Maatschappijwetenschappen • 2e fase

DE GENOCIDE IN SREBRENICA•1995

LESSEN

NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies

2

OPDRACHT 1WAT WEET JE ER AL VAN?

Schrijf hieronder op wat je al weet over Srebrenica.

LES 1 GENOCIDE INSREBRENICA, DE FEITEN

SEBRENICA11 JULI 1995

OPDRACHT 2EEN FEITENRELAAS

Zet de feiten op een rijtje door een feitenrelaas te maken. Doe het zo:Knip de afbeeldingen en de bijbehorende informatie uit de knipvellen, die je krijgt van je docent.Bij iedere tijdsaanduiding hoort een afbeelding en een toelichting. Probeer een kloppend feitenrelaas te maken dat je nakijkt met het antwoordblad, dat je ook krijgtvan je docent.Je hebt nu een overzicht van de gebeurtenissen die hebben geleid tot de genocide in Srebrenica.

OPDRACHT 3FASEN IN EEN GENOCIDAAL PROCESKruis aan welke fasen van Stanton jullie hebben herkend in het bekeken filmfragment en hetgemaakte feitenrelaas, en schrijf op in welke van de twee je het hebt herkend. Gebruik hierbij de volgende bijlage: ‘De acht fasen van Stanton’ op pagina 4 van dit boekje.

ClassificatieHerkend in:_________________________________________________________________________________________________

SymbolisatieHerkend in:_________________________________________________________________________________________________

DehumanisatieHerkend in:_________________________________________________________________________________________________

OrganisatieHerkend in:_________________________________________________________________________________________________

PolarisatieHerkend in:_________________________________________________________________________________________________

VoorbereidingHerkend in:_________________________________________________________________________________________________

VernietigingHerkend in:_________________________________________________________________________________________________

OntkenningHerkend in:_________________________________________________________________________________________________

Je zal merken dat het niet eenvoudig is de fasen stuk voor stuk te herkennen en te benoemen.Houd in gedachten dat de discussie die je onderling hierover voert belangrijker is dan het 'resultaat'.

3

•• •

•

4

Gregory Stanton is professor in Genocide Studies en Preventie aan de George Mason Universiteitin Fairfax County, Virginia, United States. Hij is grondlegger van de Genocide Watch, opgericht in1999. Volgens Stanton is genocide een proces en niet alleen een gebeurtenis die heeftplaatsgevonden. Door alerter te zijn en bepaalde fasen in een vroeg stadium te herkennen, isgenocide mogelijk te voorkomen.

Classificatie: categorisering van ‘groepen’ mensen, wij en zij, etnisch, raciaal, cultureel,religieus of nationalistisch.

Symbolisatie: benoemen en vastleggen van ‘uiterlijke’ en etnische verschillen of herkenbaarmaken van de andere groep door symbolen.

Dehumanisatie of ontmenselijking: ontkenning van de menselijkheid van de andere groep,bijvoorbeeld door het gebruik van medisch jargon (ziektekiemen) of dierennamen (ratten,kakkerlakken). Vernietiging van identiteit.

Organisatie: genocide komt voort uit collectieve actie die voorbereiding vergt: er moetenmanschappen en wapens zijn, en een bepaalde sociale organisatie (hierarchie, bureaucratie).

Polarisatie: extreme groepen komen tegenover elkaar te staan, waarbij alle nuance ofgematigdheid een bedreiging is. Degenen met een gematigd standpunt vormen de grootstebedreiging voor de dadergroep.

Voorbereiding: daaronder valt identificatie (lijsten, landkaarten, id kaarten), onteigening vanbezit, concentratie of verzamelen, en transportatie.

Vernietiging: vermoorden van leden van de groep, ook kinderen, ‘zuivering’. Ook materielevernietiging, materiele cultuur, bezit.

Ontkenning: het laatste stadium van elke genocide is ontkenning, graven worden verborgen,bewijsmateriaal vernietigd, narratief wordt aangepast, sterftecijfers naar beneden bijgesteld,verzachtende omstan- digheden aangevoerd (‘het was oorlog’), en er wordt gediscussieerd of dedaad wel binnen de precieze juridische definitie van genocide.

