1

magaZIENspannend 2015

Weer naar buiten

Oogcontact

Rijzende sterren

Ik ben een plaatje

magaZIEN • 2

in dit magaZIEN

Spannend

Wij stellen de informatie in het MagaZIEN met zorg samen. Wij streven ernaar dat onze informatie

actueel, nauwkeurig, juist en dus betrouwbaar is. Toch kunnen fouten of onvolkomenheden niet worden

uitgesloten. Lunet zorg kan daarvoor niet aansprakelijk worden gesteld. Laat het ons weten als u fouten

ontdekt of als u suggesties heeft ter verbetering.

Als er in je leven niets verandert, blijft alles hetzelfde. Er zijn

mensen die dat fijn vinden. Of nodig hebben. Lekker rustig en je

weet elke dag wat er komen gaat. Er zijn ook mensen die dat maar

niks vinden. Die zoeken juist veranderingen op. Over die mensen gaat het

in deze MagaZIEN Spannend.

Om maar meteen met iets heel spannends te beginnen: praten met je

ogen. Dat doet Mijke. Mijke kan niet praten. Ze praat door te kijken naar

een computer. En die computer vertaalt wat ze met haar ogen aanwijst.

Voor Mijke is dit een hele grote verandering. Zij kan voortaan duidelijk

maken wat ze zelf wil. Ze vindt het heel spannend, maar toch wil ze het

graag.

Als je wel kan praten, is alles een stuk gemakkelijker. Maar dan nog is

een goed gesprek voeren best wel moeilijk. Gelukkig kun je dat oefenen.

Bijvoorbeeld bij het Moreel beraad. Daar leer je omgaan met moeilijke

vraagstukken. Lees maar op bladzijde 24. En er zijn nieuwe raden.

Die praten met elkaar over allerlei zaken die belangrijk zijn. Zij praten

niet voor zichzelf, maar voor de cliënten van Lunet zorg. Dat heet hun

achterban. Toch wel spannend om niet alleen voor jezelf te spreken,

maar voor een grote groep die verwacht dat jij dat goed doet.

En dan Wendy. Ze staat op de voorpagina, maar eigenlijk wil ze zelf niet

op de voorgrond staan. Ze maakt foto’s in verlaten oude panden en dat

mag soms niet. Dat doet ze stiekem. En dat is dan ook weer spannend.

In deze MagaZIEN lees je verder ook over de Engelse les en over Ilona

die skiles geeft aan kinderen. Over de kunstenaars van De Drie-ster die

verhuisd zijn naar Henrica, taarten bakken bij De Hofnar of koken met

een echte chefkok. Allemaal mensen die aan iets beginnen, zonder echt

te weten hoe het afloopt. En dat is ook weer spannend.

Prima. Ga nu maar lezen, als je het aandurft.

OVER magaZIEN MagaZIEN is een tijdschrift voor mensen met een beperking en hun directe sociale netwerk (familie en vrijwilligers). MagaZIEN wordt vier keer per jaar gratis verstuurd.

Wanneer ouders of verwanten - die niet eerste contactpersoon zijn - het blad willen ontvangen, dan kunt u dit kenbaar maken aan de redactie van MagaZIEN door te mailen naar magazien@lunetzorg.nl.

Wilt u het MagaZIEN niet meer ontvangen? Mail dan naam en adresgegevens aan magazien@lunetzorg.nl o.v.v. afmelden MagaZIEN.

MagaZIENPostbus 270 5600 AG Eindhoven088 551 5000magazien@lunetzorg.nlwww.lunetzorg.nl

Redactie MagaZIENPaul JanssenFloor van der PuttenDiana VerdoesLisette Weekers

VormgevingWapenfeit, Eindhoven

FotografieNick Bookelaar (040fotografie)Paul Janssen

DrukwerkWeemen, Gemert

CoverWendy Nooijen, fotograaf Forgotten Secrets

3

Afscheid van ‘De Drie-ster’

Een goed recept

Meepraten in nieuwe stijl

Schommelen en bolderen

Leren skiën bij Ilona

Op Engelse les

Clusterraden

Joehoe, ik ben weer terug

Koken zoals bij ons moeder

Stoere meid met stoere hobby

Praat geeft raad

4

10

22

6

12

18

24

8

14

20

26

in dit magaZIEN

Arnoud gaat voor ‘eigen kracht’ 16

magaZIEN • 4

’SMiddags gaat een aantal

mensen koffiedrinken bij het

Wasven en een andere groep

wordt verwend, geknipt en opgemaakt

bij het Summa College. Dit laatste als

voorbereiding op de feestavond: een

heerlijk Chinees buffet, dan een receptie

voor genodigden en als klap op de

vuurpijl: het sterrenbal met DJ Michel.

Tijdens het koffiedrinken krijgt

iedereen een prachtig fotoboek met

hierin vijftien jaar herinneringen aan

attelier ‘De Drie-ster’. Mooie momenten,

formidabele kunstwerken en als

allerbelangrijkste: veel foto’s van de

sterren van ‘De Drie-ster’ en alles

wat ze gedaan hebben. Een prachtige

groep, verknocht aan elkaar. De sfeer

is feestelijk, maar soms ook verdrietig.

Want ze weten dat hun groep van

zestien wordt opgesplitst.

Vijftien jaar ‘De Drie-ster’Sinds 1 maart 2000 heeft ‘De Drie-ster’

aan de Schootsestraat in Eindhoven

gezeten. Begeleiding en cliënten kwamen

toen van dagbestedingscentrum ‘Henrica’.

Met het idee om een échte werkplek te

realiseren, die behalve kleinschalig ook

een open, gastvrij karakter zou krijgen

Afscheid vanEen heldere winterdag, deze dag waarop cliënten en begeleiders afscheid nemen van hun vertrouwde stekkie aan de Schootsestraat, mét een echt feestprogramma dat de hele dag duurt. Koffie en thee met een reuzetaart met daarop een foto van iedereen. Zumba-les gegeven door de docent van Chayenne, waar door bijna iedereen met overgave wordt meegedanst.

met bovendien nog een

winkel waar de kunstwerken

verkocht werden. En in

deze opzet zijn ze meer dan

geslaagd, met complimenten

aan team en kunstenaars.

Frank en Harrie zijn allebei

positief over de verhuizing.

