Kinderen & Leiderschap

Tweede editie

Robbert Gorissen

Bijlage Kinderboek: “Het avontuur van de olifanten”

Eerste uitgave 2014

Afbeeldingen: Sharon Wolters

ISBN: 9789462549203

Kinderen & LeiderschapEerste editie 2016

Kinderen & Leiderschap - Tweede editie

Auteurs: Robbert GorissenAuteurs: Ellen GorissenReview: Atie Plomp - De MikOmslagontwerp: woltersvormgeving.nl

ISBN: 9789463422505

© 2017 Robbert Gorissen CompanyAlle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de copyright houder.

INHOUDSOPGAVE

Voorwoord Marc Lammers xx

Introductie & inleiding xx

Deel 1

Hoofdstuk 1. Jezelf zijn, hoe doe je dat als kind? xx

Hoofdstuk 2. Dromen worden werkelijkheid xx

Hoofdstuk 3. Samenwerken en kinderen: haalbaar?! xx

Hoofdstuk 4. Iedereen heeft talent xx

Hoofdstuk 5. Kinderen en leiderschap xx

Hoofdstuk 6. Succes hebben xx

Deel 2

Bijlage Kinderboek: “Het avontuur van de olifanten” xx

Afsluiting xxxBronvermelding xxxOver ons xxxVerder groeien xxx

VOORWOORD

Mijn laatste boek gaat over FLOW. Ik heb veel hockeyteams gecoacht en zeker op het laatst kwamen ze in een flow; hoe kwam het nou, dat ze in een flow kwamen? Zelfs een team als mijn club in Den Bosch, die ver onderaan stond, heb ik met een half jaar coachen in een flow gekregen. We hebben het gehaald, het was eigenlijk een ‘mission impossible’ en toch is het gelukt. Het Nederlands vrouwenhockeyteam kregen we in een flow. Dat inspireert mij, als je weet aan welke knoppen je moet draaien, heb je een grote kans dat je team in een flow komt en dat je mensen dus beter worden. Je kunt nu in organisaties ook je flow meten.

In het boek heb ik het o.a. over focus en focussen op je sterke punten. Dit is belangrijk voor volwassenen, maar zeker ook voor kinderen. We moeten veel meer gaan focussen op de talenten van kinderen en niet op datgene waar ze niet goed in zijn. Nu wordt er nog te vaak gezegd: ‘laat die acht maar zitten want je vier moet een zes worden’. Maar dan zakt je acht ook naar een zes. Met alleen maar zesjes word je nooit Olympisch kampioen. Ik heb nog nooit een wedstrijd gewonnen op mijn zwakke punten. Het bedrijfsleven vraagt creativiteit, er worden toppers gevraagd. Focus je op je talenten, maak van je acht een tien en richt je niet te veel op je zwakke punten. Dit nieuwe boek van Robbert gaat ouders en leerkrachten helpen om kinderen op een goede manier te ondersteunen in hun persoonlijke ontwikkeling en geeft ze de tools die ze later nodig zullen hebben. Ik weet zeker dat jij met jouw kinderen ook in een FLOW kunt komen.

Marc LammersOlympisch veldhockey bondscoach, flow-manager, spreker en innovator.

INTRODUCTIE & INLEIDING VOOR OUDERS EN LEERKRACHTEN

Of je nu ouder, leraar, basisschooldirecteur, tante of opa bent: dit is een boek voor jou! Het eerder uitgebrachte kinderboek ‘Het avontuur van de olifanten’ is een boek over (persoonlijk) leiderschap en ontwikkeling voor kinderen. Het was tijd voor een volgende stap: nu is ook dit boek voor ouders en leerkrachten op de markt gekomen. Het boek ‘Kinderen & Leiderschap’ is ge-update en dit is de tweede editie. Het geeft jou als volwassene de juiste tools in handen om kinderen te begeleiden in hun ontwikkeling richting volwassenheid en persoonlijk leiderschap.

Kern aspecten uit het boek zijn: jezelf-durven-zijn, dromen, samenwerken, talenten, leiderschap, persoonlijke groei en succes. Als eerste vind je de hoofdstukken bedoeld voor ouders en leerkrachten. Daarna komt het kinderboek met de bijbehorende vragen en opdrachten. Deze kun je samen met je kind doornemen.

