Maatschappelijk verslag 2017 - Altrecht...Maatschappelijk betrokken ondernemen en duurzaamheid 21...

1

Maatschappelijk verslag 2017

PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.Uitsluitend voor identificatiedoeleinden

2

Inhoud

Voorwoord raad van bestuur 3

Patiëntenzorg en kwaliteit 4

Kwaliteit in de zorgeenheden 7

Specialistische Jeugd-ggz 16

Kwaliteit en veiligheid 17

Klachtenbehandeling 20

Maatschappelijk betrokken ondernemen en duurzaamheid 21

Wetenschappelijk onderzoek en TOP GGz 22

De medewerkers en HRM 25

Bestuur, toezicht en medezeggenschap 27

Financiën 31

Profiel van de organisatie 34


3

Voorwoord raad van bestuur

2017 was in meerdere opzichten een bewogen jaar. Het afschuwelijke incident dat in het najaar in

Den Dolder plaatsvond, waarbij een patiënt van Fivoor - de organisatie die panden van Altrecht in

Den Dolder huurt - als verdachte is opgepakt, heeft een enorme impact gehad en diepe sporen

achtergelaten. Uiteraard voor de familie en vrienden van Anne Faber, maar ook voor patiënten en

medewerkers van Altrecht. Het gebeuren bij onze collega-organisatie heeft ons weer nadrukkelijk

geconfronteerd met onze kwetsbaarheid als het gaat om zorg en veiligheid.

Zorg dichterbij de patiënt

Altrecht biedt hoogwaardige specialistische zorg aan mensen met een ernstige psychiatrische

aandoening. Dit willen we blijven doen in een zorglandschap dat nog steeds snel verandert door

talloze ontwikkelingen, innovaties en wensen. Een belangrijke rol is weggelegd voor het principe van

zorg dichter bij de patiënt en zijn directe omgeving, dat wil zeggen zijn naasten, maar ook

zorgprofessionals van andere organisaties waarmee de bestaande samenwerking moet worden

uitgebreid en gezorgd moet worden voor nabijheid. Intensief contact met korte lijnen dus, om de

kwaliteit en tijdigheid van alle hulp aan de patiënt te vergroten.

We hebben dit in onze eigen organisatie vertaald in het gebiedsgericht werken. Feitelijk betekent dit

dat Altrecht doorgroeit naar een netwerkorganisatie met vele samenwerkingspartners. Een

ontwikkeling die de komende jaren zal doorgaan, maar waarvoor in 2017 door vele collega’s een

solide basis werd gelegd. Om deze basis te realiseren, is door alle medewerkers hard gewerkt. Wij

zijn hen voor deze grote inzet zeer dankbaar! Altrecht en haar netwerkpartners lopen in

bovengenoemde ontwikkeling voorop in Nederland en dit heeft geleid tot een bezoek van

staatssecretaris Paul Blokhuis aan één van de proeftuinen in 2017 en uitgebreide media-aandacht

begin 2018.

Op basis van de succesvolle ‘proeftuinen’ in Utrecht, Houten en Woerden, die vanaf 2015 lopen, heeft

Altrecht samen met Lister, Jellinek en anderen een organisatiemodel ontwikkeld, waarmee zorg dicht

bij de patiënt, zijn naasten en collega-professionals mogelijk wordt. Jeugd startte daadwerkelijk per 1

januari 2018, onze FACT-teams volgden per 1 maart 2018 en in het najaar sluit ook de ambulante

hulpverlening van onze andere zorgeenheden aan. Zowel de zorgeenheden als ondersteunende

diensten hebben hiervoor in het afgelopen jaar een enorme inspanning geleverd waar wij met trots op

terugkijken. Want gebiedsgericht werken heeft veel nieuwe aspecten in zich die vormgegeven

moesten en moeten worden. Denk daarbij aan nieuwe samenwerkingsvormen, onderzoek naar

innovatieve, meer eigentijdse financiering, nieuwe subsidiemogelijkheden en voortdurend overleg met

betrokken netwerkpartners. Dit alles om de specialisaties in de regio’s rond en dichtbij de patiënt te

bundelen.

Fivoor

Vanaf 1 januari 2018 vormen Palier, de Kijvelanden en Aventurijn, de vroegere divisie van Altrecht,

samen de nieuwe organisatie Fivoor. Was de bestuurlijke fusie tussen deze organisaties al drie jaar

geleden een feit, op 1 januari is ook de juridische fusie totstandgekomen. Hiermee is een organisatie

ontstaan die een breed aanbod van forensische en intensieve psychiatrie met hooggespecialiseerde

behandelprogramma’s levert.

Bedrijfsmatig

2017 eindigt met een zeer matig resultaat. De zorgexploitatie is onvoldoende. Voor de toekomst is het

nodig het tij te keren en de exploitatie beter op orde te krijgen. Om dat te bereiken, zijn we in 2018

een gedegen programma gestart en zien wij de toekomst met elan en vertrouwen tegemoet.

Roxanne Vernimmen en Lex de Grunt, raad van bestuur Altrecht


4

1. Patiëntenzorg en kwaliteit

Altrecht is een instelling voor geestelijke gezondheidszorg waar mensen met complexe psychiatrische

hulpvragen terecht kunnen voor specialistische behandeling. Wij behandelen zowel jeugdigen,

volwassenen en ouderen met ADHD, angststoornissen, autisme, bipolaire stemmingsstoornissen,

depressie, dwangstoornissen, eetstoornissen, gedragsstoornissen bij kinderen en jongeren, niet

aangeboren hersenletsel, onverklaarde lichamelijke klachten, persoonlijkheidsstoornissen, psychose

en schizofrenie, traumagerelateerde stoornissen en verslaving. Ook biedt Altrecht consultatie aan

collega-professionals, zoals huisartsen en andere instellingen op het gebied van de gespecialiseerde

geestelijke gezondheidszorg.

Onze missie

Kinderen, jongeren en (jong) volwassenen met psychiatrische problematiek willen een leven zoals de

meeste mensen dat willen. Altrecht ondersteunt hen daarom bij hun ontwikkeling van (lichamelijke)

gezondheid, functioneren en identiteit, zodat zij al hun rollen in de samenleving weer zo goed

mogelijk kunnen innemen. Het is van belang om patiënten weer hoop te geven en uitzicht op een

leven dat hij of zij zelf wil leiden. Dit kunnen we niet alleen. We doen het samen met naasten en met

(informele) netwerkpartners. Onze inbreng is psychiatrische diagnostiek en behandeling. Wij blijven

ons ontwikkelen om de zorg steeds verder te verbeteren door behandelingen samen met patiënten en

hun naasten te evalueren, door mensen op te leiden en door praktijkgericht onderzoek te doen.

Onze visie

De patiënt en zijn of haar naasten staan bij Altrecht voorop. Daarbij wordt uitgegaan van het

individuele proces van herstel en wordt de autonomie van de patiënt bevorderd. Om dit te bereiken

zetten onze medewerkers hun expertise ten volle in en stellen zij zich professioneel bescheiden,

gelijkwaardig en hoffelijk op. Dit zowel in de relatie met de patiënt als in de relatie met (in)formele

netwerkpartners. De medewerkers zijn bevlogen en voelen zich gewaardeerd, betrokken en

ondersteund, waardoor zij met toewijding naast de patiënt staan in zijn of haar herstelproces. Mede

door onze opleidings- en onderzoeksfunctie dragen de medewerkers actief bij aan het evalueren,

uitdragen en verder ontwikkelen van (TOP)GGZ expertise zowel intern als aan netwerkpartners. Dat

doen zij door middel van consultatie en deskundigheidsbevordering.

De zorg die geboden wordt is gepast, waarbij de keuze van de interventie bepaald wordt door criteria

als doelbewust, doelgericht en doelmatig.

Herstelondersteunende zorg

Zoals hierboven in de visie en missie te lezen is, staat de herstelondersteunende zorg bij Altrecht

centraal. Wat betekent dat?

Het begrip ‘herstel’ wordt in de somatische gezondheidszorg gebruikt als we het hebben over het

genezen van een ziekte. Natuurlijk draagt de behandeling bij Altrecht daar voor een groot deel aan

bij. Maar er is meer. Door het bieden van herstelondersteunende zorg, willen we mensen

ondersteunen in hun bredere herstelproces door hen hoop en zelfvertrouwen te geven, zodat zij, ook

in de samenleving, kunnen functioneren op een wijze die bij hen past. Daarbij kijken we naar de

kracht van mensen en de mogelijkheden die zij hebben. Daarmee kunnen mensen immers de regie

over hun leven, met of na een ziekte, weer herwinnen. Klinisch, maatschappelijk en persoonlijk

herstel dus.

De hulpverlening bestaat in zijn totaal uit meer dan alleen specialistische ggz, zoals in onze missie is

te lezen. Het gebiedsgericht werken – een zeer belangrijk thema nu en in de toekomst – is een middel

om hier beter vorm aan te geven.


https://www.altrecht.nl/over-ons/visie-missie/

5

Ervaringsdeskundigheid

Altrecht heeft veel ervaringsdeskundigen in dienst die een belangrijke meerwaarde leveren aan de

patiëntenzorg. Deze meerwaarde is:

ervaringsdeskundigen kunnen zich goed inleven in en contact maken met patiënten (zij

spreken de taal ‘van binnenuit’).

de inzet van ervaringsdeskundigen helpt om de communicatie tussen patiënten en

hulpverleners te verbeteren.

ervaringsdeskundigen hebben specifieke kennis en kunde in huis die zij inzetten om het

herstel van de patiënt te bevorderen en zij zijn een eigen discipline naast de andere

professionals.

ervaringsdeskundigen leveren een bijdrage aan de destigmatisering van de psychiatrie.

Op dit moment werken er 34 ervaringsdeskundigen bij Altrecht en zijn zij vertegenwoordigd binnen de

meeste zorgeenheden.

Familiebeleid

Altrecht vindt het van groot belang om familieleden actief te betrekken bij de behandeling en het

herstel van de patiënt. Het samenwerken als echte triade-partners (dus hulpverleners, patiënten en

naasten) is namelijk zeer effectief. Daarom heeft Altrecht al jaren een gedegen familiebeleid. In 2017

is het bestaande familiebeleid geactualiseerd en aangescherpt en vastgelegd in een nieuwe

brochure. Alle informatie vindt u op onze website: www.altrecht.nl/voor-naasten.

E-health

Via het platform Karify stelt Altrecht vele e-healthmodules beschikbaar aan haar patiënten. In alle

gevallen gaat het daarbij om een combinatie van face-to-face-contact en online-contact. Voor veel

patiënten is e-health een effectieve aanvulling op de ‘gewone’ behandeling.

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Aantal patienten en behandelaren met toegang tot eHealth

Patiënten

Behandelaren


http://www.altrecht.nl/voor-naasten

6

Ontwikkelingen in 2017

Altrecht heeft de ambitie om haar zorgverlening voortdurend te verbeteren. Dit onder andere op basis

van de vele bewegingen in de ggz, waaronder ‘De Nieuwe GGZ’ en door goed te kijken en luisteren

naar de ambities en wensen van patiënten- en familieorganisaties en netwerkpartners als gemeenten,

wijken buurtteams, huisartspraktijken, basis GGZ, collega-organisaties als Lister, Kwintes en

Jellinek en financiers. Gemeenschappelijk in alle bewegingen, wensen en ambities staat de vraag om

een meer integrale ggz die dichterbij de patiënt en in samenhang wordt aangeboden en daardoor

beter, sneller en toegankelijker wordt. Daarom heeft Altrecht in 2017 samen met haar

netwerkpartners de basis gelegd voor het gebiedsgericht werken. In het gebiedsgericht werken zijn

de betrokken hulpverleners werkzaam in teams zo dicht mogelijk in de directe leefomgeving van de

patiënt, zijn naasten en anderen die betrokken zijn bij de herstelondersteunende behandeling:

snellere hulp die meer op maat is en korte lijnen tussen de verschillende professionals. Hiermee

groeit Altrecht de komende jaren door naar een netwerkorganisatie bij uitstek. Met deze ontwikkeling

lopen wij voorop in Nederland.

In 2018 is het gebiedsgericht werken volledig operationeel. Vanaf 1 januari werkt Altrecht jeugd al met

4 nieuwe regioteams (specifieke informatie hierover vindt u vanaf pagina 16), op 1 maart van dit jaar

volgden de FACT-teams met 15 gebiedsteams, samen met onder meer collega-organisaties Lister,

Kwintes en Jellinek. We bieden onze zorg, kennis en ervaring zoveel mogelijk gebiedsgericht, dus in

de leefomgeving van de patiënt, aan. Daar wijken we alleen van af als de kwaliteit van zorg vraagt om

een specifieke behandeling die niet in het gebied geboden kan worden, vanwege het aantal

patiënten, op verzoek van patiënten en/of benodigde expertise.

Voorafgaand aan de invoering van het gebiedsgericht werken, waren vanaf 2016 4 proeftuinen actief,

een ambitie uit het regionale rapport ‘Volwaardig burgerschap en psychiatrie’ van 2015. Proeftuinen

zijn lokale ggz-teams in de wijken die samen met anderen passende hulp bieden aan mensen met

ernstige psychiatrische problematiek. De zorg die de 'proeftuinen' leveren, is aanvullend aan de zorg

van het Sociaal Domein. Er waren 4 proeftuinen actief: 2 in Utrecht, één in Zeist en één in Woerden.

De proeftuinen zijn in 2018 opgegaan in de nieuwe gebiedsteams. Voorafgaand werden zij

geëvalueerd. Duidelijk is dat in de proeftuinen veel is geleerd en veel ervaring is opgedaan ten gunste

van de invoering van de huidige gebiedsteams. Uit het evaluatierapport: ‘Samenwerken, over grenzen

heen, vanuit het perspectief van de patiënt geeft energie. Als een team eenmaal op gang is, ontstaan

spontane bewegingen. De professional gaat zich op een nieuwe manier verhouden tot zijn vak, zijn

collega’s en de patiënten: een nieuwe professionele identiteit.’