Marie-Thérèse werkt al één

dag in de week bij ‘Henrica’

achter de receptie en gaat

na de verhuizing werken

bij de keramiekgroep en de

creatiefgroep. Vol trots showt

ze in de winkel haar eigen

kunstwerkjes en die van haar

collega’s. Onder andere ook

de visjesvoorwerpen van

Perry Haacke, haar vriend,

die helaas afgelopen jaar

overleden is.

Veerle verhuistVeerle is een van de jonge dames van

‘De Drie-ster’ die na de verhuizing in de

LVG-jongeren groep komt met ongeveer

tien personen. Zij ziet zowel voor- als

nadelen aan deze nieuwe groep.

Positief vindt ze het om met leeftijds-

genoten in een groep te gaan werken,

zonder de ouderen tot last te zijn.

Jammer vindt ze het dat ze de oudere

mensen uit haar team, met wie ze het

goed kan vinden, veel minder zal gaan

5

‘De Drie-ster’Ik verhuis

zelfs twee keer. Veerle van der Vrande

zien. Veerle heeft het sowieso erg druk,

want behalve dat ‘De Drie-ster’ gaat

verhuizen, verhuist ze eind januari

ook van het Trainingshuis Acht naar de

nieuwbouw in Strijp. Daar krijgt ze een

spiksplinternieuw eigen appartementje,

waar ze zich erg op verheugt.

Alle mensen geven aan hun begeleiders

te zullen gaan missen, de verhuizing

spannend te vinden en de nieuwe

groep (ongeveer honderd

mensen, verdeeld over de

verschillende groepen) erg

groot vinden. Toch overheerst

een positief gevoel en willen

ze er met z’n allen iets van

maken.•

Leren skiën bij Ilona

VANDAAG IS HET TIJD VOOR SERVICE DIT IS ILONA, ZE WERKT ACHTER DE VERHUURBALIE

Waar ik werk is het koud. Er ligt altijd sneeuw. Maar dat is niet zo gek, want ik werk bij Montana Snowcenter. Dat is een sneeuwhal waar je kunt skiën. Vergeet dus je muts en handschoenen niet. Je skies mag je gerust vergeten. Want die kun je bij mij huren. Ik werk achter de verhuurbalie. En als ik daar klaar ben, ga ik de piste op. Daar leer ik kinderen skiën. Een skiklasje. En ik ben de juf. Juf Ilona met haar eigen skiklas. Cool hè! Ilona van Kessel, assistent skilerares bij Montana Snowcenter in Westerhoven.

SKIES, SNOWBOARDS, SCHOENEN EN SKISTOKKEN KUN JE BIJ MIJ LENEN

OP NAAR DE SNEEUWHAL

IS HET DE GOEDE MAAT?

ZIT MIJN HELM GOED?

ALS ILONA KLAAR IS BIJ DE VERHUURBALIE GAAT ZE NAAR DE PISTE

magaZIEN • 6

WEES MAAR NIET BANG, IK HELP JE

NA HET SKIËN RUIM IK DE

SPULLEN WEER NETJES OP

VANDAAG GA IK KINDEREN

LEREN SKIËN

KOM OOK EENS EEN DAGJE SKIËN!

SKIES AAN EN DAN GAAN WE!

PAS OP BIJ HET AFSTAPPEN!

ILONA HELPT DE KINDERENKIJK,

ZO MOET HET!

7

magaZIEN • 8

Koken zoals bij ons moeder“Bami met saté? Prima keuze. Maar dan maken we er wel een Tjaptjoi bij, want er moet ook groente gegeten worden. Afgesproken?” Met deze woorden en een ‘tot de volgende week’ zwaait Ruud de bewoners van de Scottstraat gedag. Maar ‘s avonds is er al weer contact. Via de mail deze keer: “Hoi Virginia. Hier is het boodschappenlijstje voor volgende week en ik heb ook opgeschreven wat je alvast zelf aan het eten kunt doen. Ik zie je woensdagmiddag wel weer om drie uur.”

Virginia Salaroe werkt

doordeweeks bij ‘De Biezenrijt’

in Valkenswaard. Behalve op de

woensdagmiddag. Want dan wordt er

gekookt in haar huis aan de Scottstraat.

Mosselen, Chinees of een Hollandse

pot? Virginia draait er haar hand niet

voor om. Ze vindt koken leuk. Ze hielp

haar moeder ook al altijd in de keuken

toen ze nog thuis woonde. En die kon

heerlijk kokkerellen. Surinaams.

Op woensdagmiddag komt ook altijd

Ruud van Haren. Ruud is chefkok

geweest in het Novotel Rotterdam.

Hij heeft ook de scepter gezwaaid

- of is het pollepel - in het restaurant

van de Kempervennen. De keuken kent

voor Ruud dus maar weinig geheimen.

De boodschappen zijn al gedaan.

Dus ze kan meteen aan de slag met

Ruud. Samen gaan ze koken. “Snij jij

alvast wortels en paprika’s, dan ga ik

het satévlees kruiden.”

Met passie“De bewoners en hun ouder(s) van de

Scottstraat hadden een wens”, vertelt

begeleidster José Heesterbeek. “En dat

was vaker vers eten. Maar het team

van de Scottstraat is klein. Er werken

maar zes begeleiders. Veel tijd om een

middagje te kokkerellen is er dan niet

bij. Gelukkig heeft de Scottstraat veel

trouwe vrijwilligers. Achttien om precies

te zijn. Maar daar zat geen kok bij.

Ruud is vlug gevonden en koken is zijn

passie. Een match was snel gemaakt.”

Net als vroeger“Eten kan nog zo goed zijn uit een

pakje”, zegt Ruud, “maar beleving is ook

belangrijk.” De keuken van de Scottstraat

is weer één middag in de week hét

middelpunt van het huis. Niet alleen

Virginia, maar ook haar huisgenoten

helpen mee. “Zoals pas toen we friet

aten,” zegt ze, “zeven kilo aardappelen

schillen en snijden, da’s een

klus waar je veel handen

voor nodig hebt. En wie niet

schilt of snijdt, zet koffie

en thee of dekt de tafel.

Gezellig.” Als je kookt, moet

er natuurlijk ook gegeten

worden. Rond de klok van

zes schuift iedereen aan tafel.

Ook Ruud en de begeleiding

eten mee. “Dat was óók

een wens van ons”, besluit

Virginia. “De begeleiders

hoeven deze dag niet hun

eigen prakkie op te warmen,

maar schuiven gezellig

aan. Samen eten en goede

tafelgesprekken. Net als thuis

bij mijn moeder.”•

99

SAMENWERKEN AAN EEN GOED LEVENAls iets je zelf niet lukt, dan kun je

hulp vragen aan mensen om je heen.

