LeidraadALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN 1WINTER 2015 Leidraad ALUMNI-MAGAZINEWINTER2015

Al journalist tijdens zijn studie

Joost Karhof

Dossier:Proeven van

vrijheid

RobotsJe moet ze ook alles leren

TEKS

T: N

IEN

KE L

EDEG

AN

G, F

OTO

: RO

B O

VER

MEE

R

‘Bij het lustrum van Minerva, afgelopen jaar, wilde de vereniging een kunstwerk

schenken aan de universiteit. Het moest een monument worden voor de zestien Nobel-prijswinnaars die verbonden zijn geweest aan de Leidse universiteit. Minerva dacht

zelf aan portretten, het is een afgeleide daarvan geworden, een werk dat inspireert.

Het is een naar buiten gekeerd stadion van kunststof, dat symboliseert hoe mensen de

wijde wereld in kijken. Zoals dat bij de

universiteit gebeurt.Daarnaast zijn er zes-tien kijkers in verwerkt, als eerbetoon aan de zestien laureaten met hun unieke kijk op de werkelijkheid. Als je goed kijkt, zie je hoe in elke kijker gekleurde vormpjes zitten. Die zijn losjes geïnspireerd op het werk van de laureaten. Daar hangt het nu, in de Universiteits- bibliotheek. Een plek tussen de boeken, waar studenten kennis opdoen. Heel symbolisch wat mij betreft.’

tribuutMonument voor Nobellaureaten

5 NOVEMBER/14.32 UUR

Beeldend kunstenaar Yasser Ballemans maakte het ‘Monument voor Nobellaureaten van Universiteit Leiden’ dat vorig najaar door

Minerva werd aangeboden aan de universiteit.

inhoud

LTA-docent Marjo de Graauw‘Met digitale leermiddelen zowel studenten als docenten helpen’

Schrijver Abdelkader Benali‘Mijn ogen werden een

meer waarin een droom kopje onder kon gaan’

24

36

Alumna Anneke Schutte‘Daar was-ie dan: een

sissende stellage van voor mij onbegrijpelijke apparaten’

17

FOTO

: BA

RBA

RA K

ERKH

OF

Dossier Zijn er grenzen

aan het vrije denken?

23

○ Tribuut Monument / 2

○ Carel houdt woord / 5○ Eén studie,

twee wegen… / 10○ Fonds voor

onderzoeksapparatuur / 12 ○ De werkplek van

Familierechter Annelies Sutorius-Van Hees / 13

○ Kort Berichten van de universiteit / 14

○ Geachte redactie / 16○ Herinneringen aan Leidse

locaties Kamerlingh Onnes Laboratorium / 17

○ Terug in de banken Lonneke van Berkel / 22

○ Object / 35○ Ruim baan voor

onderwijsvernieuwers / 36○ Signalen van faculteiten en

verenigingen / 40○ Dies voor alumni

Met op de zeepkist en Job Cohen / 48○ Lezen, luisteren, doen / 50○ Wapenfeiten / 52

inhoud

18

WINTER 2015

De groep van Henk Heuzeveldt

39

Een slimme robot kiest zelf

6

Joost Karhof: ‘Ik had een behoorlijke

aversie tegen al dat studentikoze gedoe’

5

COLOFONLeidraad is een uitgave van de directie Strategische Communicatie & Marketing/ Development en Alumnirelaties van de Universiteit Leiden. Het magazine wordt kosteloos verspreid onder alumni en relaties van de universiteit. Voor andere belangstellenden is een abonne-ment op aanvraag beschikbaar.

Uitgever: Universiteit Leiden, Renée Merkx, directeur Strategi-sche Communicatie & MarketingHoofdredacteur: Lilian Visscher, hoofd Development en AlumnirelatiesConcept: Fred Hermsen (Maters & Hermsen Journalistiek)Eindredactie: FC Tekst – Job de Kruiff en Nienke LedegangArt direction en vormgeving: Jelle Hoogendam (Maters & Hermsen Vormgeving)Tekst: Jan Joost Aten, Marina van den Berg, Malou van Hintum, Arno van ‘t Hoog, Eric de Jager, Job de Kruiff, Nienke Ledegang, Astrid Smit, Nicolline van der SpekFoto cover: Rob OvermeerFotografie: Emile van Aelst, Taco van der Eb, Marc de Haan, Hielco Kuipers, Rob Overmeer, Edwin WeersCoördinatie Universiteit Leiden: Hanneke WiessingAdreswijzigingen: adresleidraad@bb.leidenuniv.nlLinkedIn: Alumni Universiteit LeidenTwitter: @leidenalumniWebsite: www.alumni.leidenuniv.nlOplage: 62.000Reacties: 071-5273237 of contact@leidraad.leidenuniv.nl Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen, foto’s en illustraties uit Leidraad is alleen toegestaan na overleg met de redactie en met bronvermelding. Universiteit Leiden kan niet aansprakelijk gesteld worden voor eventuele zet- of drukfouten.

Praesidium Libertatis – een mooier motto kan een universiteit nauwelijks hebben. Maar een motto moet niet alleen “mooi” zijn; het is ook een opdracht. Miljoenen mensen leven in een wereld die het tegengestelde is van vrij, en het lijkt alsof die wereld in omvang

alleen maar toeneemt. De rampvlucht boven de Oekraïne en het conflict in die regio, de Krimstudent die vorig jaar januari als Oekraïner bij onze facul-teit Wiskunde en Natuurwetenschappen aan een uitwisselingsprogramma begon en als “Rus” lijkt terug te keren; de maar niet te stoppen strijd tus-sen de Palestijnen en Israël, de ellende in Zuid-Soedan, het grootschalige drugsgeweld in Midden-Amerika met zijn gruwelijkheden en wreed heden, nu weer jegens een grote groep studenten – en het gaat maar door. Wij leven in een bezeten wereld, schreef Johan Huizinga, en inderdaad: wij weten het – beter en sneller dan ooit in deze tijd van ongeëvenaarde communicatie en ict.

Wat kan een universiteit doen? Veel! Zij doet wat zij is: een gaaf, eeuwenoud, academisch netwerk dat inmiddels onze hele aardbol omspant: een fijn weefsel van wetenschappers, docenten en studenten die elkaar blijven opzoeken, elkaar blijven lezen en elkaar blijven spreken. We respecteren ieders opvattingen, we koesteren de academische vrijheid en we hebben contacten óver de grenzen van alle conflicten en zorgen heen. Waar de internationale politiek lijkt vast te lopen, vormen universitei-ten nog een van de weinige netwerken die werkelijk blijven verbinden, van land tot land en van regio tot regio. Een netwerk, kortom, van heel veel van die “bolwerken van vrijheid”.

Onze universiteit voelt, elke dag weer, haar verantwoordelijkheid om bij te dragen aan een eerlijker, gezonder, rechtvaardiger, veiliger en duur zamer wereld. We hopen die opdracht als agenten van vrijheid te kunnen uit-voeren. Uw steun en uw betrokkenheid bij uw alma mater helpen daarbij enorm.

Prof.mr. Carel Stolker is rector magnificus & voorzitter van het college van bestuur van de Universiteit Leiden

Car

el h

oud

t woo

rd

FOTO

: MA

RC D

E H

AA

N

LeidraadALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

‘Robotisering bedreigt lagere inkomens”, kopten diverse media deze herfst. Minister Lodewijk Asscher van Sociale Zaken gooide een bommetje over de gevolgen van robotisering op de arbeidsmarkt.

Die gevolgen zullen zich laten voelen, voorspelt Asscher. Korte tijd later illustreerde accountants-kantoor Deloitte zijn woorden met een rapport dat becijfert dat de komende decennia mogelijk twee tot drie miljoen banen in Nederland op de tocht staan. Het regende ingezonden brieven en analyses. De een ziet structurele werkloosheid opdoemen, de ander droomt juist van een 15-urige werkweek, met minder stress, meer welvaart en ruimte voor zelfontplooiing. ‘Ik denk dat bezorgdheid over het verlies van banen op de korte termijn terecht is’, zegt George Kacher-gis over het recente robotdebat. Kachergis werkt als postdoc aan kunstmatige intelligentie en robo-tica in de groep van professor Bernhard Hommel bij het Instituut Psychologie van de Faculteit Socia-le Wetenschappen. Maar volgens Kachergis mogen we ook dromen van een wereld waarin we kunnen kiezen of robots ons werk doen, of samen met ons. Maar voordat robots zover zijn dat ze menselij-ke taken kunnen uitvoeren, moeten er heel wat achterliggende vragen worden opgelost. Hom-mels groep onderzoekt hoe mensen – van baby tot volwassene – nieuwe vaardigheden leren, zich oriënteren in de wereld en alledaagse problemen oplossen. De inzichten die dat onderzoek ople-vert, worden vertaald in algoritmen en software en vervolgens getest in een computer of robot. Het onderzoek levert zowel kennis over de menselijke cognitie als, op termijn, beter werkende robots.

Robots waren ooit dommekrachten die je moest voorprogrammeren om een eenvoudige taak uit te voeren. Maar wat als we ze intelligent, flexibel en zelf lerend kunnen maken? En wat als de basis daarvoor in Leiden gelegd wordt? Onderzoekers George Kachergis en Roy de Kleijn van het Leids Instituut voor Psychologie proberen die ontwikkelingen mogelijk te maken.

Een slimme robot kiest zelf

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN6 WINTER 2015Leidraad

7Leidraad

TEKS

T: A

RNO

VA

N ‘T

HO

OG

, FO

TO: B

ENED

ICT

CA

MPB

ELL

8 Leidraad ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

George Kachergis (1984, Pittsboro, North Carolina)

2003 – 2007Cognitive Studies and

Computer Science, Carleton College,

Northfield, Minnesota.

2007 – 2012Promotieonderzoek bij

afdeling Psychologi-cal and Brain Sciences and Cognitive Scien-

ce Program, Indiana Uni-versity.

2013 – HEDENPostdoc bij groep van

Bernhard Hommel, onderzoek aan taal-

begrip binnen Europees RoboHow Project.

Roy de Kleijn

(1982, Den Haag) 2008 – 2011

Cognitive Neuro science and Artificial Intelligence,

Universiteit Leiden. 2011 – HEDEN

Promotieonderzoek bij Bernhard Hommel aan lerende robots binnen Europees RoboHow

project.

De koppeling tussen observaties bij mensen en het testen in computers en robots kenmerkt Hommels groep en het verklaart de aanwezig-heid van robotica in Leiden, die je eerder bij een technische universiteit zou verwachten. Volgens Kachergis’ collega Roy de Kleijn moeten we ons vooral niet blindstaren op de robot als mechanische mens, inclusief armen en benen. Een robot is namelijk niets meer dan een behui-zing van waar het werkelijk om draait: slimme software oftewel artificial intelligence. Juist op dat vlak vinden snelle ontwikkelingen plaats. De Kleijn: ‘Denk aan spraak- en tekstherken-ning. En er zijn al door software geschreven nieuwsartikelen die behoorlijk lijken op wat mensen schrijven.’ Artificial intelligence is iets anders dan de bru-te rekenkracht van een snelle computer of een strak voorgeprogrammeerde robotarm in een fabriek die eindeloos auto-onderdelen aan elkaar last en aflakt. Artificial intelligence draait volgens De Kleijn om complex gedrag in nieu-we, onverwachte situaties. Menselijk gedrag is namelijk ook niet voorgeprogrammeerd, we verzinnen het afhankelijk van wat de situatie vraagt. ‘Jij en ik zijn creatief, flexibel en we kun-nen onverwachte, nieuwe problemen oplossen. Dat kunnen computers op dit moment nog niet.’ De Kleijn en Kachergis willen zulke intelligen-

te software ontwikkelen door te kijken naar de werking van het brein. De Kleijn kijkt nu voor-al naar hoe mensen taal omzetten in een alge-meen plan, zoals een mens een eenvoudig recept vertaalt in complexe handelingen in de keuken. ‘Wat George en ik geloven, is dat als we het probleemoplossend vermogen van de men-selijke hersenen kunnen namaken in software, een computer ook intelligent gedrag gaat verto-nen. Het menselijk brein is namelijk heel goed in generaliseren van opgedane kennis. Leer mij één keer een pizza bakken en ik kan vervolgens iedere pizza maken die je maar wilt.’ De mens kan zo’n handeling ophakken in onderdelen en vervolgens weer toepassen in andere taken. Die veelzijdigheid kenmerkt onze intelligentie, aldus De Kleijn, en die eigenschap zou computers en robots veel efficiënter maken. De bouwstenen van de menselijke cognitie – leren, herinneren, plannen, beslissen – nama-ken in computertaal blijkt vooralsnog bijzonder ingewikkeld, zegt Kachergis. ‘Dat komt doordat we ondanks decennia onderzoek de menselij-ke cognitie gewoon nog niet goed genoeg begrij-pen. Zonder dat we snappen hoe mensen hun wensen en informatie uit hun omgeving omzet-ten in planning en acties, is het lastig om robots hetzelfde gedrag te laten vertonen.’

PANNENKOEKEN BAKKENKachergis noemt het bakken van pannen koeken als voorbeeld. In het Europese onderzoeks-programma waaraan hij meewerkt, RoboHow, proberen onderzoekers die ogenschijnlijk sim-pele huishoudelijke taak aan een robot te leren. De robot moet uiteindelijk de hele handeling zelfstandig kunnen uitvoeren, van eieren breken tot beslag maken en de pannenkoek op tijd omkeren. De robot moet dus objecten herken-nen, zoals de ingrediënten en de beslagkom, en informatie uit z’n omgeving gebruiken, zelfs als een eierschaal per ongeluk in het beslag valt. Een enorme uitdaging, aldus Kachergis. Tot nu toe kunnen onderzoekers wel een aardige bakdemonstratie in elkaar zetten, maar mist de robot flexibiliteit. De meeste robots kunnen bijvoorbeeld maar een beperkt aantal objecten herkennen, namelijk alleen die waar-voor ze geprogrammeerd zijn. De robot loopt vast als de spatel een andere kleur heeft. De Kleijn onderzoekt ook hoe het interpreteren van informatie, bijvoorbeeld recepten, werkt. ‘Stel, een robot weet hoe hij een spekpannen-koek moet maken. Maar wat doet hij als blijkt dat er geen spek in de koelkast ligt? Is het plan FO

TO’S

: FRE

D H

ERM

SEN

FOTO

: GET

TY

WINTER 2015

9

dan mislukt? Of herkent hij de kaas in de koel-kast en weet hij uit een receptendatabase dat dat ook een lekker ingrediënt is, en biedt hij vervolgens een kaaspannenkoek aan? Dat soort flexibiliteit is wat je eigenlijk zoekt in robotische systemen: het verzinnen van oplossingen bij onverwachte situaties.’

TOCH EEN BEETJE ENGEen robot die zoiets kan, dat zou een wereld-prestatie zijn. Tegelijkertijd vinden we het een beetje verontrustend, zoveel intelligentie en flexibiliteit in een machine, merkt De Kleijn. ‘Zodra een robot echt menselijke trekjes krijgt en zich gedraagt alsof hij menselijke eigen-schappen heeft, vinden we het een stuk enger worden. We zijn wel geneigd om simpele taken over te laten aan robots. Veel mensen zouden er geen enkele moeite mee hebben als een robot tijdens de vakantie voor de planten en de huis-dieren zorgt, maar een robot die op de kinderen past terwijl jij gaat werken, dat vinden we geen goed idee.’Volgens De Kleijn komt dit wantrouwen deels voort uit onbekendheid. ‘Mensen weten niet goed wat robots kunnen. Er is nog weinig

outreach van de robotica-onderzoekers naar de maatschappij. Dat kan echt beter. Laat mensen maar zien wat robots allemaal kunnen.’De komst van robots en artificial intelligence heeft hoe dan ook grote gevolgen voor hoe we gaan werken en ons geld gaan verdienen, stelt Kachergis. Toch is er volgens hem een breder perspectief dan het verlies van banen. ‘Er zijn vaker claims geweest bij de ontwikkeling van nieuwe technologie, dat ze de economie op haar kop zouden zetten: denk aan de drukpers, de stoommachine of de textielfabriek. Maar in feite hebben deze technologieën geleid tot economi-sche groei in compleet nieuwe sectoren.’

NIET EMOTIONEELAan mensen die vrezen dat robots ooit de macht zullen grijpen, zou Kachergis willen vragen of ze die angst ook hebben voor hun smartphone, computer of auto. ‘Aan zulke apparaten geven we graag allerlei taken uit handen. Ik denk dat we robots meer en meer zullen leren vertrou-wen. En zelfs als we intelligente robots met bewustzijn ontwikkelen is er geen reden om te verwachten dat ze agressief zullen zijn – of zelfs maar emotioneel.’

10

één studietwee wegen Waar een studie Sterrenkunde

toe kan leiden...

Leidraad

TEKS

T: J

AN

JO

OST

ATE

N

PhD bij het Institut de Fisica d’Altes Energies in Barcelona.

Christopher Bonnet (32)

Wat voor onder-zoek doe je daar in Barcelona?

‘Heel simpel gezegd: ik voer experimenten uit, door anderen bedacht, die meten hoe snel het heelal uitdijt.’

Is het werk wat je je ervan had voorgesteld toen je nog studeerde?‘Ik ga er met heel veel ple-zier naartoe, dus in die zin: ja. Maar tijdens een groot deel van mijn studie had ik nog niet zo’n beeld van onderzoek doen, dat kwam pas in het laatste gedeel-te. Ik heb nooit spijt gehad van mijn studie. Van kleins af aan ben ik gefascineerd door het heelal, ik wilde astronaut wor-den. Geld, of de zekerheid van een baan, dat interesseerde me niet zo toen ik voor Sterrenkun-de koos. Mijn ouders hebben zich wel zorgen gemaakt over

mijn carrièremogelijkheden, maar tot nu toe gaat het goed.’

