Lotje & Co - interview Gijs Wanders

8

description

Lotje & Co - interview Gijs Wanders

Transcript of Lotje & Co - interview Gijs Wanders

Page 1: Lotje & Co - interview Gijs Wanders
Page 2: Lotje & Co - interview Gijs Wanders

IHaaT

ul| ls-plaafstng

voeldevoor ï'nl als

veTTaád'Het gezinsleven met hun geadopteerde tlchter Vera,verstandeli jk beperkt en met Gil les de la Tourette, waszwaar, En dat gold niet alleen voor oud-NOS-presentatorGijs Wanders èn zijn vrouw Hilda zelf , maar v-ooral voorhrÍn jongste dochtêr, 'We hebben nooit split gehad vande adoptie'.

Qi*o 11

Page 3: Lotje & Co - interview Gijs Wanders

Jouw motto is "moei l i jke dingen,makkeli jk zegge n", schri j f je op je web-site. Praat ji j gemakkelijk over Ve ra?Gijs: ' lk heb me alti jd kwetsbaar gevoeld als ik overhaar praatte. Tijdens interviews had ik het niet overhaar; dat voelde toch een beetje als je kind exposeren.oud-collega Pia Dijkstra haalde me tien jaar geledenover om in het programma vinger aan de pols te ver-tellen over Vera's Gilles de la Tourette. Moeilijk wasdat. Ik zat tegen het huilen aan. Nu praat ik er gemak-kelijker over. Het is een afgesloten hoofdstuk.'Hilda: 'Onze dochters zijn allebei volwassen. Enzelfstandig.'

Als rk over vroeger praaf,korrrt de purr terug en zaktïnun stern een octaaf'

Gijs: 'lij zegt wel eens dat je het niet meer over hetverleden wilt hebben.'Hilda: 'Hoe naar Vera deed tegen haar zusje Anouk,als ik eraan terugdenk... 'Gijs: 'Met het terugkijken komt de pijn terug , netzohard als toen. Die zit dicht tegen de oppervlakte. Alsik erover praat, zakt mijn stem een octaaf, het voeltalsof er een zware deken over me heen ligt. fe glijdtweg in een soort moeheid.'Hilda: ' lk wil vooruitkijken.'Gijs: 'Pure zelfbescherming. Het is heel veel geweest.Ik ben best even bang geweest dat we het samen nietzouden overleven.'Hilda: 'Maar ik dacht ook: wat knap dat wij hetvolhouden.'

Gijs: 'De uithuisplaatsing van Vera als negenjarigevoelde drastisch. Later begreep ik dat zo'nbesluitook moed vereist . Zo'n besluit neem je op basis vanemotionele uitputting.'

Wanneer merkte je dat er iets metVera was?Gijs: 'Vera's kleuterjuf kon haar gedrag niet plaatsenenze had voor haar idee alles geprobeerd. Dus ging

Vera naar een school die verbonden is aan het pedo-logisch instituut [PI) in Amsterdam. Daar is ze bijnadrie jaar geobserveerd. Vond ik wel zielig: 's ochtendsvroeg een uur met de taxi mee, zittend op een kus-sentje, zodatze net door het raam kon kijken.'

Vermoedden j Í l l ie niet dat er ietsmet Vera aan de hand was?Gijs: 'Nee. We hadden geen vergeli jking, zij was onseerste kind. En door de adoptie kennen we haarmedisch-biologische achtergrond ook niet. Dat zepas als tweejarige l iep, deden ze op het consultatie-bureau af als "leder ontwikkelt zich in zijn eigentempo". Later hoorden we dat anderen het vreemdvonden hoe vaak ze huilde en hoe ze soms kri jste.'Hilda: 'Op haar vierde bleek ze slecht te zien. Weschreven het daaraan toe, bijvoorbeeld dat ze sneldingen stukmaakte, of uithaalde als iemand plotse-ling voor haar stond.'

Vonden ju l l ie dr ie jaar lang onde rzoekdan wel nodig?Gijs: Als ouder kun je niet accepteren dat je kind nietnaar school kan.'Hilda: 'Tegen die ti jd begon het ook moeil i jker teworden met Vera.'Gijs: 'Het PI testte haar en diagnosticeerde Gilles de laTourette, naast een verstandelijke beperking en lichtautistische trekjes. Opeens snapten we veel van haargedrag. Dat ze telkens haar hoofd in haar nek gooide,totze huilde van de hoofdpijn. Dat ze na elke tweestappen een sprongetje maakte, zelfs op rollerskates.'