Wat levert het gebiedsgericht werken concreet op voor de patiënt, zijn naasten en de hulpverleners?

De patiënt wordt niet meer ‘van het kastje naar de muur gestuurd’, maar kan meestal op één locatie in

de wijk terecht voor meerdere soorten zorg. De zorg is daardoor sneller en de patiënt kan werken aan

herstel in zijn eigen leefomgeving en daar zijn leven weer opbouwen. Betrokkenen kijken samen naar

alle aspecten van het leven die er toe doen. Dus niet alleen naar de problemen die er zijn, maar ook

naar bijvoorbeeld sociale relaties, werk en studie. Met deze herstelondersteunende zorg, richten wij

ons op herstel van het gewone leven met alles wat daarbij hoort.

De patiënt hoeft ook veel minder vaak te worden doorverwezen, omdat er tijdens een afspraak

makkelijker een andere hulpverlener bijgehaald kan worden voor hulp of advies. Hierdoor kunnen

patiënten eerder weer terugverwezen worden naar de basis GGZ of huisarts.

Voor hulpverleners geldt dat zij elkaar in dit model kennen en elkaars mobiele nummer hebben. Dat

maakt de lijnen heel kort. Wederzijdse consultatie gaat sneller en makkelijker, waardoor beter van

elkaars kennis en ervaring gebruikgemaakt kan worden. Hulpverleners staan er minder vaak alleen

voor.


7

Mental Health First Aid

Op 6 oktober 2017 begon de eerste cursusgroep 'Mental Health First Aid' bij Altrecht. In de

oorspronkelijk in Australië ontwikkelde training wordt geleerd eerste hulp te bieden aan mensen met

(beginnende) psychische problemen. De training bevat informatie over de meest voorkomende

psychische problemen en er is veel aandacht voor het aanleren van vaardigheden. Ook leren mensen

hoe te handelen in een crisissituatie. Inmiddels heeft Altrecht met haar 9 trainers 13 cursussen

gegeven en daarmee 158 deelnemers opgeleid.

Kwaliteit in de zorgeenheden

Op de volgende pagina’s treft u informatie aan over onderzoek, ontwikkelingen,

kwaliteitsverbeteringen en innovaties binnen verschillende zorgeenheden van Altrecht. Deze hebben

alle een bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van de zorginhoud en aan de implementatie van het

gebiedsgericht werken.

Centrum Psychodiagnostiek: onderzoek is beter, sneller en efficiënter

Kwalitatief beter onderzoek dat meer in tijd begrensd is. Dat is het resultaat van de invoering van de

zogenaamde Zorgpaden Psychodiagnostiek bij het Centrum Psychodiagnostiek in 2017.

Het centrum ontwikkelde ideeën over welke verzameling testen je het beste in kunt zetten bij

bepaalde onderzoeksvragen. Dit leidde tot standaarden – we noemen dit de zorgpaden – die vorig

jaar zijn ingevoerd. Het betekent in de praktijk dat de onderzoekstrajecten veel meer structuur

hebben; ze zijn duidelijker afgebakend. Aan elke onderzoeksvraag die binnen komt, wordt een

bepaald zorgpad gekoppeld. Dit gebeurt eerst voorlopig op basis van een eerste screening op papier

en vervolgens definitief nadat de patiënt gezien is voor een diagnostisch interview.

Dat is een voordeel voor de patiënt. Hij of zij heeft immers de garantie dat altijd de beste combinatie

van testen in zijn of haar situatie wordt gebruikt. Er is minder afhankelijkheid van de mogelijk

verschillende inzichten van hulpverleners en de kwaliteit is altijd hoog. Je weet als onderzoeker

immers dat je nooit te veel onnodig onderzoek doet en ook niet te weinig. Groot voordeel voor de

patiënt is ook dat hij of zij eerder een onderzoeksuitslag heeft die gebruikt kan worden als basis voor

advies of een eventuele verdere behandeling. Voordeel voor de onderzoekers is dat zij niet telkens

het wiel opnieuw hoeven uit te vinden.

De zorgpaden zijn uiteraard niet ‘in beton gegoten’. Net als in behandeltrajecten, kan het in sommige

situaties nodig zijn om - in overleg en onderbouwd - van de standaarden af te wijken, als dat in het

belang van de patiënt is. Centrum Psychodiagnostiek biedt onderzoek aan patiënten binnen én buiten

Altrecht en heeft zich gespecialiseerd in de beantwoording van complexe psychodiagnostische

vraagstukken.

Altrecht eetstoornissen Rintveld: meer duidelijkheid in werkwijze

Om voor patiënten én behandelaren meer duidelijkheid te krijgen in de behandelmethode, maakte

Altrecht eetstoornissen Rintveld een keuze voor drie behandelvormen voor volwassenen met

Anorexia Nervosa met een uitgebreide beschrijving van de werkwijze. De afgelopen jaren zijn de drie

behandelvormen in het buitenland onderzocht en vergelijkbaar effectief gebleken. Echter het ‘hoe’

van de behandelvormen was niet altijd duidelijk beschreven.


8

Met de invoering van de 3 behandelmethoden weten patiënten beter waar ze aan toe zijn, wat ze

samen met de behandelaar gaan doen en hoe lang het gaat duren. Behandelaren zelf kunnen nu

makkelijker uitleggen wat ze exact doen. En het stelt Rintveld in staat de behandelingen beter te

evalueren en mogelijk op termijn verder onderzoek te doen naar het verbeteren van de effectiviteit.

De 3 behandelmethoden zijn:

Cognitive Behavior Therapy – Enhanced (CBT-E), een gedragstherapeutische behandeling die zich

richt op het veranderen van het gedrag dat ervoor zorgt dat de eetstoornis blijft voortbestaan.

Uitgangspunt binnen CBT-E is dat het hebben van controle over eten, gewicht en figuur een té

belangrijke rol speelt in het leven van iemand met een eetstoornis.

The Maudsley Model of Anorexia Nervosa Treatment for Adults (MANTRA), gebaseerd op een model

dat de instandhouding van de Anorexia Nervosa verklaart. Er wordt aandacht besteed aan eetpatroon

en gewicht, maar ook aan andere onderwerpen waarvan uit wetenschappelijk onderzoek bekend is

dat ze met Anorexia Nervosa te maken hebben. Normaliseren van het eetpatroon en (bij

ondergewicht) aankomen in gewicht, vormen een rode draad in de behandeling.

Specialist Supportive Clinical Management (SSCM): de patiënt en behandelaren stellen samen de doelen voor de behandeling op. Dit zijn doelen gericht op de eetstoornis (zoals doelen rond dieetmanagement en gewichtsherstel), maar het kunnen ook doelen op andere levensgebieden zijn. De therapeutische relatie is een belangrijk onderdeel van de behandeling.

Alle drie de behandelingen zijn individuele behandelingen. Als dat nodig is, kunnen therapieën

worden toegevoegd, zoals psychomotore therapie of systeem-/gezinstherapie, of intensievere vormen

van behandeling, zoals dagbehandeling of kliniek.

Op dit moment werkt Rintveld aan de voorbereiding van onderzoek. Hiermee moet duidelijk worden of

de nieuwe werkwijzen (kosten)effectiever zijn.

Cluster Jeugd

Om ouders meer in hun eigen kracht te zetten, volgden medewerkers van Altrecht eetstoornissen

Rintveld, cluster Jeugd, de training ‘Family based therapy’.

Bij jongere patiënten met een eetstoornis speelt zowel de behandeling van de eetstoornis zelf als de

continuïteit van de sociaal emotionele ontwikkeling een belangrijke rol. In die combinatie ligt een groot

deel van de uitdaging. Ouders spelen bij de herstelondersteunende behandeling van de jongere een

belangrijke rol en alle ouders worden hierin begeleid door Rintveld. In de oude situatie vond deze

begeleiding vooral in groepen plaats. De medewerkers van Rintveld leveren de expertise en ouders

kunnen daar gebruik van maken. Echter, vaak werden ouders onzeker en erg afhankelijk van de

professionals.

In de nieuwe situatie is de ouderbegeleiding individueler en is het uitgangspunt dat ouders zelf hun

kinderen het beste kennen. Zij zijn net zo goed ‘expert’. Bij een voedingsadvies bijvoorbeeld wordt de

ouders gevraagd of zij denken dat het werkt en wat handig is om te doen. Effect is dat het

zelfvertrouwen en het oplossingsvermogen toenemen en ouders samen meer op één lijn komen.

De nieuwe zorgmodule van Rintveld geniet inmiddels landelijke bekendheid.


9

FACT: consultatie voor de huisarts en Resource ACT

Om de dienstverlening aan onze verwijzers te verbeteren, startte Altrecht FACT in april 2017 met een

pilot huisartsenconsultatie. De pilot vond plaats in een grote huisartsenpraktijk in Utrecht en bestond

naast consultatie ook uit het begeleiden van multidisciplinair overleg met onder meer huisarts en

praktijkondersteuners. Onderwerpen waren vooral diagnostiek, medicatie-advies en de redenen voor

verwijzing en waar naartoe. In het najaar is de pilot geëvalueerd en deze bleek te voldoen aan de

vraag vanuit de eerste lijn. Vanwege dit succes wordt de pilot dit jaar uitgebreid in de gebiedsteams.

Met de Resource ACT (RACT) leren patiënten andere mensen om hulp te vragen en worden zij

geholpen een eigen steuncircuit te creëren. Dit steuncircuit bestaat uit allerlei mensen om de patiënt

heen, waaronder ook één of twee professionele hulpverleners. FACT startte met deze betrekkelijk

nieuwe methodiek bij FACT Woerden en omgeving. Doel is dat de patiënt meer regie over zijn leven

krijgt; RACT bevordert de autonomie. De hoop is dat de RACT-groep na de behandelperiode bij

Altrecht blijft bestaan. De methode wordt vooral ingezet voor mensen met ernstige psychiatrische

aandoeningen.

RACT is ontwikkeld in Zweden. De methode wordt op dit moment onderzocht door het Trimbos

instituut om te kijken of zij daadwerkelijk bijdraagt aan een betere zorg. Het onderzoek is een

vergelijkend onderzoek. Dat betekent dat 50% van de patiënten die aan het onderzoek meedoen de

RACT-methode krijgt aangeboden; de andere 50% de reguliere hulp. Ook patiënten van Altrecht doen

mee aan het onderzoek.

Verder heeft de zorgeenheid FACT vooral in het teken gestaan van de ontwikkeling naar

gebiedsteams.

De FACT- en ACT-teams van Altrecht zijn gecertificeerd door het CCAF (www.ccaf.nl).

Academisch angstcentrum: studie naar effect Virtual Reality

Het Altrecht academisch angstcentrum rondde in 2017 de studie VRET af. Doel van dit project was

om na te gaan in hoeverre ‘exposure in vitro’ (exposure binnen een virtuele omgeving; Virtual Reality-

CGT) bij patiënten met gegeneraliseerde sociale angststoornissen, effect heeft. Het project heeft

gelopen tussen 1 september 2014 en 31 mei 2017.

Aan het onderzoek namen patiënten deel met een gegeneraliseerde sociale angststoornis, waarbij

voor een aantal van hen de drempel voor ‘in vivo’ (feitelijke of lijfelijke) exposure hoog was. Zij kregen

tussen de 7 en 16 exposuretherapiesessies van tenminste 1 uur in een ‘virtual reality’-omgeving. De

vier virtuele omgevingen waarmee geoefend werd, waren: een winkelstraat, een café, een bus en een

supermarkt.

Resultaat van de studie was dat patiënten niet of minder verbeterden op ‘sociale activiteit’, maar wel

op ervaren angst in gezelschap en ervaren paranoia. Dit effect bleef behouden bij de follow-up.

Verder verbeterden zij significant op de ‘klassieke’ uitkomstmaten. De totaalscores op de sociale

interactie angstschaal (SIAS), depressiescores (BDI), en op kwaliteit van leven (gemeten met behulp

van de MANSA), verbeterden en de verbeteringen bleven behouden bij de follow-up.

De conclusie van deze studie is dat, hoewel patiënten niet significant verbeterden op de primaire

uitkomstmaat sociale activiteit, de verbeteringen op de secundaire uitkomstmaten dermate

veelbelovend zijn, dat dit een vervolgstudie naar de toegevoegde waarde van VR-CGT rechtvaardigt.


http://www.ccaf.nl/

10

Acute psychiatrie: HIC, triagewijzer en passend vervoer

De afgelopen jaren heeft Altrecht Acute psychiatrie binnen de acute opnamefunctie die zij voor de

regio vervult, het High en Intensive Care (HIC)-model geïmplementeerd. Het HIC-model beschrijft de

werkwijze in een acute opnameafdeling voor patiënten die een ernstige psychiatrische crisis

doormaken en voor wie een gesloten opnamesetting nodig is. De behandeling op de HIC is erop

gericht de patiënt de eigen regie te laten hervinden en herstel mogelijk te maken. Behandeling op een

HIC zal in veel gevallen een intermezzo zijn binnen een ambulant behandeltraject. Parallel aan de

implementatie van het HIC-model is bij Altrecht het aantal acute opnamebedden gehalveerd, waarbij

de meest complexe acute en intensieve zorg is geconcentreerd op de locatie WA Huis in Utrecht.

De HIC van Altrecht kent een gemiddelde opnameduur van 20 dagen en is daarmee landelijk

koploper. Met succes wordt gewerkt aan het verminderen van drang en dwang (50% reductie in één

jaar tijd). In 2017 zijn er in het kader van wetenschappelijk onderzoek door het VUmc 2 audits

uitgevoerd binnen de HIC. De HIC blijkt hierin nog gemiddeld te scoren, maar duidelijk op de goede

weg te zijn.