Hoe was je als student?‘De eerste drie jaar heb ik voor-al op Minerva rondgehangen en miste ik regelmatig colleges. Soms was dat wel zonde, want er waren inspirerende docen-ten. Tijdens mijn onderzoek hebben vooral Anthony Brown en Koen Kuijken me enorm beïnvloed. Maar er waren ook docenten die alleen maar voor-lazen wat ze op hun sheet had-den staan. Dan ging ik liever met vrienden op de bank han-gen. Die tactiek betekende meestal de eerste keer een ten-tamen niet halen en dan de UB in om het met behulp van de boeken allemaal zelf uit te plui-zen. Ik denk dat dat zelfstan-dig werken me later wel enorm heeft geholpen, toen ik onder-zoek ging doen.’

Wat is je favoriete herinnering aan je studie?‘Met een flinke kater met studiegenoten samenwerken om problemen op te lossen.’

Van welke elementen uit je stu-die heb je het meeste profijt?‘Het probleemoplossend vermogen dat je ontwikkelt. Ook als je niet in de Sterren-kunde verdergaat – en die kans is groot omdat er heel weinig banen beschikbaar zijn – heb je daar heel veel plezier van. Ouders die een kind heb-ben dat Sterrenkunde wil stu-deren, kan ik geruststellen. Bij heel veel organisaties worden hoge posities ingenomen door mensen met een technische graad (sterrenkunde, wiskun-de, natuurkunde) op zak, omdat ze in staat zijn om ingewikkelde materie in stukjes op te breken.’

CV 2000 – 2007: Sterrenkunde, Universiteit Leiden2007 – 2011: Promotieonderzoek, Institut d’Astrophysi-que de Paris, Universi-té Pierre et Marie Curie 2011 – 2013: Post-doc Institut d’Estudis Espacials de Catalunya2013 – heden:Post-doc Institut de Fisica d’Altes Energies in Barcelona

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN WINTER 2015

11

Christopher Bonnet (32)

Senior beleidsmedewerker Duurzaam ondernemen bij het ministerie van Economische Zaken.

Marten Hamelink (32)

Wat trok jou aan in Sterrenkunde?‘Het gaat over de grote

vragen van het leven. Hoe zit de wereld in elkaar, waar komt de mens vandaan, hoe verliep de oerknal? Op dat soort onderwer-pen zoom je in, tot in het klein-ste detail.’

Maar je bent er niet in verder gegaan. Waarom niet? ‘Tijdens mijn onderzoek in de laatste fase van de studie werd ik geconfronteerd met de dage-lijkse praktijk van de onderzoe-ker: eenzaam werk, waarbij je vooral computerproblemen aan het oplossen bent. Dat was niks voor mij, ook al vind ik Sterren-kunde nog steeds de mooiste studie die je kunt doen. Geluk-kig heeft de studie een minor Science Based Business. Die leert je om bruggen te slaan tus-

sen je universitaire kennis en het bedrijfsleven. Door die minor kon ik vervolgens alle kanten op met een beroepskeuze.’

Dus je past jouw studie nog wel toe in je huidige werk?‘Bij Sterrenkunde leer je om ana-lytisch naar de wereld te kijken, vanuit wiskunde en natuurkun-de. Je krijgt gevoel voor cijfers. Je kunt steeds sneller orden van grootte inschatten. In mijn huidi-ge baan richt ik me op biomas-sa die fossiele grondstoffen kan vervangen en breng ik onder meer adviezen uit over het nut van technieken en apparaten. Dankzij mijn studie kan ik vrij eenvoudig de haalbaarheid van scenario’s of voorstellen inschat-ten.’

Was je een goede student?‘De eerste twee jaar was ik een

lousy student. Ik haalde het bindend studieadvies met de hakken over de sloot, in het tweede jaar heb ik twee studie-punten verdiend. Ik was druk met andere dingen, zoals het voorzitterschap van onze studie-vereniging. Van die nevenacti-viteit heb ik wel ontzettend veel geleerd: hoe ga je om met men-sen als de samenwerking niet lekker loopt? Wat doe je als de vereniging opeens tienduizend euro in de min blijkt te staan? De laatste anderhalf jaar heb ik de knop omgezet. Ik adviseer jonge studenten Sterrenkunde om het andersom te doen. Houd alles in de eerste twee jaar goed bij, zorg daarna dat je ook van je studietijd geniet.’

CV 2000 – 2008: Sterrenkunde, Universiteit Leiden2008 – 2010: Rijkstrainee2010 – heden: Beleidsmedewerker ministerie van Economische Zaken

TEKS

T: J

AN

JO

OST

ATE

N, F

OTO

: HIE

LCO

KU

IPER

S

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN12 WINTER 2015Leidraad

‘Ik wil iets geven dat geen pijn doet’ 

In 1956 overleed haar broertje na een operatie aan een aangeboren hartafwijking. Jaren later zocht Esther Elkerbout een manier om iets te betekenen voor ‘kinderen en harten’, zoals ze het zelf zo mooi zegt. Ze

wendde zich tot het Leids Universiteits Fonds (LUF), dat haar hielp met het opzetten van een persoonlijk fonds, een Fonds op Naam. Hieruit financierde Elkerbout kostbare onderzoeksapparatuur die gebruikt wordt voor stamcelonderzoek. ‘Verleden en toekomst komen hier prachtig bij elkaar’, aldus Elkerbout.

Op een koude, maar zonnige vrijdagmiddag stapt Elkerbout in het onderzoeksgebouw van het LUMC de werkkamer binnen van stamcelprofessor Christine Mummery. Een stralende Christine Mummery, kun je wel zeggen. Nadat er eerst uit stam-cellen kloppende hartcellen waren gemaakt, heeft Mummery nu het maken van bloedvaten in ontwikkeling. Dankzij de bijdra-ge van Elkerbout kon zij recent voor haar afdeling Anatomie en Embryologie twee apparaten kopen die de permeabiliteit van bloedvaten kunnen meten. ‘Er was in geen tijden geld voor een dergelijke aanschaf geweest. We zijn er enorm mee geholpen.’Mummery vertelt enthousiast over het onderzoek dat onder haar leiding wordt uitgevoerd en waar de twee recent aangeschafte apparaten bij onder-steunen. ‘We gebruiken ze om de kwaliteit van bloedvaten te bepalen. Dat is belangrijk, het helpt ons bij allerlei bloedvataandoeningen. Bijvoorbeeld bij een vorm van hersendementie die genetisch bepaald is, of vasculitis, de beschadi-ging aan bloedvaten die kan optreden bij diabetes. Het ene apparaat helpt om vast te stellen hoe door-laatbaar de bloedvaten zijn die uit stamcellen zijn gemaakt, het andere om te zien hoe ze te beïnvloe-den zijn door bloedstroming.’Elkerbout is heel blij met de toelichting van Mummery. Ook mag zij een kijkje nemen bij de apparaten in de steriele ruimte. Het is de twee-de keer dat zij een groot bedrag doneert, de eerste keer werd een microscoop gekocht die hard nodig was bij de kweek van hartcellen. Geen gemakkelij-ke materie, maar het sluit precies aan bij wat Elker-bout voor ogen had.‘Jaren geleden kwam ik met mijn wens om iets voor kinderen met hartafwijkingen te betekenen

terecht bij het LUF. Mevrouw Neve van het LUF nodigde allerlei deskundigen aan tafel uit om met mij mee te denken over een mogelijke bestem-ming. Ik sprak met hartchirur-gen, kinderartsen, onderzoe-kers, maar we kwamen niet op het juiste idee. Tot ik iets las over stamceltherapie. Dat leek mij prachtig. Ik wilde niet dat mijn geld terecht zou komen bij een therapie die kinderen pijn zou doen. Bij de ontwikkeling van stamceltherapie is dat niet aan de orde, terwijl

juist de jeugd erbij gebaat is. Toen ik die vraag voorlegde aan het LUF, bracht mevrouw Neve mij in contact met professor Mummery. Toen viel alles op zijn plek.’ Mummery besluit: ‘Voor ons is de bijdrage van mevrouw Elkerbout het verschil tussen een diner zonder wijn of een diner mét. Het kan allebei, maar het eerste is behelpen en het tweede is com-pleter en beter.’

TEKS

T: N

IEN

KE L

EDEG

AN

G, F

OTO

: ED

WIN

WEE

RS

Christine Mummery (links) en Esther Elkerbout

VoorrechtAnnah Neve, directeur van het LUF, vertelt hoe het mes aan twee kanten snijdt bij het maken van de match tussen degene die een wens tot schen-ken heeft en de wetenschapper die op zoek is naar ondersteuning. ‘Mijn ervaring is dat de beweeg-redenen van een gever bijna altijd heel persoon-lijk zijn, net als bij mevrouw Elkerbout. En met een schenking vanaf 20.000 euro kun je écht iets betekenen, zo’n bedrag kan tot grote ontwikke-lingen leiden. Ik zie het als mijn belangrijkste taak en als een voorrecht om twee partijen bij elkaar te brengen op een manier waarvan ze allebei blij en beter worden.’

Leidraad 13

Het contrast met de dag dat zij thuis, in Breda, werkt kan niet groter zijn. Daar omringt familierechter Annelies

Sutorius-Van Hees zich met comfort, kunst en bloemen. Hier, bij het Gerechtshof in Den Haag, is het Spartaan-

se “luxe”, zoals ze zelf zegt. Maar ach, het gaat toch om de inhoud? En je eigen werkkamer, al is-ie klein, met het

functionele meubilair en een systeemplafond, daar máák je gewoon iets van. Dus hing Sutorius-Van Hees een favo-

riet kunstwerk aan de muur – een foto van Man Ray.

En staat er in de boekenkast een ansichtkaart van het resort in Turkije, waar ze al komt sinds haar dochter twee jaar is. Is ze in de verder anonieme zittingszaal, dan nog draagt ze iets van zichzelf bij zich. Haar opschrijfboekje, waarin ze alle afgehandelde zaken noteert. Vóór in het boekje een wisselende foto. Nu een recente foto van de reünie van haar Minervahuis. Elf meiden die op de Vollersgracht woonden. Dierbaar.

werkplek vanAnnelies Sutorius-Van Hees

Annelies Sutorius-Van Hees,

Rechten, 1989

TEKS

T: N

IEN

KE L

EDEG

AN

G, F

OTO

: RO

B O

VER

MEE

R

kort

De Universiteit viert maandag 9 februari

niet zomaar een dies, het is haar 88ste lus-trum, oftewel haar 440ste verjaardag. De feestelijkheden

zijn vanaf 14.30 uur in de Pieterskerk, waar onder meer drie ere-doctoraten worden

verleend. Het geheel wordt simultaan ver-taald in het Engels en

is live te volgen via www.leidenuniv.nl

(zie ook de agenda op pagina 40).

DIES NR

440

‘ Excellence through diversity’

Leiden epicentrum van Kinder­rechtenweek

Leidens nieuwste museum moet later dit jaar ‘open’ gaan. Het Taalmuseum heeft alleen geen gebouw. Het is een geheel van tentoonstellingen op open-bare plekken in de stad, een jaarlijks festival, een app en een virtuele community. De uni-versiteit was in 2013 een van de initiatiefnemers van het museum. Onder meer het Lei-den University Centre for Lin-guistics, het Leiden Universi-ty Institute for Area Studies en het Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Lerarenont-wikkeling en Nascholing zijn erbij betrokken. De plannen zijn uitgewerkt onder leiding van Erik Schilp, Leids alumnus en oud-museumdirecteur.

Het Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind bestond afgelopen najaar 25 jaar. Daarom vierde Leiden van 17 tot en met 21 november 2014 de Kinderrech-

tenweek. Met onder andere een Kinderrechtentop, een conferentie, een filmfestival en de uitreiking van het Leids jeugdlintje. Prinses Beatrix was aan-wezig bij de top, gehouden in de Hooglandse kerk.Op de Kinderrechtentop werd stilgestaan bij de invloed van het kinderrechtenverdrag op de posi-tie van het kind. Er werd gesproken over wat de afgelopen jaren is bereikt en wat nog moet gebeu-ren. Kinderen en jongeren discussieerden en hiel-den werksessies met onder meer wetenschappers en andere professionals over de mogelijkheden om het kinderrechtenverdrag verder te verankeren in de maatschappij.Leiden is een natuurlijke plek voor een Kinderrech-tenweek. Hier wordt veel aandacht besteed aan het waarborgen van rechten voor kinderen wereldwijd. Aan de Hooglandse Kerkgracht staat het Kinder-rechtenhuis, een centrum waar alle kennis over kinderen en hun rechten samenkomt. Daarnaast heeft de universiteit een masteropleiding Jeugd-recht en een Unicef Kinderrechtenleerstoel. Ruim 5.000 kinderen uit Leiden maakten in de weken in aanloop naar de top op creatieve wijze kennis met het Kinderrechtenverdrag. Hun kunst-werken stonden in het Museum Volkenkunde, het Kinderrechtenhuis en waren te zien tijdensde KinderrechtenKunstroute.

Taal­museum

‘Start with your plan’, was het advies dat Harvard’s diver-sity officer Lisa Coleman dit najaar haar Leidse publiek gaf. En dat plan is: zorgen dat een diverse samenstel-ling van de universiteitsbevolking de normaalste zaak van de wereld wordt in Leiden. Bestuurders, medewerkers en studenten van de Universiteit Leiden spraken hierover tij-dens een symposium op 11 november 2014, Excellence through diversity. Dit jaarlijkse symposium is een initiatief van vice-rector Simone Buitendijk die aan dit thema veel belang hecht.De vraag stond centraal welke bijdrage diversiteit en inclusiviteit – het rekening houden met mensen die onder-ling van elkaar verschillen – kunnen leveren aan onder-zoek en onderwijs, en aan de universiteit als organisatie. Coleman was slechts een van de vele sprekers die

FOTO

: MO

NIQ

UE

SHAW

LeidraadALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN 15WINTER 2015

‘ Excellence through diversity’ Herman van Rompuy, schei-dend voorzitter van de

Europese Raad, heeft de Willem van Oranje-pen-

ning ontvangen, de hoog-ste onderscheiding die de

Universiteit Leiden kent. Hij kreeg deze van rector mag-nificus Carel Stolker, bij de Europa-lezing die Van Rom-puy op 10 oktober in Leiden hield. De onderscheiding is, aldus Stolker, een erkenning

voor Van Rompuys ‘groot-se bijdrage aan het Europe-

se project’.

Wat doe je precies bij de afdeling Alumnirelaties?

Een van de dingen die ik doe is het onder de loep nemen, verbeteren en onderhouden van

contact met alumni. Denk bijvoorbeeld aan de nieuwe maandelijkse nieuwsbrief Alum-ni Nieuws, de alumni-website en het beheer van onze social media. Daarnaast ligt bij mijn werkzaamheden de focus op het contact met

en de diensten voor jonge alumni.

Waarom die specifieke focus op jonge alumni?

We willen graag in contact blijven met alle alumni van de universiteit, maar betrokken-heid begint op het moment dat mensen de universiteit verlaten. De wensen van jonge

alumni zijn duidelijk anders dan die van alum-ni die al langere tijd afgestudeerd en aan

het werk zijn. Ze hebben bijvoorbeeld meer behoefte aan loopbaanbegeleiding, netwerk-

mogelijkheden en het leggen van contact met elkaar en met bedrijven en organisaties. Dit zijn zaken waarbij de universiteit veel voor

hen kan betekenen.

Kun je al wat vertellen over de plannen voor komend jaar?

Er gaat veel gebeuren voor jonge alumni. Het Coachcafé waarmee we afgelopen jaar zijn gestart is erg succesvol en zal ook dit jaar

weer een aantal keer worden gehouden. De wisselwerking tussen oudere en jonge alumni werkt bovendien erg goed. Dit komt ook terug in het mentorplatform voor jonge alumni dat dit voorjaar start. Verder hebben we recent een loopbaanplatform gelanceerd speciaal voor deze doelgroep, met vacatures, testen en andere nuttige carrière-informatie. Ook starten we met een Jonge Alumni Netwerk,

met nog meer actviteiten voor hen.

vragen aan Lucienne BoehmerMedewerker Communicatie en Jong Alumninetwerk

Onderscheiding voor Van Rompuy

een inspirerend verhaal hielden over de kansen en mogelijkheden van diversiteitsbeleid.

Coleman benadrukt dat dergelijk beleid niet alleen kansen biedt aan mensen met een afwijkende achter-grond, maar positief is voor iederéén. ‘In een in toenemende mate globa-le wereld worden studenten geacht te kunnen werken in een complexe, diverse en multiculturele samenle-ving. Dan is het een groot voordeel als je in een diverse omgeving stu-deert. Daar leer je van.’

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN16 Leidraad

Ik kan eigenlijk alleen maar complimenten geven: het papier is prettig, vormgeving en lay­out doen

goed aan.

LEEST PRETTIG EN HET BLAD HEEFT IETS

FRISGeachte redactie,

Ik beschouw de veranderingen als een groot succes. Volhouden en op

dezelfde manier blijven doorgaan.

Waar waren de gewone student, de hardwerken-de docent en de oer-Leidse hospita gebleven? Bestonden die ook nog? Maar opeens rolde er weer een ouderwets leuk blad in mijn brievenbus!

Verfrissend.

VERNIEUWD MOEST WORDEN?

