Geluk als LevensdesignLieke van Stekelenburg

Design voor Geluk: Levenskunst‘Wie zich niet kan openbaren, kan ook niet liefhebben. Wie niet kan liefhebben is de ongelukkigste van allen’

(S. Kierkegaard: Of/of 1843)

Een langdurig, complex, individueel leerproces waar verantwoordelijkheid, bewust leven, eigen waarden, expressie en plooibaarheid deel van uitmaken.

Wat is (actuele) Levenskunst?

• Is sturen op je eigen leven• Is je karakter stijl geven• Is worden wie je bent• Is langdurig oefenen• Is je verantwoordelijkheid

nemen• Is jezelf kennen

• is niet de kunst van het genieten

• Is geen door marketeers bedacht geluksconcept

• Is geen zoeken naar geluk gevende kicks

• Is geen new age stappenplan

Waarom is Levenskunst noodzakelijk?

• Wereld is geglobaliseerd, geseculariseerd en geïndividualiseerd

• Burgerschap, moraliteit en solidariteit staan onder druk• Leven als ‘solo project’• Plicht tot geluk en succes in neoliberale samenleving• Maar ook…

Welke Geluk designs?‘Ga zo door, mijn beste Lucilius; maak aanspraak op je eigen leven’

Lucius Annaeus Seneca- Brieven Lucilius 1,1

• Filosofische Geluk designs: Socrates, Plato, Aristoteles, Epicurus, Stoïcijnen, Cynici/Sceptici

• Waarin komen zij overeen?• Welk design herken ik in mijn eigen leven?• Theologisch en filosofisch design

Socrates (470-399 BC) ‘Alleen door de spiegeling in het oog van de ander zijn wij in staat onszelf te zien..’

• Vader van de levenskunst, leermeester van Plato: Maïeutiek

• Quest naar Geluk door kritische dialoog • Morele educatie ontwaken door zelfreflectie• Geluk is co- creatie

Levensdesign van Plato (427-347 BC)Dialoog van Alcibiades

• Leerling van Aristoteles in De Academie• Een van de eerste metafysische denkers van de Westerse

filosofie• Geluk als spiritueel model: van holisme naar dualisme• Platonische liefde: sublimatie

Aristoteles (384-322 BC)Geluksconcept: Eudaimonia

• Geluk is in het hier en nu: karakterethiek• Teleologisch: natuur als doel op zich. • Groei en bloei door inoefenen van de deugden in Het Lyceum• Kardinale deugden: temperantia, fortituda, justitia en

prudentia

Epicurus (341-270 BC)‘Waar geluk is hebben we alles.

Waar geluk ontbreekt, doen we alles om het te verkrijgen’

• Levensschool De Tuin• Hedonisme: hèdonè betekent lust en genot• Geluk is afwezigheid van angst, onlust en pijn• Ontwikkeling richting rationele ethiek

Stoïcijnen (Zeno, 333-262 BC, Chrisippus 280-205 BC)‘ Leef in overeenstemming met de natuur’

• Actieve en rationele ethiek: RET therapie• Geluk is: onafhankelijkheid van emoties• Geluk is een keuze• Wordt onverschillig t.a.v. datgene je niet kunt beïnvloeden.

Alleen wat in je invloed ligt maakt gelukkig.

Cynici/Sceptici (Pyrrho 360-270 BC, Sextus Empiricus 150-220 BC)‘De mens weet niets zeker en zelfs dat niet, daarom doet hij er goed aan voortdurend zijn oordeel op te

schorten’

• Rauw nihilisme en omkering van waarden• Cultuur scheidt ons van onze natuur en maakt

afhankelijk

Christelijke Levenskunst (Kerkvader: Augustinus 354-430, Cassianus 365-435)

‘Degene die God bezit is gelukkig’

• Geloof, hoop en Liefde als Christelijke deugden• De Wil die kan kiezen tussen Goed en Kwaad• Geluk een streven voor het Hiernamaals• Opoffering van het zelf ten dienste van je naaste

Welk design herken jij?

• Wat levert je deze levenshouding op?• Waar beschermt het je tegen?• Wat kost het je?• Welk geluksdesign zou je beter willen beheersen of in je

leven willen trekken?

2x Geluksdesign

Filosofisch Design(o.a. Dohmen 2002, Schmid 2004, Van Tongeren 2012)

• Autonomie

• Authenticiteit

• Zelfzorg (de wijze zorg voor het ik)

• Tijd

Theologisch Design(o.a. Nauer 2007, Van Stekelenburg 2008)

Vader: scheppingskracht

Zoon: menselijke begrenzing en onvermogen

Heilige Geest: be-geest-ering middels netwerken en sociale contacten

Dank voor uw aandacht!