Op dezelfde locatie als waar de HIC (WA Huis) is gehuisvest, heeft Altrecht sinds maart 2017 een

24/7 opengestelde beoordelingslocatie georganiseerd. Deze ontwikkeling vloeit voort uit een intensief

samenwerkingsproject met de politie die een van de belangrijkste verwijzers is naar de crisisdienst

naast de huisartsen. Wij hebben met een opengestelde beoordelingslocatie de mogelijkheid

patiënten direct te zien op de crisisdienst in plaats van in de politiecel. De dagelijkse aanwezigheid

van een psychiater op de crisisdienst tussen 8:30 en 24:00 uur komt ook de kwaliteit van zorg op de

HIC buiten kantooruren ten goede.

Pilot triagewijzer GGZ

In de tweede helft van 2017 heeft Altrecht Acute psychiatrie deelgenomen aan de ‘Pilot triagewijzer

GGZ’ van GGZ Nederland en het Trimbos instituut. De GGZ-triagewijzer is een eenvoudig

stappenplan voor hulpverleners om in te schatten welk type acute psychiatrische hulpverlening

iemand nodig heeft, op welk moment (urgentie) en door welke hulpverlener(s). De

gestandaardiseerde triage heeft als doel snel duidelijkheid te geven aan verwijzers (en indirect aan

familie en patiënt) over de urgentie en wachttijd/aanrijtijd. Het bevordert snellere aanrijtijden tot

beoordeling, bij voorkeur in duo’s thuis en anders op locatie. Met de systematische werkwijze wil men

ook beter aansluiten bij de vraag van patiënt, familie en naasten. In 98% van de beoordelingen

voldoet Acute psychiatrie aan de triagenormtijden.

Pilot passend vervoer

Vanaf 1 mei 2017 loopt in de regio Utrecht, het werkgebied van Altrecht, de pilot ‘passend vervoer’,

onderdeel van de ‘Aanpak personen met verward gedrag regio Utrecht’. De pilot passend vervoer is

gestart als alternatief voor en aanvulling op vervoer door politie en ambulance, voor beoordeling en in

aansluiting daarop, bijvoorbeeld bij opname.

In de pilot wordt, naast de gebruikelijke vervoersmogelijkheden van politie en ambulance, een

vervoersalternatief geboden door de GGZ Vervoersdienst. Deze rijdt met neutrale taxibusjes met

medewerkers die ruime werkervaring in de ggz hebben. Hun werkwijze en bejegening is erop gericht

gevoelens van onveiligheid bij de patiënt te voorkomen door het vervoer ‘zo normaal mogelijk’ en de-

escalerend te laten verlopen. Dat betekent: geen dwang of drang, niet liggend, zonder

medicamenteus ingrijpen en met communicatie die zo goed mogelijk aansluit bij de mogelijkheden en

behoeften die de patiënt op dat moment heeft.

De politie blijft patiënten vervoeren als er sprake is van (een vermoeden van) een strafbaar feit en bij


11

ernstige overlast. De ambulance rijdt bij medisch noodzakelijk vervoer. De pilot is een samenwerking

van Altrecht, RAVU, GGZ Vervoersdienst, politie, Zilveren Kruis en gemeente Utrecht.

Bij betrokken instanties overheerst, op een aantal ‘kinderziektes’ na, tevredenheid. Binnenkort gaat

een tussentijdse evaluatie bij patiënten van start.

Persoonlijkheidsstoornissen: Van FACT naar AMBIT

Per 1 september 2017 stapten de F-ACT Persoonlijkheidsstoornissen-teams van Altrecht over op een

andere werkwijze: genaamd ‘AMBIT’. Dit betekende een nieuwe, betere werkmethode en dus ook

een andere naam.

AMBIT betekent Adaptive Mentalization Based Integrative Treatment. Het is een op mentaliseren

gebaseerde werkvorm, ontwikkeld door het Anna Freud Centre in Londen, die dus vanaf september

2017 in de behandeling door de voormalige FACT Persoonlijkheidsstoornissen-teams wordt

toegepast.

AMBIT heeft naast aandacht voor de patiënt ook structureel en systematisch aandacht voor de

samenwerking met naasten en andere netwerken rondom de patiënt. Een mentaliserende houding

staat daarbij centraal. Dat is een open, nieuwsgierige houding naar het begrijpen van gedrag van

jezelf en anderen als gevolg van mentale toestanden zoals gevoelens, wensen, bedoelingen, etc. Het

is een bereidheid om te proberen te begrijpen hoe het is om ‘jou’ te zijn op dit moment.

Nog meer dan F-ACT biedt AMBIT de mogelijkheid om nauw samen te werken met naasten van de

patiënt, maar ook met gemeenten, huisartsen en andere samenwerkingspartners. AMBIT richt zich

niet alleen op de patiënt en zijn symptomen, maar heeft ook oog voor de ruimere context rondom die

patiënt. Omdat niet alleen psychiatrische problemen centraal staan, maar ook andere

levensdomeinen als wonen, werk en opleiding aandacht krijgen, staat de patiënt centraal in plaats

van de ziekte. Dit zijn vaste onderdelen van de behandeling geworden die verankerd zijn in het

behandelplan. Het is daarmee een mooie doorontwikkeling van F-ACT Persoonlijkheidsstoornissen,

maar nu nog dichter bij de patiënt, zijn naasten en andere hulpverleners, zonder verlies van

specialistische kennis en expertise.

Voor de patiënt had de overgang naar de nieuwe werkwijze, naast de genoemde verbeteringen, geen

grote gevolgen. De teams en behandelaars bleven hetzelfde, de werkwijze die gebaseerd is op

mentaliseren en de gehechtheidstheorie veranderden ook niet.

De overgang naar AMBIT was inspirerend en succesvol. Inmiddels zo succesvol dat 3 andere grote

ggz-instellingen overwegen AMBIT-teams op te richten en de zorgeenheid met het Anna Freud

Centre van gedachten wisselt over samenwerking.

Op vrijdag 8 september 2017 organiseerde de zorgeenheid het AMBIT-congres in Amersfoort. Tijdens

dit congres maakten de deelnemers kennis met de nieuwste inzichten op het gebied van behandelen

van patiënten met ernstige persoonlijkheidsstoornissen: de AMBIT-methodiek. Sprekers waren Peter

Fonagy, grondlegger van MBT en mentaliseren, Dickon Bevington, grondlegger van AMBIT-

methodiek en Saskia Knapen, psychiater en inhoudelijk leidinggevende Altrecht

Persoonlijkheidsstoornissen. Meer informatie vindt u op onze website:

https://www.altrecht.nl/zorgeenheid/persoonlijkheidsstoornissen/.


https://www.altrecht.nl/zorgeenheid/persoonlijkheidsstoornissen/

12

Psychiatrie en verslaving: herinrichting

In december 2015 verhuisde een deel van de zorgeenheid Psychiatrie en verslaving tijdelijk van het

WA Huis in Utrecht naar het Sanatoriumterrein van Altrecht in Zeist. In juli 2018 komen de patiënten

weer naar Utrecht. Hoewel de tijdelijke huisvesting in Zeist goed is verlopen, is de terugkomst naar

Utrecht in het voordeel van de patiënten. Behandelaren van de klinische units hebben makkelijker

overleg, de uitwisseling van patiënten tussen de verschillende units is minder ingrijpend en

dagbesteding voor de patiënten is makkelijker te regelen in Utrecht.

Van de tijd dat de unit Psychiatrie en verslaving 1 in Zeist was, is nuttig gebruikgemaakt door samen

met patiënten, medewerkers, ondernemingsraad en de patiëntenraad na te denken over een

herinrichting van de zorgeenheid. De volgende 4 units worden gerealiseerd:

een gesloten unit met 10 bedden

een open unit met 16 bedden

een middelenvrije unit met 6 bedden

6 HAT-eenheden

Het aantal bedden op de gesloten unit wordt kleiner en op de open unit groter. Op verzoek van de

ambulante teams, en als aanvulling op het bestaande behandelaanbod, is er bij de herinrichting van

de klinische units van Psychiatrie en verslaving besloten om een middelenvrije unit op te zetten.

Het totaal aantal bedden blijft gelijk aan wat het was.

Er is geen fundamentele wijziging van de behandelvisie. Patiënten kunnen gesloten en open

opgenomen worden voor een zo kort mogelijke, maar noodzakelijke onderbreking van het ambulante

traject. Opname met een BOPZ-maatregel is mogelijk evenals een opname in het kader van een

time-out. Diagnostiek en behandeling, begeleiding en rehabilitatie (enkele weken tot verscheidene

maanden) wordt geboden. Ook kunnen patiënten opgenomen worden als:

een langer durende klinische behandeling en rehabilitatie (inclusief activering en arbeidsrehabilitatie) noodzakelijk en wenselijk is;

de patiënt de structuur en bescherming van de kliniek nodig heeft;

de problematiek en het gedrag van de patiënt ernstig gevaar opleveren voor de omgeving.

Psychosomatiek Eikenboom: Gepersonaliseerde zorg en onderzoek

De onderzoekslijn van Altrecht psychosomatiek Eikenboom loopt al sinds 2009 en is in 2017 herzien

voor de periode van 2 jaar. Het onderzoek is vooral gericht op evaluatie van de behandeling en op

voorspelling en verklaring van behandelsucces. In de komende jaren ligt daarbij het accent op

gepersonaliseerde innovatieve zorg.

De zelfbepalingstheorie van Ryan en Deci biedt een basis voor een invulling van gepersonaliseerde

behandeling. Uitgaande van deze theorie kan gesteld worden dat de kans op een succesvolle

behandeling het grootst is als deze aansluit op de eigen behoeften, waarden en doelen van de

patiënt. Een meer gepersonaliseerde behandeling bij een somatisch-symptoomstoornis kan dus

zorgen voor grotere effecten die beter beklijven. In de afgelopen decennia is die behandeling effectief

gebleken, maar de omvang van de effecten viel tegen. Dit kan betekenen dat de stoornis moeilijk is te

behandelen, maar het kan ook zijn dat te weinig rekening wordt gehouden met de heterogeniteit van

de groep, dat te weinig gebruik wordt gemaakt van effectmetingen die passen bij kleine groepen, en

dat de gangbare algemene uitkomstmaten niet aansluiten op de doelen waar de patiënt in de therapie

aan werkt.


13

Inhoudelijk betekent dit dat naast onderzoek naar het effect van lopende behandelingen, sprake is

van onderzoek naar:

1. het effect van en mediërende factoren in nieuwe behandelingen (lichaamsgerichte

mentalisatie bevorderende therapie, compassietraining, veerkrachttraining);

2. welke behandeling het beste past bij welke persoon: vooral psychologische profielen als

voorspeller van behandelsucces;

3. de ontwikkeling van gepersonaliseerde behoeften en uitkomstmaten. Een eerste artikel over

de ontwikkeling van gepersonaliseerde behoeften en uitkomstmaten is recent gepubliceerd in

een internationaal gerenommeerd tijdschrift.

Handboek SOLK

Het nieuwe handboek ‘Behandeling van somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten’

(SOLK) is in juli 2017 gepubliceerd onder hoofdredactie van Jaap Spaans, klinisch psycholoog bij

Psychosomatiek Eikenboom. Het handboek, dat tot stand is gekomen met medewerking van

professionals van Altrecht psychosomatiek Eikenboom en vele anderen, laat zien wat de nieuwste

inzichten zijn in de behandeling en welke mogelijkheden er nu zijn. In dit boek wordt eveneens de

trend van gepersonaliseerde zorg belicht, naast alle verschillende behandelingen.

Voortgezette klinische behandeling: passende woonomgeving

Voortgezette klinische behandeling is in 2017 samen met haar netwerkpartners gestart met een

zoektocht naar meer geschikte woonplekken ‘in de wijk’, met de bijbehorende passende

ondersteuning en begeleiding, voor een deel van de patiënten van de afdeling. Deze woonplekken ‘in

de wijk’ komen dan in plaats van de huidige klinische opname binnen Altrecht. Uitgangspunt is dat

alle patiënten die naar een nieuwe woonplek gaan, betere ondersteuning krijgen. Enerzijds op het

gebied van wonen, anderzijds als het gaat om behandeling van de psychische klachten.

De zorgeenheid Voortgezette klinische behandeling houdt zich in de eerste plaats met de begeleiding

en behandeling van patiënten bezig; niet zozeer met het wonen. Daarom verblijven patiënten in

principe maar tijdelijk binnen de zorgeenheid. Dat is ook een duidelijke landelijke trend, dat mensen

zo kort mogelijk zijn opgenomen in een ziekenhuis en in hun eigen woonomgeving de zorg krijgen die

zij nodig hebben. Om dat te realiseren werkt Altrecht meer en meer samen met andere organisaties in

de (geestelijke) gezondheidszorg. Echter, voor patiënten van Voortgezette klinische behandeling is

het moeilijk om passende woonplekken te vinden.

Daarom is de zorgeenheid Voortgezette klinische behandeling in gesprek met netwerkpartners die

gespecialiseerd zijn in begeleid wonen, met het doel om patiënten meer perspectief te bieden op

woonplekken ‘in de wijk’, waar patiënten een nog beter passende ondersteuning krijgen, gericht op

herstel van het gewone leven.

Voor patiënten van VKB met een verstandelijke beperking heeft de nauwe samenwerking met Abrona

in 2017 geleid tot het realiseren van plaatsen voor deze patiënten. In 2018 kan een aantal patiënten

terecht bij Abrona in een op hen toegespitste woonvorm.

Vroege psychose ABC en Jongvolwassenen: Transitiepsychiatrie

De overgang (‘transitie’) van kind naar volwassenen is vaak een stressvolle periode. Niet verrassend,

want je lichaam en verlangens veranderen, je gaat naar een vervolgopleiding en/of werken, hebt

intense liefdesrelaties, krijgt je eigen sociale netwerk en gaat uit huis. Als je in deze periode ook nog


14

psychische klachten krijgt, kun je je dubbel-ellendig gaan voelen.

Uitgangspunt van Altrecht vroege psychose ABC en Jongvolwassenenpsychiatrie is dat in de ggz-

behandeling en herstelondersteuning bij de transitie van kind naar volwassene geen organisatorische

knip op basis van leeftijd mag zitten. Omdat de huidige leeftijdsgrens van 18 jaar voor de jongeren

onwenselijke gevolgen heeft, staan wij open voor jongeren die jonger dan 18 jaar zijn, waarbij we 16

jaar als richtinggevende leeftijd hanteren. Om deze reden starten de zorgeenheden met de

zogenaamde ‘transitiepsychiatrie’ Altrecht.