GEEF MIJ MAAR DE OUDE LEIDRAAD. WIE HEEFT ER VERZONNEN DAT ER ZO NODIG

Mijn reactie luidt:

in één keer uit-gelezen! Zegt dat genoeg?

Zit met vernieuwde Leidraad in de zon. Wat is het magazine verbeterd zeg! @leidenalumni #lekkerlezen #fb

@ #

Irenka van den Hout @ivandenhout

Mooie mix tussen wat langere artikelen en ‘snack’stukjes, goeie cover en

heerlijk papier.

HET IS GEWONER GEWORDEN. vormgeving, pagina-indeling en ook de inhoud van het magazine is verbeterd.

De toon,

coolMensen die Rechten hebben gedaan vonden het vast

om in Leiden te hebben gestudeerd.

Een gevoel van nostalgie & trots

De buitenkant vond ik vroeger sprekender. Vroeger stond er eveneens een persoon op de cover, niet altijd met een glimlach, maar nooit (voor zover ik me herinner) zo’n negatief kritische

figuur. Wat maakt dat ik het blad omgekeerd wegleg.

Mij moet van het hart dat ik eerst meende een proefexemplaar van Panorama ontvangen te hebben. Hoe is het mogelijk dat u deze kroegscène als uithangbord voor Leiden kunt nemen?

om te weten dat je met Geschiedenis directeur van een mijn kunt worden.

LeidraadWINTER 2015 17

herinneringen aan Leidse locatiesKamerlingh Onnes Laboratorium

‘H et was in de zomer van 1969, ik was net geslaagd voor mijn eindexamen HBS-A. Hoewel ik in Wasse-

naar woonde, dus dichtbij, was ik nog nooit in Leiden geweest. Mijn broer wel, die was daar aan de universiteit net afge-studeerd in natuur- en wiskunde en stond op het punt te beginnen aan een promotieonderzoek dat hij, in samenwer-king met de universiteit in Genua, Italië, zou gaan verrichten.Op een mooie zondagmorgen fietsten we samen naar Leiden. Voor mijn broer niets bijzonders, hij moest even iets doen in het laboratorium. Wat dat was weet ik niet meer. En ik, zijn ‘kleine’ zusje, mocht mee, naar de stad waar ook ik zou gaan studeren.Na een voor mij best lange fietstocht kwamen we aan in het, nu oude, Kamer-lingh Onnes Laboratorium. Hoe het kan weet ik niet, maar wij konden, wel door een achterdeur, zo naar binnen in het overigens heel stille gebouw, er was nie-mand. Hij pakte wat hij nodig had en vroeg me toen of ik nog iets bijzonders wilde zien.Ja, dat wilde ik wel. We liepen een hele-boel traptreden af en kwamen in de kel-der. Onooglijk kleine ruimtes in mijn her-innering, wat moest daar nou voor bijzonders te zien zijn?Maar daar was het dan: een sissende stellage van voor mij onbegrijpelijke apparaten. Mijn eerste kennismaking met de wetenschap en natuurkundig ooit de bijzonderste plek op aarde en misschien wel in het heelal: de ruimte waarin vloei-baar helium, min 269 graden Celsius, stond. Ik was een alfa, ben psychologie gaan studeren en wist weinig af van natuurkunde.Maar dit moment en deze plek maakten een hele grote indruk op mij en deze

FOTO

: LEI

DEN

INST

ITU

TE O

F PH

YSIC

S

gebeurtenis is mij altijd dierbaar geble-ven. Vooral omdat mijn broer bijna drie jaar daarna, aan het eind van zijn promo-tieonderzoek (over de vorming van waterstofmoleculen op koude opper-vlakten) in Genua op een tragische manier overleed. Wat zou ik het fijn

vinden deze plek nog eens terug te kunnen zien.’ (Anneke Schutte, Psychologie, 1976)

Ook een bijzondere herinnering aan een plek in Leiden? Mail naar: contact@leidraad.leidenuniv.nl

Hoogleraar Gorter bij een magneetopstelling in de kelder van het KOL in 1969.

‘Ik heb mijn studie gemodelleerd

naar wat ik wilde worden’

Journalist Joost Karhof

LeidraadALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN 19

‘Nou, gelukkig is alleen je jasje te zien!’ Herman van der Zandt heeft het NOS Journaal achter de rug en is alweer afgeschminkt. Hij kijkt grinni-kend naar het opvallende grijsgeruite pak dat Joost Karhof heeft aangetrokken om Nieuwsuur te presenteren. De visagiste slaat een kapman-tel om de presentator heen en zoekt een kwast uit. Het gezicht van Karhof krijgt een lichtbruine teint, zijn oogopslag maakt ze sprekender met een vleugje mascara.Joost Karhof (1969) studeerde rechten in Leiden en werkt al sinds zijn 17de als journalist. ‘Mijn ultieme droom was werken bij Den Haag Van-daag, al vanaf mijn veertiende.’ Dat lukt als hij dertig jaar is. De jongen die altijd tienen haalt voor zijn opstellen, begint in 5 vwo als verslag-gever bij de Voorburgsche Courant – ‘op ver-zoek van de buurvrouw die daar hoofdredac-teur was’. Tegenwoordig is Karhof bekend van Kunststof TV, een wekelijkse live talkshow over kunst en cultuur, en van Nieuwsuur. Daar loopt hij op een dinsdagavond in november rusteloos rond op de redactie, tussen een kolossale blau-we letter N, zijn bureau en twee televisiescher-men. ‘Even kijken wat RTL heeft.’ ‘Even kijken hoe het Journaal het doet.’ Tussen de bedrij-

ven door schiet hij af en toe snel een jas aan en neemt de lift naar beneden, om buiten een siga-ret te roken.

LERAAR GESCHIEDENIS Karhof is een journalist in hart en nieren. Wil-de nooit kinderen omdat die zijn carrière in de weg zouden staan. Is getrouwd met een vrouw die begrijpt dat werk altijd vóór gaat. Een vrouw die hobbykok is en dat komt goed uit, want ‘het eten hier in de kantine is niet te vreten’, zegt hij, terwijl hij de maaltijd die zijn vrouw heeft klaar-gemaakt in de redactiemagnetron zet. Joost Kar-hof studeerde van 1988 tot 1996 in Leiden omdat ‘ik weliswaar journalist wilde worden, maar het zonde was als ik met mijn vwo-diploma de hbo-opleiding journalistiek ging doen.’ Hij twij-felde tussen geschiedenis en rechten. ‘Geschie-denis was oud nieuws, ook leuk. Maar als ik als journalist niet zou slagen, zou ik als leraar geschiedenis door het leven moeten. Dat leek me niks. In dat geval kon ik maar beter advocaat worden.’ Het werd dus rechten, in Leiden. ‘Lei-den had de beste rechtenfaculteit in het land. En Leiden was dicht bij mijn woonplaats. Dat moest ook, want daar was mijn werk.’Het eerste jaar van zijn studie is Karhof volle-dig gericht op het halen van de propedeuse. ‘Ik wilde altijd al presteren.’ Pas daarna verhuist hij naar de Oude Herengracht, maar daar is hij weinig. ‘Ik zat vaak in Den Haag en omdat ik als journalist niet veel verdiende, werkte ik ook bij Van der Valk.’ Hij blijft maar een jaar in Lei-den wonen. Als zijn ouders naar Curaçao ver-trekken, kopen ze een appartement voor hem in Voorburg. Vanaf die tijd pakt hij de auto naar college. ‘Ik was altijd een eenling tussen de andere studenten. Ik had gewoon een heel ander leven.’ Toch glimmen zijn ogen wan-neer hij vertelt over de gebouwen aan de Hugo de Grootstraat, het Gorlaeus, het Gravensteen, het Rapenburg – ‘jaaaa, dat roept nostalgische

Hij was geen typisch Leidse student. Daarvoor zat Joost Karhof toen al te diep in het journalistieke werk. Maar gaan zijn ogen nou glimmen als hij spreekt over de stad waar hij zijn bul haalde?

TEKS

T: M

ALO

U V

AN

HIN

TUM

, FO

TO: R

OB

OVE

RMEE

R

20 Leidraad20

gevoelens op. Ik vind het echt geweldig dat ik de jaarlijkse Grote Geschiedenis Quiz mag presente-ren in de Pieterskerk, de plek waar ik zo vaak met honderden andere rechtenstudenten tentamen heb gedaan.’

AVERSIE TEGEN STUDENTIKOOS GEDOE Hij zal acht jaar in Leiden rondlopen, maar het studentenleven gaat grotendeels aan hem voor-bij. ‘Ik ben kort lid geweest van Quintus omdat mensen om me heen dat ook deden. Maar ik had een behoorlijke aversie tegen al dat studentikoze gedoe.’ Hij maakt zich al tijdens de ontgroening uit de voeten. ‘Veel te flauw. Ze hebben me wel terug-gehaald. Dat vonden ze interessant, dat ik een gro-te mond had en tegen ze in ging. Ik kon me bij ver-schillende disputen aansluiten, maar ik had het wel gezien. Ik vond mezelf geen stereotiepe student, omdat ik werkte, na een aantal jaren zelfs meer dan fulltime. Ik maakte carrière in de journalistiek, en daar leed mijn studie natuurlijk onder.’Maar die studie afkappen is, met de eindstreep in zicht, geen optie. Dus ziet zijn leven er een jaar lang zo uit: van 9.00 tot 18.30 uur werken, daar-na eten, en vervolgens van 19.30 tot 2.00 uur stu-deren. Geen drank, geen drugs. Karhof studeert af op mediarecht bij Gerard Schuijt, zelf oud-jour-nalist, onderwerp: de verkoop van voetbalrechten aan televisie. ‘En ik heb een groot keuzevak Schrij-ven en redigeren gedaan. Ik heb mijn studie gemo-delleerd naar wat ik wilde: journalist worden.’ Toch solliciteert Karhof na zijn afstuderen bij twee advo-catenkantoren, ook al werkt hij inmiddels fulltime voor de radio. ‘Je bent toch meester in de rechten, en om daar nou helemaal niets mee te doen... Maar bij de sollicitatiegesprekken zeiden ze: “Weet je zeker dat je dit wilt? Je hebt hartstikke leuk werk.” Dat was ook zo.’Hij houdt van alle aspecten van het vak. ‘Intervie-wen vind ik het meest uitdagend. Daarom wilde ik naar Den Haag Vandaag, daar werd echt hard geïn-terviewd. Bij Kunststof gaat het er heel anders aan

toe. Kunstenaars en schrijvers moet je vooral verlei-den om hun verhaal te vertellen, daar werkt de con-frontatie niet.’ Van een geslaagd interview kan hij echt genieten. ‘Als ik uit iemand heb gekregen wat ik wil horen, ben ik tevreden. Dat lukt maar af en toe. Meestal is het ongeveer wat je had verwacht, en niet bijzonder. Met Nina Brink had ik een echt goed inter-view. Ze liep tijdens de uitzending weg, ik heb enorm ruzie met haar gemaakt. Bij Kunststof lukte het me om Remco Campert, een heel gesloten man, zo goed op zijn gemak te stellen dat hij helemaal loskwam.’

GEEN VOORZICHTIG COMMENTAAR De interviewer is belangrijk voor het verloop van het interview, maar de gast ook. ‘Een item van Nieuwsuur duurt zes minuten, te kort voor iemand met een heel wollig taalgebruik. Die kun je bellen voor achtergrondinformatie, maar in de stu-dio heb je er niets aan.’ Nieuwsuur geeft wetenschap-pers graag een podium om gebeurtenissen uit te leg-gen en te duiden. ‘Zij voegen inzicht en kennis toe, zijn vaak niet bang om hun zegje te doen, en wagen zich weleens aan voorspellingen. Dat vind ik pret-tig. Ik houd niet van al te voorzichtig commentaar, FO

TO: P

RIVÉ

BEZI

T JO

OST

KA

RHO

F

Joost Karhof bij

zijn af -studeren.

LeidraadALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN 21WINTER 2015

Joost Karhof (1969)

1987-1992 Voorburgsche Courant 1989-1992 Dagblad Het Binnenhof1988-1996 studie Rechten, Leiden 1992-2000 RTV West 2000-2008 Den Haag Vandaag 2006-2010 Presentator Nova 2008-heden Presentator Kunststof TV 2010-heden Presentator Nieuwsuur Daarnaast presenteert hij de jaarlijkse Grote Geschiedenis Quiz en de NTR Boekenquiz.Joost Karhof is getrouwd en heeft twee stiefdoch-ters van 17 en 24 jaar.

daar wordt een kwestie niet duidelijker van.’ Als er een jurist aan tafel zit, moet hij zich extra inleven in het kij-kerspubliek. ‘Een valkuil is dan dat ik het snap of zelfs logisch vind, terwijl dat voor de kijker niet zo is. Daar moet ik voor waken.’De redacteuren bereiden de gesprekken voor. Gas-ten belt Karhof dan ook zelden zelf – behalve als hij verschil kan maken. ‘Dat Mark (premier Rutte, red.) en Melanie (minister van Verkeer Schultz van Hae-gen, red.) ook in Leiden hebben gestudeerd, geeft wel een gemakkelijkere ingang. Maar als er gewoon gedoe is en ze willen geen camera’s, dan maakt het geen bal uit waar je vandaan komt. Die gemeenschappelijke achtergrond kan soms helpen om ze bij ons te krijgen in plaats van bij De Wereld Draait Door – maar dat komt waarschijnlijk ook doordat ik heel lang in Den Haag heb rondgelopen. Dat is belangrijker dan dat we aan dezelfde universiteit hebben gestudeerd.’ Daarmee wil hij niet suggereren dat journalisten en politici in Den Haag bij elkaar op schoot zitten. Integendeel. ‘Ik ben van de school Ferry Mingelen: afstand houden. Zodra de camera draait, speelt iedereen zijn rol. Wij stellen onze vragen, en zij ontwijken ze. We vergeten elkaars rol nooit, ook niet aan de bar van Nieuwspoort.’

WORKAHOLIC Karhof is nog steeds een workaholic. ‘Mijn leven komt na mijn werk, altijd. Ik werk zes dagen per week, en ook nog als ik thuis ben. Een boek lezen voor Kunststof, of een voorstelling bekijken. Daar-voor kom ik trouwens nog regelmatig in de Leidse Schouwburg. Ik ga wel twee keer per week naar de sportschool om in vorm te blijven. Ik roei heel veel, en train met gewichten. Als ik echt iets leuks wil doen, ga ik met vrienden tennissen. En ik ga graag met mijn vrouw uit eten. We gaan wel eens naar een sterrenrestaurant, maar dat vind ik eigenlijk te gemakkelijk. Het is juist leuk om iets te ontdekken zonder ster waar ze het heel goed doen.’ Hij is niet bang voor de plannen die staatssecretaris Dekker met de publieke omroep heeft. ‘Nu leveren de omroepen de programma’s aan. Als in 2016 de markt opengaat, zullen veel meer mensen tv gaan maken. Dat vind ik gezond. Als iedereen program-ma’s mag leveren, kan de Telegraaf dat ook gaan doen. Ik ben heel benieuwd.’ Hij snelt de gang over, naar de studio. De camera’s staan al klaar.

FOTO

: HA

NN

EKE

WIE

SSIN

G

Karhof op de set van Nieuwsuur. ‘Ik houd niet van al te voorzichtig commentaar, daar

wordt een kwestie niet duidelijker van.’

WINTER 2015

ONTSPANNING ‘Leren is voor mij ook ontspanning, al volg ik de bijscholing verplicht. Je bent er even uit, je ziet je collega’s op een andere manier. Als huis-arts moet je jaarlijks studiepunten halen, maar daar doe ik het niet voor. Ik zou het misschien ook doen als het niet hoefde. Het is altijd wat nieuws, soms intensief, soms theoretisch, maar het voelt nooit als een verplichting.’

HEEL ENG ‘Moedervlekken, die vond ik altijd heel eng. Je zult maar tegen een patiënt zeggen ‘dit is gewoon een moe-dervlek’, en het blijkt later uitgezaai-de huidkanker. Je wilt als arts geen gro-te fouten maken en je ziet zo wat over

het hoofd. Dus die bijscholing Derma-toscopie - beoordeling van moedervlek-ken - is me wel bijgebleven. Twee dagen alleen maar moedervlekken bekijken. Die LUMC-dermatologen zijn zo enthou-siast over hun werk! Ik kreeg totaal nieu-we inzichten en leerde andere technie-ken. In mijn studie kreeg ik maar drie criteria mee; die dermatologen beoor-delen moedervlekken heel anders dan ik toen geleerd heb.’

AVONDSPREEKUUR ‘Ik wil een eigen praktijk, dan kan ik invulling geven aan mijn eigen ideeën. Zelf kwaliteit leveren. Ook wil ik meegaan met de maatschap-pelijke trends, zoals een avondspreekuur

of betere telefonische bereikbaarheid. Daar zoek ik nu de bijscholing echt op uit. Die vind ik vooral bij landelijke orga-nisaties, Leiden is medisch-inhoudelijk heel goed, maar voor een cursus Perso-neelsbeleid moet ik de stad uit.’

DOENER ‘Moeilijke moedervlekken blijf ik spannend vinden, het liefst snij ik ze meteen weg, ik ben een echte doener. Dat vind ik ook de leukste bijscholing, de praktische, en die zijn er genoeg in Leiden. Zware wetenschap moet soms, maar ik doe liever iets praktisch. Als ik ooit wat buiten het artsenvak zou doen, zou het iets creatiefs doenerigs zijn. Iets met naald en draad.’

terug in de bankenLonneke van Berkel (40) volgt Boerhaave nascholing bij het LUMC

TEKS

T: M

ARI

NA

VA

N D

EN B

ERG

, FO

TO: T

AC

O V

AN

DER

EB

Zijn er grenzenaan het vrije

denken?