Een vriend, familielid of bekende, zij

helpen je graag. Op een woning of een

dagbestedingslocatie kan extra hulp

nodig zijn, bijvoorbeeld om een leuke

activiteit te organiseren. De hulp van

familieleden of vrijwilligers is daarbij

zeer welkom.

Die hulp van familie en vrijwilligers wordt

steeds belangrijker in de zorg. Ze vormen

samen met de cliëntbegeleiders een

team. Maar waar vind je nou nieuwe

vrijwilligers? Je kunt natuurlijk een

advertentie plaatsen in de krant. Wat vaak

beter werkt is om in je sociale netwerk te

zoeken. Bijvoorbeeld door familieleden,

medewerkers of vrijwilligers te vragen

of zij nog iemand kennen die zou willen

helpen. En als je nieuwe vrijwilligers

hebt gevonden, hoe zorg je dan dat ze

zich thuis voelen, zodat ze ook graag

vrijwilliger blijven? Vrijwilligers zijn

namelijk niet op bezoek, maar werken als

volwaardig lid van het team mee. Het is

belangrijk dat ze dit ook zo voelen. Verder

maken we afspraken, bijvoorbeeld welke

activiteiten de vrijwilliger gaat doen

en hoe vaak hij of zij komt. Zo weten

we van elkaar op welke hulp gerekend

kan worden. Jezelf thuis voelen en fijn

samenwerken, daar gaat het om.

Teams zijn mede verantwoordelijk

voor het vinden en behouden van

vrijwilligers, maar hoeven dit niet alleen

te doen. Lunet zorg vindt de hulp van

vrijwilligers erg belangrijk en gaat dit

jaar hard aan de slag om teams hierbij

te ondersteunen. Bijvoorbeeld door de

inzet van teamcoaches en de coördinator

informele zorg.

De hulp van familie en

vrijwilligers wordt steeds belangrijker in de zorg. Ze vormen

samen met de cliëntbegeleiders

een team. Carlo Raaijmakers,

coördinator informele zorg

Een middagje koken geeft een goed gevoel. Onbetaalbaar.

Ruud van Haren, vrijwilliger Scottstraat, Valkenswaard

José, Virginia en Ruud

Een goed recept“Ja, wat gaat er allemaal in? Uhhh, appels

natuurlijk. En rozijnen, kaneel en suiker.

En deeg niet te vergeten. En een beetje

kwellie. Kwellie? Ja, dat is ons geheim;

kwellie. En dat verklappen we niet,

want dat maakt dat onze appeltaarten

uniek lekker zijn.”

magaZIEN • 10

Jorg van BuulRick Sallaarts

Inez Leuverink Inge Schellens

Yvonne Segers Letha Rijksen

Maaike van de Pas Meike van Gerven

Ineke Muller en John van de Beek

De taartenbakkers van bakgroep

‘Het TaartPunt’ kunnen behalve

heel goed bakken ook goed

geheimen bewaren. Want hoe lang

je ook er om vraagt, ze vertellen niet

precies waar van hun taarten worden

gemaakt. Maar voor de rest willen ze

best al hun geheimen verklappen;

zoals het geheim achter het succes

van de bakgroep.

Een fijn teamBegin dit jaar zijn ze begonnen in

de keuken van Theater De Hofnar in

Valkenswaard. Vier ochtenden in de

week. De meeste bakkers komen van

dagbestedingscentrum De Biezenrijt

in Valkenswaard en een paar van Het

Areven in Eersel. En ze staan er niet

alleen voor. Ze worden bijgestaan

door vier vrijwilligers en door John

van de Beek. John is begeleider,

maar hij is ook banketbakker. En dat is

wel zo gemakkelijk, want taarten bakken

is zijn ding.

Complimentjes krijgen is leukDe Hofnar is blij met de komst van de

taartenbakkers. Behalve appeltaarten

worden er ook monchoutaarten,

notentaarten, kwarktaarten en cakes

gebakken. En die worden weer verkocht

in het restaurant van het theater.

Lekker zo’n appeltaartpunt bij de koffie.

“En dat maakt het ook zo leuk”, vertellen

de taartenbakkers. “Wat we bakken,

wordt meteen door gasten van het theater

opgegeten. Verser kan niet. En ze vinden

het heerlijk. Sommige gasten steken

hun duim omhoog naar ons of ze komen

vertellen dat ze genoten hebben van het

lekkere gebak. En och, daar groei je best

van. Daar doe je het voor.”

GroeienBehalve taarten bakken

voor De Hofnar, levert

de bakgroep ook aan

galerie ‘De kunstkeuken’ in

Valkenswaard. En de bakkers

zouden nog wel veel meer

willen. Zoals worstenbroodjes

bakken, gevulde koeken of

iets met chocola. “Of een

eigen winkeltje, dat lijkt ons

ook wel wat.” Misschien wel

leuke eetbare attenties maken

voor de artiesten die in het

theater optreden. Plannen

genoeg, maar voorlopig doen

onze taartenbakkers waar ze

goed in zijn en dat is taarten

bakken. Met kwellie. “En wat

dat is, vertellen we niet.

Kom ’t maar proeven.”•

Rozijnen, appels, suiker, kaneel en heel

veel liefde! Maaike van de Pas

11

magaZIEN • 12

Op Engelse lesGood evening. Welcome. Take a seat.

Zo word je verwelkomd bij de Engelse

les in het leercentrum op woonpark

Eckartdal. Would you like some coffee

or tea? Uhhh, doe maar koffie. Please.

De cursus ‘Eenvoudig Engels’

bestaat uit tien lessen van

anderhalf uur. Het thema van de

Engelse les is ‘reizen’. Les 1: Met de boot

naar Engeland. Les 2: In de trein naar

Londen. En vandaag is les zeven aan de

beurt: Een rondreis door Ierland.

“We landen op het vliegveld in Belfast”,

zegt juf Mieke in het Engels. “Bel wie?”,

zegt één van de cursisten. “Belfast,

de hoofdstad van Ierland.” “Oh, die.”

Yes!De vier cursisten spreken al goed

Engels. Zoals Kevin: “Hello, I am

Kevin from Duizel en I come from

Indonesia (vertaling: Hallo,

ik ben Kevin uit Duizel en ik

kom uit Indonesië). En ook

Jeroen vindt Engels geen

moeilijke taal. “Ik speel

veel computergames en ik

kijk graag naar Discovery

Channel. Dan leer je Engels

terwijl je leuke dingen doet.”