Transitiepsychiatrie Altrecht gaat uit van peer-supported herstelondersteuning en benadert daarbij de

jongeren als deskundige over het eigen leven en eigen herstelproces. Transitiepsychiatrie Altrecht wil

beter aansluiten door peers en peer-ervaringen leidend te laten zijn: niets te beslissen achter de rug

van de jongere om, door hen te betrekken bij het aanbod, bij het beleid en bij de evaluaties. En bij het

verbeteren van de manier waarop bewezen effectieve behandelmethodieken wel goed aansluiten bij

jongeren.

Peer Supported Open Dialogue

In het verlengde hiervan maken de zorgeenheden vanaf 2017 gebruik van de methodiek van de Peer

Supported Open Dialogue (POD). In POD-bijeenkomsten staat het verhaal van de patiënt centraal,

alsook het verhaal van de mensen die de patiënt graag bij deze bijeenkomst uit wil nodigen. Het doel

is om alle stemmen in het netwerk van de patiënt te horen. Dit gebeurt op een niet-beoordelende,

gelijkwaardige manier. De dialoog staat centraal en niet het stellen van diagnoses of het bedenken

van interventies.

POD kan breed worden toegepast, zeker ook bij crises. In geval van een crisis is het streven een

netwerkbijeenkomst binnen 24 uur. Er zijn geen aparte vergaderingen om te praten over de ‘casus’.

Alle discussies en beslissingen vinden plaats in de bijeenkomsten, waarbij alle betrokkenen aanwezig

zijn. De POD’ers geven ook hun eigen mening, niet als ‘waarheden’ van bovenaf, maar als onderlinge

reflecties die zij uitwisselen in het bijzijn van de netwerkleden. Suggesties van behandelaars worden

onderwerpen die ter discussie staan in plaats van aanbevelingen door experts.

Altrecht neuropsychiatrie Vesalius: samenwerking met Reade

In 2017 is Altrecht neuropsychiatrie Vesalius een intensieve samenwerking begonnen met Reade,

centrum voor revalidatie en reumatologie. Dat betekent dat deze zorgeenheid vanaf heden patiënten

met hersenletsel en bijkomende psychiatrische problemen diagnosticeert en behandelt als zij

vastlopen in de revalidatie bij Reade. Diagnostiek en behandeling vinden plaats op één van de

hoofdlocaties van Reade, aan de Overtoom in Amsterdam. Altrecht neuropsychiatrie Vesalius – die

haar hoofdvestiging in Woerden heeft – is hierdoor tevens beter toegankelijk voor verwijzers in de

regio Groot Amsterdam. Bovendien kunnen patiënten van Altrecht sneller naar Reade worden

doorverwezen voor advies op het gebied van medisch specialistische revalidatie.

Neuropsychiatrie Vesalius kan vanuit haar expertise aanvullende diagnostiek en behandeling bieden

om daarmee de revalidatie op gang te helpen of te bespoedigen. Soms blijkt dat patiënten eerst een

traject bij de zorgeenheid nodig hebben, voordat een behandeling gericht op de gedragsverandering

door hersenletsel gestart kan worden. Van daaruit kunnen zij, mits geïndiceerd, weer open staan voor

revalidatie.

Het afgelopen jaar is de samenwerking tussen de beide organisaties getest in een pilot. Deze is door

zowel zorgprofessionals als patiënten positief gewaardeerd. Dat heeft geleid tot een officiële

samenwerkingsovereenkomst. De expertise van beide organisaties is nu beter toegankelijk voor de


15

patiënten en is een waardevolle aanvulling op het wederzijdse aanbod. Voor patiënten is het heel fijn

dat ze op ‘hun eigen’ locatie ook gezien kunnen worden door Altrecht neuropsychiatrie Vesalius.

Ouderenpsychiatrie: Pakket Interventie Mantelzorg op Maat

Altrecht Ouderenpsychiatrie ontwikkelde de PIMM, het Pakket Interventie Mantelzorg op Maat. PIMM

is een interventie waarmee hulpverleners de familie en naasten van patiënten met ernstige en

langdurige psychiatrische problematiek op een gestructureerde wijze kunnen ondersteunen. Het gaat

dan om problematiek als een depressie, een bipolaire stoornis, schizofrenie, een

persoonlijkheidsstoornis of een angststoornis. PIMM is ontwikkeld op basis van uitgebreid onderzoek

naar de impact van ernstige psychiatrische problematiek op het dagelijks leven van de familie en

naasten. De interventie is niet alleen gericht op het geven van psycho-educatie en algemene

omgangsadviezen, maar biedt ook aanvullende ondersteuning en coaching gericht op doorgemaakte

(rol)veranderingen in het persoonlijk leven, op veerkracht, op sociale contacten, op het voorkomen

van (extra) spanningen binnen de relatie, op verlies en rouw en het leren omgaan met grenzen. De

interventie is een landelijk erkende ggz-interventie geworden en staat binnenkort op de website van

het Trimbos instituut.

In Nederland was geen interventie voor de ggz-hulpverlener gebaseerd op de

ondersteuningsbehoefte van mantelzorgers. Onderzoek laat zien dat mantelzorgers niet alleen

informatie nodig hebben over het ziektebeeld, de behandeling en eventuele omgangsadviezen.

Mantelzorgers van personen met psychiatrische problematiek lijden zelf ook vaak onder de gevolgen

van de ziekte. Ondersteuning van mensen met psychiatrische problematiek blijkt één van de zwaarste

vormen van mantelzorg te zijn, omdat het intensief, complex en langdurig is. Het kan leiden tot een

sterke afname van het psychologisch welbevinden van de mantelzorger en het zelf krijgen van

psychische aandoeningen, in het bijzonder depressies en angststoornissen. Familieleden die intensief

mantelzorg verlenen aan de patiënt hebben vaker zelf ernstige lichamelijke gezondheidsproblemen

wat de oorzaak kan zijn van tijdelijk of definitief moeten stoppen met het geven van de ondersteuning

aan de patiënt.

De interventie is ontwikkeld door Altrecht Ouderenpsychiatrie in samenwerking met de VU in

Amsterdam en met GGZ Centraal en GGZ Noord Holland Noord.

PIMM-training

Eerder ontwikkelden Altrecht en MOVISIE een Train-de-trainer-programma voor PIMM. In deze

training leren hulpverleners de PIMM toe te passen en ook leren zij hoe zij hun collega’s kunnen

trainen in het gebruik ervan. Inmiddels zijn bij benadering 500 hulpverleners getraind in het gebruik

van de interventie.

Het ontwikkelen van de interventie en de training kon worden gerealiseerd met behulp van ZonMw-

subsidie.

Een effectstudie van de PIMM is in voorbereiding. Naar verwachting start de effectstudie in 2018.

Verder is Ouderenpsychiatrie een traject gestart waarin de mogelijkheden worden verkend om de

zorg in het kader van psychiatrie en dementie onder te brengen in een ketensamenwerking met de

sector VVT.


16

Specialistische Jeugd-ggz: Samen, toegankelijk en bereikbaar

Per 1 januari 2018 werken Altrecht Kinder- en jeugdpsychiatrie en Autisme jeugd samen in 4

regioteams, waarin de meest voorkomende specialismen zijn vertegenwoordigd. Een drastische

verandering van de organisatie van de specialistische ggz voor jeugdigen en hun ouders, waarvoor

de basis in 2017 is gelegd.

Waar de specialistische jeugd-ggz van Altrecht tot voor kort op basis van specialismen was

georganiseerd, zijn er dus nu regioteams actief die een groot deel van de specialistische zorg in de

regio, dichter bij de patiënt, zijn naasten en samenwerkingspartners aan kunnen bieden. Altrecht

Jeugd heeft zich hierbij laten inspireren door ‘De Nieuwe GGZ’ (een beweging die stelt dat de

bestaande ggz te groot en te bureaucratisch is en te weinig past bij de behoeften van de patiënt en

zijn naasten) en door de wens van patiënten en gemeenten tot een meer integrale ggz-aanpak in de

wijk. De verandering – het gebiedsgericht werken - heeft belangrijke voordelen.

Nieuwe uitgangspunten

Samen, toegankelijk en bereikbaar zijn de uitgangspunten voor het gebiedsgericht werken bij Altrecht

Jeugd. Deze uitgangspunten hebben betrekking op de patiënt, zijn ouders, andere naastbetrokkenen,

maar ook op onze samenwerkingspartners, zoals huisartsen, wijken buurtteams, basis GGZ,

onderwijsinstellingen, gemeenten, etc. Voor de patiënt en naastbetrokkenen betekent het dat de

meeste specialistische zorg nu dichter bij huis is. Er zijn nu teams die zich specifiek op een bepaalde

regio richten en die, wanneer nodig, ook bij de patiënt thuis komen en derhalve fysiek aanwezig zijn in

de directe leefomgeving van de patiënt. We kunnen daardoor beter samenwerken met andere

betrokken hulpverleners en begeleiders van de patiënt en zijn of haar gezin. Het gaat hierbij niet

alleen om het formele steunsysteem, maar in toenemende mate ook om het informele (sociale)

steunsysteem rondom de patiënt en het gezin. Betrokkenen kijken samen naar alle aspecten van het

leven die er toe doen. Dus niet alleen naar de problemen die er zijn, maar ook naar bijvoorbeeld

school, sociale relaties, sportclubs, etc. Dit leidt tot beter passende zorg. Ook blijft de regie over het

leven, de problemen en hulpverlening meer in handen van patiënt en familie. Met deze

herstelondersteunende zorg, richten wij ons op herstel van het gewone leven met alles wat daarbij

hoort. Belangrijk uitgangspunt is dat we aansluiten bij de mogelijkheden van de patiënt en niet bij de

beperking of onmogelijkheden. Vanuit de kracht van de patiënt wordt de weg naar herstel ingezet.

Door samenwerking van de patiënt en het volledige steunsysteem in elkaars fysieke nabijheid wordt

meer en beter gebruikgemaakt van de eigen kracht van een ieder.

Meer samen, minder schotten

De samenwerking vindt meer en meer plaats op locatie in de wijk. Kennisoverdracht en consultatie,

maar ook het starten met noodzakelijke zorg worden hiermee sneller en makkelijker. Om een paar

voorbeelden te noemen: de huisarts kan makkelijker een specialist consulteren en specialisten

kunnen makkelijker een keer meegaan in een gesprek met een buurtteammedewerker. Schotten

tussen hulpverlenersinstanties worden zo verder doorbroken en dat zorgt voor een optimale

aansluiting.

Samenstelling op maat

Ook de samenstelling van de regioteams is zoveel mogelijk maatwerk. De specialismen van de

regioteams zijn bepaald op basis van de aard van de zorgvraag en de (financiële) afspraken met de

gemeenten. Intake, diagnostiek en behandeling vinden zoveel mogelijk vanuit het regioteam plaats.

Dat betekent dat ieder teamlid breed specialistisch werkt en daarnaast een eigen expertisegebied

heeft dat hij of zij actief onderhoudt en deelt met collega's binnen en buiten het team.


17

Niet alle specialistische zorg kan in een regioteam geboden worden. Sommige vragen in de regio zijn

uniek of te klein in omvang om beantwoord te kunnen worden op regioniveau. Het aanbod voor deze

vragen biedt Altrecht Jeugd daarom gebundeld over de regio’s heen.

In het kader van het gebiedsgericht werken participeert Altrecht in een aantal gemeentelijke

projecten:

Stad Utrecht:

4 medewerkers zijn ‘uitgeleend’ aan 2 pilots voor specialistische jeugdhulp in Leidsche Rijn

en Zuilen.

deelname aan pilot Multidisciplinaire aanpak (MDA++) SamenVeilig Midden-Nederland: Een

van de belangrijkste doelen van de MDA++ is het doorbreken van de intergenerationele

overdracht van geweld en zorgen voor duurzame veiligheid binnen gezinnen.

Zuidoost Utrecht:

1 medewerker is gedetacheerd naar het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) in Zeist.

1 medewerker heeft plaatsgenomen in een expertpool van de regio voor specialistische

vragen.

1 medewerker zit vanuit de expertpool in een breed diagnostisch team van meerdere

zorgaanbieders. Dit team is gekoppeld aan het CJG De Bilt.

Kwaliteit en veiligheid

In 2017 is de interne commissie Kwaliteit & Veiligheid opgericht. De functie van deze commissie is

onder meer het prioriteren en formuleren van speerpunten aangaande het kwaliteits- en

veiligheidsmanagementsysteem, het adviseren van de raad van bestuur omtrent kwaliteit &

veiligheidsthema’s, het stimuleren en ondersteunen van initiatieven op het gebied van kwaliteit en

veiligheid binnen de gehele organisatie.

In het kader van Altrechtbreed risicomanagement is er een risicomatrix opgesteld die wordt gebruikt

om organisatierisico’s te inventariseren, te beoordelen en beheersmaatregelen te formuleren en op te

volgen op de volgende domeinen: klanten & partners (patiënt en zorgverlening), bestuur & financiers

(strategie, financieel, governance), medewerkers, maatschappij & context en vastgoed, facilitair &

ICT.

Veiligheid

In 2017 is gestart met de uitvoering van de in 2016 ontwikkelde opleidingsactiviteiten ten aanzien van

de calamiteitenorganisatie van Altrecht. BHV-ers worden opgeleid, getraind en geoefend volgens een

vaste cyclus. Daarbij zijn alle dienstdoende leidinggevenden getraind, zijn er diverse

crisiscommunicatie trainingen georganiseerd en hebben er twee interne crisisteamoefeningen

plaatsgevonden. In november heeft het crisisteam deelgenomen aan de regionale ketenoefening

‘Troje’, waarbij gedurende 4 oefenavonden door het crisisteam is geoefend met het scenario uitbraak

van een regionale infectieziekte.