Lag de oorsprong van haar gedrag inde t i jd vóór de adoptie?Gijs: Als tien dagen oude baby hielden we haar inonze armen.Ze is dus maar kort in Brazil ië geweest.Maar wat helpt het als we daarop antwoord hebben?'

Het is een zware per iodegeweest, mai lde je terug na onsinterviewve rzoek.Gijs: 'Een keer, in de auto, dacht ik: niemand kan onshelpen, ik kan net zo goed tegen de vangrail rijden.

12 r,4pt*

Page 4: Lotje & Co - interview Gijs Wanders

INTERVIEW

' ) j

'',.ffi i

.q8

}-; r$_',l+,

t Ï-"1;

'.\.s

Page 5: Lotje & Co - interview Gijs Wanders

Ik was zo radeloos. Ik schrok van mezelf ,van diegedachte.'

Hilda: 'Dat past helemaal niet bij ons.'Gijs: ' f i j bent ook een keer het huis uit gelopen. somsvoelde het zo verstikkend.'Hilda: 'Het deed pijn dat Anouk en Vera als zussenniet goed met elkaar konden opschieten.'Gijs: 'vera sloeg haar, schold Anouk uit, schopte - enstopte daar ook niet mee. of ze negeerde haar zustotaal. Met zijn vieren aan tafel eten was niet leuk.'Hilda: 'Soms werden we 's ochtends wakker... 'Gijs: ' ... en hoorden aan Vera's stem wat voor daghet zou worden. Haar gegil sneed me door de ziel.Nog steeds, als ik gehandicapte kinderen hoorschreeuwen, denk ik daar direct aan terug. Ik kaner niet tegen.'

iït ï,fiias bang dat we hrejr,i i ï i l{:ri i ï}let ZOU.den OvtrilËVen'

Hilda: 'f e wilt niet dat het ten koste van Anouk gaat.Dat verhinderen legt voortdurend druk op je.'Gijs: 'En het gaat natuurli jk toch ten koste van dejongste. op een bepaald moment vertelden de oudersvan een vriendinnetje dat Anouk niet meer naar huiswilde, uit angst voor haar zus.'

En jul l ie?Gijs: 'fe rekt jezelf zo uit, dat het eigenlijk niet verderkan. Maar geen van ons beiden kon instorten. "uit-rusten" deed je op je werk. Mijn werk vereiste zoveelconcentratievermogen dat ik nauwelijks aan thuiskon denken.'Hilda: 'lk laadde mijn accu ook weer op met mijn werkals documentalist. Eigenlijk weet je niet hoe erg jeover je grenzen heen gaat, want je ziter middenin. Datbeseften we toen een psychologe constateerde: "fullieinvesteren kilo's en krijgen er een onsje voor terug."Gijs: 'Daardoor gingen we nadenken over uithuisplaat-sing voor vera. ook voor haar leek dat het beste.'Hilda: 'ze moest thuis misschien wel erg opboksentegen Anouk. Het leek beter als ze met kinderen vanhaar niveau zouwonen.'

Gijs: Als anderen de liefde van ons konden overnemen,met iets meer deskundigheid. Die hartstochtelijkeliefde voor ons kind waarin we verdronken. Maar hetvoelde als verraad.'Hilda: 'Zo voelde ik dat niet. 'Gijs: 'En als falen. fe plakt een leuk behangetje op eenwandje, schildert zo'n kamer mooi, brengt haar spul-letjes ernaartoe. op het moment dat ik daadwerkelijkhaar kleding daar in de kast hing, werd ik overmanddoor verdriet, door het gevoel haar in de steek te laten.Van dat gevoel van verraad heb ik twee jaar last gehad.Toen we thuiskwamen, stonden we in de woonkameren jij verwoordde ons gevoel zo goed, Hilda. fe zei: "lkdenk dat ik nooit meer kan lachen."

