1

Loslaten invertrouwen

Wat gaat goed,wat gaat beter

Faciliteren en loslaten voelt alseen vreemde combinatie

Samen dingenrealiseren is goed, voor ons, en voor kinderen en kleinkinderen

Nieuwe inzichtenWaar starten we mee, waar gaan we mee stoppen en wat blijven we doen?

Dit ga ík doenZes interviews na 24 uur anders kijken, zijn en doen

ANDE

RS K

IJKEN

AND

ERS Z

IJN

ANDERS DOEN

de

24 uur van Horst aan de Maas

20 en 21 mei 2016

4

5

7

8

11

15

loslaten voelt alseen vreemde combinatie

Samen dingenrealiseren is goed, voor ons, en voor kinderen en kleinkinderen

Nieuwe inzichtenWaar starten we mee, waar gaan we mee stoppen en wat blijven we doen?

Dit ga ík doenZes interviews na 24 uur anders kijken, zijn en doen

ANDE

RS K

IJKEN

ANDE

RS K

IJKEN

ANDE

RS K

IJKEN

ANDE

RS K

IJKEN

ANDE

RS K

IJKEN

ANDE

RS K

IJKEN

ANDE

RS K

IJKEN

ANDE

RS ZI

JNAN

DERS

ZIJN

7

8

11

15

..zoonder vrieving

gèn glans..

JOEP

Colofon

Dit is een uitgave van de gemeente Horst aan de Maas

TekstenRené Lamers en Robin Ouwerkerk

Fotogra� e Sanneke Fisser

Vormgeving Geert van den Munckhof

Inhoud2

2

3

4

5

6/7

8

9

10

11

12/13

14

15

16

Inhoud

Vooraf

‘I have to change to stay the same’

Dit ging goed, dit kan beter

Van wegwijsambtenaar tot praatpaal

Schrijvend inzicht onder muziek

Quotes op vrijdag

Clapping in four

Nieuwe inzichten

Vier methoden om anders te handelen

Quotes op zaterdag

Dit doen we voor met

Horst aan de Maas

Dit ga ík doen

Pagina 3 RobinVoorwoord, gebaseerd op onze (externe) ervaringen van 24 uur.

Vrijdag 20 mei 2016, 12.00 uur. De raadszaal van

Horst aan de Maas loopt langzaam vol. Onwennige

blikken. Een groot blauw, plastic vierkant op de

vloer. Stoelen in een kring. In de tas een slaapzak

en een tandenborstel in plaats van een tablet

en papier. Het is de start van een sessie die 24

uur duurt. Een sessie over de verhouding tussen

gemeenteraad, college van B en W, directieteam en

initiatiefrijke, participerende burgers.

De samenleving verandert; er komen steeds meer

initiatieven van onderop. Hoe ga je daar als gemeente

mee om? Natuurlijk kan je die vraag bespreken tijdens

een reguliere commissievergadering. Je kunt er ook

drie keer over vergaderen. Of tien keer. Maar dan

vergader je over een relatief nieuw fenomeen in een

oude en vertrouwde structuur. Door 24 uur samen te

zijn – te praten, te discussiëren, muziek te maken en

voor velen: in hetzelfde gebouw te de nacht door te

brengen – doorbreek je die structuur. Dan lukt het om

zonder politieke agenda op een andere manier naar

de samenleving te kijken en antwoorden te vinden

op die vragen. Tijdens de 24 uur ging het van anders

kijken via anders zijn naar anders doen. Zo ontdekte

je wie dezelfde handgrootte heeft. Of wie eenzelfde

soort vakantie viert. Plots blijkt dat degene die voor het

gevoel het verst afstaat van jezelf in de basis dezelfde

waarden heeft.

We zagen dat iedereen uit zijn comfortzone werd

getrokken. De afwachtende pose van sommigen

veranderde gaandeweg in een amicale houding.

Argwaan maakte plaats voor initiatief en enthousiasme.

We zagen mensen genieten van de spelelementen,

maar ook van verdieping tijdens workshops. De lol

beklijft. Elkaar kennen en elkaar vertrouwen als de

basis voor ‘anders doen’.

Dat de gemeenteraad van Horst aan de Maas het

aandurfde 24 uur lang elkaar diepgaand te leren

kennen en zo na te denken over meer ruimte voor

burgerinitiatief, maar vooral over de eigen rol in

de samenleving zegt volgens ons – verslagleggers

van de 24 uur – al veel over de goede weg die jullie

bewandelen. ‘Anders kijken’ en ‘anders zijn’ lijken gelukt.

