Magazine Analyses 3

86
A nalyses FINANCIEEL & LIFESTYLE MAGAZINE 03 | Najaar 2012 GEWIJZIGDE WETGEVING IN BELGIË EN FRANKRIJK WEGWIJS IN DE NIEUWE FISCALITEIT THIRD PARTY FUNDS STRATEGIEËN VOOR EEN HOOG RENDEMENT KLEIN LAND, GROTE IDEEËN QATAR, DE PAREL VAN DE GOLF IN DIALOOG MET MARLENE DUMAS EN THIERRY DE CORDIER RETROSPECTIEVE CONSTANT PERMEKE SIGNALEN VAN HOOP, HERSTEL EN PERSPECTIEF HARD TIMES,NEW OPPORTUNITIES 2012/NAJAAR ANALYSES 03 PUILAETCO DEWAAY PRIVATE BANKERS

description

Financial & lifestyle magazine 03 of Puilaetco Dewaay Private Bankers

Transcript of Magazine Analyses 3

Page 1: Magazine Analyses 3

AnalysesF I N A N C I E E L & L I F E S T Y L E M A G A Z I N E 03 | Najaar 2012

GEWIJZIGDE WETGEVING IN BELGIË EN FRANKRIJK

WEGWIJS IN DE NIEUWE FISCALITEIT

THIRD PARTY FUNDS

STRATEGIEËN VOOR EEN HOOG RENDEMENT

KLEIN LAND, GROTE IDEEËN

QATAR, DE PAREL VAN DE GOLF

IN DIALOOG MET MARLENE DUMAS EN THIERRY DE CORDIER

RETROSPECTIEVE CONSTANT PERMEKE

SIGNALEN VAN HOOP, HERSTEL EN PERSPECTIEF

HARD TIMES,NEW OPPORTUNITIES

2012/NA

JAA

RA

NA

LYS

ES

03P

UILA

ETC

O D

EW

AA

Y P

RIV

ATE

BA

NK

ER

S

Page 2: Magazine Analyses 3

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 3

EEN MIX VAN DESKUNDIGHEID, NABIJHEID EN SOLIDITEIT

VOORWOORD

Beste lezer,

De derde editie van ons magazine Analyses is een feit. Wat gaat de tijd ongeloofl ijk snel ! De buitengewone periode die wij momenteel kennen, zit hier waarschijnlijk voor iets tus-sen. Het huidige klimaat is zeker niet altijd gemakkelijk, maar des te boeiender...

De ontwikkelingen in onze sector vol-gen elkaar in sneltempo op: de beurzen spelen jojo, de fi nanciële markten lijken steeds meer irrationeel en onvoorspelbaar, de prijs voor veiligheid was nog nooit zo hoog, de speculaties over de euro tieren welig, ... Onze gebruikelijke houvasten worden dag na dag aan het wankelen gebracht.

Puilaetco Dewaay probeert haar cliënten in alle nederigheid zo goed mogelijk door deze woelige gebeurtenissen te gidsen. Dit nieuwe nummer van ons magazine weerspiegelt het drieluik waarop wij ons baseren om dat te doen: deskundigheid, nabijheid en soliditeit.

Deskundigheid: op dezelfde manier als een ervaren Formule 1-piloot zijn bolide behen-dig over een nat circuit stuurt, zijn wij ervan overtuigd dat in de huidige omstandigheden alleen deskundigen in staat zijn om een ver-mogen doeltreffend te beheren. Wij geven hetwoord aan onze fi nanciële deskundigen (macro-economie, sectorale analyses, huis-fondsen en fondsen van derden), aan onze fi scale deskundigen (de antimisbruikbepa-ling, de bijkomende heffi ng van 4 %, de Franse fi scaliteit), maar eveneens aan onze kunstexperts.

Nabijheid: om een gepersonaliseerde dienst-verlening te kunnen bieden, is het noodza-kelijk om zo dicht mogelijk bij onze cliënten te staan en beslissingen op maat te kunnen

nemen. Dit komt tot uiting in de getuigenis van Fabienne Gijsel, de verantwoordelijke van ons kantoor in Waregem.

Soliditeit: voor onze cliënten is het essentieel dat de private banker aan wie zij hun vermo-gen toevertrouwen, blijk geeft van stabiliteit en soliditeit. Daarom zijn wij verheugd dat wij sinds kort, via onze moedermaatschappij KBL European Private Bankers, deel uitma-ken van Precision Capital, een Luxemburgse entiteit die de belangen vertegenwoordigt van een groep vooraanstaande privé-investeerders uit Qatar. Naast onze hoge solvabiliteitsratio zal de langetermijnvisie van Precision Capital ons toelaten om de bank en het vermogen van onze cliënten te beheren zonder onder druk te staan om op korte termijn resultaten te leveren, wat vaak buitensporige risico’s met zich meebrengt.

Tot slot willen wij dit nieuwe nummer graag beginnen met een hommage aan Mijnheer Eric-Emmanuel Janssen, die mee aan de wieg van Puilaetco stond en die ons spijtig genoeg verlaten heeft net toen Precision Capital onze groep een nieuw elan heeft gegeven.

Veel leesplezier !

PUILAETCO DEWAAY PROBEERT HAAR

CLIËNTEN IN ALLE NEDERIGHEID ZO

GOED MOGELIJK DOOR DEZE

WOELIGE GEBEURTENISSEN

TE GIDSEN.

VOORWOORD

Thierry Smets,Gedelegeerd BestuurderVoorzitter van het Directiecomitévan Puilaetco Dewaay

Page 3: Magazine Analyses 3

4 | Analyses | Herfst - Winter 2012

INHOUD

INHOUDSTAFEL

Realisatie Roularta Custom MediaConcept Ben Herremans & Kaat KerkhoveHoofdredactie Ben HerremansLay-out Marie Vannesche, Lien HuygheCoördinatie Pieter Taelman, Dirk RasschaertTeksten Puilaetco Dewaay, Cantilis, Roularta Custom MediaMediaregie Custom Regie Druk Roularta Printing

Verantwoordelijke uitgever: Dominiek Vanwynsberghe Herrmann Debrouxlaan 46 1160 Brussel.

Green labelDit magazine is CO

2-neutraal gepro-

duceerd. Het papier en drukwerk zijn duurzaam ingekocht en de CO

2-uitstoot

die toch nog bij de productie van dit magazine vrijgekomen is, is gecompenseerd. Het magazine is CO

2-neutraal gedrukt waarbij gebruikgemaakt is

van FSC gecertifi ceerd papier.

Wenst u te reageren?Puilaetco DewaayHerrmann Debrouxlaan 46, 1160 BrusselE-mail : [email protected] – www.pldw.be Facebook : www.facebook.com/puilaetcodewaay

Analyses is een fi nancieel en lifestyle magazine uitgegeven onder de verantwoordelijkheid van Danny Wittenberg, Chief Investment Offi cer, en Christophe Van Canneyt, Head of Fixed Income & Structured Products, van Puilaetco Dewaay Private Bankers NV waarvan de maatschappelijke zetel gevestigd is aan de Herrmann Debrouxlaan 46 te 1160 Brussel. R.P.R. BE 403.236.126.

De verstrekte informatie mag niet worden be-schouwd als een aanbod of een verzoek tot aan- of verkoop van om het even welk fi nancieel instru-ment. De redactie van het magazine werd afgesloten op 30 september 2012.

www.pldw.be

Brussel 02 679 80 00 | Antwerpen 03 248 59 10 | Hasselt 011 28 48 90 | Luik 04 340 46 00 Namen 081 32 63 00 | Sint-Martens-Latem 09 235 23 80 | Waregem 056 62 51 30

ÿ p. 10ÿ p. 58ÿ p. 40

ÿ p. 74

FINANCE03 Voorwoord | Thierry Smets

05 Hommage | Eric-Emmanuel Janssen

06 Editoriaal | Back to reality?

10 Financiële kroniek | Macro-economie

26 Sectorale analyse | Luxe

30 Sectorale analyse | Telecom

32 Sectorale analyse | Media

36 Sectorale analyse | TIC

40 Onze diensten | Home funds

44 Onze diensten | Third party funds

48 Onze diensten | Fiscaal misbruik

54 Onze diensten | De bijkomende heffi ng van 4%

58 Onze diensten | Franse fi scaliteit

62 Onze diensten | Qatar, de parel van de Golf

66 Kantoren | Waregem

70 Onze diensten | Conferenties Kunst

LIFESTYLE 76 Kunst | Vakexpert

80 Kunst | Portret Rembrandt Bugatti

84 Kunst | Retrospectieve Constant Permeke

88 Cultuur | Agenda

Page 4: Magazine Analyses 3

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 5

“HET IS DE ZIEL DIE TELT”

HOMMAGE AAN ERIC-EMMANUEL JANSSEN, EERSTE VOORZITTER VAN DE RAAD VAN BESTUUR VAN PUILAETCO

Als beherend vennoot van de beursvennoot-schap Puissant Baeyens, Poswick & Co heeft Eric-Emmanuel Janssen actief, maar subtiel meegewerkt aan de fusie met de beursven-nootschap De Laet & Co in 1990, waaruit Puilaetco ontstaan is. Als eerste voorzitter van de Raad van Bestuur was hij het cement van de menselijke integratie tussen de twee ven-nootschappen. Onder zijn voorzitterschap van 1990 tot 1996 kende Puilaetco een ster-ke groei. In die tijd was Puilaetco eveneens de eerste vennootschap die het bankstatuut aannam.

DIEPMENSELIJKE BEDRIJFSLEIDERZelfs na zijn vertrek is Eric-Emmanuel Janssen, als erevoorzitter, strategisch blijven denken in het belang van de bank dankzij

de talrijke contacten die hij in de Belgische fi nanciële en industriële wereld onderhield. Hij was in de eerste plaats een diepmen-selijke bedrijfsleider die zich interesseerde voor de anderen, voor al diegenen die hem onringden. “Het belangrijkste actief van de bank is haar menselijk kapitaal, zowel haar personeel als haar cliënten”, heeft hij onlangs nog herhaald. “Het is vooral de ziel van de onderneming die telt, de ziel die wij aan onze medewerkers en aan onze cliënten moeten doorgeven.”

In naam van de Raad van Bestuur, het Direc-tiecomité en al onze medewerkers wensen wij Eric-Emmanuel Janssen te bedanken voor het fantastische parcours dat wij met hem hebben afgelegd op de weg naar de ambi-tieuze doelstellingen die wij allen delen.

ÿ ERIC-EMMANUEL JANSSEN. Fantastisch parcours met Puilaetco.

HOMMAGE

“HET BELANGRIJKSTE ACTIEF VAN DE BANK

IS HAAR MENSELIJK KAPITAAL, ZOWEL HAAR PERSONEEL

ALS HAAR CLIËNTEN.”

TEKST © AMAURY de LAET DERACHE - FOTO © JOHANNA de TESSIÈRES

Eric-Emmanuel Janssen was de eerste voorzitter van onze bank. Hij heeft er zijn visie en

zijn enthousiasme in gelegd. Wij wensen hem hierbij te bedanken

voor het erfgoed dat hij ons nagelaten heeft.

Page 5: Magazine Analyses 3

6 | Analyses | Herfst - Winter 2012

EDITORIAAL

BACK TO REALITY? FOTO’S © REPORTERS AGENCY

an de basis van deze herstelbe-weging lagen de beslissingen van de Europese top van 28 en 29 juni, tijdens dewelke voor het eerst gewag gemaakt werd

van het streven naar een Europese bancaire unie onder het centraal toezicht van de ECB. Andere positieve punten van deze top waren een steunactie van EUR 100 miljard voor de Spaanse banken en de conditionele ondersteuning van overheden-in-moeilijk-heden door de ECB, als back-up van het EFSF/ESM-steunfonds. In de weken na die top bleken de nachtelijke beslissingen op zijn minst vatbaar voor interpretatie, maar de politici en staatshoofden lieten er hun lang geplande vakantie niet voor om dit te verduidelijken.

Gelukkig bleef Super Mario (Draghi, voor-zitter van de ECB) op post om op 26 juli aan de wereld te verkondigen dat de Europese Centrale Bank er niet voor zou terugdein-zen de grote bazooka boven te halen om de euro te redden : “The ECB will do whatever it takes to preserve the Euro, ... and believe me, it will be enough.” Dit klonk als muziek in de oren van traders en beheerders. De ECB-voorzitter stond zeker niet alleen in zijn be-toog, want ook de Amerikaanse FED-leden en de Chinese premier Wen Jiabao lieten in die periode geen gelegenheid onbenut om te laten uitschijnen dat ze klaarstonden om te interveniëren om de economische groei te stimuleren, daarbij genietend van rugdek-king in de vorm van steeds lagere infl atie-cijfers.

Terwijl de monetaire politiek dus een aar-dige duit in het zakje deed, kunnen we ook niet ontkennen dat het tweedekwartaalre-sultatenseizoen van redelijk goede komaf was, alleszins veel beter dan gevreesd vol-gens de consensusverwachtingen. In weer-wil van moeilijke macro-economische en kredietomstandigheden bleven de bedrijven mooie resultaten publiceren, geholpen door de lage rentevoeten, lagere grondstoffenprij-zen, herstructureringen en de inkoop van eigen aandelen. Sinds de publicatie van de tweedekwartaalcijfers ging het aantal posi-tieve consensuswinstherzieningen opnieuw in stijgende lijn.

TIJD VOOR REFLECTIEMet de nodige zin voor relativering kunnen we dus enigszins begrijpen waarom de aande-lenmarkten enthousiast reageerden op deze ontwikkelingen. Voor de hausse waren de meeste aandelenmarkten zéér goedkoop, zo-wel in historisch opzicht als ten opzichte van andere activaklassen. In hun vlucht naar vei-lige beleggingen meden investeerders aande-len als de pest, resulterend in historisch lage aandelenposities en heel veel ‘short’ posities, een ideaal uitgangspunt voor korte rally’s.

Een deel van die onderwaardering is nu weggewerkt en de aandelenmarkten staan op hetzelfde hoge niveau als midden maart, toen de beurzen ook gedopeerd werden door tijdelijk, minder slecht fi nancieel crisisleed en de massale EUR 1.000 miljard LTRO-interventie van de ECB. De vraag van 1 miljoen is nu of de markten niet te enthou-

De zomer van 2012 eindigde voor de meeste

beurzen op een positieve noot. Een welgekomen verademing in vergelij-king met de turbulente zomers van de voorbije jaren. Dat mag ten dele

verrassend worden genoemd, want aan de

oorzaken van de scherpe correctie in de lente –

met name de problemen in Griekenland en Spanje en de afkalvende econo-

mische activiteit in grote delen van de wereld en in Europa in het bijzonder – veranderde er ten gronde

niet zoveel, enkele minieme lichtpuntjes niet te na gesproken.

ADANNY WITTENBERG, Chief Investment Offi cer, Puilaetco Dewaay.

EDITORIAAL

Page 6: Magazine Analyses 3

ENGAGEMENT INDIVIDUEL DE PENSION | NOS SERVICES

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 7

ÿ MARIO DRAGHI. De ECB zal niet aarzelen om al het nodige te doen om de euro te redden.

siast gereageerd hebben op deze cocktail van ‘goed nieuws’. Een pauze voor refl ectie dringt zich op en voor de vuist weg citeer ik een aantal cruciale aandachtspunten.

• De economische toestand in Europa is nog steeds zorgwekkend en de fi nanciële crisis is nog lang niet van de baan. Het verschil in economische groei, competi-tiviteit, werkloosheid, ... tussen de kern-landen en de periferie blijft groot. De besparingsmaatregelen treffen vooral de middenklasse van de bevolking. Sociale onrust is geen goede voedingsbodem voor economische groei, die juist nodig is om de begrotingen te herstellen.

• Het verbale geweld van de centrale bankiers zal op een bepaald moment moeten wor-den omgezet in concrete acties (‘show me

the money’). Het geduld van de markten kan plots omslaan, indien zou blijken dat hier een rondje blufpoker werd gespeeld.

• De uitvoering van de Eurotop-beslissingen kan voor een implementatierisico zorgen, aangezien niet iedereen dezelfde interpre-tatie geeft aan de preliminaire teksten. De terugkeer van de politici uit vakantie kan het aantal dissonante stemmen op-nieuw doen oplaaien. Een aantal van die beslissingen moet worden goedge-keurd door de nationale parlementen. In Duitsland moet ook het Constitu-tioneel Hof zijn zegen geven over tal van politieke beslissingen. Sommige Europese landen, zoals Finland en Oos-tenrijk, zijn sterk gekant tegen de mutu-alisering van de Europese schulden zonder afdoende controlemechanismen en stellen

DE VRAAG IS NU OF DE MARKTEN NIET TE ENTHOUSIAST GEREAGEERD HEBBEN OP DE COCKTAIL VAN ‘GOED NIEUWS’.

Page 7: Magazine Analyses 3

8 | Analyses | Herfst - Winter 2012

het europroject in zijn huidige vorm in vraag.

• De VS maakt zich klaar voor de presidents-verkiezingen. Nog nooit in de geschiede-nis is de polarisatie tussen republikeinen en democraten zo groot geweest. Zijn ze in staat om een compromis te vinden rond de schuldafbouw en de indijking van de astronomische budgettaire tekorten? Kan de FED interveniëren zonder politiek ge-brandmerkt te worden (monetaire steun zou immers worden beschouwd als steun aan Obama)?

• De markthausse werd niet gedragen door het brede publiek of de klassieke ‘long’ investeerders zoals verzekeraars en pen-sioenfondsen, getuige de historisch lage verhandelde volumes tijdens de zomer-maanden. Het vluchtige geld kan dus even snel verdampen als het gekomen is.

• De olieprijzen zijn na een korte appel-fl auwte opnieuw pijlsnel aan het stijgen als gevolg van aanbodproblemen in de Noordzee en geopolitieke spanningen rond Iran. De olieprijs in euro staat op een nieuw historisch record. De voedselprij-zen dreigen opnieuw door het dak te gaan als gevolg van slechte oogsten van maïs, tarwe en sojabonen. De stijging van deze grondstoffenprijzen kan elke timide eco-nomische heropleving fnuiken en de infl a-

tie opnieuw aanwakkeren. De Arabische lenteopstanden zijn een vage herinnering aan de potentiële gevolgen van dergelijke voedselcrisissen.

Wij gaan ervan uit dat we de laatste turbu-lente periode in de markten nog niet gezien hebben. Telkens opnieuw zullen de beleids-mensen nieuwe maatregelen uit hun hoed toveren, telkens kleine stappen op de lange weg naar meer politieke, monetaire, ban-caire en institutionele harmonisering bin-nen Europa. Per saldo zal dit de euro(zone) ten goede komen, maar de volatiliteit op de markten zullen we erbij moeten nemen.

EDITORIAAL

ÿ HERMAN VAN ROMPUY OP DE EU-TOP IN JUNI. De wil om tot een Europese

bankunie te komen. ÿ BARACK OBAMA VOERT CAMPAGNE.

De VS in de greep van een sterke polarisatie.

ÿ OLIEPOMP IN BAHREIN.

De olieprijs heeft een nieuw historisch

record bereikt.

DE STIJGING VAN DE GRONDSTOFFEN-PRIJZEN KAN ELKE TIMIDE ECONOMI-SCHE HEROPLEVING FNUIKEN EN DE INFLATIE OPNIEUW AANWAKKEREN.

Page 8: Magazine Analyses 3

DE CRISISBESTRIJDINGSTIJGT TEN TOP

MACRO-ECONOMIE

FOTO’S © ROULARTA/REPORTERS AGENCY

e voorbije maanden leek de si-tuatie weer verder te escaleren. Eerst moest Cyprus om Eu-ropese noodhulp komen aan-kloppen. Daarna diende ook

Spanje te capituleren en om steun te vragen voor zijn noodlijdende banken. En intus-sen begon de Griekse saga steeds meer op de kroniek van een aangekondigde dood te lijken: het land slaagde er maar niet in vat te krijgen op de penibele situatie van zijn overheidsfi nanciën en heeft zijn kapitaal aan geduld vanwege de Europese partners stilaan opgebruikt.

Het taboe van een Griekse exit uit de euro is allang verdwenen. Dit scenario krijgt steeds meer aandacht op de analyseafde-lingen van de banken en ongetwijfeld ook van de ECB. De belangrijkste conclusie van deze analyses lijkt echter te zijn dat, hoewel er economisch misschien wel iets voor de zogenaamde ‘grexit’ te zeggen valt, dit een echte fi nanciële doos van Pandora zou openen, waarvan de gevolgen onmoge-lijk te overzien zijn. Zolang er andere mo-gelijkheden zijn, zoals het nog maar eens herschikken van de Griekse schulden of het over een langere termijn uitsmeren van het besparingsplan, lijken deze de te verkiezen oplossingen.

Daarmee stuit men weer op een ander voortdurend terugkerend dilemma van deze crisis: de politieke leiders van de ster-kere staten moeten dit nog verkocht krijgen aan de eigen bevolking. Zeker in de noor-delijke landen krijgt de bevolking er stilaan genoeg van te moeten blijven opdraaien voor wat wordt gezien als de onwil van de zuiderse landen om zelf op te draaien voor de excessen uit het verleden.

“If you’re going through hell, keep going.” Dat

antwoordde Winston Churchill met zijn

gebruikelijke gevatheid toen men hem in de donkere

meidagen van 1940 vroeg wat er toch kon worden

gedaan om de stroom van nederlagen aan het

front te keren. We zouden zijn antwoord evengoed

kunnen toepassen op het aanpakken van de nu al drie jaar aanslepende eurocrisis

die, ondanks een schier eindeloze opeenvolging

van topontmoetingen, niet bedwongen lijkt te geraken.

“IF YOU’RE GOING THROUGH HELL, KEEP GOING.” (WINSTON CHURCHILL)

D

10 | Analyses | Herfst - Winter 2012

FINANCIËLE KRONIEK | MACRO-ECONOMIE

CHRISTOPHE VAN CANNEYT, Head of Fixed Income & Structured Products, Puilaetco Dewaay.

Page 9: Magazine Analyses 3

Te midden van deze maalstroom van nega-tief nieuws mogen we niet uit het oog ver-liezen dat er in een aantal domeinen toch vooruitgang merkbaar is bij het bestrijden van de crisis. Zo is het reddingsplan voor de Spaanse banken een indicatie van het feit dat men eindelijk inziet dat de negatieve vicieuze cirkel tussen banken en overheid moet wor-den doorbroken. De LTRO-operaties die de ECB begin dit jaar heeft gedaan, hebben een liquiditeitscrisis van het Europese banksys-teem bezworen. En zelfs in Duitsland wint het idee van een beperkte collectivisering van de Europese schulden intussen terrein.

ÿ LONDEN, OPENING OLYMPISCHE SPELEN.

Een acteur speelt Winston Churchill (inzet).

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 11

Page 10: Magazine Analyses 3

De politieke, juridische en economische hordes om tot een oplossing te komen, blij-ven echter even talrijk als hoog, terwijl het economische tij intussen een ongunstige wending lijkt te nemen. De om zich heen grijpende crisis heeft gans Zuid-Europa in-derdaad in een diepe recessie doen belanden, waarin nu stilaan ook de sterkere noordelijke landen worden meegetrokken.

Ook in de rest van de wereld boet de groei aan kracht in. In China, toch al lang de mo-tor van de wereldwijde groei, is dit (althans offi cieel) een gewilde vertraging om het ont-wakende infl atiespook terug aan banden te kunnen leggen. Maar in de VS, waar met de verkiezingen in zicht het debat over de eigen hoge overheidstekorten en -schulden weer oplaait, kan men de vertragende groei enkel met toenemende bezorgdheid begroeten.

DE VS : DE GROEIMOTOR SPUTTERT Het ging de voorbije maanden inderdaad de verkeerde kant op met de economische ont-

wikkelingen in de VS. Het groeitempo was er na de recessie die volgde op de Lehman-implosie, nooit meer terug op een voor een herstelperiode normaal peil geraakt. De noodzaak tot het verminderen van de schuldgraad ontnam de gezinnen immers de nodige fi nanciële ademruimte om hun consumptie echt fors op te drijven. Het her-stel bleef dus altijd steken in het drijfzand van de noodzakelijke ‘deleveraging’. Deson-danks creëerde dit trage herstel nog steeds voldoende werkgelegenheid (gemiddeld zo’n 150.000 arbeidsplaatsen/maand) om tot een langzame daling van de werkloosheidsgraad te leiden. Deze verbeterende situatie op de arbeidsmarkt resulteerde in een broos ver-trouwensherstel, dat niettemin volstond om tot een beperkte toename van de consumptie en de economische activiteit te leiden.

Helaas lijkt dit zwakke herstel niet bestand te zijn tegen een combinatie van ongunstige externe en interne ontwikkelingen. Op ex-tern vlak zorgden de crisis in Europa en de zich inzettende groeivertraging in Azië voor

een rem op de Amerikaanse uitvoer. Op bin-nenlands vlak zal de onrust over het blijvende hoge begrotingstekort menig Amerikaans burger wellicht tot de conclusie hebben ge-bracht dat er vanuit de overheid op langere termijn niet veel goeds te verwachten viel. Om de tekorten in te dijken moet immers ofwel de belastingdruk omhoog, ofwel moet de dienstverlening vanuit de overheid in de vorm van gezondheidszorg en sociaal vang-net worden teruggeschroefd. Elke welden-kende burger zal hoe dan ook beseffen dat hij hierdoor in de toekomst minder koopkracht zal hebben en hij zal hierop anticiperen door nu al wat meer te sparen. Feit is dat we sinds het begin van het 2de kwartaal inderdaad een merkbare achteruitgang van de kleinhandels-verkopen kunnen vaststellen. Ook de werk-gelegenheidscreatie ging er fors op achteruit, waardoor de werkloosheidsgraad zelfs weer begon op te lopen. Kortom, het al niet hoge groeitempo kalfde steeds verder af, waardoor de economie nu fl irt met het recessieniveau.

ÿ BARACK OBAMA - MITT ROMNEY. Tegengestelde programma’s.

12 | Analyses | Herfst - Winter 2012

FINANCIËLE KRONIEK | MACRO-ECONOMIE

Page 11: Magazine Analyses 3

OBAMA PLEIT VOOR MEER BELASTINGEN, ROMNEY VOOR MINDER. MAAR HUN VOORSTELLEN BLIJVEN VAAG.

LICHTPUNT OP VASTGOEDMARKTToch is niet alles kommer en kwel in de Ver-enigde Staten. Zo vertoonde de vastgoed-markt, die aan de basis van de hele crisis lag,

steeds meer tekenen van een herstel. Zowel de activiteit in de woningbouw als de prij-zen lijken stilaan uit het diepe dal te kruipen waarin ze de afgelopen jaren verzeild waren

geraakt. Dat is ten dele toe te schrijven aan de kunstmatige manier waarop de FED, door steunaankopen van hypotheeklenin-gen, de rente laag houdt. De 30-jarige hypo-

VS KLEINHANDELSVERKOPEN VS WERKLOOSHEIDSGRAAD

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 13

MACRO-ECONOMIE | FINANCIËLE KRONIEK

Bron : Thomson Reuters Datastream Bron : Thomson Reuters Datastream

Page 12: Magazine Analyses 3

theekrente bereikte hierdoor in het tweede kwartaal zelfs een historisch dieptepunt.

Dit herstel, hoewel zeer pril, is goed nieuws voor zowel de consument als de fi nanciële sector. Het roept immers een halt toe aan de steeds meer afkalvende waarde van het voor-naamste actief van de gezinnen, waardoor die bij hun pogingen om hun netto-actief-

waarde te herstellen tenminste niet meer op een van hen weg bewegend doel schieten. En het verbetert ook de kwaliteit van de activa die de banken in pand hebben, waardoor eindelijk ook een einde lijkt te komen aan de vloed van verlieslatende leningen. Het aantal wanbetalingen op hypotheekleningen loopt in elk geval sinds enige tijd terug.

TRAGE GROEI = MINDER HOOPAl is de vastgoedmarkt een lichtpuntje, het terug stilvallen van de economie in de loop van het tweede kwartaal is begrotingsmatig dubbel slecht nieuws. Niet alleen slaat het de hoop om op een gemakkelijke manier uit de budgetimpasse te geraken de bodem in, het komt bovendien op een bijzonder ongeluk-kig tijdstip, namelijk bij het ingaan van de

ÿ VS, VASTGOEDMARKT. Pril herstel.

VS VASTGOEDPRIJZEN VS PROBLEEMLENINGEN

14 | Analyses | Herfst - Winter 2012

Bron : Thomson Reuters Datastream Bron : Thomson Reuters Datastream

Page 13: Magazine Analyses 3

laatste rechte lijn naar de presidentsverkie-zingen.

Het beleid durfde het tot op heden inder-daad niet aan om zijn door de recessie en daling van de woningprijzen zwaar getrof-fen bevolking ook nog eens te confronteren met de noodzaak van hogere belastingen. Uit vrees dat het herstel dan helemaal zou stilvallen, schoof de ploeg van Obama de sanering van de begroting systematisch op de lange baan. De VS zullen ook in het lo-pende begrotingsjaar (en voor de 4de keer op rij) een begrotingstekort van meer dan USD 1.000 miljard boeken. Deze enorme schuldopbouw kon niet door de private kapitaalmarkten worden gefi nancierd zon-der tot fors hogere rentes te leiden. En dus werd een belangrijk deel van de tekorten ‘gemonetariseerd’ door de overheidsobliga-ties rechtstreeks door de FED te laten ko-pen. Deze ‘Quantitative Easing’-operaties vormden de belangrijkste beleidsrespons op de schuldencrisis in de VS.

De stille hoop was dat, op ietwat langere termijn, een aan kracht winnend herstel uit-

eindelijk tot een dusdanige toename van de overheidsinkomsten zou leiden dat de tekor-ten uit zichzelf zouden verdwijnen, waarna de terugbetaling van de obligaties aan de FED de overtollige liquiditeiten terug uit het systeem zou doen verdwijnen. Het opnieuw stilvallen van de economie in de loop van het tweede kwartaal sloeg de hoop op dit roos-kleurige scenario de bodem in: de economie groeit gewoonweg te traag om naar een be-grotingsevenwicht te kunnen evolueren.

De belabberde fi nanciële situatie van het land lijkt dan ook de inzet van de komende verkiezingen te gaan worden, te meer omdat al snel na de verkiezingen belangrijke beslis-singen hierover moeten worden genomen. In de zomer van 2011 raakten Democraten en Republikeinen het immers maar niet eens over het verhogen van het maximale schul-denplafond van de VS, wat het land op min-der dan 24 uur van het staken van zijn be-talingen bracht. Te elfder ure werd nog een akkoord bereikt, waarbij de nieuwe schul-denlimiet met opzet zo berekend werd dat hij pas net na de verkiezingen zou worden bereikt. De hoop was dat de nieuw verkozen

ÿ DE BEURS VAN NEW YORK. De belabberde fi nanciële situatie van de VS lijkt de inzet van de komende verkiezingen te gaan worden.

