de indiening van het adoptieverzoek zorgden zij nog

geen jaar voor de kinderen. In het procesreglement

Adoptie van de rechtbank staat dat de adoptiefouders

ten minste een jaar voor de kinderen moeten hebben

gezorgd direct voorafgaande aan het adoptieverzoek.

De rechtbank oordeelt als volgt. Artikel 1:228, eerste lid,

onder f. BW stelt als voorwaarde dat de adoptant of de

adoptanten het kind gedurende ten minste een jaar

heeft of hebben verzorgd en opgevoed. In deze bepa-

ling staat niet wanneer deze termijn gaat lopen. Dit is

anders dan in artikel 1:227, tweede lid, BW waarin ten

aanzien van de vereiste duur van de samenleving is

bepaald: “Het verzoek door twee personen tezamen

kan slechts worden gedaan, indien zij ten minste drie

aaneengesloten jaren onmiddellijk voorafgaande aan

de indiening van het verzoek met elkaar hebben sa-

mengeleefd.” In de praktijk, en dit is ook zo vastgelegd

in het procesreglement Adoptie onder bijlage 1 (Over te

leggen bescheiden) onder punt 1 ‘bij de adoptie van

een buitenlands kind en bij erkenning van een adoptie’,

is hier voor de verzorgingstermijn van artikel 1:228,

eerste lid onder f BW bij aangesloten, en is dus ook

voor de verzorgingstermijn als uitgangspunt genomen

de datum van indiening van het verzoekschrift. Dit zou

in deze zaak met zich brengen dat het verzoek van

verzoekers voor afwijzing gereedligt, omdat op het

moment van indiening van het verzoekschrift verzoe-

kers nog niet aan de verzorgingstermijn hadden vol-

daan. De rechtbank acht een zodanige beslissing niet in

het belang van de minderjarigen. De toets van de

verzorgingstermijn is om de bestendigheid van de

verzorging en opvoeding te kunnen beoordelen. Daar-

bij dient in plaats van naar de formele toets (de woor-

delijke wettekst) veeleer te worden gekeken naar de

materiële (feitelijke) toets. Mede in acht genomen de

overgelegde stukken, waarbij de minderjarigen zijn

toevertrouwd aan verzoekers, gaat de rechtbank ervan

uit dat verzoekers de minderjarigen nu meer dan een

jaar verzorgen en opvoeden en daarmee ondertussen

aan de feitelijke verzorgingstermijn van een jaar heb-

ben voldaan1.

LACUNE IN WETDe rechtbank Den Haag lost in een eerdere uitspraak

het probleem iets anders op. Verzoekers hebben in

november 2015 de feitelijke verzorging van de minder-

jarigen op zich genomen. Omdat zij vlak daarna naar

Nederland gingen en daar een verzoekschrift indien-

den, voldoen verzoekers ten tijde van de indiening niet

aan de wettelijke verzorgingstermijn van een jaar.

Verzoekers zijn van mening dat dit hun niet kan worden

tegengeworpen nu, door een lacune in de wet, de

Ethiopische adoptie niet kan worden omgezet in een

adoptie naar Nederlands recht. Verzoekers stellen dat

de minderjarigen belang hebben bij een adoptie naar

Nederlands recht waarbij de minderjarigen de Neder-

landse nationaliteit verkrijgen.

De rechtbank ziet, nu verzoekers intussen wel één jaar

de feitelijke verzorging van de minderjarigen op zich

hebben genomen en gelet op de overige omstandig-

heden – onder meer het feit dat aan de adoptie door

de Verenigde Arabische Emiraten erkenning (en dus

ook in Nederland) wordt onthouden omdat adoptie

aldaar in het geheel niet is toegestaan, aanleiding om

ten behoeve van de adoptie door verzoekers naar

Nederlands recht voorbij te gaan aan de vereiste ver-

zorgingstermijn, voor zover wordt vereist dat die ter-

mijn reeds ten tijde van de indiening van het

verzoekschrift moet zijn verstreken2.

De wijze waarop de rechter in de eerste zaak de verzor-

gingstermijn van nog geen jaar heeft opgelost, heeft

mijn voorkeur. In het volgende nummer van het Adop-

tie Magazine zal nader worden ingegaan op een andere

voorwaarde waaraan bij een Nederlandse adoptie niet

is voldaan. Hoe gaat de rechter dat oplossen?

N O T E N1 Rechtbank Noord-Holland, 12 juni 2019, C/15/281398 / FA RK

18-63302 Rechtbank ‘s-Gravenhage 16 november 2016,

FA RK 16-7071

I N F O

Vera Kidjan is advocaat bij Everaert Advocaten in

Amsterdam, www.everaert.nl. 020-7523217 of stuur een

e-mail naar: [email protected]

RUBRIEK WETTEN & REGELS

De toets van de verzorgingstermijn is om de bestendigheid hiervan te kunnen beoordelen

Page 9: magazine online - Adoptievoorzieningen...magazine online IN DIT NUMMER THEMA cheiden 2 3 THEMA SCHEIDEN TEKST ANGEA JANS ADOPTIE MAGAZINE ONINE 3 SEPTEMBER 2019 REDACTIONEEL Scheiden

17

ADOPTIE MAGAZINE ONLINE #3 SEPTEMBER 2019

16

TEKST CATHERINE MARCUS ‘ADOPTION TODAY’ APRIL 2018, VERTALING/BEWERKING CHRIS THIERUBRIEK ACHTER DE FEITEN

worden aan verandering van de sfeer in huis”, legt

Dromey uit. “Ouders krijgen tools om voor zichzelf te

zorgen, te de-escaleren, zich opnieuw met hun kind te

verbinden en relaties centraal te stellen in hun gezins-

leven. Geweldloos Verzet is geen quick fix, het is een

kwestie van volhouden.”

GESTAPELDE PROBLEMATIEKBij adoptiegezinnen speelt vaak gestapelde problema-

tiek, wat de gezinnen kwetsbaar maakt, stelt Dromey.

De kinderen zijn op jonge leeftijd getraumatiseerd,

maar de adoptieouders hebben vaak ook een voorge-

schiedenis van grote verliezen, bijvoorbeeld van kinde-

ren, gezondheid of vruchtbaarheid. “Door gebrek aan

kennis over hechting en trauma in de directe sociale

omgeving voelen ouders zich soms minder begrepen

en gesteund. Bijkomende gevoelens van schaamte en

falen maken het lastig om hulp te zoeken, waardoor

gezinnen vaak lang doorgaan en de problemen verer-

geren. In de groepen herkennen ouders veel van elkaar,

dat is vaak al heel fijn.”