Nu komt het erop aan anders te doen.

René Lamers en Robin Ouwerkerk

Vooraf3

4

Pagina 4 RobinWat is er gaande in de participatieve samenleving? Waarom veranderen? Inhoudelijk stuk.

Soms moet je een andere vorm kiezen; op een andere manier met mensen in gesprek. Omdat ze onorthodoxe ideeën hebben, die niet in bestaande structuren passen. Hoe doe je dat als gemeente? En vooral: als gemeenteraad, die al pakweg 150 jaar volgens vaste procedures werkt? Marije van den Berg schetst het speelveld.

“Heel veel zaken gaan goed. Vaak past de manier van werken van gemeente en gemeenteraad prima bij de wensen van de samenleving. Maar soms schuurt het. Dan acteren burgers anders dan in kaders en regels is uitgedacht en is � exibiliteit nodig. Dan is het nodig om de oude vertrouwde, lineaire manier van werken los te laten en een pad in te slaan waarvan de uitkomsten ongewis zijn.”

“Kunstenaar Willem de Kooning zei ooit ‘I have to change to stay the same’. Als de samenleving in beweging is, moet je meebewegen om relevant te blijven. Een gemeenteraadslid van 150 jaar geleden zou zich geen raad weten in de wereld van nu. Die is enorm veranderd. Maar de procedures van de gemeenteraad zou hij wel herkennen. Dat is onthutsend en tegelijk heel mooi.”

Waar de gemeenteraad zich met besluitvorming bemoeit, moet het zo democratisch mogelijk zijn, stelt Marije van den Berg. Maar er zitten veel waarden in de democratie: burgerschap, deliberatie, transparantie, e� ciëntie, proportionaliteit (streven naar de kleinst mogelijke interventie), vrijheid van meningsuiting en legitimiteit, inclusie (rekening houden met minderheidsbelang) om er maar een paar te noemen.

Tegelijkertijd botsen die waarden soms ook. Zo staan inclusie (zoveel mogelijk mensen betrekken) en e� ciëntie vaak haaks op elkaar.

Het systeem om recht te doen aan democratische waarden is politiek. Van den Berg onderscheidt 1. het statische systeem: wetten, regels

en democratische instituties.2. het dynamische systeem: � exibele

vormen. Denk aan co-creatie en samenwerking. Vormen waarbij directe inbreng mogelijk is.

3. democratisch gedrag, ons democratisch handelen.

“Blijf je hangen in het statische systeem, dan krijgen burgerinitiatieven weinig kans. In de netwerkdemocratie is een grotere behoefte aan dynamische democratische vormen, omdat de context veelvormig is en onze systemen daarop moeten kunnen blijven passen. De taak van het lokale bestuur in deze veranderende tijden, is het aanpassen van die systemen mogelijk maken én in de gaten houden. Scherp te zijn op de processen, werkwijzen en het gedrag van de overheid – en jezelf, als functionaris in die overheid. Steeds weer de ‘democratische thermometer’ in die vormen te steken, en bij te sturen als het er niet democratischer op wordt.”

“Het passend maken en houden van onze democratische systemen is een hele opgave, waarbij alle perspectieven nodig zijn: inwoners, ondernemers, mensen uit maatschappelijke organisaties, wethouders, raadsleden, ambtenaren. Een voorwaarde: het goede gesprek erover voeren. De 24 uur zelf is daarvoor een prachtig voorbeeld. Het kan. De uitdaging is om dat vaker te doen.”

Meer lezen?

15,9 uurDe Raad voor het openbaar bestuur (ROB) pleit in het advies ‘15,9 uur, de verbindende rol van het raadslid in een vitale democratie’ voor een andere rolinvulling en tijdsbesteding van het raadswerk. Het versterken van de contacten met de samenleving staat daarin centraal.http://www.rob-rfv.nl/rob/actueel/nieuwsbericht/215/Advies+15,9+uur

Raadslid in de doe-democratieBest practices van raadsleden om hun stad een stap verder te helpen met burger- en overheidsparticipatiehttp://doedemocratie.net/content/raadslid-de-doe-democratie