Was het beter voor Ve ra?Gijs: Als ik haar terugbracht na het weeke nd, zeide leiding altijd dat ze een minuut na mijn vertrekalweer het hoogste woord voerde. Ik ben stiekemwel eens blijven luisteren, en dat klopte. Vera ginger naar het speciaal onderwijs, maar sinds ze werkt,tussen gezonde mensen, is haar ontwikkeling in eenstroomversnelling gekom en. Zoals veel mensen metGilles de la Tourette imiteerde ze het gedrag van haarnog zwakker begaafde klasgenootjes. Inmiddels zijnde symptomen van Gilles de la Tourette afgenomen,misschien doordat er meer rust in haar is gekomen.'Hilda: 'wel kan ze nog bli jven doormalen over eenvervelend gesprek. Als ze dan opbelt, helpt mijnadvies: op de delete-knop drukken. ze weet wat datis, wantze heeft met pijn en moeite leren lezen entypt eenvoudige mails op de computer.'Gijs: 'Haar werk bestaat uit l icht huishoudeli jke enadministratieve werkzaamheden. Toen ze wist datook haar naam op het aanwezig/afwezig-bord zoukomen, wilde ze direct beginnen. ze woont begeleidzelfstandig. Vaak plant ze op zaterdag iets gezelligsmet een vriendin en zondag is voor haar echt eenrelaxd ag.'Hilda: 'Dat kan ze heel goed. En ze heeft het nodig omde rust te hervinden na een werkweek.'Gijs: 'We hebben haar zo zelfstandig mogelijkproberen te maken .Ze was dan ook teleurgesteld datniet ook zij werd geïnterviewd voor Lotje&co. Ik kon

14 t4y**

Page 6: Lotje & Co - interview Gijs Wanders

dat hele interview net zo goed skippen, vond ze, want

nou zou ik óver haar gaan praten. Dat klopt niet met

hoe we omgaan met haar. Dat ze dat nu zegt, is voor

mij een signaal dat ze kan opkomen voor zichzelf - een

belangrijk onderdeel voor zelfstandigheid. Ze heeft

ook wel gel i jk, vind ik. Maar ik vind het goed om ons

verhaal te vertellen, zodat anderen daar hun troost uit

kunnen halen of de problemen in ons leven herken-

nen. Wij en Vera kunnen een inspiratiebron zijn.'

Hoe hebben ju l l ie aan diezelfstan d i gh e i d gewe rkt?Hilda: 'We hebben van al les met haar gedaan, van

priv ézwemles tot kleurentherapie.'

Gi js: ' lk ben marathonloper en als k ind f ietste

Vera alt i jd met me mee. Onderweg legde ik uit over

haaientanden en ANWB-paddenstoelen. In haar

f ietsmandje lagen twee f lesjes drinken voor als we

halverwege stopten. Tegen voorbi jgangers r iep ik

t i jdens die pauzes: "Di t is mi jn t ra iner!" Vond ze

heerl i jk. Nu f ietst ze gerust veert ig ki lometer in het

weekend en vindt zelf de weg naar huis. Natuurl i jk

is het eng, je dochter, deze dochter, leren fietsen en

haar de bocht om te zien verdwijnen, uit het zicht.

Nog steeds denk ik, nu ze zelfstandig met het open-

baar vervoer reist : stel dat ze mensen i r r i teert door

hen aan te staren - want dat doet ze soms dwang-

matig. Maar we hebben haar alt i jd veel vertrouwen

in haar zelf gegeven.'

Hi lda: Als ze een hal te te ver is gereden, spreektze

een conducteur aan. Begri jptze de uit leg niet, dan

zegtzei ' lk heb een l ichte verstandel i jke beperking,

dus u moet het heel goed ui t leggen!"

Hoe hebben ju l l ie het samen gered?Gijs: 'Door veel te praten. '

Hi lda: 'We zaten eigenl i jk alt i jd op een l i jn. En we

hadden famil ie bi j wie een of beide meiden mochten

logeren. Konden we een keert je 'n rust ige maalt i jd

genieten. '

Gijs: 'Twee keer per jaar gingen we op vakantie:

een keer al leen met Anouk, de andere keer met ons

vieren. Soms zelfs in hetzelfde hotel. Anouk maakte

zelf vr iendjes en daardoor konden wij eindel i jk even

INTERVIEW

L{i" erl 15

Page 7: Lotje & Co - interview Gijs Wanders

een boek lezen. Met z'nvieren wilden we Anouk ookde ruimte laten om met haar eigen vriendinnetjes tespelen. Anouk zei zelf nooit dat Vera niet mee mochtspelen. Dus ging een van ons met Vera op pad. Ikbaalde er wel eens van: zat ik weer in een pretparkof met mijn zeventienjarige dochter bij een concertvan K3. Daarom was onze stacaravan in Boxmeerzo heerlijk, die hebben we jaren gehad. vera hader de ruimte en voor Anouk waren er elk jaar weerdezelfde vriendinnetjes op de camping.'