Kinderen kunnen zeker al bezig zijn met persoonlijke ontwikkeling en leiderschap. Het is vooral een verandering in de mindset bij volwassenen. Seth Godin een bekende schrijver op het gebied van marketing, leiderschap maar vooral verandering, zegt dat het belangrijk is om kinderen twee dingen te leren: ‘Solve interesting problems’ en ‘How to lead!’. Een opmerkelijke stelling van hem is dat we kinderen in het huidige schoolsysteem klaar maken voor een wereld die niet meer bestaat. Kinderen die de hele dag in een klaslokaal zitten en na hun school in een fabriek gaan werken, dat bestond honderd tot honderdvijftig jaar geleden, maar nu niet meer.

Maar wat kunnen wij persoonlijk doen om kinderen deze twee dingen te leren? ‘Solve interesting problems’ en ‘How to

lead!’? Daar gaat dit boek over: persoonlijk leiderschap heeft basisprincipes die we vanaf jonge leeftijd kunnen leren en ontwikkelen, zodat het op oudere leeftijd een gewoonte is geworden. Belangrijk is wel dat ouders en leerkrachten hierin een voorbeeld zijn. Dit boek is daarom ook geschreven als leidraad voor hen. Helaas leren kinderen dit nog niet standaard op school.

Het is van belang om te weten dat bepaalde processen, die in dit boek beschreven worden, tijd kosten. Dit vergt wat meer lange termijn-denken en is niet één, twee, drie gerealiseerd. Sommige aspecten in de hoofdstukken zijn direct toepasbaar voor kinderen, sommige aspecten zijn voor ouders en leerkrachten waardevol. Alles uit dit boek kun je zelf toepassen in je (persoonlijk) leiderschap én overdragen aan kinderen.

Fixed & growth mindsetIk denk dat we allemaal geboren zijn om een verschil te maken. Maar waarom komen sommige mensen dan vast te zitten in het leven en groeien anderen juist door? Je mindset is enorm belangrijk! Het Engelse woord ‘mindset’ vertalen we in het Nederlands ook wel met de woorden: gedachte, mentaliteit, denkwijze & denkwereld. Professor Carol S. Dweck heeft wetenschappelijk onderzoek gedaan naar het concept fixed & growth mindset. Wat is dit precies? Ik wil er aan het begin van dit boek even kort én krachtig op ingaan.

Wat is in de basis een fixed mindset (vaste mindset)? Ieder mens heeft capaciteiten, intelligentie & talent. Mensen met een fixed mindset denken dat dit vaste eigenschappen & trekken zijn. Mensen met een fixed mindset geloven dat dingen onveranderbaar zijn en handelen daar ook naar. Wat is dan in de basis precies een growth mindset (groei mindset)? Mensen met een growth mindset geloven dat hun capaciteit, intelligentie & talent te groeien en te ontwikkelen zijn. Mensen met een growth mindset geloven dat dingen kunnen ontwikkelen. Ze proberen iets uit en groeien.

Vaak denken kinderen in belemmeringen: “ik ben niet… creatief, slim, sociaal, mooi, etc.”. Je plaatst jezelf in een box. Als we naar ons potentieel toe willen werken in het leven moeten we anders gaan denken. Je zit niet vast aan je huidige capaciteit, intelligentie & talent. Je hersenen zijn kneedbaar en kunnen groeien en ontwikkelen. Mensen met een growth mindset weten dat ze altijd een stap verder kunnen zetten. Door hard werken, commitment en niet opgeven.

Mensen met een fixed mindset creëren een onzichtbaar plafond voor zichzelf en blijven in hun comfort zone. Mensen met een fixed mindset hebben ook wel zoals ik dat noem een ´slachtoffer´ mindset. Maar met een growth mindset ga je stap voor stap verder. Hoe krijg je een growth-mindset-mentaliteit? Er bestaat geen shortcut: het is hard werken, het vraagt commitment, niet opgeven, doorzetten en het overwinnen van tegenslagen.

Ik zie in mijn omgeving ook mensen met een fixed mindset. Het is zo zonde van al je potentie! En van alles wat er mogelijk is in het leven. Wees geen slachtoffer van je leven, maar ga leidinggeven aan je eigen leven en zie wat er mogelijk is. Wees niet bang als je een fixed mindset hebt: je kan veranderen en groeien. Iedereen kan een growth mindset ontwikkelen. Door hard werken, commitment en niet opgeven. Hoe mooi zou het zijn als kinderen dit nu al gaan ontdekken.

Een growth mindset gaat veel meer om het ‘proces’ dan om het ‘eind resultaat’. Dit is een belangrijk onderdeel als het gaat om kinderen. Dat we niet zo gefocust zijn op de cijfers en het eindresultaat. Maar dat we kijken naar het proces en daar dingen uit leren voor de toekomst. De cijfers die kinderen op school halen, zeggen weinig over de uiteindelijke carrière. Het kind is nog in uitvoering. Kinderen die nu ‘slecht’ presteren, kunnen later een enorme groei door maken.