In gezinnen waar meerdere kinderen zijn geadopteerd

kan de problematiek extra ingewikkeld zijn, constateert

Dromey. Getraumatiseerde kinderen kunnen elkaar

steeds blijven triggeren, waardoor ouders continu

worden geleefd door de onderlinge explosies. Ze

krijgen geen gelegenheid om de kinderen, elkaar en

zichzelf de aandacht te geven die ze nodig hebben.

Hechtings- en traumaproblematiek is voor ouders vaak

heel ingewikkeld om mee om te gaan, het gebrek aan

wederkerigheid in de relatie met hun kind kan ouders

ontmoedigen en het gedrag kan zo grensoverschrij-

dend zijn dat het soms automatisch een repressieve

reactie uitlokt. Het is vaak een grote stap voor ouders

om niet primair en vanuit emotie op het gedrag te

reageren, maar de relatie met het kind centraal te

stellen. Soms gaat dat tegen al hun instincten in en

confronteert het hen met zichzelf, de eigen (hechtings)

geschiedenis, hun opvoedidealen en normen en waar-

den. Wat Dromey regelmatig tegenkomt in deze gezin-

nen is dat ouders elkaar zijn gaan compenseren in de

opvoeding en aanpak van de problemen. Hierdoor

komen zij tegenover elkaar te staan en voelen zich

daardoor extra teleurgesteld en alleen. Naast de

groepsbijeenkomsten is dan niet zelden ook individu-

ele of relatietherapie nodig.

ENERGIE ANDERS VERDELENDeelnemers ervaren de groep als zeer steunend. Een

van hen vertelt: ”Door de herkenning voel je als het

ware de last lichter worden, het kunnen delen van

gevoelens werkt aangenaam. Ook als je eens ongenu-

anceerd over de situatie praat, wordt dat door andere

ouders begrepen en niet meteen als gebrek aan liefde

bestempeld.”

Naast de bijeenkomsten is er een app-groep, waarin

ouders enerzijds een klankbord kunnen vinden, maar

waar ze elkaar ook steeds opnieuw op de principes van

Geweldloos Verzet kunnen wijzen. Die support is nodig

om het vol te kunnen houden, want in zekere zin is de

methode Geweldloos Verzet heel contra-intuïtief en

dus niet gemakkelijk.

Een andere adoptieouder: ”We waren zo gewend om

thuis op eieren te lopen, bang voor de volgende explo-

sie … Geweldloos Verzet leerde ons onze ouderlijke

aanwezigheid juist te vergroten, wat op het moment zelf

volstrekt tegen je instinct ingaat. De eerste keer, pfff, ik

weet nog hoeveel energie het me kostte om ‘rustig’

aanwezig te blijven in een heftige situatie tot hij was

uitgeraasd, maar het werkte! Nu ben ik er zelf veel rusti-

ger onder geworden en onze zoon kalmeert veel sneller.”

“Wat ook een wijze les was, is het principe ‘pick your

battle’. Door bewuste keuzes te maken over welke

dingen je als ouders niet per se noodzakelijk vindt en

wat je écht wilt aanpakken en die dingen dan met

speciale aandacht te doen, verdeel je je energie op een

andere manier.”

“Ik merkte dat ik bij de verhalen van andere ouders veel

compassie voor hen voelde, terwijl ik voor mezelf zo

kritisch was. Toen realiseerde ik me dat ik die mildheid

zelf ook verdiende: het was niet ‘normaal’ dat ik elke

keer als ik de deur opendeed een schietgebedje moest

doen, het was niet ‘gewoon’ me zo onveilig te voelen …”

INFOIn Nederland zijn er ook hulpverleningsorganisaties waar

oudercursussen Geweldloos Verzet worden gegeven of

praktijken waar hulpverleners werken die de methode

gebruiken in individuele begeleiding van gezinnen.

Ouders kunnen voor concrete informatie hierover bellen

naar Stichting Adoptievoorzieningen (tel. 030- 2330340

(keuze 3) ma t/m do 9.30 tot 12.30 uur). Of kijk op

www.geweldloosverzetnieuweautoriteit.nl.

M E E R L E Z E N ?

https://www.pac-uk.org/wp-content/uploads/

2018/04/Getting-Violence-Out-of-Your-Home-

Catherine-Marcus.pdf

Nieuwe autoriteit voor ouders – Haim Omer en Philipp Streit

Waakzame zorg – Haim Omer

In Engeland is adoptie vooral een binnenlandse aangelegenheid. Waar

een kind in Nederland bij een voortdurende schadelijke thuissituatie in een

perspectief biedend pleeggezin kan worden geplaatst, wordt in Engeland

vaak gekozen voor adoptie. Voornamelijk als er geen kans is dat het kind ooit

terug kan naar de biologische ouders, of naar andere familie. Het gaat hier om

ongeveer 4.000 kinderen per jaar.

Ruim een kwart van die adoptiegezinnen raakt in crisis

en krijgt te maken met child to parent violence. Voor

deze gezinnen worden in Engeland oudercursussen

Non Violent Resistance (NVR) gegeven (in Nederland

Geweldloos Verzet genoemd). NVR is een basishouding

en visie die ouders kan helpen om escalaties in het

gezin te voorkomen en anders met grensoverschrij-

dend gedrag om te gaan.

Sue Dromey is integratief kinderpsychotherapeut en

practice manager van een project in Engeland waarbij

oudercursussen Geweldloos Verzet (NVR) voor adoptie-

ouders worden aangeboden. Zij gelooft dat dit soort

agressie van adoptiekinderen in het gezin geworteld is

in hun traumatische voorgeschiedenis. Vaak lokken

getraumatiseerde kinderen die negatieve ervaringen

opnieuw uit in het adoptiegezin. In het Engels heet dat

re-enactment. De adoptieouders, die droomden van

het liefdevol verzorgen van een kind in hun gezin,

kunnen enorm teleurgesteld, uitgeput en geïsoleerd

raken en hebben het gevoel te falen.