IN DE VS BLIJFT DE SCHULDENBERG AANZWELLEN. DE BEVOLKING BESEFT DAT ER FORS IN EIGEN VLEES ZAL MOETEN WORDEN GESNEDEN.

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 15

MACRO-ECONOMIE | FINANCIËLE KRONIEK

Page 14: Magazine Analyses 3

president met zijn kersverse democratische legitimiteit dan wel het nodige politieke ka-pitaal zou hebben om uit de impasse te ge-raken. En dat zal echt wel nodig zijn, want indien het schuldenplafond wordt bereikt, treden automatisch een aantal besparingen op de uitgaven in werking.

Bovendien lopen ook de nog onder Bush ge-stemde (en door Obama verlengde) belasting-voordelen voor de rijkeren op 1 januari 2013 af. Het gecombineerde effect van wat men de ‘fi scale klif ’ is gaan noemen, is dusdanig nega-tief dat het de VS opnieuw in een recessie zal storten: het begrotingsorgaan van het congres berekende onlangs dat, in dit scenario, de eco-nomie in de VS in de eerste jaarhelft van 2013 met maar liefst 2,9% zou krimpen.

DE AMERIKAANSE SCHULDENBERGDe belabberde fi nanciële situatie van het land lijkt dus de belangrijkste inzet van de komende verkiezingen te zullen worden. De beleidskeuzes die Democraten en Republikei-nen daarbij bieden, liggen helemaal in de lijn van hun traditionele recepten. De Democraat Obama staat voor een grotere rol van de over-heid in de economie: hij pleit voor meer be-lastingen, vooral voor de rijkere Amerikanen,

waarmee dan de broodnodige investeringen kunnen worden gefi nancierd. Zijn uitdager, Romney (en vooral zijn zeer conservatieve running mate Ryan), pleit voor het verlagen van de belastingen, wat volgens hem de eco-nomie zo’n boost zou geven dat de tekorten er toch door zouden verminderen.

De programma’s van beide kampen blin-ken echter uit in vaagheid over de concrete maatregelen die ze voorstellen, terwijl ook de nodige vraagtekens kunnen worden gezet bij de haalbaarheid ervan. Zo berekende men al dat, onder de door Ryan geformuleerde voorstellen, de uitgaven van alle Amerikaan-se overheidsdepartementen in 2020 zelfs la-ger zouden liggen dan de huidige uitgaven voor defensie alleen…

En hoe dan ook zal nog moeten blijken in welke mate de plannen rekening houden met de realiteit van de veroudering van de bevol-king en de gegroeide staatsschuld. Ook in de VS is het proces van de veroudering van de bevolking immers defi nitief op gang geko-men. De verhouding van 65-plussers tot de actieve bevolking zal daardoor evolueren van 4,5/1 nu naar 2,5/1 in 2030. Als men weet dat heel veel van de huidige overheidsuitgaven naar populaire programma’s voor ouderen

(vooral het Medicare-programma in de ge-zondheidszorg) gaan en dat die ouderen een steeds machtigere politieke groep gaan vor-men, dan kan men begrijpen dat het ver-minderen van deze dure en onvoldoende gefi nancierde programma’s geen gemakke-lijke opdracht zal worden. Met een overheids-schuld die intussen 100% van het BNP over-schrijdt, dreigt ook een stijging van de rente (die er toch ooit van moet komen) een harde dobber te worden voor de begrotingssanering.

Kortom, aan de, zeker in vergelijking met Europa, relatieve rust in de VS lijkt stilaan een einde te komen. De tot op heden gehan-teerde strategie om te pogen uit de crisis te groeien, lijkt achterhaald door ongunstige externe ontwikkelingen, maar evenzeer door het toenemende binnenlandse wantrouwen ten opzichte van de groeiende Amerikaanse schuldenberg. De bevolking beseft dat er in de toekomst fors in eigen vlees zal moeten worden gesneden. De VS lijken er dus niet in geslaagd om de eigen aanzwellende schul-denberg voor te blijven en zullen hierdoor gedwongen worden om eindelijk ook de fi s-cale onevenwichten aan te pakken. We kun-nen alleen maar hopen dat ze hier beter in slagen dan het trieste schouwspel dat Europa bij de crisisbestrijding blijft bieden.

DOOR DE VERKIEZINGSNEDERLAAG VAN SARKOZY KWAM DUITSLAND POLITIEK

ALMAAR GEÏSOLEERDER TE STAAN.

16 | Analyses | Herfst - Winter 2012

FINANCIËLE KRONIEK | MACRO-ECONOMIE

Page 15: Magazine Analyses 3

ÿ ANGELA MERKEL - NICOLAS SARKOZY. Het einde van de 'Merkozy'-tandem.

HET EINDE VAN ‘MERKOZY’ Europa blijft maar worstelen met de om zich heen grijpende crisis. Bij wijlen leek Europa op een doordeweekse B-fi lm: herhaaldelijk leek men op een totale implosie af te steve-nen, om op het laatste moment een uitweg voor het gevaar te vinden en vervolgens weer op een nieuwe hindernis af te stevenen.Het begon al met de suspens rond de Griek-se verkiezingen, waarbij de antibesparings-partij Syriza een grote sprong voorwaarts kon maken, maar nipt langs de absolute meerderheid greep. Daarop konden de tra-ditionele partijen een coalitie vormen die het Europese besparingsprogramma verder wil uitvoeren, maar erg stevig hangt die regering niet aan elkaar.

De verkiezingen in Frankrijk draaiden, zoals verwacht, uit op een overwinning voor de socialist Hollande, hoewel zittend president Sarkozy in de laatste dagen voor de stemslag nog een stevige inhaalbeweging kon maken. Zijn nederlaag zou niet zonder gevolgen blij-ven voor de krachtverhoudingen in Europa, en dus voor de aanpak van de crisis. Hollande,die even later ook nog een parlementaire meerderheid in de wacht kon slepen, had zich in de aanloop naar de verkiezingen im-mers herhaaldelijk bijzonder kritisch uitge-

laten over de, onder Duitse leiding, aan de noodlijdende landen opgelegde soberheids-politiek. Hij vestigde de aandacht op de noodzaak om ook perspectief te kunnen bie-den aan de bevolking van de getroffen staten door de implementatie van een groeistrate-gie. Na zijn overwinning kreeg hij hiervoor al snel steun vanuit Rome en Madrid, niet toevallig landen die ook zwaar te lijden heb-ben onder het Duitse besparingsdictaat.Het breken van de ‘tandem Merkozy’ resul-teerde er dus in dat Duitsland politiek steeds geïsoleerder kwam te staan. Tegelijk ver-schoof het accent in de crisisbestrijding hier-door in de richting van een groeibenadering, een beweging die overigens eind 2011 al was ingezet. Nieuw hierbij was wel dat, teneinde deze groeibenadering de nodige tijd te gun-nen om haar effecten te sorteren, de zuiderse landen met Franse steun steeds meer aan-drongen op een grotere soepelheid van de kant van het monetair beleid en de ECB. En dat viel niet in goede aarde bij Duitsland en zijn bondgenoten.

BACK TO CRISISDe split in zowel de economische als de mone-taire visie in Europa werd hierdoor weer eens pijnlijk duidelijk. Een meer eenduidige visie was nochtans dringend noodzakelijk, want

ook boven Europa pakten zich opnieuw steeds meer economische onweerswolken samen.

In de eerste maanden van het jaar leek de crisis nog enigszins onder controle door de massale liquiditeitsinjectie die ECB-voor-zitter Draghi via de twee LTRO-operaties had uitgevoerd. Bij deze operaties werd voor zo’n EUR 1.000 miljard in totaal met een looptijd van drie jaar tegen een rente van 1% aan de banken uitgeleend. Hiermee kon de ECB een veralgemeende liquiditeitscrisis van het Europese banksysteem voorkomen. Dit zorgde voor een tijdelijke terugkeer van optimisme over de fi nancierbaarheid van de overheden. Men ging er immers van uit dat nu de liquiditeit van de banken gevrijwaard leek, die wel terug een deel van deze gelden zouden herinvesteren in overheidspapier, zodat ook de rente op staatspapier op een aanvaardbaar peil zou blijven. Dit bleek he-laas een foute veronderstelling te zijn. Steeds meer werd duidelijk dat het economische groeitempo in Europa, en vooral in het kwetsbare Zuiden, zwaar te lijden had gehad onder de besparingsdrift.

Vooral de alarmerende berichten over de dramatische situatie van de Spaanse econo-mie zorgden voor een toenemende onrust.

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 17

Page 16: Magazine Analyses 3

De instorting van de vastgoedmarkt die op haar beurt in een majeure bancaire crisis uit-mondde, bleek, in combinatie met de zware begrotingssanering, te veel voor het industri-eel niet competitieve land. De vrees dat de bankencrisis Spanje naar de ondergang dreig-de te sleuren, nam hand over hand toe. Toen daarbovenop nog eens bleek dat het ook met de fi nanciën van de zeventien onafhankelij-ke Spaanse regio’s goed fout liep, verdween het laatste restje vertrouwen in het land. De rente op Spaanse overheidsobligaties liep ge-leidelijk op: begin mei werd de drempel van 6% overschreden en halverwege juni werd de drempel van 7% bereikt, die door de mark-ten wordt gehanteerd als het absolute maxi-mum voor leefbare fi nanciën.

In het zog daarvan ging ook de rente op Ita-liaans papier weer zorgwekkend de hoogte in. Kortom, we leken bij de aanvang van de zomervakantie weer helemaal terug in crisis-modus.

Tegen deze achtergrond greep op 28 en 29 juni weer maar eens een Europese top plaats. Gezien de vaak teleurstellende resultaten uit het verleden waren de verwachtingen hier-over niet echt hooggespannen. Maar voor één keer wisten de beleidsmakers de markten in positieve zin te verrassen: er kwamen uit deze topontmoeting enkele interessante nieu-we ideeën voort, vooral in de fi nanciële sfeer. Zo kwam er eindelijk schot in de noodzaak om, onder leiding van de ECB, een effectief

Europees bankentoezicht te ontwikkelen. De weg daarnaartoe is uiteraard nog lang, maar de aanzet werd tenminste gegeven.

Maar wat op korte termijn van kapitaal be-lang was voor de markten, was de opening die gemaakt werd naar het rechtstreeks her-

kapitaliseren van de banken door het per-manente Europese steunfonds ESM, waar-bij bovendien (in het geval van Spanje) het fonds zijn positie van bevoorrecht schuldei-ser zou laten vallen. Zo hoopte men eindelijk de neerwaartse vicieuze cirkel tussen de over-heidsfi nanciën en de banken te doorbreken.

ÿ FRANÇOIS HOLLANDE. Pleidooi voor meer perspectief.

EINDELIJK WERD DE AANZET

GEGEVEN TOT EEN EUROPEES

BANKENTOEZICHT ONDER LEIDING

VAN DE EUROPESE CENTRALE BANK.

SPAANSE EN ITALIAANSE 10-JARIGE RENTE

18 | Analyses | Herfst - Winter 2012

Bron : Thomson Reuters Datastream

Page 17: Magazine Analyses 3

Dit was vooral van belang voor de Spaanse situatie en er werd dan ook een reddingsplan van EUR 100 miljard in het vooruitzicht ge-steld voor de Spaanse banken.

De markten reageerden in eerste instantie opgelucht op deze beslissingen.

HET VOLK RADELOOS, DE LEIDERS REDELOOS, HET LAND REDDELOOS?Helaas bleek ook nu weer de vreugde van korte duur te zijn. Om te kunnen worden geïmplementeerd, moest het plan immers nog een aantal moeilijke hordes nemen van

zowel politieke als juridische aard. Op poli-tiek vlak kreeg Merkel onmiddellijk na haar terugkeer in haar thuisland de wind van vo-ren: de pers verweet haar veel te veel te heb-ben toegegeven aan het Zuiden.

Vooral de constructie van het ESM werd

ÿ HERMAN VAN ROMPUY - JOSÉ MANUEL BARROSO. De Europese top van eind juni verraste in positieve zin.

HET TABOE VAN EEN GRIEKSE EXIT UIT DE EURO IS ALLANG VERDWENEN. DIT SCENARIO KRIJGT STEEDS MEER AANDACHT OP DE ANALYSEAFDELINGEN VAN DE BANKEN EN ONGETWIJFELD OOK VAN DE ECB.

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 19

MACRO-ECONOMIE | FINANCIËLE KRONIEK

Page 18: Magazine Analyses 3

haar aangerekend, omdat Merkel zo, via de achterdeur, de in Duitsland verfoeide euro-bonds zou hebben gecreëerd. En daar is iets voor te zeggen: het ESM gaat immers geld lenen op de kapitaalmarkt om steun aan de noodlijdende banken en overheden te geven, waarbij de deelnemende landen echter ga-rant staan voor de terugbetaling van de door het ESM ontleende bedragen. Hierdoor dra-gen deze landen dus in feite gemeenschap-pelijk het risico voor hulp die met ESM-kapitaal wordt gefi nancierd en op termijn niet wordt terugbetaald: de facto komt dit neer op een eurobond. De Duitse pers was niet mals voor deze etatisering van private schulden, die ook onvermijdelijk op de kre-dietwaardigheid van Duitsland moet wegen.

Ook in andere landen groeide het verzet te-gen deze steun. Zo blokletterde de website van de Nederlandse VVD (de partij van ont-slagnemend premier Rutte) op de dag dat Spanje en Italië elkaar in de fi nale van het EK voetbal bekampten: “De cup kunnen ze hebben, onze rating niet”. Al zal bij deze uitspraak ook wel de frustratie over het voor Oranje zelf mislukte EK hebben meege-speeld, het toont aan dat de publieke opinie in de steunverlenende noordelijke landen zich steeds meer begint te kanten tegen wat als oncontroleerbare geldstromen naar de

hervormingen weigerende zuidelijke staten wordt gezien.

Naast deze groeiende weerzin van de bevol-king in het Noorden wacht de reddingsope-ratie nog een belangrijke legale horde. In Duitsland is er namelijk een klacht bij het Grondwettelijk Hof neergelegd tegen de op 29/06/12 door het parlement goedgekeurde oprichting van het ESM. Bij de oprichting van de muntunie in het fameuze verdrag van Maastricht was er immers een expliciete en strenge niet-bijstandsclausule (‘no bail-out’) afgesproken, waarbij het de individuele lid-staten verboden werd borg te gaan staan voor de schulden van andere lidstaten. Op die manier wou men bekomen dat de lid-staten voldoende fi nanciële discipline aan de dag zouden leggen, omdat ze wisten dat andere staten hen niet zouden bijspringen. Wat niet het geval is, zoals de gebeurtenissen van de voorbije jaren intussen ten overvloede hebben aangetoond.

De reddingsboei die het ESM moet wor-den, staat echter haaks op het principe dat elk voor zijn eigen schulden moet instaan en is dus volgens de klagers ongrondwette-lijk. Wat meteen de basis voor de Europese reddingsplannen weer op een wankele juri-dische voet plaatst. En dus begon de rente

op Spaans en Italiaans papier na een korte pauze weer sterk te stijgen. Eind juli piekte de Spaanse 10-jaarsrente op meer dan 7,5%, terwijl de Italiaanse ook terug boven de 6,5% opliep. Niemand leek nog te weten wat te beginnen. De situatie begon sterk te lijken op wat een middeleeuwse kroniek-schrijver ooit over de lage landen neerpende: het volk is radeloos, zijn leiders redeloos, het land reddeloos.

SUPER MARIO IN EEN HELDENROLHoog tijd dus voor de enige instantie die nog over de capaciteit beschikte om snel en beslissend op te treden om te hulp te schie-ten: de ECB. ECB-voorzitter Mario Draghi liet eind juli bij een voordracht in Londen verstaan dat de ECB klaarstond om in te grijpen om de uit de hand lopende rentes in de perifere landen terug te dringen door opnieuw over te gaan tot steunaankopen van deze bonds. En hij voegde eraan toe dat men hem op zijn woord kon geloven dat het ge-noeg zou zijn. De markt reageerde euforisch en de rentes vielen dadelijk terug.

Maar Draghi had zich met zijn ronkende ver-klaring natuurlijk wel in een positie gewerkt waarin hij de hooggespannen verwachtingen moest honoreren, wilde hij een bloedbad op de markt vermijden. Toen hij na de ECB-

“DE CUP KUNNEN SPANJE OF ITALIË

KRIJGEN. ONZE RATING NIET.” (DE

NEDERLANDSE PREMIER MARK

RUTTE)ÿ BERLIJN. Duits protest tegen ‘te veel Europese solidariteit’.

20 | Analyses | Herfst - Winter 2012

FINANCIËLE KRONIEK | MACRO-ECONOMIE

Page 19: Magazine Analyses 3

meeting van begin augustus verklaarde dat de ECB bereid was vooral de kortlopende obligaties van de meest getroffen landen te kopen op voorwaarde dat die een offi ciële aanvraag voor steun indienden, reageerde de markt in eerste instantie dus teleurgesteld. Dat sloeg bij een tweede lezing van de ver-klaring terug om in voorzichtig optimisme. Het begon de markt te dagen dat ‘Super Mario’ het toch bijzonder clever aan boord had gelegd. Door een land immers te dwin-gen een offi ciële steunaanvraag in te dienen, moest het ook de condities aanvaarden die met zo’n aanvraag gepaard gaan. En door zich op de korteretermijnobligaties te con-centreren, hield de ECB ook een stevige stok achter de deur om het land onder druk te zetten, mocht het zijn saneringsinspannin-gen staken. Indien de ECB immers met zijn aankopen zou stoppen, zou het land op zeer korte termijn weer worden geconfronteerd met stijgende rentetarieven.

De ECB-voorzitter wou dus duidelijk geen blanco cheque geven aan de meest hulp-behoevende landen, wat waarschijnlijk de enige manier was om de noordelijke landen aan boord te houden. Dat dit nodig is, bleek nog maar eens uit een in augustus afgeno-men enquête: nog nauwelijks een kwart

van de Duitsers vindt dat Griekenland in de eurozone moet blijven of verdere steun van andere landen moet krijgen. Het is dan ook geen toeval dat Draghi zich in een open brief, die eind augustus in de fi nanciële krant ‘Die Zeit’ gepubliceerd werd, rechtstreeks tot de Duitsers richtte om meer goodwill te creëren voor zijn crisisplannen.

OP ZOEK NAAR DE GULDEN MIDDENWEGDe ECB-voorzitter ziet zich inderdaad ge-confronteerd met een moeilijke evenwichts-oefening bij het verzoenen van verschillende fundamentele visies op het monetair beleid en dus ook van de rol die de ECB bij de ver-dere bestrijding van de crisis moet spelen. Berlijn wil dat, in de lijn van de vroegere Bundesbanktraditie, het monetair beleid absoluut en eenzijdig is afgestemd op in-fl atiebestrijding. Daarom moet de centrale bank ook volledig onafhankelijk zijn van het altijd veel te veel belovende politieke gezag. De Duitsers namen aan dat die visie ook in het Euroverdrag was gebetonneerd en voelen zich nu dus gerold door het sluipende mone-tariseren van de zuiderse schulden.

De traditie van de zuiderse landen (en vooral van de van oudsher centralistisch ingestelde

MARIO DRAGHI MOET FUNDAMENTEEL VERSCHILLENDE VISIES OP HET MONETAIR BELEID MET ELKAAR VERZOENEN.

ÿ MARIO DRAGHI. Bijzonder clevere aanpak.

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 21

MACRO-ECONOMIE | FINANCIËLE KRONIEK

Page 20: Magazine Analyses 3

Fransen) is echter dat het fi nancieel beleid een instrument is dat evenzeer aan de poli-tieke autoriteiten onderworpen is. Zij begrij-pen de obstinate weigering van de Duitsers om hen nu te helpen dus niet en voelen de Duitse eisen aan als een ongepaste inmen-ging in hun interne aangelegenheden en dus als een aanslag op hun soevereiniteit. Dat ze door hun toetreding tot de euro die soeverei-niteit de facto hebben opgegeven en dat te-genover de vraag om steun ook de verplich-ting staat tot pijnlijke hervormingen, schijnt niet echt tot hen door te dringen.

Draghi probeert nu een pragmatische mid-denweg tussen de twee benaderingen te vinden om met zo weinig mogelijk verdere economische schade uit de crisis te geraken. Hij beseft dat een nog langer aanhoudende status-quo economisch ondoelmatig, poli-tiek polariserend en sociaal onaanvaardbaar is.

Het grote drama van de crisis is dat Europa bij een groot deel van de jonge bevolking stilaan al zijn geloofwaardigheid aan het ver-liezen is als een nobel en na te streven project voor het handhaven van vrede en voorspoed.

Met in Spanje en Griekenland een werkloos-heid van 25% en een jeugdwerkloosheid van meer dan 50% worden inderdaad de don-kerste cijfers van de depressie van de jaren 1930 bereikt. Dit totale gebrek aan perspec-tief in hun thuisland zorgt ervoor dat hele hordes jonge Ieren, Grieken en Spanjaarden emigreren op zoek naar een betere toekomst, hetzij in de rijkere noordelijke landen, hetzij in de VS, Canada of Zuid-Amerika.

Deze groeiende massa van ‘angry young men’ is evenmin bevorderlijk voor politieke stabiliteit en gematigdheid. Dat besef wint intussen ook in Duitsland veld. Getuige daarvan een veelbesproken opiniestuk dat de gewezen Duitse minister van Buitenlandse Zaken Joska Fisher eind mei publiceerde. Vooral de conclusie van zijn opiniestuk “The treat of German amnesia” ging over de tong, omdat het een openlijke verwijzing bevatte naar het Duitse oorlogsverleden. Fisher stel-de daarin namelijk dat Duitsland moet op-passen dat het, hoewel dit keer met de beste bedoelingen, niet voor de derde keer in een eeuw de totale vernietiging over Europa ook over zichzelf gaat afroepen.

EUROPA IS STILAAN AL ZIJN

GELOOFWAAR-DIGHEID AAN HET

VERLIEZEN BIJ EEN GROOT DEEL VAN DE

JONGE BEVOLKING.

ÿ EXKI. Triodos Bank steunt het concept van gezonde fastfood.

ÿ ATHENE - MADRID. Protest tegen het Europese project.

TRIODOS BANK | FINANCIËLE KRONIEK

22 | Analyses | Herfst - Winter 2012

Page 21: Magazine Analyses 3

CHINA: TRAGER MAAR EVENWICHTIGERDe rest van de wereld kon niet onberoerd blijven door de verwikkelingen in Europa en de VS. De vertragende economie in de westerse wereld moest wel een impact heb-ben op de prestaties van de exportnatie bij uitstek, China. En het tempo van de Chi-nese economie viel inderdaad ook gevoelig terug. Daar waar de groei van het land in het verleden lange tijd gemiddeld zo’n 10%/jaar beliep, zakte het tempo in het voorbije half jaar tot iets meer dan 7%.

Toch kan men zich de vraag stellen of de Chinese leiders daar nu zeer ongelukkig om zijn. De periode dat China op een zo hoog mogelijke groei mikte, lijkt inderdaad voor-bij. Het land streeft nu een meer houdbaar en kwalitatief evenwichtiger groeitempo na, met meer aandacht voor duurzaamheid en een betere spreiding van de vruchten van de groei.

China werd immers meer en meer gecon-fronteerd met de destabiliserende effecten van het verschroeiende groeitempo van de afgelopen twintig jaar. Zelfs dit enorme

land botste steeds meer met interne capa-citeitsgrenzen qua arbeidskrachten (zeker voor hooggeschoolde arbeid, maar ook in toenemende mate voor laaggeschoolden) en leefruimte (in de dichtbevolkte en sterk vervuilde steden en kuststreek), en met lo-gistieke aanvoer- en transportproblemen om de enorme stromen van goederen en grond-stoffen in goede banen te leiden. De groei liep dan ook steeds vaker vast in endemisch wordende infl atoire spanningen.

Ook het fi nanciële model achter de onge-breidelde groei werd meer en meer in vraag gesteld, waarbij er heel wat onrust bestaat over de vastgoedmarkt en de daaraan ver-bonden gezondheid van het fi nanciële sys-teem.

Tenslotte lopen ook de sociale spanningen scherp op. Voor de zo op interne rust en kalmte gestelde Chinese leiders moet vooral dit laatste slecht nieuws zijn geweest. Het Chinese leiderschap, dat de komende maan-den overigens bijna compleet wordt vervan-gen, lijkt tot het besef te zijn gekomen dat men het over een andere boeg moet gooien, wil de partij haar machtsmonopolie blijven

behouden. Het groeitempo moet naar om-laag en de negatieve sociale en milieutech-nische kanten van de periode van onge-breidelde groei moeten worden gemilderd. Premier Wen Jiabao kondigde, tot verbazing van het Westen, aan dat de groeidoelstelling voor het volgende vijfjarenplan werd terug-gebracht tot een naar Chinese normen erg bescheiden 7,5%. Tegelijk worden heel wat initiatieven genomen om de vervuiling terug te dringen. Waarschijnlijk worden achter de schermen ook wel initiatieven ontplooid om de sociale situatie van heel wat Chinezen te verbeteren, zonder dat hier veel ruchtbaar-heid aan wordt gegeven. Aan de politieke verzuchtingen van een deel van de bevol-king wordt evenwel niet tegemoetgekomen: de overheid blijft stug vasthouden aan haar monopolie op informatiegebied en aan haar machtsmonopolie.

Deze tragere groei in wat nog de enige struc-turele groeipool van de wereldeconomie was, kon voor sommigen in het Westen niet op een slechter moment vallen. Toch heeft het ook zijn voordelen: het zou moeten bijdra-gen tot een minder snelle stijging van de energie- en grondstoffenprijzen, waardoor

VOOR DE ZO OP INTERNE RUST GESTELDE CHINESE LEIDERS ZIJN DE OPLOPENDE SO-CIALE SPANNINGEN SLECHT NIEUWS.

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 23

Page 22: Magazine Analyses 3

ook bij ons de rente zonder problemen laag kan worden gehouden. En op termijn zal misschien blijken dat een wat tragere, maar evenwichtigere groei waarschijnlijk te verkiezen is boven een ‘boom-bust’ cyclus, waarbij een snelle groei wordt gevolgd door een plotse ineenstorting. Dat blijkt nu al uit de gebeurtenissen in China: de tragere groei zorgde inderdaad al voor een uitgesproken terugval van het infl atietempo, waardoor de Chinese autoriteiten hun monetair beleid konden versoepelen en zo enig tegenwicht kunnen bieden aan de vertraging van de we-reldeconomie.

CONCLUSIEHet ziet ernaar uit dat we Churchills advies dus voor lief zullen moeten nemen en dat we noodgedwongen nog een tijd door de crisishel zullen moeten gaan alvorens de eco-nomische hemel weer zal opklaren. In de VS lijken, met de verkiezingen in zicht, de lang voor zich uitgeduwde beslissingen over de penibele begrotingssituatie en vooral over de niet door voorzieningen gedekte sociale be-loftes eindelijk aan de orde van de dag. Hier-over zal nog menig verhit debat worden ge-voerd en de uiteindelijke maatregelen zullen in elk geval weinig goeds betekenen voor de toch al magere groeiprestaties van de Ame-

rikaanse economie. De monetaire stimuli zullen dan ook moeten worden behouden en wellicht nog moeten worden versterkt.

Ook China ziet zijn groei afnemen, maar lijkt deze groeivertraging vooral aan te grijpen om intern orde op zaken te stel-

INFLATIE IN CHINA

ÿ AUTOFABRIEK IN CHINA. De grenzen van de arbeidscapaciteit zijn bereikt.

24 | Analyses | Herfst - Winter 2012

Bron : Thomson Reuters Datastream

Page 23: Magazine Analyses 3

len en de oververhitting af te remmen. In Europa woedt de crisis intussen volop ver-der. De positieve kant is dat er zeker vooruit-gang wordt geboekt bij de crisisbestrijding: vooral de desastreuze vicieuze cirkel tussen het fi nancieel systeem en de overheid wordt nu effectief aangepakt. Maar anderzijds is er nog steeds geen veralgemeende consensus over de totale crisisaanpak. Vooral de allicht nodige collectivisering van althans een deel van de schulden van het Zuiden blijft een groot struikelblok voor de Europese bewind-voerders. Draghi poogt hiertoe een brug te slaan tussen de visies van Noord en Zuid, maar het blijft de vraag of hij die tijdig zal vinden om alsnog een veralgemeend deba-cle af te wenden. Waarschijnlijk zal hij wel eens denken aan een andere uitspraak van Churchill die we hier even parafraseren: “Je kan steeds op de politiek rekenen om de juiste beslissingen te nemen, maar pas nadat ze al de rest hebben geprobeerd.”

ÿ PREMIER WEN JIABAO. China mag trager groeien.

“JE KAN STEEDS OP DE POLITIEK

REKENEN OM DE JUISTE BESLIS-

SINGEN TE NEMEN, MAAR PAS NADAT

ZE AL DE REST HEBBEN

GEPROBEERD.” (WINSTON

CHURCHILL)

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 25

MACRO-ECONOMIE | FINANCIËLE KRONIEK

Page 24: Magazine Analyses 3

SECTORALE ANALYSE | LUXE

De luxesector is één van de sectoren die het meest blootgesteld zijn

aan de privéconsumptie en aan de stijgende koop-

kracht in de opkomende landen. Terwijl het aan-

deel van de uitgaven aan luxeproducten in de op-komende landen in 1999

nauwelijks 15% van de wereldverkopen van de

luxe-industrie vertegen-woordigde, schat men dit nu op circa 40% en

sommige voorspellingen rekenen op een aandeel

van 60% tegen het einde van dit decennium.

n 2011 heeft de luxesector geprofi -teerd van de gretigheid van de be-leggers naar waarden met een grote blootstelling aan de opkomende markten, een sterke generering van

cashfl ow en vooral een stevige capaciteit om hun rentabiliteit te verhogen door prijsstij-gingen, doorgaans ‘pricing power’ genoemd. De beursperformance van de sector over het eerste kwartaal 2012 was gunstig georiën-teerd, onder impuls van de publicatie van mooie resultaten en van goed gevulde order-boeken op de wereldbeurs voor uurwerken en juwelen in Bazel (Zwitserland).