Hoe werkt dit boek?Lees als eerste het oudergedeelte dat hoort bij het hoofdstuk. In het oudergedeelte delen zowel Robbert als Ellen voorbeelden uit hun leven & ervaring. De namen bij voorbeelden uit het boek zijn fictieve namen. In het boek gebruiken we zowel hij als zij. Je kan al met bepaalde aspecten aan de slag zodra kinderen vier jaar oud zijn. De principes en concepten zijn het meest relevant tot het einde van de basisschool periode. Daarna zullen bepaalde dingen met de tienertijd veranderen. Het mooie is, de rode draad uit het boek als het gaat om persoonlijk leiderschap is ook als volwassene makkelijk toe te passen in je eigen leven, privé en zakelijk. Na het lezen van het oudergedeelte kun je met het kind het verhaal van Lars lezen, speciaal geschreven voor kinderen van zeven tot elf jaar. Aan het eind van ieder hoofdstuk staan vragen en opdrachten die gezamenlijk gemaakt kunnen worden.

Ga samen met de kinderen aan de slag met het verhaal van Lars en haal eruit wat voor jullie op dit moment zinvol is. Dit boek kun je zeker meer dan één keer lezen en elke keer haal je eruit wat voor jullie werkt.

Het geeft je de basis en het fundament van persoonlijk leiderschap. Belangrijk is dat je de vertaalslag maakt naar jouw situaties en creatief bent. Ik wil je aanmoedigen om met kinderen aan de slag te gaan met hun persoonlijk leider-schap en te focussen op het ontwikkelen van hun sterke punten.

DEEL 1

HOOFDSTUK 1

JEZELF ZIJN, HOE DOE JE DAT ALS KIND?

Een korte samenvatting van dit hoofdstuk uit het kinderboek: Dit verhaal gaat over Lars (een jonge olifant) die graag anders wil zijn. Hij wil graag net zo zijn als de grotere olifanten en doet zich daarom anders voor. Uiteindelijk blijkt dat hij zich helemaal niet gelukkig voelt op deze manier. Zijn ouders leggen hem uit dat het belangrijk is om jezelf te zijn.

Authentiek en jezelf zijn is de basis voor ieder kind en daarom is persoonlijke ontwikkeling essentieel. Jezelf zijn als kind is belangrijk en geeft een basis om verder op te kunnen groeien. Kinderen kunnen op veel verschillende manieren zichzelf zijn: toen onze jongste ongeveer negen maanden was begon ze enorm hard te gillen als ze eten wilde. Gewoon een gil, soms twee en dat was het, maar hard, enorm hard! Terwijl de middelste als baby altijd rustig wachtte tot er eten op tafel verscheen. Verschil in temperament zit er nu al in. En het één is niet beter dan het ander. Ieder kind is anders en uniek. Hoe meer een kind zichzelf kan zijn en zich geliefd voelt hoe beter het zal gaan met een kind. Jezelf zijn is dé basis van groei.

Veel volwassenen hebben moeite met authentiek zijn, daarom is het essentieel dat we kinderen al heel jong helpen om zichzelf te zijn, want zoals het spreekwoord zegt: ´jong geleerd is oud gedaan.´ Jezelf durven en kunnen zijn geeft rust en veiligheid voor de ontwikkeling van het kind. Kinderen passen zich enorm snel aan, aan wat hun omgeving van hen verwacht. Er is onderzoek gedaan naar hoog-begaafde kinderen in het basisonderwijs en het blijkt dat als kinderen naar groep één gaan en ze kunnen bijvoorbeeld al lezen, ze dit binnen twee tot drie weken niet meer doen in de klas als blijkt dat de rest van de kinderen nog niet leest.

Als we het woordenboek erbij pakken wordt ‘authentiek zijn’ omschreven als: ‘betrouwbaar’, ‘echt’ en ‘geloofwaardig’ zijn. Deze drie belangrijke kenmerken willen we graag verder ontwikkelen bij kinderen. Maar hoe doe je dat? Hoe help je je kind nu om echt zichzelf te zijn? Jezelf leren te zijn is een proces van vallen en opstaan, het is een avontuur. Belangrijk is wel dat je het avontuur aangaat.

Als kind vond ik het altijd lastig om mezelf te zijn en paste me vaak aan. Bij mij uitte zich dat in recalcitrant gedrag naar medeleerlingen en leerkrachten. Dit kwam omdat ik me onzeker voelde en daardoor niet mezelf durfde te zijn. Omdat we juist willen dat onze kinderen wel zichzelf kunnen zijn, gaan we hier meer op in. Dit doe ik aan de hand van de drie kernwoorden: betrouwbaarheid, echtheid en geloof-waardigheid.