“Bij de methode Geweldloos Verzet zeggen we niet dat

we het kind gaan veranderen, maar dat er gewerkt gaat

LES GEWELDLOOS VERZET KAN ESCALATIE VOORKOMEN

Page 10: magazine online - Adoptievoorzieningen...magazine online IN DIT NUMMER THEMA cheiden 2 3 THEMA SCHEIDEN TEKST ANGEA JANS ADOPTIE MAGAZINE ONINE 3 SEPTEMBER 2019 REDACTIONEEL Scheiden

ADOPTIE MAGAZINE ONLINE #3 SEPTEMBER 2019

Schoolconsult kan eyeopener zijn:

ZIE MIJ, ZIE MIJ!Doordat alle betrokkenen tegelijk aanwezig zijn, kun-

nen ze hun adviezen op elkaar afstemmen, zorgen dat

ze helpend zijn voor elk van de gebieden waar het kind

ondersteuning nodig heeft en zo voorkomen dat be-

trokkenen worden overvraagd in het toepassen hier-

van. Afgestemde hulp, in samenwerking met elkaar, is

het doel.

Folmer geeft een voorbeeld uit de praktijk: “Ik heb een

kleuter geobserveerd die erg moeilijk verstaanbaar was.

De logopedist was al maanden in beeld en had de juf

geadviseerd om het meisje steeds te vragen wat ze

bedoelde (ook al begreep de juf dit met gebaren en

enkele woorden ook wel). Op beeld zagen we een kind

dat steeds minder ging praten, minder vaak naar de juf

kwam en andere kinderen ging gebruiken als spreek-

buis. Vanuit de logopediste bezien een begrijpelijk

advies om het meisje steeds meer zelf te willen laten

zeggen en haar daarom te vragen. Maar bekeken vanuit

de gehechtheid zagen we een kleuter die zich onvol-

doende gezien en begrepen voelde door de juf, en die

daardoor afhaakte in het contact. Belangrijk was dus

eerst te werken aan de relatie, aan de onderlinge band

en het opbouwen van vertrouwen. In plaats van dat de

juf ging vragen aan het meisje wat ze bedoelde, ver-

telde de juf het haar: ‘Je bent klaar met opruimen, ik zie

het. Pak nu maar je stoel en kom ermee in de kring.’

Uiteindelijk ging het meisje ook steeds meer zelf zeg-

gen. Omdat de juf het eerst had voorgedaan, kon het

kind het vanuit vertrouwen zelfstandig gaan doen. De

veilige omgeving was eerst nodig. Omdat de logope-

diste bij de bespreking van de beelden was, zag ook zij

deze behoefte en paste ze haar advies aan.”

Een jongen in groep 4 die moeilijk meekwam met de

klas is een ander praktijkvoorbeeld. Hij leek te luisteren

en op te letten, maar de juf vroeg zich af of het wel

binnenkwam en wat hij nou daadwerkelijk meekreeg

van de lesstof. Hij werkte zeer langzaam, waardoor er

geen realistische resultaten waren om zijn niveau en

ontwikkeling te bepalen. In het kader van het school-

consult sloot ook de speltherapeut waar de jongen

sinds een half jaar naartoe ging vanwege vroegkinder-

lijk trauma, aan bij het overleg. Tijdens het bekijken van

de beelden vielen haar dingen op die ze in spelsessies

nog niet had gezien maar die helpend waren voor zijn

begeleiding. Voor zijn positie in de klas had zij, op basis

van haar ervaringen met hem, zinvolle aanvullingen.

PRESENTATIE OVER GEHECHTHEID IN DE KLASUiteraard zijn er ook schoolconsulten waarbij verder

geen andere hulpverleners aanhaken, maar soms komt

er wel een advies voor een vervolg uit. Bijvoorbeeld

ondersteuning voor de leerkracht en/of het hele team.

“Zo was er een schoolconsult aangevraagd voor een

jongen in groep 3. Hij deed hard zijn best en probeerde

aan alles mee te doen. Maar de meester had het idee

dat het sociaal wenselijk gedrag was en vroeg zich af

wie dit jongetje werkelijk was en wat hij echt nodig had.

Hij leek ontzettend beïnvloedbaar en mee te waaien

met andere, voornamelijk drukke jongetjes. Tijdens de

bespreking van de beelden werd veel duidelijk: zodra

de meester de klas uitging, zag je een jongen die

wanhopig en angstig werd, op zoek naar contact. Door

de beelden werd duidelijk dat het ongewenste gedrag

een manier was om in beeld te komen: liever negatieve

aandacht dan geen aandacht. ‘Zie mij, zie mij’, leek hij

te willen zeggen”, aldus Folmer.

Soms ziet gedrag er aan de buitenkant hetzelfde uit

(hoe vaak horen adoptieouders niet: ‘Dat doet die van

mij ook’) maar ligt er een andere behoefte of oorzaak

aan ten grondslag. Dat vraagt ook om een andere

reactie of aanpak. “Het bekijken van de beelden was

een eyeopener voor deze meester. Maar vooral in

combinatie met de informatie over gehechtheid en

welke signalen er zijn waarop je kunt of moet aansluiten

om voor een kind gemiste ervaringen in te halen. Voor

deze meester vielen hierdoor meer kwartjes bij kinde-

ren uit zijn klas. Met enige regelmaat komt het voor dat

de uitleg tijdens een schoolconsult leerkrachten inspi-

reert. Dat ze plotseling allerlei kinderen voor zich zien

die daar ook nog wat in nodig hebben. Dan krijgt ons

werk soms een ander doel, gaat het niet zozeer om een

individu, maar juist om het vergroten van de kennis van

de mensen om kinderen heen. Zoals leerkrachten,

intern begeleiders of pedagogisch medewerkers in de

kinderopvang.”

“Soms wordt een medewerker van Stichting Adoptie-

voorzieningen vervolgens gevraagd een presentatie te

geven over gehechtheid in de klas. Deels los van adop-

tie, met voorbeelden die voor iedereen herkenbaar zijn.

Want bij adoptie en pleegzorg weten we dat gehecht-

heid extra aandacht behoeft, maar dit geldt voor nog

veel meer kinderen. Denk aan kinderen die te maken

hebben met echtscheidingen, verhuizingen, psychische

problemen van ouders, ziekenhuisopname van moeder

en/of kind na geboorte, detentie, militaire uitzendingen,

verslavingen enzovoort. Het voornaamste doel van ons

werk is ondersteuning en begeleiding rond adoptiekin-

deren. Of dat nou wordt gerealiseerd door alle neuzen

van ouders en school dezelfde kant op te krijgen of door

een compleet team uitleg te geven over gehechtheid in

het onderwijs, dat maakt niet uit. Als het maar bijdraagt

aan een zo optimaal mogelijke omgeving waarin alle

kinderen zich veilig kunnen ontwikkelingen en ont-

plooien tot zelfstandige, zelfverzekerde mensen.”