Je kunt Jezeif zielig vtnden,rnaar,cat helpt ntet'I

Naar hetzelfde hotel, de zelfdecamping,, . J i j d ie zo van reizen hield?!Gijs: 'f e kunt jezelf zielig vinden vanwege die ver-minderde bewegingsvrijheid, maar dat helpt niet.'Hilda: 'Reizen kon je toch, door je werk als journalist.'Gijs: 'Tijdens die reizen spiegelde ik mijn leven aande rest van de wereld. wij hadden thuis geen oorlogof gebrek aan voedsel. '

Hebben jy l l ie wel eens spi j t gehadvan de adoptie?Gijs: 'Een logische vraag. Maar nee.'Hilda: 'We wilden graag een kind opvoeden.'Gijs: 'Hilda had miskramen gehad, IVF-pogingenwaren mislukt en na ruim twaalf jaar huwelijkkwam vera, meer dan welkom. Het was bijzonder entotaal onverwacht dat Hilda drie jaar later spontaanzwanger bleek van Anouk. Een tijdje geleden zijn wenog met vera terug geweest in Brazilië. Het voeldefijn om daar met haar te zijn. Terug op de grond waarwe haar ooit voor het eerst in onze armen namen enin onze harten sloten.'

Had je het anders wi l len doen?Gijs: 'Het had niet beter gekund. Anouk heeft zichovereind weten te houden, Vera heeft zichontwikkeld,Hilda en ik zijn nog altijd bij elkaar. we zijner sociaalvaardiger door geworden. Anouk ook: als je met een

zus kunt omgaan met zo'ngebruiksaanw \jzing...'Hilda: 'voor mijn idee was Anouk wel wat onzeker.Als een van haar vriendinnetjes iets vervelends hadgezegd, was ze gauw aangeslagen. Dat Anouk al ophaar zeventiende naar Breda verhuisde om daar tegaan studeren, had wel te maken met de thuissituatie.'Gijs: ' lk hoop toch ook dat de spanning meespeeldeom ergens anders te wonen.'Hilda: 'lk ben wel bang geweest dat Anouk zichvanons zou afkeren, dat ze ons zotJverwijten wat ze heeftmeegemaakt. Anouk moet zelf weten of ze contactheeft en houdt met Vera enze moet zeker niet in haarbuurt gaan wonen, mochten wij er niet meer zijn.wijzorgen voor een netwerk om vera heen, zodatdat nietnoodzakelijk is. Maar sinds Vera zelfzoveel verder isgekomen, bellen de zussen elkaar wel af en toe.'Gijs: 'vera is ook attenter geworden. Ze stuurt bij-voorbeeld wel eens een kaartje.'Hilda: 'Dat is wel een beetje aangeleerd gedrag.'Gijs: 'Toch, toen Anouk haar hbo-diploma kreeg,wilde ze daarbij zijn. En als het met opa en oma nietgoed gaat, wil ze worden bijgepraat.'Hilda: 'Een tijd nadat haar lievelingsopa, mijn vader,was overleden, vroeg ik of ze hem miste. "Nee hoor",zeize. "Hij is toch weg?" Net zo reageerde zetoenzevorig jaar een goedaardige tumor in haar alvlees-klier bleek te hebb en, zo groot als een bowlingbal.Na de operatie was het voor haar klaar, terwijl wijons nog wel zorgen maken of het terugkomt. Dieeigenschap van haar, dat zorgelo ze, zou ik ook welwil len hebben.' I

Journal ist en schr i jver Gi js Wanders (O+)en zi jn vrouw Hilda (6r) zi ln de oudersvan hun geadopteerde dochter Vera (zg),die verstandel i jk beperkt is , en vanAnouk (26). Wanders is ex-NOS-Journaal-presentator, f r lmer, dagvoorzi t ter enschr i lve r . Zi ln dr ie lu ik van documentaires,een exposit ie en boek Gezichten vendementie start te afgelopen najaar. In meidit jaar verscheen zi ln rom an Rsfels vanRio (ui tgeveri j Lemniscaat).

16 41**

Page 8: Lotje & Co - interview Gijs Wanders

INTERVIEW

[,4i- c0 17