De moeder van Julian was

vroeger lerares Engels.

“Thuis werd veel Engels

gesproken en als kind pik je

dat snel op. Maar je moet

het wel bijhouden. Daarom

ga ik naar de cursus,” zegt

Julian (dat spreek je uit op

z’n Engels: Djzoelie-un).

Michelle sprak geen woord

Engels. “Ja, yes en no, maar

daar hield het mee op”, zegt

ze. “Maar in april ga ik met

mijn moeder op vakantie naar

Turkije en dan wil ik wel wat

kunnen vragen in het Engels.”

Eerst vragen we wat je wilt leren. Dan pas maken we de

cursusmap. Echt op maat dus.

Anneke Pullens, begeleider

Scholing en Vorming,

Leercentrum Lunet zorg

Engelse les? Why not?Sinds enkele jaren biedt

het Leercentrum de cursus

‘Eenvoudig Engels’ aan.

Naar deze cursus is steeds

meer vraag, want cliënten

gaan steeds vaker naar het

buitenland op vakantie of op

bezoek bij familie. Het is ook heel

handig op internet, waar je veel

Engelse woorden tegenkomt

en in de (kunstatelier)winkels

van Lunet zorg, die steeds

vaker bezocht worden door

buitenlandse klanten. And last

but not least: Engelse les is ook

leuk. Samen met anderen praten

in een andere taal. Moet je eens

proberen!

De cursus ‘Eenvoudig Engels’

bestaat uit tien lessen. De cursus

kost € 125,-. De cursusmap en

koffie of thee zijn bij het lesgeld

inbegrepen.

Op www.lunetzorg.nl staat meer

informatie over het cursusaanbod

van Leercentrum Lunet zorg.

Not with a mouth full of teethElke tiendelige cursus Engels is anders.

Aan de deelnemers wordt van tevoren

gevraagd wat ze graag willen leren.

Zoals Jeroen. Hij wilde leren chatten

in het Engels en vindt songteksten

van de Beatles erg leuk. Of Michelle,

die op vakantie in het buitenland niet

met haar mond vol tanden wil staan.

Pas als iedereen heeft verteld wat hij

of zij wil leren, wordt er een cursusboek

gemaakt. “En dat is fijn,” zegt Julian,

‘want dan leer je Engels dat ik meteen

kan gebruiken.”•

Wil je graag een cliëntvertrouwenspersoon spreken?M. Langermans Tel: 06 101 22 443 E-mail: vertrouwenspersoonclienten@lunetzorg.nl

R. van Elswijk Tel: 06 429 97 012 E-mail: vertrouwenspersoonclienten@lunetzorg.nl

M. Ubbink Tel: 06 194 62 352 E-mail: m.ubbink@hetlsr.nl

DoenWoonpark De Donksbergen

6 april 14.00 - 16.00 uur

Paas-inn met de

Grensmuzikanten

19 april10.00 - 16.00 uur

Kinderboerderijdag

De Donkse hoef

3 mei14.00 - 16.00 uur

Motorevenement ‘Rondje

rondweg’

25 juni10.00 - 14.00 uur

Wielerevenement

WoonparkEckartdal

3 mei15.00 uur

Optreden van zanger-

accordeonist Paul Papillon

9 mei13.30 uur

Musical Kapsones

Feestweek4 juni19.00 - 21.00 uur

Artiestenavond met de

Freetimers, DJ Cor en als klapper

een optreden van Dries Roelvink

5 juni16.30 - 19.00 uur

Barbecue

6 juni10.00 - 17.00 uur

Tuinfeest Magisch

7 juni14.30 - 17.00 uur

Optreden van goochelaar

Marc Woods met live muziek van

muzikaal duo Golden Oldies

Festivals13 meiConcertiFetti

30 en 31 meiFunpop

Ook in de agenda?Wordt er bij jou in de buurt een leuke

activiteit georganiseerd en je denkt,

dat is wel iets voor de lezers van

MagaZIEN? Laat het de redactie even

weten via magazien@lunetzorg.nl

Vragen over vrijetijdsbesteding?Eindhoven: 088 551 92 27

vrijetijd.eindhoven@lunetzorg.nl

De Kempen: 088 551 81 51

vrijetijd.dekempen@lunetzorg.nl

13

Stoere meid met een stoere hobby

magaZIEN • 14

“Het werd steeds enger. De lange, smalle trap naar beneden was glad en bij elke meter die mij dieper ondergronds bracht, begon het muffer te ruiken. Na 113 treden voelde ik weer vaste grond onder mijn voeten. Het was aardedonker. En beklemmend stil, op de trippelende voetjes van muizen en ratten en een bonzend hart in mijn keel na. Op de tast tussen spinnenwebben zocht ik naar de lichtschakelaar en even later verdween het aardedonker voor een zee van licht. Voor me zag ik een lange buis met daarin de rails van een oude en niet gebruikte metrolijn. Het doel was bereikt. Vlug de camera pakken en vastleggen.”

De 29-jarige Wendy Nooijen

woont nu ruim een jaar

aan de Hoogstraat in

Eindhoven. Samen met zeven

anderen. Veilig en vertrouwd.

“Ik kan hier mezelf zijn”, zegt ze.

“En dat kan alleen als ik me op

mijn gemak voel bij de mensen

om mij heen.”

Maar zo nu en dan heeft ze even

genoeg van die veiligheid, lijkt het

wel. Dan zoekt ze juist spanning

op. En soms zelfs echt het gevaar.

Dan gaat ze met haar camera op

zoek naar oude verlaten huizen,

15

leegstaande fabrieken of ziekenhuizen

waar de laatste patiënt zestig jaar

geleden de deur dicht deed. Dat heet

urban exploring: foto’s maken in oude

panden. En eenmaal in zo’n oud pand

zet ze haar fototoestel op een statief

en maakt ze foto’s. Prachtige foto’s.

Soms eng, een andere keer vreemd of

ontroerend, maar altijd een beeld met

een verhaal. Zoals een slaapkamer waar

al het behang heeft losgelaten en de

vloerbedekking vol met gaten zit.

Maar het bed is opgemaakt en over

de stoel hangt nog een broek en een

jasje. Wie zou hier gewoond hebben?

Waren het leuke mensen? Leven ze nog

of zijn ze al lang dood? En hoe zijn ze

dood gegaan? Misschien wel in dit bed.

Spannend hè.

Wel uitkijken!Zo’n hobby is ook niet zonder gevaar.