De leerkracht heeft zorgen of vragen over het gedrag van uw kind, u bent zelf niet helemaal of allesbehalve gerust? Twijfels over het

type onderwijs of opvang? Dan kan een schoolconsult van Stichting

Adoptievoorzieningen een helpende hand bieden. Zindzi Folmer is een van de

video-interactiebegeleidsters die hiervoor regelmatig de klas in gaat. Hieronder

geeft ze enkele voorbeelden uit haar werk bij Stichting Adoptievoorzieningen.

18

RUBRIEK BEGELEIDING BESPROKEN

“Wanneer ouders of leerkrachten een schoolconsult

aanvragen, is er in de meeste gevallen al het een en

ander geprobeerd om een kind te helpen”, zegt Folmer.

“Vaak begint het met de inzet van intern begeleiders.

Zij komen niet zelden als eerste observeren in de klas.

Soms zijn er ook al anderen in beeld, is er bijvoorbeeld

gekeken naar mogelijkheden om ‘extra handen’ in de

klas te krijgen ter ondersteuning van de juf. Of bij kin-

deren met taal- en spraakproblemen kan een logope-

diste betrokken zijn.”

Ergens in het proces komt in ieder geval iemand op het

idee een schoolconsult aan te vragen en wordt Folmer

of een van haar collega’s ingeschakeld om vanuit haar

expertise op het gebied van hechting, trauma en de

adoptie te kijken naar de situatie. Dat Stichting Adoptie-

voorzieningen ook binnen scholen met ouders of

andere betrokkenen samenwerkt, is bij lang niet alle

adoptieouders en basisscholen bekend. “Terwijl dat juist

een grote meerwaarde heeft,” aldus Folmer, “want je

kunt op die manier van elkaar leren en gezamenlijk een

plan van aanpak opstellen. Overleg is hoe dan ook beter,

niets is zo verwarrend voor kind en ouders als tegenstrij-

dige adviezen of conflicterende inzichten. Gelukkig lukt

het steeds vaker om samen met andere hulpverleners

en ondersteuners aan tafel te gaan zitten en te bespre-

ken wat er vanuit ieders expertise helpend kan zijn. De

beelden die ik als video-interactiebegeleidster maak in

de klas kunnen daarbij van groot belang zijn. De meer-

waarde van de beelden is dat we met zijn allen tegelijk

naar exact hetzelfde kunnen kijken. Door terug te spoe-

len, te vertragen en te herhalen, wordt vaak van alles

duidelijk.”

ADVIEZEN AFSTEMMENOuders zien dan hoe hun kind zich in de klas gedraagt

wanneer zij er niet bij zijn. Leerkrachten kunnen van een

afstandje kijken naar het kind en zien dan ook de con-

text en wat er voorafging aan bepaalde gedragingen.

Wat gebeurt er en wat heeft het kind nodig? Zo ont-

staat vaak meer begrip, wat kan helpen om met elkaar

tot een plan van aanpak te komen.

19

Page 11: magazine online - Adoptievoorzieningen...magazine online IN DIT NUMMER THEMA cheiden 2 3 THEMA SCHEIDEN TEKST ANGEA JANS ADOPTIE MAGAZINE ONINE 3 SEPTEMBER 2019 REDACTIONEEL Scheiden

ADOPTIE MAGAZINE ONLINE #3 SEPTEMBER 2019

aanspreekt op mijn Sri Lankaanse uiterlijk besef ik dat

mijn roots niet in Nederland liggen.” Naast haar werk bij

FunX maakte ze podcasts voor KX radio. Daar werd ze

gevraagd na te denken over programma’s rond maat-

schappelijke thema’s en zo ontstond het idee ‘iets te

doen met adoptie’.

Vervolgens gingen twee studenten Regie Do-

cumentaire die stage liepen bij Human,

Lisa Grooters en Reinout Lanting, aan

de slag om er een documentaire

van te maken. Dinja heeft haar

verhaal aan hen vertelt en zij

hebben een opzet gemaakt om

dit verhaal in een webserie te

laten zien. In de documentaire

gaat Dinja onderzoeken of haar

overtuiging klopt dat identiteit

losstaat van waar je vandaan

komt. Daarvoor gaat ze in gesprek

met collega’s, haar adoptieouders,

geadopteerden en anderen.

“Het is een documentaire geworden over

identiteit, roots en afkomst. Ik heb vooraf veel gesprek-

ken gehad met Lisa en Reinout en daarin heb ik mijn

verhaal aan hen verteld. Zij hebben vervolgens het

script gemaakt. Ik had inspraak, maar ik had er alle

vertrouwen in dat ze me neer zouden zetten zoals ik

ben. Dat is gelukt. De makers verdienen echt alle cre-

dits. Ik las net een stukje van de VPRO, ze schrijven: ‘Het

is een documentaire met een goede voice-over, mooie

beelden en een fijn hoofdpersonage’. Wow, dat is echt

supertof als de VPRO dat zegt, een groot compliment.”

EVENT VOOR SRI LANKAANS GEADOPTEERDENDe documentaire is vanaf begin september in vier

delen van elk 11 minuten online te bekijken op human.

nl of het YouTube-kanaal van NPO3 (www.youtube.

com/npo3), en op 19 januari 2020 volgt een uitzending

op tv (NPO3, 23.30 uur). Te zien is onder meer hoe Dinja

met haar adoptieouders door de fotoboeken van haar

jeugd bladert, ze in gesprek gaat met collega’s

en een bezoek brengt aan geadopteerde

en adoptiecoach Hilbrand Westra. Hij

adviseert haar om een bezoek te

brengen aan een event met

andere geadopteerden uit Sri

Lanka, iets wat Dinja altijd

vermeden heeft. Nu gaat ze

wel. “Hoe het beviel? Dat

verklap ik nog niet. Dat kun je

aan het einde van de serie

zien.”

De documentaire mag dan op de

eerste plaats bedoeld zijn om maat-

schappelijke thema’s bij de kijker onder

de aandacht te brengen, voor Dinja zelf heeft

het ook consequenties. “Voor mij persoonlijk heeft het

gebracht dat ik als persoon ben gegroeid, ik ben ope-

ner geworden. Ik kan nu zeggen: ‘Ik kom uit Sri Lanka,

dat zal ik niet ontkennen’, maar ik vind het goed zoals

het is. Ik heb anders leren en durven kijken. Als anderen

er ook wat aan hebben, is dan mooi meegenomen. Al

was het helemaal niet mijn bedoeling een voorbeeld-

functie te hebben. Wat ik wel hoop is dat mensen

stoppen elkaar in hokjes te plaatsen. Dat is echt be-

langrijk voor mij.”

