Let's talk about Solidarity

i

LET’S TALK ABOUT SOLIDARITYDE INNOVATIE VAN #SOCIALE-INNOVATIE

Dit is een uitgave van de Stichting Sociaal Inklusief in samenwerking met R&R social innovators onder redactie van J.H.F. (Hans) Rutjes.

De Stichting Sociaal Inklusief zet zich in voor een samenleving waaraan iedereen kan meedoen. Zij stimuleert via Een Goeje Saeck! jongeren en jong-volwassenen hun talen-ten te ontdekken en te ontwikkelen zodat ze via werk & inkomen kunnen voorzien in eigen levensonderhoud. Sociaal Inklusief mobiliseert Bestuurders & Ondernemers, Over-heden en Onderwijs om naar vermogen bij te dragen aan de realisatie van sociaal inklusief ondernemen en besturen.

februari 2014

ii2

iii

INHOUD

DE BASIS

DE UITDAGING

LITERATUURVERKENNING

04

13

20

3

LET’S TALK ABOUT SOLIDARITY

DE BASIS.1

Wat begon als een lokaal soms regionaal initiatief om je stem te laten horen, is inmiddels uitgegroeid tot een concept dat zowel politiek, sociaal/maatschappelijk & cultureel als economisch wordt omarmd.

Onze samenleving was, is en blijft aan veranderingen onderhevig. Om het beoogde effect van die veranderingen te realiseren, is het essenti-eel dat rekening gehouden wordt met belangen van hen die zich direct dan wel indirect betrokken voelen bij onze ‘productieve samenleving’.

Dat vereist 'besturen en ondernemen met sociaal & maatschappelijk besef'. En alsof dit al niet voldoende substantieel is om onze tanden in te zetten, is èn blijft het essentieel om bovenal kritisch na te denken over heldere implicaties van oprecht sociaal ondernemen en antwoord te ge-ven op vragen als:

• Waar komt ons economisch verkeer nu ècht vandaan?

• Hoeveel van onze menselijke activiteiten zouden onderdeel dienen uit te maken van onze economie?

• Hoe kunnen verhoudingen tussen 'werk & leven' op een nóg meer bestendige- en toekomstgerichte wijze, vruchtbaar vorm en inhoud krijgen?

5

6

The Young Foundation heeft een serieuze poging gedaan om SOCIALE INNOVATIE te omschrijven. Voor hen gaat het bij sociale innova-ties om nieuwe oplossingen [producten, diensten, modellen, markten, processen et cetera] die én tegemoetkomen aan een sociale be-hoefte [op een effectievere manier dan bestaande oplossingen of pogingen daartoe] én leiden tot verbeterde of nieuwe capaciteiten en relaties en een beter gebruik van beschikbare resources.

Wij kunnen ons wel vinden in hun omschrijving, daarbij nadrukkelijk aantekenend dat sociale innovatie níet het primaat van arbeidsorganisaties is.

1) De Young Foundation is een vooraanstaand onafhankelijke centrum voor sociale innovatie dat initiatieven initieert en steunt die de structurele oorzaken van de ongelijkheid aanpakken.

WAT VERSTAAN WE ONDER SOCIALE INNOVATIE 1.0?

HET BREDE SPECTRUM VAN SOCIALE INNOVATIESociale Innovatie wordt vanwege de vele betekenissen die eraan worden toegekend al snel geclaimd als zijnde hét begrip dat de lading dekt voor initiatieven waar het 3P-label aan gekoppeld wordt of zou kunnen worden.Of het nu gaat om ontwikkelingswerk, een schoner klimaat, kostenbesparingen of om draagvlak voor sociaal-economische of zelfs politieke herstructureringen: ‘het glazen muiltje’ van Sociale Innovatie past verrassend goed, keer op keer.

Dat daarmee soms afbreuk wordt gedaan aan díe initiatieven waarbij sociale innova-ties ook werkelijk centraal staan, wordt even uit het oog verloren.Initiatieven waarbij het gaat om het daadwerkelijk bij elkaar brengen van economische en sociale waarden in de directe, eigen woon- en werkomgeving. Initiatieven die zijn onder te verdelen naar:

sociaal-maatschappelijke innovatiearbeid gebonden innovatiearbeidsmarkt innovatie

1)

sociaal-maatschappelijke innovatie

arbeids-markt

innovatie

arbeid gebondeninnovatie

2)

2) 3P staat voor ‘People, Planet, Profit’

7

Ieder mens heeft de behoefte om zich gewaardeerd te weten voor zijn rol in en bijdrage aan de samenleving in het algemeen en aan de (werk)gemeenschap in het bijzonder. Hieraan voorbij gaan werkt sociale ongelijkheid in de hand en tast de sociale cohesie aan.