FOTO

: GET

TY Vrij om jezelf te zijnDiversiteit op deuniversiteithun werk

Beslissen over je eigen doodDrie alumni over hun werk

Is het wel relevant? Jos Engelen (NWO) overvrijheid in onderzoek promoveert op AIVD

VrijheidDOSSIER

LeidraadALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN 23WINTER 2015

Proeven van vrijheid:Praesidium libertatis in

woord en daad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN24 Leidraad

Met een zachte plof verdween de enve-lop in de brievenbus. De enige brievenbus op de West-Kruis-kade had de inzen-

ding voor de essaywedstrijd ontvan-gen. Een plofje ten teken dat het woord was geland. Zo klonk de voorbode van geluk. 750 woorden en geen woord meer, het aantal voorgeschreven woor-den en geen woord meer. Traditie als vernieuwing, vernieuwing als tradi-tie. Mijn oog was boven die zin blijven hangen bij het doorbladeren van een tijdschrift over hoger onderwijs, een van de vele tijdschriften die met hun opzichtige koppen, hun voorbode van succes, hun weidse academische ver-gezichten de jonge middelbare scho-lier verleidden de overstap te maken naar deze of gene universiteit. Dit dus: een essaywedstrijd van de Leidse Uni-versiteit die haar lustrum vierde. Gefe-liciteerd, bij voorbaat. Fantastische manier om je universiteit te promoten, een kans voor de jonge schrijver om zijn bonte veren te laten zien. Ik had me zorgen te maken. De dead-line voor inzending was niet ver meer. Onder lichte tijdsdruk een exposé wij-den aan de rol van de oude universi-teit in een complexe wereld, prikkelde

De 19-jarige slagerszoon Abdelkader Benali uit Rotterdam had geen cent te makken, tot hij in 1994 een opstelwedstrijd won van de jubilerende Universiteit Leiden. Zijn essay (te zien op alumni.leidenuniv.nl) droeg de licht provocerende titel

‘Het verlangen naar de tijd van postkoets en diligence’ en werd

afgedrukt in Mare. Hij kreeg daarnaast een cheque van 10.000

gulden uit handen van rector Lammert Leertouwer, die eerst nog wel navraag had gedaan bij

Benali’s leraar Nederlands of deze tekst, welhaast een filosofische

beschouwing, echt wel door hem geschreven was. Zulks bleek

het geval. Dus kreeg de jongen een bedrag waarvan hij een jaar kon studeren. Hij schreef zich

in voor Geschiedenis, kocht bij de kringloopwinkel zijn uitzet en

betrok een kamer van 4 bij 4 meter in de Prins Frederikstraat. De poort

naar vrijheid stond wagenwijd open. In 1996 debuteerde Benali met ‘Bruiloft aan zee’, zijn studie

staakte hij na het behalen van zijn propedeuse. In het essay hiernaast, dat Benali schreef in opdracht van Leidraad, denkt hij terug aan toen. Hoe een opstel, lonkend Leiden en de wenkende academia een leven

veranderden…

me. Zonder deadline was het leven een gepasseerd station. De deadline dwong me mijn schrijfdrift in te perken, de gestelde tijdslimiet hield de creativiteit in bedwang. Kom maar op. Het voor-uitzicht dat de winnaar gelauwerd zou worden met een dikke cheque die hem in staat zou stellen een jaar lang zorge-loos te studeren bezorgde me een dro-ge mond. Ik maakte mijn lippen nat. Hier schreef je voor. Loon naar werk. Alles kan sneller.

Zoals altijd was het stuk veel te lang. Goethe indachtig, die Schiller een lan-ge brief schreef omdat hij geen tijd had voor een korte. Het geheel moest inge-kookt worden tot er een dikke, vloei-bare tekst overbleef die zacht en romig verteerd kon worden door de heren en dames jury. Om die bondigheid te bereiken moest ik zinnen schrappen, alinea’s verkorten en dat alles in snel-treinvaart. Lichter moest het worden, steeds lichter. In het uur tussen hond en wolf werkte ik als een duivel. Een belletje klonk. Ik had nog een etmaal! Snel dan maar, waar de geest faalde moest de pen me verder dragen. Word-perfect (ah, nostalgie!) gaf aan dat ik op 751 woorden stond. Er moest er nog een af. Een woordje. Welk? Alle onno-dige bijvoeglijke naamwoorden waren

Opstel baant de weg

naar vrijheid

woorden naar

de vrijheid

ESSAY DOOR ABDELKADER

BENALI (39), SCHRIJVER

DOSSIER Vrijheid

al gesneuveld. Ik kon geen woord mis-sen. Het redactionele geweer werd nog een keer geladen om een tegenstrib-belend woord te executeren. Toch. Ergens. Deze. De trekker werd overge-haald, het spijt me, vriend. Weg ermee. Nakijken op taal- en spelfouten, want wanneer ik opging in mijn gepassio-neerd uiteenzetten spatte de gramma-tica uit haar knellende jasje. De losge-sprongen knopen naaide ik weer terug op hun plek, het jasje werd afgestoft tot het weer goed en recht zat. Een post-zegel torpederen op de envelop. Raak en rennen! Met nog een paar minu-ten op de klok rennen richting de brie-venbus die, hoe dichter ik die naderde, verder weg ging staan. Met elke stap die ik zette, groeide mijn zelfbewust-zijn over wat ik had gedaan. De prijs kon me absoluut niet ontgaan, want wie zou er in dit universum ooit op het idee komen om precies hetzelfde essay te schrijven als ik? Die kans was onein-dig klein. Deze statistische vergelijking gaf me het laatste beetje lef dat ik nodig had om de brief door de bus te duwen. “Daar ga je, veel geluk!” Plofje.

Wanneer ik schreef, vergat ik mezelf. Wat ik schreef herinnerde me aan mezelf. Dit was ik: onstuimig, handig, sluw, hoogdravend, bewust. Ik wil-de zo graag. De macht van het woord bezorgde me die identiteit waar ik zo naar op zoek was. Hoe kortstondig ook het geluk van het schrijven, het was genoeg om me mens te voelen. Ik schreef dus ik was.Dagen van wachten braken aan die werden opgevuld met naar de brieven-bus lopen en W.F. Hermans en Stephen King lezen. Het moest wel heel vreemd lopen kon ik niet rekenen op tenminste een uitnodiging. Voor wat? Een kopje thee drinken? Dat nooit.Duimen draaien was niks voor mij, dus doodde ik de tijd door rondjes te lopen om het huis. De rondjes werden steeds groter, ik kwam steeds later thuis. Tus-sen ongeduld en verveling bromden vliegen, werd een eitje gebakken. De telefoon ging. Een voorname meneer die op voorname toon mij voornaam

uitnodigde dan en dan aanwezig te zijn in de Pieterskerk. Dit was dus echt. “Ja, natuurlijk,” stamelde ik. Ik was die Abdelkader Benali waar hij naar vroeg. “Of ik acte de présence kon geven?” “Vanzelfsprekend,” en erachteraan nog meer gestamel van de jongeman die door de spanning wordt beheerst.

Dat ze me hadden uitgenodigd wees erop dat ik serieus werd genomen. De verzekering van de prijs had ik natuur-lijk niet. Tot nu toe draaide alles om de eer. Die avond sliep ik met open ogen.In de aanloop naar de uitreiking (het zou een mooie dag worden, geen wolk-je aan de lucht) werd ik opgebeld door een heuse journalist die me vragen stel-de over het hoe en waarom van mijn deelname. Wie wordt bevraagd over zijn drijfveren gaat drijfveren beden-ken, ook als ze er niet zijn. Wat ik zei klonk me pedant, overdreven en aan-stellerig in de oren. De journalist hum-de aan de andere kant van de lijn. Wat hij hoorde stemde hem tevreden. “Dan nog die ene vraag: ‘Wat heeft u met de Leidse?’” Voortvarend stak ik van wal. “Studeren aan de Leidse Academie zou een grote eer zijn. Zoiets als naar de maan mogen reizen. Daar een vlag planten. Onderdeel zijn van het insti-tuut, een droom. Ik wil niet arrogant doen, maar ik verdien die prijs.” Het was aan mijn lippen ontglipt, de zucht naar erkenning. Alweer.

Bij alles wat ik zei moest ik mijn mond-hoeken dwingen te gaan liggen, geen ironie laten blijken. Je vindt dit heel belangrijk. De avond voor de uitreiking vergat ik waar het ook alweer om ging. Zoals eerder gememoreerd: het was een mooie dag. Daar in die Pieterskerk kwamen we bij elkaar: een klein gezel-schap van kanshebbers, hun ouders en leraren, de jury en vertegenwoordigers van de universiteit, waarbij ook die voorname man die me had opgebeld want ik herkende hem aan zijn stemge-luid. Een liberaal zoals ze alleen rond de Witte Singel leken te bestaan. Hoffe-lijk, vaderlijk, tikkeltje wereldvreemd.

Toen hij zijn openingsrede afgestoken had, ging hij statig en voornaam naast me zitten. Hij boog over naar mijn zus die met mij was meegekomen om getuige te zijn van het spektakel. Ook zij van harte welkom. Een echte gentle-man. Goed kijken hoe hij theater in zijn verschijning legt, dacht ik, kan ik nog veel aan hebben. Dat hij pijp rookte gaf hem het voorkomen van een oude alchemist die van binnen borrelde en bruiste. De levensrook vond via zijn pijp een uitweg naar buiten. Een wijs-heidsmachine.

Zoals gebruikelijk moest de spanning ouderwets worden opgebouwd. Men kan dat goed in Leiden, kreeg ik de indruk. Het hoe en het wat van de prijs werd uitgelegd alsof we totaal niet wis-ten waarvoor we hier zaten. De kwa-liteit van de essays werd benoemd. Woorden galmden door de kerk, nestelden zich in de nok, naast een verdwaalde duif of in een stofnest. Het voorgelezen worden uit het jury-rapport duurde een eeuwigheid. De spanning die zich in me opbouwde kon geen kant op. “We komen bij de drie besten.” Fijn. Goed. Nu. Wat zich samenbalde was een naam met daar-aan verbonden een titel. In de palm van mijn kletsnatte hand las ik mijn noodlot, in mijn samengebalde vuist mijn drang naar zelfstandigheid. Van open hand naar dichte vuist, een fel-helder ogenblik. Moeder, dat jij hier naast me zat om je zoon te zien slagen. Je missie is geslaagd. Mijn ogen wer-den een meer waarin een droom kop-je onder kon gaan. Hoorde ik daar een koor zingen? De rector magnificus, deze aardige, stoffige alchemist die zo handig met zijn pijp in de weer was geweest, overhandigde mij de prijs, sprak woorden van lof. Toen moest ik leren handen schudden. Leren m’n zegje te doen. Leren trots uit een kerk te lopen.

750 woorden,en geen woord meer. Abdelkader Benali

woorden naar

de vrijheid

WINTER 2015

Worden onderzoekers in hun vrijheid beknot door de eisen die politiek, maatschappij, universiteit en bedrijfsleven stellen? Ja. Is dat erg? Niet altijd. Maar wel als een complete wetenschappelijke discipline het onderspit delft.

Onderzoekers die een voorstel indienen bij de Nederlandse orga-nisatie voor weten-schappelijk onder-zoek, NWO, moeten altijd antwoord geven op de vraag:

wat kunnen we ermee? ‘Maar ze mogen ook zeggen dat ze het perspectief nog niet aan kunnen geven’, zegt Jos Engelen, voor-zitter van NWO. ‘Als het onderzoek fantas-tisch is, mag de valoriseerbaarheidshorizon best nog wat verder weg liggen.’ Wat NWO niet pikt, is als een onderzoeker er niet eens over wíl nadenken, zegt hij. ‘Maar neem bijvoorbeeld een sterrenkundige die nieu-we röntgenbronnen in het heelal zoekt. De valoriseerbaarheid van die kennis is er niet onmiddellijk. Maar hij kan wel aangeven dat de technische grenzen van wat we kunnen, ontdekt moeten worden om zulk onderzoek verder te brengen. En daar zitten wel moge-lijke verbanden. Denk dan aan hightech-

systemen die het bedrijfsleven kan gebrui-ken om zijn profiel te versterken.’

WILDE IDEEËNNWO wil de aanvragers van onderzoeksgeld ‘verleiden wat verder door te denken over die mogelijke valorisatie’ om het draagvlak voor publiek gefinancierde wetenschap te behouden, legt hij uit. ‘Eenzijdige nadruk op “ivoren toren-vrijheid” voor onderzoe-kers kan dat draagvlak ondermijnen, en dat betekent uiteindelijk dat er minder geld in het laatje komt voor alle onderzoek. Als de maatschappij vraagt “waar is het goed voor?”, dan kun je niet volstaan met “ik ga iets slims verzinnen”.’ Maatschappelijke relevantie is dus voor NWO een belangrijke maatstaf voor weten-schappelijke activiteit, zoals dat ook in de Wetenschapsagenda zal staan die minis-ter Bussemaker later dit jaar hoopt vast te stellen. Dat die ‘maatschappij’ vaak het bedrijfsleven is, vindt Engelen niet meer dan logisch: ‘Dat verdient ons BNP, en

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN26 Leidraad

feit of fictie?

Vrijheid in onderzoek:

‘Mensen die met echt creatieve ideeën komen, worden weggezet als weirdo’s’

WINTER 2015 DOSSIER Vrijheid 27WINTER 2015

moet zich kunnen ontplooien, dat is voor ons allemaal belangrijk. Dat impliceert niet dat het bedrijfsleven de wetenschaps-agenda mag domineren, maar omgekeerd moet de wetenschapsagenda wel open-staan voor vragen of suggesties uit die hoek.’Geruststellend: ‘Er is nog altijd ruimte om wilde ideeën te faciliteren. Dat bewaken we. Onze Vernieuwingsimpuls is onaan-tastbaar, en de diverse NWO-onderdelen hebben budgetten voor vrij onderzoek.’

DE TUCHT VAN DE WETENSCHAPHuub de Groot (hoogleraar Biofysische organische chemie in Leiden) wijst erop dat universiteiten al sinds 1100 drie taken hebben: onderwijs, onderzoek en dienst-verlening aan de maatschappij. ‘Het hangt van een vakgebied af hoe groot die dienst-verlening is ten opzichte van de andere taken. Bij een ziekenhuis is die heel groot, bij chemie behoorlijk groot, en bij natuur-kunde weer veel minder.’Voor alle wetenschappers geldt dat de tucht van de wetenschap veel strenger is dan de tucht van de markt. Uiteindelijk zal ook de maatschappij wetenschappelijke integriteit boven maatschappelijk nut stellen. Want als ik mijn wetenschap verkwansel, word ik straks met Diederik op een stapel gegooid, stelt hij. Bovendien is dat nut er óók, zegt hij, en wijst naar het Bio Science Park (BSP) vlakbij. Daar weten onderzoekers, onderne-mers, verschillende gemeenten en de pro-vincie Zuid-Holland elkaar te vinden om baanbrekend onderzoek te doen en inno-vatieve toepassingen te ontwikkelen – ‘een initiatief waarmee de Leidse universiteit, een zeer liberale universiteit, voorop loopt. Daar bruist het van de activiteit.’

VEEL TE VEELDe Groot ziet een heel ander probleem als het over vrijheid van onderzoek gaat: ‘Net zoals in de cultuur is de sector erg groot geworden. Ik denk dat veel hoogopgelei-den een wetenschappelijke baan willen, omdat ze dan geld krijgen om artikelen te schrijven.’ Tegelijk ziet hij de creatieve vrij-heid gevaar lopen: ‘Mensen die met echt

creatieve ideeën komen, worden weggezet als weirdo’s: “Wie zit dáár nou op te wach-ten?”’ Wat deze innovatieve denkers moeten doen, is doorzetten, doorzetten, en nog eens doorzetten. ‘Vrijheid moet je bevech-ten en zelf verdienen. In de praktijk bete-kent dit dat de Leidse universiteit onderzoe-kers de kans geeft om zich te ontplooien, maar dat ze het geld dat daarvoor nodig is voor een groot deel van buiten moeten halen. Degenen die dat succesvol doen, zoals de jonge garde op het BSP, waar uni-versiteit en bedrijfsleven elkaar vinden, zijn onderzoekers die wetenschap als topsport bedrijven.’

BREDE BACHELORSDe Groot heeft het over hoogwaardige tech-nologische vindingen die hun nut vroe-ger of later kunnen bewijzen in bedrijfs-matige toepassingen. ‘Maar’, zegt Roberta D’Alessandro (hoogleraar Italiaanse taal en cultuur in Leiden), ‘wat was de impact-factor van Kant?’ Ze is geschrokken van de bezuinigingen die de Universiteit van Amsterdam wilde doorvoeren bij de geestes-wetenschappen en die na een stroom van protest weer zijn ingetrokken. De Rijksuni-versiteit Groningen schrapte vorig jaar al de helft van de banen en acht leerstoelen bij haar faculteit geestes wetenschappen. Beide universiteiten zien meer in ‘brede’ bachelors zoals ‘Europese talen en culturen’, maar dat is volgens D’Alessandro de dood in de pot. Want juist in een wereld die een dorp is geworden, is het vreselijk belangrijk elkaars cultuur te begrijpen, zegt ze.