21

‘Ieder adoptiekind heeft zijn eigen verhaal. Dit is het mijne’, zegt

Dinja Pannebakker (32). Ze is de hoofdpersoon in de webserie

Ik kóm niet uit Sri Lanka. Daarin onderzoekt ze het belang van

weten waar je vandaan komt.

Webserie: Ik kóm niet uit Sri Lanka

HONDERD PROCENT DINJA

20

TEKST ANGELA JANSRUBRIEK ACTUEEL

“Wat je ziet in de documentaire is 100 procent Dinja. Ik

ben geportretteerd door de makers zoals ik echt ben, ik

sta positief in het leven.” Dinja is geboren in Sri Lanka en

geadopteerd door Nederlandse ouders toen ze een paar

weken oud was. Ze beschouwt zichzelf als Nederlandse

en heeft geen enkele behoefte aan informatie over haar

biologische ouders en het land van herkomst. Dat be-

grijpen veel mensen in haar omgeving niet. “Ze geven

mij het gevoel dat alle geadopteerden op zoek willen

gaan Dat wordt ook gevoed door de media. Wie zijn zij

om te bepalen wat ik moet doen? Dat maakt mij boos.”

Op haar werk als bureauredacteur bij NPO FunX, tijdens

het uitgaan, in het dagelijks leven wordt ze aangespro-

ken op haar Sri Lankaanse uiterlijk, terwijl ze zich een

‘gewone’ Nederlandse voelt. “Alleen als iemand me

Page 12: magazine online - Adoptievoorzieningen...magazine online IN DIT NUMMER THEMA cheiden 2 3 THEMA SCHEIDEN TEKST ANGEA JANS ADOPTIE MAGAZINE ONINE 3 SEPTEMBER 2019 REDACTIONEEL Scheiden

22 23

ADOPTIE MAGAZINE ONLINE #3 SEPTEMBER 2019THEMA SCHEIDEN TEKST CHRIS THIE

Eenmaal terug in Nederland moet Jonathan weer aan

het werk. Hij heeft een verantwoordelijke baan en

maakt lange dagen. Camilla neemt de zorg voor de

jongens volledig op zich en is van plan haar praktijk aan

huis weer op te pakken zodra dat kan. Nu is dat nog

geen optie. De jongste heeft last van nachtmerries en

is heel vaak wakker. Omdat Jonathan vroeg op moet

voor zijn werk, is het Camilla die er ’s nachts uit gaat om

hun zoontje te troosten, en uiteindelijk lijkt het voor

iedereen praktischer dat Camilla bij hem op de kamer

gaat slapen. Na een paar maanden lukt het om dit

stapsgewijs af te bouwen.

Ruzies over opvoeding

De oudste gaat naar school, hij stroomt in in groep 2.

Hij lijkt het leuk te vinden en de ouders bouwen op naar

een volledig dagprogramma. Thuis is hij nog heel

vluchtig in het contact met zijn nieuwe papa en mama

en zoekt hij vaak ruzie met zijn broertje. Hij gedraagt

zich soms ook vrij dominant, alles moet dan op zijn

manier en hij heeft last van driftbuien die heel lang

kunnen duren. Jonathan ziet dit als manipulatief ge-

drag en pakt hem stevig aan, Camilla denkt dat het

beter is begripvol te reageren, maar twijfelt daarover

wel een beetje. Ze is teleurgesteld dat de oudste geen

band met haar lijkt op te bouwen, het lijkt hem allemaal

zo weinig te kunnen schelen en bij conflicten roept hij

de naarste dingen tegen haar. Als ze het met Jonathan

bespreekt, zegt hij dat hij vindt dat ze het verkeerd

heeft aangepakt, en de discussies die hier vaak het

gevolg van zijn, brengen hen als ouders niet dichter bij

elkaar. Integendeel, Camilla voelt zich alleen staan en

baalt dat het haar niet gelukt is haar praktijk weer nieuw

leven in te blazen. Ze betrapt zichzelf op gevoelens van

afgunst ten opzichte van haar man die buiten het gezin

wel een eigen leven heeft. Ze raakt uitgeput en merkt

dat ze een kort lontje heeft, waarover ze zich weer

schuldig voelt tegenover de kinderen. Jonathan weet

niet hoe hij het anders aan moet pakken en trekt zich

steeds meer terug. Gesprekken over de opvoeding en

hun relatie lopen steeds uit op geschreeuw.

In het jaar dat volgt, leven Camilla en Jonathan steeds

meer langs elkaar heen, waardoor de sfeer in huis soms

vrij gespannen is. Ondertussen is duidelijk dat de oud-

ste hechtingsproblemen heeft. Die uiten zich in een

combinatie van geslotenheid, controlebehoefte en zo

nu en dan grensoverschrijdend gedrag, waarmee hij

afwijzing lijkt uit te lokken. De jongste heeft opnieuw

last gekregen van nachtmerries en verlatingsangst,

waardoor hij niet meer naar school wil. De samenwer-

king met school komt vooral op Camilla neer, omdat

Jonathan niet zomaar vrij kan krijgen van zijn werk.

Vorm je na een lange en intensieve weg samen met twee adoptiekinderen eindelijk een gezin, ga je uit elkaar. De droom spat uiteen, een nachtmerrie wordt werkelijk-heid. Immers, scheiden is wel het laatste waar adoptieouders hun kinderen mee willen confronteren. Toch is het regelmatig een weg die adoptieouders moeten afleggen. Zoals Camilla en Jonathan, een voorbeeld gebaseerd op dagelijkse voor-beelden uit de praktijk van medewerkers van Stichting Adoptievoorzieningen.

Nieuwe balans

Uit elkaar maar voor altijd papa en mama

N a een vrij hobbelige en emotionele procedure

adopteren Camilla (35) en Jonathan (42) twee

broertjes van drie en vijf jaar oud. In het gezin

van hun biologische ouders werden de kinderen zwaar

verwaarloosd, waarop de kinderbescherming ingreep en

de jongens onderbracht in een groot kindertehuis.

Vervolgens gingen ze naar een pleeggezin. Om ondui-

delijke redenen liep het daar mis. De broertjes moesten

terug naar het kindertehuis. Adoptie door Camilla en

Jonathan volgde.