BIJLAGE DE ACHT FASEN VAN STANTON

•

•

•

•

•

•

•

•

5

OPDRACHT 4EEN PROFIEL VAN DE ACTOREN

Maak van de volgende vier actoren die betrokken waren bij de genocide in Srebrenica eenprofiel. In het profiel (korte tekst) beschrijf je wat de betreffende actor heeft gedaan (of juist nietheeft gedaan). Baseer je op de gegeven bronnen. Deze zijn gerubriceerd per actor. Plaats bijieder profiel ook een foto van de betreffende actor, die volgens jullie de rol van deze actor hetbest weergeeft. Maak gebruik van de bronnen voor les 2 en 3 (www.holocaust-memorial-day/lessenserie-genocide-in-srebrenica-1995).

De vier actoren van wie jullie een profiel gaan opstellen zijn:

LES 2 WIE HEEFT WELKE ROLGESPEELD: DE ACTOREN

De VN onder leiding van generaal Janvier De Nederlandse regering met minister Voorhoeve en premier Kok als hoofdverantwoordelijken

Dutchbat met aan het hoofd luitenant-kolonel Het Bosnisch-Servische leger met aan het hoofdKarremans generaal Mladic

OPDRACHT 5WAT BEWOOG DE ACTOREN

Formuleer achterliggende factoren die het handelen van de vier onderstaande actorenverklaren. Maak hiervoor gebruik van drie van de vier invalshoeken vanmaatschappijleer/maatschappijwetenschappen. Beschrijf ook de ideologie (ideeën,uitgangspunten) en de machtspositie van de vier actoren en tenslotte de (specifieke)omstandigheden die hun handelen bepaalden. Maak opnieuw gebruik van de bronnen voor les 2 en 3 (www.holocaust-memorial-day/lessenserie-genocide-in-srebrenica-1995).

VN onder leiding van generaal Janviersociaal-culturele invalshoek (waarden/normen)sociaaleconomische invalshoek (belangen)politiek-juridische invalshoek (wetgeving/beleid)ideologiemachtomstandigheden

Dutchbat onder leiding van luitenant-kolonel Karremanssociaal-culturele invalshoeksociaaleconomische invalshoekpolitiek-juridische invalshoekmachtomstandigheden

Nederlandse regering (minister Voorhoeve, premier Kok)sociaal-culturele invalshoeksociaaleconomische invalshoekpolitiek-juridische invalshoekideologiemachtomstandigheden

Bosnisch-Servisch leger onder leiding van generaal Mladicsociaal-culturele invalshoeksociaaleconomische invalshoekpolitiek-juridische invalshoekideologiemachtomstandigheden

6

LES 3 WAAROM? DE ACHTER-GRONDEN VAN DE ACTOREN

•• • • ••

• • •• •

••• • • •

• • • •• •

7

Sociaal-cultureel

BIJLAGE ARGUMENTENKAARTHieronder vind je een voorbeeld van een argumentenkaart. Met de informatie vanuit deverschillende invalshoeken die jullie over elke actor hebben gevonden, gaan jullie zelf ook vierargumentenkaarten maken. Ga als volgt te werk:

Schrijf de actor (zwart) in het midden van het vel.Schrijf de drie invalshoeken in de drie verschillende kleuren linksboven, rechtsboven enlinksonder de actor.Schrijf ideologie/macht en omstandigheden rechtsonder de actor. Gebruik de vierde kleur.Schrijf nu minimaal twee factoren per invalshoek en drie punten bij ideologie/macht enomstandigheden op.

Ideologie, macht, omstandigheden

Sociaal-economisch Politiek-juridisch

ACTOR

••

• •

OPDRACHT 6HOE GAAT HET NU?

Bekijk de bronnen voor les 4 (www.holocaust-memorial-day/lessenserie-genocide-in-srebrenica-1995) die over de huidige situatie in Bosnië gaan en beantwoord de volgende vragen.

Hoe is de bevolkingssamenstelling van Bosnië-Herzegovina en Srebrenica veranderd sinds 1995?

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

Hoe is de huidige politieke samenstelling van het bestuur van Bosnië-Herzegovina en Srebrenica?

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

8

LES 4 HET HEDEN

Hoe gaat het economisch met Bosnië-Herzegovina en Srebrenica?

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

Wat zijn de belangrijkste actuele spanningen en problemen?

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

Overige relevante informatie.