HUMANISTISCHE TRADITIEEn bovendien, vervolgt D’Alessandro: ‘Zijn de Nederlanders vergeten dat Galileo hier boeken kon publiceren die door de Inquisi-

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN28 Leidraad28 Leidraad

TIJDLIJN | Praesidium Libertatis in 8 sleutelfiguren

1574 1594 1706

Hugo de Groot komt, elf jaar oud, in Leiden studeren. Hij wordt een beroemd rechtsgeleerde. Behalve vanwege zijn spectaculaire ontsnap-ping uit slot Loevestein, bekend van het standaardwerk Mare Liberum. ‘De zee moet voor allen toegankelijk zijn om de communicatie tussen volke-ren in stand te houden.’

Janus Dousa en Jan van Hout. Gezwo-ren vrienden. Horen tot de kleine groep onverzettelijken die weigeren Leiden in Spaanse handen over te laten gaan. Van Hout staat aan de wieg van wat nog steeds het belangrijkste Leidse volksfeest is: 3 oktober, Leidens Ontzet. Dousa wordt de eerste curator van de universiteit.

Gerard Noodt houdt als rector magnifi-cus een oratie die tot ver in Europa ophef geeft. Hij pleit, ver-moedelijk als eerste vanachter een publiek katheder, voor de vrij-heid van religie.

tie in Rome waren verboden? Nederland is veel te klein om als economisch voorbeeld-land te dienen. De kaas, de tulpen, daar gaat het niet om. Nederland is het land van tole-rantie, van mensenrechten. Een liberale maatschappij die als rolmodel kan dienen, die beter is dan andere maatschappijen. En dat komt door de humanistische traditie hier. Het is belangrijk om die te behouden en te koesteren. Hugo de Groot, Cleverin-ga, Spinoza – al deze mensen hebben Neder-land gemaakt tot wat het nu is.’ Geschiedenis, filosofie en talen zijn manie-ren om de wereld te zien, zegt D’Alessandro. ‘Maar in het topsectorenbeleid is geen plaats voor de “softe” geesteswetenschap-pen, want die leiden niet tot snelle en meet-bare resultaten. Ze zijn daarom in de ogen

van politici nutteloos. Dat er geen topsec-tor geesteswetenschappen is, betekent niet alleen dat je excellente geesteswetenschap-pers verliest. Het betekent ook dat middel-matige onderzoekers wél financiering krij-gen omdat ze binnen dat beleid passen – dat daardoor minder excellent is dan het zou kunnen zijn. Dit beleid levert dus twee keer verliezers op.’ Dus ja, knikt D’Alessandro, natuurlijk beperken deze visie en de ermee

gepaard gaande bezuinigingen de vrijheid van onderzoekers in haar discipline, met alle gevolgen van dien. Dat laatste lijkt ook de Universiteit Leiden zorgen te baren. Op initiatief van haar, 157 andere universiteiten en LERU (League of European Research Universities) onderte-kenden op 21 november 2014 sociale weten-schappers en geesteswetenschappers uit de hele wereld een verklaring waarin staat dat deze disciplines ‘in belangrijke mate bijdra-gen aan noodzakelijke kennis over complexe en mondiale problemen, zoals economische crises, religieus extremisme of vergrijzing’, en die oproept ‘deze wetenschappen te steu-nen en te versterken’.

UNKNOWN UNKNOWNSBedrijfsleven en politiek snijden zich in de vingers door bekende vragen te stellen en, ook dat gebeurt, het wetenschappelijke ant-woord daarop te verwachten binnen een bepaalde termijn – daar zijn ze het alledrie over eens. Dat lijkt misschien nuttig, maar dat is het niet. ‘Wetenschap is veel meer een kwestie van de juiste vraag stellen dan de vraag beantwoorden, want dat lukt je wel’, zegt De Groot. ’Je hebt de known unknowns en de unknown unknowns. Wetenschap gaat over dat laatste. Echte ontdekkingen wor-den gedaan als je de vraag nog niet weet.’ Maar ja, zie voor die vrijheid maar eens geld te krijgen.

Geesteswetenschappen zorgen niet voor snelle en meetbare resultaten

TEKS

T: M

ALO

U V

AN

HIN

TUM

, FO

TO: M

ARC

DE

HA

AN

29WINTER 2015

‘Als huisarts heb ik twee keer meegewerkt aan het verzoek tot euthanasie. Beide keren heb ik de patiënt diep in de ogen gekeken.

‘Weet je zeker dat je dit wilt?’, vroeg ik voordat ik de injectie gaf. Geen enkele arts werkt graag mee aan de beëindiging van iemands leven. Ik ook niet. Maar door je bereidheid te uiten mee te zullen werken aan euthanasie wanneer het lijden echt ondraaglijk wordt, maak je als arts voor je patiënt die terminaal ziek is het lijden dragelijker. Je neemt de angst voor onwaar-dig sterven weg. Alleen daarom al is het goed dat er in Nederland sinds 2002 een wet is die euthanasie legaliseert. Het taboe is doorbro-ken. De verzoeken tot euthanasie zijn door legalisering niet zo explosief gestegen zoals aanvankelijk werd gevreesd. Het gaat niet om dood wíllen, het gaat om de vrijheid te kun-nen beslissen over je eigen dood. Zoals bij de veelbesproken pil van Drion. Stel dat ik er van-daag 300 zou mogen uitdelen en ik kom over dertig jaar terug, dan durf ik te wedden dat er nog 299 over zijn.’

‘ Over je eigen dood moet je zelf kunnen beslissen’

aldus alumnus

Rob

ROB JONQUIÈRE (70)

1972 Studie Geneeskunde, Huisartsenopleiding

1985Hoofd Huisartsen opleiding VU

1999Directeur NVVE (Neder-landse Vereniging voor Vrijwillig Levenseinde)

NuCommunications Direc-tor van The World Federation of Right to Die Societies

1848 JAREN ‘20 1940

Rudolph Pabus Cleveringa maakt zich onsterfelijk als hij zich uitspreekt tegen het ontslag van zijn Joodse collega’s op de universiteit. In 2004 wordt Cleveringa door de lezers van Mare gekozen tot “de grootste universitai-re Leidenaar”.

Johan Rudolph Thorbecke’s Grondwet wordt ingevoerd. Ter ere van een van haar beroemdste alumni en hoog-leraren reikt de Leidse uni-versiteit sinds 1992 jaarlijks de Thorbeckeprijs uit aan de meest welsprekende politicus.

Hendrik Lorentz en Cornelis van Vollenhoven. Respectievelijk natuur-kundige (tevens Nobelprijswinnaar) en hoogleraar Rechten (tevens rector). Beiden geroemd om hun grote inzet voor internationale samenwerking tussen wetenschap-pers, over lands- en oorlogsgren-zen heen.

DOSSIER Vrijheid

TEKS

T: N

ICO

LLIN

E VA

N D

ER S

PEK,

FO

TO: E

DW

IN W

EERS

30 WINTER 2015Leidraad ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

‘Met ruim 45 miljoen vluchtelingen en ont-heemden bevinden we ons momenteel in de ergste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog, aldus Guterres, de hoge commissaris van de

VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR. Ik bezoek regelma-tig vluchtelingenkampen, ook in de buurlanden van Syrië, dat met 3,5 miljoen vluchtelingen de grootste brandhaard in de wereld is. Ik houd me bezig met de hervestiging van de meest kwetsbare vluchtelingen, onder wie alleenstaan-de moeders en mensen met ernstige trauma’s. Nederland neemt jaarlijks vijfhonderd van hen op. Ze komen naar Nederland op voordracht van de UNHCR, die de situatie ter plekke grondig onderzoekt. Gemeenten zijn niet ver-plicht deze mensen op te nemen, maar mijn ervaring is dat het geen probleem is om huisvesting te vinden; ieder-een lijkt zich van de ernst van de problematiek bewust. Zelf realiseer ik me door mijn werk dat het niet vanzelf-sprekend is om in vrijheid op te groeien. Zeker niet als vrouw. Dat maakt dit werk ook zo fantastisch. Mensen die in de meest erbarmelijke situaties hebben moeten leven, zie je opnieuw een toekomst opbouwen, een toekomst in vrijheid.’

‘ Een toekomst kunnen opbouwen is niet vanzelfsprekend’

aldus alumna Janneke

3030

JANNEKE VAN ETTEN (46) 1994Studie Internationaal Recht

1996-1998Juridisch medewerker landsadvocaat Pels Rijcken en Droogleever Fortuijn 1999-2008Beleidsmedewerker PvdA Tweede Kamerfractie

NuSenior Beleidsmedewerker Migratiebeleid van het ministerie van Veiligheid & Justitie

TEKS

T: N

ICO

LLIN

E VA

N D

ER S

PEK,

FO

TO: E

DW

IN W

EERS

Vrijheidom te zijn

wie je bent

LeidraadALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN 31WINTER 2015 31

TEKS

T: E

RIC

DE

JAG

ER, F

OTO

’S: H

IELC

O K

UIP

ERS

De universiteit is al lang geen bolwerk meer van blanke, bevoorrechte mannen. Meer dan een derde van de stu-denten heeft een niet-Ne-derlandse achtergrond. Er

zijn mannen en vrouwen, er studeren en werken mensen met verschillende seksu-ele voorkeuren en uit verschillende soci-ale lagen. Dat is mooi en weerspiegelt het motto van de universiteit: bolwerk van vrij-heid.Toch voelt niet iedereen zich meteen thuis. Sommigen haken voortijdig af, voelen zich niet op hun plek. En dat is de Universi-teit Leiden een doorn in het oog. Want alle talent moet worden benut.Drie jaar geleden, vertelt vice-rector mag-nificus Simone Buitendijk, heeft zij weten-schappers bij elkaar gebracht die iets deden met diversiteit. ‘Dat werd een fan-tastische discussie, over wat wij als uni-versiteit zijn, waar wij staan in de wereld, waarom we dit belangrijk vinden. De uit-komsten vormden de basis voor onze posi-tion paper. We willen een afspiegeling zijn van de maatschappij, we willen als univer-siteit ook leiderschap tonen in de maat-

Een universiteit voor iedereen

Uiteenlopende talenten, verschillende invalshoeken en afwijkende meningen zou-den nergens zo moeten flo-reren als op de universiteit. Zo logisch als het lijkt dat de Universiteit Leiden een warm thuis biedt aan alle geesten, zo weerbarstig is de praktijk soms. Daar moet het werk-plan Diversiteit en Inclusiviteit verandering in brengen.

Vrijheidom te zijn

wie je bent

DOSSIER Vrijheid

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN32 WINTER 2015Leidraad32 Leidraad

schappij. En diversiteit, dat is bekend, draagt bij aan de kwaliteit van onderzoek en onderwijs.’Een duidelijke visie, vervolgens moest er beleid komen, en straks ook concrete activiteiten.Want diversiteit en inclusiviteit – het streven dat er veel verschillende groe-pen op de universiteit studeren en werken en dat ze zich daar onge-remd kunnen ontplooien – is niet iets dat je aan het toeval moet overlaten. Daarom is een jaar geleden dr. Isa-bel Hoving begonnen als diversity offi-cer. Zij werkt aan bewustwording en beleid om minder vertegenwoordigde groepen aan de universiteit dezelfde kansen te geven.

TUNNELVISIEHoving: ‘Voor studenten is het bij-voorbeeld leerzaam om in een diver-se groep te zitten, het opent de ogen. De kans op tunnelvisie verkleint. Voor het wetenschappelijk debat is het noodzakelijk dat je elkaar blijft uit-dagen.’ De universiteit kan daarmee nog bruisender, creatiever en kosmo-politischer worden. En vanzelf ook beter, zegt Hoving, ‘in alles wat zij doet: onderwijs, onderzoek, overleg, samenwerking.’Uitspreken dat je het belangrijk vindt, helpt al, maar natuurlijk komen er ook concrete activiteiten. En geen voorzichtige probeersels, zegt Bui-tendijk. ‘We willen alleen doen wat bewezen effectief is.’De komende jaren zal de universi-teit de begeleiding verbeteren van studenten met een migrantenach-tergrond en van studenten die de eerste zijn in de familie die stude-ren, om hun studiesucces te vergro-ten. Er zijn, voegt Buitendijk daaraan toe, bovendien nog altijd veel te wei-nig vrouwen in hogere staffuncties.

‘Daar moet echt iets aan gebeuren. Het percentage vrouwelijke hoog-leraren is één op vijf. Terwijl we meer vrouwen dan mannen hebben die hun master halen. Ze studeren snel-ler en maken vaker hun studie af dan de mannen.’

VOOROORDELENWorkshops moeten medewerkers van de universiteit inzicht bieden in het belang van ‘gender awareness’ - aandacht voor mogelijke verschil-len in onderzoeksuitkomsten tussen mannen en vrouwen - bij het opzet-

ten en uitvoeren van onderzoek. Het probleem, zegt Hoving, is dat we te maken hebben met vooroordelen. ‘Vooroordelen heeft iedereen, bewust of onbewust, zelfs als je je voorneemt ze niet te hebben. Neem benoemings-procedures voor bestuurders. Bij twij-fel zijn we geneigd een kopie van ons-zelf te kiezen. Maar als je dat doet, kom je nooit vooruit. Je wilt juist diversiteit van opvattingen. We leven in de 21ste eeuw, met veel uitdagingen en vragen waar we geen antwoord op hebben. We kunnen daar niet met de ogen van de 20ste eeuw naar kijken. Dan loop je achter. We willen de bes-te mensen aantrekken en het beste uit onze studenten halen. Als je de voor-oordelen eruit filtert, dan is talent en deskundigheid doorslaggevend. Dus niet meer zeggen: ‘ik heb een goed gevoel bij deze kandidaat’. Nee, je moet jezelf te slim af zijn en ‘busi-ness as usual’ voorkomen.’ Benoe-mingsprocedures worden straks dan ook anders ingericht, zodat iedereen evenveel kans heeft op de hogere aca-demische posities.

ERBIJ HORENIedereen dezelfde kansen geven dus, en iedereen moet er ook echt bij horen, benadrukt Buitendijk. ‘Over de homo- of biseksuelen, of over de studenten met een handicap, wordt soms gezegd: wat is het probleem? Maar het is belangrijk dat je als orga-nisatie begrijpt wat er mis gaat wan-neer bepaalde groepen zich minder thuis voelen. Als je gaat studeren, het huis uit gaat, wil je erbij horen. Dat moeten wij ze bieden, in ieders belang. Want mensen die zichzelf kunnen zijn, presteren beter.’Het lijkt allemaal zo vanzelfsprekend, maar dat is het niet. Student-assis-tent Parisa Elah-Madadzadeh onder-

Parisa Elah-Madadzadeh:

‘Debatteren met verschillende mensen helpt

me verder denken, uitgedaagd

worden’

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

WINTER 2015 33

‘Een rechtsstaat van de grond krijgen vergt een lange adem. Vaak ga je twee stappen vooruit en één achteruit, als het er geen twee zijn. Een land naar vrij-

heid bombarderen is een illusie. Kijk naar Irak. Je kunt een land niet in drie jaar democratiseren. Dat duurt jaren, weet ik door mijn werk bij Amnesty International: Misschien gebeurt het wel nooit. Voor mij per-soonlijk betekent vrijheid kunnen zeggen wat je wilt, uiteraard bin-nen de grenzen van de wet. Hier in Nederland ben ik vrij te gaan en staan waar ik wil. Ik kan vandaag een con-cert en morgen een demonstra-tie bijwonen. In 150 van de 200 landen in de wereld is dit minder vanzelfspre-kend. Of vrijheid de laat-ste tijd in steeds meer landen onder druk komt te staan, kun je zo niet zeggen. Het gaat in golfbewegingen, maar dat er nu veel loos is in het Midden-Oosten is een feit. Als woord-voerder en senior persvoorlichter van Amnesty Nederland – een functie die ik al veertien jaar bekleed – schrik ik echter niet van de onthoofdingen door IS. Het gebeurt al jaren. Nergens zijn er zoveel onthoofdin-gen als in Saudi-Ara-bië, waar de autori-teiten zelf de meeste hoofden afhakken.’

‘ Je kunt een land niet naar vrijheid bombarderen’

aldus alumnus

Ruud

RUUD BOSGRAAF (57) 1988 Studie Politieke Wetenschappen (Internationale betrekkingen)

1989 Persvoorlichter Komitee Zuidelijk Afrika

1997 Persvoorlichter Nederlands Insti-tuut Zuidelijk Afrika

Nu Senior persvoor-lichter Amnesty Nederland

vond het. ‘Er zijn geen concrete drempels, maar het gaat om de sfeer, het gevoel dat je erbij hoort of niet. Dat zit in heel subtiele dingen’, zegt de bachelor in Pharmaceutical Sci-ences en Tax Law. ‘Mijn niet-mos-limvrienden willen bijvoorbeeld iets weten over de ramadan. Dan vragen ze direct en bot: “Hoe zit dat nou met die ramadan, je mag geen seks heb-ben en overdag niets eten?” Eerst dacht ik: daar moet ik tegen kunnen, maar ik merkte toch dat ik me erger-de. De toon waarop iets wordt gezegd, het moment waarop... In dit geval in de fusie. Ik voel me dan gekleineerd. Terwijl de vraag rijst uit interesse. Zij willen hem stellen, maar durven het niet goed en maken er dan maar een geintje van. Ik weet dat wel, maar toch ontstaat er frictie. Terwijl ieder-een de beste bedoelingen heeft.’