Midden maart begon de markt zich echter zorgen te maken over een mogelijke vertra-ging van de Chinese economie en ontstond er een zekere vrees voor een cyclusommekeer. Verschillende gebeurtenissen gaven aanlei-ding tot ongerustheid. In de eerste plaats waren er de dalende exportverkopen van de Zwitserse horloge-industrie in april, waar-door al snel vragen rezen omtrent de duur-zaamheid van de tweecijferige verkoopgroei van sommige luxebedrijven (Swatch, LVMH, Richemont, Hermès, …). Vervolgens wa-ren er de verontrustende boodschappen van enkele distributeurs van grote luxemerken in China, de beslissing van de regering in Beijing (Peking) om het gebruik van open-baar geld voor luxeaankopen te verbieden, de uitspraken van de voorzitter van het merk

Cartier betreffende de groeivooruitzichten van de luxehorloges en de juwelenverkoop, alsook het dalende ritme van de verkoopgroei van Burberry, getuige de recente publicatie van cijfers onder de verwachtingen.

DE LUXESECTOR IN HET LICHT VAN DE ECONOMISCHE CYCLUS

WAT EEN

LUXEI

ÿ LVMH, AANDEELHOUDERSVERGADERING.

Bij de besten van de industrie.

FOTO’S © ROULARTA / REPORTERS AGENCY

26 | Analyses | Herfst - Winter 2012

SANDRINE de MOERLOOSE, Financial Analyst, Puilaetco Dewaay.

Page 25: Magazine Analyses 3

LUXE | ANALYSE SECTORIELLE

ÿ BAZEL. WERELDBEURS

VOOR UURWERKEN EN

JUWELEN.

Goed gevulde

orderboeken.

LVMH IS EEN VAN DE ZELDZAME

SPELERS DIE IN VERSCHEIDENE

LUXEACTIVITEITEN AANWEZIG IS MET

TOPMERKEN MET EEN

ONGEËVENAARDE ‘PRICING POWER’.

Page 26: Magazine Analyses 3

SECTORALE ANALYSE | LUXE

SOFT OF HARD LUXURY?Vandaag zijn de beleggers verdeeld tussen, enerzijds, enkele signalen die wijzen op een mogelijke vertraging van de vraag naar luxe-artikelen en, anderzijds, de goede performan-ces die onlangs door de leiders van de indus-trie (LVMH, Swatch) geregistreerd werden. Rekening houdend met deze vaststelling, ne-

men wij een voorzichtige houding aan door de voorkeur te geven aan de zogenaamde ‘soft luxury’ ten nadele van de ‘hard luxury’.

Veel specialisten maken bij hun analyse van de luxe-industrie een onderscheid tussen twee segmenten: de ‘soft luxury’ en de ‘hard luxury’. Het eerste segment omvat lederwa-ren en parfums die gecommercialiseerd wor-den door een onderneming zoals LVMH. Het tweede bestaat uit gespecialiseerde spe-lers in uurwerken en juwelen, zoals Swatch en Richemont.

In het verleden heeft men kunnen vaststellen dat in crisistijden de ‘soft luxury’ beter stand-houdt dan de ‘hard luxury’ door zijn lagere conjunctuurgevoeligheid. De hoge prijzen van de ‘hard luxury’ verklaren immers dat er dikwijls moeilijker een aankoopbeslissing ge-nomen wordt dan voor de ‘soft luxury’.

Logischerwijs hebben de groepen van de ‘soft luxury’ de voorbije maanden het minst te lij-den gehad, maar in geval van een herstel van de markten zullen ze waarschijnlijk niet zo goed presteren als de waarden van de ‘hard luxury’.

28 | Analyses | Herfst - Winter 2012

ÿ Grafiek : Soft luxury companies - Slower growing but less cyclical

Bron: BofA Merrill Lynch Global Luxury Goods Research estimates

IN CRISISTIJDEN HOUDT DE ‘SOFT

LUXURY’ BETER STAND DAN DE

‘HARD LUXURY’ DOOR ZIJN LAGERE

CONJUNCTUUR-GEVOELIGHEID.

ÿ LUXEBOETIEK IN CHINA. De regering verbiedt het gebruik van openbaar geld voor

luxeaankopen.

Page 27: Magazine Analyses 3

LUXE | SECTORALE ANALYSE

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 29

VOORZICHTIGHEID GEBODENTer herinnering, aan het einde van het eerste kwartaal kreeg de ‘hard luxury’ af te rekenen met de ongerustheid over een economische vertraging in China, een zeer belangrijke ex-portmarkt. Vandaag gaat onze voorkeur uit naar de ‘soft luxury’, met LVMH als onze favoriete waarde. Deze Franse leider, die fi -nancieel zeer solide is, is in staat om uit zijn activiteiten een sterke cashfl ow te genereren, die tot de besten van de industrie behoort. LVMH is één van de zeldzame spelers die in

verscheidene luxeactiviteiten aanwezig is met topmerken met een ongeëvenaarde ‘pricing power’. Louis Vuitton (dat bijna 60% van het operationeel resultaat van de groep verte-genwoordigt) is ongetwijfeld het merk dat de groep heeft toegelaten om de laatste crisis van 2008-2009 ongeschonden door te komen.

We blijven opletten voor elk merkbaar te-ken van een cyclusommekeer voor de luxe-industrie. Zoals Nick Hayek – topman van Swatch – heeft gezegd : “De markt zal beetje

bij beetje moeten wennen aan redelijke groei-cijfers in de luxesector en moeten aanvaarden dat de vroegere groeiniveaus niet houdbaar zijn op lange termijn.”

Voor 2012 blijven de beleggers weliswaar relatief positief ten aanzien van de gunstige laatste vooruitzichten die bij de publicatie van de tweedekwartaalresultaten bekendgemaakt werden, maar toch lijkt volgend jaar reeds re-kening te houden met een groeivertraging als gevolg van de talrijke onzekerheden.

ÿ NICK HAYEK, TOPMAN VAN SWATCH. “De vroegere groeiniveaus zijn niet houdbaar op lange termijn.”

ÿ BERNARD FORNAS, TOPMAN VAN CARTIER. “De frivole tijden zijn voorbij. Al is er allerminst reden

om pessimistisch te zijn. Integendeel.”

CONCLUSIE

KIEZEN VOOR STERKE MERKENIn een context die gekenmerkt wordt door de hoge volatiliteit van de mark-ten en door de onzekerheden over de macro-economische evolutie, blijven wij opteren voor bedrijven met zeer sterke merken, een goede geografi -sche diversifi catie, een solide balans en een recurrente cashfl ow.

WIJ BLIJVEN OPLETTEN VOOR ELK MERKBAAR TEKEN VAN EEN CYCLUS-OMMEKEER VOOR DE LUXE-INDUSTRIE.

Page 28: Magazine Analyses 3

30 | Analyses | Herfst - Winter 2012

SECTORALE ANALYSE | TELECOM

HOE ZICH POSITIONEREN IN DE

TELECOMSECTOR?FOTO’S © ROULARTA / REPORTERS AGENCY

ver het algemeen zijn deze be-drijven sterk blootgesteld aan Europa. De huidige macro-economische omgeving helpt de operationele performances

in deze sector dus geenszins vooruit. In deze context is de stijging van de schuldenlast van die aard dat hij op de balans van de telecom-bedrijven begint te wegen.

Er werd reeds een eerste maal gesnoeid in tal van dividenden in de sector en de kans bestaat dat er binnenkort een tweede ronde volgt. Door de dalende business zijn de te-lecombedrijven niet meer in staat om even hoge dividenden uit te keren als in het ver-leden. Sommige bedrijven, zoals Telefonica, hebben zelfs besloten om hun volgende divi-denduitkering volledig te schrappen teneinde hun schuldenlast te kunnen verminderen.

Bovendien hebben de telecombedrijven een zekere vertraging opgelopen bij de uitbouw van het vezelnetwerk, een nieuwe technolo-gie die een snellere gegevensoverdracht via het vaste net mogelijk maakt (telefonie, in-ternet, ...), wat belangrijke investeringen met zich zal meebrengen en dus een negatieve im-pact zal hebben op de beschikbare cash om de aandeelhouders te vergoeden.

De sector zal in de toekomst het hoofd moe-ten bieden aan een aantal risico’s en uitda-gingen: een verlaging van de schuldenlast en van de dividenden tot een houdbaarder ni-veau, investeringen in de verbetering van de communicatienetwerken, de uitbouw van de vierde generatie van mobiele netwerken, ... De sector is dus in volle beweging. Hiermee rekening houdend, hebben wij besloten om een nieuw aandeel aan onze lijst van aanbe-volen waarden toe te voegen: Telenor.

TELENOR: EEN VEELBELOVENDE BELEGGINGTelenor is een Noors bedrijf. Het is één van de grootste gsm-operatoren ter wereld – i.e. zijn hoofdactiviteit – die eveneens vaste te-lefonie, internet, kabel- en satelliettelevisie aanbiedt. Het bedrijf is rechtstreeks aanwezig in 11 markten en bezit daarnaast activiteiten in nog 19 andere landen via een participatie in VimpelCom (Rusland), één van de groot-ste aanbieders van telecomdiensten.

Europa vertegenwoordigt amper de helft van zijn omzetcijfer. Zijn Europese inkom-sten worden hoofdzakelijk gerealiseerd in de noordelijke landen (27 % in zijn thuis-markt), die minder getroffen zijn door de problemen rond de overheidsschuldencrisis en de recessie in Europa. Een niet te verwaar-lozen deel van zijn inkomsten resulteert uit zijn aanwezigheid in opkomende landen in Azië, waar de telecomactiviteiten sterk in de lift zitten.In tegenstelling tot de meeste operatoren is Telenor, samen met Telenet, één van de wei-

Sinds 2011 hebben wij de telecomsector in onze

beleggingsaanbevelingen neerwaarts bijgesteld tot

een onderweging. Ondanks de lage waardering van

deze sector blijven de structurele problemen

aanhouden: de geldende (of toekomstige)

reglementering inzake roamingtarieven tussen

nationale en buitenlandse operatoren, de hoge (en zelfs overdreven)

schuldenlast van de bedrijven en de

concurrentie in een markt met overcapaciteit.

DOOR DE DALENDE BUSINESS KUNNEN DE TELECOM-BEDRIJVEN NIET MEER EVEN HOGE DIVIDENDEN UITKEREN ALS IN HET VERLEDEN.

OSANDRINE de MOERLOOSE, Financial Analyst, Puilaetco Dewaay.

Page 29: Magazine Analyses 3

ENGAGEMENT INDIVIDUEL DE PENSION | NOS SERVICES

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 31

ÿ TELECOMMUNICATIE. Sector in volle beweging.

nigen die de komende jaren nog een groei van hun activiteiten zullen registreren. Dat zou het bedrijf eveneens moeten toelaten om zijn dividend, dat momenteel een rendement van 5 % biedt, geleidelijk te verhogen.Door zijn sterke blootstelling aan de mobiele markt kan Telenor bovendien deelnemen aan de overgang van de gesproken communicatie (telefoongesprekken) naar de datacommuni-catie (mobiel internet), een activiteit die winst-gevender is. Het bedrijf heeft eveneens één van de laagste schuldenlasten in de markt en deze wordt beheerd vanuit het oogpunt om hem mettertijd nog verder te verminderen. Tot slot biedt een belegging in het aandeel Telenor een blootstelling aan de Noorse kroon (NOK), een ‘vluchtvaluta’ in deze crisisperiode.

TELENET VERHOOGT ZIJN SCHULDENLAST Telenet, dat één van onze favoriete waar-den uit de sector was, heeft onze lijst van aanbevolen waarden verlaten. Midden augustus heeft het bedrijf aangekondigd dat het zijn schuldenlast nog met 25 % zou

gaan verhogen, terwijl deze reeds het dub-bele van het sectorgemiddelde bedroeg. Er is geen enkele overname op korte termijn gepland, maar deze fi nanciering zal worden aangewend om 18 % van zijn aandelen op de markt terug te kopen aan 35 EUR per aandeel, inclusief 3,25 EUR/aandeel voor de kapitaalvermindering van eind augustus. Dat zal de hoofdaandeelhouder van Telenet – Liberty Global – toelaten om zijn parti-

cipatie op te trekken van 50 % tot 62 %, en dit zonder een premie aan de minderheids-aandeelhouders te betalen.Aangezien Telenet een zeer hoge schulden-last en een negatief eigen vermogen heeft en onze beleggingsdoelstelling inmiddels werd bereikt na de goede perfomance van het aandeel, opteren wij ervoor om deze waarde uit onze lijst van aanbevolen waar-den te schrappen.

CONCLUSIE

DE UITZONDERING BEVESTIGT DE REGELOndanks de hoge dividenden die deze sector biedt, hebben de structurele, concur-rentiële en regulerende problemen een negatieve impact op de meeste waarden van de sector. Eén waarde ontspringt echter de dans: Telenor. Dit bedrijf slaagt er nog steeds in om groei en rendement voor de aandeelhouder te combineren, dankzij zijn ontwikkeling in producten van een nieuwe generatie (digitale televisie, smartphones, …) en zijn aan-wezigheid in landen waar de telecomsector nog niet matuur is (opkomende landen).

Page 30: Magazine Analyses 3

32 | Analyses | Herfst - Winter 2012

SECTORALE ANALYSE | MEDIA

DE MEDIASECTOR

EEN SECTOR IN BEWEGING

FOTO’S © ROULARTA / REPORTERS AGENCY

e digitalisering en de opkomende markten zijn dus twee structu-rele veranderingen die de media-industrie door elkaar schudden, met aan het einde van de rit win-

naars en verliezers. Rekening houdend met de digitalisering van de media gaat de reclame op internet nog mooie dagen tegemoet, ook al is er een hevige concurrentiestrijd tussen de spe-lers. Deze vaststelling staat als een paal boven water ondanks een vertraging van de wereld-wijde groei. De traditionele media (tv, radio, pers, ...) hebben het zwaarder te verduren. In deze tak is enkel het segment van de reclame-bureaus in staat om ten volle te profi teren van de razendsnelle digitalisering. Deze nieuwe complexiteit van het media-landschap, de interactiviteit met de consu-ment en de toename van de adverteerders met de komst van nieuwe spelers uit de opkomende landen en uit het segment van de nieuwe mediadragers vereisen dat de reclamebureaus als ‘waardecreëerders’ wor-den beschouwd door hun cliënten, die zelf geconfronteerd worden met de uitdagingen van het internet (e-commerce) en met de mondialisering. De toenemende bevolking ontdekt en selecteert wat ze wil, waar en wan-neer zij het wil.

De cliënten van de reclamebureaus zijn van-daag op zoek naar creatieve en verrassende ideeën om zich uit te drukken in een ge-fragmenteerd en zelfs verzadigd commu-nicatielandschap. Evenzo hebben ze nood aan een grotere bekwaamheid, zowel inzake het gebruik van (nieuwe) technologieën als inzake de interpretatie van gegevens, opdat de ideeën of boodschappen specifi ek de aan-dacht trekken van de beoogde personen. Het is een beroep dat de emotie van de mensen bespeelt.

GEDIVERSIFIEERDE DIENSTENOm te beantwoorden aan deze vraag naar gevarieerde reclame- en communicatie-diensten, evenals aan de specifi eke behoef-ten van elke cliënt worden de diensten die de spelers van deze sector aanbieden, gegroe-peerd in de volgende categorieën : de klas-sieke reclame, de gespecialiseerde bureaus en andere marketingdiensten, en het advies en de aankoop van advertentieruimte.

De klassieke reclame kan, volgens een door Publicis gebruikte formulering, worden samengevat als ‘globaal denken en lokaal handelen’. Het is een noodzaak voor adver-teerders, omdat merken vandaag meer en meer wereldwijd gaan. De missie van de re-clamebureaus en de netwerken bestaat erin om met ideeën op de proppen te komen die universeel zijn en over de grenzen heen rei-ken, maar die tegelijkertijd ook aanpasbaar zijn aan elke lokale markt, zodat de consu-ment zich deze ideeën gemakkelijk en doel-treffend eigen kan maken.

Over een periode van een tiental jaar onderging de mediasector een echte revolutie met de opkomst en vervolgens de explosie

van internet en Google, de opkomst van de sociale

netwerken (Facebook, YouTube, Twitter, …), de ontwikkeling van

de interactieve televisie en de toename van

de communicatiekanalen. De verandering van

bepaalde consumptie-patronen, de fragmentatie

van het publiek en de toenemende complexiteit

door de interactiviteit tussen alle verschillende spelers zorgen voor een

verhoogde concurrentie in de media-industrie. Daarbij

komt de globalisering gericht op de economieën

met een ‘ sterke groei’ en de ontwikkeling van

de digitale activiteiten.

DE DIGITALISERING EN DE OPKOMENDE MARKTEN ZIJN TWEE STRUCTURELE VERANDERINGEN DIE DE MEDIA-INDUSTRIE DOOR ELKAAR SCHUDDEN.

DMARC ERNAELSTEEN, Head of Equities, Puilaetco Dewaay.

Page 31: Magazine Analyses 3

ENGAGEMENT INDIVIDUEL DE PENSION | NOS SERVICES

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 33

ÿ DE TECHNOLOGIEBEURS IFA IN BERLIJN. De nieuwe complexiteit van het media-universum.

ÿ E-READER VS. KLASSIEKE KIOSK.

De scherpe concurrentie van

de communciatiekanalen.

De gespecialiseerde bureaus en marke-tingdiensten (in het vak gekend als SAMS) omvatten een geheel van aanvullende of vervangende instrumenten voor reclame binnen eenzelfde communicatiecampagne, bestemd voor specifi eke doelgroepen of producten (meer bepaald communicatie die verband houdt met de medische, de insti-tutionele of de fi nanciële wereld, de eve-nementiële strategie, public relations of de opbouw van een merkimago, ...). Dit omvat eveneens interactieve communicatiedien-sten (ontwerp van websites, intranet, advies inzake direct marketing, deskundigheid in-zake sociale netwerken van de e-commerce, ofwel alle web- en mobiele communicatie).

Tot slot zal het advies en de aankoop van mediaruimte, met behulp van informa-ticamiddelen, een analyse van het gedrag van de doelconsumenten doorvoeren en, aan de hand van publieksmetingen van de verschillende mediadragers, aan de cliënt een optimale selectie van advertentieruimte (radio, tv, pers, web, …) voorstellen met een plan aangepast aan de commerciële strategie van de cliënt. Het gaat er hier om de cliën-ten te overtuigen van de effectieve perfor-mance van een reclame-investering.

Page 32: Magazine Analyses 3

34 | Analyses | Herfst - Winter 2012

VOORUITZICHTEN EN VOORZORGENIn termen van vooruitzichten, in een context van een vertraging van de wereldwijde econo-mische groei die meer bepaald te wijten is aan de huidige recessie in een groot deel van de eurozone, menen wij dat deze omstandighe-den reeds in de huidige waarderingen van de reclamebureaus vervat zijn. Enkel het bruusk stilvallen van de wereldactiviteit, zoals dat eind 2008 het geval was, zou een tegenvaller zijn.

In het segment van de reclamebureaus dient men trouwens voor elke speler met de vol-gende factoren rekening te houden alvorens tot een belegging over te gaan: • zijn strategie inzake blootstelling aan de digi-

talisering, wetende dat dit soort media bin-nen vijf jaar minstens 25% van de reclame-budgetten zou moeten vertegenwoordigen,

• zijn geografi sche keuzes in Europa en in de Verenigde Staten,

• zijn positie ten aanzien van de ontwikke-ling van de privéconsumptie in de opko-mende landen (een nog steeds actueel thema).

Aangezien de groeistrategie in de reclamesec-tor (waarvan het belangrijkste actief de crea-tiviteit van het menselijk kapitaal is) eveneens door overnames – de laatste was het bod van Dentsu (Japan) op Aegis (Verenigd Konink-rijk) – verwezenlijkt wordt, dient men een correcte beoordeling te maken van het con-solidatie- en integratievermogen van de over-nemers met het oog op waardecreatie voor de aandeelhouders.Tot slot dient men te kijken naar de mate van rendabele groei en meer in het bijzonder naar de winstmarge die de verschillende spelers

kunnen realiseren en handhaven, rekening houdend met de conjunctuurgrillen en de structurele veranderingen.

ÿ CONNECTIVITEIT. Er is een sterke digitalisering van de media (o.a. via sociale sites als LinkedIn en Facebook).

ÿ STRAATCAMPAGNE VAN NIKE. ‘Think global, act local’ is het devies van de reclamebureaus.

ALMAAR MEER MENSEN ONTDEKKEN EN SELECTEREN WAT ZE WILLEN, WAAR EN WANNEER ZE HET WILLEN.

CONCLUSIE

TWEE GOED GEPOSITIONEERDE LEIDERSDe mediasector is ondergebracht bij de discretionaire consumptiegoede-ren en –diensten en vertegenwoor-digt slechts 2,5% van de Europese DJ Stoxx 600. Hierin zijn de reclamebu-reaus goed voor bijna één vijfde van de mediasectorindex. De twee leiders, WPP (Verenigd Koninkrijk) en Publicis (Frankrijk), verdienen de belangstel-ling van de belegger, omdat ze goed gepositioneerd zijn ten aanzien van de uitdagingen van morgen.

Page 33: Magazine Analyses 3

NOS SERVICES | FONDS MAISON

36 | Analyses | Printemps - Été 2012

ÿ INTERTEK.

Page 34: Magazine Analyses 3

TIC (TESTING, INSPECTION EN CERTIFICATION) | SECTORALE ANALYSE

Het letterwoord TIC, dat staat voor Testing, Inspection en Certifi cation, verwijst naar

een gespecialiseerd segment van de grotere sector van

de industriële goederen en diensten. Deze sector wordt onderverdeeld in

drie subsectoren, met name de uitrustingsgoederen

(industriële conglomeraten, zoals Siemens en Philips, en gespecialiseerde spelers uit

de engineering), het transport (onder andere Deutsche

Post, DHL en spelers uit de luchtvaart, zoals EADS) en

tot slot de commerciële en professionele diensten

(ondernemingen zoals Adecco, Securitas, …). Het is

in deze laatste subsector dat we de ondernemingen

terugvinden die actief zijn in het TIC-segment, dat spelers

zoals Bureau Veritas, SGS, Intertek en Eurofi ns omvat.

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 37

et is markant dat elk van deze ondernemingen een beursper-formance gerealiseerd heeft die zich duidelijk van die van de klassieke industriële waar-

den onderscheidt. Bij wijze van voorbeeld, sinds begin 2008 registreren ze een gemid-delde cumulatieve performance (dividen-den inbegrepen) van 113 % ten opzichte van 3 % voor de sectorindex ‘Industrial Goods & Services’ van de DJ Stoxx600. Een opmerkelijke performance in een sector die tal van beleggers de rug hebben toegekeerd omwille van zijn cycliciteit en de sombere macro-economische omgeving die wij mo-menteel kennen. Maar hoe valt dit verschil in rendement te verklaren en hoe komt het dat deze sector door sommige beleggers miskend wordt ?

DE ACTIVITEITEN VAN DE TIC-SECTORDe TIC-sector omvat drie activiteiten:1. De testactiviteiten (evaluatie) omvatten

alle tests en andere productanalyses die in laboratoria worden uitgevoerd om te garanderen dat producten de geldende gezondheids-, veiligheids- en andere voorschriften naleven vooraleer ze op de markt worden gebracht.

2. De inspectieactiviteiten omvatten de inspecties en audits die door professio-nals ter plaatse worden uitgevoerd om te waarborgen dat gebouwen of uitrus-tingen (liften) in overeenstemming zijn met de voorschriften of om de staat en het gewicht van wereldwijd verhandelde goederen te controleren (weg- en zee-transport).

3. De certifi catieactiviteiten laten toe om te bewijzen dat producten, processen, sys-

H

DE BEDRIJVEN UIT DE TIC-SECTOR ZIJN REDELIJK GOED BESTAND TEGEN DE CONJUNCTUUR-CYCLI.

GETEST EN GOEDGEKEURD

TIC: EEN SECTOR DIE GROEI EN VISIBILITEIT BIEDT

FOTO’S © ROULARTA/REPORTERS AGENCY

PHILIPPE VANMEERHAEGHE, Financial Analyst, Puilaetco Dewaay.

Page 35: Magazine Analyses 3

SECTORALE ANALYSE | TIC (TESTING, INSPECTION EN CERTIFICATION)

temen of diensten in overeenstemming zijn met de nationale of internationale reglementeringen en andere consumen-tenvoorschriften dankzij de toekenning van een certifi caat (ISO, CE).

ALMAAR HOGERE EISENEen duik in de geschiedenis leert ons dat in 1978 verschillende graanhandelaars de London Corn Trade Association hebben opgericht. Deze organisatie liet toe om de vereiste documenten voor graantransport te standaardiseren en de kwaliteitsvereisten van het graan te verduidelijken teneinde confl icten te vermijden. De gelijkvormig-heid in de arbeidswereld dateert dus niet van gisteren. Vandaag dient elke vennootschap of profes-sionele instantie zich aan een hele reeks pro-cedures, regels en voorschriften te houden, maar ze moet eveneens, ter waarborging van de kwaliteit, een certifi catie vragen om de kwaliteit of de herkomst van de verkochte producten (voor wijn zijn er de AOC’s en de biolabels die de laatste jaren nogal trendy

geworden zijn) of de productiewijze (ISO) aan te tonen.Bovendien zijn de kwaliteits- en veilig-heidsvereisten steeds uitgebreider geworden en door de explosie van de internationale handel zijn er frequentere gereguleerde con-troles nodig om de kwaliteit en de gelijk-vormigheid van de wereldwijd uitgewis-selde goederen en diensten te garanderen. De verschillende tests die op voedings- of huishoudproducten worden uitgevoerd en de certifi caties die in de bouwsector worden gebruikt, zijn kwaliteitswaarborgen voor de consument die steeds meer veeleisend wordt. Sommige van deze controles kunnen intern worden uitgevoerd, maar vaak wor-den ze uitbesteed (vooral in moeilijke perio-des, omwille van de kostenfl exibiliteit).De internationalisering van de commer-ciële uitwisselingen en de reguleringen en controles die door diverse instanties en rege-ringen worden opgelegd, hebben de winsten van deze bedrijven eveneens ondersteund en vormen een belangrijke groeivector.Dit alles verklaart de mooie beursperfor-

38 | Analyses | Herfst - Winter 2012

DE GELIJKVORMIGHEID IN DE ARBEIDS-

WERELD DATEERT NIET VAN GISTEREN.

ÿ KWALITEITSCONTROLES, LABORATORIUMTESTS. Elke vennootschap of professionele instantie dient zich aan een hele reeks procedures, regels en

voorschriften te houden.

Page 36: Magazine Analyses 3

TIC (TESTING, INSPECTION EN CERTIFICATION) | SECTORALE ANALYSE

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 39

mances die waarden zoals SGS of Bureau Veritas lieten optekenen, maar eveneens hun hoge historische waardering vergeleken met andere waarden uit de industriële sec-tor.

EEN BESTENDIGE EN GEZONDE GROEIDe bedrijven uit de TIC-sector zijn redelijk goed bestand tegen de conjunctuurcycli om-wille van het vereiste reglementaire karakter in tal van activiteiten. Al deze elementen samen bieden deze bedrijven dus een be-langrijke ondersteuning in crisisperiodes en laten hen toe om een bestendige en ge-zonde groei te garanderen zowel in termen van omzetcijfer als in termen van resultaten. Dit is een grote troef die een gedeeltelijke verklaring vormt voor de waarderingen, met een gemiddelde koers-winstverhouding van 21x en een dividendrendement van 1,8 % (tegenover respectievelijk 13x en 3,4 % voor de industriële sector).

DOOR DE EXPLOSIE VAN DE INTERNATIONALE HANDEL ZIJN ER FREQUENTERE GEREGULEERDE CONTROLES NODIG OM DE KWALITEIT TE GARANDEREN.

CONCLUSIE

GROEI EN WEERSTANDDe TIC-sector verdient de aandacht van beleggers die op zoek zijn naar bedrijven die groei en visibiliteit combineren, maar eveneens in zekere mate bestand zijn tegen een moeilijke economische context. Hun historisch hoge waardering is gerechtvaardigd. Aangezien het verschil met de andere industriële waarden onlangs echter toegeno-men is, achten wij het raadzaam om op een consolidatiefase te wachten om een posi-tie in deze waarden te nemen. Bureau Veritas (Frankrijk), SGS (Zwitserland) en Intertek (Verenigd Koninkrijk) genieten onze voorkeur.

Page 37: Magazine Analyses 3

NOS SERVICES | FONDS MAISON

40 | Analyses | Printemps - Été 2012

ÿ IN DE STORM.

De kwaliteiten en

de beperkingen van

je boot kennen is

bijzonder belangrijk.

Page 38: Magazine Analyses 3

HOME FUNDS | ONZE DIENSTEN

In onze vorige editie van Analyses hebben we ons

compartiment PLDW Small & Mid Cap Europe

in de kijker gezet. We verwezen toen naar

een interessante analyse van Merrill Lynch waar-

uit bleek dat men tijdens fases van ‘recovery’ van de markten moet opte-

ren voor kleinere beurs-kapitalisaties.

FOTO’S © ROULARTA / THINKSTOCK

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 41

olgens de Amerikaanse vermo-gensbeheerder hebben deze waarden historisch beter ge-presteerd dan de grote kapita-lisaties, waaraan de voorkeur

moet worden gegeven tijdens fases van da-lende markten. Wij meenden op dat ogen-blik in een fase van trendommekeer te zitten, wat iets te voorbarig gebleken is. Er waren wel degelijk fases van ommekeer, maar even-eens fases van tamelijk uitgesproken dalin-gen. Hoe heeft het compartiment zich tij-dens de woelige eerste zeven maanden van het jaar gedragen ?

UITSTEKENDE PERFORMANCE IN ONRUSTIGE OMGEVINGDe eerste vaststelling is misschien verrassend, maar des te meer waar: de performances zijn nog altijd zeer duidelijk positief ! Ondanks de turbulenties, het algemene crisisgevoel en de opstoot van de volatiliteit slaagt het fonds er niet alleen in om de referentie-indexen te verslaan, maar eveneens om zeer overtuigend in het groen te blijven.

