Leren van grote incidenten
-
Upload
nederlandse-beroepsorganisatie-van-accountants -
Category
Economy & Finance
-
view
135 -
download
2
Transcript of Leren van grote incidenten
“Leren van grote incidenten”
Prof. Dr. Jan Maarten Schraagen
Prof. Dr. Em. Hans Bekke
Jos van Huut
Agenda
• Opening & Inleiding: Jos van Huut• Presentatie TNO-onderzoeksrapport ‘Een
lerende sector: financiële onderzoeksraad?’: Jan Maarten Schraagen
• Suggesties: Hans Bekke
• Discussie
Leren van grote incidentenAccountantsdag 2014
Prof. dr. Jan Maarten Schraagen
TNO & Universiteit Twente
5
Achtergrond
Accountancysector onder druk:
Toezichthouders: onvoldoende kwaliteit in controlepraktijk
Risico op incidenten groter ten tijde van economische crisis
NBA: lerend vermogen van de sector versterken
Niet primair straffen en aanwijzen van ‘schuldigen’
Wel: leren van fouten en incidenten om herhaling te voorkomen
Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) als model?
6
Probleemstelling
Welke maatregelen moet NBA nemen om lerend vermogen van de
accountancy-beroepsgroep te vergroten?
Vormt een onderzoeksraad voor de financiële sector daar één van de
juiste middelen voor?
7
Aanpak
Verkennend onderzoek TNO om vragen op hoofdlijnen te
beantwoorden:
1.Analyse bestaande wet- en regelgeving
• Juridisch mandaat OVV
• Toegevoegde waarde ten opzichte van huidige organen
1.Interviews (5) met vertegenwoordigers van:
• Accountancysector (3)
• OVV (1)
• VNO/NCW (1)
8
Benchmark Onderzoeksraad voor Veiligheid
In 2005 bij wet in het leven geroepen met als uitsluitend doel:
“…toekomstige voorvallen te voorkomen of de gevolgen daarvan te
beperken” (art. 3 Rijkswet Onderzoeksraad voor veiligheid)
De Raad is bevoegd een onderzoek in te stellen naar een ‘voorval’:
“gebeurtenis die de dood of letsel van een persoon dan wel schade
aan een zaak of het milieu veroorzaakt, alsmede een gebeurtenis
die gevaar voor een dergelijk gevolg in het leven heeft geroepen.”
(art. 1 Rijkswet Onderzoeksraad voor veiligheid)
9
Onderzoek naar schuldvraag biedt niet de geëigende instrumenten om achterliggende oorzaken te achterhalen
Signaleren en identificeren van structurele veiligheidstekorten
Context-onderzoek in plaats van lineair causaal onderzoek
Wegnemen van maatschappelijke verontrusting
Duidelijkheid verschaffen over toedracht
Vaststellen van (vermoedelijke) oorzaken
10
Waarborgen
Openbaar rapport: verklaringen van personen en communicatie-
gegevens kunnen niet worden gebruikt in een strafrechtelijke,
tuchtrechtelijke of civielrechtelijke procedure
Raad zelf doet geen aangifte van strafbare feiten, behoudens
moord, doodslag, gijzeling, terroristische activiteiten
In het rapport wordt de anonimiteit van personen gewaarborgd,
evenals vertrouwelijke bedrijfs- en fabricagegegevens: Raad kan
getuigen onder ede horen
Implicatie: OM of civiele partij dient haar bewijs onafhankelijk van de
Raad te vergaren
11
Een ethisch belang…
Individuele burger moet in veel gevallen eigen veiligheid in handen
van derden geven (luchtvaart, spoor, gezondheidszorg,…)
Raad is er voor waarborging fysieke veiligheid van burgers
Evenzo moeten individuele burgers kunnen vertrouwen op soliditeit
van financiële instituties
Raad zou er moeten zijn voor waarborging financiële veiligheid van
burgers
12
Opties
1. Mandaat van huidige OVV wordt uitgebreid:
verruiming van begrip ‘voorval’
2. Instelling separate Onderzoeksraad voor Financiële Incidenten: met
juridisch instrumentarium als dat van de Raad
3. Door de sector zelf in leven geroepen ‘financiële onderzoeksraad’:
zonder juridisch instrumentarium
13
Voor- en nadelen van de drie opties voor een ‘financiële onderzoeksraad’
Optie Voordelen Nadelen
1Mandaat
OVV uitbreiden
OnafhankelijkBevordering structureel leren
Kan Raad gevolg geven aan uitbreiding mandaat?Gering aantal majeure incidenten
2Separate
onderzoeksraad met juridische
status
OnafhankelijkBevordering structureel lerenVeel incidenten analyseren
Tijdrovend pad om separaat juridisch instrumentarium voor elkaar te krijgen
3Sectorale
onderzoeksraad zonder
juridische status
Snelle oprichting mogelijkVeel incidenten analyseren
Niet onafhankelijkGeen waarborgen dat iemand vrijuit kan spreken
14
Vergelijk met huidige organen (1)
Recht van enquête ex art. 2:344-359BW
Instellen van onderzoek naar beleid en gang van zaken van een