Loslaten in vertrouwenNog een advies van de ROB. De vitale samenleving, waarin mensen zich volop inzetten, bestaat al. Het is de overheid die moet veranderen. Loslaten is de belangrijkste trede; geef burgers alle ruimte. En reguleer alleen iets wanneer dat echt nodig is.http://www.rob-rfv.nl/rob/publicaties_rob/publicatie_rob/184/Loslaten+in+vertrouwen

Niet buiten de burger rekenenHet idee is om de samenleving (burgers én bedrijven) meer verantwoordelijkheid te geven. Dat veronderstelt een reservoir aan maatschappelijke energie. Is dat er wel? Er is het risico de participatieve samenleving te overvragen, stelt het Sociaal en Cultureel Planbureau. En hoe representatief zijn de actievelingen?http://www.scp.nl/Publicaties/Alle_publicaties/Publicaties_2016/Niet_buiten_de_burger_rekenen en alle magazines op http://www.tijdvoorsamen.nl/

‘I have to change to stay the same’4

5

Pagina 5 René Robin (René voegt samen)Dit ging goed, dit kon beter: twee (drie?) voorbeelden van burgerparticipatie in korte dialogen met deelnemers.

Dit ging goed, dit kan beterVan fouten leer je. Maar soms is het beter te kijken naar wat wél goed ging om de waarden van

successen te kennen. Die neem je mee naar verbetering.

‘Besluitvormingsprocessen � exibeler inrichten’

Bram Hendrix (fractievoorzitter Essentie)Els van der Molen (Clustermanager Ruimte)

Bram: “Vraag je mij naar een besluit dat we goed hebben genomen, dan denk ik: het afvalsysteem.”

Els: “Grappig, dat voorbeeld had ik ook.”

Bram: “De raad kwam met een heldere opdracht. De doelen waren goed geformuleerd. En ja, die besluitvorming was dit keer topdown. Soms is dit nodig. Tenslotte: ik ben ervoor gekozen om dat soort besluiten te nemen. Wij – de gemeenteraad - maken afwegingen, stellen kaders, het college voert uit.”

Els: “Dus een luisterend oor voor initiatieven, en dan zelf – als raad – afwegingen maken. Dat kan als de raad vooral over hoofdlijnen spreekt. Dan komt er meer ruimte voor initiatieven en kan je het systeem veranderen.”

Bram: “Vraag is wat je bij een initiatief als Gasthoes aan kaders kunt meegeven. We hebben daar geen regels voor.”

Els: “Het is belangrijk de verwachtingen te managen. Wat ik mij afvraag of en zo ja in welke mate ik ambtenaren moet laten meelopen met initiatieven. Ik wil dat medewerkers ondernemend zijn. Wil verantwoordelijkheid laag in de organisatie. Maar als medewerkers een eerste keer meedenken en een tweede keer terugkomen bij een initiatief, dan is het na de vierde keer: ‘de gemeente zit aan tafel, dus het gaat door... ’. Dat is een lastig verhaal.”

Bram: Voor mij is de vraag: als je medewerkers als vooruitgeschoven posten hebt bij initiatieven, moet ik ze dan kennen? Bijvoorbeeld vanuit de behoefte aan informatie. Of blijf ik alleen zaken doen met B en W?”

Els: “De scheiding is niet meer zo strak. De opgave die we met elkaar hebben, wordt steeds complexer. We zullen besluitvormingsprocessen � exibeler moeten inrichten, met respect voor ieders rol.”

‘Spiegel voorhouden en contact houden’

Aniet Fonteyne (raadslid SP)Richard van der Weegen (raadslid PvdA)

Aniet: “Een goed raadsbesluit vind ik de motie voor statushouders. Doordat alle partijen hem indienden, gaven we gezamenlijkheid aan. Stel je voor als één partij niet had meegedaan… Dit is iets wat je niet aan de samenleving kunt overlaten, want je moet dat goed regelen en registreren. De motie heeft ook iets persoonlijk: mensen meldden zich aan als vrijwilliger.”

Richard: “Ik ben trots op de randvoorwaarden die we hebben bereikt in LOG Witveld, waar het Nieuw Gemengd Bedrijf komt. Hadden we hard ‘tegen’ geroepen, terwijl er een raadsmeerderheid was, dan hadden we geen beeldkwaliteitsplan en geen verkeerscirculatieplan bereikt.”

Aniet: “Dan heb je het maximale eruit gehaald. Ik zou willen dat alle kernen een Huis van de Wijk krijgen, waarin een school samenwerkt met ouderen, en waar mensen met een achterstand kunnen werken.”