“Je moet goed uitkijken waar je loopt”,

vertelt Wendy. “Soms zitten er grote

gaten in de vloeren. Een andere keer

moet je over een hek klimmen met

scherpe punten. Of door een raam met

kapot glas. Daar heb ik ook ooit mijn

broek aan gescheurd. En zelfs ooit mijn

enkel gebroken.” Maar behalve dat

je goed moet uitkijken voor gaten en

punten, moet je ook op je hoede zijn

voor huiseigenaren of erger; de politie.

Want het is vaak verboden om in oude

panden te komen. Dus gebeurt het

meestal stiekem. Wendy: “Belangrijk

is dat je niet verdacht doet. Je loopt

dus zelfverzekerd en zonder om te

kijken naar een oud pand toe en dan

glip je snel naar binnen. In de hoop

dat niemand je heeft gezien. Dat vind

ik eigenlijk het spannendste van alles.

Eenmaal binnen ben ik de rust zelve.

Dan ben ik één met mijn camera.

Een goed team; ik en mijn camera.

Veilig en vertrouwd.”•

Fotografie tips!

Veel pleziermet fotograferen!

Houd je camera op de juiste manier vast

Zet in het donker je camera op een statief

Flits een persoon nooit in de ogen

Fotografeer nooit tegen het licht in

Urban ExploringWendy Nooijen doet aan urban

exploring. Dat is foto’s maken in

oude panden. Ze heeft al bijna

honderd panden gefotografeerd

in Nederland, België, Frankrijk,

Duitsland en Polen. Benieuwd hoe

die panden er van binnen uitzien?

Kijk maar op

www.forgotten-secrets.nl

magaZIEN • 16

ARNOUD“Mensen die mij zien, willen snel

dingen van mij overnemen. Zal ik je

even helpen? Lief bedoeld, maar ik

wil het zo graag zelf doen. En als het

even niet lukt, dan meld ik me wel.”

Ik ben heel trots dat ik iets voor

een ander kan doen. Zo ga ik

eenmaal per week voorlezen.

De cliënten en begeleiding van die

groep vinden het heel fijn dat ik dat

doe. Ze zeggen dat ik vriendelijkheid

uitstraal. Dat geeft mij kracht!

Arnoud van Hove, Kerkebogten Eersel

gaat voor ‘eigen kracht’Arnoud van Hove

woont bij de

Kerkebogten in

Eersel. Samen met een

vier andere jongemannen.

Lichamelijk zijn ze ernstig

beperkt. De rolstoelen

waar ze in zitten zijn op

maat gemaakt en voorzien

van allerlei technische

snufjes. Maar een ernstige

lichamelijke beperking wil

niet automatisch zeggen dat

17

gaat voor ‘eigen kracht’iemand helemaal hulpeloos is.

Sommige dingen gaan wat moeilijker,

duren soms wat langer, maar lukken

vaak wel. Zo ook bij Arnoud: “Op mijn

veertigste ben ik begeleid zelfstandig

gaan wonen in Limburg. Ik kon toen nog

zelfstandig in en uit mijn rolstoel komen.

Maar dat vond de begeleiding niet

verstandig. Stel dat er iets gebeurt.

Ik werd er in de watten gelegd.

Misschien wel te veel, want ik kan

nu niet meer zelf in en uit mijn

rolstoel komen. De begeleiders van

de Kerkebogten gaan anders met mij

om. Als ik iets wil zeggen ze: Regel ’t

maar, als het niet lukt helpen we je wel

vooruit. Kijk, da’s nou eigen kracht.”

‘Eigen kracht’ conferentieIn 2014 zijn er twee ‘Eigen kracht’

conferenties geweest. Dit zijn bijeen-

komsten waar mensen met een

verstandelijke beperking aan elkaar

vertellen wat ze allemaal wèl kunnen.

Arnoud was ook van de partij:

“De conferenties gingen over

hoe je je eigen leven kunt

bepalen en hoe je je eigen

kracht kunt versterken?

Ik heb daar mijn verhaal

gedaan en anderen deden

dat ook.”

Een deelnemer vertelde dat

ze na jaren weer contact

had met haar kinderen en

kleinkinderen. Daar was ze

trots op. Daar had Lunet

zorg haar goed bij geholpen.

Iemand anders liet een schort

en menulijst zien. Zij had

zelf geregeld dat ze nu een

fantastische baan heeft bij

Brownies en Downies. Maar

er werd ook gediscussieerd:

“We wachten te veel af en we

nemen zelf te weinig actie.”

Iemand anders zei hierop:

“We krijgen te weinig kansen,

we moeten beter opkomen

voor onszelf.”

“Die ‘Eigen kracht’ bijeen-

komsten maken me sterker”,

besluit Arnoud. “Ik ben nu

ook bij de clusterraad gegaan.

Daar kan ik vertellen wat

wij belangrijk vinden in ons

leven. En in zo’n clusterraad

kun je er ook voor zorgen

dat dingen veranderen.

We kunnen laten zien dat we

heel veel zelf kunnen. Dat we

een eigen kracht hebben.”•

magaZIEN • 18

Gelukkig heeft Mijke veel lieve

mensen om zich heen. Voorop

natuurlijk haar vader en moeder.

Die zagen Mijke opgroeien als een

gezonde meid. Maar na ruim een jaar

viel het praten en bewegen weg.

Na veel onderzoeken werd de zeldzame

aandoening Rett-syndroom vastgesteld.

“Ik heb er destijds een boekje over

gekocht”, vertelt moeder Marlies,

“en dat na enkele bladzijdes lezen in een

hoek gegooid en tegen mijn man gezegd:

Lex, we gaan gewoon aan de gang.”

‘Nee’ heb je, ‘ja’ kun je krijgenMarlies en Lex zijn begonnen met het

stellen van vragen aan hun dochter.