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

9

10

OPDRACHT 7MAAK EEN BIJLAGE VOOR EEN KRANT

Op basis van de informatie die jullie hebben verzameld in jullie onderzoeksdossier gaan jullie nuvoor een krant een bijlage maken over Srebrenica.Verdeel eerst mogelijke deelonderwerpen.Wie schrijft wat?Bedenk hoe je wat variatie in je krant kunt brengen door zowel beschrijvende als opiniërendeartikelen te plaatsen, te verschillen in lengte en ook gebruik te maken van foto’s.

Mogelijke deelthema’s waar je over kunt schrijven zijn:de profielen van de actoren (of een selectie);achterliggende verklaringen voor het handelen van de actoren (invalshoeken);ideologie, macht en omstandigheden;Srebrenica nu, het VN-tribunaal, de rechtszaak van de Moeders van Srebrenica.

Lees voordat je begint met schrijven de hieronder beschreven tips voor het schrijven van een goedartikel en ga naar www.zelfkrantmaken.nl om te bekijken hoe je de krant kunt opmaken.

Voeg aan het eind de verschillende bijdragen bij elkaar en stel de bijlage voor de krant samen.

LES 5 HET JOURNALISTIEKEEINDPRODUCT

•• •

•• ••

•

•

Waar let je op als je een artikel schrijft? Deze handleiding geeft je in drie stappen, richtlijnen,tips en suggesties die je helpen een artikel te schrijven.

STAP 1: VOORBEREIDING IS HET HALVE WERK

Ga NIET direct schrijven.Gebruik circa 40% van je tijd voor een goede voorbereiding.

Wat wil je met het artikel bereiken?Moet de lezer tot actie overgaan, is het een informerend artikel of wil je de lezer amuseren? Ishet doel van het artikel overtuigen of overhalen, gebruik dan argumenten en schrijf in voordelenvoor de lezer.

Heeft het onderwerp nieuwswaarde en is het actueel?Een artikel met hogere nieuwswaarde en met een actueel onderwerp wordt meer en betergelezen.

Verplaats je in de doelgroep.Ga op de stoel van je doelgroep zitten. Wat vindt de doelgroep belangrijk? Wat zijn hunbehoeften/interesses? Bepaal wat volgens jou de voorkennis van je bezoekers is. Kennen ze alveel technische woorden, of zijn het absolute beginners? En bedenk: What’s in it for them? Eengoed artikel levert de lezer toegevoegde waarde.

Welke stijl past bij de doelgroep en bij het thema? Een artikel voor professoren schrijf je andersdan een artikel voor middelbare scholieren. Bij professoren kan je moeilijkere leesstijlgebruiken en bij scholieren gebruik je makkelijkere leesstijl. Kies schrijfstijlen die passen bij dedoelgroep, kies bijvoorbeeld tussen: vaag-exact, bondig-overtollig, stijf-gemoedelijk en zakelijk-emotioneel.

Verzamel nuttige informatie, bijvoorbeeld bij betrokken/doelgroep of via Google en oriënteerwelke informatie interessant is om te vermelden.

Bedenk een concepttitel, die de lading dekt.

Denk eerst net zo lang na totdat je uit je hoofd in twee of drie zinnen kunt vertellen wat globaalde inhoud van je verhaal moet zijn. En wel zo dat IEDEREEN van de doelgroep het begrijpt. Ga danpas schrijven.

STAP 2: SCHRIJVEN VAN EEN ARTIKEL

Schrijf eerst je artikel zonder te letten op spelfouten, zinsbouw, lengte van zinnen, lengte vantekst. Dat haalt je uit de concentratie. Schrijf wat in je opkomt. De controle, herschrijven eninkorten komt later. Hiervoor gebruik je circa 20% van je tijd.

De 1e alinea is een samenvatting van waar het artikel over gaat. Waarom is het interessant /actueel / boeiend / van belang / bijzonder / etcetera? Op welk onderdeel / element zoomt ditartikel in?

11

BIJLAGE HOE SCHRIJF IK EEN ARTIKEL

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Beantwoord in de 1e alinea (lead) de W’s (5) & H (1): Wie, Wat, Waar, Wanneer, Waarom en Hoe.• Wie: over wie gaat het / voor wie is dit interessant?• Wat: wat is het onderwerp precies?• Waar: op welke plaats indien relevant / of waar hebben we het eigenlijk over?• Wanneer: in tijd / in welke gevallen?• Waarom: waarom gebeurt dit / speelt dit / hoezo dan?• Hoe: hoe gaan we er over berichten / hoe pak je dit onderwerp doorgaans aan?Tip: Ook voor bovenstaande punten geldt dat het niet erg is als je in het begin meer tekstopschrijft. Later kan je dit herschrijven en bondiger formuleren.