Het compartiment PLDW Small & Mid Cap Europe heeft het jaar zeer goed ingezet met een eerste piek half maart. Deze werd twee weken later, op 2 april, opnieuw be-reikt. In die tijd bedroeg de performance +15,5 %, ofwel meer dan 6 % boven die van de algemene index van de Europese markt (Stoxx 600). Dit lag volledig in de lijn van onze verwachtingen, aangezien ons com-

partiment zeer goed presteert in een veel-belovende markt. Deze betere performance stemt overeen met zijn hoge bèta (verster-kend effect van de tendensen). Sindsdien heeft de laatste crisis lelijk huisgehouden en de performances zijn aanzienlijk gekrompen tot +3,6 % op 26 juni. Zoals we reeds vaak ervaren hebben sinds de oprichting van het compartiment in 1998, zijn de periodes van dalende indexen ongunstig in termen van

PUILAETCO DEWAAY SMALL & MID CAP EUROPE: OVERTUIGING EN PERFORMANCE NOG STEEDS OP HET APPEL

EEN STERKE BOOT IN DE STORM

V

HET COMPARTIMENT PLDW SMALL & MID CAP EUROPE IS ER NIET ALLEEN IN GESLAAGD DE REFERENTIECIJFERS TE KLOPPEN, MAAR OOK OM MOOI POSITIEF TE BLIJVEN.

MARC ENGELS, Head of Equity Funds, Puilaetco Dewaay.

ty tco

Page 39: Magazine Analyses 3

ONZE DIENSTEN | HOME FUNDS

performance. De onderstaande grafi ek toont evenwel dat de overperformance steeds dui-delijk in de groene cijfers gebleven is. On-danks de aanhoudende spanningen op de markten was juli één van de beste maanden van 2012, zodat PLDW Small & Mid Cap Europe opnieuw op het voorplan kon tre-den. Eind juli registreerde het een stijging van 14 % en bovenal een overperformance van meer dan 7 % ten opzichte van de Stoxx 600-index.

HOE BEHEREN WIJ DE CRISIS(SEN) ?Tijdens de afgelopen lente zijn de aandelen-markten opnieuw zeer volatiel geworden, met soms zeer opmerkelijke dagschomme-lingen. Deze vaststelling is des te meer waar voor sommige minder liquide waarden die wij aanhouden. Hoe reageren wij in een dergelijke omgeving, hoe beheren wij deze verhoogde volatiliteit ?

In augustus 2011 kenden we reeds een bijna soortgelijke situatie. De in die tijd getroffen maatregelen blijven uiteraard actueel.

Aangezien we alle waarden van het compar-timent aan een strenge fundamentele analyse onderworpen hebben alvorens ze in porte-feuille op te nemen of hun weging te verho-

gen, maken we ons geen grote zorgen over de intrinsieke kwaliteit van de portefeuille. Wanneer sommige beleggingen evenwel van mindere kwaliteit lijken, doen we de ana-lyse over en, indien nodig, verkopen we. De voorbije maanden hebben we eveneens bijzondere aandacht besteed aan de balans-structuur van de bedrijven en aan de evolu-tie van hun cashfl ow. Wanneer de banken de geldkraan dichtdraaien, is het – in elk geval voor kleinere waarden – noodzakelijk om op een zeer gezonde fi nanciële structuur te kun-nen terugvallen. Geld lenen is voor minder solide spelers, spijtig genoeg, buitengewoon moeilijk geworden.

We blijven er trouwens stellig van overtuigd dat kwaliteitswaarden de waarden zijn die het hoogste potentieel op lange termijn bie-den. Bij stormweer beschikken over een be-trouwbaar schip waarvan men de kwaliteiten en beperkingen kent, is een uitstekende ma-nier om een catastrofe te vermijden.

Wij hebben er eveneens steeds voor gezorgd om te grote wegingen te vermijden en des-noods de posities in gewicht te verlagen. Winst nemen is nooit een slecht idee. Zich door de stroom laten meevoeren kan daar-entegen zeer gevaarlijk zijn ! Op deze manier vermijden we om afhankelijk te zijn van een of ander aandeel in het bijzonder. Zo heb-ben we regelmatig aandelen van Gemalto verkocht. Hoewel ons vertrouwen in dit aan-deel blijft (zie verder), willen we niet dat zijn weging in de portefeuille te groot wordt. Een gewicht van 3,5 % lijkt ons het maximum, zelfs voor een uitstekende waarde.

42 | Analyses | Herfst - Winter 2012

ÿ Grafiek : performance op 31 juli 2012

STOXX EUROPE 600 (EUR)965820 / EU0009658202 / Zonder Zwitserse beurs

262,0003.08.12 12:01:15

+1,05 %+2,72

Hoogtepunt: 262,39 Opening: 259,38

Laagtepunt: 259,38 Sluiting: 259,28

© 1996-2010 Interactive Data Managed Solutions AG, alle rechten voorbehouden. Technologisch platform geleverd door Interactive Data Managed Solutions AG.

02/01 februari maart april mei juni juli 30/07

WINST NEMEN IS NOOIT EEN SLECHT

IDEE, MAAR ZICH DOOR DE STROOM

LATEN MEEVOEREN KAN ZEER

GEVAARLIJK ZIJN.ÿ GEEN PANIEK. Soms is niets doen de beste beslissing.

Page 40: Magazine Analyses 3

HOME FUNDS | ONZE DIENSTEN

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 43

Onbezonnen reacties zijn eveneens uit den boze. Paniekaankopen of -verkopen zijn al-tijd af te raden. Men moet in alle omstan-digheden zijn kalmte kunnen bewaren. Soms is niets doen de beste beslissing ! We hebben deze techniek eind juli getest toen het Belgi-sche aandeel Thrombogenics op 24 juli meer dan 20 % verloor op basis van geruchten die uiteindelijk ongegrond bleken. Twee dagen later ontving de groep immers een positief advies van de Amerikaanse autoriteiten met betrekking tot haar topgeneesmiddel en de koers van het aandeel ging opnieuw sterk de hoogte in. Veel aandelenbeheerders van kleine en middelgrote kapitalisaties reageren zo, wat een verklaring vormt voor de rede-lijk lage volumes die momenteel op de beurs worden verhandeld. Werken met aan- en ver-kooplimieten is eveneens een goede manier om ondoordachte beslissingen te vermijden.

EEN NOG STEEDS AMBITIEUZE SAMENSTELLING De 10 belangrijkste posities van het compar-timent zijn een tamelijk goede weerspiegeling van onze zoektocht naar nichespelers in veel-belovende markten en naar spelers die over pricing power (slagkracht om de verkoop-prijzen gemakkelijk te verhogen) beschikken of die uitstekende marges/cashfl ows realiseren.

In onze top 10 vinden we 3 technologie-waarden, 3 waarden uit de olie- en aanver-wante dienstensector, 2 industriële waarden en 2 waarden uit de privéconsumptie.

Gemalto is de wereldleider in chipkaarten voor elektronische identifi catie, bankkaarten en SIM-kaarten. De komende 18 maanden zal de meeste groei uiteraard afkomstig zijn van de aangekondigde overschakeling in de

Verenigde Staten van bankkaarten met mag-neetstrip naar chipkaarten, die veel veiliger zijn. De tweede groeipool is de opkomst van de NFC-technologie (Near Field Commu-nication), die toelaat om betalingen uit te voeren door zijn gsm in de buurt van een betaalterminal te houden.

Ingenico is één van de twee wereldleiders (de 2de is Amerikaans) in de productie van be-taalterminals. In dat opzicht zal deze Franse onderneming eveneens maximaal voordeel halen uit de verwachte overschakeling naar chipkaarten in de Verenigde Staten en naar NFC op wereldvlak.

De derde technologiewaarde is Dialog Semi. Deze Duitse groep is een niet te mis-kennen speler in de productie van vermo-gensbeheerchips die men terugvindt in de iPhone en iPad en, in de toekomst, eveneens bij Samsung. Deze chip is des te belangrijker geworden, omdat hij essentieel is voor een tablet of een smartphone om een maximaal gebruikscomfort te kunnen bieden door een minimum aan energie te verbruiken.

Bij onze belangrijke posities vinden we even-eens, zonder verbazing, 3 waarden uit de olie- en aanverwante dienstensector terug. Wij denken immers dat deze sector maxi-maal voordeel zal halen uit de behoefte van de geïntegreerde oliemaatschappijen om te investeren in de exploratie van nieuwe vind-plaatsen en in de productie van olie en gas. Technip, CGG Veritas en Fugro nemen hierin het voortouw in Europa.

Geberit is actief in de bouwsector, voorname-lijk in Europa. Deze Zwitserse groep is mees-ter in de handhaving van haar operationele marges dankzij een uitstekende pricing power.

Andritz is een Oostenrijkse industriële groep met een leiderspositie in verscheidene markt-niches, zoals de productie van waterkrachttur-bines (marktaandeel van 35 %), de vervaardi-ging van papierpulp (wereldwijd duopolie met Metso) en de metaalnijverheid (nummer 2 op wereldvlak met een marktaandeel van 30 %). Dankzij haar orderboek biedt de groep een zeer grote visibiliteit. Bovendien beschikt ze over een heel gezonde balans (geen schulden) en genereert ze een hoge cashfl ow.

BIC is bij iedereen bekend om zijn balpen-nen, wegwerpscheermesjes en aanstekers. De aantrekkelijkheid van deze groep ligt in haar hoge marges (goede pricing power en groot marktaandeel) en in haar realisatie van een sterke cashfl ow. Haar beursperformance is eveneens in alle opzichten opmerkelijk.

Rémy Cointreau is een Chinees verhaal, aangezien deze onderneming haar succes volledig te danken heeft aan de indrukwek-kende stijging van de consumptie van hoog-waardige cognac in China. Deze evolutie leidde tot een lineaire verdriedubbeling van haar beurskoers over de voorbije 3 jaar.

Meer gedetailleerde informatie en de netto-inventaris-waarden van onze fondsen kunt u terugvinden op onze website www.puilaetcodewaay.be.

CONCLUSIEZelfs in een woelige omgeving is het compartiment Small & Mid Cap Europe erin geslaagd om stand te houden en zijn beleggers een buitengewone performance te bieden die het resultaat is van een doorgedreven analyse en een aantrekkelijke diversifi catie.

ÿ Tabel : Top 10 (weging in het fonds)

Gemalto N.V. 3,26 % Ingenico S.A. 2,36 % _ Technip S.A. 2,24 % Geberit A G 2,20 % _ Andritz Ag 2,16 % Dialog Semiconductor PLC 2,11 % _ Societe BIC 2,09 % CGG Veritas 1,98 % _ Fugro N.V. 1,94 % Remy Cointreau S.A. 1,88 % _

TOPKWALITEIT ZIT IN DIE WAARDEN DIE HET HOOGSTE POTENTIEEL OP LANGE TERMIJN BIEDEN.

Page 41: Magazine Analyses 3

44 | Analyses | Herfst - Winter 2012

ONZE DIENSTEN | THIRD PARTY FUNDS

BETER ÉÉN VOGEL IN DE HAND

OP ZOEK NAAR RENDEMENT

FOTO’S © ROULARTA / REPORTERS AGENCY

ezien de toename van het aantal gepensioneerden over heel de wereld komt het thema van het rendement meer en meer aan bod. In de huidige marktom-

standigheden is het echter bijzonder moei-lijk om producten te vinden die zowel kapi-taalbescherming als een hoge yield bieden. Staatsobligaties bieden immers een historisch lage rente en cashdeposito’s slagen er niet in om het ritme van de infl atie te volgen, dat momenteel nochtans redelijk laag ligt. De overheidsschuldencrisis heeft bovendien dui-delijk gemaakt dat er uiteindelijk geen enkele veilige plaats is voor zijn geld.

“Beter één vogel in de hand dan tien in de lucht.”

Dit spreekwoord illustreert perfect de hoofdreden

om te beleggen in fi nanciële instrumenten

die rendement (yield) bieden. Het is beter om het

zekere te nemen dan te hopen op meer in onzekere

omstandigheden. Alles wat wordt uitgekeerd in

de vorm van dividenden of coupons is verworven voor

de belegger.

EEN HOOGDIVIDEND-STRATEGIE MOET ACTIEF WORDEN BEHEERD, MET ZEER STRENGE SELECTIE- EN OPVOLGINGSCRITERIA.

NOMINAL AND REAL 10-YEAR TREASURY YIELDS

G

ÿ De nominale yield bevindt zich op een historisch laagtepunt. Hij ligt zelfs onder de infl atievoet,

vandaar de negatieve reële yield en dus een verlies aan koopkracht voor de belegger.

MARC-ANDRÉ LIZIN, Fund Analyst, Puilaetco Dewaay.

CHARLES-ANTOINE de BELLEFROID, Fund & Portfolio Analyst, Puilaetco Dewaay.

.y

OINE D,Dlioetco

Page 42: Magazine Analyses 3

ENGAGEMENT INDIVIDUEL DE PENSION | NOS SERVICES

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 45

ÿ VEILIGHEID. Dividenden bieden een bijkomende bescherming.

Veel beleggers ondervinden dus grote moei-lijkheden om hun rendementsdoelstellin-gen te behalen. Daarom grijpen ze meer en meer naar andere activaklassen zoals high-yield obligaties of aandelen met een hoog dividend. Deze laten toe om een duidelijk hogere yield te bekomen dan die van de traditionele obligatieactivaklassen. Ze zijn uiteraard niet zonder risico, maar bieden evenwel een tamelijk aantrekkelijke risico-rendementverhouding op lange termijn. Verschillende studies hebben bovendien aangetoond dat ze historisch beter gepres-teerd hebben in een ‘slappe’ economie, zoals we momenteel kennen.

Er bestaan uitstekende fondsen die een ge-diversifi eerde blootstelling aan deze thema’s toelaten.

KWALITEITSAANDELEN MET EEN HOOG DIVIDENDDe berekening van het totaalrendement van een aandelenbelegging bestaat uit twee onder-delen : de evolutie van de beurskoers van het aandeel en de som van de gestorte dividenden.

Een hoogdividendstrategie bestaat erin om te beleggen in aandelen van bedrijven die ge-woon zijn om hoge dividenden uit te keren. Deze dividenden dragen op lange termijn immers in grote mate bij aan de totale perfor-mance van een aandelenbelegging : eenmaal betaald, zijn de dividendinkomsten verworven voor de belegger, wat niet het geval is voor de beurskoers, die van dag tot dag schommelt.

Op lange termijn laat deze activaklasse dus in theorie toe om kapitaalgroei te combineren met een hoger rendement dan dat van de tra-ditionele obligatieactivaklassen.In de praktijk is een hoogdividendstrategie echter niet zo gemakkelijk toe te passen. Het volstaat immers niet om gewoon de aande-len te kiezen die de beste dividenden bieden. Door zich alleen hierop te baseren, kan men zelfs grote fouten maken (de beruchte ‘divi-dend trap’). We denken daarbij aan de jaren 2007-2008: op het hoogtepunt van de fi nan-ciële zeepbel werden de banken als een veilige belegging beschouwd, aangezien ze een hoog

en (zogezegd) stabiel dividend boden. De high-dividend indexen waren dus groten-deels in de fi nanciële sector belegd. Op de vooravond van de fi nanciële crisis waren deze indexen zeer ongunstig gepositioneerd, waar-door ze hetzelfde debacle dienden te onder-gaan als de markt of zelfs nog erger. Niet zo best voor een strategie die zich als ‘defensief ’ profi leert.Teneinde het echte potentieel van het thema te weerspiegelen, moet een hoogdividend-strategie dus actief worden beheerd, met zeer strenge selectie- en opvolgingscriteria.

Negative growthAnnualized returns:

10/90-6/91, 6/00-1/02, 9/07-6/09

Low growthAnnualized returns:

1/88-10/90, 6/91-9/93, 2/95-2/96, 8/02-9/07

High growthAnnualized returns:

9/93-2/95, 2/96-6/00, 1/02-8/02, 7/09-9/10

Source : étude BlackRock Asset Management

ÿ In vergelijking met de andere activaklassen registreren de aandelen met een hoog dividend en

de high-yield obligaties goede resultaten in alle economische contexten en voornamelijk in

een slappe economie.

Page 43: Magazine Analyses 3

46 | Analyses | Herfst - Winter 2012

BlackRock Global Equity Income Het fonds BlackRock Global Equity Income belegt in wereldwijde aandelen met als doel om beter te presteren dan de markt door de selectie van aandelen van uitstekende kwaliteit die hoge dividenden bieden. De beheerder offert de kwaliteit echter niet op ten gunste van de yield. Er worden talrijke selectiecriteria gehanteerd : naast het dividend zelf, heeft de beheerder bijzondere aandacht voor het groei-potentieel en de duurzaamheid ervan. Daar-voor dient de onderneming te beschikken over een gezonde balans en een beheermodel dat toelaat om stabiele en hoge cashfl ows te gene-reren. Zonder cash is het immers moeilijk in te denken dat een onderneming haar dividend op een gezonde manier kan handhaven of ver-hogen. Bedrijven die zich tot hun nek in de schulden steken om een dividend uit te keren, maken dus geen deel uit van het universum van de beheerder. Het ‘globale’ karakter van het fonds laat overigens toe om te profi teren van de specifi eke kenmerken van ondernemin-gen met een hoog dividend in elke regio van de wereld. Zo bieden Amerikaanse bedrijven over het algemeen een minder hoog, maar sta-bieler dividend dan Europese bedrijven (aan-gezien deze laatstgenoemden vaak actief zijn

in meer cyclische sectoren). Bedrijven uit de opkomende landen bieden over het algemeen een hoog dividend, maar zijn onderworpen aan de hogere volatiliteit van deze markten.Op sectorvlak richt het fonds zich op meer defensief geachte sectoren (bv. niet-cyclische consumptiegoederen, farma, enz.). De gemid-delde dividend yield van het fonds ligt mo-menteel hoger dan die van de markt voor een twee maal hogere dividendgroei (zie boven-staande tabel). Het fonds bevat waarden zoals Sanofi , Pfi zer, Novartis, Nestlé, Vodafone, enz.

BlackRock Global Equity Income is een uit-stekend beleggingsinstrument voor beleggers die willen profi teren van de voordelen van het ‘hoog dividend’-thema op lange termijn via een gediversifi eerd fonds dat door een toege-wijd team wordt beheerd.

HOOGRENTENDE BEDRIJFSOBLIGATIESEen hoog rendement kan eveneens worden nagestreefd via bedrijfsobligaties. Deze obli-gaties, high-yield bonds (HY) genoemd, hebben een kredietrating van mindere kwa-liteit. Deze kredietrating, die wordt toege-kend door de ratingagentschappen (Standard

& Poor’s, Moody’s, Fitch, …), weerspiegelt het risico van niet-betaling van de intresten of van wanbetaling op de vervaldag door de emittent. Dit risico wordt gecompenseerd door een hoger rendement in vergelijking met investment grade obligaties. Dus in nor-male omstandigheden geldt: hoe risicovoller een bedrijf, hoe lager zijn rating en hoe hoger het rendement van zijn obligaties.

Waarom beleggen in high-yield obligaties ? Deze activaklasse is aanlokkelijk op meerdere vlakken :• In de eerste plaats heeft ze een aantrekkelij-

ke risico-rendementverhouding in vergelij-king met de aandelenmarkten. Historisch gezien, hebben de geboden rendementen het risico van wanbetaling op lange ter-mijn ruimschoots gecompenseerd. Het rendement van een investering in high-yield obligaties benadert dat van aandelen, maar met een lagere volatiliteit.

• Ten tweede is deze activaklasse minder gevoelig voor renteschommelingen (la-gere duration) dan de investment grade obligaties. In de huidige omstandigheden is dat een interessante troef gezien de his-torisch lage rente, die een hoger risico van

AANDELEN MET EEN HOOG DIVIDEND

BIEDEN EEN TAMELIJK AANTREK-

KELIJKE RISICO-RENDEMENT-

VERHOUDING OP LANGE TERMIJN.

ÿ Het fonds BlackRock Global Equity Income combineert kwaliteit met een hoger dividend dan

de markt. De volatiliteit van het fonds ligt trouwens beduidend lager dan die van de markt.

* Bij obligaties met een korte looptijd nemen we de waarden in rekening op de eerst mogelijke datum van terugkoop van de obligaties door de emittent.

CHARACTERISTICS PORTFOLIO MSCI ALL COUNTRY WORLD

Number of holdings 55 2,444

Weighted average market cap. $93.76bn $73.81bn

Yield objectiveIncome that exceeds the average yield on global stocks generally

-

Current dividend yield (gross) 4.0 % 2.9 %

5-year dividend growth rate 9.9 % 4.7 %

P/E (TTM) 14.6x 13.2x

Beta 0.68 1.0

Standard deviation 14.43 % 20.48 %

Higher dividend yield and dividend growth • Lower risk than the market

Vergelijking van de verschil-lende high-yield fondsen BLUEBAY HY BOND PIMCO GLOBAL HIGH YIELD MUZINICH SHORT DURATION AXA SHORT DURATION

Filosofi e Defensief en niet-gebenchmarked Defensief en gebenchmarked Defensief en niet-gebenchmarked Defensief en niet-gebenchmarked

Geografi e Europa - globaal Globaal VS VS

Durationniveau Normaal Normaal Laag Laag

Rendement op vervaldag 7,34 % 5,29 % 3,8 %* 3,69 %*

Duration 2,57 3,19 1,26 * 1,3 *

Average Rating BB BB BB- B+

Bron : BlackRock Asset Management

Page 44: Magazine Analyses 3

GRAFISCHE VERGELIJKING VAN DE GESELECTEERDE HIGH-YIELD FONDSEN MET AANDELEN, KWALITEITSBEDRIJFSOBLIGATIES

EN EUROPESE OVERHEIDSOBLIGATIES

Normalized As Of 07/01/2005Last Price

Pimco Global High Yield Bond Fund - on 9/07/12 BlueBay High Yield Bond Fund - on 9/4/12 AXA IM Fixed Income Investment Strategies - US Short Duration High Yield - on 9/6/12 MSCI World Index - on 9/7/12 Bloomberg/EFFAS Bond Indices Euro Govt 3-5 Yr TR - on 9/7/12 iBoxx Euro Corporates Overall Performance Index

een rentestijging inhoudt.• Ten derde zijn de spreads (verschillen tus-

sen het rendement van de bedrijfsobligaties en de risicoloze rente) onlangs opnieuw gestegen als gevolg van de spanningen rond de eurozone. Het huidige niveau is aantrekkelijk ten opzichte van de waarge-nomen wanbetalingsgraad. Wij denken dat deze wanbetalingsgraad onder controle zal blijven, omdat de bedrijven over het algemeen hun schulden sterk verminderd hebben sinds de crisis van 2008.

• Tot slot heeft deze activaklasse een decorrele-rende werking, wat toelaat om de volatiliteit van de portefeuille te verlagen.

De high-yield obligaties houden echter ook niet te miskennen risico’s in. In vergelijking met de kwaliteitsobligaties is deze activaklasse meer afhankelijk van de macro-economische evolutie en van de sectorschommelingen. Wij opteren voor een belegging in high-yield obli-gaties via fondsen die gemakkelijk toelaten om het kredietrisico te diversifi ëren en om te profi teren van de externe deskundigheid van specialisten die hun toegevoegde waarde in de selectie van deze obligaties hebben bewezen.Enkele beleggingsinstrumenten genieten onze voorkeur. Ze hebben meestal een defensieve benadering waarbij de nadruk veeleer ligt op inkomsten uit coupons/rendement dan op koersstijgingen. In onze selectie kan men twee soorten fondsen onderscheiden : • fondsen met een duration in de buurt van

die van de referentie-index : BlueBay High Yield Bond en Pimco Global High Yield;

• fondsen met een lage duration : Muzinich Short Duration High Yield en AXA Short Duration High Yield. Deze laatstgenoem-den focussen op obligaties met een kortere looptijd. Het belangrijkste voordeel hier-van is dat de performance minder afhanke-lijk is van de macro-economische evolutie en meer van de coupons, waardoor ze sta-bieler en minder volatiel is. Het rendement is uiteraard minder hoog dan dat van fond-sen met een langere duration.

Deze vier instrumenten kunnen ieder de kern van een high-yield segment in een ge-diversifi eerde portefeuille vormen. Rekening houdend met de marktomstandigheden, ra-den we momenteel aan om te opteren voor de ‘short duration’, die defensiever is.

CONCLUSIEDe huidige macro-economische situatie zorgt voor tal van onzekerheden, meer be-paald omtrent de slappe of zelfs negatieve groei in de meeste regio’s van de wereld en omtrent de overheidsschuldencrisis in de eurozone. In deze omstandigheden is het moeilijk om een duidelijk inzicht te krijgen in de evolutie van de markten. Het thema van het rendement wordt dus des te belangrijker. Bovendien is de (historisch lage) ren-te niet meer voldoende : de beleggers moeten hun toevlucht nemen tot activaklassen die een hoger rendement bieden, zoals de high-yield obligaties of de kwaliteitsaande-len met een hoog dividend. Deze activaklassen bieden op lange termijn immers een be-hoorlijk aantrekkelijke risico-rendementverhouding omwille van de bescherming die de coupon- of dividenduitbetalingen bieden. De door Puilaetco Dewaay aangeboden open architectuur geeft u een gediversifi eerde toegang tot gespecialiseerde beheer-ders. Uw private banker blijft te uwer beschikking voor alle bijkomende informatie.

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 47

THIRD PARTY FUNDS | ONZE DIENSTEN

US DOMESTIC HY DEFAULT RATES VERSUS US DOMESTIC HY SPREADS

ÿ Het huidige verschil tussen de rendementen van de HY en de waargenomen wanbetalingsgraad

is één van de redenen om in deze activaklasse te beleggen.

Bron : Crédit Suisse, Moody’s en BlueBay Asset Management

Bron : Bloomberg

Page 45: Magazine Analyses 3

48 | Analyses | Automne - Hiver 2012

ONZE DIENSTEN | FISCAAL MISBRUIK

ÿ FINANCE TOWER,

BRUSSEL. Zelden

deed een fi scale

bepaling zo veel

van zich spreken.

Page 46: Magazine Analyses 3

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 49

FISCAAL MISBRUIK | ONZE DIENSTEN

HET NIEUWE WAPEN VAN DE FISCUS

DE NIEUWE ANTIMISBRUIKBEPALING

FOTO’S © ROULARTA/THINKSTOCK

eze maatregel heeft immers een algemene draagwijdte, aange-zien hij van toepassing is op de bepalingen van het Wetboek der inkomstenbelasting, van

het Wetboek der successierechten, van het Wetboek der registratierechten, ...Het doel van deze bijdrage is niet om de wettekst te ontleden en op die manier alle terminologische imperfecties aan het licht te brengen, noch om de verschillende reeds vastgestelde twistpunten op te lijsten. We wil-len daarentegen proberen om de mogelijke gevolgen van deze bepaling voor de succes-sieplanningstechnieken in kaart te brengen.

DEFINITIE VAN HET BEGRIP FISCAAL MISBRUIKHet begrip ‘fi scaal misbruik’ wordt in het Wetboek der registratierechten en in het Wetboek der successierechten gedefi nieerd als volgt:

“Aan de administratie kan niet worden te-gengeworpen, de rechtshandeling noch het geheel van rechtshandelingen dat een zelfde verrichting tot stand brengt, wanneer de ad-ministratie (...) aantoont dat er sprake is van fi scaal misbruik.

Er is sprake van fi scaal misbruik wanneer de belastingplichtige middels de door hem gestelde rechtshandeling of het geheel van rechtshandelingen één van de volgende ver-richtingen tot stand brengt : • een verrichting waarbij hij zichzelf, in

strijd met de doelstellingen van een fi scale bepaling, buiten het toepassingsgebied van die bepaling plaatst;

• een verrichting waarbij aanspraak wordt gemaakt op een belastingvoordeel voorzien door een wettelijke bepaling en de toeken-ning van dit voordeel in strijd zou zijn met de doelstellingen van die bepaling en die in wezen het verkrijgen van dit voordeel tot doel heeft.We moeten toegeven

dat een nieuwe fi scale bepaling zelden zo veel van zich deed spreken.

Sinds ze op 6 april 2012 in het Belgisch Staatsblad

gepubliceerd werd (en zelfs voordien), gaat

er vrijwel geen enkele week voorbij zonder dat

er een artikel over de antimisbruikbepaling

in de dagelijkse of gespecialiseerde pers

verschijnt. Het gaat zelfs zo ver dat sommigen

zich afvragen wat er nog toegelaten is zonder zich

de banbliksem van de belastingadministratie op

de hals te halen.

DE NIEUWE ANTIMIS-BRUIKMAATREGEL HEEFT EEN ALGE-MENE DRAAGWIJDTE, AANGEZIEN HIJ VAN TOEPASSING IS OP DE BEPALINGEN VAN HET WETBOEK DER INKOMSTENBELAS-TING, VAN HET WET-BOEK DER SUCCES-SIERECHTEN, VAN HET WETBOEK DER REGISTRATIE-RECHTEN, ...

DBRUNO FERRIER, Head of Estate Planning , Puilaetco Dewaay.

ERRIER,state, Dewaay.

Page 47: Magazine Analyses 3

50 | Analyses | Herfst - Winter 2012

Het komt aan de belastingschuldige toe te bewijzen dat de keuze voor zijn rechtshan-deling of het geheel van rechtshandelingen door andere motieven verantwoord is dan het ontwijken van registratierechten of suc-cessierechten.Indien de belastingschuldige het tegenbewijs niet levert, wordt de verrichting aan een be-lastingheffi ng overeenkomstig het doel van de wet onderworpen, alsof het misbruik niet heeft plaatsgevonden.”

Deze bepaling is er dus niet op gericht om de fi scale fraude te bestrijden. Het fi scaal misbruik beoogt daarentegen een volkomen legale verrichting die door de belastingplich-tige ten onrechte is gekozen. Kortom, het fi scaal misbruik is het misbruik van de keuze van de minst belaste weg.Deze bepaling is van toepassing op de han-delingen of het geheel van rechtshandelingen die een zelfde verrichting tot stand brengen, die sinds 1 juni 2012 gesteld zijn.

DOELMATIGE INTERPRETATIEOpdat er sprake is van fi scaal misbruik, dient de belastingplichtige dus één van de twee in de defi nitie opgenomen verrichtingen tot stand te brengen die in strijd zijn met de

doelstellingen van de fi scale bepaling.Blijft te bepalen wat de doelstelling is van een fi scale bepaling (dat wil zeggen de doelmatige interpretatie van een wetsbepaling). De raad-pleging van de parlementaire werkzaamheden zal soms meer duidelijkheid hierover scheppen.

HET BEGINSEL VAN STRIKTE INTERPRETATIEIs dit beginsel van doelmatige interpretatie niet strijdig met het beginsel van strikte inter-pretatie, dat in de fi scaliteit van toepassing is ?De doelstelling van een fi scale bepaling dient idealiter in de bepaling zelf te zijn vervat. Het lezen van de bepaling moet de belastingplich-tige toelaten om te weten wat belastbaar, vrij-gesteld of aftrekbaar is en wat niet.In dit opzicht erkent de belastingadminis-tratie in haar rondzendbrief van 4 mei 2012 over het fi scaal misbruik dat “wat duidelijk is, mag niet geïnterpreteerd worden”. Dit principe is in feite de vertaling van het grond-wettelijk beginsel van de wettigheid van de belasting volgens hetwelk geen belasting kan worden ingevoerd dan door een wet (in de ruime zin van het woord).Het is dus enkel indien de tekst niet duide-lijk is, dat men de bedoeling van de wetgever moet nagaan. De strikte interpretatie van een

wettekst heeft dus de overhand over de doel-matige interpretatie.