Richard: “Mijn droom is dat we weten hoe je burgerinitiatieven organiseert. Op zich bestaat in onze gemeente de participatie-samenleving al langer, maar wanneer stap je op een rijdende trein, zonder het initiatief te verstoren?”

Aniet: “Zoals met het Gasthoês: moet je ingrijpen als ze zich niet aan de kaders houden?”

Richard: “Misschien moet je in het begin zeggen: ‘Droom vooral.’ Maar op een gegeven moment moet je toch afwegen.”

Aniet: “Of met het zwembad: moet je als raad zelf ook niet weten wat je wilt?”

Richard: “Maar de verenigingen weten veel beter wat de behoeften zijn. Stap je echter aan het eind van de rit op de trein, dan loop je het gevaar dat het idee wordt afgewezen en initiatiefnemers de volgende keer geen actie meer ondernemen. Je zou ze misschien een spiegel voor kunnen houden: ‘Zijn jullie als initiatiefnemers binnen de kaders gebleven?’”

Aniet: “En als raad moet je je informatie up-to-date houden, om het initiatief te kunnen beoordelen. En de initiatiefnemers moeten het gevoel hebben dat we ze volgen. Contact houden.”

5

6

Een initiatiefnemer hoort enthousiast het gemeentehuis in Horst te verlaten,

maar beleidskaders, regels en controles dempen het enthousiasme. Waar gaat het fout

en wat kunnen raadsleden en directie daarvan leren?

Enkele cases op een rijtje.

Van wegwijsambtenaar tot praatpaal6

Kees SandersThe Village

Initiatief: muziekevenement in De Berkel

Doet: Organiseert alternatieve-

muziekevenementen voor jongeren van 18 tot

30 jaar op verrassende locaties (o.a. kasteel), als

alternatief voor de horeca in het centrum van

Horst.

Hobbel: Wilde in zwembad De Berkel een

muziekevenement organiseren maar de

gemeente verlangde eerst een businessplan,

voordat dit initiatief beoordeeld zou worden. Dat

lukte de initiatiefnemers echter niet meer vóór

het evenement.

Nodig: Enthousiasme van de gemeente.

Inzicht: “Op zich bedient The Village een

doelgroep die interessant is voor de gemeente

en die niet aan bod komt in de soos. De

gemeentelijke organisatie sluit dus niet aan bij de

vraag. Goed zou zijn om iemand

anders ook naar het idee te laten

kijken.”

Anita BroosBewoonster Hof te Berkel

Initiatief: speel- en beweegstraat in Hof te Berkel

Doet: Plaatsen van speeltoestellen door de wijk die geschikt

zijn voor jong en/of oud met ontmoeting als doel. Daarnaast

werken de toestellen preventief en revaliderend voor

ouderen.

Hobbel: Gemeente eiste een ‘zwaar contract’,

initiatiefnemers liepen telkens achter op het proces.

Enthousiasme bij initiatiefnemers stroomt weg; ze zijn tien

uur per week ermee bezig. Een stichting is nodig, wat tijd en

geld kost.

Nodig: Iemand die het proces begeleidt en enthousiasmeert.

Inzicht: “Bedoeling is dat je enthousiaster het gemeentehuis

verlaat. Nu zegt de gemeente niet ‘Hoera, er is iemand die

zich met de leefomgeving bezighoudt’, maar wordt het

enthousiasme weggenomen. Een andere grondhouding

is nodig: meer ondernemerschap en een groter

omgevingsbewustzijn. Wat zou helpen, is een vergadering

op locatie en een ambtenaar die

ons wegwijs maakt.”

7Van wegwijsambtenaar tot praatpaal

7

Stanley Der Meer en Leo BeteramsNaoberzorg Meerlo

Initiatief: seniorenwoningen in Meerlo

Doet: Als ouderen niet meer thuis kunnen komen, kunnen

ze naar een verzorgingshuis. Er zijn er twee in de buurt. Maar

door te verhuizen, verlaten ze hun vertrouwde omgeving

en verliezen ze hun sociale netwerk. Door in Meerlo tien

seniorenwoningen te bouwen, eventueel in combinatie met

starterswoningen, kunnen deze mensen in hun vertrouwde

omgeving blijven.

Hobbel: De afwachtende houding van de gemeente. Hoewel

vrijwilligers veel kunnen verzinnen en organiseren én het

verdienmodel deugt, is er meer ondersteuning nodig, zowel in

kennis als naar externe partijen toe.