BEELDVORMINGParisa Elah-Madadzadeh voelde zich aanvankelijk ook maar moeilijk thuis in Leiden. ‘Ik ben van Iraanse afkomst en ging op mijn 18de het huis uit om te studeren. Dat is al iets dat je niet snel doet. Ik wilde het studentenleven in, maar tijdens de ontgroening merk-te ik dat ik me niet thuisvoelde in de verenigingswereld. En mede daar-door ook niet op de universiteit. Ik heb het geluk gehad dat ik makkelijk contacten leg, maar het moet niet van dat toeval afhangen.’ Inmiddels is zij zelf ook bij het diversiteitsprogramma betrokken. ‘Wat we aan het doen zijn, is echt iets groots. We maken duide-lijk dat dit een issue is. De universiteit werkt aan de beeldvorming, onder meer door folders met andere studen-ten te drukken. Onderschat het effect daarvan niet. Het begint altijd met benoemen en erover praten. Zo ging het ook met de homorechten.’

DOSSIER Vrijheid

TEKS

T: N

ICO

LLIN

E VA

N D

ER S

PEK,

FO

TO: E

DW

IN W

EERS

Leidraad DOSSIER Vrijheid

FOTO

: MA

RC D

E H

AA

N

De vrijheid van het studentenleven in cijfersEindelijk de baas

11,3 uur besteden studenten gemid-deld per week aan betaald werk. (Ministerie van OCW, 2013)

10.000Leidse studenten (van de 26.000) wonen in de stad. Gemiddeld is hun kamer 326 euro en 17 m2. (ABF Rese-arch, 2012) Een stu-dent in Amsterdam betaalt gemiddeld 493 euro voor 15 m2. (LSVb, 2014)

van de studenten verschoont zijn beddengoed min-der dan eens per maand. (studenten.net, 2014)

1/5

schuld hebben studenten gemid-deld. Hun ouders weten daar vaak niets van. (Nibud, 2014)

€15.0

000,7

studiepunt meer dan de niet-sporters. (Bureau Beweeg, 2013)

Studenten die het universitair sportcentrum bezoeken ha-len gemiddeld

van de studenten die zich opgeven voor de studie Geneeskunde in Leiden wordt toe-gelaten. (Elsevier, 2012)

20%van de studen-ten rookt. Van de thuiswonen-de studenten gebruikt 16% wel eens drugs. Onder leden van een studenten-vereniging is dat 31%. Van alle studenten heeft 72% nog nooit een soa-test ge-daan. (studenten.net, 2014)

van de studenten staat nooit rood op de betaalrekening, 9% (vrijwel) altijd. (Nibud, 2012)

71%

Leiden hanteert het bindend stu­die­advies. Na een jaar moet je minstens 45 van de 60 studiepunten gehaald hebben. In je tweede jaar moet je niet alleen het eerste jaar afheb-ben, maar ook 30 studiepunten van de overige 120 stu-diepunten van de bachelor hebben behaald.

53% 2,1kilo komen studenten die lid worden van een vereniging gemiddeld aan in de eerste drie maanden. (UMC Groningen, 2011)

Van de Leid-se alumni die afstudeerden in de studieja-ren 2010/11 en 2011/12 had 44% meteen een baan. Na zes maanden was 84% van hen aan het werk, weer een jaar later 91,3%. Gemid-deld verdienen zij

euro per maand. (VSNU, 2013)

2448

Na afloop van een etentje in een restaurant be­taalt 60% van de studenten pre-cies wat hij zelf genuttigd heeft. De rekening delen door het aantal aanwezigen doet 36%. (Voucher- cloud.nl, 2014)

34

WINTER 2015 LeidraadALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN 35

Een nachtmerrie was het. Is het. Een kwarteeuw werk ligt letterlijk op de vuilnisbelt van de Islamitische Staat (IS).

Onder leiding van Peter Akkermans, Leids hoogleraar Archeologie van het Nabije Oosten, deed een team van

zo’n honderd mensen 25 jaar lang opgravingen in Tell Sabi Abyad, Noord-Syrië. Dertig man Leidse staf, zeventig lokale

werknemers. De mooiste vondsten gingen naar het muse-um in provinciehoofdstad Raqqa. Duizenden minder gave objecten werden opgeslagen in de depots van het muse-um, aan de rand van de stad. Een jaar geleden bleken de

depots geplunderd. Op foto’s, die hij met tranen in de ogen bekeek, zag Akkermans hoe alle dozen zijn omgekieperd.

Geldelijke waarde zullen de plunderaars niet gevonden

hebben. Wel veel scherven, dierlijke en menselijke botten. Dat daarmee archeologisch goud door hun handen ging, daar hadden ze geen oog voor. Dit potje nam Akkermans 25 jaar geleden met toestem-ming van de Syrische autoriteiten mee naar Nederland voor materiaalonderzoek. Het dateert van ongeveer 5900 voor Christus en komt uit de Halaf-cultuur, waar tot aan deze opgravingen zeer weinig van bekend was. Het staat in de faculteitskamer van Archeologie in het Academie-gebouw. ‘Niet groot, niet compleet, niet eens een museum stuk, daarom mochten we het meenemen’, zegt Akkermans. ‘Waarschijnlijk is het straks het enige wat over is van 25 jaar opgravingen.’

objectuit een Leidse collectie

TEKS

T: JO

B D

E KR

UIF

F, F

OTO

: ED

WIN

WEE

RS

Marjo de Graauw wil het onderwijs verbeteren met digitale methoden.

Op de Faculty Club in het Academie-gebouw werd eind oktober een feestje gevierd. In bijzijn van vice-rector mag-nificus prof.dr.

Simone Buitendijk werden tien top-docenten van de Universiteit Leiden geïnaugureerd als LTA-fellow. Ze vormen nu de Leiden University Teachers’ Academy (LTA), een select gezelschap van onderwijsvernieu-wers. Ze krijgen ieder 25.000 euro van de universiteit. Dat bedrag mogen ze de komende vijf jaar besteden aan hun onderwijsvernieuwingsproject. ‘Ik verheug me op wat gaat komen. Ik hoop dat jullie mij gaan inspireren en ik jullie’, zei Buitendijk, verantwoor-delijk voor onderwijs aan de universi-teit, tegen de docenten. Met de oprichting van de LTA wil de Universiteit Leiden het onderwijs ver-sterken. Buitendijk legt uit dat ze ver-wacht dat de Teachers’ Academy bevorderlijk zal zijn voor de algehe-le kwaliteit van het onderwijs door de werking die ervan uitgaat: onderwijs-vernieuwing en de verspreiding daar-van. Kritisch mogen de fellows ook zijn: gevraagd en ongevraagd kunnen ze de vice-rector aanbevelingen doen over onderwijsvernieuwing. Kortom,

de fellows moeten gaan fungeren als vliegwiel.

HELSINKITot nu toe draaide het in de academie veel om het onderzoek. ‘Dat krijgt veel aandacht, dat wordt gewaar-deerd en soms gelauwerd met geld-prijzen. En hoewel veel wetenschap-pers net zo hard werken aan het onderwijs, is er te weinig aandacht en waardering voor’, aldus Buitendijk. Deze situatie wil de universiteit ver-anderen. Met de oprichting van de LTA en een groter plan om het onder-wijs de komende jaren te stimuleren en innoveren, aldus de vice-rector magnificus. ‘Voortaan krijgen onder-wijsprestaties een groter gewicht in het universitair benoemings- en bevorderingsbeleid. Ook zullen er carrièrepaden komen voor medewer-kers die excelleren in het onderwijs en krijgen de opleidingen de ruim-te om te experimenteren met online onderwijs.’ De Universiteit van Helsinki heeft al geruime tijd een Teachers’ Acade-my. Dat werkt uitstekend, aldus Bui-tendijk. Het Onderwijsberaad van de universiteit liet zich tijdens een werkbezoek in Helsinki in 2012 uit-gebreid voorlichten. ‘Mede op basis van de goede ervaringen daar hebben we een dergelijk instituut ook in Lei-

den opgezet’, aldus Buitendijk. Ook de Universiteit Utrecht en het AMC in Amsterdam hebben sinds enige tijd een Teachers’ Academy in huis. Net weer iets anders van opzet dan in Lei-den, maar met hetzelfde achterliggen-de idee: het onderwijs vernieuwen met een kleine groep koplopers. Voor de LTA is tot en met 2016 een half miljoen euro uitgetrokken. De komende vijf jaar komen er elk jaar vijf nieuwe topdocenten bij. Daarna stabiliseert het aantal, want dan ron-den de eerste tien LTA-fellows hun vernieuwingsprojecten af en maken ze plaats voor nieuwe kandidaten. Deze docenten van het eerste uur blijven dan nog wel betrokken bij de LTA, maar op afstand.

ALOM GEWAARDEERDDe geselecteerde tien fellows zijn voorgedragen door de faculteiten die ieder twee kandidaten mochten aan-dragen. De fellows hebben gemeen dat ze al succesvolle onderwijsver-nieuwingsprojecten hebben uitge-voerd, dat ze goede studentevaluaties hebben gekregen en alom gewaar-deerd worden om hun onderwijskwa-liteit. Zo won fellow Beerend Hierck al twee onderwijsprijzen van het LUMC (Leids Universitair Medisch Cen-trum) en kreeg hij begin dit jaar ook

Een selecte groep topdocenten gaat aan de slag met onderwijsvernieuwingsprojecten. Het is de bedoeling dat projecten met

bewezen effectiviteit een voorbeeld en inspiratiebron zijn voor iedereen die onderwijs geeft aan de Leidse universiteit.

Ruim baan vooronderwijsvernieuwers

Lancering Leiden University

Teachers’ Academy37Leidraad

TEKS

T: A

STRI

D S

MIT

, FO

TO: M

ARC

DE

HA

AN

nog eens de onderwijsprijs van de hele universiteit. Zijn aanpak? ‘Niet zomaar je verhaal afdraaien, maar heel goed peilen wat studenten willen leren en hoe’, aldus de docent Anato-mie en embryologie. En dan blijkt dat studenten heel graag concrete voor-beelden willen hebben: hoe ziet iets eruit, hoe werkt iets in de praktijk? ‘Ik neem heel vaak een oranje schuimrubberen zwembadstaaf mee naar colleges. Daarmee laat ik zien hoe embryo’s zich krommen of hoe bijvoorbeeld holtes ontstaan. Daar-door kunnen studenten zich beter een voorstelling maken van de embryonale ontwikkeling.’

FEEDBACKHierck wil met de 25.000 euro onder meer een 3D-platform voor studen-ten opzetten. ‘Ze vinden het lastig om van een tweedimensionaal beeld – een MRI-foto bijvoorbeeld, of cou-pe van een weefsel – een driedimen-sionale voorstelling te maken. Ik heb nu software waarmee ze dat kunnen leren. Ze kunnen thuis met MRI-beel-den bouwen aan een 3D-beeld. En dan bijvoorbeeld van het hart laten zien waar de vernauwingen in de kransslagaderen zitten. Heel leer-zaam, denk ik, maar dat ga ik in een onderzoek ook toetsen.’ Verder wil Hierck de studenten elkaars werk laten beoordelen. Uit onderzoek is gebleken dat studenten daar heel veel van leren. ‘Met behulp van software zijn er nu talloze mogelijkheden voor peer feedback, ook in grote groepen.

Je kunt bijvoorbeeld goede en min-der goede studenten aan elkaar kop-pelen en de docenten kunnen telkens meekijken. Hoe ver zijn de studenten, moet ik nog ingrijpen?’

Fellow Marjo de Graauw van het LACDR, het Leiden Academic Cent-re for Drug Research, wil het onder-wijs eveneens verbeteren met digi-tale methoden. Haar project bestaat uit de ontwikkeling van een digitaal feedbackplatform voor docenten, een feedback-app en een e-portfolio voor studenten. Het feedblack-platform is een database voor docenten waar-in al het onderwijsmateriaal staat dat betrekking heeft op digitale feedback. Zoals de manier waarop verslagen worden beoordeeld, maar bijvoor-beeld ook instructievideo’s voor stu-dentassistenten. Met de feedback-app waarderen en evalueren studenten direct de presentaties van studiegeno-ten. De e-portfolio is een digitaal dos-sier van een student, waarin alle ver-slagen, beoordelingen, cijferlijsten van de hele studie staan. De student en de docent kunnen daardoor snel inzien wat er goed gaat en waar ver-beterpunten liggen. ‘Ik hoop dat deze middelen zowel de docenten als stu-denten helpen’, aldus De Graauw. Als deze onderwijsvernieuwing werkt, is dit systeem heel goed toepasbaar op andere faculteiten, verwacht ze.Ook fellow Ethan Mark van het Lei-den Institute of Area Studies grijpt naar digitale middelen om het onder-wijs op zijn vakgebied verder te ont-

wikkelen. Mark ontwikkelt een online cursus voor een kleine groep studen-ten uit diverse werelddelen. De hoop is dat deze zogenoemde Small Priva-te Online Course (SPOC) leidt tot de vorming van een internationale groep wetenschappers die de oorlog bestu-deert vanuit een mondiaal perspec-tief, aldus Mark.

MEESTE EFFECTDigitale media inzetten en feedback van collega’s organiseren, lijken de buzzwoorden van de meeste nieuwe fellows. Toch investeren sommigen ook in “ouderwets” contactonder-wijs of onderwijs met het krijtje. Juist omdat ook deze klassieke onderwijs-vormen heel leerzaam en verhelde-rend kunnen zijn voor studenten. Uiteindelijk gaat het erom welk onderwijs het meeste effect heeft bij de studenten. ‘We willen de komende jaren zoveel mogelijk samenwerken en kennis en ervaring uitwisselen’, zegt fellow Hierck, die het komend jaar voorzitter is van de LTA. Het is de bedoeling dat de vernieuwingsprojec-ten die de effectiviteit van het onder-wijs aantoonbaar verbeteren, zich als een olievlek over de universiteit ver-spreiden. Hoe? Daar gaan de fellows zich nog over buigen, aldus Hierck. In elk geval houdt de LTA ieder jaar een onderwijsconferentie waar de fellows de vorderingen van de ver-nieuwingsprojecten presenteren. En er komt een online onderwijsplat-form waar alle onderwijsprojecten staan beschreven, LTA-nieuws wordt gebracht en er komt een toolbox. Die bevat online leerprogramma’s, goedevoorbeelden en de do’s en don’ts van onderwijsvernieuwing. Er zal ook extra financiering nodig zijn wanneer faculteiten de geslaagde onderwijs-methoden willen invoeren. ‘Daarvoor is nu nog geen budget gereserveerd’, aldus Buitendijk. ‘Maar daar gaan we ons uiteraard sterk voor maken. Voor het breed invoeren van bewezen effectieve onderwijsinnovatie moet geld kunnen worden gevonden.’

‘ Onderwijs is meer dan zomaar je verhaal afdraaien’

Leidraad38

LeidraadALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDENWINTER 2015 39

Kent u deze foto nog, meneer Heuzeveldt? Hij hangt in café l’Espérance.‘Zeker, ik heb daar levendige herinneringen aan. Dit is het pan-provinciaals congres (PPC), een feest dat al tientallen jaren werd gehouden. Je had in Leiden studenten die in het weekend naar huis gin-gen, die noemden wij kortweg ‘de Hagenaars’, ook als ze uit Rotterdam of ’t Gooi kwamen. Daartegen-over stonden de streekgezelschappen, die vaak in het weekend in Leiden bleven. Limburgia, Frisia, Transisalania. Zelf was ik lid van Batouwe, ik kwam uit Nijmegen. Eens per jaar kwamen we met al die gezelschappen samen. Eerst feestkleding huren bij Hoppezak, verzamelen in café l’Espérance, waar deze foto is genomen, en daarna naar Minerva.’

Maar dit keer kreeg het feest een staartje.‘Het was 31 januari 1953. Ik weet nog dat ik om een uur of twee naar mijn huis aan de Pieterskerkgracht ging, en dat de pannen van het dak woeien. Er raas-de die nacht een onvoorstelbare storm. De volgende ochtend moest iedereen naar de sociëteit komen. Daar waren ze druk bezig met bussen regelen om ons naar Zeeland te brengen, waar het die nacht was mis-gegaan. De rector magnificus sprak ons voor vertrek nog toe: “U gaat naar iets toe wat een nationale ramp schíjnt te zijn.” Hij geloofde dat nog niet.’

En?‘Nou, ik kwam ergens op de Zuid-Hollandse eilan-den terecht. Daar hebben we paarden uit een onder-gelopen stal kunnen halen. En we hebben zand-zakken staan vullen. Ergens in een scheepswerf hebben we overnacht. Pas later die week, terug in Leiden, hoorden we hoe ernstig het was. Een ramp inderdaad.’

Ziet u deze mensen nog?‘Ik kom nog enige malen per jaar in Leiden. Twee keer voor een diner op Minerva, met de Dies en met de Leidse oud-Indië-militairen, dat is een ander gezelschap waar ik in zit. Dat begon ooit met 30, 35 man, maar daar zijn er nog maar een stuk of tien van over. Zo zal het met deze groep ook wel zijn, ik ben ook 87, hè. Ik zie Dieter Hüpscher, die woont in Portugal, Dolf van Rechteren herken ik, een fami-lielid van hem heeft het PPC in 1913 opgericht. Ver-der Schermers, dat was de man van Transisalania, van over de IJssel dus. Jan Jager. Ruurd Hazewinkel en Henk Hartgrink uit Groningen. De man vooraan

op de foto met dat biertje is Pesch, die is later onder meer ambassadeur geweest.’

Henk Heuzeveldt studeerde Rechten in Leiden.

Ook een suggestie voor deze rubriek? contact@leidraad.leidenuniv.nl

de groep van alumnusHenk Heuzeveldt (87)

TEKS

T: JO

B D

E KR

UIF

F

40 WINTER 2015

BORREL

Horus

De diagnose kinder-mishandeling

De Stichting Reünistenfonds Horus organiseert op zaterdag 17 januari 2015 een Nieuwjaarsouwelullenborrel in de Soos van VSL Catena. De daar-opvolgende ouwelullenborrel is op zaterdag 11 april 2015. Houd er reke-ning mee dat de reünistendag 2015 gepland staat op zaterdag 9 mei en dus niet zoals normaal de derde zaterdag van mei.