Betrouwbaarheid, echtheid & geloofwaardigheidBetrouwbaarheid heeft alles te maken met vertrouwen. Kinderen gaan graag om met andere kinderen die ze kunnen vertrouwen. Als een kind niet betrouwbaar is, maakt het de omgang lastig. De meeste kinderen voelen dit van nature snel aan. Een voorbeeld: in de klas van Robin zit een meisje, zij vertelt regelmatig dat ze ontmoetingen heeft met verschillende beroemdheden, wat in de praktijk niet blijkt te kloppen. Robin gaat hierdoor twijfelen aan andere dingen

die het meisje aan haar vertelt. Ze vertrouwt de verhalen die wel kloppen ook niet meer honderd procent. Dit zie je ook bij kinderen die vaak liegen, op een gegeven moment ga je als ouders de waarheid ook in twijfel nemen.

Je ziet bij kinderen vaak dat zij toetrekken naar mensen die echt en oprecht geïnteresseerd zijn in hun leven en wie ze zijn. Volwassenen die echt luisteren naar wat ze zeggen. Mijn vrouw werkt op een middelbare school en merkt dat tieners makkelijk door onechtheid heen prikken. Zij nemen zelfs geen dingen van je aan als je het niet zelf naleeft of er eerlijk over bent. Omdat authentiek zijn een fundament is, hebben kinderen hier wel ondersteuning van volwassenen bij nodig om een gezonde basis te kunnen leggen. Vergelijk het met een hoog gebouw. Dit staat stevig vanwege de goede fundering. Als dit niet zo is, dan is de kans groot dat het instort. Dit geldt ook voor kinderen. Zij hebben een veilige basis nodig om écht zichzelf te durven zijn. Als ouder en leerkracht speel je hierin een belangrijke rol. Creëer een veilige basis thuis en op school.

Jezelf zijnHoe kun je je kind nu helpen om echt zichzelf te zijn? Sterker nog, hoe weet een kind wanneer het zichzelf is? Kinderen worden natuurlijk beïnvloed door de gebeurtenissen en situaties in hun leven. Sommige kinderen maken veel mee, andere minder, maar het bepaalt wie ze aan het worden zijn. De omgeving van een kind is erg bepalend voor de verdere emotionele ontwikkeling van het kind. Ieder kind heeft bepaalde eigenschappen bij zich vanaf de geboorte, maar uiteindelijk bepaalt hoe het kind reageert op situaties, of het kind authentiek is. Bijvoorbeeld: kinderen in Nederland worden helaas gepest op school. In sommige gevallen wordt dan alleen de pester aangepakt en gebeurt er verder niks met de gepeste. Terwijl het juist ook zo belangrijk is om met dit kind aan de slag te gaan. Om te kijken hoe het kind reageert op de pester en hoe het zou kunnen reageren in de toekomst. Om te kijken hoe het komt dat het kind gepest

werd. Let goed op: ik suggereer absoluut niet dat een kind zelf pesten uitlokt. Soms kan een kind een bepaalde houding hebben waardoor hij niet goed in de groep past en met een kleine aanpassing valt het kind wel goed binnen de groep. Met andere woorden: hoe kun je je kind helpen om juist te reageren in een bepaalde situatie? Samen kunnen werken met andere kinderen is erg essentieel voor zijn of haar leven. Wat mijn vrouw vaak ziet gebeuren in klassen, is dat leerlingen, die zich niks aantrekken van wat anderen vinden en gewoon rustig hun eigen gang gaan, máár ondertussen wel contact hebben met medeleerlingen, als het betrouw-baarst worden gezien. Het zoontje van kennissen gaat op school z’n eigen gang en houdt tegelijkertijd wel contact met z’n klasgenoten. Tijdens de gymles moest er een scheidsrechter worden gekozen en de leerlingen kozen hem met als reden: ‘jij laat je niet zo maar beïnvloeden door anderen’. Geweldig voorbeeld van hoe je goed kunt functioneren in een groep!