De adoptieouders zeggen achteraf dat kennismaking en

overdracht een beetje chaotisch verliepen. Maar ook:

“De jongens leken wel voorbereid, daar waren we blij

mee.” Ze verblijven enkele weken met de kinderen in

hun geboorteland. Deze periode is zeer intensief voor

iedereen, de jongens zijn extreem druk en opstandig.

Ouders hebben het gevoel geen contact met de kinde-

ren te krijgen en door slaaptekort raken ze behoorlijk

uitgeput. Ze houden vol en hopen op betere tijden. >>

Page 13: magazine online - Adoptievoorzieningen...magazine online IN DIT NUMMER THEMA cheiden 2 3 THEMA SCHEIDEN TEKST ANGEA JANS ADOPTIE MAGAZINE ONINE 3 SEPTEMBER 2019 REDACTIONEEL Scheiden

24

THEMA SCHEIDEN

25

ADOPTIE MAGAZINE ONLINE #3

> ADOPTIEOUDER

Marit

LEEFTIJD37 jaar

Moeder van twee kinderen 12 en 10

BEROEP docent

WOONPLAATSZuid-Holland

dacht: er klopt iets niet, ik kan niet meer tot hem door-

dringen. Ik gooide het op de adoptie van de tweede. Die

was nogal moeizaam verlopen. We moesten erg lang in

het land van herkomst blijven, ze reageerde heel heftig

en had een ernstige special need. Dus dacht ik: het is

logisch dat we moe zijn, het komt wel goed als onze

jongste wat meer vertrouwen in ons krijgt en gaat besef-

fen dat wij haar niet in de steek gaan laten. Dat vertrou-

wen begon net te komen toen hij vertrok. Vervolgens

heeft ze ook een enorme terugval gehad. Ze begon

zichzelf pijn te doen. De oudste reageerde

heel verdrietig: “Waar is papa?” Hij be-

greep het niet, dat was mega-zwaar.

Bovendien: ik was gebroken, zat op

de bodem van de put. Maar als ik

dan naar de slapende kinderen

keek, dacht ik: kijk eens hoe rijk

ik ben, daar ligt mijn hart.

Soms lag ik ’s avonds in bed te

huilen en kwam mijn zoon bij

me liggen, pakte hij mijn hand

vast en zonder iets te zeggen

sliepen we samen verder. Of ik

kreeg zomaar een kusje van de

jongste.

Op een gegeven moment werden

we met z’n drieën zo close dat ik dacht:

hij heeft mijn hart gebroken door weg te

gaan, ik was een hoopje ellende, maar ik

weet nu ook: ik ben een sterk wijf. En door

te vertrekken heeft hij me het mooiste

cadeau gegeven dat er bestaat, de band

die ik met mijn kinderen heb is onbetaal-

baar. We vormen met z’n drieën echt een

hecht team.

De naam Marit is vanwege privacy

gefingeerd.

drieluik

Als jong stel hebben we veel over de wereld gereisd. Onderweg kwam al snel de vraag: willen we een ge-zin? Het antwoord was ja, maar de kinderen hoefden niet per se van onszelf te zijn. We vonden dat er al genoeg kinderen op de wereld waren die nog een goed plekje konden gebruiken. Daarom hebben we al vrij snel voor adoptie gekozen. We hebben flink ge-spaard en toen we alle procedures doorlopen hadden, hebben we tegen de vergunninghouder gezegd: ‘We hoeven niet op een wachtlijst. Als jullie een kindje hebben waar je geen ouders voor kunt vinden, dan mag je ons bellen.’ Ze zeiden direct: ‘We hebben een jongetje dat hiv-positief is.’ Het is alweer wat jaartjes geleden, in die tijd waren kinderen met hiv nog moeilijk te matchen. Zes weken later zaten we al in het vliegtuig om onze zoon op te halen.

Min of meer hetzelfde gebeur-

de enkele jaren later toen we een

voorstel kregen voor een tweede

kind, een meisje. Dat ging ook heel

snel. Het was een bewuste keuze van ons

allebei. Absoluut. En we wilden graag drie

kinderen adopteren.

Maar de tweede was pas een paar maan-

den samen met ons in Nederland toen

mijn man aankondigde dat hij wilde

scheiden. Hij heeft de kinderen nog mee

op bed gelegd, gaf me een rekening die

nog betaald moest worden en is vertrok-

ken. Daar stond ik dan: plotseling was ik

een alleenstaande moeder.

Natuurlijk, ik had wel wat aan hem ge-

merkt, maar ik wist niet wat het was. Ik

RUBRIEK DRIELUIK

Na verschillende pogingen hun relatie een nieuwe

impuls te geven, komen beiden tot de conclusie dat

ze er echt niet meer in geloven: ze besluiten te gaan

scheiden.

Persoonlijke concessies

Camilla neemt contact op met Stichting Adoptievoor-

zieningen om de situatie te bespreken. Zodra de me-

dewerker de telefoon opneemt, wordt ze overmand

door emoties. Ze krijgt de tijd, er is begrip en ze herstelt

zich zodat ze haar verhaal kan doen.

Haar belangrijkste vragen zijn: Hoe

vertellen we het de kinderen? En hoe

kunnen we de schade zo veel moge-

lijk beperken?

Een uitgebreid gesprek volgt over

zaken met betrekking tot de schei-

ding waar Camilla zich zorgen over

maakt: de kwetsbaarheid van de

kinderen, hun vertrouwen dat weer

beschadigd wordt en het schuldge-

voel dat beide ouders ervaren. Ca-

milla voelt zich verdrietig voor de kinderen, maar ook

vindt ze dat ze faalt in de ogen van de buitenwereld en

de instanties die hun de kinderen hebben toever-

trouwd. Alleen al dat ze dat hardop durft te zeggen

zorgt voor wat opluchting.

Gelukkig lijkt het beide ouders goed te lukken het be-

lang van de kinderen voorop te stellen, ook als ze daar-

voor concessies moeten doen ten aanzien van dingen

die voor hen persoonlijk lastig zijn. Met behulp van

enkele tips uit het telefoongesprek vertellen ze de

kinderen gezamenlijk dat ze weliswaar als stel uit elkaar

gaan, maar dat ze wel voor altijd hun papa en mama

blijven. Met steun van een naast familielid en een goede

vriendin komen ze tot een voor iedereen acceptabele

verdeling van de zorg voor de kinderen. Vader en moe-

der maken een duidelijk rooster waarop de kinderen zelf

kunnen zien wanneer ze bij wie zijn. Ze komen overeen

dat het sowieso het beste is voor de jongens als ze

voorlopig gewoon in hun eigen bed slapen. Camilla blijft

met hen in het oude huis wonen, vader heeft een kleine

tijdelijke woning, waar de jongens op bezoek komen.