In 2017 is gestart met de ontwikkeling van brandveiligheidsbeleid en is het project brandveiligheid van

de klinische panden van Altrecht van start gegaan. Belangrijk resultaat van dit project is de

certificering van alle brandmeldinstallaties.

Privacy en informatieveiligheid

Medio 2017 heeft Altrecht een functionaris gegevensbescherming aangesteld die zich bezighoudt met


18

informatiebeveiliging en privacybescherming. Belangrijk aandachtpunt voor deze functionaris is de

voorbereiding van de organisatie op de komst van de nieuwe Algemene verordening

gegevensbescherming.

HKZ-certificering en externe audit HKZ/DEKRA

Het kwaliteitsmanagement van Altrecht is sinds 2007 HKZ-gecertificeerd. Altrecht beschikt over het

HKZ-certificaat nr. 2137824. Deze is geldig tot 29 november 2019.

De externe audit is afgerond met 2 (lichte) tekortkomingen. Eén tekortkoming is op het gebied van

HR, de kwalitatieve en kwantitatieve eisen voor inhuur van derden (regiebehandelaren) zijn niet

vastgesteld en derhalve wordt hier ook niet op getoetst.

De ander betrof de medicatieveiligheid. Er is een vastgesteld medicatiebeleid klinisch. Hierin is het

proces rondom ambulante medicatieverstrekking niet opgenomen, terwijl in de praktijk blijkt dat in

ambulante setting Altrecht verantwoordelijkheden heeft in het voorschrijven, uitgifte en toedienen van

medicatie.

Als sterk punt is genoemd dat de kapstok van het kwaliteitsmanagementsysteem en opvolging via de planning- en controlcyclus aan de hand van de A3 en trimesterrapportages een flinke doorontwikkeling heeft doorgemaakt.

Patiënttevredenheid

Altrecht evalueert doorlopend de kwaliteit van de zorgen dienstverlening aan de hand van

onderzoek naar de tevredenheid en de ervaringen van patiënten. 2016 was het overgangsjaar van de

oude CQ-index ambulant naar de vernieuwde CQ-index voor ambulante zorg en CQ-index voor

klinische zorg. Ook was 2016 het eerste jaar dat de tevredenheidsmeting op klinische afdelingen niet

door een extern bureau afgenomen hoefde te worden. De rapportages met de uitkomsten van de CQ-

instrumenten zijn eind 2016 beschikbaar gekomen.

Onze patiënten gaven Altrecht de volgende gemiddelde waardering:

Instrument Respons Cijfer

CQ ambulant 1710 7,5

CQ klinisch geen gegevens bekend door overgang naar

andere methodiek

Uitkomsten tevredenheidsmetingen patiënten 2017

Interne audits De volgende interne audits zijn in 2017 uitgevoerd:

Separatienormen Inspectie voor de Gezondheidszorg

HACCP

Actualiteit documenten Informatisering en Zorgadministratie (IZA)

Deelprocessen IZA

Somatische jaarscreening klinisch

Somatische screening na opname

CONO-registratie (CONO = Coördinerend Orgaan Nascholing en Opleiding in de ggz)

VRH-bekwaamheidsregistratie (VRH = Voorbehouden en Risicovolle Handelingen)

Zelfevaluatie medicatieveiligheid

Medicatie/parenterale geneesmiddelen


19

Controle medicatie/opiaten Psychiatrie en verslaving

HIC-audit (HIC = High en Intensive Care)

Audits ten behoeve van certificering topklinische zorg

Diverse waarderende audits

o Altris dashboard

o Overdracht gesloten acute opname naar open open afdeling

o Telefonisch contact crisisdienst

o Ontwikkeling stadsteam

o Behandelproces psychosomatiek

o V&F ‘glanzend resultaat’

Separatiepreventie

Binnen Altrecht is veel aandacht voor het terugdringen van dwang- en drangmaatregelen, waaronder

separatie. Eind 2015 is de High en Intensive Care in Utrecht geopend. Met name op deze afdelingen

zijn de separeercijfers fors gedaald (- 53% in duur en - 42% in aantal separaties).

2008 EP 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

%verschil 2016/2017

Separeeruren 39226 32970 28560 28013 21452 16029 16720 13662 13100 11286 -14

Aantal separaties 497 503 543 620 459 365 456 404 398 297 -25

Aantal gesep. pat. 238 273 262 313 272 269 291 178 181 140 -23

Suïcidepreventie

In 2017 was er sprake van 22 suïcides van patiënten van Altrecht.

In 2017 is de suïcidecommissie 4 keer bij elkaar geweest. Er is een nieuw format ontwikkeld voor het

evalueren van Tentamen Suïcides. Er is actief gestuurd op het melden van Tentamen Suïcides. Door

2 psychiaters is een vervolgtraining op de basis training EHBS (Eerste Hulp Bij Suïcidepreventie)

ontwikkeld. Deze training ‘Omgaan met chronische suïcidaliteit’ zit sinds begin 2017 in het

scholingsprogramma.

De voorzitter van de suïcidecommissie is actief in Supranet. Supranet is het lerend netwerk waaraan

14 ggz-instellingen deelnemen. Door data te bundelen hopen de deelnemende instellingen

aanknopingspunten te vinden ter verbetering van de kwaliteit van zorg rondom de suïcidale patiënt. In

2017 is de eerste feedbackrapportage uitgekomen.

Moreel beraad

Sinds 2016 worden er moreel beraden gegeven in Altrecht. Er zijn momenteel 6 opgeleide

gespreksleiders moreel beraad. In 2017 zijn er 18 moreel beraden geweest. De thematiek betreft

situaties in de zorgverlening waarbij sprake is van een dilemma.


20

Klachtenbehandeling: klachtenfunctionaris en klachtencommissie

Klachtenfunctionaris

In het kader van de nieuwe Wet Kwaliteit, Klachten en Geschillen is er sinds januari 2017 een

klachtenfunctionaris binnen Altrecht aangesteld. De nieuwe wet verving de Wet Klachtrecht Cliënten

Zorgsector.

In het jaar 2017 zijn er bij de klachtenfunctionaris 105 klachtschriften ingediend, waarvan 18 personen

hun klacht ingetrokken hebben. Van de 105 klachtschriften waren er 25 afkomstig van naasten van

patiënten.

53 klachten zijn opgelost door bemiddeling, door advies en informatieverstrekking en/of door

telefonisch of schriftelijk contact te leggen met de verweerder en de klager.

12 klachten waren niet ontvankelijk. Hierbij gaat het vooral om patiënten die een klacht ingediend

hebben en niets meer van zich lieten horen. Na herhaaldelijk contact was het niet mogelijk om tot een

concrete klacht te komen, waardoor de klacht te summier was om deze in behandeling te kunnen

nemen.

12 klachten zijn doorverwezen naar de klachtencommissie, waarbij er bij 2 vooraf een bemiddeling via

de klachtenfunctionaris is geweest. De overige 10 klagers besloten om zonder bemiddeling hun klacht

door te zetten naar de klachtencommissie. In alle gevallen heeft de klachtenfunctionaris de klacht

vooraf schriftelijk ingediend bij de verweerders.

Klachtenverloop

Ingetrokken 18

Opgelost 53

Ontvankelijk 12

Doorverwezen naar de Klachtencommissie 12

Doorverwezen naar Aventurijn 2

Nog open 8

Totaal klachten 105

Klachtencommissie Patiënten en Naasten

In 2017 ontving de Klachtencommissie Patiënten en Naasten 61 klachtmeldingen. Ten opzichte van

de 87 klachtmeldingen in 2016 een daling van 30%. Het aantal klachtmeldingen is in 2017 dus

significant afgenomen. Hierbij gaat het vooral om de Wkkgz-klachtmeldingen (in 2017: 17 Wkkgz-

klachtmeldingen; in 2016: 34 Wkkgz-klachtmeldingen). Deze daling van Wkkgz-klachtmeldingen van

50% is waarschijnlijk voor een groot deel veroorzaakt door de komst van de klachtenfunctionaris

Altrecht per 1 januari 2017.

Per klachtmelding kunnen meerdere klachten worden ingediend. In 2017 ontving de

klachtencommissie 103 klachten (in 61 meldingen) vergeleken met 154 klachten in 2016 (in 87

meldingen).

Het grootste deel van de klachtmeldingen, namelijk 70%, betrof BOPZ-klachten (in 2016: 59%); 28%

betrof Wkkgz-klachten (in 2016: 39%) en bij 2% ging het om familieklachten (in 2016: 2%).


21

Afhandeling van klachtenmeldingen 2017 (vergelijk met 2016)

BOPZ

(+ combi)

Wkkgz

(+combi)

Familie-

Klachten

Totaal

Aantal klachtmeldingen

43 (51) 17 (34) 1 (2) 61 (87)

Aantal klachten

63 (75) 37 (77) 3 (2) 103 (154)

HOORZITTINGEN

35 (32) 11 (15) 0 (0) 46 (47)

o gegronde klachten

8 (13) 6 (16) 0 (0) 14 (29)

o ongegronde klachten

46 (42) 20* (30) 0 (0) 66* (72)

BEMIDDELINGGESPREKKEN

1 (3) 5 (5) 0 (0) 6 (8)

o geslaagd

bemiddelde klacht

1 (2) 5 (8) 0 (0) 6 (10)

o niet-geslaagd

bemiddelde klacht

0 (3) 7* (2) 0 (0) 7* (5)

ANDERS**

8 (15) 5 (21) 3 (2) 16 (38)

*6 van de 7 niet-geslaagd bemiddelde Wkkgz-klachten zijn vervolgens in hoorzittingen behandeld

en ongegrond verklaard. (Deze 6 klachten zijn hierboven dus dubbel geteld, namelijk bij niet-

geslaagd bemiddelde Wkkgz-klachten én bij ongegrond verklaarde Wkkgz-klachten.) 1 niet-

geslaagd bemiddelde Wkkgz is in 2017 afgesloten (deze klacht wordt anders geformuleerd door

klager en in 2018 in een hoorzitting behandeld.)

Maatschappelijk betrokken ondernemen en duurzaamheid

Vanuit haar maatschappelijke verantwoordelijkheid nu én voor toekomstige generaties wil Altrecht

investeren in het verduurzamen van haar bedrijfsvoering en vastgoed. We zijn ons er namelijk

terdege van bewust dat zorgaanbieders zoals Altrecht grootverbruikers zijn van bijvoorbeeld energie,

water, mobiliteit en voedsel. Daardoor is er veel ‘winst’ te behalen. Om de verduurzaming in de zorg

te versnellen, ondertekenden al vele zorgorganisaties de Green Deal ‘Nederland op weg naar

Duurzame Zorg’. De ondertekenaars gaan kennis en ervaringen delen én een duurzame

bedrijfsvoering hoger op de agenda zetten.

In dit kader heeft Altrecht eind 2016 het zorgconvenant Utrecht ondertekend (begin 2018 het

zorgconvenant Zeist), waarmee Altrecht zich verbonden heeft aan de praktische aanpak en

uitwerking van deze Green Deal, samengevat in de Milieuthermometer Zorg (MTZ).

De MTZ kent drie stadia: brons, zilver en goud. In 2018 wil Altrecht zich certificeren voor het bronzen

certificaat voor de panden in Utrecht. 2017 stond voor Altrecht in het teken van de voorbereiding van

de certificering. Er zijn veel maatregelen getroffen. ‘Achter de schermen’, zoals het plaatsen van

‘slimme meters’ om op afstand het nutsgebruik te kunnen meten en het vaststellen van een

‘Duurzaamheidsprogramma’ om activiteiten en investeringen meer te stroomlijnen. Maar ook meer

zichtbare maatregelen, zoals het installeren van elektrische laadpalen in Utrecht en Zeist. Een andere

zichtbare actie was het betrekken van de zorgeenheden bij het thema Duurzaamheid. Zonder

draagvlak bij de zorgeenheden hebben duurzaamheidsmaatregelen namelijk minder effect.


22

Altrecht heeft zich in 2017 aangesloten bij de ‘Energy Trek’ van de werkgroep energie van de ‘Green

Deal zorg’. Bij deze werkgroep waren naast Altrecht ook Eneco, Intrakoop, LUMC, Antoni van

Leeuwenhoek Ziekenhuis en Strukton aangesloten. Doel was om te leren van elkaar wat het

verduurzamen van de vastgoedportefeuille betreft. Altrecht heeft diverse inzichten die zijn opgedaan

tijdens de overleggen van de werkgroep, toegepast.

2018 wordt een spannend jaar. In dit jaar vindt de certificering van de panden in Utrecht plaats. Later

in het jaar wordt een start gemaakt met de voorbereiding van de certificering van de panden op het

Sanatoriumterrein in Zeist.

Wetenschappelijk onderzoek en TOP GGz

Het wetenschappelijk onderzoek dat bij Altrecht wordt uitgevoerd staat ten dienste van de kwaliteit

van de patiëntenzorg, kennisontwikkeling en de ontwikkeling van nieuwe behandelmethoden. Altrecht

werkt hierin samen met universiteiten, andere zorginstellingen, hogescholen en onderzoeksinstituten.

Maar een heel klein deel van onze medewerkers is alleen bezig met onderzoek. De meeste van onze

ruim 100 onderzoekers zijn ook werkzaam als behandelaar. Daardoor is er een continue

wisselwerking tussen het onderzoek en de praktijk. En dat is belangrijk om de zorg steeds verder te

kunnen verbeteren.

Onderzoeksorganisatie

Altrecht heeft vijf onderzoekslijnen, die het merendeel van de wetenschappelijke onderzoeksprojecten

beslaan. Vier van de vijf lijnen omvatten het onderzoek van één van onze TOPGGz-afdelingen:

Angst- en OCD-spectrumstoornissen (Obsessieve Compulsieve Stoornissen), TOPGGz-

afdeling Altrecht academisch angstcentrum.

Bipolaire stoornissen, TOPGGz-afdeling Altrecht bipolair.

Eetstoornissen, TOPGGz-afdeling Altrecht eetstoornissen Rintveld.