ONDERGESCHIKTE TOEPASSING In diezelfde rondzendbrief van 4 mei 2012 wordt bepaald dat “de algemene antimis-bruikbepaling wordt toegepast als de gewone interpretatiemethode (cf. punt 3), de techni-sche bepalingen van het Wetboek, de speciale antiontwijkingsbepalingen (cf. punt 7) en de simulatieleer (fi scale fraude) geen hulp bie-den. De administratie kan de algemene anti-misbruikbepaling dus toepassen als de andere specifi eke middelen haar onvoldoende heb-ben kunnen helpen.”

Een nieuwe rondzendbrief (van 19 juli 2012) bevestigt uitdrukkelijk het ondergeschikte karakter van de antimisbruikbepaling. Op die manier is er dus een hiërarchie vastgelegd: de antimisbruikbepaling zal enkel ‘in laatste instantie’ worden ingeroepen.

NIET-FISCALE MOTIEVENWelke niet-fi scale motieven kan de belas-tingplichtige inroepen om zijn verrichting te rechtvaardigen ?De bepaling is hier tamelijk gunstig voor de belastingplichtige, aangezien zij alle niet-

HET FISCAAL MISBRUIK IS

HET MISBRUIK VAN DE KEUZE VAN

DE MINST BELASTE WEG. ÿ DRIE GENERATIES. Welke gevolgen heeft de nieuwe antimisbruikbepaling voor de successie-

planningstechnieken ?

Page 48: Magazine Analyses 3

fi scale motieven toelaat. Deze motieven kunnen economisch, fi nancieel, familiaal of persoonlijk zijn. Ze moeten zelfs niet de hoofdzaak, essentieel of bepalend zijn. Vol-gens de administratie mogen de motieven echter niet zodanig verwaarloosbaar zijn dat de verrichting onmogelijk lijkt als er geen rekening wordt gehouden met de fi scale mo-tieven. Ze mogen dus niet te algemeen of ab-stract zijn, maar moeten reëel zijn !

GEVOLGEN VAN FISCAAL MISBRUIKHet misbruik is niet tegenstelbaar ten aan-zien van de belastingadministratie. Bijgevolg zal de verrichting worden onderworpen aan een belastingheffi ng overeenkomstig het doel van de wet, alsof het misbruik niet heeft plaatsgevonden. De juridische gevolgen voor de partijen ver-anderen daarentegen niet. De rechten en ver-plichtingen van de partijen blijven bestaan.Kan er een administratieve boete worden ge-eist van de belastingplichtige die fi scaal mis-bruik heeft gepleegd ? Normaal niet, aange-zien deze belastingplichtige zich niet schuldig heeft gemaakt aan fi scale fraude. De admi-nistratie beweert echter het tegendeel in haar rondzendbrief van 4 mei 2012.

ENKELE PRAKTISCHE VOORBEELDENDe rondzendbrief van 19 juli 2012 bevat een lijst van voorbeelden van verrichtingen die a priori wel of niet als fi scaal misbruik gecata-logeerd worden. Hieronder bespreken we een aantal van deze voorbeelden, die echter enkel de door de fi scale administratie verdedigde positie weerspiegelen.

• Schenkingen in de strikte zinWorden in beginsel niet als fi scaal mis-bruik beschouwd: handgiften, schenkin-gen via bankoverschrijving, schenkingen voor een buitenlandse notaris, ongeacht of deze schenkingen betrekking hebben op de volle of de blote eigendom, ongeacht of ze vergezeld gaan van een aansluitende over-eenkomst waarin bepaalde (ontbindende) voorwaarden of lasten opgenomen zijn en ongeacht of ze al dan niet geregistreerd zijn.

• Tontine- en aanwasclausulesDeze clausules worden normaliter niet als fi scaal misbruik beschouwd door de belas-tingadministratie.

• Gefaseerde schenkingen van onroerende goederen

HET IS ENKEL INDIEN DE TEKST NIET DUIDELIJK IS, DAT MEN DE BEDOELING VAN DE WETGEVER MOET NAGAAN.

ÿ ADMINISTRATIE. De wetgever wil, naar eigen zeggen, de rechtszekerheid van bepaalde

verrichtingen verhogen.ÿ TRANSPARANTIE. Wat duidelijk is, mag niet

geïnterpreteerd worden.

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 51

FISCAAL MISBRUIK | ONZE DIENSTEN

Page 49: Magazine Analyses 3

52 | Analyses | Herfst - Winter 2012

Schenkingsrechten zijn progressief per schijf (net zoals successierechten). Hoe hoger de waarde van het geschonken goed, hoe hoger de belasting. Om te vermijden dat belastingplichtigen deze progressiviteit ontduiken door schen-kingen op te splitsen (bv. vandaag schenkt men 20 % van een onroerend goed, 2 maanden later nog 20 % en zo verder tot het onroerend goed volledig geschonken is), voorziet het Wetboek der registratierechten dat, ter bepaling van het toepasselijk tarief op een onroerende schenking, de desbetref-fende belastbare grondslag wordt gevoegd bij de som die heeft gediend tot grondslag van heffi ng op de schenkingen welke reeds tussen dezelfde partijen zijn voorgekomen en vastgesteld werden door akten die dag-tekenen van minder dan 3 jaar vóór de da-tum van de nieuwe schenking.Anders gezegd, als een belastingplichtige vandaag 20 % van een onroerend goed schenkt en nog eens 20 % minder dan 3 jaar na de eerste schenking, zal hij niet kunnen genieten van de laagste belasting-schijven.

Deze termijn van 3 jaar is een antimis-bruikbepaling op zich. Aangezien ze speci-fi ek is, moet de toepassing ervan onvermij-delijk de overhand krijgen over die van de algemene antimisbruikbepaling (cf. punt 4). De rondzendbrief van 19 juli 2012 be-vestigt dit standpunt.

• De techniek van het duolegaat Deze techniek vloeit voort uit artikel 64, 2de lid, van het Wetboek der successie-rechten, volgens hetwelk men een persoon als erfgenaam kan aanstellen zonder dat hij successierechten moet betalen, op voor-waarde dat een andere erfgenaam zijn suc-cessierechten betaalt.Het duolegaat laat toe om minder succes-sierechten te betalen wanneer de erfgena-men onderworpen zijn aan verschillende belastingtarieven. Hoe groter het verschil tussen de belastingtarieven, hoe interssan-ter deze formule.Een standaardvoorbeeld is dat van de erfl a-ter zonder rechtstreekse erfgenaam die een stichting aanstelt als algemene legataris en een neef als bijzondere legataris.Dankzij deze techniek zal het door de neef ontvangen nettobedrag in principe hoger liggen dan wat hij zou hebben ontvangen als hij als enige legataris aangesteld was geweest.

Wij zijn ook hier van mening dat het op-stellen van een dergelijk testament niet als fi scaal misbruik kan worden beschouwd, en dit om twee redenen: – deze techniek is een bijzondere bereke-ningswijze van de successierechten. De opgelegde last (in ons voorbeeld, aan de stichting) heeft geen betrekking op de goederen van de nalatenschap, maar wel op de betaling van de successierechten;

– de parlementaire werkzaamheden ne-men uitdrukkelijk het voorbeeld over van de betaling van de successierechten door de algemene legataris. Bijgevolg zal de belastingadministratie moeilijk kun-nen beweren dat de doelen van de wet niet worden nageleefd.

– De rondzendbrief preciseert hier dat er geen fi scaal misbruik is als de stichting (in ons voorbeeld) hieruit een substan-tiële nettobevoordeling haalt (de toevoe-ging van dit criterium, dat bovendien moeilijk in cijfers weer te geven is, is echter volledig betwistbaar).

• De gesplitste aankoop (vruchtgebruik en blote eigendom) van een (over het al-gemeen onroerend) goed voorafgegaan door een schenking van de begenodigde gelden door de vruchtgebruiker aan de blote eigenaar om hem toe te laten de blote eigendom te kopenHet doel van deze verrichting is om er-voor te zorgen dat de blote eigenaar bij het overlijden van de vruchtgebruiker volle eigenaar wordt zonder successierechten te moeten betalen.Het Wetboek der successierechten neemt, in zijn artikel 9, aan dat de vruchtgebrui-ker in feite volle eigenaar is (wat de beta-ling van successierechten met zich mee-brengt). Teneinde een dergelijke betaling te vermijden, is het aan de blote eigenaar om te bewijzen dat hij bij de aankoop

ÿ SCHENKING. Schenkingen in de strikte zin worden in beginsel niet als fi scaal misbruik beschouwd.

DE BEPALING IS TAMELIJK

GUNSTIG VOOR DE BELASTINGPLICHTIGE,

AANGEZIEN ZIJ ALLE NIET-FISCALE

MOTIEVEN TOELAAT.

Page 50: Magazine Analyses 3

daadwerkelijk zijn deel van de prijs (over-eenkomstig de waarde van de blote eigen-dom) betaald heeft.Artikel 9 van het Wetboek der successierech-ten is dus een specifi eke antimisbruikmaat-regel, die opgesteld is om te vermijden dat de blote eigendom op naam van een persoon wordt gezet, terwijl de volledige aankoop-prijs door de vruchtgebruiker wordt betaald.Deze bepaling zou dus, in overeenstem-

ming met wat de rondzendbrief van 4 mei 2012 bepaalt, de overhand moeten krijgen over de algemene antimisbruikbepaling. Maar, merkwaardig genoeg, is de admi-nistratie hier van oordeel dat de algemene bepaling in beginsel van toepassing is als er eenheid van opzet is – anders gezegd, als, van bij het begin, de schenking van gelden wordt uitgevoerd met het oog op het ver-werven van de blote eigendom.

De rondzendbrief van 19 juli 2012 sti-puleert nochtans uitdrukkelijk dat de in-terpretatiebeginselen, zoals bepaald in de rondzendbrief van 4 mei 2012, van toepas-sing zijn. De administratie spreekt zichzelf dus tegen.

ÿ SCHENKING ONROEREND GOED. De schenkingsrechten zijn progressief per schijf.ÿ SUCCESSIEPLANNING. Een goede

begeleiding is belangrijk.

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 53

FISCAAL MISBRUIK | ONZE DIENSTEN

WIJ BLIJVEN VAN MENING DAT DE ANTIMISBRUIK-BEPALING NIET ZAL WORDEN TOEGEPAST INZAKE SUCCESSIE-PLANNING, OF ENKEL IN ZEER UITZONDERLIJKE GEVALLEN.

CONCLUSIE

HET DOEL IS NIET BEREIKTDoor deze nieuwe antimisbruikbepaling aan te nemen heeft de wetgever, naar eigen zeggen, de rechtszekerheid van bepaalde verrichtingen willen verhogen. De 2 rond-zendbrieven die na de aanneming ervan werden verspreid, hebben, naar het schijnt, hetzelfde doel. Het minste dat men kan zeggen is dat het doel helemaal niet bereikt is !Als de keuze van de minst belaste weg van toepassing blijft, zal de belastingplichtige er niettemin voor zorgen dat hij de (nog altijd zeer vage) grens van het fi scaal misbruik niet overschrijdt. Hoewel het bewijs van dit misbruik door de belastingadministratie moet worden geleverd, zal elke belastingplichtige in gedachten houden dat hij zijn verrichting misschien zal moeten rechtvaardigen door reële niet-fi scale redenen.

Dit gezegd zijnde, blijven we van mening dat de antimisbruikbepaling niet zal worden toegepast inzake successieplanning, of enkel in zeer uitzonderlijke gevallen. De toe-komst zal uitwijzen of we gelijk hadden.Het departement Estate Planning staat hoe dan ook te uwer beschikking voor al uw vragen. Aarzel niet om contact met ons op te nemen !

Page 51: Magazine Analyses 3

NOS SERVICES | FONDS MAISON

ÿ INFORMATIE. De wet bepaalt

dat aan het CAP informatie

moet worden verstrekt over

het bedrag van de ontvangen

dividenden en intresten en

over de identiteit van de

begunstigden van deze

inkomsten.

Page 52: Magazine Analyses 3

FISCALITEIT | ONZE DIENSTEN

Zoals u weet, heeft de regering sinds 1 januari

2012 het tarief van de roerende voorheffi ng

op intresten opgetrok-ken van 15 % tot 21 %.

Dividenden blijven onderworpen aan de

roerende voorheffi ng van 25 %, maar aande-lendividenden die een

‘verlaagde voorheffi ng’ genieten (aandelen met

VVPR-strip), zijn voortaan belastbaar tegen 21 % (te-

genover 15 % voorheen).

FOTO’S © ROULARTA / THINKSTOCK

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 55

aast de verhoging van de roe-rende voorheffi ng heeft de rege-ring eveneens een bijkomende heffi ng van 4 % ingevoerd ten laste van elke belastingplichtige natuurlijke persoon die rijksin-

woner van België is en die voor meer dan € 20.020 (bedrag voor aanslagjaar 2013, inkomsten 2012) aan roerende inkomsten (intresten en dividenden) per jaar ontvangt.

Behoudens uitzonderingen is deze heffi ng van toepassing op intresten en dividenden die tegen het tarief van 21 % belastbaar zijn. Dividenden belast tegen de roerende voor-heffi ng van 25 % kunnen de heffi ng van 4 % dus niet ondergaan.De inhouding van de bijkomende heffi ng van 4 % gaat gepaard met het wegvallen van het bevrijdende karakter van de roerende voorheffi ng. Elke belastingplichtige zal in de toekomst immers de totaliteit van zijn roerende inkomsten in zijn belastingaangifte moeten vermelden, behalve indien deze, bij hun inning en op verzoek van de belasting-plichtige, aan de heffi ng van 4 % werden on-derworpen.

MEDEDELINGSPLICHTNaast deze aangifteplicht door de belasting-plichtige is er de mededelingsplicht van de roerende inkomsten ten laste van diegene die de roerende voorheffi ng verschuldigd is (voor de inkomsten uit effecten op naam) of van de economische operator (voor de inkomsten uit gedematerialiseerde effecten). Puilaetco Dewaay moet als een economi-sche operator worden beschouwd voor alle tegoeden aangehouden op naam van haar

cliënten. Deze mededeling zal worden ge-daan aan een centraal aanspreekpunt (hierna ‘CAP’ genoemd) binnen de belastingadmi-nistratie.

Om haar cliënten toe te laten hun aangif-teplicht te vervullen en te beoordelen of de ontvangen inkomsten de drempel van de € 20.020 overschrijden, zal Puilaetco Dewaay hen, vanaf 2013, jaarlijks een attest bezorgen waarop het bedrag van de tijdens het afgelopen jaar ontvangen intresten en di-videnden wordt vermeld.

De belastingplichtige zal in ieder geval niet ontsnappen aan de aangifte- en medede-lingsplicht voor dividenden belast tegen de roerende voorheffi ng van 25 %, aangezien deze de bijkomende heffi ng van 4 % niet kunnen ondergaan.

NIEUWE REGELS INZAKE ROERENDE VOORHEFFING

DE BIJKOMENDE HEFFING VAN 4 %

N

DE INHOUDING VAN DE BIJKOMENDE HEFFING VAN 4 % GAAT GEPAARD MET HET WEGVALLEN VAN HET BEVRIJDENDE KARAKTER VAN DE ROERENDE VOOR-HEFFING.

VINCENT HOVINE, Estate Planner, Puilaetco Dewaay.

Page 53: Magazine Analyses 3

VEELGESTELDE VRAGEN EN ANTWOORDEN1. Op welke personen is de bijkomende

heffi ng van 4 % van toepassing? De heffi ng is enkel van toepassing op de inkomsten ontvangen door ingezeten na-tuurlijke personen (rijksinwoners), dat wil zeggen diegenen die aan de Belgische personenbelasting onderworpen zijn.Rechtspersonen (zoals vennootschappen, vzw’s, ...) en niet-inwoners vallen buiten het toepassingsgebied. Inkomsten ont-vangen door burgerlijke maatschappen (of ‘gemeenrechtelijke vennootschappen’) zijn onderworpen aan de heffi ng van 4 %, aangezien ze geen rechtspersoon-lijkheid hebben. In dit opzicht worden de inkomsten, vanuit fi scaal oogpunt, beschouwd als zijnde ontvangen door de vennoten van deze vennootschappen.

2. Geldt de bijkomende heffi ng voor een zelfstandige die intresten en dividen-den op zijn beroepsrekeningen ont-vangt? De bepalingen die de heffi ng van 4 % re-gelen, maken geen onderscheid tussen de roerende inkomsten die de begunstigde voor eigen rekening of in het kader van zijn beroepsactiviteiten ontvangt.

3. Er is een rekening geopend op naam van een minderjarig kind of een onbe-

kwame persoon. Wie is bevoegd om te kiezen voor de toepassing van de hef-fi ng van 4 %?Het is de persoon die wettelijk aanspra-kelijk is (over het algemeen één van de ouders, beide ouders, de voogd of voorlo-pig bewindvoerder), die de keuze maakt voor de inhouding van de heffi ng van 4 %.

4. Er worden tegoeden aangehouden op een rekening in vruchtgebruik of naakte eigendom. Wie maakt de keu-ze?Het is de begunstigde van de inkomsten, dat wil zeggen de persoon die de intres-ten of dividenden ontvangt, die bevoegd is om de keuze te maken voor de inhou-ding van de heffi ng van 4 %. In dit geval is het de vruchtgebruiker.

5. Moet de keuze voor de inhouding van de heffi ng van 4 % worden gemaakt voor alle fi nanciële instellingen waar-aan u het beheer van een effectenpor-tefeuille heeft toevertrouwd? Of is het mogelijk om een verschillende keuze per instelling te maken?De belastingplichtige kan er bijvoorbeeld voor opteren om bij bank X de inhou-ding van de bijkomende heffi ng van 4 % te vragen, terwijl hij dit niet doet bij Puilaetco Dewaay.

6. Door wie is de bijkomende heffi ng verschuldigd?Indien u voor de inhouding van de heffi ng van 4 % heeft gekozen, is deze verschuldigd door de fi nanciële tussen-persoon die de inkomsten betaalt in de hoedanigheid van economische operator. Voor inkomsten uit effecten op naam uitgegeven door een Belgische vennoot-schap is het aan deze vennootschap om, op verzoek, de bijkomende heffi ng in te houden. Zo niet, dient de vennootschap haar mededelingsplicht aan het CAP te vervullen.

7. Wanneer moet de inhouding van de bijkomende heffi ng gebeuren?Ze gebeurt gelijktijdig met de inhouding van de roerende voorheffi ng.

8. Op welk bedrag moet de inhouding aan de bron worden toegepast? Moet de roerende voorheffi ng worden afge-trokken van de berekeningsbasis?De heffi ng is verschuldigd op de bruto-inkomsten zonder aftrek van roerende voorheffi ng.Voorbeeld: Op roerende inkomsten van 120 wordt een roerende voorheffi ng (te-gen het tarief van 21 %) van 25,2 toege-past. De bijkomende heffi ng bedraagt 4,8 (ofwel 4 % van 120).Enkel de buitenlandse inhoudingen aan

56 | Analyses | Herfst - Winter 2012

PUILAETCO DEWAAY ZAL HAAR CLIËNTEN

JAARLIJKS EEN ATTEST BEZORGEN WAAROP

HET BEDRAG VAN DE TIJDENS HET

AFGELOPEN JAAR ONTVANGEN

INTRESTEN EN DIVIDENDEN WORDT

VERMELD.ÿ INVESTMENT PORTFOLIO. De bijkomende heffi ng van 4 % op de inkomsten van uw

effectenportefeuille.

Page 54: Magazine Analyses 3

FISCALITEIT | ONZE DIENSTEN

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 57

de bron (‘netto aan de grens’) mogen van de berekeningsbasis worden afgetrokken.

9. Wie moet de informatie aan het CAP verstrekken?Het gaat om dezelfde personen als diege-nen die belast zijn met de inhouding van de heffi ng van 4 % (cf. vraag 6).

10. Welke informatie moet aan het CAP worden meegedeeld?De wet bepaalt dat aan het CAP infor-matie moet worden verstrekt over het bedrag van de ontvangen dividenden en intresten en over de identiteit van de be-gunstigden van deze inkomsten.

11. Hoe verloopt de informatieverstrek-king aan het CAP wanneer de inkom-sten door verscheidene rekeninghou-ders worden ontvangen?De informatieverstrekking gebeurt indi-vidueel op naam van elke mederekening-houder die de heffi ng verschuldigd is en voor het deel dat op hem betrekking heeft.

12. Er is een rekening geopend op naam van een minderjarig kind. Op wiens naam gebeurt de mededeling aan het CAP?De mededeling gebeurt altijd op naam van de rekeninghouder, in dit geval dus op naam van de minderjarige.

13. Welke impact hebben de maatregelen inzake de heffi ng van 4 % op het belas-tingvrije minimum in de personenbe-lasting voor persoon ten laste?Het Wetboek der Inkomstenbelastingen bevat een bepaling die een belastingvrijstel-ling voor persoon ten laste voorziet. Het bedrag van deze vrijstelling hangt af van het belastbaar inkomen. Dit vrijgestelde bedrag wordt verhoogd voor belasting-plichtigen die een persoon ten laste hebben.Om als persoon ten laste te worden be-schouwd, mogen iemands jaarlijkse be-staansmiddelen niet meer dan € 2.990 bedragen (deze drempel varieert naarge-lang van sommige categorieën van belas-tingplichtigen).

Wanneer de ouders het wettelijk genot hebben van de inkomsten van hun min-derjarig kind, worden deze inkomsten toegevoegd aan die van hen. Kinderen wiens belastbare inkomsten worden toe-gevoegd aan die van hun ouders, worden beschouwd als zijnde ten laste, ongeacht het bedrag van hun inkomsten.Bijgevolg heeft het feit dat een minder-jarig kind voor meer dan € 20.020 aan roerende inkomsten ontvangt, geen in-vloed op zijn hoedanigheid van kind ten laste.

ÿ De heffi ng van 4 % gaat gepaard met het wegvallen van

het bevrijdende karakter van de roerende voorheffi ng.

ÿ FLOW VAN INFORMATIE. Behalve de aangifteplicht wordt er ook een mededelingsplicht

ingevoerd.

RECHTSPERSONEN (ZOALS VENNOOTSCHAPPEN, VZW’S, ...) EN NIET-INWONERS VALLEN BUITEN HET TOEPASSINGSGEBIED.

Page 55: Magazine Analyses 3

ONZE DIENSTEN | FISCALITEIT IN FRANKRIJK

BERNARD d’URSEL, Senior Estate Planner, Puilaetco Dewaay.

In Frankrijk probeert de nieuwe meerderheid

het overheidstekort te dempen door te zoeken

naar diverse nieuwe inkomsten. De daartoe

gebruikte middelen zijn klaarblijkelijk gericht op

de bezitters van grote roerende en onroerende

vermogens.

FOTO’S © ROULARTA / REPORTERS AGENCY

e debatten over fi scaliteit die tijdens de Franse verkiezings-campagne gevoerd werden, lie-ten uitschijnen dat de nieuwe meerderheid fi scale maatrege-

len zou aannemen. Deze beginnen concreet vorm te krijgen. Welke nieuwe bepalingen hebben een impact op het vermogen van Bel-gische ingezetenen ?

VERMOGENSBELASTING EN BUITENGEWONE VERMOGENS-BIJDRAGE Natuurlijke personen die Belgische ingeze-tenen zijn, zijn de vermogensbelasting ver-schuldigd ten aanzien van hun in Frankrijk gelegen goederen. Deze belasting is gevestigd op de totale nettowaarde van het vermogen (sommige goederen ontsnappen aan de belast-bare grondslag). Ze heeft sinds vorig jaar een aantal wijzigingen ondergaan. De ‘bouclier fi scal’ (fi scaal plafond) werd ingevoerd om de fi scale last – alle directe belastingen samenge-nomen, met inbegrip van de vermogensbe-lasting – te beperken tot 50 % van de inkom-sten. Het was in bepaalde omstandigheden zelfs mogelijk om de teruggave van de te veel betaalde vermogensbelasting te bekomen, indien de directe belastingen meer dan 50 % van de inkomsten vertegenwoordigden. De ‘bouclier fi scal’ werd afgeschaft. Deze maatregel zal van toepassing zijn op de voor 2013 verschuldigde vermogensbelasting.

In juli 2011 wijzigde de Franse regering de schaal van de vermogensbelasting. Ze werd verschuldigd vanaf een drempel van € 1.300.000, tegenover € 800.000 voordien, op basis van de volgende schaal :

• van € 1.300.000 tot € 3.000.000: 0,25 %• meer dan € 3.000.000: 0,50 %.De nieuwe fi scale maatregelen raken niet aan de vermogensbelasting, noch aan haar toepasbare schaal voor 2012. Om begro-tingsredenen wil de nieuwe regering echtereen ‘contribution exceptionnelle sur la fortune’ (buitengewone vermogensbijdrage) invoeren. Deze nieuwe belasting neemt de vorm aan van een kapitaalsbelasting zon-der de naam vermogensbelasting te dragen. Iedere persoon (ongeacht of hij een Franse of buitenlandse ingezetene is) die vermogensbe-lasting verschuldigd is, dat wil zeggen wiens vermogen meer dan € 1.300.000 bedraagt, zal verplicht zijn om deze buitengewone bij-drage te betalen. Ze wordt berekend volgens de schaal van de vermogensbelasting zoals deze bestond vóór de wetswijziging van juli 2011, dus te beginnen vanaf € 800.000.

58 | Analyses | Herfst - Winter 2012

DE NIEUWE FISCALE MAATREGELEN IN

FRANKRIJKD

OM BUDGETTAIRE REDENEN WIL DE NIEUWE REGERING EEN ‘BUITEN-GEWONE VER-MOGENSBIJDRAGE’ INVOEREN.

Page 56: Magazine Analyses 3

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 59

De tarieven van deze buitengewone bijdrage zijn als volgt:• van € 800.000 tot € 1.310.000: 0,55 %• van € 1.310.000 tot € 2.570.000: 0,75 %• van € 2.570.000 tot € 4.040.000: 1 %• van € 4.040.000 tot € 7.710.000: 1,3 %• van € 7.710.000 tot € 16.790.000: 1,65 %• meer dan € 16.790.000: 1,80 %Deze nieuwe bijdrage is verschuldigd in 2012. De buiten Frankrijk gevestigde per-sonen die vermogensbelasting verschuldigd zijn, zullen uiterlijk tegen 15 november 2012 een aangifte in de buitengewone vermogens-bijdrage voor het jaar 2012 moeten indienen. Diegenen die nog in Frankrijk gedomicilieerd waren op 1 januari 2012 maar niet meer op 4 juli 2012 zijn deze buitengewone bijdrage verschuldigd op de in Frankrijk gelegen goe-deren gewaardeerd op 1 januari 2012. Het verschuldigde bedrag van de vermogens-belasting wordt, zonder rekening te houden met mogelijke toepasbare verminderingen,

verrekend met deze buitengewone bijdrage. De te veel betaalde som wordt niet terugbe-taald.

Dit komt zonder meer neer op de herin-voering, met retroactief effect en onder een andere naam, van de schalen van de ver-mogensbelasting die van kracht waren vóór de wetswijziging van juli 2011.

WIJZIGING INZAKE SCHENKINGSRECHTENEr zijn twee grote wijzigingen op het vlak van de schenkingsrechten. Ze hebben betrekking op het abattement (aftrek) voor kinderen en op de herhalingstermijn.

Abattement inzake schenkingsrechtenWanneer ouders ten gunste van hun kinderen een schenking deden waarop schenkingsrech-ten in Frankrijk verschuldigd waren, was er een abattement van € 159.325 van toepassing op elk geschonken deel. Met andere woorden,

wanneer de vader en moeder een in Frankrijk gelegen onroerend goed aan hun drie kinderen schonken, werden er zes delen bepaald voor de toepassing van de registratierechten. Op elk van deze zes delen werd een abattement van € 159.325 toegepast. Dit bedrag was het voorwerp van een jaarlijkse indexering. Voortaan wordt dit abattement beperkt tot € 100.000 en wordt het niet meer geïndexeerd.

Herhalingstermijn inzake eerdere schenkingenOm de progressiviteit van de schenkings-rechten te waarborgen, wordt de belastbare grondslag van de schenkingsrechten van de geschonken goederen vermeerderd met de belastbare grondslag van de schenkings-rechten van de goederen die 10 jaar geleden tussen dezelfde personen geschonken wer-den. De nieuwe maatregel beoogt de ter-mijn van 10 jaar op te trekken tot 15 jaar. Dit zal toekomstige schenkers verplichten om 15 in plaats van 10 jaar te wachten alvo-

ÿ TROEBEL WATER. De Franse fi scale wetgeving wordt gekenmerkt door een zekere complexiteit.

Page 57: Magazine Analyses 3

ONZE DIENSTEN | FISCALITEIT IN FRANKRIJK

rens nieuwe schenkingen te doen, indien het abattement reeds uitgeput werd.

Schenkingen van geldsommen in volle eigen-dom door grootouders die minstens 80 jaar oud zijn aan hun kleinkinderen die ouder dan 18 jaar zijn, waren vrijgesteld van schen-kingsrechten ten belope van € 31.865 om de 10 jaar. Deze termijn wordt eveneens opge-trokken tot 15 jaar.

HET GEWONE BTW-TARIEFHet gewone BTW-tarief bedroeg 21,20 %. Dit tarief wordt verlaagd tot 19,60 %, ofwel het tarief dat vóór maart 2012 van toepas-sing was. Wij herinneren eraan dat de BTW verschuldigd is op de aankoop van nieuw-bouw en eveneens op bouwgrond.

BEPALINGEN MET EEN IMPACT OP BEPAALDE ONROERENDE INKOMSTENInkomsten uit de verhuur van in Frankrijk gelegen onroerende goederen en meerwaar-den die bij de verkoop van deze goederen door niet-ingezetenen van Frankrijk gerea-

liseerd worden, zijn onderworpen aan de Franse inkomstenbelasting.

Deze meerwaarden worden bepaald op de volgende manier :• de meerwaarde is gelijk aan het verschil

tussen de verkoopprijs vermeerderd met de lasten ten bate van de verkoper en ver-minderd met de verkoopkosten, en de aan-koopprijs vermeerderd met een forfait van 7,5 % teneinde rekening te houden met de aankoopkosten en de uitgaven voor even-tueel opknapwerk.