VoorbeeldfunctieAls volwassene kun je leren te reageren op situaties op een manier waarbij je verantwoordelijkheid neemt voor jouw deel in het geheel en tegelijkertijd ook je eigen grenzen aangeeft. Dit kunnen kinderen ook aanleren. Ze kunnen leren om verantwoordelijkheid te nemen over hun gevoelens, en niet anderen de schuld ervan te geven. Ze kunnen leren om niet alleen aan zichzelf te denken, maar ook aan anderen (zonder zichzelf daarbij uit het oog te verliezen). Het enige lastige is dat veel volwassenen hiermee al problemen hebben en het dus voor kinderen nog lastiger wordt om zich dit eigen te maken. Mensen, en dus ook kinderen, leren het beste door voorbeelden. Daarom is het zo belangrijk om als volwassene een goed voorbeeld te geven in het nemen van verantwoordelijkheid en het aangeven van grenzen. Stel, ik wil dat mijn kind leert om minder te snoepen en ik snoep zelf teveel. Dan kan ik tegen mijn kind zeggen dat het geen snoep mag en het niet geven. Maar mijn kind ziet mij wel eten en ontwikkelt bij zichzelf een gevoel van frustratie en ‘het is niet

eerlijk’. Dit is niet wat we willen. Wat we willen is dat de gedachten en houding van het kind in evenwicht zijn en dat het kind het ‘waarom’ achter regels snapt. En omdat te bereiken is het fijn wanneer je als volwassene ook authentiek en betrouwbaar bent. Ga daarom dit avontuur aan, samen met het kind.

HoudingDe gebeurtenissen in ons leven en onze omgeving vormen ons, of we nu jong of oud zijn. Toen ik nog op de basisschool zat, worstelde ik erg met mijn dyslexie. Dit zorgde toen voor veel onzekerheid bij mij en ik kreeg helaas geen positieve stimulans op school. Maar uiteindelijk heb ik hierdoor wel geleerd om vol te houden en nooit op te geven. Hoe de gebeurtenissen ons vormen, ligt gedeeltelijk aan ons karakter en gedeeltelijk aan hoe de omgeving reageert. In ons huis hebben wij bijvoorbeeld de regel dat niemand zielig is, of zielig reageert. Dit werkt erg goed, zelfs zo goed dat als ik met een klein pijntje op bed wil gaan liggen, er meteen gezegd wordt: ‘Niemand is zielig in dit huis!’ ;) Het onderliggende principe is eigen verantwoordelijkheid. Voor mijn werk geef ik trainingen, coach ik mensen en schrijf ik boeken en blogs (wat ze vroeger op school onmogelijk achtten vanwege een zware vorm van dyslexie). Ik voel me hierover niet meer onzeker. Ik doe het op mijn manier en zorg ervoor dat ik authentiek ben. Niet iedereen zal dit leuk vinden en mensen hebben negatief commentaar, alleen dit bepaald níet mijn identiteit. Je eigen houding is zo essentieel in het leven.

Wat we uiteindelijk willen bereiken is het volgende: je bent zelf verantwoordelijk voor wie je bent, hoe je reageert en hoe je je voelt.

ToolsDaarom hieronder een aantal tools hoe je een kind kunt helpen om te gaan met diverse situaties. Ga als ouder een gesprek aan met je kind en vertel waarom je het belangrijk

vindt dat hij/zij zichzelf is. Het kan helpen om hierbij voor ogen te houden waar je wilt dat je kind staat als hij/zij volwassen is en dat ook te bespreken. Kinderen snappen dan ook beter waarom je iets vraagt. Als de kinderen hun kamer op moeten ruimen, leggen we hen uit dat, als ze er nu aan gewend raken, het later als ze op zichzelf wonen, een gewoonte is en dus geen issue meer. Alles wat je nu investeert, komt er later uit.

Er zijn bepaalde vragen die je tijdens een gesprek zou kunnen gebruiken met kinderen om erachter te komen wat ze precies vinden en voelen. Het gaat niet zo zeer om deze tool of vragen, wat we willen proberen is dat kinderen gaan leren luisteren naar zichzelf en hun gevoel. Bij deze een aantal makkelijke vragen om mee te starten. Tip: probeer geen woorden in de mond te leggen.

1. Hoe komt het dat je blij bent? 2. Hoe komt het dat je boos bent?3. Wat voor dingen vind jij lastig?4. Wat waren de leukste dingen die je ooit hebt gedaan?5. Wat waren de stomste dingen die je ooit hebt gedaan?

Herhaal deze vragen regelmatig, bijvoorbeeld bij het avondeten en spits het dan toe op wat ze meegemaakt hebben op die dag. Hou de vragen open en toon interesse. Sommige kinderen vinden het lastig om antwoord te geven, je kan dan ook ‘of-vragen’ gebruiken. Je zou bijvoorbeeld kunnen vragen: ben je boos omdat je een slecht cijfer hebt gehaald of ben je boos omdat je niet goed geleerd had? Een ‘of-vraag’ is een vraag met twee opties. Het kind kan dan kiezen en erover doorpraten. Belangrijk is wel dat jij je inleeft in het kind en niet zomaar iets gaat roepen.