Nodig: Faciliterende rol van de gemeente, meedenken over

knelpunten en eventueel garantstelling.

Inzicht: “Dit initiatief loopt van het kastje naar de muur: van

zorgkantoor naar gemeente naar externe � nancier. Dat kan niet

de bedoeling zijn. Als gemeente en bewoners samen optrekken

richting zorgkantoor, dan is er veel mogelijk. Hier moeten we

– met ambtenaren erbij – eens met de benen

op tafel over doorpraten.”

Reinier MeestersSportzone

Initiatief: realiseren van een sportzone rondom

de Kasteelse Bossen

Doet: creëert met acht sportverenigingen een

sportgebied van regionale en misschien wel

landelijke betekenis. In de samenwerking tussen

scholen, verenigingen en commerciële partijen

wordt dan de leefbaarheid van Horst vergroot

Hobbel: Gemeente die niet kan loslaten.

Nodig: Rust. Als het bij de verenigingen ligt,

dan moet de gemeente het daar ook laten

en niet vragen om tussenrapportages. En

een faciliterende rol: juridische steun bij het

oprichten van een stichting. Ten derde: een

actieve rol van raadsleden. Als ze vragen hebben,

bel direct naar de initiatiefnemers en doe dat niet

via B en W.

Inzicht: “Wat Sportzone nodig heeft, klinkt

logisch. Maar faciliteren en loslaten voelt als een

vreemde combinatie. Sportzone heeft een mooie

combinatie van ambitie en realiteitszin: ze gaan

er helemaal voor, maar ze snappen heel goed

ook dat misschien niet het

hele plan kan worden

gerealiseerd.”

8

“Als je aangehecht bent,

raak je incrowd. Ben je

eenmaal niet aangehaakt,

kom je er ook moeilijk

weer bij.”

“Hoe mooi dat ik mijn

vader naar voetbal kan

brengen, zoals vroeger de

rollen omgedraaid waren

en hij mij bracht.”

“Geniet van de dingen die

je hebt.”

“Blij dat er mensen zijn die

inwoners proberen bij de

gemeente te betrekken.”

Journaling is een vorm van

dagboekschrijven. Door je

inzichten op te schrijven,

word je je bewust van

constanten en veranderingen.

Zet je pen op papier en

begin te schrijven wat er in je

opkomt. Met muziek wordt

je rechter hersenhelft, waar

creativiteit en emoties zitten,

gestimuleerd. De ‘Hang’

-een Zwitsers percussie-

instrument- wordt bespeeld.

Een greep uit de inzichten

die tijdens die muziek zijn

opgeschreven.

”Maatschappelijke

betrokkenheid wil ik

samen met collega’s doen.”

“Samen dingen realiseren

is goed, voor ons en voor

kinderen en kleinkinderen.”

“Openstaan voor nieuwe

en andere dingen, om

tot nieuwe inzichten te

komen.”

8

”

“Hoe komen we verder?

Met de nadruk op ‘hoe’.”

“Ik ontdek dingen waarvan

ik nu nog niet weet

waarom ze belangrijk zijn.”

“De gemeenteraad is echt

een vertegenwoordiging

van de bevolking. Dat kun

je gebruiken als input.”

Schrijvend inzicht onder muziek8

9

“Soms moet je dingen op je af laten komen om vervolgens te

kijken hoe te handelen.”

Quotes op vrijdag

“Als ambtenaar zou ik graag sparren met de gemeenteraad. Die heeft heel veel antennes in de

samenleving.”

“Moeten wij als gemeenteraad nog wel kaders stellen als we toch meestal akkoord gaan met plannen die buiten die kaders vallen?”

“Is dit beleid, of is erover

nagedacht, zou Jan Schae� er

hebben gezegd.”

“We nemen geen besluiten over de dossiers die op tafel liggen, maar die dossiers zijn geen verboden gebied.”

“Als raad inspirerend zijn

naar de maatschappij; dat is

de uitdaging.”

“Burgerparticipatie kun je lastig kaders meegeven,

maar je kunt wel zeggen wat je ervan vindt, maar

dat is een nieuwe vorm van kaders zetten.”

“Alle zaken die je al hebt geregeld hebben de neiging te institutionaliseren.”

“Laten we stoppen met

‘mijnheer’ en ‘mevrouw’

zeggen tijdens raads- en

commissievergaderingen.”