Herstel van vertrouwen

Hoewel de broertjes duidelijk last hebben van de schei-

ding, lijken ze toch best snel weer te herstellen, alsof ze

ook opgelucht zijn. De verminderde spanning in huis en

de duidelijkheid die is ontstaan, lijken hen te helpen een

nieuwe balans te vinden. Ouders praten en ondernemen

beiden veel met de jongens als ze bij hen zijn en probe-

ren het tweetal zoveel mogelijk het gevoel te geven dat

ze niet hoeven te kiezen tussen vader of moeder.

Als Camilla video-interactiebegeleiding aanvraagt,

ondersteunt Jonathan dit en zet zijn handtekening

onder de aanvraag. Gaandeweg het traject wordt ook

Sherborne Samenspel ingezet, wat een mooi herstel van

vertrouwen te zien geeft. De oudste begint nabijheid en

troost te aanvaarden nu Camilla de gevoelens achter zijn

gedrag nadrukkelijk benoemt, en de jongste slaapt na

een half jaar weer in zijn eigen bed. De laatste sessie van

de video-interactiebegeleiding wordt

zelfs Sherborne Samenspel met beide

ouders gedaan, waarbij ouders zittend

op de grond met hun ledematen een

soort symbolisch nest maken, waar de

jongens samen in mogen liggen.

Iedereen geniet er zichtbaar van.

WAT HELPT?

• Aandacht voor wat wél hetzelfde blijft: rituelen,

woorden, liedjes, spullen, geuren die niet

veranderd zijn.

• Erkennen, benoemen van en steun geven bij

verscheidene en misschien tegenstrijdige

gevoelens, fantasieën, angsten, lastig gedrag etc.

• Plezier maken, lachen, leuke dingen doen, samen

bewegen, sporten, creatief zijn, dansen, muziek

maken: vormen een uitlaatklep en zorgen voor

een gevoel van verbinding.

• Beeldspraak gebruiken, boekjes

• Alert zijn op signalen (slaap-, leer-, gedragsproble-

men, terugtrekken, agressie, buikpijn)

• Compensatie voor onrust en gevoel onveiligheid:

fysiek contact (massage), 1-op-1-aandacht, uitleg

en voorbereiding, veel bevestiging (expliciet)

• Leiding nemen op grote lijnen, maar controle

geven op details (bijvoorbeeld door keuze of tijd

te bieden)

• Belang van kind voorop, loyaliteitsconflict voor-

komen door ouder-/partnerzaken te scheiden,

met ex-partner praten in wens in plaats van verwijt

• Zelfzorg ouders

• Neutrale steunfiguren in netwerk inschakelen

(familie, school)

• Aandacht voor overgangsmomenten (rust, tijd,

ontspanning bij overdracht)

De tweede was amper in Nederland, toen vertrok mijn man

SEPTEMBER 2019

Gelukkig lukt het

beide ouders, het

belang van de kinderen voorop

te stellen.

Page 14: magazine online - Adoptievoorzieningen...magazine online IN DIT NUMMER THEMA cheiden 2 3 THEMA SCHEIDEN TEKST ANGEA JANS ADOPTIE MAGAZINE ONINE 3 SEPTEMBER 2019 REDACTIONEEL Scheiden

2726

ADOPTIE MAGAZINE ONLINE #3 SEPTEMBER 2019THEMA SCHEIDEN

26

RUBRIEK VRAGENDERWIJS

‘Onze zoon heeft slaapproblemen.’ ‘Mijn puberdochter vliegt uit de bocht.’ Adoptieouders die vragen of twijfels hebben over de ontwikkeling of opvoeding van hun kinderen kunnen terecht bij de Stichting Adoptie voorzieningen. Ook geadopteerden, leerkrachten of andere betrokkenen kunnen daar terecht. Nazorgmedewerkers geven informatie en advies. In deze rubriek komen een aantal vragen en onderwerpen aan de orde die de afgelopen tijd zijn besproken.

Schuldgevoel door scheiding?Als ouders gaan scheiden, voelen zij zich vaak schuldig tegenover de kinderen. Voor adoptieouders voelt dit vaak nog zwaarder. Ze wilden zo graag ouders worden, hebben er van alles voor gedaan, en nu strandt het huwelijk.

Ouders zijn vaak bang dat de scheiding bij hun kinderen

opnieuw het gevoel zal geven dat zij worden verlaten. Als

het onverwachte en onvermijdelijke dan toch gaat gebeu-

ren, neem dan de volgende adviezen ter harte:

• Overtuig de kinderen ervan dat zij niet de oorzaak zijn van

de scheiding. Dat ze niets verkeerd hebben gedaan en

dat jullie net zo veel van hen blijven houden als jullie altijd

al hebben gedaan.

• Let goed op de emotionele behoeften van jullie kinderen.

Plaats deze behoeften (zeker in het eerste jaar na de

scheiding) voorop. Introduceer nog geen nieuwe mensen

in hun leven.

• Praat niet slecht over je ex-partner!

• Neem je kind niet in vertrouwen over dingen waar je met

je ex-partner tegenaan loopt. Dit voelt heel ongemakkelijk

voor kinderen en zij kunnen hiermee in een loyaliteitscon-

flict komen.

• Vertel de kinderen vooraf duidelijk wanneer zij naar papa

of mama gaan. Wees zo duidelijk mogelijk over wat zij

daar kunnen verwachten, welke plannen er zijn gemaakt,

en wanneer ze weer terug naar de andere ouder gaan.

• Herhaal dat jullie altijd familie zullen blijven, ook al wonen

de kinderen nu in twee huizen.

• Wees je bewust van de nieuwe rol die jullie nu hebben als

co-ouders. Jullie worden nu partners in ouderschap.

Probeer eventuele boosheid niet in de weg te laten zitten.

En als dat erg moeilijk blijkt, zoek dan hulp.

• Probeer vooral ook mooie momenten hebben met de

kinderen. Probeer ze te laten zien dat jullie ook in moei-

lijke tijden fijne momenten kunnen hebben en met elkaar.