rechtspersoon, met als doel beslechting van geschillen, opening van
zaken en vaststelling verantwoordelijkheid
Gericht op aanwijzen verantwoordelijken wanbeleid, niet om te leren
AFM-toezicht: Wet toezicht accountantsorganisaties (‘Wta’)
AFM controleert of accountantsorganisatie voldoet aan normen Wta
en kan boetes en waarschuwingen geven of vergunningen intrekken
Punitief karakter: Wta ontheft AFM in belangrijke gevallen van
geheimhoudingsplicht, hetgeen informatieverstrekking kan
belemmeren
15
Vergelijk met huidige organen (2)
Tuchtrecht: Wet tuchtrechtspraak accountants (‘Wtra’)
Een ieder kan een klacht indienen bij de accountantskamer als
vermoeden bestaat dat regels niet worden nageleefd
Verstrekkende gevolgen van tuchtrechtelijke maatregel stroken niet
met onderzoek naar achterliggende systemische oorzaken
16
Randvoorwaarden
Financiële veiligheid als ethisch belang van burgers wordt geschaad
Onderzoeksraad functioneert als sluitstuk in een traditie
Iedereen -iedere accountant- moet op zijn eigen niveau
onderzoeken wat er geleerd kan worden van incidenten
Cultuuromslag gericht op het leren van fouten
Mensen met gezag en statuur staan aan het roer
17
Conclusies
Onafhankelijke onderzoeksraad kan een nuttige bijdrage leveren aan
het structureel versterken van het leervermogen van de sector
Huidige organen zijn niet primair gericht op het structureel leren van
incidenten
Uitbreiden van het mandaat van de huidige Onderzoeksraad is de
beste optie om structureel leren te bevorderen:
Wettelijke verankering
Onafhankelijkheid
Een Onderzoeksraad is een sluitstuk op een heel proces en op
zichzelf geen garantie dat de sector hierdoor ook structureel zal leren
18
Aanbevelingen (1)
1. Het lerend vermogen van de sector tegelijkertijd met het inrichten
van de Onderzoeksraad te vergroten, als onderdeel van bredere
cultuuromslag binnen de sector. Nader onderzoek is nodig naar
mechanismen die kennisdeling bevorderen dan wel belemmeren.
2. Een Onderzoeksraad richt zich op -een gering aantal- majeure
incidenten. De sector moeten ook inzetten op het leren van minder
grote incidenten, gebreken en tekortkomingen, nu al onderwerp van
onderzoek door toezichthouders, toetsers (b.v. AFM, DNB, NBA) en
tuchtrecht. Nader onderzoek is nodig naar hoe die instituties meer
en sneller kennis kunnen delen over die ‘kleinere’ incidenten etc.
19
Aanbevelingen (2)
3. Nader onderzoek naar welk tijdpad gemoeid is met het aanpassen
van de Rijkswet ten behoeve van het uitbreiden van het mandaat
van de Onderzoeksraad voor Veiligheid.
4. Nader onderzoek te verrichten naar het draagvlak binnen de
Onderzoeksraad voor Veiligheid voor het uitvoeren van
onderzoeken in de financiële sector. Dit heeft deels te maken met
het uitbreiden van het mandaat (zie aanbeveling 3), deels ook met
prioritering en beschikbare capaciteit en expertise binnen de Raad.
20
“Referent Prof. Dr. Em. Hans Bekke”
Suggesties
• Kies niet voor de vorming van een aparte ‘sectorale financiële raad’ of een ‘raad onder eigen vlag’
• Beargumenteer zorgvuldig en uitgebreid de ‘toevoeging’ van ‘financiële veiligheid’ aan de wettelijke taak van de OVV
• Benut daarbij het door de wetgever gewenste ‘brede taakgebied’ van de OVV en het OVV-beleid zelf
• Vermijdt verandering van de Rijkswet op het gebied van het begrip ‘voorval’
• Ga na in hoeverre onderzoek van financiële voorvallen bindend kan zijn voor internationaal werkende acc. firma’s
• Ga na in hoeverre ook andere fin. instellingen kunnen worden gebracht onder de werking van een financiële onderzoeksraad
“Discussie”
De vier aanbevelingen in het kort
1. Lerend vermogen van de sector vergroten, als onderdeel van
bredere cultuuromslag binnen de sector. Nader onderzoek naar
mechanismen die kennisdeling bevorderen dan wel belemmeren.
2. Ook inzetten op het leren van minder grote incidenten etc. uit
onderzoek toezichthouders, toetsers en tuchtrecht. Nader
onderzoek naar hoe instituties meer en sneller kennis kunnen delen.
3. Nader onderzoek naar tijdpad voor het aanpassen van de Rijkswet
t.b.v. uitbreiden mandaat Onderzoeksraad voor Veiligheid.
4. Nader onderzoek naar draagvlak binnen Onderzoeksraad voor
Veiligheid voor het uitvoeren van onderzoeken in de financiële
sector (uitbreiden mandaat, prioritering en capaciteit/expertise).
24