Mijke gaf je dan een tikje op je arm

Wat als je graag iets wilt zeggen, maar je kunt niet praten? Of iets aanwijzen. Of typen. Dan wordt communiceren erg lastig. Zoals bij Mijke. Een slimme meid, die zelf heel goed weet wat ze wil. Maar hoe maak je dat de mensen om je heen duidelijk?

als het antwoord ‘ja’ was en ze liet

haar hoofd zakken bij ‘nee’. En op deze

manier communiceren ze al ruim dertig

jaar met elkaar. Heel veel vragen stellen

en maar wachten op een ‘ja’. En als die

er dan eindelijk kwam, dan lachte Mijke:

“Hè, hè, ze begrijpen me.” Op deze

manier communiceren, betekent dat je

je hele leven afhankelijk bent van de

vragen die andere mensen

stellen. Of van plaatjes die ze

je laten zien waaruit je kunt

kiezen. Je hebt de regie niet

in eigen handen. Vooruit,

je kunt een keer een brul

laten horen, huilen of je

mond expres dichthouden

als iemand je eten geeft,

Ik ben heel nieuwsgierig wat er zich allemaal in haar hoofd afspeelt. Met behulp van de Tobii wordt dat een

heel groot avontuur.Marlies Krzyzanowski - Roks,

moeder van Mijke

Joehoe, ik ben weer terug

Kun je je voorstellen dat je graag een witte boterham met pindakaas wilt hebben en je kunt dat niemand duidelijk maken? Of je moet naar

de wc en anderen begrijpen dat niet. En zo met alles. Dan voel je je behoorlijk eenzaam. Dan zit je

opgesloten in je eigen lichaam; je kunt niet duidelijk maken wat je eigenlijk wilt, vindt of denkt.

Mijke Krzyzanowski

Samen kun je meerDoor verschillende partijen

(ouders, begeleiders van

Lindenpad 51, begeleiders

De Spaken, arts, logopediste,

gedragsdeskundige, de fabrikant

van Tobii en het zorgkantoor)

is multidisciplinair samengewerkt

om de kwaliteit van Mijke’s leven

te verbeteren. Dit heeft geleid

tot de aanschaf van Tobii. Dit is

extra bijzonderomdat er landelijk

nog heel weinig ervaring is

met deze alternatieve vorm van

communicatie. Er is een aanvraag

ingediend bij het zorgkantoor

(de kosten voor deze computer

zijn namelijk erg hoog) en deze is

afgelopen maand goedgekeurd.

Ze gaan nu met z’n allen een plan

van aanpak maken om Mijke

maximaal te ondersteunen en te

helpen leren communiceren met

deze computer.

19

maar daar houdt het mee op. Tot een

paar maanden geleden. Inmiddels

waren haar vader en moeder allang

niet meer de enige mensen om haar

heen; begeleiders van Lindenpad

51 op woonpark Eckartdal en

dagbestedingscentrum De Spaken,

fysiotherapeuten, logopedisten en

een gedragsdeskundige stelden zich

ook de vraag: “Hoe kunnen we anders

communiceren met Mijke? Hoe kan

ze meer regie krijgen over haar eigen

leven door zelf te zeggen wat ze wil?

In plaats van alleen maar ‘ja’ of ‘nee’

te antwoorden.”

Mijke en TobiiDe grote verandering in het leven

van Mijke kwam met de komst van

Tobii. Tobii is een computer met een

tv scherm. Op dat scherm

staan allerlei foto’s en

plaatjes. Met haar oog kan

Mijke een plaatje aanwijzen

en de computer spreekt dan

uit wat ze heeft aangewezen.

Mijke kan dus weer praten.

Weliswaar via een computer

- inmiddels Mijke’s beste

vriend - maar ze heeft zelf de

regie; zij bepaalt wat ze met

haar ogen aanwijst. Zij kiest.

Ze is er weer. En met een

big smile!•

Joehoe, ik ben weer terug

magaZIEN • 20

“Afpakken die cd”, zegt

Gultase. “Je moet maar

aan de buren denken.”

Kevin denkt ook een beetje aan Jan:

“Je moet de cd afnemen, want van

harde muziek gaan je oren kapot.”

Fred zoekt het meer in het ‘polderen’:

“Je mag niet zomaar een cd afpakken.

Kan Jan niet gewoon zijn deur dichtdoen

als hij muziek draait?” En Samentha

vindt dat Jan maar moet wachten

met harde muziek draaien tot Anne

wakker is. Claudia is nuchter: “Gewoon

afpakken, ze hebben toch al ruzie.”

Hier wordt iedereen blij vanAls je zo samen praat, komen er snel

oplossingen. “Misschien wel te snel”,

zeggen de begeleiders van dit gesprek

Maria Evers, Ad Huijbregts en Ingrid

Bullens. “In een ‘Moreel beraad’ ga je

daarom eerst kijken wat de personen

in het verhaal - in dit geval Jan en Anne -

geeft raadJan en Anne wonen samen in een huis. Jan draait

elke ochtend harde muziek. Dat vindt hij een fijne

manier om wakker te worden. Anne heeft hier last

van. Zij wil ’s morgens graag in alle rust opstaan.

Wat kun je hier aan doen? De cd-speler van Jan

afpakken? Anne oordopjes geven? Wie het weet

mag het zeggen. Wat je in ieder geval wel kunt

doen is er samen over praten. Dat kan overal en

met iedereen, maar ook in het ‘Moreel beraad’.

zelf belangrijk vinden. Als je

dat doet, krijg je meer begrip

voor de personen waar het

over gaat. Misschien is Jan

wel de hele dag chagrijnig

als hij ’s morgens geen harde

muziek hoort. Misschien

vindt Anne het sowieso heel

moeilijk om met anderen in

een huis te wonen. Als je dat

doet, kom je vaak op heel

andere oplossingen uit.”

Praat

In mijn woning

regel ik veel. En

met regelen bedoel

ik met elkaar praten

en dat leer ik hier.

Kevin

Ik weet goed uit te leggen

wat ik vind en wat ik heb

meegemaakt.

Samentha

Dit is een goede oefening

voor hoe je in een raad

met elkaar moet praten.

JuanIets oplossen

zonder rijdende

rechter. Dat

vind ik mooi.Fred

Wat is een ‘Moreel beraad’?Een ‘Moreel beraad’ is een overleg,

waarin cliënten van Lunet zorg,

medewerkers, vrijwilligers en familieleden

praten over moeilijke keuzes. Moet ik iets

wel of niet doen, wat is goed en wat is

fout? Iedereen maakt wel eens moeilijke

keuzes. Bijvoorbeeld: ‘Ga ik vanavond op

tijd naar bed omdat ik morgenvroeg moet

gaan werken of kijk ik die spannende film

op tv af’. Of... ‘Eet ik vanavond lekker friet

of eet ik vanavond gezond vlees, groenten

en aardappelen?’ Je weegt je keuzes af,

wat vind ik belangrijk.

Wat jij belangrijk vindt, wordt ook wel

een norm genoemd. Bijvoorbeeld

ik vind gezondheid heel belangrijk.