Psychosomatiek, TOPGGz-afdeling Altrecht psychosomatiek Eikenboom.

Schroeder van der Kolk (EPA - Rehabilitatie, Behandeling en Zingeving).

Andere zorgeenheden zijn ook betrokken bij wetenschappelijk onderzoek. Zij werken samen met

(onderzoek binnen) een Altrecht-onderzoekslijn of met onderzoek onder regie van een andere

instelling, vaak een universiteit of universitair medisch centrum. De samenwerking met Altrecht

Aventurijn, dat is opgegaan in het samenwerkingsverband Fivoor, blijft behouden.

Samenwerkingsverbanden met universiteiten stimuleren het wetenschappelijk onderzoek en het

onderzoeksklimaat bij Altrecht. Altrecht heeft drie zogenaamde academiseringshoogleraren, twee in

samenwerking met de faculteit Sociale Wetenschappen van de Universiteit Utrecht en één in

samenwerking met de afdeling Psychiatrie van het UMC Utrecht. Deze laatste is in 2016 ingesteld, in

2017 vond de oratie getiteld ‘Focus op lijf en leden’ plaats. Het thema van het symposium dat Altrecht

Science jaarlijks organiseert voor onderzoekers en andere medewerkers van Altrecht, sloot aan bij

deze leerstoel en betrof de lichamelijke gezondheid bij psychiatrische aandoeningen. In 2017 is

overleg gestart om de samenwerking met het UMCU-Psychiatrie verder te concretiseren. Naast

genoemde drie hoogleraren zijn er twee medewerkers van Altrecht die een (bijzondere) leerstoel

bekleden en er zijn drie externe hoogleraren die structureel (vastgelegd in een overeenkomst)

samenwerken met (TOPGGz-) afdelingen van Altrecht.

Ter ondersteuning van de onderzoekers en het wetenschappelijk onderzoek bij Altrecht is er Altrecht

Science, bestaande uit een klein centraal bureau dat onder andere de ambtelijk secretariaten van de


23

Commissie Wetenschappelijk Onderzoek (CWO) en de Adviesraad Wetenschappelijk Onderzoek

(AWO) voert.

De CWO bewaakt de kwaliteit van het wetenschappelijk onderzoek dat bij Altrecht wordt uitgevoerd

en ziet erop toe dat wordt voldaan aan de (wettelijke en interne) eisen en regels over

wetenschappelijk onderzoek. Alle onderzoeksactiviteiten - binnen of buiten Altrecht - waar patiënten

van Altrecht bij betrokken zijn, moeten door de CWO worden goedgekeurd voordat ze kunnen worden

uitgevoerd. Het aantal onderzoeken dat jaarlijks bij de CWO wordt ingediend ligt rond de 30.

De AWO, bestaande uit alle hoogleraren die aan Altrecht verbonden zijn, adviseert de raad van

bestuur gevraagd en ongevraagd over het onderzoeksbeleid en onderwerpen die het

wetenschappelijk onderzoek van Altrecht raken. De AWO vergadert twee keer per jaar; in elke

vergadering wordt één van de onderzoekslijnen besproken en krijgt deze lijn advies van de AWO.

In het verslagjaar hebben de vakbibliotheken van Altrecht en van GGz Centraal een

samenwerkingsovereenkomst getekend en is het GGZ Kenniscentrum gevormd. Bij de ontwikkeling

van het kenniscentrum is ingezet op de digitalisering van de bibliotheken, betere en snellere

dienstverlening en de samenwerking tussen beide organisaties. Dit heeft geresulteerd in een nieuwe

website waar medewerkers 24/7 toegang hebben tot artikelen uit meer dan 700 veel gebruikte

vaktijdschriften, meerdere databanken en een attenderingssysteem via e-mail. Onderdeel van deze

samenwerking is de samenvoeging van de beide fysieke bibliotheken tot één bibliotheek die is

gevestigd op de locatie Zon&Schild van GGz Centraal in Amersfoort.

TOPGGz

Eind oktober hebben drie van de vier TOPGGz-afdelingen van Altrecht een visitatie ondergaan voor

prolongatie van het TOPGGz-keurmerk. Dit is succesvol verlopen: Altrecht bipolair, Eetstoornissen

Rintveld en Psychosomatiek Eikenboom hebben voor de derde keer het keurmerk bemachtigd en

mogen zich ook de komende vier jaar TOPGGz noemen.

In het verslagjaar is de Decision Tool Angststoornissen gereed gekomen; het Altrecht academisch

angstcentrum heeft meegewerkt aan de ontwikkeling ervan. Met behulp van de Decision Tool kan in

2-5 minuten worden bepaald wat de best passende behandelsetting is voor de patiënt: specialistische

ggz of hoogspecialistische ggz.

In december is Lex de Grunt, lid van de raad van bestuur van Altrecht, benoemd tot bestuurslid van

de Stichting TOPGGz. Altrecht hecht veel belang aan TOPGGz vanwege de toegevoegde waarde

van deze hoogspecialistische zorg aan het aanbod van Altrecht en de bijdrage van Altrecht aan

praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek en zorginnovatie.

Promoties, publicaties en prijzen

In 2017 zijn drie medewerkers van Altrecht gepromoveerd.

Marian Zegwaard. Titel proefschrift: Meeting the needs of caregivers of severely mentally ill

older adults. A nursing intervention study. 28 maart, VU Amsterdam.

Isis Elzakkers. Titel proefschrift: Weighing the options. Compulsory treatment, mental

capacity and decision making in anorexia nervosa. 1 september, Universiteit Utrecht.

Joost Sanders. Titel proefschrift: Slowing and depressive symptoms in aging people. 13

september, VU Amsterdam.

Ook in 2017 hebben veel Altrechtmedewerkers bijgedragen aan het uitdragen van de resultaten van

(wetenschappelijk) onderzoek en kennis. Er is gepubliceerd in internationale en nationale

wetenschappelijke tijdschriften en tijdschriften van patiëntenverenigingen, er zijn presentaties

gegeven bij (inter-)nationale congressen, beroepsverenigingen en patiëntenverenigingen, er is

bijgedragen aan scholingen en er is ˈopgetredenˈ in de populaire media en op regionale en nationale

televisie en radio. De publicatielijst 2017, die wij in juli op onze website www.altrecht.nl zullen


24

plaatsen, geeft een beeld van al deze publicatieactiviteiten. Ook zijn daarin de prijzen en nominaties

vermeld die enkele van onze medewerkers ten deel zijn gevallen.


25

2. De medewerkers: HRM: goed werkgever én werknemerschap

Het zijn onze medewerkers die het verschil maken voor onze patiënten. Zij zijn het gezicht naar de

patiënt toe. Altrecht-waarden gaan pas leven als onze medewerkers zich ermee identificeren en deze

uitdragen naar onze patiënten.

De wereld van de specialistische ggz met al zijn ontwikkelingen (herstelondersteunende zorg,

gebiedsgericht werken, maar ook budgetkrapte, de noodzaak om de exploitatie duurzaam op orde te

krijgen en te houden) vraagt om medewerkers die breed inzetbaar zijn, willen innoveren, over

grenzen durven kijken, samenwerken met partners en vooral dienstbaar zijn aan het behandelplan

van de patiënt. Mensen zijn dé succesfactor bij organisatieveranderingen.

Vanuit deze uitgangspunten heeft HRM in 2017 een nieuw meerjaren strategisch plan ontwikkeld met

als doel beter vast te leggen wat door Altrecht wordt verstaan onder goed werkgeverschap en goed

werknemerschap. Wat heeft de medewerker nodig om de patiënt optimaal te helpen bij zijn herstel en

om behandeldoelen te realiseren? Hoe kan de medewerker daarnaast bijdragen aan een financieel

gezonde organisatie? Hier wil Altrecht de komende jaren op focussen als het gaat om het beleid ten

aanzien van medewerkers.

Waarden

Altrecht biedt met inzet van professionals specialistische zorg bij patiënten met complexe vragen. De

kracht van deze professionals is dat ze in staat zijn om deze complexe vraagstukken met elkaar te

beantwoorden, ze bevlogen zijn in hun werk en kritisch zijn naar ontwikkelingen binnen en buiten de

organisatie. We zetten de professionals in hun kracht door ze te waarderen, professionele autonomie

te respecteren, bij te dragen aan de ontwikkeling van de professionals en ze duidelijke kaders te

bieden op organisatorisch vlak. Dat doen we zelf of via het coachen en faciliteren van

leidinggevenden. Het gezond houden van de organisatie en zijn medewerkers is een belangrijke

pijler. Vitale, vakkundige en betrokken medewerkers die zelfstandig binnen de kaders de eigen

ambities en die van Altrecht waarmaken.

Belangrijke algemene actiepunten als het gaat om medewerkersbeleid voor de (nabije) toekomst zijn:

visie concretiseren naar gewenst gedrag

duidelijke kaders neerzetten

dialoog over de huidige en gewenste situatie en de stappen die daarvoor nodig zijn,

stimuleren en ondersteunen

Concrete trajecten die in 2017 zijn gestart en doorlopen in 2018 en verder zijn:

Strategische personeelsplanning

Altrecht kan nog winnen aan doelmatigheid door per team een doel te stellen als het gaat om de

inzet van personeel. Welke disciplinemix is nodig om de patiënt optimaal te behandelen? In

hoeverre wijkt het af van de huidige mix en wat zegt de benchmark hierover? Gerichter kijken naar

personele inzet, personeelsverloop en ontwikkelingen op de arbeidsmarkt, geeft leidinggevenden

meer grip.

Boeien en binden van onze medewerkers

Medewerkers hebben baat bij autonomie in hun werk en bij ruimte om te leren. Ook spelen

gezondheid en vitaliteit een rol. Maar hoe gaan we ervoor zorgen dat medewerkers zelf de regie

nemen? Dat ze het ook belangrijk vinden om na te denken over hun eigen ontwikkeling, mobiliteit,

gezondheid en vitaliteit? Door middel van een individuele aanpak gaan we in gesprek met

medewerkers om te weten wat ze nodig hebben om goed te functioneren en hoe ze waarde kunnen


26

toevoegen aan de organisatie. De raad van bestuur spreekt in dit kader iedere psychiater om na te

gaan hoe we hen als Altrecht kunnen blijven boeien en aan ons binden. Dit is een landelijk thema,

omdat we zien dat meer psychiaters kiezen om als zzp’er interim werkzaamheden te gaan uitvoeren.

Ontwikkeltraject teamleiders

Er is een ontwikkeltraject opgezet, waarin teamleiders verder worden getraind in de vaardigheden

die nodig zijn voor het uitvoeren van de functie, zoals het optimaliseren van processen, het

beïnvloeden van de financiële resultaten, het voeren van moeilijke gesprekken met medewerkers en

coachend leidinggeven. Ook wordt intervisie aangeboden.

Verzuim

Leidinggevenden zijn getraind in de methodiek en worden gestimuleerd om intensiever het gesprek

aan te gaan met álle zieke medewerkers. HR-adviseurs letten op het nakomen van afspraken,

stellen kaders en ondersteunen leidinggevenden bij het nemen van de juiste stappen.

Overige resultaten in 2017:

beleid ten aanzien van ervaringsdeskundigen is geëvalueerd en een nieuw plan van aanpak

is gemaakt.

nieuw vrijwilligersbeleid is gemaakt.

de Lean-projectaanpak wordt toegepast door coaches in Altrechtbrede projecten.

nieuw arbobeleid is vastgesteld en er is een plan van aanpak gemaakt voor de borging van

het arbobeleid. De eerste stappen uit dat plan van aanpak zijn gezet.

nieuw scholingsbeleid wordt gefaciliteerd en georganiseerd naar aanleiding van gesprekken

tussen HRM en de zorgeenheden.

Klokkenluidersregeling

Altrecht wil graag open en transparant zijn. Toch kunnen zich situaties voordoen waarbij openheid

niet vanzelfsprekend is. Altrecht kent daarom een klokkenluidersregeling.

Met de klokkenluidersregeling is Altrecht aanspreekbaar op te goeder trouw gedane meldingen van

redelijke vermoedens van onregelmatigheden of misstanden binnen de organisatie door werknemers,

zonder dat de melder daardoor wordt geschaad in zijn of haar positie. De klokkenluidersregeling

bestaat naast de klachtenregeling medewerkers.

In het verslagjaar zijn er geen meldingen gedaan in het kader van deze regeling.


27

3. Bestuur, toezicht en medezeggenschap

Principes van de Governance Code

In 2017 heeft Altrecht zich ingezet om de 7 principes van de Governance Code verder vorm te geven

en toe te passen. Deze principes zijn:

1. De maatschappelijke doelstelling en legitimatie van de zorgorganisatie is het bieden van goede

zorg aan patiënten.

2. De raad van bestuur en raad van toezicht hanteren waarden en normen die passen bij de

maatschappelijke positie van de zorgorganisatie.

3. De zorgorganisatie schept randvoorwaarden en waarborgen voor een adequate invloed van

belanghebbenden.

4. De raad van bestuur en raad van toezicht zijn ieder vanuit hun eigen rol verantwoordelijk voor de

governance van de zorgorganisatie.

5. De raad van bestuur bestuurt de zorgorganisatie gericht op haar maatschappelijke doelstelling.

6. De raad van toezicht houdt toezicht vanuit de maatschappelijke doelstelling van de zorgorganisatie.

7. De raad van bestuur en raad van toezicht ontwikkelen permanent hun professionaliteit en

deskundigheid.

In 2017 zijn de statuten en reglementen herzien, mede met het oog op deze principes. In een aantal

situaties is nog verdere doorontwikkeling nodig.

Raad van toezicht

De raad van toezicht beoogt bij te dragen aan de besturing van de stichting Altrecht, het functioneren

van de organisatie als geheel, het bereiken van haar maatschappelijke doelstellingen en het voldoen

aan de reële maatschappelijke verwachtingen. Dit betekent dat het toezicht zich richt op de algemene

gang van zaken, het beleid, de kwaliteit van zorg en de daarmee samenhangende processen.

De raad van toezicht heeft een onafhankelijke positie en voert het toezicht uit vanuit een eigen visie.