• voor onroerende goederen die meer dan vijf jaar eigendom zijn van een bepaalde persoon wordt de meerwaarde verminderd met een abattement van 2 % per jaar van eigendom vanaf het vijfde jaar, van 4 % vanaf het 17de jaar en van 8 % vanaf het 24ste jaar.

De toepassing van het abattement impliceert dat de meerwaarde op onroerende goederen die meer dan 30 jaar eigendom zijn van een bepaalde persoon, vrijgesteld is van belasting. De meerwaarde die door Belgische ingezete-nen gerealiseerd wordt, is belastbaar tegen het

tarief van 19 %. Er bestaat een vrijstelling ten gunste van de woning van niet-ingezetenen die gedurende twee jaar vóór de verkoop in Frankrijk gedomicilieerd waren en die erover beschikt hebben sedert 1 januari van het jaar vóór dat van de verkoop (i.e. een woning die niet verhuurd werd). Deze regels zijn reeds van kracht sinds 2011.

De wijziging bestaat in de toepassing van een bijkomende heffi ng in hoofde van niet-ingezeten natuurlijke personen. Het gaat om een socialezekerheidsbijdrage die enkel door Franse ingezetenen verschuldigd was. Deze socialezekerheidsbijdrage zou 15,5 % moe-ten bedragen, wat het totaal van de verschul-digde heffi ng op de gerealiseerde meerwaarde op bijna 35 % brengt.

Huurinkomsten uit in Frankrijk gelegen onroerende goederen die door niet-inge-zetenen van Frankrijk worden ontvangen, zullen ook niet aan de toepassing van de socialezekerheidsbijdrage ontsnappen. Op deze inkomsten zullen kosten zoals de syn-dicuskosten, verzekeringspremies en lenings-

60 | Analyses | Herfst - Winter 2012

DE FRANSE REGERING HEEFT DE

FISCALITEIT INZAKE VERMOGENS EN

ONROERENDE INKOMSTEN

OPWAARTS HERZIEN.ÿ BERCY, MINISTERIE VAN FINANCIËN. De nieuwe Franse regering probeert de overheidsschuld

weg te werken door te zoeken naar allerlei belastinginkomsten.

Page 58: Magazine Analyses 3

FISCALITEIT IN FRANKRIJK | ONZE DIENSTEN

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 61

ÿ HUIS IN SAINT-TROPEZ. De aantrekkingskracht van de Franse vastgoedmarkt zal

waarschijnlijk worden afgeremd.

intresten in mindering kunnen worden ge-bracht.

TAKS OP DE AANKOOP VAN EFFECTEN VAN FRANSE VENNOOTSCHAPPENDe Belgische pers heeft afgelopen zomer bericht over de invoering van een taks van 0,2 % op de aankoop van effecten van Franse vennootschappen. Deze taks was reeds opge-nomen in het Franse algemene wetboek van de belastingen. Hij is vergelijkbaar met onze taks op de beursverrichtingen. Zijn tarief van 0,1 % werd opgetrokken tot 0,2 %. Dit nieuwe tarief is van toepassing op de verrich-tingen uitgevoerd vanaf 1 augustus 2012. De taks wordt geïnd op de aankoop van effecten van in Frankrijk gevestigde vennootschappen met een beurskapitalisatie van meer dan 1 miljard euro op 1 januari van het aanslagjaar.

Er zijn echter uitzonderingen voorzien, on-der andere voor aankopen uitgevoerd in het kader van een aandelenuitgifte en voor aan-kopen van converteerbare obligaties.

CONCLUSIE

EEN NIEUWE KOERSDe Franse fi scale wetgeving wordt gekenmerkt door een zekere complexiteit. Reeds verschillende jaren zien we een toename van deze tendens teneinde alle aspecten van het maatschappelijk en economisch leven te beheersen. De fi losofi e van het fi scaal be-leid zou begrijpelijk zijn als haar doel zich beperkte tot de redelijke spreiding van de fi s-cale last. De huidige keuzes zijn echter duidelijk gericht op een categorie van personen en zelfs op sommige soorten goederen. Deze oriëntering zou zich op een dag tegen de bedenkers van de ideologie kunnen keren als de grote vermogens blijven wegstromen en de privé- of professionele beleggers de Franse markt links laten liggen.Zoals voorzien, tracht de nieuwe meerderheid het overheidstekort immers aan te vul-len door op zoek te gaan naar allerlei inkomsten. De gebruikte middelen richten zich duidelijk op de bezitters van grote, zowel roerende als onroerende, vermogens. De aantrekkingskracht van de Franse vastgoedmarkt zal waarschijnlijk afnemen, we-tende dat niet alleen de huurinkomsten, maar ook de meerwaarden belast kunnen worden tegen een tarief van bijna 35 %.In België zien we daarentegen dat de momenteel geldende fi scaliteit inzake roerende vermogens, ondanks de schokken van de voorbije jaren, dit niveau nog lang niet heeft bereikt.

BELANGRIJKE WIJZIGINGEN HEBBEN EEN IMPACT OP DE SCHENKINGS-RECHTEN.

Page 59: Magazine Analyses 3

62 | Analyses | Herfst - Winter 2012

ONZE DIENSTEN | QATAR, PAREL VAN DE GOLF

QATAR KLEIN LAND, GROTE IDEEËN

BESCHEIDEN BEGIN, HOOGGESTEMDE VERWACHTINGEN

FOTO’S © ROULARTA / REPORTERS AGENCY & THINKSTOCK

oen de Japanners in 1933 ech-ter een methode uitvonden om goedkope kunstmatige parels te maken, kwam deze traditionele activiteit abrupt tot stilstand en

verviel de regio in absolute armoede. Het bracht de Britten ertoe het land de onafhan-kelijkheid te verlenen. Er was in 1939 wel al olie gevonden in de regio, maar die leek op dat moment nauwelijks iets waard. Op 3 september 1971 werd Qatar onafhankelijk en kon het zijn eigen koers gaan varen.

DE ECONOMISCHE ‘BOOST’De Britten zouden het zich al snel gaan beklagen: de explosie van de olieprijzen na de eerste en de tweede oliecrisis (in 1973 en 1979) bracht het kersverse landje bijna direct in een eerste fase van snelle ontwikkeling. Een echt grote speler in de oliebusiness is Qatar wel nooit geworden. Daarvoor waren zijn reserves en productie (zo’n 500.000 vaten per dag) te klein in vergelijking met die van andere olieproducerende landen. Daarbovenop leidde de terugval van de olie-

In de haven van Doha, de hoofdstad van Qatar, staat

tegenover het nieuwe zakenkwartier van West Bay een standbeeld dat

naar het verleden van het 11.000 km² kleine

schiereiland verwijst. Het is een levensgrote oester

die een parel bevat, een herinnering aan de tijd dat parelduiken zowat

de enige activiteit was in de nauwelijks bewoonde

Britse kolonie (minder dan 40.000 inwoners

in 1950). Deze traditie van parelduiken gaat

overigens terug tot de Grieks-Romeinse periode.

T

ÿ Grafiek: Bewezen gasreserves eind 2009, in triljoen kubieke meter

Source : BP statistical review

Russia

Iran

Qatar

Turkmenistan

Saudi Arabia

US

UAE

Venezuela

Nigeria

Algeria

Indonesia

Iraq

Australia

China

Malaysia

Egypt

Norway

Kazakhstan

Kuwait

Canada

trn cubic metres0 10 20 30 40 50

CHRISTOPHE VAN CANNEYT, Head of Fixed Income & Structured Products, Puilaetco Dewaay.

Bron: BP statistical review

Page 60: Magazine Analyses 3

ENGAGEMENT INDIVIDUEL DE PENSION | NOS SERVICES

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 63

ÿ DOHA, QATAR. De Parel van de Golf.

prijzen na 1985 voor de tweede maal tot een gevoelige inkrimping van de economie van het oliestaatje: het per capita BNP viel in de jaren 1980 terug met maar liefst 53 %. Dit alles veranderde echter toen voor de kust van het schiereiland enorme gasreserves werden ontdekt. Qatars bewezen gasreserves belopen nu meer dan 25 triljoen m³, zo’n 15 % van de wereldvoorraad en de derde grootste gasvoor-raad ter wereld.

Het is vooral de planmatige exploitatie van deze gasrijkdom onder de in 1995 aan de macht gekomen emir Hamad bin Khalifa Al Thani, die de economie van het land vanaf medio de jaren 1990 een enorme boost heeft gegeven. Van 1996 tot 2011 is het BNP ge-groeid met een factor 19 ! Daar is vooral de ontwikkeling van de LNG-activiteiten (Li-quefi ed Natural Gas of het vloeibaar maken van aardgas om het gemakkelijker te kunnen transporteren en opslaan) debet aan. Qatar

heeft massaal geïnvesteerd in installaties om het gas vloeibaar te maken, gas dat via een vloot van 80 LNG-tankers gretig afzet vond in de snelgroeiende en energiehongerige markten van Azië. Maar ook Japan, dat on-danks een al jaren stagnerende economie nog steeds een grote energieverbruiker is, is een grote klant. Japan, Zuid-Korea, India en Sin-gapore zijn samen goed voor bijna 60 % van de export van Qatar.

ECONOMISCHE DIVERSIFICATIEDit alles maakt natuurlijk dat het emiraat erg afhankelijk geworden is van de olie- en gassector. Deze sector stond in 2010 in voor ruim de helft (51,7 %) van het BNP en voor maar liefst 85,2 % van de overheidsontvang-sten. In 2011 zijn deze percentages zelfs nog iets opgelopen, gezien de stijgende aard-gasproductie. Zijn geschiedenis van sterke afhankelijkheid van één sector indachtig, wil Qatar echter niet meer vervallen in de fou-

ten uit het verleden. Vandaar dat het land sinds enkele jaren de duidelijke wil heeft om de rijkdom uit de exploitatie van de olie- en gasvoorraad aan te wenden voor een verre-gaande diversifi catie van zijn economie. En net zoals bij de exploitatie van de gasvoor-raden wil men dit op een planmatige en gestructureerde manier aanpakken. In juni 2008 publiceerde het Algemeen Secretariaat voor Ontwikkeling het Qatar National Vision 2030 rapport, dat de langetermijnobjectieven formuleert voor de verdere ontwikkeling van het land op menselijk, sociaal, economisch en milieuvlak. Binnen dit brede kader kunnen meer concrete plannen voor implementatie op korte termijn worden ontwikkeld: Qatar heeft recent zijn National Development Strate-gy 2011-2016 gepubliceerd, die de National Vision in concrete operationele doelstellingen vertaalt. Dit tactische plan beoogt vooral op de verwachte terugval in de output van olie en gas te anticiperen door de versterking van

Page 61: Magazine Analyses 3

64 | Analyses | Herfst - Winter 2012

de niet-koolwaterstofsector van de economie. Naast de versterking van de industrie (met inspanningen op het gebied van meststoffen, metaal en petrochemie) en de dienstensec-tor (onder andere de fi nanciële sector en de luchtvaart worden sterk ontwikkeld – Qatar Airways is zelfs al twee maal verkozen tot beste luchtvaartmaatschappij ter wereld) wil het land ook werken aan de ontwikkeling van zijn technologisch en kennispotentieel. Qatar is echter te klein en te weinig bevolkt (momenteel zijn er 1,7 miljoen inwoners, van wie ongeveer 200.000 Qatari) om een grote industriële macht te worden. Vandaar dat het land, naar het voorbeeld van Noorwegen, een ruim deel van de olie- en gasopbrengsten ex-tern wil investeren via een staatsfonds. Daar-om werd in juni 2005 de Qatar Investment Authority (QIA) opgericht, die de groeiende overschotten van de overheid ging beleggen in aandelen (zowel beursgenoteerde bedrij-ven als private equity), obligaties, onroerend goed en alternatieve beleggingen. De holding belegt zowel in het land als extern en volgt een opportunistische strategie, waarbij zowel in Europa, de VS als in de groeimarkten kan worden belegd. Het doel van deze diversifi ca-tiestrategie is vrij duidelijk: Qatar wil dat zijn volledige budget tegen 2020 wordt gefi nan-cierd door de activiteiten buiten de olie- en gassector en door de dividenden van de QIA.

DE GEBOORTE VAN EEN FINANCIËLE REUSDankzij de enorme fi nanciële slagkracht van het fonds (dat naar schatting jaarlijks zo’n USD 20 tot 30 miljard aan te beleggen middelen krijgt, wat het momenteel tot de grootste investeerder ter wereld maakt) kon de QIA in enkele jaren tijd een indrukwek-kende lijst van deelnemingen opbouwen. Het fonds zou momenteel voor zo’n USD 135 miljard aan participaties hebben geno-men. Gekend zijn alvast een aantal grote deelnemingen in Frankrijk. Zo is de QIA grootaandeelhouder in Franse sterbedrij-ven zoals Lagardère, Airbus-moeder EADS, Total, Vinci, Veolia, LVMH, Cegelec en Suez Environnement. Naast bedrijven is het fonds ook eigenaar van heel wat prestigieus Frans vastgoed (o.a. de hotels Carlton in Cannes en Concorde-Lafayette in Parijs, en de Virgin Megastore op de Champs-Elysées) en 100 % eigenaar van de voetbalclub Paris Saint-Germain. Maar ook in het Verenigd Konink-rijk heeft de QIA intussen een stevige vin-ger in de pap met deelnemingen in Barclays Bank, de London Stock Exchange, Sainsbury,

QATAR TOONT SINDS ENKELE JAREN DE DUIDELIJKE WIL OM DE RIJKDOM UIT DE

EXPLOITATIE VAN DE OLIE- EN GASVOORRAAD AAN TE WENDEN VOOR EEN VERREGAANDE

DIVERSIFICATIE VAN ZIJN ECONOMIE.

ÿ NATIONALE FEESTDAG. Qatar: klein land, grote macht.

ONZE DIENSTEN | QATAR, PAREL VAN DE GOLF

Page 62: Magazine Analyses 3

Cadbury Schweppes en Shell. Het kocht ook Harrods en nam een aandeel in de Londense Olympic Village. In Duitsland is het groot-aandeelhouder van Volkswagen en van het aannemingsbedrijf Hochtief, in Zwitserland van Credit Suisse, in Spanje van Iberdrola (en van de voetbalclub Malaga). In de VS nam het fonds deel aan de redding van GM en maakte het deel uit van de investeringsgroep die de Miramax-fi lmstudio’s kocht van The Walt Disney Company. Kortom, de lijst van deelnemingen in ‘blue chip’-bedrijven en eersterangsvastgoed is schier eindeloos.

DIPLOMATIEK ZWAARGEWICHT IN EEN WOELIGE REGIO Maar Qatar stelt zich niet zomaar tevreden met het verwerven van rijkdom. Het ge-bruikt die ook in toenemende mate voor het brengen van meer stabiliteit in het Midden-Oosten. Deze ambitie was reeds merkbaar in 1996, nauwelijks een jaar nadat de huidige emir aan de macht kwam, toen hij een team van journalisten van de BBC Arabic Service overnam. Al Jazeera was geboren, de eerste zender die een stem gaf aan tal van Arabische meningen, los van de respectieve overheden. Maar de emir speelt ook steeds meer de brood-nodige rol van brugfi guur tussen de sterk

gepolariseerde Arabische kampen en hun res-pectieve aanhangers in het Oosten (Rusland, China) en het Westen (VSA). Zo speelde hij een cruciale rol bij het tot stand brengen van een overeenkomst tussen de rivaliserende Palestijnse fracties Hamas en Fatah, bij de Libische opstand tegen Khadafi en bij het bestrijden van het Syrische regime (hij was de eerste Arabische leider die zijn ambassade in Damascus sloot en de president opriep te vertrekken). De emir is bij deze diplomatieke inspanningen niet in één kamp te vangen, maar stelt zich erg pragmatisch op. Zo was hij ook de eerste die de controversiële Iraanse president Ahmadinejad uitnodigde op een top van de Golfstaten. Hij wordt dan ook vaak de ‘Arabische Kissinger’ genoemd.

EEN SAMENLEVING WORDT MODERNMet hetzelfde pragmatisme wordt ook hard getimmerd aan de opbouw van een bur-gerlijke samenleving in Qatar. First Lady Sheikha Mozah speelt hierbij een leidende rol. Via de Qatar Foundation coördineert zij heel wat inspanningen inzake sociale noden en gemeenschapsvorming, en vooral ook op het vlak van het verbeteren van het onderwijs en de uitbouw van de kennismaatschappij

die Qatar moet worden. In het land waar in het geboortejaar van de emir (1952) het schoolsysteem nog weinig ontwikkeld was, zijn nu een tiental Amerikaanse en Europese topuniversiteiten gevestigd (o.a. Carnegie Mellon, Cornell, Northwestern University en HEC Paris). Sheikha Mayassa, de dochter van de emir, speelt dan weer een leidende rol in de culturele ontwikkeling van het land via het in 2008 in Doha geopende Museum of Islamic Art (MIA). Dit prachtige door I.M. Pei ontworpen gebouw wordt intussen door kenners als één van de topmusea van de we-reld beschouwd.

DE PAREL VAN DE GOLFQatar noemt zichzelf ook de ‘Parel van de Golf ’, waarmee het zowel verwijst naar zijn historische activiteit als eerbetoon brengt aan zijn economische ontwikkeling. Hoewel Qatar zowel qua oppervlakte als qua bevol-king een kleine staat is, speelt het op econo-misch, fi nancieel en diplomatiek vlak stilaan mee in de topklasse. Dat heeft het in niet geringe mate te danken aan de pragmatische houding van zijn leidende klasse, die een brug wil slaan tussen het westerse denken en de rijke islamtradities.

HET FONDS QIA ZOU MOMENTEEL VOOR ZO’N USD 135 MILJARD AAN PARTICIPATIES BEZITTEN.

ÿ DOHA, AL JAZEERA. De zender is de spreekbuis van de Arabische opinie.

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 65

QATAR, PAREL VAN DE GOLF | ONZE DIENSTEN

Page 63: Magazine Analyses 3

66 | Analyses | Herfst - Winter 2012

GESPREK MET FABIENNE GIJSEL

NAADLOOS

TEAMWORK

KANTOREN | WAREGEM

TEKST © CANTILIS - FOTO’S © CANTILIS

adat ze haar licentiaatsdiploma Toegepaste Economische We-tenschappen behaald had, start-te Fabienne Gijsel haar carrière bij de Bank Brussel Lambert.

Met een specialisatie in het bank- en fi nan-ciewezen was ze voorbestemd voor een car-rière in de bankwereld. “Private banking heeftme altijd geboeid. In 1989 was ik één van de eerste vrouwen die beleggingsadvies gaf. Dertien jaar later stapte ik met twee collega’s over naar het Nederlandse ABN AMRO. Die bankengroep was in België een KMO. Je moest ondernemend zijn, maar tegelijkertijd werkte je voor een grote internationale groep met veel expertise. Dat sprak ons enorm aan. De overname van ABN AMRO Private Ban-king door Fortis in 2007 zorgde voor veran-dering. Ik was toen lid van het commercieel directiecomité. Daardoor werd het voor mij al gauw duidelijk dat onze manier van wer-ken niet langer gegarandeerd was in de nieu-we structuur. Dat was onaanvaardbaar naar ons cliënteel toe. Daarom ging ik samen met Stefaan Vanden Berghe en Kurt Van Den Bossche op zoek naar een oplossing.”

Het is net dit team dat aan de grondslag ligt van Puilaetco Dewaay in Waregem. “Ik wilde vorm geven aan een bank die een kwalitatief hoogstaande dienstverlening op maat van de individuele cliënt biedt. Jacques Peters, CEO van KBL epb, zag potentieel in die visie.” Op 2 januari 2008 was het zover: het kantoor in Waregem opende zijn

deuren, met aan boord een gedreven team. “De meesten van ons werken al acht tot tien jaar samen en deze gemoedelijke sfeer zou ik voor geen geld ter wereld willen ruilen”, benadrukt Fabienne Gijsel.

In 2008 kwam Fabienne Gijsel aan het hoofd

te staan van het gloednieuwe kantoor

van Puilaetco Dewaay in Waregem. Deze regio wordt gekenmerkt door

dynamische en vooral industriële ondernemers.

Een gesprek met een doortastende vrouw die gepassioneerd is

door private banking, ondernemen, kunst en

gastronomie.

“WE ZIJN DAG EN NACHT MET ONZE JOB BEZIG EN HANTEREN EEN FAMILY OFFICE-BENADERING.”

N

Page 64: Magazine Analyses 3

ENGAGEMENT INDIVIDUEL DE PENSION | NOS SERVICES

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 67

ÿ FABIENNE GIJSEL. Verantwoordelijke van het kantoor van Puilaetco Dewaay in Waregem.

PERMANENTE INVESTERING“Het succes van ons kantoor in Waregem dank ik aan die vele trouwe cliënten die ons groot hebben gemaakt”, legt Fabienne Gijsel uit. “Sommige cliënten ken ik ruim twintig jaar. Ik beheer hun vermogen samen met mijn team en vaak ben ik ook hun ver-trouwenspersoon. Dat maakt deze job zo boeiend.” Fabienne Gijsel trok van bij de start de kaart van het ‘cliënt service team’. “Voor elke cliënt zijn er steeds drie men-sen op de hoogte van het dossier, waardoor iedereen altijd effi ciënt en met kennis van zaken geholpen wordt.”

Volgens Fabienne Gijsel is het, zonder enige twijfel, net die sterk doorgedreven service en langetermijnvisie die hen uniek maakt. “Wij doen veel meer dan beleggingsadvies geven. We zijn dag en nacht met onze job bezig en hanteren een family offi ce-benadering. In deze onzekere tijden zoeken mensen im-mers naar diversifi catie van hun vermogen en staan, naast goede beleggingen, ook fi scaal en vermogensadvies centraal. We maken ge-bruik van ons uitgebreid en verscheiden net-werk om experts, cliënten en investeerders samen te brengen in een professioneel kader. Bijvoorbeeld wanneer een cliënt een goede partner zoekt om in vastgoed te investeren of

advies nodig heeft omtrent een beleggingsop-portuniteit of een kunstaankoop.”

Naast dit alles investeert het team uit Ware-gem ook sterk in het lokale sociale leven. “We doen graag dingen samen met onze cliënten. Op Waregem Koerse en de Ronde van Vlaan-deren zijn we steevast aanwezig, maar daar-naast organiseren we voor ons cliënteel ook gastronomische en culturele evenementen. Kortom, wij houden van de goede dingen van het leven”, lacht Fabienne Gijsel. Zelf is ze een gedreven wijnkenner en een liefhebber van gastronomie en kunst.

Page 65: Magazine Analyses 3

68 | Analyses | Herfst - Winter 2012

EEN AANGENAME WERKSFEER Wie het kantoor van Puilaetco Dewaay in Waregem betreedt, kan er dan ook niet om-heen: je wordt verrast door een huiselijke sfeer en geprikkeld door hedendaagse kunst. Een levendige compositie van zes bronzen beelden van de Duitse kunstenaar Thomas Schütte, dat de naam ‘Sechs Geister’ mee-kreeg, staat pal in het midden van de werk-vloer. En daar tref je ook Gijsels bureau aan. Geen afzonderlijk kantoor, maar een plekje tussen de collega’s aan het eiland. Twee op-vallende keuzes, maar doelbewust, zo blijkt. “Als je als team in één ruimte samenwerkt, voel je elkaar beter aan. Je deelt de mooie momenten, maar ook de spanningen. Er zijn geen vergaderingen nodig om te weten waar iedereen mee bezig is. En de kunst? Die zorgt voor een aangename sfeer om in te werken.”

HET SUCCES VAN WEST-VLAANDEREN“Puilaetco Dewaay is de enige private bank in Waregem en in deze dynamische streek hebben wij een cliënteel van overwegend ondernemers, actief in tal van sectoren.” In die ondernemersgeest voelt Fabienne Gijsel zich thuis. “Zo hebben we zowel cliënten

die meerdere ondernemingen succesvol heb-ben uitgebouwd als jonge ondernemers die aan het begin van hun carrière staan. Toen ik met het kantoor van Waregem van start ging, wou ik Puilaetco Dewaay in deze streek op de kaart zetten. En met succes. Nu rest er

ons nog één doel: verder groeien met onze bestaande en nieuwe cliënten, onze goede reputatie behouden en professioneel zijn in alles wat we doen, in die gemoedelijke sfeer waar we zo van houden.”

“ALS JE ALS TEAM IN ÉÉN RUIMTE SAMENWERKT,

VOEL JE ELKAAR BETER AAN.”

ÿ PUILAETCO DEWAAY, WAREGEM. “In deze dynamische streek hebben wij een cliënteel van

ondernemers, actief in tal van sectoren.”

DESKUNDIGHEID UIT QATARSinds 31 juli 2012 maakt Puilaetco Dewaay via KBL European Private Bankers deel uit van Precision Capital, een Luxemburgse entiteit die de belangen vertegenwoordigt van een vooraanstaande investeerder uit Qatar. “In deze fi nancieel onzekere tijden geeft zo’n gebetonneerde speler extra slagkracht en een grote solvabiliteit”, benadrukt Fabienne Gijsel. “Ter vergelijking, Qatar had de afgelopen vijf jaar een staatsschuld van ongeveer 9% ten opzichte van zijn bruto nationaal product (BNP), terwijl dit voor Bel-gië 100% bedraagt. België heeft tekorten op de begroting van rond de 3% en het BNP groeit trager. Resultaat: de ratio schuld/BNP verslechtert. Qatar heeft daarentegen een begrotingsoverschot van zo’n 6% en een gelijkaardige groei van het BNP voor de ko-mende jaren, waardoor de ratio schuld/BNP nog verbetert. Zijn inkomsten haalt het vooral uit olie en gas. Deze inkomsten investeert het weliswaar in andere economische takken, wat getuigt van een sterk risicobeheer. Wij zijn heel tevreden met onze nieuwe aandeelhouder. Enerzijds kunnen we een beroep doen op de deskundigheid van de internationale speler KBL epb, met een zeer solvabele aandeelhouder. En anderzijds hebben wij in Waregem de mogelijkheid om daadwerkelijk op maat van de cliënt te werken. Deze combinatie is redelijk uniek in onze sector !”

KANTOREN | WAREGEM

Page 66: Magazine Analyses 3

ONZE DIENSTEN | CONFERENTIES KUNST

ÿ JAN FABRE, De man die

de wolken meet.

Page 67: Magazine Analyses 3

CONFERENTIES KUNST | ONZE DIENSTEN

De prijzen die voor hedendaagse kunstwerken worden neergeteld, blijven

de gemoederen beroeren.Sleutels tot begrip.

DE MARKT VOOR HEDENDAAGSE KUNSTCONFERENTIES KUNST PUILAETCO DEWAAY

TEKST © CHRISTINE MOSTERT, PRIVATE BANKING ART ADVISOR, PUILAETCO DEWAAY - FOTO’S © CHRISTIE’S IMAGES LIMITED

en verzamelaar gaat een kunst-werk in de eerste plaats kopen omdat het zijn smaak is en om-dat het zijn leven verrijkt. Maar hij zal het eveneens beschouwen

als een fi nanciële investering die hem toe-laat om zijn activa te diversifi ëren. Een ver-zameling van hedendaagse kunst verschilt fundamenteel van de andere categorieën van verzamelingen, omdat het ‘hedendaagse’ aanknoopt met drie tijden: het verleden, het heden en het worden. Enerzijds zijn er de kunstenaars wiens werken gelimiteerd zijn, omdat ze overleden zijn. Anderzijds zijn er de kunstenaars die nog actief zijn, wiens oeuvre blijft aangroeien en van wie het beste misschien nog moet komen. De werken van de ene kunstenaars, die ‘klassiek’ geworden zijn, krijgen een zeldzamer karakter, terwijl de werken van de andere kunstenaars sneller uit de mode kunnen geraken.

DE EERSTE OPENBARE VERKOPENDe markt voor hedendaagse kunst is onder-verdeeld in twee segmenten. Het eerste is dat van de galeriehouders. Zij zitten aan de bron, ontdekken kunstenaars, lanceren hun carrière en vertegenwoordigen hen op lange termijn. Het tweede segment is dat van de veilingen, die ‘tweedehandsverkopen’ van kunstwerken organiseren.

E

DE MARKT VOOR HEDENDAAGSE KUNST IS ONDERVERDEELD IN TWEE SEGMENTEN. HET EERSTE IS DAT VAN DE GALERIEHOUDERS, HET TWEEDE DAT VAN DE VEILINGEN.

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 71

Page 68: Magazine Analyses 3

ONZE DIENSTEN | CONFERENTIES KUNST

De eerste openbare verkopen van nog le-vende kunstenaars vonden plaats in de ja-ren 1950. Pas in 1975 zijn de grote veiling-huizen begonnen met het organiseren van gespecialiseerde verkopen van hedendaagse kunst. Vanaf 1994 vormden de prestigieuze ‘avondverkopen’ het toneel van een selectie van ‘highlights’.

Vóór de eerste openbare verkopen was de waarde van de werken van deze kunstenaars niet bekend bij het grote publiek. De transac-ties gebeurden tussen handelaars en verzame-laars en bleven in de privésfeer. De faam van de kunstenaars was dus eerder een kwestie van kunst dan van waarde !

DE HEDENDAAGSE KUNST AAN HET EINDE VAN DE TWINTIGSTE EEUWIn de jaren 1980 won de hedendaagse kunst aan populariteit, de prijzen gingen stijgen en de verzamelaars begonnen te verkopen. De beurscrash van 1987 had over het algemeen geen invloed op de kunstmarkt. De histori-sche veilingen volgden elkaar op en dit in alle

categorieën, maar in het bijzonder in de im-pressionistische en de moderne kunst.

De Aziatische fi nanciële crisis van het begin van de jaren 1990 was wel duidelijk voelbaar in de kunstmarkt: speculanten bleven weg en investeerders verkochten snel en met ver-lies. Het duurde een tiental jaar vooraleer de prijzen opnieuw het niveau van de boom van de jaren 1980 bereikten. Ondanks dit laatste bewogen decennium is de hedendaagse kunst er, aan het begin van de eenentwintigste eeuw, uiteindelijk in geslaagd om haar plaats te vinden en een belangrijk marktaandeel in te nemen.

DE JAREN 2000 EN DE MONDIALISERINGVanaf de jaren 2000 nam de globalisering van de wereld een snelle vaart. De kunst-markt werd gemondialiseerd, nieuwe spelers en nieuwe liquiditeiten deden hun intrede. De vraag nam toe en de prijzen stegen, wat verzamelaars aanzette om te verkopen. Alle segmenten van de kunstmarkt hadden er voordeel bij. Maar met de nieuwe fi nanciële

72 | Analyses | Herfst - Winter 2012

VERZAMELAARS KIEZEN VOOR

KWALITEITSSTUKKEN, DIE ZIJ KOPEN

AFHANKELIJK VAN HUN PASSIE,

HUN KENNIS EN HUN MIDDELEN.

ÿ VEILING CHRISTIE’S.

Page 69: Magazine Analyses 3

CONFERENTIES KUNST | ONZE DIENSTEN

crisis van 2008 gaven investeerders er op-nieuw de brui aan. Verkopers beriepen zich op de prijzen van voor de crisis en kopers wilden gouden zaakjes doen. Vooral de he-dendaagse kunst kreeg rake klappen.

Om het vertrouwen van kopers en verkopers terug te winnen, gingen de verkoopzalen hun strategie focussen op de kwaliteit van de te koop aangeboden werken met redelijke schattingen. Kopers werden bovendien meer proactief benaderd en verkoopzalen gingen meer privéverkopen organiseren. Vanaf 2010 haalde de kunstmarkt weer het niveau van 2007.

Drie factoren liggen aan de basis van het ver-schil tussen de crisis van de jaren 1990 en die van 2008 : - De stijging van het aantal cliënten door de mondialisering en de opkomst van nieuwe markten (Rusland, China, Korea, Zuid-Amerika, India en het Midden-Oosten);- De grotere transparantie van de kunstmarkt dankzij de groei van internet, dat informatie over prijzen en transacties van kunstwerken meer toegankelijk heeft gemaakt. Deze trans-parantie zorgde voor een grotere striktheid, waardoor de markt aantrekkelijker geworden is;- Tot slot, en dit is essentieel, de grotere be-trokkenheid en selectiviteit van de kopers.

TER CONCLUSIEVerzamelaars kiezen voor kwaliteitsstukken, die zij kopen afhankelijk van hun passie, hun kennis en hun middelen. Deze nagestreefde kwaliteit biedt eveneens een veiligheid op het vlak van de investering. De beste ‘speculatie’ op kunstgebied gebeurt zeer zeker op basis van zijn eigen keuzes, getuige hiervan het feit dat de grootste successen op de markt werden gerealiseerd door de verkoop van ver-zamelingen van gepassioneerde verzamelaars (verkoop Ganz, Herbert, enz.).

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 73

ONZE VOLGENDE CONFERENTIES Oud meubilair en hedendaagse kunst waren de eerste thema’s die werden aangesneden in het kader van de ‘Conferentiecyclus Kunst 2012’, geor-ganiseerd door Puilaetco Dewaay in samenwerking met Christie’s.

Dinsdag 16 oktober : Chinese kunst Gelijktijdig met de ontwikkeling van de handel tussen Europa en China in de XVIIde en de XVIIIde eeuw werden talrijke collecties van Chinese kunst aangelegd: porseleinen voorwerpen, ivoren stukken, schilderijen, kamer-schermen, ... maken sindsdien deel uit van het dagelijks decor van talrijke Europese families.Door Leila de Vos van Steenwijk, specialiste in Aziatische kunst, direc-trice van Christie’s Amsterdam

Dinsdag 13 november : Juwelen – his-torische verkopenJuwelen afkomstig van beroemdhe-den of van de hand van gerenom-meerde juweliers gaan meestal voor veel geld onder de hamer. Toch weer-spiegelt de grote verscheidenheid aan juwelen een zeer gezonde markt.Door Bernadette De Bruijn, spe-cialiste in juwelen, directrice van Christie’s Amsterdam ÿ MARK ROTHKO, Orange, Red, Yellow. Dit werk uit 1961 werd in 1967 verkocht. In mei 2012

veranderde het van eigenaar voor 86.900.000 $.

Page 70: Magazine Analyses 3

74 | Analyses | Herfst - Winter 2012

ONZE DIENSTEN | CONFERENTIES KUNST

OUD MEUBILAIR

CONFERENTIES KUNST PUILAETCO DEWAAY

TEKST © SIMON de MONICAULT, DIRECTEUR MEUBILAIRVERKOPEN, CHRISTIE’S PARIJS - FOTO’S © CHRISTIE’S IMAGES LIMITED

DECENNIA VAN EUFORIEVoor we de huidige markt gaan analyseren, schetsen we haar evolutie over de voor-bije vijftig jaar. Gedurende deze decennia was de markt ongeloofl ijk veelbelovend. Over de hele wereld waren oud meubi-lair en oude kunstvoorwerpen zeer in trek bij verzamelaars. Interieurontwerpers – in New York, Riyad, Buenos Aires, Parijs, ... – creëerden Frans getinte decors waarvan de Lodewijk XV-lambrizeringen de aankopen van liefhebbers inspireerden. De achttiende eeuw was dus een universele triomf. In die mate dat zelfs instellingen begonnen te ver-zamelen, in de hoop aanzienlijke meerwaar-den te realiseren.

Het meest opmerkelijke voorbeeld hiervan is dat van het British Rail Pension Fund: in de jaren 1970 diversifi eerde de pensioenkas van de Britse spoorwegen haar activa door de aankoop van kunstwerken, waaronder uiteraard uitgelezen stukken achttiende-eeuws meubilair. Het pensioen van de spoorwegbeambten belegd in Lodewijk XV-commodes, het is een bijna lachwekkend beeld.

Een ander voorbeeld van deze grenzeloze bevlieging is het bijna absurde project van een schatrijke verzamelaar die in 1977 het passagiersschip France kocht om er een ver-zameling meubilair en kunstvoorwerpen uit de achttiende eeuw in tentoon te stellen. Onnodig te vertellen dat het project al snel in het water viel.

De prijzen bleven de hoogte ingaan, meer bepaald omwille van de aanzienlijke fi nan-ciële slagkracht van nieuwe musea en nieuwe mecenassen. Zo werd de prijsinfl atie van uiterst zeldzaam meubilair, niet zonder re-den, gelinkt aan de aanzienlijke sommen die het J. Paul Getty Museum van Malibu uitgaf om zijn collectie uit te breiden.

BOMEN GROEIEN NIET TOT IN DE HEMELNa deze decennia van groei vormde de Eerste Golfoorlog een echt breekpunt. Maar de redenen voor de terugval zijn veel omvang-rijker.

In de eerste plaats was er de veranderende smaak. De gewoonten en de manier van wonen ondergingen een sterke evolutie. Een aantal meubelstukken stemde niet meer overeen met de hedendaagse gewoonten: een dressing op maat kreeg vaak de voorkeur bo-ven een grote kast; oude zitbanken moesten wijken voor moderner en steviger zitcomfort.Het verdwijnen van zeer veel kunstambach-ten – in het bijzonder de restaurateurs – is zowel een oorzaak als een gevolg van de ver-traging van de markt. Liefhebbers werden steeds meer terughoudend om grote restau-ratie-uitgaven te doen en verkozen ‘kant-en-klare’ meubels die geen maanden werk vroegen.

De tendens is bij iedereen bekend: de markt voor

oud meubilair is, op zijn zachtst gezegd, niet in volle

groei. Maar achter deze onbetwistbare tendens

ligt een marktrealiteit die echter veel meer

tegenstellingen vertoont.

ÿ VERZAMELING HUBERT de GIVENCHY.

Zilveren kroonluchter van het Huis Hannover.

Page 71: Magazine Analyses 3

ENGAGEMENT INDIVIDUEL DE PENSION | NOS SERVICES

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 75

ÿ LE GRAND SALON. Verkoop Yves Saint Laurent en Pierre Bergé.

Tegelijkertijd werden tal van grote verzame-laars meer in de richting van de hedendaagse kunst gedreven, weg van de decoratieve kunst van de voorbije eeuwen. Terwijl in de twintigste eeuw veel miljardairs de musea decennialang hebben verrijkt met schen-kingen van achttiende-eeuws meubilair (in navolging van Pierpont Morgan in New York, Gulbenkian in Lissabon en Camondo in Parijs), focussen de verzamelaars van van-daag meer op de hedendaagse creatie.

EEN MARKT VOL CONTRASTENDe markt verschilt dus zeer sterk van die van de voorbije decennia. In plaats van één markt stellen we vast dat er verschillende markten naast elkaar bestaan. Hoewel de prijzen van meubilair vaak een terugval kenden, op zijn minst in courante euro’s, houden die van voorwerpen over het algemeen veel beter stand. Deze laatsten zijn immers gemakkelijker te plaatsen en vlotter in te passen in hedendaagse interieurs.

De herkomst van de stukken is een criterium waarmee liefhebbers meer en meer rekening houden. De prijs van twee vergelijkbare stukken kan dus zeer verschillend zijn als één ervan een prestigieuze herkomst heeft. Men zal immers meer geneigd zijn om een oud meubelstuk te kopen dat aan Hubert de Givenchy of Karl Lagerfeld heeft toebe-

hoord – om maar twee grote namen uit de Haute Couture te noemen.

Terwijl hedendaags meubilair steeds betaal-baarder wordt, durven verzamelstukken meer en meer duizelingwekkende prijzen te halen. De markt van de meesterwerken is in ontwik-keling en houdt bijzonder goed stand. Een aantal verzamelaars en instellingen zijn immers op zoek naar topstukken. En wanneer het stuk daadwerkelijk een parel is, lijkt de prijs geen grenzen te kennen. Een voorbeeld hiervan is The Badminton Cabinet. Dit spectaculaire en weelderige meubel van bijna vier meter hoog, dat in 1720 werd gemaakt in opdracht van de hertog van Beaufort, werd een eerste maal verkocht in juli 1990 en dit voor een bedrag van meer dan 10 miljoen euro. Toen het in 2004 opnieuw op de markt kwam, ging het voor meer dan 27 miljoen euro van de hand.

BEMOEDIGENDE TENDENSENDe markt voor oud meubilair en oude kunstvoorwerpen is zeer gunstig voor ko-pers. Diegenen die stukken van bescheiden waarde kopen, kunnen er vinden die nage-noeg minder duur zijn dan nieuwe meu-belstukken. Diegenen die meer waardevolle stukken kopen, vinden voldoening in het het feit dat zij zeldzame kwaliteitsstukken kunnen kopen tegen een redelijke prijs.Tegelijkertijd manifesteert zich een groeien-

de interesse voor oud meubilair vanuit de opkomende landen. Dit meubilair wordt immers gelinkt aan een echte gouden tijd in Europa in termen van creativiteit en talent.

Tot slot, en hierom moeten we blij zijn, ver-schijnt er een nieuwe generatie van verzame-laars. Deze laatsten hebben genoeg van een iets te uniforme, iets te gemondialiseerde smaak. Ze willen zich omringen met enkele kwaliteitsstukken. En meer dan ooit loopt de markt over van opportuniteiten voor deze liefhebbers.

TERWIJL HEDENDAAGS MEUBILAIR STEEDS BETAALBAARDER WORDT, DURVEN VERZAMELSTUKKEN MEER EN MEER DUI-ZELINGWEKKENDE PRIJZEN TE HALEN.

Page 72: Magazine Analyses 3

76 | Analyses | Herfst - Winter 2012

LIFESTYLE | VAKEXPERT

DE TAXATIE VAN EEN

KUNSTWERK INTERVIEW MET HENRY BOUNAMEAUX, VOORZITTER VAN DE BELGISCHE KAMER VAN DESKUNDIGEN IN KUNSTWERKEN

TEKST © INTERVIEW DOOR PUILAETCO DEWAAY - FOTO’S © ROULARTA/REPORTERS

Hoe defi nieert u de waarde van een kunst-werk ?Henry Bounameaux : “Dé waarde van een kunstwerk bestaat niet. Er bestaan er min-stens twee, of zelfs vier wanneer we ook rekening houden met de sentimentele en de artistieke waarde ! Maar ik denk dat u met uw vraag eerder de ‘vermogenswaarde’ van een kunstwerk bedoelt. Net zoals de fi -nanciële markten kent de kunstmarkt twee waarden, twee ‘koersen’: de ‘koperskoers’, de aankoopwaarde, en de ‘verkoperskoers’, de verkoopwaarde (of de ‘venale waarde’). We mogen deze waarden zeker niet met elkaar verwarren, temeer omdat ze in verschillende contexten worden gebruikt.”

DE VERSCHILLENDE WAARDENLaten we beginnen met de aankoopwaar-de … HB : “De aankoopwaarde komt overeen met de prijs die men in de kunsthandel voor een vergelijkbaar werk zou kunnen betalen. Het moet een redelijke waarde zijn, dus niet over-dreven en evenmin een ‘koopje’. We moe-ten die waarde zien als een schatting en dus eerder als een grootteorde, een aanwijzing, dan als een waarheid met een grote W. Deze aankoopwaarde is zeer belangrijk in twee si-tuaties: de aankoop en de verzekering. Wan-neer we een werk willen aankopen, moeten we weten of de vraagprijs wel realistisch is. Wat de verzekering betreft, stellen de meest

volledige contracten een schadevergoeding in aankoopwaarde (of ‘vervangingswaarde’) voor. Die formule voorziet bij een schadege-val een budget dat toelaat om een vergelijk-baar kunstvoorwerp te kopen.”

Henry Bounameaux is jurist en kunsthistoricus.

In 1993 richtte hij een advies- en

expertisekantoor op voor schilderijen van oude en

moderne meesters en voor hedendaagse kunst. Sedert 2006 staat hij aan

het hoofd van de Belgische Kamer van Deskundigen

in Kunstwerken en sedert 2010 is hij voorzitter

van de Confédération Européenne des Experts

d’Art. Hij schreef talrijke artikels over

de kunstmarkt.IEMAND DIE ZIJN VAK KENT, KAN U

WAARBORGEN DAT UW AANKOOP

OVEREENKOMT MET DE WAARDE VAN

HET KUNSTWERK.

Page 73: Magazine Analyses 3

ENGAGEMENT INDIVIDUEL DE PENSION | NOS SERVICES

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 77

ÿ OPENBARE VERKOOP VAN KUNSTVOORWERPEN. Er heerst een verschil tussen de verkoop- en de aankoopwaarde.

En de verkoopwaarde ? HB : “Hier bevinden we ons in de tegenover-gestelde situatie. We moeten ons afvragen wat het kunstwerk echt waard is, met andere woorden hoeveel de verkoop, ook hier in normale marktomstandigheden, zou kun-nen opleveren. Op vermogensvlak is dit de belangrijkste waarde, omdat ze overeenkomt met wat u werkelijk bezit. Daarom geven we de voorkeur aan deze waarde bij een verde-ling, ongeacht of het om een schenking of een nalatenschap gaat.”

Is er een groot verschil tussen deze twee waarden ? HB : “Ja, dat kan aanzienlijk zijn. Het ver-schil tussen de verkoop- en de aankoopwaar-de ligt immers in de niet onbelangrijke marge van de kunstmarkt. Voor alle duidelijkheid: dit is geen oordeel, maar een vaststelling. Ik geef een voorbeeld. Wanneer u in België een

kunstwerk op een veiling verkoopt, betaalt u als verkoper een commissie van 10 tot 15 %. De koper betaalt aankoopkosten die tussen de 20 en 24 % liggen. Daarnaast mogen we ook niet vergeten dat er in sommige gevallen een volgrecht van 4 % verschuldigd is. Wanneer de veilinghamer op 10.000 EUR neergaat, ontvangt de verkoper tussen 8.500 en 9.000 EUR en betaalt de koper tussen 12.000 en 12.800 EUR. Een verschil dat kan oplopen van 30 tot 43 %. Ik geef dit concrete voor-beeld, maar ben mij er eveneens van bewust dat het theoretisch is, want wanneer u een goede aankoop doet, is het van weinig belang dat u 43 % meer betaalt dan wat de verkoper ontvangt. Als u zich daarentegen vergist... Ook wanneer u van een kunsthandelaar een werk koopt dat hij zelf op een openbare vei-ling heeft gekocht, moet u uiteraard nog re-kening houden met een bijkomende marge, die het verschil nog groter maakt.” ÿ HENRY BOUNAMEAUX.

Page 74: Magazine Analyses 3

78 | Analyses | Herfst - Winter 2012

Wat bedoelt u met “zich vergissen” ? HB : “Zich vergissen is in de eerste plaats iets kopen waar u spijt van krijgt. Volgens mij geldt, net zoals in andere domeinen, dat kwaliteit nog altijd loont en niet enkel vanuit fi nancieel maar ook vanuit esthetisch standpunt. We worden trendgevoelige zaken gemakkelijker beu en wanneer we ze dan op-nieuw willen verkopen, is dat vaak moeiliijk omdat iedereen hetzelfde op hetzelfde mo-ment wil en alle liefhebbers verdwenen zijn. Ik ontmoet soms cliënten die aan het einde van de jaren 1980 zeer dure werken gekocht hebben die nu nauwelijks te verkopen zijn voor een kwart van de prijs … Ik ben niet te-gen een impulsieve aankoop, maar de koper moet dan wel beseffen dat hij het risico loopt om geld te verliezen. Bij aankopen als ‘beleg-ging’ is het ook oppassen geblazen, want die zouden wel eens het tegenovergestelde resul-taat kunnen opleveren indien u slecht gead-viseerd werd.”

GEEN GOEROE, NOCH HELDERZIENDEVindt u dat u als expert kan achterhalen wat in waarde zal stijgen ? HB : “Uiteraard niet, ik ben geen ‘goeroe’ of ‘helderziende’ ! Maar iemand die zijn vak kent, kan u wel waarborgen dat de aankoop die u op een bepaald moment wenst te doen, overeenkomt met de waarde van het kunst-werk op dat moment en dat het werk goed geconserveerd is.”

Hoe gaat de expert tewerk om de verkoop-waarde van een werk te bepalen ? HB : “Hij maakt een prijsvergelijking met ver-gelijkbare werken die kort geleden op open-bare veilingen werden aangeboden. Private transacties blijven per defi nitie vertrouwelijk. De informatie moet dus worden gezocht waar ze beschikbaar is, met andere woorden bij ver-kopen op veilingen. De beoordeling van de vergelijkingselementen blijft hoe dan ook een

moeilijke taak. Men moet deze verkoopresul-taten immers met de nodige afstand en in alle objectiviteit weten te ‘interpreteren’ op basis van kennis en ervaring.”

Tot welke expert moet men zich wenden ? HB : “De titel van expert is niet beschermd, wat betekent dat iedereen zich expert kan noe-men. Hoe kan men dan het kaf van het koren scheiden ? Heel wat experts zijn aangesloten bij een vereniging die de naleving van deon-tologische regels waarborgt. Zo heeft de Bel-gische Kamer van Deskundigen in Kunstwer-ken, een beroepsvereniging die erkend is door de Raad van State, een deontologische code. Het is de taak van haar Directieraad om deze code te doen respecteren. Dankzij dit orgaan heeft de ‘consument’ bij een geschil met een expert die lid is van deze kamer, een beroeps-mogelijkheid buiten de rechtbank en kan hij zijn probleem in der minne regelen, wat een voordeel is.”

KWALITEIT LOONT NOG ALTIJD EN NIET

ENKEL VANUIT FINANCIEEL, MAAR

OOK VANUIT ESTHETISCH STANDPUNT.

ÿ EDVARD MUNCH, De Schreeuw. Het is belangrijk om de verkoopprijs correct te interpreteren.

Page 75: Magazine Analyses 3

U KUNT BETER EEN BEROEP DOEN OP EXPERTS MET EEN GOEDE REPUTATIE

DIE LID ZIJN VAN EEN ERKENDE

BEROEPS-VERENIGING.

BELGISCHE KAMER VAN DESKUNDIGEN IN KUNSTWERKENDe Belgische Kamer van Deskundigen in Kunstwerken is een in 1963 opgerichte be-roepsvereniging die sedert 1964 erkend is bij beslissing van de Raad van State. Haar maatschappelijk doel is de verdediging van het beroep van deskundige in kunstwer-ken. Daarvoor hanteert ze een deontologische code die ernaar streeft om de profes-sionele en morele integriteit van haar leden te waarborgen. Ze telt bijna 70 leden-des-kundigen in een dertigtal categorieën. Elke expert mag maximaal vier aanverwante specialiteiten hebben. De Belgische Kamer van Deskundigen in Kunstwerken is lid van de Confédération Européenne des Experts d’Art.

Moet men zich tot gespecialiseerde ex-perts richten ?HB : “In de 21ste eeuw is het een illusie om te beweren dat men op alle vlakken bekwaam is: van zilverwerk over tapijten en bibliofi lie tot schilderijen ! Daar het verzamelen van kunst alsmaar meer gesofi sticeerd wordt, verdient het de voorkeur om een beroep te doen op een expert die in één of, op voor-waarde dat ze aanverwant zijn, meerdere deelgebieden gespecialiseerd is. Wanneer de authenticiteit (en niet de waardering) van een kunstwerk moet worden bepaald en er grote bedragen op het spel staan, moet men in sommige gevallen zelfs een beroep doen op experts die slechts in een enkele kunstenaar gespecialiseerd zijn. Dan wordt de kennis van de academische wereld ingeschakeld: muse-umwetenschappers en universiteitsprofesso-ren zijn kennisbronnen ! We mogen evenmin de grote kunsthandelaars vergeten die, via het contact met de voorwerpen die door hun handen gegaan zijn, kennis en deskundig-heid in hun domein hebben opgebouwd.”

Tot besluit … HB : “U kunt beter een beroep doen op experts met een goede reputatie die lid zijn van een erkende beroepsvereniging. Daar-enboven vraagt u best een offerte waarin de prestaties die u van de expert verwacht en het bedrag van zijn honoraria vermeld staan. Zo vermijdt u onaangename verrassingen.”

ÿ INVESTERING. Ook bij aankopen als ‘belegging’ is het oppassen geblazen.

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 79

VAKEXPERT | LIFESTYLE

Page 76: Magazine Analyses 3

KUNST | PORTRET

ÿ REMBRANDT

BUGATTI.

Page 77: Magazine Analyses 3

PORTRET | KUNST

Aan het begin van de 21ste eeuw willen de grote ver-

zamelaars een ‘Rembrandt Bugatti’ in hun collectie

hebben. Hoe werd het werk van deze unieke beeld-

houwer beschermd, zodat het aan de hedendaagse

eisen van een kunstverza-meling voldoet?

TEKST © VÉRONIQUE FROMANGER EN CHRISTINE MOSTERT - FOTO’S © CHRISTIE’S EN CONSERVATOIRE BUGATTI

LUXX | 19 Herfst - Winter 2012 | Analyses | 81

ij de familienaam Bugatti denken we meestal aan de luxueuze sport-wagens die Ettore Bugatti (1881 Milaan – 1947 Neuilly-sur-Seine) heeft gecreëerd. Nochtans telt de

familie nog twee andere geniale ontwerpers: vader Carlo Bugatti (1856 Milaan – 1940 Molsheim), meubelontwerper, en Ettore’s jongste broer Rembrandt Bugatti (1884 Mi-laan – 1916 Parijs), die zonder enige twijfel de belangrijkste dierenbeeldhouwer van de 20ste eeuw is.

Het publiek herontdekte Rembrandt Bugatti in 1990, toen 39 van zijn beelden tijdens de Alain Delon-verkoop werden geveild. Zijn werken zijn vandaag zeer gegeerd door grote verzamelaars en de prijzen ervan kunnen heel hoog oplopen. De reden voor dit succes is duidelijk: de markt voor de werken van Rembrandt Bugatti is een gezonde markt, zodat de prijzen van zijn beelden standhiel-den. Daarbij spelen twee belangrijke factoren een rol: enerzijds, het feit dat de rechtheb-benden geen toelating hebben gegeven om postuum nog beelden te gieten en, ander-zijds, het uitzonderlijke inventariseringswerk van de bronzen beelden van Bugatti dat Véronique Fromanger meer dan twintig jaar geleden startte. Die referentie zorgt ervoor dat de paar valse beelden die eventueel in omloop zouden zijn, het vertrouwen in deze markt niet ondermijnen. Het feit dat zijn werk verschillende categorieën van liefheb-bers interesseert, is een andere reden voor het hoge prijsniveau: de verzamelaars van beeld-houwwerken, de verzamelaars van impressio-nistische kunst, de verzamelaars van art deco (zij geven de voorkeur aan emblematische onderwerpen van die tijd, zoals katachtigen en olifanten) en de verzamelaars van dierenkunst.

Véronique Fromanger, deskundige met een voorliefde voor het werk van Bugatti en auteur van het ‘Répertoire monographique’ van de kunstenaar, heeft het over de Antwerpse periode van de beeldhouwer, over de rol van zijn uitgever A. A. Hébrard en over de positie van de familie Bugatti tegenover deze artis-tieke nalatenschap.

REMBRANDT BUGATTI IN ANTWERPEN Omstreeks 1906 komt de piepjonge beeld-houwer Rembrandt Bugatti naar België op uitnodiging van de Koninklijke Maat-schappij voor Dierkunde van Antwerpen. Hij tekende eerder een exclusiviteitscontract met de Parijse uitgever en galeriehouderA.A. Hébrard, die in 1904 dertig gipsen modellen van mensen en dieren had ten-toongesteld. Aangemoedigd door zijn succes drijft Bugatti het ritme van zijn creaties op en wijdt hij al zijn energie hieraan. Hij is conti-nu op zoek naar modellen voor zijn creaties. Daarom pendelt Bugatti, als een trekvogel, heen en weer tussen Frankrijk en België.

B

ÿ “ÉLÉPHANT BLANC D’ASIE MENDIANT”.

BUGATTI, DE MEEST ANTWERPSE VAN DE ITALIAANSE BEELDHOUWERS

REMBRANDT

Page 78: Magazine Analyses 3

KUNST | PORTRET

Aan het begin van de 20ste eeuw wordt de Ant-werpse dierentuin als de belangrijkste van de wereld beschouwd. Het is een groene oase in het midden van de stad, naast het indrukwek-kende Centraal Station dat het symbool is van vooruitgang en modernisme. De wilde dieren leven in omheinde ruimtes of in halve vrijheid. Er zijn dus geen kooien meer zoals in de Parijse Jardin des Plantes. Bugatti is bevriend met de directeur van de zoo, Michel L’Hoest, en kan bijgevolg gemakkelijker in de dierentuin wer-ken. Hij kan vrij in de zoo rondwandelen en naar eigen wens in open lucht boetseren.

Bugatti observeert de grote roofdieren, van de beer tot de olifant, van de neushoorn tot het nijlpaard, van de buffel tot de giraf. Hij is ook geïnteresseerd in andere diersoorten: antilopen, een zebra, een grote miereneter, een baviaan, jaks, lama’s, tapirs, een struisvogel, kasuarissen, ... Bugatti ziet de volumes in grote gehelen, wat hem toelaat om het gevoel van huid, pluimen of pels op te roepen door elk dier in geometrische massa’s te schematiseren. Hij is erin geslaagd om abstractie en fi guratie via lijnen en volumes samen te brengen.

In tien jaar tijd, waarin de creaties elkaar bliksemsnel opvolgden, doorliep Bugatti het expressionisme van de fauvisten, de synthese van de vormen en het futuristische dynamisme. De Babouin sacré Hamadryas (baviaan) is hiervan een perfect voorbeeld.

Bugatti zal deze nieuwe manier van werken met lijnen en massa’s, in evenwicht met ver-houdingen, in samenhang met geometrie en gevoeligheid, waarbij hij zich eveneens in de materies verdiept, toepassen op alle modellen die hij in Antwerpen maakt.

ZIJN VERKOPER: A.A. HÉBRARD De grootste verdienste van Adrien-Aurélien Hébrard is dat hij ons het werk van Rembrandt Bugatti heeft leren kennen, dat hij het met bronzen en zilveren oplagen heeft vereeuwigd en dat hij een dierenbeeldhouwer als dusdanig ingang heeft doen vinden. Elk jaar stelt Hébrard de nieuwe werken van Bugatti tentoon in zijn galerie in Parijs. Hij toont eveneens retrospectieven van de beeldhouwer op de offi ciële Salons van Parijs, Wenen, Milaan, Brussel, Berlijn, Antwerpen en New York. Hébrard draagt alle risico’s die verbonden zijn aan het promoten van Bugatti’s werk. Deze ‘onderneming’, namelijk Bugatti in de kunstwereld lanceren, streeft ernaar om deze in 1904 onbekende, jonge Italiaanse kunstenaar op de hoogste trede van de ladder van de artistieke en commerciële internationale waarden te plaatsen.

We kunnen stellen dat Hébrard een be-slissende rol heeft gespeeld, omdat hij voor de allereerste keer een reproductie- en ver-spreidingsethiek oplegde. Vanuit een streven naar respect voor zowel zijn kunstenaar als

82 | Analyses | Herfst - Winter 2012

DE WERKEN VAN BUGATTI ZIJN

VANDAAG ZEER GEGEERD DOOR

GROTE VERZAMELAARS EN DE PRIJZEN ERVAN

KUNNEN HEEL HOOG OPLOPEN.

EEN PAAR REFERENTIES VAN VERKOOPPRIJZEN• ‘Panthère à l’affût’, gemaakt tussen 1913 en 1914, geschat tussen 300.000 en 350.000 euro

en op 23/11/2011 geveild door Christie’s Parijs voor 1.005.800 euro. • ‘Grand élan’, gemaakt tussen 1913 en 1914, geschat tussen 750.000 en 1.000.000 USD

en op 2/11/2010 geveild door Sotheby’s New York voor 1.202.500 USD. • ‘Chimpanzé assis sur une boule’, gemaakt tussen 1913 en 1914, geschat tussen 300.000 en

500.000 USD en op 16/5/2010 geveild door Sotheby’s New York voor 512.500 USD.

ÿ PANTER OP DE LOER. ÿ GROTE ELAND.

ÿ REMBRANDT BUGATTI EN ZIJN BROER

ETTORE.

Page 79: Magazine Analyses 3

PORTRET | KUNST

zijn verzamelaars, kiest hij voor een beper-kende en strenge aanpak: elk gipsen model dat Bugatti maakt, wordt door Hébrard in een beperkt aantal bronzen (of zilveren) exemplaren uitgegeven en elk exemplaar wordt gemaakt volgens de verlorenwastech-niek: “met verloren was kan alles in een keer worden gesmolten, ongeacht de complexiteit van het onderwerp. Er zijn nooit doorsnedelijnen en montagepunten. Daarenboven respecteert dit procedé absoluut het werk van de kunstenaar (…) het respecteert het geboetseerde werk zo goed dat men op het brons zelfs de vingerafdrukken van de beeldhouwer terugvindt.” (Bron: Louis Vauxcelles, ‘La fonte à cire perdue’, Art et Décoration, tweede semester 1910)

Het uitmuntende werk van gieter Albino Palazzolo, atelierhoofd bij Hébrard, biedt Bugatti een voortreffelijke bewegings-vrijheid. Hij hoeft de wassen beelden en het ciseleerwerk niet te controleren. Elk gego-ten beeld wordt gehandtekend, genummerd of gemarkeerd met ‘uniek stuk’ en draagt de oplagestempel van de smelter (Cire Perdue A.A. Hébrard). Dankzij deze techniek is elk bronzen beeld dat voor eenzelfde model wordt gemaakt, identifi ceerbaar aan de hand van zijn eigen legering, patina, gietmerken en gewicht.

DE NALATENSCHAP, DE VEREEUWIGING VAN HET WERKTer herdenking van 8 januari 1916, de datum waarop Rembrandt Bugatti vrijwillig uit het leven stapte, koos Ettore de Tigre piétinant un serpent (tijger die een slang vertrappelt) als laatste werk. Dit is in twee opzichten een uniek symbool: in 1914, nadat de zoo van Antwerpen werd omgebouwd tot oorlogshos-pitaal en de tijgers werden gedood, maakte Rembrandt Bugatti, bij wijze van afscheid, een beeldhouwwerk rond het thema van de mozaïek op de inkompijler van de zoo: een leeuw die met een giftige slang vecht, het sym-bool van de strijd tegen het bedrog. In 1919 is de gieterij Hébrard de enige die de bronzen beelden verder mag gieten van de modellen waarvan ze de exclusieve reproductierechten vanaf 1904 heeft gekocht. In 1926 gaat het de Bugatti-fabriek van Molsheim eindelijk voor de wind. Ettore en zijn zoon Jean willen abso-luut dat Rembrandt postuum zijn steentje bij-draagt aan de creatie van de mooiste wagen ter wereld. Zij gebruiken het model van de Petit éléphant dressé (op zijn achterpoten staand oli-fantje) van 1904 om de radiatordop van de prachtige Bugatti Royale te ontwerpen. Om het werk van zijn broer te doen voortle-

ven, neemt Ettore Bugatti de fakkel over en gaat hij zijn verzameling aanvullen. Ze groeit door de jaren heen uit tot de belangrijkste ter wereld. Vervolgens wordt ze versnipperd (vanaf 1970) door openbare of onderhandse verkopen door zijn erfgenamen, Lidia Bugatti de Boigne, Ebé Bugatti en Roland Bugatti, na de retrospectieve tentoonstellingen van 1955 en 1965 die door de Koninklijke Maatschap-pij voor Dierkunde van Antwerpen en de Galerie Samy Chalom in Parijs werden geor-ganiseerd. Ebé Bugatti, de oudste dochter van Ettore, erft de gipsen modellen. Ze bewaart de

meeste hiervan zonder dat er ooit enige pos-tume gieting, reproductie of afgietsel wordt gemaakt. In 1975 doet ze een eerste schenking aan de Franse nationale musea en haar erfge-naam en petekind Jean-Marie Desbordes doet in 1981 een uitzonderlijke schenking van zijn verzameling van tachtig gipsen modellen.

Véronique Fromanger, Deskundige Auteur van het boek ‘Rembrandt Bugatti Sculpteur, Répertoire monographique’, versche-nen in 2010 bij de Editions de l’Amateur.

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 83

EEN OPLAGE TEGENOVER EEN UNIEK WERKAan het einde van de 19de eeuw werden bronzen beelden in oplage beschouwd als een vooruitgang, een democratisering van de kunst die door de Salons gepopulariseerd werd. Door de onberispelijke kwaliteit van de uitvoering kregen deze beelden in oplage de status van kunstwerken. In die tijd werd deze status zelf grotendeels gedefi nieerd door concep-ten van schoonheid, lelijkheid, zin van de kunstwerken en technische perfectie.

Deze vermenigvuldiging van ‘het unieke’ die mogelijk werd gemaakt door het technische vernuft van de kunstindustrie, kent een schaduwzijde in de 20ste eeuw. De termen kunstwerk en reproduceerbaarheid worden theoretisch gefundeerd en het veelvoud wordt veroordeeld ten gunste van het unieke werk. Het is door het gebruik van de ver-lorenwastechniek dat gieters zoals A.A. Hébrard, Valsuani of Susse een alternatief hebben gevonden voor deze afwaardering door op de proppen te komen met beperkte, genum-merde en gehandtekende reeksen. Op die manier vindt elk stuk, dat een reproductie is van een orgineel, zijn individualiteit en zijn noemer van kunstwerk terug.

De thematiek van het veelvoud, het originele en het unieke is nog steeds het gesprekson-derwerp onder verzamelaars, liefhebbers, theoretici en deskundigen uit de kunstwereld en biedt kunstenaars ruimte om te experimenteren. Deze begrippen worden eveneens aangesneden vanuit een wettelijke en fi scale invalshoek.

ÿ BUGATTI zeer dicht bij de dieren.

Page 80: Magazine Analyses 3

84 | Analyses | Herfst - Winter 2012

KUNST | TENTOONSTELLING

CONSTANT PERMEKEIN HET PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN

EEN RETROSPECTIEVE IN DIALOOG MET MARLENE DUMAS EN THIERRY DE CORDIER

TEKST © WILLY VAN DEN BUSSCHE & PUILAETCO DEWAAY - FOTO’S © SABAM BELGIUM 2012

estig jaar na het overlijden van Constant Permeke een retro-spectieve van zijn werk organise-ren in het Brusselse Paleis voor Schone Kunsten (PSK), is terug-

schakelen naar de tijd dat hij er tijdens zijn leven bijna jaarlijks een tentoonstelling had.Permeke kreeg er zijn eerste grote retrospectieve – die meteen ook de grootste was – in 1930. Het PSK werd in 1928 geïnaugureerd met een tentoonstelling van Belgische kunst. Het jaar nadien werd het werk van James Ensor in de kijker geplaatst en na Ensor was Permeke aan de beurt. De roem van de kunstenaar viel niet bij iedereen in goede aarde. Hier en daar rees een gevoel van onvrede toen dekunstcritici Luc en Paul Haesaerts hem de titel van ‘Dieu le père’ toedichtten in de ‘Heilige Drievuldigheid’ Permeke, Gust De Smet en Frits Van den Berghe. In het nieuwe tijdschrift Les Beaux-Arts typeerden de broers Haesaerts deze groep kunstenaars als ‘les expressionnistes fl amands’. Charles Leirens, toenmalig directeur van het PSK, deed zowat iedereen, tot Permeke toe, versteld staan door op deze eerste retrospectieve een indrukwekkend aantal werken (meer dan 550) te presenteren.

De tentoonstelling en de wat geëxalteerde uitspraken van de kunstcritici leidden tot eenhevige animositeit. Er ontstonden twee kam-pen. De tegenstanders lanceerden zelfs eenlastercampagne in het weekblad Pourquoi Pas ?. Op de omslag verscheen een karikatuurvan de schilder met het onderschrift ‘Permeke, le Dieu le père de la peinture expressionniste fl amande’. Het staat buiten kijf dat deze tentoonstelling een ophefmakende gebeurtenis was, niet in het minst voor Permeke zelf.

Enkele van de vele tentoonstellingen die nadien in het PSK aan de kunstenaar werden gewijd, hebben een bijzondere rol gespeeld in zijn carrière. Toen hij in 1936 met een aantal grote landschappen voor de dag kwam, regende het kritiek. Zelfs zijn ferventste aanhangers verweten hem dat hij de weg van de ‘retour à l’humain’ was opgegaan en zijn uitgesproken expressieve beeldtaal had laten varen. Permeke was erg gevoelig voor kritiek in de pers en had een eigenzinnig antwoord klaar: hij stortte zich op het tekenen van naakten en waagde zich in alle stilte aan een voor hem nieuw medium, de beeldhouwkunst. De weerbarstige materie van de klei daagde hem uit. De aarde die hij in zo vele schilderijen had weergegeven, werd nu zelf zijn beeldend materiaal. Het jaar daarop volgde in het PSK een eerste voorstelling van zijn sculpturen – zowel kleine als monumentale stukken – en naakttekeningen.

De aanwezigheid van Permeke deze herfst

in het Brusselse Paleis voor Schone Kunsten zal niet onopgemerkt

voorbijgaan. Willy Van den Bussche, curator van

de tentoonstelling en Permeke-specialist, legt de

focus op de nauwe band tussen de kunstenaar en

de instelling en biedt een nieuwe kijk op zijn werk, omkaderd door werken van Marlene Dumas en

Thierry De Cordier.

DE ROEM VAN PERMEKE VIEL NIET BIJ IEDEREEN IN GOEDE AARDE.

Z

Page 81: Magazine Analyses 3

ENGAGEMENT INDIVIDUEL DE PENSION | NOS SERVICES

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 85

ÿ BOERENGEZIN MET KAT.

Vanaf dan wijdde Permeke zich nagenoeg uitsluitend aan het beeldhouwen en tekenen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden het zelfs zijn enige bezigheden, met als resultaat een zelfstandig oeuvre dat hij in 1944 in het PSK kon tonen. Hij had zich niet laten tegenhouden door het feit dat hij in 1942 een werkverbod van de Duitse bezetter had gekregen, omdat deze laatste zijn productie als ‘entartete Kunst’ (ontspoorde kunst)

beschouwde. Het evenement in het PSK veroorzaakte dan ook consternatie en de Duitsers legden na de tentoonstelling beslag op het gebouw, dat bijgevolg werd gesloten.In 1947 organiseerde het PSK opnieuw een grote retrospectieve ter gelegenheid van de zestigste verjaardag van de kunstenaar. Deze tentoonstelling reisde nadien naar het Stedelijk Museum in Amsterdam en vervolgens naar het Musée National d’Art Moderne in Parijs.

Het Paleis voor Schone Kunsten van Brussel was voor Permeke ontegensprekelijk de plek bij uitstek om zich te manifesteren. Daarom leek het voor de hand liggend dat de zestig-ste verjaardag van zijn overlijden zou worden herdacht met een sterke overzichtstentoon-stelling op deze plek. “Bij de samenstelling van deze tentoonstelling vond ik het interessant om aspecten van zijn oeuvre en zijn persoonlijkheid te belichten en

Page 82: Magazine Analyses 3

86 | Analyses | Herfst - Winter 2012

niet meteen een louter chronologische lijn te volgen. Daarbij heb ik getracht de diverse thema’s, zoals daar zijn de zee, de aarde en de menselijke betrokkenheid, zowel picturaal als emotioneel te verbinden. Door zijn werk te omkaderen met dat van twee internationaal gerenommeerde hedendaagse kunstenaars – Marlene Dumas en Thierry De Cordier –, wil ik vooral de continuïteit van dat picturaal engagement en die emotionele betrokken-heid onder de aandacht brengen. Beide kun-stenaars overstijgen, zoals Permeke, de weer-gave van de werkelijkheid op een persoonlijke wijze. De blijvende verankering in de realiteit krijgt door de sterke materialiteit een nog groter aanwezigheidsgevoel. De betrekkelijk-heid van de dingen wordt bij beiden sugges-tief en zeker niet narratief weergegeven. Het

werk van Dumas vloeit voort uit de arrogan-tie van het expressionisme. Het werk van De Cordier ontstond veeleer uit een elementaire terughoudendheid. Net zoals Permeke zijn ze beiden non-conformist, maar emotioneel sterk betrokken bij hun onderwerpen. Van Dumas worden naakttekeningen getoond, van De Cordier landschappen. Met dit boei-ende geheel van gelijkenissen en controversen wil ik de actualiteit van Permekes werk en zijn blijvende betekenis onderstrepen.”

Uittreksels uit de catalogus van de tentoonstelling, op-gesteld door Willy Van den Bussche (publicatie Merca-torfonds in co-uitgave met BOZAR – Paleis voor Schone Kunsten, Brussel).

MARLENE DUMAS: EXPRESSIEVE NAAKTENMarlene Dumas mocht de Johannes Vermeer Prijs 2012 in ontvangst nemen. Met haar talent en haar ongeëvenaarde vermogen om menselijke emoties in beeld vast te leggen, wist ze de Nederlandse jury te overtuigen. Het werk van deze in Nederland gevestigde Zuid-Afrikaanse kunstenares is in talrijke musea te vinden, waaronder het Centre Georges Pompidou in Parijs, het MoMA in New York, het Stedelijk Museum in Amster-dam en het Tate Modern in Londen. Ook

werden er reeds grote tentoonstellingen aan haar gewijd, meer bepaald in Antwerpen, New York, Tokio en Los Angeles. Ze is een van de topkunstenaars van onze tijd.

THIERRY DE CORDIER: OERKRACHTThierry De Cordier is zowel schilder als te-kenaar, beeldhouwer en bouwer van grote installaties, die er niet voor terugdeinst om maatschappelijke, ideologische en religieuze vragen te stellen. Speciaal voor deze retrospec-tieve maakte hij gloednieuw werk. Hij keert terug naar de essentie, de oerkracht. Met zijn krachtige landschappen en zorgvuldig geko-zen donker- en lichtaccenten weet de man te ontroeren, zoals ook Permeke dat doet.

‘LE DIEU LE PÈRE’ VAN HET VLAAMS EXPRESSIONISME.

ÿ BRETOENS LANDSCHAP. ÿ VISSERSVROUW.

KUNST | TENTOONSTELLING

PRAKTISCHE INFORMATIE De retrospectieve ‘Constant Permeke’ loopt van 11 oktober 2012 tot 20 januari 2013 in het Paleis voor Schone Kunsten van Brussel. De tentoonstelling is toegankelijk van dinsdag tot zondag, van 10 tot 18u, en op donderdag tot 21u. www.bozar.be

Page 83: Magazine Analyses 3

NET ZOALS PERMEKE ZIJN MARLENE DUMAS EN THIERRY DE CORDIER BEIDEN NON-CONFORMIST, MAAR EMOTIONEEL STERK BETROKKEN BIJ HUN ONDERWERPEN.

HET ENGAGEMENT VAN PUILAETCO DEWAAY

CULTUUR VOOR IEDEREENPuilaetco Dewaay deelt het engagement van BOZAR om cultuur voor iedereen toegan-kelijk te maken. Net zoals BOZAR, beschouwt de bank kunst als een ideaal middel om bruggen te slaan tussen culturen en individuen. Het is vanuit dit oogpunt dat Puilaetco Dewaay, gevoelig voor het belang van haar maatschappelijke verantwoordelijkheid inzake cultuur en kunst, het Paleis voor Schone Kunsten steunt als BOZAR Patron en hoofdsponsor van de tentoonstelling Constant Permeke.

ÿ THIERRY DE CORDIER, Spinache.

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 87

TENTOONSTELLING | KUNST

WILLY VAN DEN BUSSCHE

EEN CURATOR MET KARAKTER Willy Van den Bussche gaf de Belgische moderne kunst een eigen thuishaven. Hij was hoofdconservator van het Permekemuseum in Jabbeke en van het Museum voor Mo-derne Kunst aan Zee in Oostende. Met meer dan tweehonderd tentoonstellingen op zijn actief beschikt Willy Van den Bussche over een indrukwekkend palmares, waaron-der ‘Triënnale voor hedendaagse kunst in België’, ‘Van Dada tot heden’ en ‘Van Ensor tot Delvaux’. Hij is eveneens de stichter van ‘Beaufort’, de Triënnale voor Hedendaag-se Kunst aan Zee. Met zijn zeldzaam dynamisme wist hij Permeke op de wereldkaart te zetten door zijn werk te laten ontdekken via retrospectieven die hij organiseerde van Madrid, over Wenen en Oslo, tot Shanghai. Hij schreef een uitgebreide monografi e over de kunstenaar en werkte mee aan de fi lm ‘Over Permeke’ van de Belgische cineasten Henri Storck en Patrick Conrad. “Permeke is voor mij de meest karaktervolle kunstenaar van de twintigste eeuw. Ik ben van jongs af aan gepassioneerd door de man en zijn werk. Had ik niet dezelfde vastberadenheid in mijn werk gehad, dan zouden het Permekemu-seum en het Museum voor Moderne Kunst aan Zee vandaag niet bestaan. In die zin heb-ben hij en ik wel wat gemeen.”

ÿ MARLENE DUMAS, Snow Flake.

Page 84: Magazine Analyses 3

CULTUUR | AGENDA

BELGIËBRUSSELJordaens en de antieken Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, tot 27 januari Na Rubens wordt Jacob Jordaens nu door de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België in de schijnwerpers gezet. Meer dan 80 schilderijen, tekeningen, tapijten en beeldhouwwerken uit prestigieuze musea en private collecties laten ons de minst gekende van de drie grote Vlaamse barokschilders ontdekken. www.fi ne-arts-museum.be

Prinses Marie-José, tussen België en Ita-lië. Een koninklijke garderobeKoninklijke Musea voor Kunst en Geschie-denis, tot 3 maart De dochter van koning Albert I en konin-gin Elisabeth huwt in 1930 met de Italiaanse troonopvolger. In die tijd is uiterlijke schijn een onderdeel van de politieke strategie. Marie-José bezit prachtige avondjurken en hofmantels die van haar één van de meest elegante vrouwen van haar tijd maken. De tentoonstelling wordt eveneens gedocu-menteerd met archiefdocumenten, die ons een beter inzicht bieden in de complexiteit van deze periode tussen de luister van het hof en de opkomst van het fascisme.www.kmkg-mrah.be

Constant Permeke. RetrospectievePaleis voor Schone Kunsten, tot 20 januari Zie artikel pagina 84.www.bozar.be

Jules Wabbes. Furniture designerPaleis voor Schone Kunsten, van 17 oktober tot 13 januari Voor het eerst wordt een volledig overzicht van deze geniale Belgische meubelontwerper aan het grote publiek getoond. De nadruk ligt op de unieke stukken, de prototypes en het meubilair dat hij voor het Foncolin-gebouw heeft ontworpen.www.bozar.be

Antoine Watteau. The music lessonPaleis voor Schone Kunsten, van 8 februari tot 12 mei Deze grote Franse schilder van het begin van de 18de eeuw beeldde vaak muzikale taferelen in zijn schilderijen uit. Een deli-caat oeuvre dat men ook muzikaal opnieuw kan ontdekken via de aan de tentoonstelling gekoppelde concerten.www.bozar.be

Belgische kunst. Een moderne eeuw. Col-lectie Caroline en Maurice VerbaetMuseum van Elsene, tot 20 januari Een selectie van werken uit de collectie van Caroline en Maurice Verbaet biedt een origi-nele en atypische kijk op de Belgische kunst van de 20ste eeuw.www.museumvanelsene.irisnet.be

Pascal Bernier. A pop nightmare Botanique, tot 18 novemberMet een geveinsde luchtigheid en veel hu-mor schetst de Belgische kunstenaar onze dubbelzinnige verhoudingen met de wereld rondom ons. De Botanique toont werken die speciaal voor de tentoonstelling werden gemaakt, evenals recente en oudere stukken. www.botanique.be

ANTWERPENMadame Grès. Sculpturale modeModemuseum, tot 10 februari Nadat het Antwerpse Modemuseum een paar maanden gesloten geweest is, opent het opnieuw zijn deuren met een tentoonstel-ling rond de Parijse couturière. De Belgische beeldende kunstenaar Renato Nicolodi stak de retrospectieve van 50 jaar creaties van Madame Grès van het musée Galliera in een nieuw kleedje.www.momu.be

De modernen. Rondom PermekeKoninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, tot 25 februari Ter gelegenheid van de zestigste verjaardag van het overlijden van Constant Permeke

brengt het Antwerpse museum een hom-mage aan de schilder met een zeventigtal werken van vrienden en tijdgenoten, alle-maal pioniers van het expressionisme.www.kmska.be

De Ziel van de Meester. Antwerpse teke-ningen van Rubens tot PanamarenkoMuseum Plantin-Moretus, tot 16 december Het museum heeft zijn publiek bij deze ten-toonstelling betrokken door aan specialis-ten, liefhebbers, omwonenden, jongeren en kunstenaars te vragen om honderd tekenin-gen uit de verzameling van het Prentenkabi-net te kiezen. www.museumplantinmoretus.be

Weegee. Murder Is My BusinessFotomuseum Antwerpen, van 19 oktober tot 27 januari In het New York van de jaren 1930 foto-grafeert de Amerikaanse fotograaf Weegee misdaadtaferelen die hij aan de tabloids verkoopt. Met zijn directe en dramatische beelden legt hij de basis van de sensatiepers. www.fotomuseum.be

GENT3X collectionMuseum voor Schone Kunsten Gent, tot 16 december Drie dossiertentoonstellingen leggen de nadruk op de collecties van het museum: Kunstenaarsmodel Abraham Grapheus, Théo Van Rysselberghe verzameld en De kunst van het schenken. Deze laatste on-derstreept het belang van schenkingen en legaten bij de opbouw van de collectie van het museum.www.mskgent.be

HORNUS.F. (Art, science & fi ction)Mac’s, van 18 november tot 17 februari Verkenning van de banden tussen kunst en sciencefi ction aan de hand van de wer-ken van Larry Bell, Jacques Charlier, Lucio Fontana, Anish Kapoor, Mike Kelley,

88 | Analyses | Herfst - Winter 2012

CULTUUR EN EVENTS OP HET PROGRAMMA

AGENDA

TEKST © CHRISTINE MOSTERT

Page 85: Magazine Analyses 3

Herfst - Winter 2012 | Analyses | 89

Casimir Malevitch, Chris Marker, Gavin Turk, …www.mac-s.be

OOSTENDEVictor ServranckxMu.ZEE, van 15 september tot 6 januariHet oeuvre van de jaren 1920 van de kunste-naar-oprichter van 7 Arts wordt getoond met een focus op het begin van zijn abstract-geometrische periode.www.muzee.be

FRANKRIJKPARIJSEdward HopperGrand Palais, tot 28 januari De eigenzinnige schilder Hopper hoort in geen enkele categorie thuis. Zijn rijk en complex œuvre laat zich niet bij een eerste blik doorgronden. www.grandpalais.fr

Bohèmes Grand Palais, tot 14 januari Voor schilders verpersoonlijkt de fi guur van de bohemien de vrijheid, het symbool van de onbegrepen en eenzame kunstenaar. Aan de hand van een parcours van tweehonderd werken plaatst de tentoonstelling de diep-gaande verandering van de status van de kunstenaar vanaf het midden van de 19de eeuw in de schijnwerpers.www.grandpalais.fr

Raphaël, les dernières années Musée du Louvre, tot 14 januariIn samenwerking met het Prado bracht het Louvre de werken samen die de geniale kun-stenaar uit Urbino tijdens de laatste zeven ja-ren van zijn leven heeft gemaakt. Rafaël had zich toen als kunstenaar volledig ontplooid en verpersoonlijkt de Renaissance op zijn hoogtepunt. www.louvre.fr

DaliCentre Pompidou, van 21 november tot 25 maart Dali is een van de meest controversiële en meest populaire schilders van de 20ste eeuw. De Dali-tentoonstelling die het Centre Pompidou meer dan dertig jaar geleden or-ganiseerde, trok 850.000 bezoekers. Het ziet ernaar uit dat deze tentoonstelling het einde-jaarsevenement wordt.www.centrepompidou.fr

Van Cleef and ArpelsMusée des arts décoratifs, tot 10 februari Sinds 1906 combineert het juweliersbedrijf creativiteit met lef en knowhow. 400 presti-gieuze juwelen worden getoond aan de hand van archieven en tekeningen.www.lesartsdecoratifs.fr

Canaletto – GuardiMusée Jacquemart-André, tot 14 januari Een confrontatie van de twee schilders van Venetiaanse stedelijke landschappen waarin hun gevoeligheden en hun eigen persoon-lijkheden worden onthuld.www.musee-jacquemart-andre.com

Canaletto in VenetiëMusée Maillol, tot 10 februariDe expositie onthult enkele productiegehei-men van de meesterwerken van Canaletto, dankzij de tentoonstelling van zijn teken-schrift en de reconstructie van de optische kamer die hem toeliet om perfecte perspec-tieven te tekenen. www.museemaillol.com

Chaïm Soutine (1893-1943). L’ordre du chaos Musée de l’Orangerie, tot 21 januariDe Russische kunstenaar van de Parijse school verpersoonlijkt de mythe van de ver-vloekte kunstenaar. Hij maakt schokkende en krachtige schilderijen en heeft een grote invloed op de schilders van het einde van de 20ste eeuw. Deze uitgebreide retrospectieve is opgebouwd rond tweeëntwintig schilde-

rijen van de schenking Paul Guillaume.www.musee-orangerie.fr

RIJSELBabelPalais des Beaux-Arts, tot 14 januari Bij hedendaagse kunstenaars wordt het the-ma van de toren van Babel gebruikt als stuk voor stuk hernieuwde visies van die van de oude meesters. www.pba-lille.fr

Fables du paysage fl amand au XVIe siècle Palais des Beaux-Arts, tot 27 januari In de meesterwerken van Bosch, Breughel, Bles, Bril, … is de natuur de plaats waar alle mythes en het irreële zich vermengen met taferelen uit het gewone leven. Een tentoon-stelling om samen met Babel te bezichtigen.www.pba-lille.fr

LENSMusée du Louvre-LensVanaf 4 decemberHet grote decentralisatieproject van de na-tionale musea krijgt concreet vorm. Na Pompidou-Metz is het Louvre aan de beurt om lokaal te gaan. Het veelzijdige museum opent op 4 december in Lens met een ten-toonstelling die 250 stukken van verschil-lende beschavingen, van het Egypte van de farao’s tot de 19de eeuw, met elkaar laat dia-logeren.www.louvrelens.fr

METZSol LeWitt. Dessins muraux de 1968 à 2007Centre Pompidou-Metz, tot 9 januari Deze grootschalige retrospectieve die gewijd is aan de wall drawings in zwart-wit dompelt ons onder in het gevoelige universum van de conceptuele kunstenaar. www.centrepompidou-metz.fr

ÿ RAPHAËL, Portret van Bindo

Altoviti © The National Gallery of

Art, Washington.

ÿ PASCAL BERNIER, Struggle for afterlife, 2008

© Pascal Bernier en Sabam.ÿ TOBIAS VERHAECHT, Toren van Babel

© Koninklijk Museum voor Schone

Kunsten Antwerpen, Lukas - Art in Flanders.

Page 86: Magazine Analyses 3

CULTUUR | AGENDA

ROUBAIXMarc Chagall. L’épaisseur des rêves La Piscine - Musée d’Art et d’Industrie An-dré Diligent, tot 13 januariTweehonderd werken van Chagall, waaron-der beeldhouwwerken, aardewerk, balletkos-tuums en schouwburggordijnen, leggen de nadruk op een minder gekend aspect van zijn œuvre. www.roubaix-lapiscine.com

ZWITSERLANDBAZELEdgard DegasFondation Beyeler, tot 27 januariHoewel Degas beschouwd wordt als een van de voorlopers van de moderne kunst, wor-den er zelden tentoonstellingen aan hem gewijd. De Fondation Beyeler verzamelde werken uit publieke en private collecties, met als thema’s danseressen, naakten, ruiters en landschappen.www.fondationbeyeler.ch

Tinguely@TinguelyMusée Jean Tinguely, van 7 november tot 3 februariRetrospectieve ter gelegenheid van de nieuwe voorstelling van het werk van Jean Tinguely in zijn monografi sch museum. Nieuwe kijk en nieuw perspectief op zijn werk.www.tinguely.ch

DUITSLAND KEULENDavid Hockney. A bigger pictureMuseum Ludwig, van 27 oktober tot 3 fe-bruariSinds zijn terugkeer naar Groot-Brittannië staat het landschap centraal in de artistieke creaties van David Hockney. Hij geeft dit klassieke thema een nieuwe impuls met een op en top Britse verfi jning. www.museum-ludwig.de

OOSTENRIJKWENENJubiläumsausstellung: 150 Jahre Gustav Klimt Belvedere, tot 6 januariHet Belvedere museum bezit de grootste ver-zameling doeken van Klimt, waaronder “De kus”. Dit jaar herdenkt Wenen de 150ste verjaardag van de geboorte van deze kunste-naar die de wereld nog altijd fascineert. www.belvedere.at

SPANJEBILBAOClaes Oldenburg. Los años sesenta Guggenheim Museum, van 30 oktober tot 17 februari Het grootste evenement ooit gewijd aan het werk van de jaren zestig van een van de meesters van de pop art. www.guggenheim-bilbao.es

GROOT-BRITTANNIËLONDENPre-Raphaelites: Victorian avant-garde Tate Modern, tot 13 januariDe prerafaëlieten rebelleerden tegen de vic-toriaanse samenleving en brengen een echte omwenteling in de kunst en de visie van hun tijd teweeg. Ze zijn de eerste moderne artis-tieke Britse beweging.www.tate.org.uk

USANEW YORKRegarding Warhol : Sixty Artists, Fifty YearsMetropolitan Museum of Art, tot 31 decemberWarhol had een zeer grote invloed op de kunstenaars die hem volgden. Het Met bestudeert de aard en de omvang van deze invloed aan de hand van 60 kunstenaars en hun werken.www.metmuseum.org

90 | Analyses | Herfst - Winter 2012

KUNSTBEURZEN OKTOBER - APRIL

FIACParijs, Grand Palais, van 18 tot

21 oktober www.fi ac.com

PARIS TABLEAU Le salon international de la peinture

ancienne Parijs, Palais de la Bourse, van 7 tot

12 november www.paristableau.com

Paris PhotoParijs, Grand Palais, van 15 tot

18 november www.parisphoto.fr

Art Basel Miami BeachMiami Beach, Florida, USA, van 6 tot

9 december www.artbaselmiamibeach.com

BRAFABrussel, Tour & Taxis, van 19 tot

27 januari www.brafa.be

The Armory ShowNew York, van 7 tot 9 maart www.thearmoryshow.com

TEFAFMaastricht, van 15 tot 24 maart

www.tefaf.com

Eurantica BrusselsBrussel, van 14 tot 24 maart

www.eurantica.be

Salon du dessinParijs, Palais de la Bourse, van 11 tot

14 april www.salondudessin.com

Art Paris Art FairParijs, Grand Palais, van 28 maart tot

1 april www.artparis.fr

Pavillon des Arts et du DesignParijs, Jardin des Tuileries, van 27 tot

31 maartwww.padparis.net

ART COLOGNEKeulen, Koelnmesse, van 19 tot 22 april

www.artcologne.de

ART BRUSSELSBrussel, Brussels Expo, van 17 tot 21

april www.artbrussels.be

ÿ FOTO VAN WEEGEE, Anthony Esposito,

Accused “Cop Killer” © Weegee/International

Center of Photography.

ÿ Tentoonstelling EDWARD HOPPER.