Kinderen leren zo om over hun gevoelens en over lastige onderwerpen te praten en weten dat dit bij het leven hoort. Het is een proces wat je aangaat. Wees als ouder oprecht en behandel je kinderen met respect. Hiermee help je kinderen

hun gevoel te verwoorden. Ook leren ze hiermee dat ze geaccepteerd worden zoals ze zijn en dat brengt hen bij authentiek zijn. Het leuke is daarnaast dat je op deze manier je kind op een verrassende manier leert kennen, en het stelt je in de gelegenheid om je kind te helpen met lastige dingen waar hij of zij doorheen gaat.

Als je dit nog nooit hebt gedaan verwacht niet gelijk hele lange en diepe antwoorden, maar ga wel het proces aan. Stel die open vragen. De vragen en antwoorden geven een indicatie waarom kinderen zich soms op een bepaalde manier gedragen. Als je weet wie je bent dan is het beantwoorden van deze vragen makkelijker. Je kunt zelf als ouder ook het voortouw nemen hierin en zelf vertellen wat je leuk en niet leuk vond aan de dag. Natuurlijk is het belangrijk dat je als ouders en leerkrachten doorvraagt, open vragen stelt en niet een veroordeelde houding aanneemt. Hou het gesprek gaande, zolang het kind hier open voor staat. Ga niet over de grenzen van het kind heen.

Positieve bijdrageWanneer je als kind jezelf bent dan zal het een positieve bijdrage leveren aan de omgeving, thuis en op school. Want kinderen die zichzelf zijn zitten lekker in hun vel en hebben op een positieve manier invloed op hun vrienden. Kinderen die authentiek zijn doen zich niet anders voor, ze weten wat ze wel en niet leuk vinden, ze houden zich aan afspraken en doen waar ze goed in zijn. Dit zijn ook dingen waar jij als ouder en leerkracht een voorbeeld in kunt zijn.

Jezelf zijn heeft veel te maken met het voorbeeld wat je krijgt, als volwassene ligt hier een belangrijke taak voor ons. Ook erover praten en je kind bewust maken van dit onderwerp helpt hem of haar om meer authentiek te zijn. Maar vergeet niet dat je uiteindelijk als ouder of leerkracht de meeste invloed hebt door gewoon een voorbeeld te zijn in hoe je zelf met gebeurtenissen omgaat. Kinderen leren uiteindelijk het meest van voorbeelden, niet van woorden.

GeloofwaardigheidZoals ik vertelde is authentiek zijn ook geloofwaardig zijn. Geloofwaardigheid is soms lastig. Bij sommige kinderen (en volwassenen) weet je gewoon niet altijd wanneer ze overdrijven en wanneer ze de waarheid vertellen. Vertrouwen winnen kost tijd, vooral als het vertrouwen beschaamd en weg is. Help kinderen te beseffen dat het tijd kost om iemand echt te kunnen vertrouwen. Als een kind steeds over een grens gaat die gesteld is en het kind wil veranderen dan zal hij of zij moeten beseffen dat het tijd kost om dat vertrouwen weer terug te krijgen. Stel, je zoon pakt telkens snoepjes terwijl dat niet mag. Op een gegeven moment wil hij dat niet meer en dat zegt hij ook. Het zal nog een poosje duren voordat je daadwerkelijk weet en merkt of hij meent wat hij zegt. En pas als je het zeker weet, hoef je de snoeppot niet meer te verstoppen. Dit proces heeft tijd nodig.

LuisterenEen ander aspect van authentiek zijn is luisteren. Als je jezelf bent is het belangrijk om te leren luisteren naar jezelf. Maar wat is dit? Voor volwassenen is dit vaak al een lastig begrip, laat staan voor kinderen. Het betekent dat je eerlijk bent wanneer je je verdrietig voelt over iets en dat het juist goed is om dat te uiten. Dus leer kinderen om te luisteren naar zichzelf en toch tegelijkertijd niet over anderen heen te walsen. Maar let op: een kind (net als een volwassene) hoeft geen allemansvriend te zijn. Dit leer je je kind het beste door zelf het goede voorbeeld te geven. Je bent verantwoordelijk náár elkaar toe, maar je bent niet verantwoordelijk vóór elkaars gevoelens en gedrag. Als je een grens aangeeft en ‘nee’ zegt tegen iemand, ben jij niet verantwoordelijk voor hoe die persoon zich daarna voelt. De persoon zelf is verantwoordelijk voor de reactie die hij geeft. Je kunt iemand niet dwingen om te doen wat jij wilt. En in een open sfeer kun je daar goed en eerlijk over praten.

DrukEr gaat van alles om in het hoofd van een kind. Dit kunnen dingen zijn zoals: ‘ik moet mijn kamer nog schoonmaken’, ‘ik moet mijn huiswerk nog doen’ of ‘ik moet niet vergeten iets te vertellen aan mijn ouders’. Deze gedachten veroorzaken ruis in het hoofd waardoor het moeilijk wordt om naar jezelf te luisteren. Help kinderen om deze dingen op te schrijven, maak elke week of elke dag een korte lijst met dingen die gedaan moeten worden. Samen kan je kijken naar de lijst, advies geven en beslissingen maken, als dat nodig is. Het klinkt misschien zakelijk, alleen we weten allemaal dat zolang iets in je hoofd blijft zitten het ruis geeft en dingen opschrijven werkt erg effectief.

Praktisch gezien zou je heel eenvoudig elke ochtend tijdens het ontbijt, of als leerkracht elke ochtend tijdens de dagopening, de kinderen kunnen vragen om drie dingen op te schrijven die die dag gedaan moeten worden en wat zij belangrijk vinden. Aan het einde van de dag check je samen of het gebeurt is. Als het niet gebeurd is, vraag je hoe dat komt en of het belangrijk genoeg is om het de volgende dag te doen. Deze oefening geeft rust en focus aan de dag. Let op dat je niet veroordelend reageert als iets niet gelukt is, we zijn allemaal aan het leren en fouten maken is daar een essentieel onderdeel van.

OntwikkelingProfessor Jelle Jolles omschrijft in zijn boek ‘Het Tiener Brein’ dat veel kinderen en jongeren nog niet goed in staat zijn tot zelfsturing. We verwachten dit wel in het onderwijs en zullen hier dus anders mee om moeten gaan. Jolles omschrijft dat wetenschappelijk onderzoek laat zien dat de hersenrijping als neuropsychologische ontwikkeling nog een heel eind te gaan heeft. Er is dus niks mis met het kind als iets niet lukt, het heeft meer tijd nodig. De omgeving van het kind is dan cruciaal om bij te dragen aan de ontwikkeling. Bijvoorbeeld het zelf planningen maken, dat kunnen ze nog niet. Verwacht daarom ook niet dat ze dit zelfstandig gaan

doen. Coach het kind goed en ga naast hen staan in dit proces.

ProcesHet is belangrijk om regelmatig te evalueren op de persoonlijke ontwikkeling, zodat dit ook over een jaar nog steeds goed gaat én dat kinderen een sterk fundament krijgen. Jezelf zijn en blijven werken aan je fundament is een proces. Als het fundament duidelijk en stevig is, dan is het tijd om verder te gaan. Blijf investeren in de ontwikkeling van kinderen en geef nooit op.

Het is goed om te kijken naar het nu en wat nu belangrijk is, maar uiteindelijk gaat het bij kinderen om de lange termijn. Dat ze een gezonde basis voor persoonlijk leiderschap en persoonlijke ontwikkeling hebben als ze straks volwassen zijn. Blijf dus als ouder je focus houden en het goede voorbeeld zijn, want opvoeden is iets van de lange termijn. Blijf de juiste zaadjes planten. Vertrouwen kost tijd en wat je investeert komt eruit. Creëer de veiligheid thuis en in de klas. Heb je voor jezelf helder wat je wilt bereiken?

VRAGEN & OPDRACHTEN HOOFDSTUK 1

• Hoe kan jij als leerkracht een veilige basis creëren op school, en jij als ouder thuis? Deze basis is van belang voor het kind om zichzelf te kunnen zijn (zie pagina xx).• Wat voor voorbeeld ben jij naar je kinderen? Ben jij jezelf? Ben je eerlijk? Jezelf durven zijn is essentieel (zie pagina xx).• Wat voor vragen stel jij aan kinderen? Ga aan de slag met de tool om vragen te stellen aan kinderen. Leer kinderen te luisteren naar zichzelf (zie pagina xx).• Hoe start jij de dag? Start de dag rustig thuis en op school. Schrijf met elkaar op wat de drie belangrijkste dingen zijn van die dag (zie pagina xx).

AFSLUITING

Zoals je hebt ontdekt door middel van dit boek is (persoonlijk) leiderschap niet alleen iets voor volwassenen maar kunnen juist kinderen hier ook al actief mee bezig zijn. Het groeiproces begint al vroeg tijdens de kinderjaren en het is van belang om er nu al doelgericht mee aan de slag te gaan.

Ik vind het geweldig om mensen, jong en oud, te zien groeien. Het is bijzonder om te zien hoe mensen zich ontwikkelen en de leiding en verantwoordelijkheid nemen over hun eigen leven om de beste versie van zichzelf te worden.

Ik wil je aanmoedigen om een stap verder te gaan en echt actief aan de slag te gaan met de vragen en opdrachten uit dit boek. Omarm het proces en moedig kinderen (en jezelf) aan om het beste uit hun leven te halen. Zoals beschreven staat in één van de hoofdstukken, volgens John C. Maxwell is één van de definities van leiderschap het hebben van invloed. Invloed heb je ook door een goed voorbeeld te zijn. Iedereen heeft wel invloed op iemand en als leiders willen wij juist op een positieve manier invloed hebben. Dit doe je door allereerst het beste in jezelf en daarna het beste in anderen naar boven te halen. Steeds weer elkaar aanmoedigen om dromen werkelijkheid te maken. En het start allemaal met de invloed op je eigen leven: persoonlijk leiderschap.

Leiderschap en persoonlijke ontwikkeling is niet altijd vanzelfsprekend en soms zijn dingen lastig, maar verzamel al je moed en geef niet op. Blijf volhouden. Ga buiten je comfortzone. En help kinderen om deze houding te ontwikkelen. Kijk naar het proces en ontwikkel de growth mindset. Zo bouwen ze aan hun karakter, staan ze later stevig in het leven en gaan ze hun dromen achterna! Laat dit het begin zijn van een mooi avontuur!

BRONVERMELDING

Hoofdstuk 11. Praktijkonderzoek. Koenders, 2007.2. Van Dale. Geraadpleegd op 27 september 2016, http://www.vandale.nl/opzoeken?pattern=authentiek&lang=nn. Overige1. Jolles, J. (2016). Het tienerbrein. Amsterdam: Amsterdam University Press.2. Dweck, C. (2006). Mindset. New York: Random House.3. Godin, S. (2012). Stop Stealing Dreams. Do You Zoom, Inc.4. Gorissen, R., Baardewijk, J. van. (2013). De kracht van persoonlijk leiderschap.5. Gorissen, R. (2014). Het avontuur van de olifanten.6. Lammers, M., Hendrickx T. (2015). FLOW. Amsterdam: Bertram + de Leeuw Uitgevers BV.

OVER ONS

Wie is Robbert Gorissen?Robbert is een fan van het leven. Na zelf door een aantal uitdagingen heen te zijn gegaan vond Robbert het tijd een studie te gaan volgen over leiderschap in Sydney (wat een uitdaging was met zijn dyslexie)! Teams van 50, 100 of 250 man leiden is hem niet vreemd. Daarna is Robbert aan de slag gegaan als (persoonlijk) coach & trainer en heeft in de tussentijd zich verder ontwikkeld in leiderschap. Robbert is getrouwd met Ellen en samen voeden ze 3 kinderen op.

Robbert Gorissen CompanyDe Robbert Gorissen Company staat voor people development. Wij willen dat jij gaat voor goud! Door plannen te maken en doelen te halen, door vooruitstrevend in het leven te staan én door zelf de verantwoordelijkheid te nemen over je eigen leven. Wij staan voor persoonlijk, kwaliteit, uitdaging & blijvende ontwikkeling.

Bij ons kun je terecht voor persoonlijke coaching, trainingen, boeken en blogs over leiderschap. Wij zijn experts op het gebied van leiderschap en onderwijs organisaties. Daarnaast kan Robbert geboekt worden als keynote speaker over leiderschap.

VERDER GROEIEN

Wil je meer weten? Bezoek dan de website van de Robbert Gorissen Company en neem contact op. Deel ook je ervaring en wat je hebt geleerd van dit boek en hoe jij dit in de praktijk hebt toegepast.

Na aanleiding van dit boek geven we ook trainingen op scholen. Een training over leiderschap bij kinderen. Zodat jij (en je team) direct duidelijk hebt hoe (persoonlijk) leiderschap wordt toegepast bij kinderen. Daarnaast krijg je extra content, bovenop het boek! En ben je na de training helemaal geïnspireerd om met (persoonlijk) leiderschap bij kinderen aan de slag te gaan! Je kunt via de website contact met ons opnemen en hier meer informatie over vinden.

Wij geven ook andere thema-trainingen in het onderwijs en bedrijfsleven. En bieden coaching aan. Neem contact met ons op voor meer informatie.

Wij vinden dat, als je mensen om hun ervaringen vraagt, je ook je kennis moet delen. Daarom doen we dat op onze website en regelmatig via social media.

Website: www.robbertgorissen.com www.onderwijstrainingen.com

Facebook: Robbert Gorissen CompanyTwitter: @robbertgorissen