Deze visie is begin 2018 vastgesteld en beschikbaar gesteld op de website van Altrecht.

De raad van toezicht vindt het zijn taak om een constructief-kritische dialoog aan te gaan met de raad

van bestuur over doelen, besturing, risico’s en resultaten van Altrecht. Binnen deze taak zijn een

toezichthoudende, adviserende, maatschappelijke en werkgeversrol te onderscheiden.

In 2017 heeft de raad van toezicht al deze rollen vervuld.

De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de raad van toezicht en raad van bestuur zijn

vastgelegd in de statuten, met een verdere uitwerking in reglementen.

Samenstelling en onafhankelijkheid De raad van toezicht bestond in 2017 uit 6 personen. Wijzigingen in nevenfuncties van raad van

toezichtleden worden gedeeld in de vergadering van de raad van toezicht. Daarmee worden

mogelijke belangenverstrengelingen voorkomen. In bijlage 2 treft u een actueel overzicht aan van de

nevenfuncties van de raad van toezichtleden.

Evaluatie In 2017 heeft een evaluatie plaatsgevonden van de raad van toezicht onder leiding van een extern begeleider. Een dergelijke evaluatie/reflectie draagt bij aan onderling inzicht in het functioneren van de raad van toezicht in zijn geheel en de drijfveren van leden individueel.

Informatievoorziening en overleg Naast overleg van een delegatie van de raad van toezicht met patiëntenraad, familieraad en

ondernemingsraad (tweemaal in 2017), wordt de raad per vergadering voorzien van schriftelijke


28

informatie vanuit de (zorg)-eenheden van Altrecht. Hierin worden de belangrijkste (zorginhoudelijke)

ontwikkelingen en strategische knelpunten benoemd. Voorts is er 1 keer per jaar een bijeenkomst

waarin de leden van de raad van toezicht en de leidinggevenden elkaar ontmoeten. In 2017 is tijdens

deze bijeenkomst aan de hand van thema’s in kleine groepen gediscussieerd. Verder is in een

strategiesessie uitgebreid stilgestaan bij het strategisch beleid van Altrecht en haar positie in de

markt. Hierbij is de ontwikkeling naar gebiedsgericht werken met andere partners in een

netwerkconstructie in samenhang met onze hoogspecialistische expertise besproken.

Het inhoudelijk informeren van raad van toezichtleden gebeurt ook door iedere vergadering te

beginnen met een presentatie van een zorgeenheid of een inhoudelijke ontwikkeling. De volgende

thema’s zijn 1 of meerdere keren aan bod geweest:

- strategische voortgang van veranderingen en ontwikkelingen.

- financiële en zorginhoudelijke thema’s.

- bestuurscontract en de evaluatie van de voortgang van de afspraken.

- vastgoedontwikkelingen binnen Altrecht.

- in 2017 in het bijzonder nog het incident binnen Aventurijn (Fivoor) en de impact ervan.

Ook vindt eenmaal per jaar dialoog en discussie plaats tussen raad van toezicht, raad van bestuur en

alle leidinggevenden en zijn er de uitgebreide overlegvergaderingen waaraan ook de

medezeggenschapsorganen deelnemen.

Rooster van aftreden en zittingstermijnen Conform de Zorgbrede Governancecode staat in de statuten beschreven dat een lid van de raad van

toezicht voor een periode van vier jaar wordt benoemd, met de mogelijkheid tot herbenoeming van

nog eens vier jaar. Een overzicht van de zittingstermijnen en de deelname aan de commissies van de

raad van toezichtleden treft u aan in bijlage 3.

Verslagjaar 2017 De voltallige raad van toezicht is in het verslagjaar vijf keer bijeen geweest, steeds in aanwezigheid

van de raad van bestuur. Overleg heeft plaatsgevonden over de strategiebepaling, de keuzen daarin

en de risico’s die daaraan verbonden zijn voor de organisatie. Het perspectief van de patiënt en de

continuïteit van de zorgverlening zijn daarbij leidende perspectieven. Ook zijn de bedrijfsvoering en

de sturing daarop iedere vergadering onderwerp van gesprek.

De raad van toezicht kent drie commissies:

de financiële commissie.

de personele commissie.

de commissie kwaliteit en veiligheid.

Deze commissies zijn 3 of meer keer bijeen geweest in 2017.

Raad van bestuur

In het verslagjaar bestond de raad van bestuur uit twee personen, mevrouw R.H.M. Vernimmen

(voorzitter) en de heer A.C. de Grunt. De raad van bestuur bestuurt op strategische, financiële,

inhoudelijke en organisatorische aangelegenheden. De raad van bestuur is collegiaal en integraal

verantwoordelijk en draagt zorg voor reflectie op handelen en op de samenwerking als team. Naast

de integrale verantwoordelijkheden hebben de leden van de raad van bestuur eigen

aandachtsgebieden (zie bijlage 4).


29

In de gezamenlijke, directe aansturing van de zorgeenheden zijn de volgende uitgangspunten

leidend:

verantwoordelijkheden zo dicht mogelijk bij het primair proces.

horizontale naast verticale gerichtheid en gerichtheid op belanghebbenden: patiënt, familie,

medewerkers, verzekeraars, gemeenten, verwijzers, Inspectie, raad van toezicht,

netwerkpartners.

gepaste en tijdige zorg.

financieel gezonde bedrijfsvoering.

participatie van medewerkers en patiënten en naasten bij ontwikkelingen en transities.

De aansturing van de zorgeenheden wordt vormgegeven door iedere 4 maanden

resultaatgesprekken te hebben met de leidinggevenden van de (zorg)eenheden. Inhoud van de

gesprekken is:

behaalde en nog te behalen zorginhoudelijke, financiële en bedrijfsvoeringsresultaten en de

wijze waarop

ontwikkelingen, knelpunten en dilemma’s

verbeteracties voortvloeiend uit audits, klachten of anderszins.

Deze gesprekken zijn in aanwezigheid van een delegatie van alle medezeggenschapsorganen.

De resultaatgesprekken worden gevoerd aan de hand van de A3-methodiek die op eenvoudige wijze

de missie en visie van de (zorg)eenheid vertaalt in concrete actieplannen en helpt bij de realisatie

daarvan.

De raad van bestuur vergadert wekelijks. Iedere maand vindt er een leidinggevendendag plaats, waar

actuele inhoudelijke en bedrijfsmatige thema’s en ontwikkelingen worden besproken en om

gezamenlijke besluitvorming te bewerkstelligen. De agenda wordt vanuit de groep van

leidinggevenden voorbereid. Verder bezoekt de raad van bestuur afdelingen en houdt

lunchbijeenkomsten, waaraan medewerkers uit alle geledingen kunnen deelnemen.

Belangenverstrengeling Bij de benoeming van bestuurders beziet de raad van toezicht de nevenfunctie(s) van de kandidaat

op mogelijke belangenverstrengeling/verenigbaarheid met de bestuursfunctie. Voor nieuwe

nevenfuncties moet de raad van toezicht vooraf toestemming geven. In bijlage 1 vindt u een overzicht

van de hoofd- en nevenfuncties van de raad van bestuursleden.

Beoordeling en bezoldiging raad van bestuur

De bezoldiging van de bestuurders is gebaseerd op de zogenaamde WNT-norm. De personele

commissie van de raad van toezicht bespreekt jaarlijks de aanpassingen in de remuneratie van beide

bestuurders, draagt er daarbij zorg voor dat de grenzen van de WNT-norm niet worden overschreden

en informeert de raad van toezicht hierover. In de jaarrekening is hierover informatie opgenomen.

Accreditatie In 2017 zijn beide bestuursleden gestart met het treffen van voorbereidingen voor het accreditatietraject van de NVZD. Dit zal in 2018 afgerond worden.


30

Medezeggenschap

Patiëntenraad

In 2017 heeft de patiëntenraad zich weer ingezet om zicht te krijgen op de ervaringen van patiënten

met de zorg van Altrecht. Op verschillende manieren heeft de patiëntenraad contact met patiënten en

ex-patiënten en vertaalt ervaringen naar zorgeenheden en Altrecht als geheel. In 2017 is de raad

betrokken geweest bij een groot aantal adviesaanvragen over zaken als verhuizingen,

beleidsaanpassingen, organisatieveranderingen, en dergelijke. Daarnaast heeft de patiëntenraad het

initiatief genomen om via het project “De kleine dingen” aandacht te vragen voor gastvrijheid en

hoffelijkheid in de zorg.

Familieraad

Belangrijke aandachtspunten/acties van de familieraad in 2017 waren:

De landelijke richtlijnen/generieke module naastenbeleid is verwerkt in de richtlijnen familiebeleid. Dit in een gezamenlijke actie van de familieraad en Altrecht. Ook is naar aanleiding hiervan een nieuwe brochure gemaakt.

Verbetering van de informatievoorziening voor naasten op initiatief van de familieraad.

De familieraad heeft afspraken gemaakt met Altrecht voor een sluitende aanpak ten behoeve van de daginvulling voor patiënten. Het project is in 2018 gestart. Meer informatie vindt u onder 'naasten' op onze website: www.altrecht.nl.

Ondernemingsraad

De ondernemingsraad, bestaande uit 15 personen, heeft in 2017 de Danthe-methode verder

ontwikkeld en zich meer eigen gemaakt.

De Danthe-methode is een dynamisch procesmodel voor besluitvorming en participatie in

organisaties. In de Danthe-methode is het belangrijk dat nut en noodzaak van een komende

verandering door medewerkers worden (h)erkend, voordat een veranderplan door een

leidinggevende wordt opgesteld. Hiervoor wordt een zogenaamd driehoekgesprek georganiseerd

door de betreffende leidinggevende, waarbij de leidinggevende, medewerkers en de

aandachtsfunctionarissen van de OR voor de betreffende afdeling aanwezig zijn. Wanneer nut en

noodzaak voor de aanwezigen van het driehoekgesprek helder zijn, stelt de OR met de medewerkers

beoordelingscriteria op waaraan het veranderplan moet voldoen. Leidinggevenden nemen de

verschillende beoordelingscriteria op in het veranderplan, of wijken beargumenteerd af van de

beoordelingscriteria. Het veranderplan wordt vervolgens naar de OR gestuurd en zij toetsen of de

beoordelingscriteria zijn verwerkt of beargumenteerd worden afgewezen in het advies-

of instemmingsverzoek. De OR geeft vervolgens advies of instemming.

De OR heeft opgemerkt dat het draagvlak voor een verandering onder medewerkers groter is

wanneer de Danthe-methode wordt toegepast. Dit komt omdat medewerkers vanaf het begin van de

verandering worden betrokken en er zelf invloed op hebben.

De OR werkt met aandachtsfunctionarissen, een tweetal uit de OR dat contact houdt met een aantal

(zorg)eenheden. Onderwerpen die spelen in een zorgeenheid kunnen bij deze

aandachtsfunctionarissen onder de aandacht worden gebracht en waar nodig worden ingebracht in

een OR-vergadering. De aandachtsfunctionarissen zijn aanwezig bij driehoekgesprekken en op het

moment dat een verandering plaatsvindt, zijn de aandachtsfunctionarissen ook aanwezig bij

eventuele medewerkersbijeenkomsten en evaluaties.

Vanuit de (zorg)eenheden zijn er vaste contactpersonen die contact hebben met de

aandachtsfunctionarissen over wat er speelt.


31

4. Financiën Resultaatontwikkeling Het resultaat over 2017 is uitgekomen op € 1,3 mln. Dit resultaat ligt hoger dan het resultaat 2016 van

bijna € 0,5 mln. Het resultaat is opgebouwd uit het resultaat uit gewone bedrijfsvoering en een aantal

bijzondere posten. Het resultaat uit gewone bedrijfsvoering is achtergebleven ten opzichte van de

doelstelling van 2%. Het sturen op een hoger positief resultaat uit gewone bedrijfsvoering vraagt

aandacht. In dit kader zijn binnen Altrecht een aantal verbeteracties gestart onder het motto van

‘Altrecht Groen’.

Onderstaande tabel laat de ontwikkeling van de opbrengsten, kosten en resultaten over de afgelopen

zes jaar zien.

Bedragen in duizenden € 2017 2016 2015 2014 2013 2012

Wettelijke budget 193.241 173.920 173.830 170.435 183.420 189.355

Overige opbrengsten 22.126 10.917 16.348 14.427 11.930 16.527

Totale opbrengsten 215.367 184.837 190.178 184.862 195.350 205.882

Kosten 214.080 184.679 190.275 185.804 188.892 199.657

Aandeel derden 53 319 400 36 -48 0

Resultaat 1.340 477 303 -906 6.410 6.225

% resultaat vs opbrengsten 0,6% 0,3% 0,2% -0,5% 3,3% 3,0%

Belangrijke ontwikkelingen die de exploitatie en het resultaat, alsmede de opbouw van het resultaat

over 2017, hebben beïnvloed, zijn de partiele consolidatie van ons aandeel in Fivoor, het beheersen

van de contracten controlerisico’s op met name de Zorgverzekeringswet, het verlagen van het

ziekteverzuim en het verbeteren van de productiviteit.

Op 30 juni 2015 heeft Stichting Altrecht, via Altrecht Participaties BV, een belang verworven in Fivoor

BV door de inbreng van Altrecht Aventurijn BV. Per 1 april 2017 is het voorgenomen besluit, na de

bestuurlijke fusie, tot vorming van Fivoor goedgekeurd door de aandeelhouders en is Altrecht

Aventurijn BV gefuseerd in Fivoor BV.

De startdatum voor Fivoor is daarmee vastgesteld op 1 april 2017. Stichting Altrecht heeft een belang

van 42,5% en Parnassia Groep een belang van 57,5% in Fivoor BV. In de jaarrekening is Fivoor BV

per 1-4-2017 proportioneel geconsolideerd.

