Levering drinkwater als bluswater Op dit moment wordt in Nederland overwegend gebruik gemaakt van het drinkwaterleidingnet als primaire bluswatervoorziening. De dimensionering van het drinkwaterleidingnet is tot op heden afgestemd op de door de brandweer gevraagde bluswaterhoeveelheid. Per gemeente zijn hierover afspraken gemaakt tussen het waterleidingbedrijf en de gemeentelijke brandweer. Vanuit de waterleidingbedrijven is er echter een groeiende tendens naar verlaging van de capaciteit van het waterleidingnet, vanuit het oogpunt van verbetering van de drinkwaterkwalititeit. Het huidige drinkwaterleidingnet (bestaande uit hoofdleidingen met een grote diameter, en distributieleidingen met een kleinere diameter, zie figuur 1) is daardoor gedimensioneerd op drinkwaterlevering inclusief bluswaterlevering. Hierbij heeft de vraag naar drinkwater een continue karakter, terwijl de vraag naar bluswater zich incidenteel voordoet, waarbij het debiet echter vele malen groter is dan dat van de reguliere drinkwaterstroom. Om dit grote debiet bij de afname van bluswater te kunnen garanderen werden de distributieleidingen van het waterleidingnet tot nu toe groter gedimensioneerd, dan puur voor de levering van drinkwater nodig zou zijn. Deze ruimere dimensionering is natuurlijk gunstig voor de capaciteit van de primaire bluswatervoorziening, maar is een aanzienlijke kostenpost. Bovendien heeft de ruimere dimensionering als nadeel dat (door de grotere leidingdiameters) de stroomsnelheid in de leidingen lager is, waardoor vuil in de leidingen kan bezinken en ophopen (sediment). Dit sediment is een voedingsbodem voor bacteriën (bv. legionella3) en dient derhalve uit oogpunt van volksgezondheid geminimaliseerd te worden. Daarnaast wordt dit sediment bij een incidenteel hogere afname, bijvoorbeeld bij gebruik van de brandkraan, opgewerveld en meegevoerd, waardoor het drinkwater een bruine kleur krijgt, hetgeen visueel onaantrekkelijk is voor de consument. Tot op heden gaat men de vorming van sediment tegen door regelmatig te spuien. Dit heeft echter als nadeel dat er drinkwater verloren gaat. Daarnaast vormen ook deze onderhoudswerkzaamheden een aanzienlijke steeds terugkerende kostenpost. Een andere mogelijkheid om ophoping van sediment te voorkomen is het hoog houden van de stroomsnelheid (minimaal eens per dag een snelheid van 0,4 m/s)4. Dan moeten echter de leidingdiameters worden verkleind, hetgeen weer negatieve consequenties heeft voor de bluswatervoorziening: doordat er minder plaatsen zijn waar grote leidingen liggen, is de bluswatercapaciteit die geleverd kan worden kleiner en zijn er bovendien minder locaties waar brandkranen aangesloten kunnen worden. Hieraan kan in zekere mate tegemoet gekomen worden indien de druk op het net wordt verhoogd5. Daarnaast is het van belang dat er geen dode “takken” voorkomen in het net. Het traditionele vermaasde drinkwaterleidingnet (zie figuur 1) heeft als nadeel dat er op

3 Tijdelijke Regeling Legionellapreventie in leidingwater, Stct 13 oktober 2000, nr. 199/pag. 8 4 Kiwa/VEWIN 1999 5 Bij drinkwaterbedrijf PWN bijvoorbeeld gebruikt men reeds een hogere druk.

bepaalde plekken van het net nauwelijks doorstroming plaatsvindt (bijvoorbeeld op plaats A in figuur 1), waardoor de kwaliteit van het drinkwater afneemt.

Figuur 1 Vermaasd net, doorgetrokken distributieleiding

Een vertakt net, waarbij zich aan elk uiteinde van het net een afnamepunt bevindt heeft daarom de voorkeur. Men spreekt dan van een zelfreinigend net (zie figuur 2). Daarbij is er sprake van doodlopende leidingen, waarbij op het doodlopende einde nog een afnamepunt zit, en er dus optimale doorstroming van het drinkwaternet plaatsvindt (zie figuur 2).

Hoofdleiding

Hoofdleiding

brandkranen

brandkranen

Huisaansluitingen

Huisaansluitingen

Figuur 2 Zelfreinigend net, afgetakte distributieleiding

Samengevat zijn de voordelen van een zelfreinigend net ten opzichte van een traditioneel netontwerp:

• betere waterkwaliteit,

• kleinere dimensionering dus lagere aanlegkosten (10 tot 30%)

• afname exploitatiekosten door afname schoonmaakkosten. De nadelen zijn:

• kleinere capaciteit

• minder aansluitmogelijkheden brandkranen. Vanwege de bovenstaande voordelen is in opdracht van de Vereniging van Exploitanten van Waterleidingbedrijven in Nederland (VEWIN) door het Keuringsinstituut voor waterleidingartikelen (Kiwa) een handleiding opgesteld waarin richtlijnen worden gegeven voor het ontwerpen van distributienetten met als uitgangspunt een zelfreinigend net6. (link toevoegen met publicatie) Als gevolg van een krappere dimensionering van het waterleidingnet is de waterleiding als primaire bluswatervoorziening niet in alle gevallen toereikend. Landelijk wordt er (met uitzondering van het agrarisch gebied) vanuit de brandweer in principe een bluswatercapaciteit van 60 m3/h gevraagd, terwijl de waterleidingbedrijven bij voorkeur op maximaal 30 m3/h dimensioneren. Het is nodig andere vormen van bluswatervoorziening te beschouwen. Deze zijn te vinden (link naar doc alternatieve bluswatervoorziening).

6 Kiwa/VEWIN 1999

Hoofdleiding

Hoofdleiding