Werkboek

Mariska Klein Velderman is gepromo-

veerd in de pedagogiek en werkt bij

TNO, afdeling Child Health, waar ze,

samen met Fieke Pannebakker, onder-

zoek doet op het gebied van schei-

ding. Daar doen ze onder andere

onderzoek naar scheiding en de mo-

gelijkheden om kinderen, jongeren en

ouders daarbij te ondersteunen. In een

TNO-project ontwikkelden ze samen

het digitale platform ‘INBOX’ voor

jongeren met gescheiden ouders, waar

het werkboek Als je ouders uit elkaar

gaan op is gebaseerd.

Dit praktische werkboek helpt kinderen

om te gaan met de scheiding. Het

geeft informatie over wat er precies

gebeurt bij een scheiding en welke

rechten je hebt als kind in die situatie.

Ook staan er handige tips en uitspra-

ken in van andere kinderen en jonge-

ren die een scheiding hebben

meegemaakt.

Prijs, 21,95 euro.

Uitgever: Nieuwezijds B.V.

ISBN: 9789057125270

RitualsHet is een kordate stem aan de andere kant van de lijn.

In korte bewoordingen vertelt Helma dat ze gaan scheiden. Ze is vastberaden, haar ex-man en zij hebben veel geprobeerd maar het is op. De familie is op de hoogte en de kinderen weten het

inmiddels ook.

Bij het woord ‘kinderen’ verdwijnt de kordaatheid uit haar stem. Ze

vraagt zich af hoe ze zo goed mogelijk de kinderen in twee huizen

op kan laten groeien. Samen blijven wonen was geen optie en al snel

was een tweede huis gevonden waar zij introk.

In samenspraak met haar ex-man werd de verhuizing zorgvuldig

gepland en besproken, de kinderen hebben immers houvast nodig

door oude en vertrouwde spullen in de nieuwe leefsituatie te weven.

De kinderkamers werden als eerste in orde gemaakt terwijl er nog

geen stoel in de woonkamer stond.

De kinderen mochten meehelpen, de kinderhoekjes in de nieuwe

woonkamer waren net zo ingericht als in het oude huis en na een

aantal proefbezoekjes was dat ‘het huis van mama’. En toch, geeft

Helma aan, is het huis nog geen thuis. Dat merkt ze aan de kinderen

en ook aan zichzelf.

Ik vraag naar de routines: zijn er een aantal dezelfde planten of

schilderijen als in het oude huis en wellicht een meubelstuk dat

meegenomen is?

Er wordt hetzelfde gegeten, de routines zijn onveranderd en het

konijn kreeg eenzelfde hok als in de oude woning, op dezelfde plek,

alleen nu in een andere tuin.

We spreken over de slaaprituelen van de kinderen waarbij de shirts

met de geur van papa en mama weer even in het bed thuishoren. En

ineens weet Helma het: het is de huisgeur! De reden waarom het

huis nog geen thuis is, is omdat de nieuwe woning nog zo anders

ruikt. Terwijl ze in het oude huis altijd een huisparfum van het merk

Rituals had staan… Dat ze daar niet eerder aan had gedacht!

Is het toeval dat Helma dit merk koos?

Hoe hoog ligt de lat?

Wie kent het niet? Die grappige plaatjes op internet van expecta­tions vs. reality? Waarin de ver-wachting er een stuk rooskleuriger uitziet dan de werkelijkheid? Voor adoptieouders is dit helaas maar al te vaak echt zo en is er – zeker in het begin – soms weinig om over te lachen met elkaar.

Het idee: gezellige maaltijden,

verjaardagen met veel vriendjes

over de vloer en ontspannen va-

kanties waar nog jaren over nage-

praat kan worden.

Voor ouders is de realiteit vaak

anders. Maaltijden die uitmonden in

ware veldslagen, verjaardagen met

een kind dat door te veel prikkels

uit zijn raampje schiet of vakanties

die vroegtijdig afgebroken worden

omdat het te spannend is. Kortom,

teleurstellingen waar je als nieuw-

bakken ouder mee moet leren

omgaan. Veel ouders vinden het

lastig dit te accepteren: zij hebben

hier toch voor gekozen? Ze vinden

daarom dat ze hier dan maar mee

moeten omgaan, ondanks de

slapeloze nachten en de voort-

durende vermoeidheid.

Als deze ouders voor hulp naar

Stichting Adoptievoorzieningen

bellen, proberen we niet alleen een

luisterend oor te bieden, we gaan

ook samen met de ouders zoeken

naar de lichtpuntjes.

Tijdens het gesprek blijkt vaak dat

ouders de lat voor zichzelf hoog

hebben gelegd. Al pratende kun-

nen we vaak helpen die lat lager te

leggen, waardoor er weer ruimte

ontstaat voor de ouders om te zien

en vooral te voelen dat hun droom

werkelijkheid is geworden, com-

pleet met alle uitdagingen die

daarbij horen.

Page 15: magazine online - Adoptievoorzieningen...magazine online IN DIT NUMMER THEMA cheiden 2 3 THEMA SCHEIDEN TEKST ANGEA JANS ADOPTIE MAGAZINE ONINE 3 SEPTEMBER 2019 REDACTIONEEL Scheiden

28

TEKST ANGELA JANSTHEMA SCHEIDEN

COLOFON

ADOPTIE MAGAZINE ONLINEOnafhankelijk, informerend, signalerend en opiniërend.

Voor aspirant-adoptieouders, adoptieouders, geadopteerden,

professionals op het gebied van adoptie en alle anderen

die zich betrokken voelen bij afstand en adoptie.

Adoptiemagazine online is een uitgave van

Stichting Adoptievoorzieningen.

Het magazine verschijnt vier keer per jaar.

RedactieHoofdredacteur Angela Jans

Aan dit nummer werkten mee: Erik Draaijer (eindredactie),

Sandra Benschop, Yvonne Geelen, Ria Heek, Vera Kidjan,

Meike Melenhorst, Machteld Stilting,

Chris Thie en Wiwin Veendijk.

Foto coverIstock

Foto backcoverThinkstock

Vormgeving

Studio Jorrit van Rijt

RedactieadresPostbus 290

3500 AG Utrecht

Telefoon: 030 2330344

e-mail: [email protected]

AbonnerenEen abonnement is gratis. Aanmelden kan via www.adoptie.nl of

kijk op www.adoptieoudersonline.nl

KopijBijdragen, ingezonden brieven of tips zijn van harte welkom.

Neem daarvoor contact op met bovenstaand telefoonnummer

of e-mailadres.

Overname van artikelen is alleen toegestaan na voorafgaande

toestemming van de redactie en desbetreffende auteur. Verzoeken

tot overname dienen gericht te worden aan de hoofdredacteur.