De contractrisico’s binnen de Zorgverzekeringswet zijn vanaf het jaar 2014 substantieel. Per

verzekeraar worden deze risico’s gedurende het jaar gevolgd. Waar relevant worden met

verzekeraars nadere afspraken gemaakt hoe eventuele contractoverschrijdingen naar aanleiding van

volume en gemiddelde prijs worden afgewikkeld. Dit zijn intensieve processen die nog niet met alle

verzekeraars voor de jaren 2015, 2016 en 2017 zijn afgewikkeld.

Betreffende de controlerisico’s is het zelfonderzoek over het schadelastjaar 2015 in 2018 afgewikkeld.

De hierbij behorende verplichting is op de balans per ultimo 2017 opgenomen. Op basis van het voor

het schadelastjaar 2015 vastgestelde controleplan is een inschatting gemaakt van het risico voor de

jaren 2016 en 2017, die als reservering in de balans per ultimo 2017 is opgenomen.

Ontwikkeling solvabiliteit en liquiditeit

In onderstaande tabel wordt door middel van een aantal kengetallen de ontwikkeling van de

solvabiliteit en de liquiditeit over de afgelopen zes jaren weergegeven.


32

Bedragen in duizenden € 2017 2016 2015 2014 2013 2012

Geconsolideerd eigen vermogen (EV)

42.964

41.624

41.147

40.879

41.942

35.470

Balanstotaal (BT) 170.408 146.545 157.151 153.660 190.960 189.315

Solvabiliteit (EV/BT) 25,2% 28,4% 26,2% 26,6% 22,0% 18,7%

DSCR 0,91 1,41 1,25 1,26 2,20 2,39

De solvabiliteit is per ultimo 2017 verslechterd ten opzichte van 2016. Dit wordt veroorzaakt door de

toename van het balanstotaal (partiele consolidatie Fivoor). Overigens wordt ruim voldaan aan de

norm van 17%, zoals de BNG deze voor 2017 in de kredietovereenkomst heeft opgenomen.

De ‘debt service coverage ratio’ (DSCR) is over 2017 fors lager. Bij het bepalen van de DSCR mag

het resultaat uit hoofde van verkoop van gebouwen en uit hoofde van vrijval negatieve goodwill vanuit

de verwerving van onderdelen Fivoor niet worden meegenomen.

Met de DSCR van 0,91 wordt niet voldaan aan de norm van 1,4 zoals deze door de BNG in de

kredietovereenkomst is opgenomen. Dit heeft geleid tot onderstaande continuïteitsveronderstelling.

Continuïteitsveronderstelling

De jaarrekening 2017 is opgesteld op basis van de continuïteitsveronderstelling. Er is echter sprake

van onderstaande condities die duiden op het bestaan van een onzekerheid van materieel belang op

grond waarvan gerede twijfel zou kunnen bestaan over de continuïteitsveronderstelling en dat

daardoor Altrecht mogelijk niet in staat zal zijn in het kader van de normale bedrijfsvoering haar activa

te realiseren en haar verplichtingen na te komen.

Met de BNG Bank zijn langlopende leningsfaciliteiten en een rekening-courant faciliteit afgesloten.

Deze faciliteiten zijn nader toegelicht in paragraaf 5.1.5.10 (toelichting langlopende leningen) en

5.1.5.12 (niet in de balans opgenomen verplichtingen) van de jaarrekening. Ten behoeve van deze

financiering zijn met de BNG Bank de volgende convenanten afgesloten:

Debt Service Coverage Ratio (norm 2017: > 1,4)

Solvabiliteit (norm 2017: > 17%)

Het niet voldoen aan de convenanten/ ratio's kan leiden tot opeising door de BNG Bank van de

getrokken faciliteiten.

Altrecht voldoet ruimschoots aan de solvabiliteitsnorm 2017 (realisatie: 24,5%).

Altrecht heeft in 2017 een positief resultaat gerealiseerd van € 1,3 miljoen, wat lager is dan begroot

als gevolg van het onvoldoende realiseren van geplande besparingen en het niet vollopen van de

contracten met zorgverzekeraars (achterblijvende productie). De incidentele baten en lasten

resulteren per saldo in een ‘eenmalige’ bate van € 4,7 miljoen en een genormaliseerd resultaat van

€3,4 miljoen negatief. Als gevolg hiervan heeft Altrecht niet voldaan aan de DSCR-norm 2017

(realisatie: 0,91).

De BNG Bank heeft voor het niet voldoen aan de DSCR-norm 2017 een waiver verstrekt, waarbij is

aangegeven dat zij tot 1 juli 2019 vooralsnog geen gebruik zal maken van haar formele recht van

opeising. Als voorwaarde heeft de BNG Bank de rekening-courant limiet verlaagd van €21,9 miljoen

(per 31 december 2017) naar €15,0 miljoen (vanaf 15 mei 2018) en in stappen verder verlaagd tot

€12,0 miljoen (vanaf 1 januari 2019) en €10,0 miljoen (vanaf 1 januari 2020).

De Raad van Bestuur van Altrecht heeft de waiver, als gevolg van de verlaging van de kredietfaciliteit,

vooralsnog niet ondertekend en is in gesprek met de BNG Bank over de implicaties hiervan en de

benodigde aanpassingen van deze verlaging met het oog op de liquiditeitsbehoefte.


33

Op basis van de resultaten over het eerste kwartaal 2018 is het vooralsnog onzeker of Altrecht kan

voldoen aan de DSCR-norm per 31 december 2018 (norm: > 1,4). Geprognotiseerd voor heel 2018

komt de DSCR 2018 uit op circa 1,3.

De ontwikkelingen in het eerste kwartaal 2018 zijn aanleiding geweest voor de Raad van Bestuur om

een herstelplan 'Altrecht Groen' te ontwikkelen gericht op een structureel positief rendement en een

sterke verbetering van de liquiditeitspositie. Het herstelplan heeft de volgende pijlers

Verhogen van de productiviteit in het primaire proces

Beheersing van het ziekteverzuim

Kostenbesparingen en reorganisaties

Sturen op een gemiddelde prijs per patiënt en schadelast zoals afgesproken met respectievelijke

verzekeraars

Adequate tijdige financiële sturing

Optimaliseren van de zorgadministratie

Er is onzekerheid of Altrecht binnen haar kredietlimiet blijft eind 2018 en gedurende de eerste 6

maanden van 2019 op moment dat de hierboven genoemde maatregelen ter verbetering van het

resultaat onvoldoende effect resulteren.

Financiële instrumenten

Met betrekking tot het gebruik van financiële instrumenten hanteert Altrecht een risicomijdende

strategie. In 2017 zijn geen nieuwe afgeleide financiële instrumenten ingezet. Voor 2018 is dat

evenmin de planning. Eventuele financiële instrumenten worden uitsluitend aangehouden indien

sprake is van een effectieve hedge met als doel renterisico’s op langlopende financiering te mitigeren.

In het beleid is geen ruimte voor financiële instrumenten die gericht zijn op het behalen van positieve

rendementen op die instrumenten.

Toekomstige ontwikkelingen

Voor 2018 is, met de rendementseis van 2% als uitgangspunt, een taakstellende begroting

vastgesteld, waarin directe kosten in lijn worden gebracht met de omzetontwikkeling en er

aanvullende besparing plaatsvindt op de indirecte kosten. Naast de benoemde pijlers van het

herstelplan in het kader van Altrecht Groen zijn de volgende maateregelen genomen:

Het verbeteren van de administratieve organisatie, zodat het risico op terugbetalingen uit

hoofde van rechtmatigheid naar aanleiding van zelfonderzoeken wordt beperkt.

Het uitfaseren van, ondanks een verantwoorde bedrijfsvoering, structureel verlieslatende

productie indien de financiers niet bereid zijn hiervoor een passend tarief te vergoeden.

Deze maatregelen worden gedurende het jaar kort-cyclisch gevolgd. Waar nodig worden gedurende

het jaar aanvullende maatregelen genomen indien niet aan de kaders voldaan wordt zoals deze in de

begroting zijn vastgelegd. Zoals reeds is aangegeven in de continuïteitsveronderstelling worden op

basis van de latest estimate Q1 2018 de doelstellingen zoals vastgelegd in de begroting niet gehaald.

De inmiddels uitgezette acties hebben tot doel om in structurele zin de gewenste rendementseis te

realiseren.

Op het gebied van vastgoed wordt, conform het strategisch plan vastgoed, het beleid voortgezet om

het gebruikte aantal vierkante meters zoveel mogelijk te beperken en de leegstand te beheersen. Op

korte termijn worden geen omvangrijke investeringen verwacht die vragen om aanvullende

financiering.


34

5. Profiel van de organisatie

Algemene identificatiegegevens

Naam verslagleggende rechtspersoon Stichting Altrecht

Adres Lange Nieuwstraat 119

Postcode 3512 PG

Plaats Utrecht

Telefoonnummer 030-230 8585

Identificatienummer Kamer van Koophandel 30161681

E-mailadres [email protected]

Internetpagina www.altrecht.nl

Rechtsvorm Stichting

Altrecht is een instelling voor geestelijke gezondheidszorg waar mensen met complexe psychiatrische

hulpvragen terecht kunnen voor specialistische behandeling. Wij behandelen zowel jeugdigen,

volwassenen als ouderen met ADHD, angststoornissen, autisme, bipolaire stemmingsstoornissen,

depressie, dwangstoornissen, eetstoornissen, gedragsstoornissen bij kinderen en jongeren, niet

aangeboren hersenletsel, onverklaarde lichamelijke klachten, persoonlijkheidsstoornissen, psychose

en schizofrenie, traumagerelateerde stoornissen en verslaving. Ook biedt Altrecht consultatie aan

collega-professionals, zoals huisartsen en andere instellingen op het gebied van de gespecialiseerde

geestelijke gezondheidszorg.

Werkgebied

Altrecht werkt voornamelijk in de regio Midden Westelijk Utrecht, met uitzondering van de 4 TOPGGz-

afdelingen die landelijk opereren, te weten Altrecht academisch angstcentrum, Altrecht bipolair,

Altrecht psychosomatiek Eikenboom en Altrecht eetstoornissen Rintveld.

Kernprestaties Altrecht 2017

Patiënten

Aantal patiënten in zorg per 31 december 2017 12.529

Capaciteit regulier

Aantal beschikbare bedden/plaatsen voor verblijfszorg per

31 december 2017 (ZVW, WLZ en Justitie)

589 Productie

Zorgverzekeringswet

Aantal in 2017 geopende DBC's 15.869

Aantal in 2017 gesloten DBC's 16.117

Aantal dagen met verblijfszorg in 2017 98.007

Jeugdwet

Aantal in 2017 geopende DBC's 2.169

Aantal in 2017 gesloten DBC's 3.703

WLZ

Aantal zzp-dagen met verblijfszorg in 2017 58.603

Justitie

Aantal in 2017 geopende DBBC's 534

Aantal in 2017 gesloten DBBC's 532

Aantal dagen met verblijfszorg Justitie in 2017 32.213

Personeel

Aantal fte personeelsleden in loondienst op 31 december 2017 enkelvoudig 1.419

Bedrijfsopbrengsten

Totaal bedrijfsopbrengsten geconsolideerd in 2017 215.367.000


mailto:[email protected]

http://www.altrecht.nl/

35

Structuur van het concern

Altrecht is een organisatie met een lange historie. Wat begon als ‘dolhuis’ aan de Lange Nieuwstraat te Utrecht in 1461, is met de jaren uitgegroeid tot een professionele, innovatieve en (maatschappelijk) betrokken organisatie. Altrecht is in 2000 ontstaan uit een samengaan van de toenmalige H.C. Rümke Groep met de beide RIAGG-vestigingen in Utrecht (RIAGG Stad Utrecht en RIAGG Westelijk Utrecht).

Met ingang van 1 januari 2011 heeft Altrecht haar generalistische zorg ondergebracht in AZmn

(Ambulante Zorggroep Midden Nederland). Per 12 juni 2015 is AZmn gefuseerd met GGZ Centraal

tot Indigo Midden Nederland. Dit onderdeel richt zich op de basis GGZ die per 2014 een wettelijke

basis heeft gekregen.

Juridische structuur De activiteiten van de stichting Altrecht bestaan voornamelijk uit ambulante, dag-, deeltijd- en

klinische behandeling van mensen met psychiatrische stoornissen.

Per 1 januari 2014 is Altrecht Participaties BV ingericht waar alle participaties van Altrecht zijn

ondergebracht.

Altrecht Participaties BV 100% belang

Fivoor BV 42,5% aandelenbelang

Indigo Midden Nederland BV, Utrecht 75% aandelenbelang

Al Service BV, Den Dolder 100% aandelenbelang

Al Schoon BV, Den Dolder 51% aandelenbelang

Stichting Centrum voor Arbeid en Gezondheid

Midden Nederland (A&G), Zeist

100%

Stichtingen waarmee Altrecht een relatie heeft (de genoemde stichtingen zijn als steunstichtingen te

beschouwen):

Stichting Cliënten-Steunfonds Altrecht, Zeist

Stichting Beheer Cliëntengelden

Stichting Het Vijfde Seizoen, Zeist

Stichting Kunstenaarsverblijf, Zeist

Organisatorische structuur Altrecht heeft een organisatiestructuur met zorgeenheden en ondersteunende eenheden die

rechtstreeks onder de raad van bestuur vallen.


36

TOPGGz Altrecht beschikt over het TOPGGz-keurmerk voor de doelgroepen Bipolaire Stoornissen,

Eetstoornissen, Psychosomatiek en Angststoornissen. Meer informatie op www.topggz.nl.

Entree

Altrecht Entree bestaat uit een team van specialisten, waaronder sociaal psychiatrisch

verpleegkundigen en (GZ-)psychologen, dat de eerste screening van alle reguliere aanmeldingen

verzorgt. De medewerkers hebben een brede beroepsachtergrond en overzien het complete

zorgaanbod van Altrecht.


http://www.topggz.nl/

Maatschappelijk verslag 2017 - Altrecht...Maatschappelijk betrokken ondernemen en duurzaamheid 21...

Documents

Transcript of Maatschappelijk verslag 2017 - Altrecht...Maatschappelijk betrokken ondernemen en duurzaamheid 21...