Gezondheid is dan een norm. Om

gezond te blijven is het belangrijk om

bepaalde dingen wel of niet

te doen. Bijvoorbeeld wel

sporten en groenten en fruit

eten. De dingen die je wel of

niet doet, noemen ze ook wel

eens waarden. Door samen te

praten over wat je belangrijk

vindt, kun je betere keuzes

maken. Dat is wat je in een

‘Moreel beraad’ doet!

Het ‘Moreel beraad’ is een

initiatief van de Commissie

Ethiek. Zij begeleiden ook de

gesprekken in het ‘Moreel

beraad.’

Wil je ook een keer deelnemen

aan een ‘Moreel beraad’?

commissie.ethiek@lunetzorg.nl

21

Ik heb een mening en

die wil ik graag delen.

Antwan

Mijn persoonlijk begeleider

zei dat het ‘Moreel beraad’

belangrijk voor mij is. Zo kom

ik eens tussen de anderen.Gultase

Ik doe mee voor het

onderwerp. Ik heb er

ook last van.

Claudia

En dat klopt, want anderhalf uur

later komen de deelnemers van dit

‘Moreel beraad’ tot de volgende

conclusie: Jan doet voortaan een

draadloze koptelefoon op en zijn

cd-speler wordt begrensd zodat

zijn oren niet teveel schade oplopen.

Jan blij, Anne blij. En dat geldt

ook voor de deelnemers zelf:

“We hebben er goed over nagedacht

en gesproken. Het was superleuk

en interessant. Wat doen we de

volgende keer? Misschien iets over

pesten?”•

DeCommissie Ethiek

organiseert:Minisymposium ‘Wat is goed mentorschap?’

Samen wijzerOp 3 juni van 19.30 - 21.30 uur

(19.00 uur inloop) woonpark Eckartdal,

de Herberg. Voor mentoren, familie

en verwanten.

Programma:• Wat is mentorschap?

(door Ans Verdonk, stichting

Mentorschap Zuid-Oost Brabant).

• Goede zorg en goed mentorschap

(door Frouk Weidema, VUmc

Amsterdam).

• Keuze uit deelnemen aan:

1. Workshop ‘Mentorschap

in de praktijk.’

2. Workshop ‘Balanceren

tussen beslissen en beschermen.’

3. Workshop ‘Moreel beraad t.a.v.

dilemma’s voor mentoren.’

• Afronding en informeel bijeenzijn.

Inschrijven voor 10 mei 2015Mail: commissie.ethiek@lunetzorg.nl

Post: Lunet zorg, t.a.v. A. Darmstadt,

postbus 270,

5600 AG Eindhoven.

(Graag erbij vermelden naam, adres,

telefoonnummer, voorkeur workshop

en of traplopen een bezwaar is.)

Na inschrijving ontvangen

deelnemers geen bevestiging.

Deelname is gratis.

magaZIEN • 22

Meepraten in nieuwe stijl

In januari zijn ze van start gegaan. De nieuwe medezeggenschapsraden. Er zijn raden met cliënten en raden met cliëntvertegenwoordigers. Centrale raden en clusterraden. Achttien in totaal. Samen vullen zij de medezeggenschapsstructuur in.

Carlijn Veldman, beleidsmedewerker Medezeggenschap cliënten

Cliëntenraad Cliëntvertegenwoordigersraad

V.l.n.r. achterste rij: Gerhard Schaeffer, Nino Hellings,

Davy Beerens en Peter Mennen. V.l.n.r. voorste rij:

Samantha Ottevanger, Ingrid Seinstra, Nicky Seuntiëns

en Natanja Coolen. Niet op de foto: Joost Swinkels.

V.l.n.r. achterste rij: Leo van den Sommen, Hans de Vries,

Lex Krzyzanowski, Frans Martens en Embert Berkers.

V.l.n.r. voorste rij: Bert van Bommel en Theo Groenemans.

Niet op de foto: Ton Briels en Patrick van Campfort.

Centrale raden:

23

Meepraten in nieuwe stijl

23

elkaar. Er wordt gepraat over

alle dingen die belangrijk zijn

voor cliënten. In de woning

praat je bijvoorbeeld over het

eten. In het dagbestedings-

centrum bijvoorbeeld over de

pauzetijden. Voor ambulante

cliënten wordt nagedacht

over hoe een groepsoverleg

kan worden vorm gegeven.

Van het groepsoverleg maken

we een verslag. Dat verslag

sturen we naar de cluster-

raad. De centrale raden

worden ondersteund door

Carlijn Veldman. De overige

cliëntenraden hebben een

coach, terwijl de cliënt-ver-

tegenwoordigersraden door

een secretaresse worden

ondersteund. Leden van

een raad hebben een zittings-

periode van vier jaar.•

Medezeggenschap is zo oud als

Lunet zorg zelf. In allerlei

vormen en op allerlei niveaus

konden cliënten en cliëntvertegen-

woordigers al meepraten en invloed

uitoefenen op beslissingen. Niks nieuws

dus. Maar op 1 januari 2014 is de

organisatiestructuur van Lunet zorg

veranderd. En daarom is ook de mede-

zeggenschapsstructuur veranderd.

We hebben voortaan clusters met in ieder

cluster een eigen manager. Elk cluster

heeft een clusterraad. Deze raden praten

met de manager. De centrale raden

praten met de Raad van Bestuur.

Centrale raadAls je lid bent van een centrale raad,

praat je over zaken die voor alle cliënten

van Lunet zorg belangrijk zijn. Dat

noemen we beleidszaken. Bijvoorbeeld

over toekomstplannen en de klachten-

regeling. De centrale raden geven advies

over die beleidszaken aan de bestuurder.

ClusterraadEen lid van de clusterraad praat mee

over zaken die belangrijk zijn voor alle

cliënten in het cluster. Bijvoorbeeld

over veranderingen rondom wonen

en werk. De clustermanager praat over

plannen voor het cluster. De clusterraad

geeft advies over deze plannen.

GroepsoverlegAls je niet in een raad zit, kun je toch

meepraten. In de woning en in het dag-

bestedingcentrum start - of is inmiddels

gestart - een groepsoverleg. In dit over-

leg praten de cliënten en het team met

magaZIEN • 24

Clusterraden:

Cliënten Gedrag/Somatiek

V.l.n.r. Veronique Driessen, Hadi Abdilaahi, Franka van der Linden,

Joke Dijksman en Arnoud van Hove.