De innovatie van onze samenleving die daarop inspeelt [ook wel aangeduid met ‘society innovation’], bestaat uit de vernieuwing in het sa-menspel tussen overheid, bedrijfsleven, kennisinstituten en burgers gericht op initiatieven die bijdragen aan het agenderen en oplossen van maatschappelijke vraagstukken.

SOCIAAL-MAATSCHAPPELIJKE INNOVATIE

cultureleinnovatie

institutioneleinnovatie

maatschappelijkeinnovatie

INSTITUTIONELE INNOVATIE vernieuwing in de bestuurlij-ke en operationele samen-werking alsook in de veranke-ring daarvan in de samenle-ving

CULTURELE INNOVATIE vernieuwing van beeldende, uitvoerende en literaire kunst-vormen welke onlosmakelijk verbonden zijn met zowel maatschappelijk activisme als met onderwijs en politiek

MAATSCHAPPELIJKE INNOVATIE vernieuwing van de rolverde-ling tussen overheid en sa-menleving door beter in te spelen op de toegenomen mondigheid van mensen en organiserend vermogen van de samenleving


arbeids-markt

innovatie


8

Prominenten uit de entertainment-wereld, de kunst, het bedrijfsleven en spiritualiteit die ieder voor zich op hun kenmerkende wijze (privé-)initiatieven ontplooien voor het publieke welzijn, gericht op het verbeteren van de levensomstandigheden van anderen en zo een belangrijke bijdrage leveren aan de sociaal-maatschappelijke vernieuwing v a n onze samenleving

9

ARBEID GEBONDEN INNOVATIE


arbeids-markt

innovatie


organisatorische innovatie

strategischeinnovatie

technologischeinnovatie

STRATEGISCHE INNOVATIE als organisatie een nieuwe manier van kijken naar en re-ageren op de omgeving ont-wikkelen

ORGANISATORISCHE INNOVATIE vernieuwing in de arbeidsor-ganisatie en in arbeidsrela-ties die leidt tot verbeterde prestaties van de organisatie en ontplooiing van talenten .

TECHNOLOGISCHE INNOVATIE vernieuwing van producten en/of productiemiddelen en processen

3) definitie opgesteld door het NCSI

Bij de ‘arbeid gebonden’ innovatie [ook wel aangeduid met ‘workplace innovation’] gaat het erom om de beschikbare resources [mensen en middelen] binnen een organisatie [of binnen een cluster van organisaties] én maximaal te benutten én te ontwikkelen om te kunnen blijven benutten.

3)

10

Dat ‘culturele’ en ‘arbeid gebonden’ innovaties voortreffelijk samen kunnen gaan bewijzen we met DUTCH DESIGN

Dutch Design gaat verder dan uitvinden. Het gaat over de dingen die we maken, de plaatsen die we vorm geven, de human interfaces die we configureren en de processen en evenementen die we organiseren.Dutch Design is materiaal, visueel, maar ook een manier van denken.

Dutch Design brengt kunst, technologie, busi-ness en wetenschap bij elkaar.

Dutch Design staat voor de integratie van over-wegingen die cruciaal zijn voor het menselijk po-tentieel, een duurzaam milieu, voor welvaart en innovatie.Bij de toenemende maakbaarheid van onze sa-menleving -waar prof. dr. Paul Frissen, hoogle-raar bestuurskunde aan de Tilburg University, zo overigens zijn bedenkingen bij heeft- is de-sign een belangrijke tool voor de fundamentele veranderingen waar de problemen van van-daag om vragen.

‘CROSSOVER works’ is een uitgave van Federatie Dutch Creative Industries [2013]

CROSSOVER

11

Vraag en aanbod lopen steeds verder uiteen. Een structurele mismatch dreigt en sociale ongelijkheid ligt op de loer. Innovatie van de ar-beidsmarkt [ook wel aangeduid met ‘labor market innovation’] is dringend gewenst.

