LeerkRing Geert Lente 2016

LeerkRing Geert onderzoekt

Hoe gebeurt de opwarming van de aarde? Wat weten we over het broeikasaffect? Wat zijn de gevolgen van de opwarming van de aarde voor mens en natuur en welke initiatieven zijn er die het natuurbehoud ondersteunen? Ayoub zocht het voor ons uit!

Gevolgen

De opwarming van de aarde?

• De opwarming van de aarde wordt vooral veroorzaakt door broeikasgassen en fossiele brandstoffen zoals CO2, koolstofdioxide, aardolie of aardgas. Door het grote gebruik van fossiele brandstoffen komt er veel koolstofdioxide (CO2) vrij in de lucht die bijdragen aan het broeikaseffect. Ook het vrijkomen van zwarte roet is een oorzaak van de opwarming van de aarde. Dit omdat het fijne zwarte koolstof licht en hitte van de zon absorbeert en vasthoudt. Ook stimuleert roet de vorming van wolken en vermindert het de weerkaatsing van zonlicht op ijsvlaktes. Al die indirecte effecten zorgen eveneens voor meer opwarming. Omdat broeikasgassen steeds dikker worden door al die gassen blijft al die hitte in de lucht. Hierdoor neemt de opwarming van de aarde dus toe.

BROEIKASEFFECT

Het broeikaseffect is eigenlijk het opsluiten van hitte in de atmosfeer. De hitte wordt opgesloten door broeikasgassen zoals Koolstofdioxide (CO2) en de damp van water. Die gassen vormen een soort deken rond de aarde. Zonder zou er geen leven mogelijk zijn op de aarde. Zonder broeikasgassen zou het hier -18°C zijn. Nu is het gemiddeld 15°C. WELKE ORGANISATIES KOMEN OP VOOR DE NATUUR? ARK: natuurontwikkeling Greenpeace: internationaal, bescherming van zeezoogdierenen acties tegen vervuiling IVN: natuur- en milieueducatie JMA: zetten zich in voor een duurzame en rechtvaardige wereld Kritisch bosbeheer: ecologisch en natuurlijk bosbeheer NJN: algemene jeugdbond, studie en bescherming Stichting aarde: ontwikkeling duurzame regionale economie VBNE:eigenaren van bossen en natuurgebieden WWF : natuurbescherming wereldwijd

Veel land en gewassen zullen doodgaan. De zeespiegel zal stijgen omdat al het poolijs zal smelten en omdat water uitzet als het warm wordt. In de laatste 100 jaar is de zeespiegel met 15 cm gestegen. Ook voor de dieren op de Noord- en Zuidpool wordt het moeilijk omdat al het ijs smelt. Ook krijgen verschillende zeedieren en koralen problemen omdat het zeewater te warm wordt. Naar schatting sterven er in Europa nu al 10.000den mensen door hitte en uitdroging. Als we zo doorgaan zal alles nog veel erger worden. Daarom moeten we minder fossiele

2

LeerkRing Geert Lente 2016

Hemellichamen: 365 dagen, 4 seizoenen en Ayna! WAAROM DUURT EEN JAAR 365 DAGEN? Een jaar op aarde is de tijd die de aarde nodig heeft om rond de zon te draaien. Volgens de gregoriaanse kalender telt een jaar 365 dagen. Om de vier jaar wordt daar een dag bijgeteld omdat de reis om de zon niet echt in hele dagen is te meten. Men noemt zo'n jaar een schrikkeljaar. De gregoriaanse kalender duurt gemiddeld 365,2425 dagen (365d 5u 49m 12s). Een jaar volgens onze huidige (gregoriaanse) kalender noemt men een kalenderjaar of burgerlijk jaar. Als we 4 keer 5u 49m en 12s optellen komen we ongeveer uit op 24u. Een extra dag dus ☺ WAT KEN JE VERTELLEN OVER DE SEIZOENEN? Er zijn seizoenen omdat de aarde rondjes draait rond de zon (1 rondje = 1 jaar) én scheef staat ten opzichte van de zon. Als de aarde precies recht zou staan, zou er weinig verschil zijn tijdens het rondje rond de zon. Maar, de aarde staat dus scheef, en hoe scheef de aarde staat blijft hetzelfde. Omdat de aarde om de zon draait is in de zomer het noordelijke deel het meest naar de zon gekanteld, en in de winter het zuidelijke deel. In de zomer straalt de zon dus veel meer 'van boven' op ons deel van de aarde. De zonnestralen hoeven dan dus door een veel kleiner stuk van de dampkring te reizen en daardoor is het veel warmer. In de (onze) winter is het noordelijk deel van de zon weggekanteld, en de zon komt dan niet meer zo hoog aan de hemel. De stralen moeten--omdat ze 'schuin' aankomen--door een dikkere laag van de atmosfeer stralen, en zijn dan ook niet zo sterk als ze eenmaal op de grond komen. Er staat hierboven 'onze' winter, want in het zuidelijk halfrond is het dan natuurlijk zomer. Let op: de aarde draait niet precies in een cirkel, maar in een beetje vervormde cirkel (een ellips). De afstand tot de zon is dus niet altijd hetzelfde. Vaak denken mensen dat in de zomer de aarde dichter bij de zon staat. De afstand maakt eigenlijk niet zoveel uit, het gaat dus om de kanteling van de aarde. Het is zelfs zo dat in 'onze' zomer de aarde verder van de zon staat dan in de winter...

21 maart

21 juni

21 september

21 december

3

LeerkRing Geert Lente 2016

Camilo’s determinatietabel Determinatie is in de biologie het 'op naam brengen' ('determineren') van een planten-, bacterie- of diersoort, dat wil zeggen identificeren, of bepalen tot welk geslacht, soort, ondersoort of variëteit een bepaald exemplaar behoort.