V.l.n.r. bovenste rij: Wil den Hartog, Lex Krzyzanowski,

Wim Verhulst en Jos van den Akker. V.l.n.r. onderste rij:

Ton Gielissen, Lia Kuijpers-Kuijten en Marianne Bierens.

Niet op de foto: Ton Briels en Wim Bakermans.

Cliëntvertegenwoordigers Senioren/Gedrag/Somatiek

V.l.n.r. Marcel van Delft, Mireille Quaadvliet,

Willem van Veldhoven, Rene Claas, Kim Bronsaer,

Martien de Kort, Dirk Okhuysen en Mark Giezen.

Cliënten Ambulant

Cliënten Eindhoven

Cliënten Dagbesteding

V.l.n.r. bovenste rij: Antoine van

Stiphout, Henri van Engelen en

Pieter-Fung-a-Yu. Voorste rij:

Venessa Leppers, Sandra van Lith

en Heleen Reisma. Niet op de foto:

John-Marie Hurkmans.

V.l.n.r. Linda Huurman, Rob Cox,

Najat Doani, Ronny Wassink

en Joris van Buul.

Cliëntvertegenwoordigers Kind en Jeugd

V.l.n.r. Rinie van der Looij, Diana Pulskens, Gillian de Bart,

Mirthe van der Aa en Rene Smulders. Niet op de foto: Saskia Swinkels.

V.l.n.r. Yvonne Phillips, Annemarie Evers,

Truce den Bieman en Bert van Bommel.

Cliëntvertegenwoordigers Dagbesteding

Cliënten West

V.l.n.r. Willy Rouwen, Jolanda

Schühmacher, Jessica Baselmans,

Marc Hanegraaf en Annemieke van

Limpt. Niet op de foto: Anouck Heeze.

V.l.n.r. John Plantaz,

Antoine Von Hemert, Refet Lo-Wong

en Marie-Thérèse van den Dungen.

“Er is nog plaats in de raad voor drie

personen. Liefst uit Nuenen,

Budel en Bergeijk.”

Cliënten Oost

V.l.n.r. Rita van de Wiel, Gerard Schaeffer (tot 1 maart), Ben Waterman,

Henneke Bevelander, Narinder Bahadoer en Marianne van de Smitte.

Niet op de foto: Tonnie Berendsen.

Cliënten Senioren

Voor vragen over medezeggenschap of als je je wilt aanmelden

als lid van een raad: medezeggenschapclienten@lunetzorg.nl

25

magaZIEN • 26

De wensenactie gaat door Er hingen zoveel wensen in de

wensbomen dat 2014 te kort was

om alle wensen te vervullen.

Daarom gaan we in 2015 door

met het vervullen van wensen.

Je hoeft geen nieuwe wens in

te leveren. We gebruiken de

wensen die jullie eerder in de

wensbomen hebben gehangen.

Er verandert dit jaar wel wat:

we gaan niet elke maand,

maar elke drie maanden een

wens vervullen. Dit jaar komen

er dus vier extra wensen uit.

Welke wensen dat zijn, blijft

nog even een verrassing. Als je

wens uitkomt, krijg je vanzelf

persoonlijk bericht.

In MagaZIEN kun je lezen welke

nieuwe wensen zijn uitgekomen.

En wie weet zit jouw mooiste

wens er dit jaar ook bij. 20

15

Schommelen en bolderen

27

De kinderen van De Vuurtoren

in Eindhoven wilden graag

nieuwe speeltoestellen.

Dankzij de Vrienden van Lunet zorg

is hun wens in vervulling gegaan.

Buiten op het speelterrein is een

nieuwe duoschommel geplaatst,

waarop je gezellig samen met een

vriendje of met een begeleider

kunt schommelen. En als je even

genoeg hebt geschommeld? Dan ga

je samen met je groepsgenootjes

op pad in de wijk met de nieuwe

bolderkar. Dat wordt voortaan extra

leuk buitenspelen!•

In 2014 hebben we een aantal mooie, leuke en gezellige wensen in vervulling laten gaan. We hebben grote idolen ontmoet, leuke uitstapjes gemaakt en onze mooiste kant laten zien. En er is nog een wens in vervulling gegaan: de kinderen van De Vuurtoren kregen nieuwe speeltoestellen.

De Vrienden van Lunet zorg zetten

zich in om voor de cliënten van Lunet

zorg iets extra’s te doen. De cliënten

met hun verzorgers en begeleiders

dienen een aanvraag in, zorgen zelf

voor een gedeelte van de kosten en de

Vrienden kunnen het resterende deel

aanvullen. In de afgelopen periode

hebben de Vrienden op deze manier

een digitale tv in een gezamenlijke

dagbestedingsruimte op het woonpark

De Donksbergen medegefinancierd

en is de aanvraag voor een bijdrage

aan vernieuwing van de apparatuur

van het internetcafé bij de

Rapelenberg in Valkenswaard

gehonoreerd. De volière bij

de boerderij op woonpark

Eckartdal wordt vervangen;

de Vrienden leveren hier ook

een bijdrage aan.

De Vrienden van Lunet zorg

bij De VuurtorenSchommelen en bolderen

Aardbeving

Bliksem

Donder

Draak

Eng

Geheim

Gil

Graf

Griezel

Haai

Kerkhof

Kerker

Kus

Monster

Mummie

Nachtmerrie

Onweer

Spin

Spook

Verliefd

Weerwolf

Zoek de woorden in de puzzel. De letters die overblijven vormen een woord.

Stuur dit woord vóór 1 juni op naar magazien@lunetzorg.nl. Zet je naam en

adres erbij. Onder de inzenders verloten wij drie kadobonnen.

WINNAARS FRIS PUZZELENDe oplossing van Fris puzzelen is Allesreiniger. De prijswinnaars zijn:

Christ Coppens, Fien de Waal en Annelies Bos. Zij winnen een kadobon.

spannend PUZZELEN

Proficiat!

Succes!

V

O

N

W

E

E

R

G

G

I

E

D

R

A

A

K

G

E

R

U

A

N

O

S

C

E

I

H

A

A

I

A

G

N

P

H

L

E

F

K

U

S

R

M

D

O

T

I

S

P

I

N

K

D

O

E

O

M

U

M

M

I

E

E

B

N

R

K

E

R

K

E

R

R

R

E

S

L

G

R

I

E

Z

E

L

K

V

T

V

E

R

L

I

E

F

D

H

I

E

B

L

I

K

S

E

M

M

O

N

R

E

W

E

E

R

W

O

L

F

G

S

Oplossing: