Lesbrief Arbeidsmarkt

Lesbrief Arbeidsmarkt 2

Hoofdstuk 1 De arbeidsmarkt op

Een markt is een plaats waar vraag en aanbod elkaar ontmoeten.

Op de arbeidsmarkt is de vraag afkomstig van bedrijven en overheid, gezinnen bieden arbeid aan.

Lesbrief Arbeidsmarkt 3

1.2 het aanbod van arbeid

Het aanbod van arbeid geeft aan hoeveel mensen beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt (=willen & kunnen werken).

We spreken ook wel over de beroepsbevolking.

De beroepsbevolking is een onderdeel van de beroepsgeschikte bevolking: alle mensen tussen 15 en 65 jaar.

Lesbrief Arbeidsmarkt 4

1.2 het aanbod van arbeid

Schematisch:

Lesbrief Arbeidsmarkt 5

1.2 het aanbod van arbeid

De participatiegraad of deelnemingspercentage laat zien welk gedeelte van alle mensen tussen 15 en 65 jaar beschikbaar is voor de arbeidsmarkt:

deelnemingspercentage = (beroepsbevolking / beroepsgeschikte bevolking) × 100%

Het deelnemingspercentage kan zowel worden berekend voor personen als voor arbeidsjaren (=volledige baan).

Lesbrief Arbeidsmarkt 6

1.2 het aanbod van arbeid

Tenslotte kan de participatiegraad worden berekend met of zonder werklozen:

bruto participatiegraad= (beroepsbevolking / beroepsgeschikte bevolking) × 100%

netto participatiegraad= (werkzame beroeps- bevolking / beroepsgeschikte bevolking) × 100%

vraag: leg uit hoe een toename van de netto participatiegraad tot een verbetering van de overheidsfinanciën kan leiden.

Lesbrief Arbeidsmarkt 7

1.2 het aanbod van arbeid

Oorzaken van veranderingen in het arbeidsaanbod zijn:

1. demografische ontwikkelingen (vergrijzing)2. maatschappelijke opvattingen (positie vrouwen)3. stand van de economie

ontmoedigingseffect: mensen zijn zo pessimistisch dat ze het zoeken naar werk opgeven en dus niet langer tot de beroepsbevolking worden gerekend. aanzuigeffect: mensen zijn zo optimistisch dat ze weer naar werk gaan zoeken waardoor de beroepsbevolking toeneemt.

4. wetgeving (pensioengerechtigde leeftijd)5. organisatie arbeidsproces (deeltijdwerk)

Lesbrief Arbeidsmarkt 8

1.2 het aanbod van arbeid

Maken:blz. 22 opgave 6

Lesbrief Arbeidsmarkt 9

1.3 de vraag naar arbeid

De vraag naar arbeid is gelijk aan de werkgelegenheid (vervuld) en de vacatures (onvervuld).

Oorzaken van veranderingen in de arbeidsvraag zijn:1. stand van de economie (productie↑ → vraag naar arbeid↑)2. stand van de techniek (arbeidsbesparende technologie)

3. concurrentie (loonkosten p.e.p.)

Lesbrief Arbeidsmarkt 10

1.4 de arbeidsmarkt

De P/A-ratio geeft aan hoeveel personen gemiddeld nodig zijn om een arbeidsjaar te bezetten.

Een krappe arbeidsmarkt wil zeggen dat de vraag naar arbeid groter is dan het aanbod: het aantal vacatures is groter dan het aantal werklozen.

Lesbrief Arbeidsmarkt 11

1.4 de arbeidsmarkt

Maken:blz. 15 opdracht 10blz. 16 opdracht 11blz. 17 opdracht 13blz. 23 opgave 5

Lesbrief Arbeidsmarkt 12

2.2 de arbeidsovereenkomst

In een CAO (Collectieve Arbeidsovereenkomst) maken werkgevers en werknemers in een bedrijfs-tak afspraken over primaire- en secundaire arbeidsvoorwaarden.

De primaire arbeidsvoorwaarden gaan over loon en arbeidstijd.

Maken:blz. 31 opdracht 25

Lesbrief Arbeidsmarkt 13

2.3 het centraal akkoord

Centrales van werkgevers en die van werknemers overleggen met elkaar in de Stichting van de Arbeid.

Samen met de overheid wordt ieder jaar geprobeerd een zgn. centraal akkoord af te sluiten.Deze bevat richtlijnen voor de onderhandelaars die CAO’s af sluiten.

Maken:blz. 33 opdracht 28

Lesbrief Arbeidsmarkt 14

3.1 loon in de ogen van werknemers

Er zijn drie soorten loonstijgingen:1. prijscompensatie (=loon stijgt mee met inflatie)2. initiële loonstijging (=verbetering koopkracht)3. in vrije tijd (=arbeidstijdverkorting)

Incidentele loonstijgingen betreffen periodieken en promotie.

Maken:blz. 40 opdracht 34

Lesbrief Arbeidsmarkt 15

3.2 loon in de ogen van de werkgevers

In Nederland wordt bij de CAO-onderhandelingen gewerkt met het begrip ‘loonruimte’: die looneis waarbij de a.i.q. gelijkblijft.

De loonruimte wordt als volgt berekend:loonruimte = stijging arbeidsproductiviteit + inflatie

Lesbrief Arbeidsmarkt 16

3.2 loon in de ogen van de werkgevers

Voor bedrijven is verder van belang de ontwikkeling van de loonkosten per eenheid product:

loonkosten pep = gemiddeld loon / apt

Een toename van de loonkosten pep kan de volgende gevolgen hebben:

1. bij doorberekening in verkoopprijs verslechtert de concurrentiepositie2. bedrijven gaan over op diepteinvesteringen

3. bedrijven kiezen andere vestigingsplaats

Lesbrief Arbeidsmarkt 17

3.4 loonstijging in de praktijk

Maken:blz. 45 opdracht 41 + 43blz. 46 opdracht 44 + 45