ARBEIDSMARKT INNOVATIE


arbeids-markt

innovatie


beschikbaarheidinnovatie

allocatieinnovatie

talent innovatie

ALLOCATIE INNOVATIE vernieuwing in de manieren waarop vraag en aanbod bij elkaar worden gebracht

BESCHIKBAARHEID INNOVATIE vernieuwing in weten regel-geving gericht op het verbre-den van het mogelijkheden tot participatie en opname-mogelijkheden

T A L E N T I N N O V A T I E [INCLUSIEF TALENT DEVELOPMENT]verbeteren van de kwalifica-ties van het aanbod door het afstemmen van leerwegen op de eisen van die samenle-ving op een wijze die bij-draagt aan de concurrentie-kracht van het bedrijfsleven en aan de participatie-moge-lijkheden van het aanbod

12

Mensen, jong en oud, die symbool staan voor al die mensen die in betrekkelijke anonimiteit op hun manier een belangrijke bijdrage leveren aan de maatschappelijke vernieuwing van onze samenleving

DE UITDAGING.2

14

Voor een echte doorbraak is schaken op de drie borden onvermijdelijk! Dat schaken op de drie borden noemen we SOCIALE INNOVATIE.

SOCIALE INNOVATIE is niet alleen de motor voor organisatorische vernieuwingen maar het AANDRIJFWIEL voor vernieuwingen in ALLE aspecten van onze samenleving

De reden daarvoor is heel verklaarbaar: innoveren grijpt immers in op de samenwerking tussen men-sen en dus op het gedrag van mensen.Welke vernieuwing we ook beogen, we zullen er steeds rekening mee moeten houden dat bepaal-de vernieuwingen ingrijpende gevolgen kunnen hebben voor de samenwerkingspatronen van men-sen.

Neem de ‘digitale revolutie’. Het aantal mensen in bijvoorbeeld de bancaire en/of financiële dienstverlening dat daardoor het werk -en daarmee in veel gevallen de baan- ziet verdwijnen, is gigantisch.Of wat te denken van de gevolgen ervan in de zorg. Behalve de komst van ongekende behandel-mogelijkheden, is de beheer- en regeldruk enorm toegenomen met als gevolg individuele onvrede en maatschappelijke verontwaardiging over de verhouding tussen patiënten-werk en administratief werk.

Maar ook het vernieuwen van de rolverdeling tussen overheid en samenleving zal ingrijpende ge-volgen hebben. Het overdragen van verantwoordelijkheden, het stimuleren van eigenverantwoordelijkheid en zelfredzaamheid en de terugtredende verzorgingsstaat zal -voor zo ver zich dat laat aanzien- ingrij-pende gevolgen hebben voor de manier waarop wij onze samenleving hebben ingericht. Te meer daar diezelfde samenleving sinds de industriële revolutie voornamelijk heeft ingezet op economi-sche groei als de enige motor voor welvaart en welzijn.

Overigens heeft die eenzijdige inzet op economische groei er in grote delen van onze samenleving ook toe bijgedragen dat steeds meer mensen een gemis voelen aan ‘sociale veiligheid‘, hetgeen zich uit in een stemming van angst, hulpeloosheid, instabiliteit en onzekerheid . 4)

4) Voor een nadere toelichting op het begrip ‘sociale veiligheid’ verwijs ik graag naar het eBook ‘SOCIAAL INKLUSIEF Besturen & Ondernemen’.

ZONDER SOLIDARITEIT GEEN SOCIALE INNOVATIENiemand minder dan Richard Sennett, socioloog en gezaghebbend cultuur-filosoof, pleit voor meer gemeenschapszin willen we de huidi-ge crisis -hoe we die ook typeren- te boven komen.

Maar dat vereist SOLIDARITEIT.Uitingen van lotsverbondenheid die mensen op basis van hun over-tuiging tot stand brengen en waarbij ze zich inspannen om gezamen-lijke problemen gezamenlijk op te lossen.

Coöperaties, sociale ondernemingen, zorgorganisaties, maar ook sportverenigingen et cetera zijn daar mooie voorbeelden van. Organisaties waar mensen in staat zijn hun persoonlijke doelen na te streven, hun eigen opvattingen kunnen en mogen ventileren en hun belangen behartigen. Waar mensen idealen vertalen in actie!

Organisaties ook die zich niet of moeizaam van bovenaf laten aan-sturen. Waar ZELFORGANISATIE hoogtij viert.

Waar regels en procedures ‘van hoger hand’ vaak averechts werken en waar het veeleer gaat om wederkerigheid, aandacht, openheid en gelijkwaardigheid. Waar het improviseren gemeengoed is!

Waar mensen ‘sociaal ondernemen’ en de actie niet noodzakelijk voortkomt uit een ervaren probleem of de gevoelde noodzaak een gat te vullen dat anderen (on)bewust laten vallen, maar eerder uit een intrinsieke motivatie. Iets willen, een verlangen of een goed idee vormen vaak de aanlei-ding is om verbindingen aan te gaan.

15

16

HET BELANG ‘ARBEID GEBONDEN’ INNOVATIE

Hoewel het stellen van prioriteiten voor de innovatie-agenda een item is waar menig overleg al op stuk gelopen is, durven wij de stelling aan dat ‘arbeid ge-bonden’ innovatie in hoge mate bijdraagt aan vernieuwing van de samenleving.

‘Werk -betaald dan wel onbetaald- is op allerlei manieren belangrijk voor indivi-duen en de samenleving als geheel, maar het is geen wondermiddel’, stelde C. Vrooman, Hoofdonderzoeker bij het Sociaal en Cultureel Planbureau, kijkend naar het belang van werk voor onszelf en voor de samenleving.

Ton Wilthagen, hoogleraar Arbeidsmarkt aan de Tilburg University, stelt zelfs dat het hebben van werk in hoge mate de maatschappelijke participatie en in-clusie van een persoon bepaald.

Werkis niet alleen belangrijk om in het levensonderhoud te kunnen voorzien, maar biedt bovenal mogelijkheden voor ontplooiing van de persoonlijkheid, zelfrealisatie en zelfrespect; betekent voor veel mensen ‘er bij horen’ [onderdeel uitmaken van de sa-menleving], hetgeen refereert aan de menselijke behoefte aan geborgen-heid;betekent dat er een appèl gedaan wordt op iemands persoonlijke drijfve-ren, iemands waarden en normen. En vooral op iemands vaardigheden en inzet in dienst van zijn of haar omgeving.

Een organisatie moet inspelen op de basale 'behoeften' van haar medewerkers en ze in ruil voor de ontwikkelingskansen aanspreken op hun vermogen een bij-drage te leveren aan het bereiken van haar doelstelling(en) in het bijzonder en aan de samenleving in het algemeen.

Zomaar wat voorbeelden:

Het zijn deze ondernemers die als wegbereiders proberen be-halve de rest van het bedrijfsleven ook overheden, maatschap-pelijke en (semi)publieke organisaties wakker te schudden om meer aandacht te besteden aan kwetsbaren in de samenle-ving of aan maatschappelijk vraagstukken met een grote im-pact op onze samenleving.

Netherlands Institute for Social Venturing Entrepreneurship

Ook al zou je dat met het hoge werkloosheidspercentage van dit moment niet zeggen, maar in het streven naar een samenle-ving waarin voor iedereen een plek op de arbeidsmarkt te vin-den is, zijn er de laatste jaren kleine successen geboekt.

Successen die vooral te danken zijn aan het toenemende aan-tal SOCIAL ENTREPRENEURS . Bevlogen ondernemers die zich richten op de ondernemende oplossingen en bedrijfsmatige aanpak van bijv. gezondheids-zorg, werkloosheid & arbeidsmarkt-participatie, integratiepro-blematiek, educatie, et cetera.

Zoals ondernemers die mensen met een [erkende] afstand tot de arbeidsmarkt -vaak met een duidelijke hulp- en/of zorg- vraag- werk bieden met als doel hun rendement te vertalen in een manier om sociale ongelijkheid aan te pakken en hen te helpen naar een zelfstandigere positie in de samenleving.

Deze eigentijdse vorm van ondernemerschap -ook wel Social Venturing Entrepreneurship genoemd - is sterk in opkomst me-de omdat de aanpak van de overheid bij bepaalde maatschap-pelijke problemen niet tot de gewenste resultaten heeft geleid en is gericht op de realisatie van een duurzame, zelfvoorzienen-de oplossing. Gedragen door ondernemers die economische voorspoed willen combineren met maatschappelijke vooruit-gang tot nut van de samenleving.

17

EVOLUTIE VAN HET ONDERNEMERSCHAP

Niet te verwarren overigens met ondernemers die ervoor zorgdragen dat hun onderneming zich als een ‘verantwoordelijke burger’ gedraagt, hetgeen wij nu Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen [MVO] noemen.

5)

7)

5)

6) Met sociale ongelijkheid wordt met name verwezen naar ongelijkheid in maatschappelijke participatie (zie: Paul de Beer, bijzonder hoogleraar Arbeidsverhoudingen)

6)

7) Met de Social Venturing Entrepreneurship wordt de investeringsfunctie benadrukt binnen het ondernemen met maatschappelijke waarde creatie.

Inmiddels beseffen ook steeds meer bestuurders en onderne-mers dat ze geen genoegen meer kunnen nemen met het op een maatschappelijk verantwoorde wijze het najagen van eco-nomische doelstellingen, zijnde winst en groei.