In de volgende alinea’s kan je de W’s en H uitwerken. Wordt de tekst lang, gebruik dantussenkopjes.

Eindig het artikel met een ‘slot’. Bijvoorbeeld een conclusie of een actie.

Dus / kortom / met andere woorden? Waar komt het nu eigenlijk op neer. Wat is nu de winst /fun / waarde van in het artikel beschreven informatie?

Bedenk een pakkende titel. Maak een titel kort en krachtig, maar wel zo dat duidelijk is waarhet artikel over gaat.

STAP 3: CONTROLE VAN EEN ARTIKEL

De resterende 40% van je tijd gebruik je om te schrappen, editen, opnieuw te beginnenenzovoort.

Redigeer je schrijfwerk naar een zo minimaal mogelijk aantal woorden.

Gebruik spellingscontrole (klinkt te simpel om waar te zijn, maar wordt nog regelmatigvergeten).

Laat de tekst door een derde lezen (liefst iemand uit de doelgroep).

Laat de tekst even rusten en lees (liefst hardop) de tekst na één of twee dagen, nog een keer.

Zijn alle negatieve formuleringen vervangen door positieve? Schrijf ‘onze maaltijden zijngoedkoop’ i.p.v. ‘onze maaltijden zijn niet duur’ of ‘makkelijk’ i.p.v. ‘niet moeilijk’. De lezer legthet accent op het tweede (negatieve) woord en onthoudt dit. De zin ‘ons restaurant is nooitgesloten’ lijkt misschien positief maar gaat uit van het negatieve en mist hierdoor zijn kracht(accent ligt op ‘gesloten’ en dit woord zal ook onthouden worden).

Bronnen: organiseren.wordpress.com/2011/02/22/hoe-schrijf-ik-een-artikel-in-3-stappen; www.tekstschrijver-tim.nl; www.hoedoe.nl;www.html-site.nl.

12

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

13

OPDRACHT 8EEN SOCRATISCH GESPREK

Jullie gaan 30 minuten een socratisch gesprek voeren met elkaar over de vraag hoe Nederlandom zou moeten gaan met Srebrenica, een zwarte bladzijde uit onze geschiedenis. Doel van hetgesprek is om een aantal gedeelde antwoorden te formuleren op deze vraag.

Een van jullie is voorzitter van het gesprek. Luister goed naar elkaar. Iedereen moet op iedermoment kunnen samenvatten wat anderen gezegd hebben. De voorzitter zal dit af en toe vragenom zeker te weten dat iedereen hetzelfde denkt over het gesprek dat tot dan toe gevoerd is.Jullie sluiten af met een aantal gezamenlijke conclusies. Deze conclusies worden aan het eindvan de les gedeeld met de andere groepen. Lees eerst de hieronder opgeschreven regels diegelden voor een socratisch gesprek.

Basishouding voor het aangaan van een socratisch gesprekZet je actief in voor het gesprek. Stel een fundamentele vraag die voor iedereen betekenisvol is. Doe geen beroep op autoriteit.Luister naar elkaar.Streef naar consensus (overeenstemming).

Basisregels voor het aangaan van een socratisch gesprekStel vragen zoals 'Hoe komt het dat…?’ en ‘Wat denk je bij…?’Houd een dialoog. Het socratisch gesprek moet een gesprek blijven. Geef een ander ruimte omook wat te vertellen. De deelnemers kan op ieder moment gevraagd worden een samenvattingte geven van wat de ander heeft gezegd.Denk voor de ander. Je moet proberen mee te denken met degene die aan het woord is. Kun jevolgen wat hij bedoelt?Maak alleen opmerkingen die iets met de vraag te maken hebben.Luister zo veel mogelijk, schrijf zo min mogelijk.

Bron: www.factore.nl/saw/images/stories/Mondriaan/Werkmodellen/ Training/Handleiding%20socratisch%20gesprek.pdf.

LES 6 HOE MOET NEDERLANDOMGAAN MET SREBRENICA?

•• • ••

••

•

••