“Er is iets waar jij een onderdeeltje van bent,

maar wat samen het totaal vormt.”

9

10Clapping in FourMet verschillende ritmes en klanken kunnen verschillende

groepen – gemeenteraadsleden, bestuurders, ambtenaren,

inwoners –prima tot een organisch, divers en swingend geheel

komen.

10

Joshua Samsom:

“We maken samen muziek.

Iedere groep speelt zijn eigen

deel, en toch klinkt het als één

geheel. Zie je elementen die je

mee kunt nemen in de ‘echte’

wereld?”

Roy Bouten:

“Het is hier een beetje een

dictatuur. Er is toch iemand die

zegt wat je moet doen.”

Joshua Samsom:

“Ik zie mezelf meer als iemand

die kaders stelt aan het

speelveld. Inwoners vinden

het ook � jn duidelijkheid te

hebben.”

11

• Denken in kansen

• Andere samenwerkingsvormen dan partijen

• Inwonerbelangen gelijkstellen aan belangen ondernemers

• Beter duiden en hanteren risicobenadering

• Beter gebruiken van expertise raadsleden

• Meer informeel overleg tussen raad, college en organisatie

• Minder kaders

• Open huishouding

• Dynamische teams

• Huis van de gemeenschap zijn

• Meer inspireren

• Meer vertrouwen

• Eigen partijbelang doorvoeren

• Hokjes denken

• Beleidsnota’s

• Praten over bijzaken

• Zenden

• Rigide processen

• Denken in procedures

• Lange doorlooptijden van voorstel tot besluit

• Krampachtige afstand tussen raad en organisatie

• Je beter voelen dan een ander

• Besloten vergaderingen

• Vergaderstructuur

• Van tevoren een beeld vormen en daar naartoe werken

• Dichtgetimmerde kaders

• Statisch en plechtig vergaderen

• Ieders inbreng waarderen

• Dialoog

• Gezamenlijk sparren met college

• Loslaten

• Huidige onderlinge samenwerking

• Los van politieke kleur met elkaar in gesprek

• Naar elkaar luisteren (en daarop reageren)

• Managen Verwachtingen

• Koesteren burgerkracht

• Elkaar respecteren (binnen en buiten de raadzaal)

• Kritische houding

Starten met

Stoppenmet

Doorgaan met

Nieuwe inzichtenTo stay the same, you need to change, zei kunstenaar Willem de Kooning. Wil je als gemeenteraad en

gemeente een rol blijven vervullen in een veranderende samenleving, dan zal je sommige dingen anders

moeten doen. Met welke actie/houding/gemoedstoestand moeten we starten, stoppen of doorgaan?

11

12

Vier methoden om anders te handelenHoe handel je anders dan je gewoon bent? Hoe omzeil je de systemen vol geijkte

communicatiestromen? Vier werkvormen om patronen te doorbreken.

Vind uit hoe een spel lekker

loopt, door eerst te ervaren

hoe regels van buitenaf jouw

spel beïnvloeden. Deelnemers

bepalen zelf het spel en de

regels.

Twee spelers beoordelen

het spel vanaf de zijkant

en treden waar nodig op.

Wanneer een speler een

regel wil invoeren, moet hij

naar een toegewezen plek.

Op een andere plek geef je

aan wanneer iemand een

regel overtreedt.

Het spel begint. Iemand

gooit een bal over. Een ander

grijpt mis. Een speler gaat

naar de plek en bepaalt

een regel: “Wie de bal laat

vallen, bepaalt een regel.”

Vervolgens moet de bal

door een hoepel worden

overgegooid. Regel na regel

stapelt zich op. Het spel

wordt onmogelijk.

“Ik heb er geen gevoel

meer bij. De regels maken

het spel kapot. Er zijn ook

onuitgesproken regels: we

gooien over.”

Wanneer de spelers voortaan

regels in overleg bepalen en

de twee aan de zijkant meer

helpen en coachen in plaats

van oordelen en corrigeren,

loopt het spel lekkerder en

hebben de spelers er weer

plezier in.

Met de familieopstelling leg je

onbewuste patronen binnen

een gezin vanuit het verleden

bloot. Maar je kunt dit ook in

organisaties gebruiken, of in

een casus als de Sportzone.

In de familieopstelling

� ankeren B en W / ambtelijke

apparaat het Dendron

College en de ondernemers

in het gebied de kopgroep.

Naast B en W staan de

sportverenigingen, verderop

de omliggende dorpen.

Buiten het ‘speelveld’

op afstand staat de

gemeenteraad die over het

budget en het zwembad

beslist.

Kiezen de partijen hun

gewenste positie, dan

naderen verenigingen,

Dendron College,

ondernemers en de

omliggende dorpen de

kopgroep en omarmen ze

het initiatief: “We willen meer

betrokken worden.”

De raad omarmt het ook,

maar voorzichtig: “We

moeten rekening houden

met andere initiatieven die

ook budget vragen.”

College/ambtenarij willen

ook het initiatief omarmen,

maar op gepaste afstand.

“We moeten overzicht

houden.”

SpelSpel zonder regels

OpstellingHet project Sportzone in therapie

12

13

Vier methoden om anders te handelenZet je oordeel aan de kant

en ontdek onderliggende

behoeften. Door middel van

doorvragen. Daarmee krijg

je veel meer informatie. En is

de vragende ook veel beter

geholpen.

“Informatie binnenhalen hoort

bij mijn rol als raadslid. Stel

dat je bij burgerinitiatieven

een fase inbouwt dat je

onafhankelijk kunt denken

en meepraten. Maar hoe

blijf ik dan trouw aan de

uitgangspunten van mijn

partij?”

Eén van de raadsleden

brengt dit dilemma in

tijdens de intervisie. Andere

deelnemers interpreteren

de vraag en herformuleren

hem. ‘Hoe creëer ik een

politiek neutrale fase van

informatievoorziening? Hoe

kan ik trouw blijven aan de

uitgangspunten van de partij

bespreekbaar maken binnen

de eigen fractie? Hoe blijf ik

vanaf minuut één volledig

op de hoogte van een

burgerinitiatief om uiteindelijk

een beter besluit te nemen?

De vragen verleidden het

raadslid zijn eigen vraag te

herformuleren: ‘Hoe kan ik

mijn functioneren zodanig

aanpassen dat ik in een

eerdere fase over voldoende

informatie beschik om mijn rol

als raadslid goed te kunnen

vervullen.‘

Zoek een beleidsterrein waarop

veel initiatieven vanuit de

samenleving komen. En

bedenk dan wat je wilt weten

van die initiatieven. Tijdens een

vragenstorm is er geen goed of

fout.

Rond het

accommodatiebeleid in

Horst aan de Maas worden

binnen een half uur 82 vragen

geformuleerd, te stellen aan

B en W en de initiatiefnemers.

Daarna bepaal je samen

welke vragen echt belangrijk

zijn. De belangrijkste vragen

die eruit komen:

• Wat is het startpunt: het

huidige beleid of een

nullijn?

• Durven we heilige huisjes

omver te duwen?

• Hoe wegen we de

belangen tegen elkaar af?

• Wat is ‘onze’ rol als

gemeenteraad?

• Hoe zien anderen ‘onze’

rol?

• Durven we het aan om

dorpsraden een zak geld

te geven en te zeggen:

hier mag je het mee

doen?

IntervisieDe vraag achter de vraag

VragenstormHet zusje van de brainstorm

13

14

“We moeten verwachtingen aftasten om teleurstellingen

aan het einde van de rit te voorkomen. Het is belangrijk elkaar te blijven informeren.”

Quotes op zaterdag

“Misschien moeten we wat vaker sessies

organiseren met de benen op tafel. Gewoon elkaar

informeren en van gedachten wisselen zonder

politieke agenda.”

“De gemeenschap moet aan de slag: zelf komen met

initiatieven en ideeën.”

“Wij vinden het mooi dat de gemeenteraad nieuwsgierig is naar ons initiatief, maar je

moet wel even op je beurt wachten.”

“Je ziet de zin als je de onzin

wegstreept.”

“Loslaten en vertrouwen hebben dat het

goed komt; dat voelt toch onwennig.”

“Het zou goed zijn om als gemeenteraad met inwoners te praten zonder dat het college erbij zit.”

“Als ik van tevoren de kaders zou

weten, heb ik net zoveel plezier als

wanneer ik de kaders niet ken.”

“We hebben 16

miljoen bondscoaches

in dit land. We hebben

ook 16 miljoen

verkeersexperts.”

14

15Na 24 uur informatie, spel, muziek, inzichten, dialoog, gaan we

dit doen om inwoners van Horst aan de Maas te betrekken.

Op juiste moment op

burgerinitiatieven inspringen

Meer harmonieuze

samenleving realiseren

Samen ‘dingen’

realiseren en gelukkig worden

Voorbeeldgedrag tonen

Minimaal drie alternatieve

vergaderdialogen voorstellen

Gasthoês revitaliseren

Hoofdthema’s toetsen

aan het ‘hoe’, kaderstructuur voor

commitment en informeel half uurtje

vooraf aan commissievergadering

Structuren laten vieren

en met meerdere disciplines in gesprek

gaan hoe het doeltre� ender kan

Staande initiatieven

Sevenum en Grubbenvorst verzamelen

Een dialoog realiseren tussen

gemeenteraad en ambtelijke organisatie,

bijvoorbeeld in een inspiratieraad

Faciliteren van

burgerinitiatieven

Verwachtingen managen en op

gezette tijden communiceren

Meer informeel informeren,

meer samenwerken, minder kaders, meer

stippen aan de horizon

Voorstellen toetsen

door veel te delen

Initiatief ‘Gezondste Regio 2025’

ondersteunen door te luisteren en te

stimuleren

Door alle fracties heen op

hetzelfde informatieniveau zitten door

met alle fractievertegenwoordigers naar

dorpsraden, burgers en verenigingen te

gaan; daarna kun je zelf je afwegingen

maken, maar is er minder ruis op de lijn

Dit doen we voor met Horst aan de Maas

Energie en inzet hoog laag

15

16Dit ga ík doen

Best leuk, 24 uur lang elkaar beter leren kennen en bijgepraat worden over overheidsparticipatie en

burgerinitiatieven. Veel nieuwe inzichten en plannetjes, maar het gaat uiteindelijk om het resultaat.

Dus is de vraag: wat ga jij doen?

“Ik vind het goed om met elkaar in gesprek te zijn,

vooral op andere manieren dan in de structuren die we

als raad gewend zijn. Ik denk dat het goed is naar buiten

te gaan en andere vormen te zoeken, waardoor je elkaar beter leert kennen en leert

waarom mensen keuzes maken zoals ze die maken. Ik ga meer vooraf mensen

opzoeken en bespreken waarom ze dingen willen

zoals ze willen.”

‘Vooraf mensen opzoeken’

Loes Wijnhoven, CDA

“We zijn gewend in hokjes te denken. We mogen wat meer out of the box denken. Ik denk dat het allemaal wat informeler kan. Gewoon voorafgaand aan een vergadering een uurtje bij elkaar komen. Een informeel gesprek kan tot nieuwe inzichten leiden en hoeft niet te betekenen dat je allemaal op één lijn zit.”

‘Out of the box denken’

Jim Weijs, D66

“Uiteindelijk willen mensen hetzelfde, maar

kiezen ze een andere manier om er naartoe

te gaan. Ik wil naar buiten gaan om met

de burgerinitiatieven in gesprek te gaan en

te kijken wat we als gemeente kunnen doen,

zodat we er samen een succes van kunnen

maken.”

‘Met burgerinitiatieven

in gesprek ‘Bart Cox, SP

“We zullen nog wat vaker spreekwoordelijk met de benen op tafel een probleem van alle kanten moeten bekijken en informatie inwinnen. Dan zullen we zien dat we niet te ver van elkaar af zitten en dat we kunnen afkoersen op de beste oplossing voor iedereen.”‘Vaker met benen

op tafel’Janny Hermans, Essentie

“Mijn ambtenaren zijn afgelopen weken knap met deze sessie bezig geweest en hebben dat ook erg leuk gevonden. Dat geeft aan dat een andere manier van denken en doen al in onze organisatie is. Ik ben blij te zien welk e� ect dit organiseren heeft op de ambtenaren en dat het ondernemende waar om is gevraagd, ook vanuit de buitenwereld, begint te komen en er soms al is.”

‘Ondernemende ambtenaren’

Hans van der Noordt, gemeentesecretaris

“Ik ga ervoor zorgen dat alle participanten – inwoners, ambtenaren, collegeleden of raadsleden - op hun talenten beoordeeld worden en ingezet worden. We gaan veel meer denken vanuit inhoud en vanuit nieuwe werkvormen ergens naartoe werken. Nu handelen we nog te vaak alsof structuur het doel is in plaats van het middel.”

‘Nieuwe werkvormen’Roy Bouten, PvdA