Gemiddeld één kind in elke school-klas heeft te maken met een vorm van kindermishandeling of -verwaarlo-zing. Het kan gaan om fysieke mis-handeling, emotionele en fysieke verwaarlozing, seksueel misbruik, het getuige zijn van huiselijk geweld of het lijden onder de gevolgen van vechtscheidingen. Om artsen, speci-alisten en verpleegkundigen bij te spijkeren in de laatste ontwikkelingen binnen de kinder- en jeugdpsychia-trie, biedt Boerhaave Nascholing op 16 januari in het LUMC een cursusdag aan.

www.boerhaavenascholing.nl

agenda Algemeen

9 februariDIESDe Universiteit viert haar 440ste verjaardag. Vanaf 14.30 uur, Pieterskerk. Diesorator: Hanna Swaab, decaan Faculteit der Sociale Wetenschappen. Verlening eredoctoraten. Uitreiking Leidse Onderwijsprijs 2015. Muziek en lichtkunst door Frans de Ruiter/Paul Koek (Veenfabriek). De plechtigheid is live te volgen via www.leidenuniv.nlMeer informatie en aanmelden: diesnatalis.leidenuniv.nl

Campus Den Haag 19 januariHAAGSCH COLLEGE MET JAN PETER BALKENENDE over ‘Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen’ Van 20.00 tot 21.30 uur in Nieuwspoort, Lange Poten 10 in Den Haag. €17,50 incl. drankje.Meer informatie en aanmelden:newscollege.nl

Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen

15 januariLIEGEN MET CIJFERS heet de Lezing die Ionica Smeets geeft, ter ere van het 145-jarig bestaan van het Natuurwetenschappelijk Gezelschap Leiden. Ook voor niet-leden van het NGL. Aanvang 19.30 uur, in het Gorlaeus Laboratorium.Meer informatie en aanmelden: science.leidenuniv.nl/index.php/ngl

Faculteit Sociale Wetenschappen

24 aprilALUMNIBIJEENKOMST PEDAGOGIEKHet Instituut Pedagogische Wetenschappen houdt voor de zesde keer de tweejaarlijkse alumnibijeenkomst. Het thema is: ‘Actuele ontwikkelingen binnen de Leidse Pedagogische Wetenschappen’.Meer informatie en aanmelden: fsw.leidenuniv.nl/pedagogiek/alumni

Faculteit Geneeskunde

11 februariREÜNIE voor cohort 1950-1970. In gebouw 3, van 17.30 tot 22.00 uur. Eerst inloop met borrel tot 18.30 uur. Tegelijk kunnen alumni een rondleiding krijgen door het Anatomisch Museum. Daarna diner, met een ‘stand-up’ lezing over Image Guided Surgery. Onderzoekers en artsen laten recente resultaten zien. Na afloop borrel.Informatie op: lumc.nl/org/lag

16 aprilLAGERHUISDEBAT voor alumni Geneeskunde en Biomedische wetenschappen. Inloop en borrel van 17.00 tot 18.00 uur (Foyer van Gebouw 3), Dan de uitreiking van de scriptieprijs voor het beste stageverslag Geneeskunde en Biomedische Wetenschappen. Van 18.30 tot 19.15 uur is het LAGerhuisdebat over selectie aan de poort (geneeskunde en biomedische wetenschappen. De centrale loting is afgeschaft en er is selectie aan de poort. Hoe selecteer je in de toekomst? Van 19.15 tot 21.15 uur een diner-buffet. Informatie op: lumc.nl/org/lag

Verenigingen

MINERVA10 januari – 1983 t/m 199217 januari – 1993 t/m 2004Jaardies:24 januari – VVSL 115e Dies28 maart – LSVM 1974

QUINTUS10 januari: Diesborrel voor reünisten en leden27 maart: Qarrièredag: Quintus-reünisten helpen leden met de start van hun carrière17 april: Juffermanslezing13 mei: Hemelvaartsborrel

CATENADe reünistendag 2015 gepland is op zaterdag 9 mei – en dus niet zoals normaal de 3e zaterdag van mei.

Leidraad

Kijk voor het laatste nieuws over evenementen op www. alumni.leidenuniv.nl

41

UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK

SOCIALE WETENSCHAPPEN

LENNEKE ALINK, LEIDS HOOGLERAAR KINDERMISHANDELING, IS BENOEMD TOT LID VAN DE JONGE AKADEMIE VAN DE KNAW

Visionair kunstenaar en wereldvreemd kamer-geleerde, pionier in de lithografie, avantgardistisch theoreticus, museumdirec-teur en politiek gevangene. De Leidse kunstenaar David

Humbert de Superville (1770-1849) was het alle-maal. Weinig kunstenaars in de negentiende eeuw waren zo veelzijdig, zo bevlogen en uiteindelijk zo miskend als hij.

De Leidse Universiteits-bibliotheek belicht zijn oeuvre in een bijzondere tentoonstelling. Tekeningen, van reusachtig formaat tot piepkleine schetsjes, hand-schriften over een veelheid

aan onderwerpen, ontwer-pen voor musea en gedenk-tekens, brieven en prenten werpen een licht op deze unieke kunstenaar.

29 januari t/m 2 juni 2015

Bevlogen en miskend

SIGNALEN

Hoogleraar Empirische Politi-cologie Rudy Andeweg is de komende vier jaar voorzitter van het European Consorti-um for Political Research (ECPR), de Europese

beroepsorganisatie voor politicologie. Andeweg was sinds 2012 al lid van het bestuur. Het ECPR organi-seert congressen, work-shops, summer schools en

geeft drie wetenschappelijke tijdschriften uit. Leiden was een van de acht oprichters; tegenwoordig zijn er 336 onderzoeksinstituten bij het ECPR aangesloten.

Europese benoeming Andeweg

42 WINTER 2015Leidraad

Het maatschappelijk belang van de sociale wetenschappen is groot. In sectoren als politiek, onderwijs, openbaar bestuur en gezondheidszorg draait het vaak om vraagstukken waar sociaal wetenschap-pers wel raad mee weten. Ziedaar de bijdrage van al die studenten – 20% doet een sociale wetenschap – aan onze ‘lerende econo-mie’. Het niveau van het onderzoek in de sociale wetenschap is in Nederland bovendien hoog.

Dat allemaal staat in het Sec-torplan Sociale Wetenschap-pen in Nederland, dat minis-ter Bussemaker eind oktober kreeg overhandigd. Het rap-port is geschreven door een onafhankelijke commissie van deskundigen onder lei-ding van dr. Paul Schnabel, socioloog en universiteits-hoogleraar in Utrecht.Een van de aanbevelingen uit het rapport is om meer talentvolle sociale weten-schappers voor het onder-zoek te interesseren, lees: een promotietraject aan te bieden.

Sociale wetenschap is overal

Beste artikel in politieblad

SOCIALE WETENSCHAPPEN

RECHTSGELEERDHEID

Herman Schaper nieuwe hoogleraar op Kooijmans-leerstoelDe speciale gezant van de regering voor de Neder-landse kandidatuur voor de Veiligheidsraad, drs. Herman Schaper, volgt Jaap de Hoop Scheffer op als bekleder van de Kooijmans-leerstoel voor vre-de, recht en veiligheid. Op de Faculteit Campus Den Haag zal hij doceren op het terrein van de internationale politiek en de diplomatieke praktijk. Schaper (65) was in het verleden onder meer permanent vertegenwoor-diger bij de VN in New York en de NAVO in Brus-sel. De Peter Kooijmans-wisselleerstoel is ingesteld als eerbetoon aan emeritus hoogleraar Internati-onaal Publiekrecht prof.dr. P.H. Kooijmans, die in de periodes 1978-1992 en 1995-1997 aan de Univer-siteit Leiden verbonden was.

Het artikel ’Etnisch profileren in Nederland: Wat weten we nou echt?’ door Joanne van der Leun en Maartje van der Woude, beiden werkzaam bij het Instituut voor Strafrecht & Criminologie, heeft op 7 november de prijs gewonnen voor het beste artikel in het Tijdschrift voor Politie.

In het artikel betogen de auteurs dat stellige conclu-sies over de mate van etnisch profileren – lees: allochtonen sneller verdenken – door de politie in Nederland niet gedragen worden door bestaand onderzoek naar selectieprocessen op straat. Men-sen ervaren het echter wel als zodanig. Dit maakt het een belangrijk thema voor de politieorganisatie, want alleen al het ervaren van etnisch profileren (terecht of onterecht) werkt ondermijnend voor het vertrouwen in, en medewerking met de politie. Mede op basis van het onderzoek vanuit het Insti-tuut voor Strafrecht & Criminologie zijn al vele debatsessies en bijeenkomsten georganiseerd in de Haagse politiepraktijk.

Overhandiging van het sectorplan door dr. Paul Schnabel (midden) aan minister Jet Bussemaker (links) en aan Carel Stolker (rechts), aanwezig namens de Nederlandse universiteiten.

FOTO

: REN

É D

E G

ILD

E.

CAMPUS DEN HAAG

43

De Leidse Koninklijke roeivereniging Njord biedt met roeibaan.com Neder-landse bedrijven de mogelijkheid in contact te komen met – bijna afgestu-deerde – studentroeiers.

Roeibaan.com is een landelijk online platform en cv-database waarin werk-gevers cv’s van studentroeiers van Nederlandse roeiverenigingen kunnen inzien. Voor bedrijven zijn student-roeiers aantrekkelijke werknemers omdat zij bekendstaan om hun door-

zettings- en samenwerkingsvermogen, hun weerbaarheid en hun goed ont-wikkelde time-management. Het voor-

deel voor de deelnemende studenten is dat zij op de huidige, lastig te betre-den arbeidsmarkt de kans krijgen zich ook als roeier te profileren.Roeistudenten kunnen hun cv gratis plaatsen; bedrijven betalen voor de toegang tot de database. De opbreng-sten gaan voor 75% naar de verenigin-gen. Voor de roeiverenigingen bete-kent dit platform een mooie bron van inkomsten. Voor bedrijven is het een manier van sponsoren die hen helpt bij het werven van jong talent.

Roeibaan.com geeft bedrijven goud in handen

PHYSICS LADIES’ DAY Ruim 80 meisjes uit 4, 5 of 6 vwo waren op 31 oktober in Leiden voor de Physics Ladies’ Day van de universi-teit. Deze nieuwe voorlich-

tingsdag is speciaal bedoeld om meisjes kennis te laten maken met de natuurkun-de en wat je er allemaal mee kunt. De deelname van vrouwelijke studen-

ten in bèta-, technische en ict-vakken is al aan het stij-gen maar mag nog wel wat verder omhoog. Bezoek-sters konden in het Huy-gens Laboratorium onder

meer speeddaten met vrou-welijke afgestudeerden, een college volgen van prof.dr. Doris Heinrich en zelf in het lab onderzoek doen. De dag eindigde met een high tea.

WISKUNDE EN NATUURWETENSCHAPPEN

DIT STUDIEJAAR BEGONNEN AAN DE LEIDSE UNIVERSITEIT 11 VROUWEN AAN EEN STUDIE NATUURKUNDE EN 51 MANNEN. SIGNALEN51

44 WINTER 2015Leidraad

Leergang Public Affairs

Op luchtfoto’s die ze door drones lieten maken, heb-ben studenten tijdens een masterclass in de Italiaan-se streek Molise bijzon-dere vondsten gedaan. De onbemande vliegtuig-jes legden op 1100 meter hoogte een nog niet eer-der ontdekt oppidum – een vesting op een berg-top – vast. Dat bouwwerk dateert uit de Hellenis-tische/vroeg-Romein-se tijd. Op andere foto’s zijn bij een al bekende archeologische site struc-turen zichtbaar, die nu op de grond nader worden onderzocht. De master-class ‘Archaeology from the Sky’ van dr. Tesse Steks onderzoeksgroep samen met het Konink-lijk Nederlands Instituut Rome vond plaats in Lei-den, Rome en in de Apen-nijnen van Molise.

Veldwerk vanuit de lucht

ARCHEOLOGIE

Public Affairs gaat over het behartigen van de belangen van uw orga-nisatie. Om beleid- en besluitvormingsprocessen effectief te beïnvloeden is het handig om beleidsma-kers en besluitvormers

in een vroeg stadium te informeren over de impact van voorgesteld beleid. Of hen te vertellen welke maatregelen zou-den helpen de doelstel-lingen van uw organisa-tie te realiseren. De media

zijn daarbij in toenemen-de mate een factor van belang. Om in deze dyna-mische omgeving effec-tief invloed uit te kun-nen oefenen moet de public affairs professional beschikken over inzicht in

politieke en bestuurlijke processen. De Leergang Public Affairs, die 5 maart begint, helpt daarbij.

Voor meer informatie: m.j.stadhouders@ cdh.leidenuniv.nl

CAMPUS DEN HAAG

45

Libris-geschiedenis prijs voor Dik van der Meulen

Luris, de organisatie die Universiteit Lei-den en LUMC ondersteunt bij het bou-wen van bruggen tussen wetenschap en maatschappij, roept alumni op hun ken-nis ter beschikking te stellen.

Wetenschappers van de Universiteit Lei-den en het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) doen hun onderzoek steeds vaker met bedrijven en andere partners. Ook het resultaat van weten-schappelijk onderzoek vindt op steeds nieuwe manieren zijn weg naar de maat-schappij. Universiteit Leiden wil haar partners direct in staat stellen kennis te gebruiken en daarop voort te bouwen.Luris ondersteunt wetenschappers van de Universiteit Leiden en het LUMC en hun partners bij het leggen van verbindingen. Directeur Ivo de Nooijer van Luris bena-drukt dat alumni een belangrijke rol spe-len bij het slaan van de brug tussen uni-versiteit en partners. ‘Zij bevinden zich immers op alle plaatsen in de maatschap-pij. Zij kunnen beoordelen of een bepaald plan uitvoerbaar is, of het concrete pro-blemen oplost.’Door de eigen ervaring ter beschik-king te stellen aan de studenten van nu, biedt een alumnus hen de kans meer te halen uit studie en studententijd. Alum-ni die actief zijn in het bedrijfsleven kunnen studenten of wetenschappers coachen bij het ontwikkelen van onderne-mersvaardigheden. Deze vorm van coa-ching is onderdeel van het Leiden Acade-mic Entreprise Program dat in 2015 van start gaat en het Valorisation Grant Pro-gram waarvan momenteel een pilot loopt. Enthousiaste alumni die hier een bijdrage aan willen leveren, kunnen contact met Luris opnemen: Sanna Fennet, s.c.c.fennet@luris.nl.

Meer informatie over Luris vind je op www.luris.nl

VOOR ZIJN BIOGRAFIE VAN MULTATULI KREEG ALUMNUS DIK VAN DER MEULEN IN 2003 DE AKO LITERATUURPRIJS.

De eerste editie van het Coachcafé voor jonge alumni op 19 november is enthousiast ontvangen.Zowel bij alumni-coaches als bij jonge alumni was er zeer veel ani-mo en het maximum aantal deel-nemers voor deze avond werd in korte tijd bereikt. Geïnteresseer-de jonge alumni moesten daarom

al snel op een wachtlijst worden geplaatst. Vanwege de grote belangstelling komen er zowel in het voorjaar als in het najaar van 2015 weer een aantal Coachcafés, waarvan het eerste op 28 januari. Via de alum-ni-website, alumni-nieuwsbrief en onze social media worden de vol-gende data bekendgemaakt.

Coachcafé voor jonge alumni krijgt vervolg

SIGNALEN

ALUMNI

Dik van der Meulen heeft de Libris-geschiedenisprijs gewonnen voor zijn biogra-fie Koning Willem III (1817-1890). Van der Meulen stu-deerde geschiedenis in Leiden en promoveerde in 2002 op een biografie van Multatuli.

Alumni slaan brug tussen universiteit en maatschappij

FOTO

: STE

FAN

VA

N R

UIJ

VEN

46 Leidraad WINTER 2015

Donaties Minerva voor AcademiegebouwDe jaargang LSC Minerva 1964 heeft 3311 euro ingezameld voor de restau-ratie van het Zweetkamertje in het Academiegebouw. Met het geld kan de restauratie van de linkerwand betaald worden. De cheque werd 25 okto-ber, vijftig jaar nadat deze lichting aan de studie begon, overhandigd aan de vice-voorzitter van het College van Bestuur van de Universiteit Leiden, Willem te Beest.Baas boven baas: Minerva-jaargang

1949 overhandigde 1 november een cheque van 3500 euro aan rector magnificus prof.mr. Carel Stolker. Dit geld is bestemd voor de restauratie van de tekening van Vrouwe Justitia en Medicina.‘Fantastisch dat alumni deze projec-ten mogelijk maken met hun dona-ties’, aldus Lilian Visscher, hoofd Development en Alumnirelaties.Beide initiatieven zijn een reactie op de crowdfundingactie voor het zweet-

kamertje en de Gradus ad Parnassum (de muurtekening in het trappenhuis) van de universiteit. Hieraan is ruim gehoor gegeven: niet alleen de teke-ningen in de traptoren zijn gered, ook andere restauratieprojecten in het Academiegebouw kunnen nu gere-aliseerd worden. De Vereniging van Hoogleraren van de Universiteit Lei-den heeft de restauratie van de muur-tekening Lasciate ogni speranza voor haar rekening genomen.

BIJDRAGEN VAN ALUMNI

Zowel LSC jaargang 1964 (boven) als LSC jaargang 1949 (onder) bood een cheque aan voor het Academiegebouw.