Zij staan dan ook een beleid voor waarbij de te realiseren doe-len mede worden bepaald door de sociale en maatschappelij-ke rechtvaardiging van de bedrijfsactiviteiten en de onderne-ming een zichtbare bijdrage levert aan het terugdringen van sociale ongelijkheid via participatie en educatie.

Daarbij is een ontwikkeling waar te nemen dat initiatieven wel-ke gericht zijn op het creëren van sociaal-maatschappelijke waarde, door hen worden gefaciliteerd.

18

ONDERNEMERSAKKOORD 2.0

Enkele voorbeelden:

19

WERKENDERWIJS...!Waar de een kiest voor eerst een tijdje studeren, kiest de an-der voor werkend leren.

Maar ook voor degene die in staat is een behoorlijke startkwali-ficatie te verwerven komt er vroeg of laat een moment waarop bij- of omscholing onontkoombaar is.

Werken en leren zijn steeds minder van elkaar te scheiden, meldde de WRR in haar rapport ‘Naar een lerende economie’.Kennis ‘verbleekt’ als gevolg van de toegenomen snelheid van innovatieprocessen. Productieprocessen en werkorgani-saties worden permanent aangepast.

Nog veel nadrukkelijker dan bij de aftrap in 1998 beoogd, moe-ten werkgevers en werknemers samen met de hen vertegen-woordigende organisaties het voortouw nemen en werk maken van ‘levenslang leren’.

En dan gaat het daarbij niet alleen om de formele opleidingen, cursussen of trainingen, maar vooral ook om de informele leer-activiteiten tijdens het werken.

Overheden en (publieke en private) onderwijsinstellingen dienen de regisserende rol -die ze maar al te graag vervullen- over te dragen en zich te concentreren op de faciliterende respec- tievelijk inhoudelijke taken.

Misschien dat het verleggen van het voortouw in combinatie met het toekennen van een individueel scholingsrecht aan iede-re (toekomstige) werknemer de impasse in het ‘levenslang le-ren’ kan doorbreken. En dat het perspectief op ‘lifetime employa-bility’ dan werkelijkheid wordt!

LITERATUURVERKENNING.3

LITERATUURVERKENNING

- De kracht van sociale innovatie, Adviesraad voor het Weten-schaps- en Technologiebeleid (2014)

- Ruimte voor Zelforganisatie, A.Huygen, Erik van Marissing, Hans Boutellier (2013)

- Vormen van diversiteit, Raad voor de Maatschappelijke Ontwikke-ling (2013)

- Swingen met lokale kracht: Overheden en de netwerksamenleving, Nico de Boer, Albertine van Diepen, Lucas Meijs (2013)

- De DOE-DEMOCRATIE, Kabinetsnota ter stimulering van een vitale samenleving, BZK (2013)

- Social Innovation op de arbeidsmarkt laat Nederland en Europa werken, prof. dr. Ton Wilthagen (2013)

- Technologische en sociale innovatie in een concurrerende markt, Panteia i.s.m. Rotterdam School of Management (2013)

- Crossover works: innoveren met de creatieve industrie, F. Kwak-man, J.Rodermond, H. Starren, M. Stikker (2013)

- Sociaal ondernemen: passie en poen, Labyrinth i.o.v. VSBFonds en Start Foundation (2013)

- Social Venturing Entrepreneurship: een plaatsbepaling, Henk Kievit (2011)

- De toekomst is aan sociaal ondernemen (SERmagazine, dec 2013/jan 2014)

- Wat is het nut van werken?, Paul de Beer (AST, febr 1999)- Nieuwe ongelijkheid in een ‘winner take all’-samenleving, Paul de

Beer (S&D, juni 2013)- Naar een lerende economie, Wetenschappelijke Raad voor het Re-

geringsbeleid (2013)- Waarom groeit leven lang leren in Nederland niet sterker ondanks

de vele adviezen erover?, Bart Golsteyn (netwerk Sociale Innovatie Universiteit Maastricht) (2012)

218) SOCIAAL INKLUSIEF Besturen & Ondernemen (augustus 2013), te vinden via http://www.eengoejesaeck.nl

8)Naast de verkenning van literatuur, artikelen, blogs, columns en presentaties over (sociale) innovatie, (talenten performance) management, gamification, et cetera in het kader van het essay/eBook over sociale innovatie met de titel: SOCIAAL INKLUSIEF Besturen & Ondernemen is verder kennis genomen van:

Let's talk about Solidarity

Business

Transcript of Let's talk about Solidarity