47DE OPEN DAG VAN UNIVERSITEIT LEIDEN OP 8 NOVEMBER WERD BEZOCHT DOOR 5000 SCHOLIEREN. DE VOLGENDE OPEN DAG IS OP 7 MAART. SIGNALEN

ALUMNI MENTOR NETWERK

Waar kun je als jonge alumnus beter advies inwinnen dan bij ervaren alumni? Natuurlijk, er zijn zaken waarvoor ongetwijfeld andere geschikte(re) raadgevers te beden-ken zijn. Maar als het gaat om kwes-ties die betrekking hebben op je loopbaan en professionele ontwik-keling, dan zijn Leidse alumni zo gek nog niet. Begin februari lanceert de afdeling Alumnirelaties daarom een men-torprogramma dat jonge alumni en ervaren alumni met elkaar in con-tact brengt. Dit in navolging van de rechtenfaculteit, die dit programma al in 2014 startte voor laatstejaars studenten. Het nieuwe mentorpro-gramma richt zich specifiek op jon-ge alumni van alle opleidingen. Via het mentorplatform Dwillo krijgen

zij de mogelijkheid zich aan te mel-den als mentee en contact te leggen met een alumnimentor. Alumni die mentor willen worden, kunnen zich ook aanmelden en eenvoudig aange-ven of zij zowel jonge alumni als ook studenten willen helpen.Ook de Faculteit der Wiskunde & Natuurwetenschappen bereidt zich voor op het lanceren van een mentorprogramma in het voor-jaar van 2015. Dit is net als bij Rech-ten gericht op mentorrelaties tussen laatstejaars studenten en ervaren alumni. Andere faculteiten volgen op een later moment.

Mentoren en jonge alumni kunnen zich vanaf februari aanmelden; houd hiervoor de website www.alumni.leidenuniv.nl in de gaten.

Leren van je voorgangersHovo (Hoger Onderwijs voor Oude-ren) biedt dit voorjaar weer zo’n 30 verschillende cursussen aan.

Onder meer ‘De laatste stelling van Fermat’ (docent: prof.dr. Frans Oort, emeritus-hoogleraar zuivere wis-kunde), ‘Constantijn en de christe-lijke revolutie in het Romeinse Rijk’ (docent: dr. Henk Singor, oud-do-cent Oude Geschiedenis) en ‘In het huis van de islam’ (docent: dr. Her-man Obdeijn, gepensioneerd univer-sitair hoofddocent Noord-Afrikaanse geschiedenis, werkte twaalf jaar als ontwikkelingswerker en diplomaat in Tunesië en Marokko).

Voor het complete aanbod: zie www.onderwijs.leidenuniv.nl/hovo

Wiskunde enislam bij Hovo

Wat is het effect van techni-sche ontwikkelingen op lezen, schrijven en kennis? Die vraag is niet alleen relevant in het hui-dige internettijdperk. Die speelt al veel langer. In de twaalfde eeuw voltrok zich een revolu-tie, toen in Europa papier zijn intrede deed. Dr. Erik Kwakkel, onderzoeker aan de Faculteit der Geesteswetenschappen en gespecialiseerd in middel-eeuwse manuscripten, lan-ceerde dit najaar een website waar de lezer stapje voor stap-je wordt meegenomen in het fascinerende handwerk dat het maken van een boek was. De Engelstalige site verhaalt over de kunst van het boekbinden,

over correcties en versieringen. En hij laat zien hoe de techniek voortschreed, en boeken aldus bereikbaar werden voor een steeds groter publiek.De website biedt links naar Twitter, Facebook en Flickr en verwijst naar de blog die Kwak-kel bijhoudt over middeleeuw-se manuscripten. Daarmee is de site een platform waar de oudst denkbare wijze van schriftelijke communicatie en de modernste met elkaar ver-bonden zijn. Want het begon allemaal met het beschrijven van een koeienhuid, zo leert Kwakkel ons…

www.quill.leiden.edu

GEESTESWETENSCHAPPEN

Van koeienhuid tot Twitteraccount

07/03/15

FOTO

: GIU

LIO

MEN

NA

, HA

ND

SCH

RIFT

: CO

LLEC

TIE

UN

IVER

SITE

ITSB

IBLI

OTH

EEK

LEID

EN

Yes Minister en Borgen in het echtOver de politisering van topambtenaren in 14 landen

Caspar van den Berg, onder-zoeker en universitair docent aan het Instituut Bestuurs-kunde, ontving dit najaar een Veni-subsidie van 250.000 euro van de Nederlandse organisatie voor wetenschap-pelijk onderzoek (NWO) voor zijn internationaal vergelijkend onderzoek naar politisering onder topambtenaren. Hij klimt op de zeepkist om zijn onderzoek toe te lichten.

‘De populariteit van kwaliteitsseries als  Borgen en Yes Minis-

ter geeft aan dat de verhouding tussen politici en hun topamb-tenaren voor velen tot de ver-beelding spreekt. Maar waarom worden ambtenaren in sommige landen geacht politiek neutraal te zijn, terwijl ze in andere landen gepolitiseerd zijn en fungeren als een soort schaduwpolitici? Is de klassieke, onpartijdige topambte-naar uitgestorven? En: wie leve-ren uiteindelijk betere beleids-resultaten en meer vertrouwen in de overheid op: gepolitiseerde of neutrale topambtenaren? Ik doe vergelijkend onderzoek naar de oorzaken en gevolgen van politisering in 14 landen in Europa, Noord-Amerika en Oost-Azië.’

DIESVIERING VOOR ALUMNI

Leidraad ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN48

FOTO

: HIE

LCO

KU

IPER

S

‘Er gaat veel veranderen’, zegt prof.mr.dr. Job Cohen over de decentralisatie van jeugd- en ouderenzorg en participatie. In zijn lezing tijdens de diesviering voor alumni op 14 februari vertelt hij hierover.

Cohen houdt 9 januari zijn oratie, die hoort bij zijn benoe-ming tot bijzonder hoogleraar op de Thorbecke-leer-stoel. Deze leerstoel gaat om de leer van de gemeente en provincie als bestuurlijk, politiek en juridisch sys-teem en is ingesteld in 1988 om een brug te slaan tus-sen wetenschap en gemeenten. De Thorbecke-leerstoel wordt gefinancierd door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Interprovinciaal Overleg (IPO).

Waar spreekt u over op 14 februari? ‘De lezing is voor mij een uitgelezen mogelijkheid om in te zoomen op de belangrijke veranderingen in de zorg van-af 1 januari 2015: dan komt de verantwoordelijkheid voor jeugdzorg, ouderenzorg en participatie bij de gemeenten te liggen in plaats van bij de centrale overheid.’

Vanwaar die veranderingen? ‘Een belangrijke reden is dat decentralisatie meer mogelijkheden biedt om maatwerk te leveren en zo beter op behoeftes in te spelen. De zorg komt dichter bij de mensen.’

Waarom spreekt u juist hierover? ‘Het is een belangrijk onderwerp dat veel mensen aangaat. Er komen andere regelingen en andere aanspreekpunten en dat heeft impact. Ik merk dat zelf ook in mijn dagelijks leven. Niet alleen als voorzitter van Cedris, de sociale werkvoorzie-ningsorganisatie, maar ook privé, omdat mijn vrouw invalide is.’ Wilt u aanwezig zijn bij de lezing van prof.mr.dr. Job Cohen of een van de andere lezingen, dan kunt u zich opgeven voor de diesviering voor alumni via www.LUF.nl/dies2015 U bent van harte welkom!

‘ Dit Op zaterdag 14 februari 2015 vindt de dies voor alumni plaats. De Universiteit Leiden en het Leids Universiteits Fonds organiseren deze bijzondere dag voor alumni.Komt u voor de coryfeeën van onze universiteit, zoals Carel Stolker en Job Cohen? Of wordt u meer aangesproken door jonge onderzoekers die een Veni-subsidie kregen, zoals Freek Vonk en Tsolin Nalbantian? U kunt er ook voor kiezen om meer te leren over

archeologisch onderzoek, taalontwikkeling bij baby’s, het heelal en de sterren of parasieten. En u krijgt de kans kennis te maken met de tien studenten die de beste scripties schreven in collegejaar 2013-2014. Voor de junioren (8t/m14 jaar) is er een Pre Pre-University waar ze zelf ontdekkingen doen. Vanaf 12.30 uur bent u van harte welkom in het Kamerlingh Onnes Gebouw voor deze afwisselende middag, die om 16.30 uur afgesloten wordt met een borrel.

lezingen

DIESVIERING VOOR ALUMNI

PROF.MR.DR. JOB COHEN Decentralisaties: kansen en bedreigingen

3 Veni-winnaars DR. CASPAR F. VAN DEN BERG Yes Minister en Borgen in het echt: Over de politisering van topambtenaren in 14 landenTSOLIN NALBANTIAN PH.D.Connecting Citizens: Fused Identities in the Contemporary Middle EastDR. FREEK VONK Evolutie en oorsprong van het gifsysteem van slangen

PROF.DR. ANNELOU VAN GIJNDe levensloop van prehistorische kralen en de identiteit van de doden

PROF.DR. MARIA YAZDANBAKHSH Bestrijding van allergieën en diabetes: in de leer bij parasieten

PROF.MR. CAREL STOLKER Over de toekomst van de Universiteit Leiden (interview)

PROF.DR. SIMON PORTEGIES Waar zijn de brusjes van de zon?

PROF.DR. CLAARTJE LEVELTVan infans tot praatjesmaker

Voor meer informatie over het programma verwijzen wij u naar onze website www.LUF.nl/dies2015 en naar de bijlage die bij deze Leidraad is meegezonden. Leids Universiteits Fonds | www.LUF.nl | 071-5130503

gaat veel mensen aan’

Leidraad 49WINTER 2015

programma

lezen, luisteren, doen

50 Leidraad

Hoe reageert Europa op zijn moslimgemeenschap? Is die reactie typisch voor deze tijd? Deze actuele vra-gen beantwoordt jurist en Arabist Maurits Berger in het onlangs verschenen ‘A Brief History of Islam in Euro-pe. Thirteen centuries of Creed, Conflict and Coexis-tence’. Berger beschrijft hoe moslims in de loop van de geschiedenis het Europese toneel betraden in verschil-lende rollen en hoedanig-heden: als aanvaller, anti-christ, geleerde, goedaardig heerser, zeerover, hande-laar en mede-burger. Toch is het beeld dat Europa van de islam heeft door de eeuwen heen consequent negatief geweest.Maurits Berger (1964) is hoogleraar Islam in de Wes-terse wereld aan de Univer-siteit Leiden. Daarnaast is hij als onderzoekspartner ver-bonden aan Instituut Clin-gendael in Den Haag. Hij werkte als jurist in Amster-dam, en als onderzoeker en journalist in Caïro en Damascus.

Museum De Lakenhal wacht een flinke verbou-wing en is daarom vanaf medio 2015 tot in 2017 gesloten. Om het publiek nog even te laten genie-ten van al het moois dat het museum in de opslag heeft staan, mocht kunsthistoricus Rudi Fuchs een eigen tentoonstelling samenstellen. Het werd ‘Een deftige parade’, een rondgang langs por-tretten. Fuchs: ‘Een portrettententoonstelling is iets unieks, dat zie je nooit. Portretten zijn feitelijk niks bijzonders, zij waren wat fotografie nu is. Het mooie vind ik dat door deze werken bij elkaar te hangen je toch een samenhangend beeld krijgt. Voor mij geeft het de indruk van ernst en degelijk-heid. Dat beeld past bij Leiden – een beetje deftig, maar niet echt. Dit is Leiden, de burgerstad.’Fuchs dacht bij het samenstellen van de tentoon-stelling regelmatig aan een van de vele lessen die de door hem bewonderde hoogleraar Kunstge-schiedenis Van de Waal hem leerde: ‘Doe wat je leuk vindt. Dat heb ik gedaan. In dat opzicht speel-de mijn eigen Leidse tijd ook een rol bij het maken van deze tentoonstelling.’

Een Deftige Parade, de selectie van Rudi Fuchs t/m 31 mei in de Lakenhal

Alledaagse portretten maken bijzonder geheel

Het eten van de toekomst en de innovaties die onze dagelijkse voeding (gaan) beïnvloeden zijn vanaf februari onderwerp van een tentoonstelling in Museum Boerhaave, getiteld Food-topia. Studium Genera-le sluit daar dit voorjaar bij aan met een aantal lezingen over ‘futuristische en utopi-sche visies’. De eerste is op woensdagmiddag 11 februa-ri in het museum.Voortaan is er ook in Den Haag een maandelijks Studi-um Generale, in samenwer-king met het Leiden Univer-sity College aldaar. De reeks heet Global Challenges and Conflicts. Lezingen gaan onder meer over de Islamiti-sche Staat en over de posi-tie van Korea in Azië.

Meer informatie en een compleet programma op www.studiumgenerale.leidenuniv.nl

Wat eten we straks?

De Islam in Europa

51

Ook de Hortus viert dit jaar feest: die bestaat op 9 februari precies 425 jaar. Op een aantal zondagen deze winter zijn er colleges en workshops met een toepasselijk of feestelijk tintje. Zo kunt u op 18 januari ‘s mor-gens meedoen aan de workshop ‘Feestboeket binden’ onder leiding van oud-hortulana Carla Teune en ‘s middags naar een ‘wintercollege’ van dr. Renske Ek, conservator op Paleis Het Loo, die vertelt over de rol van boeketten in het paleis en over de taal van bloemen sinds Clusi-us. Op 22 februari gaan workshop en college over de brieven van Clu-sius, in 1593 hoogleraar in Leiden en de eerste directeur van de hortus. Het laatste college is op 22 maart. Dan vertelt Marc van der Zwet, die betrokken was bij de aanleg van de Sterrewachttuin en nu bij de plan-nen voor een Chinese kruidentuin, over de ontwerpen en de verande-ringen van de hortus door de eeuwen heen.Aanmelden en informatie via hortus.leidenuniv.nl

Stamhouder Het autobiografische boek ‘De Stam-houder’ van Alexander Münninghoff (journalist, schaker en Leids alumnus Slavische taal- en letterkunde) laat op overwel-digende wijze zien wat oorlog met een familie doet. Zijn opa werd rijk in Letland, maar liet alles achter om naar Nederland te vluchten. Zijn vader zat bij de Waffen SS. Zelf werd hij geboren in Polen, te midden van bombardementen. Die familiegeschie-denis deed Maarten ‘t Hart (ook uit 1944) opmerken dat hij als jongetje uit Maassluis eigenlijk nooit iets heeft meegemaakt.

+ 26 wrd

Een stukje Leiden in Amster-dam. Het Rembrandthuis toont nog tot en met 25 janu-ari vijfenzeventig 17e-eeuwse tekeningen uit het bezit van de Universiteit Leiden. Het betreft werken van onder an-deren Rembrandt, Jan Lie-vens, Govert Flinck, Jan van Goyen en Isaac van Ostade. Het is dit jaar 200 jaar gele-den dat de Universiteit Lei-den in het bezit kwam van een verzameling tekeningen, nagelaten door de wedu-we van de Haagse jurist Jean Theodore Royer. Bij de tentoonstelling is een catalogus versche-nen onder redactie van Jef Schaeps en Jaap van der Veen waarin alle tekenin-gen worden beschreven en in kleur afgebeeld zijn. Het boek is door Leiden Univer-sity Press uitgegeven en is te koop in de museumwin-kel, bij de boekhandel en bij de uitgever.

Leiden viert feest! Hoogte­punten uit een academische collectie. Museum Het Rem­brandthuis, t/m 25 januari dagelijks van 10 tot 18 uur.

Leidse collectie in Rembrandthuis

jaar Hortus

‘Een portretten­tentoonstelling, dat zie je nooit’

FOTO

: EM

ILE

VAN

AEL

ST

Minerva staat in het hart van het zegel. Om háár gaat het. De Romeinse godin van de wijsheid en van oorlog. Minerva is: denken en doen, theorie én praktijk. Haar speer ligt ‘geveld’ aan haar voeten. De godin leest. Ze heeft haar blik naar binnen gericht. Losjes houdt ze haar schild vast, met het afschrikwekkende hoofd van Medusa erop. Wees op uw hoede: versteen niet! Een tweede blik leert ons: hier gaat het vooral om wetenschap en minder om krijgskunst.

Praesidium libertatis, bolwerk van vrijheid. Dat verscheen in 1917 als randtekst op het zegel. Al veel langer was vrijheid een gevleugeld begrip aan de Leidse universiteit. Vrijheid in de zin van politieke zelfstandigheid – de geuzen hadden immers gewonnen van de Spanjaarden. Later

bezongen we hiermee de vrijheid na de oorlog en de Duitse bezetting. Vandaag de dag is het vooral de academische vrijheid die ons (ver)bindt. Geest, denken en spreken zijn vrij. De universiteit is een vrijplaats waar we iedere vraag kunnen stellen en in vrijheid beantwoorden.

Een sterk merk heeft maar weinig nodig. Aan het ontwerp zijn in 440 jaar slechts twee kleinigheden veranderd: de randtekst en de vorm. Het is Johan Huizinga, hoogleraar Geschiedenis en goede tekenaar, die het zegel ovaal maakte, nadat het precies 350 jaar rond was geweest.

Naast en onder de nis van Minerva staan de (belangrijke) wapens van Holland (links), Willem van Oranje (rechts) en Leiden (onder). Deze wapens geven de sterke band weer van de universiteit met: Zuid-Holland, het huis van Oranje en de stad Leiden.

440 jaar Wapenfeiten

FOTO

: MA

RC D

E H

AA

N