Voor de determinatie wordt vaak gebruikgemaakt van determinatiesleutels of determinatietabellen.

Door het beantwoorden van vragen over waarneembare kenmerken (dat wat je kan zien) van het exemplaar word je naar een nieuwe vraag geleid tot er uiteindelijk nog maar

één mogelijkheid over is.

Camilo heeft zo’n determinatietabel gemaakt over bomen. Aan de hand van zijn determinatiesleutel moeten jullie in staat zijn om bladeren van volgende bomen te

determineren: zomereik, wilg, liguster, Amerikaanse eik, iep, berk, hazelaar, zwarte els, Drents krentenboompje, hulst, tamme kastanje, kardinaalsmuts, linde en zwarte

Fe onderzocht de voortplanting bij de mens

Als een man en een vrouw geslachtsgemeenschap hebben zonder voorbehoedsmiddel, bijvoorbeeld een condoom, kan de vrouw zwanger worden. Als de man zijn penis in de vagina van de vrouw stopt, noem je dat vrijen of geslachtsgemeenschap. Na een tijdje spuit de man sperma uit zijn penis. Hierin zitten miljoenen zaadcellen die de een eicel kunnen bevruchten als ze die tegenkomen. De zaadcel die het overleeft, smelt samen met de eicel. Die maken samen een embryo. Dan zeggen we dat de vrouw zwanger is. De heel kleine embryo groeit dan uiteindelijk uit tot een baby. Daarom zie je de buik van een vrouw ook dikker worden. Als de zaadcel geen eicel tegenkomt, of de man geen zaadcellen achterlaat, zal er geen kindje kunnen komen.

BEVRUCHTING De bevruchting ook wel conceptie genoemd, is de ontmoeting tussen de mannelijke zaadcel en de vrouwelijke eicel. Deze twee cellen smelten samen tot één nieuwe cel die gedurende de tijd verandert van embryo naar foetus en uiteindelijk naar baby. Op het moment dat één van de zaadcellen met zijn kop het pantser van de eicel doorboort en binnendringt, spreken we van een bevruchting. Zijn staart valt direct af en de eicel wordt op haar beurt ontoegankelijk voor de andere zaadcellen. De kern van de zaadcel en de eicel smelten samen, waarbij het erfelijk materiaal van jou en je partner ook samensmelt. ZWANGERSCHAP Zwangerschap betekent dat een vrouw zwanger is, oftewel dat er een kindje in haar buik groeit. De zwangerschap start op het moment dat de vrouw wordt bevrucht door de man. De zwangerschap eindigt met de bevalling. Bij mensen duurt de zwangerschap ongeveer negen maanden (of zo'n 40-tal weken), maar bij dieren zijn er grote verschillen. Zo zijn katten ongeveer negen weken zwanger, terwijl olifanten maar liefst 22 maanden zwanger zijn (bijna twee jaar!).

4

LeerkRing Geert Lente 2016

ANTICONCEPTIE Jezelf of je partner beschermen tegen een zwangerschap kan met verschillende anticonceptiemethodes en -middelen. Anticonceptie is niet alleen een vrouwenzaak: ook mannen kunnen voorzorgen nemen of hun partner steunen in hun anticonceptiegebruik.

De meeste vormen van anticonceptie zijn zeer betrouwbaar als je ze correct gebruikt. Maar geen enkel anticonceptiemiddel of -methode is 100% betrouwbaar. Bij alle anticonceptiemiddelen en -methodes bestaat er een minimale kans dat je toch nog zwanger raakt. Vaak omdat ze verkeerd gebruikt of toegepast worden. Als je anticonceptie gebruikt die bij je past, en waarbij je je goed voelt, zal je minder fouten maken. Het meest betrouwbaar zijn de middelen die niet verkeerd gebruikt kunnen worden: sterilisatie, de prikpil, het implantaat, het condoom en het spiraaltje. Het minst betrouwbaar zijn technieken die in theorie bevruchting kunnen voorkomen, maar in de praktijk moeilijk toe te passen zijn. Bijvoorbeeld terugtrekken, het geven van borstvoeding en natuurlijke anticonceptie. Ook de noodpil is niet betrouwbaar als anticonceptiemiddel.

GEBOORTE

Het is normaal dat de baby er na 9 maanden uit wil. De vrouw krijgt dan weeën. (een hele erge buikpijn). Tijdens de zwangerschap houdt een verloskundige bij hoe het met de baby en de moeder gaat. Als de baby met zijn hoofdje naar beneden ligt kan een vrouw volgens de natuurlijke weg bevallen: Je kan dan zelf kiezen of je thuis of in het ziekenhuis wilt bevallen. Tijdens de zwangerschap worden er verschillende dingen bepaald. Ligt de baby met zijn voetjes naar beneden (een stuitligging), is het een meerling, heeft de baby misschien een handicap of is het niet zeker dat de hij gezond is? Dan moet de vrouw sowieso in het ziekenhuis bevallen, als er dan iets mis gaat, zijn er dokters bij. Als de vrouw weeën krijgt, is het duidelijk dat de bevalling begonnen is. Weeën zorgen er voor dat er ontsluiting komt (ruimte zodat de baby er uit kan komen) en gaan pas weg als het kind geboren is. Voordat de vrouw mag persen moet ze eerst 10 cm ontsluiting hebben. Als je perst, duw je de baby als het ware naar buiten. Ze moet 10 cm ontsluiting hebben omdat de baby anders niet door de vagina past. Als het zo ver is, moet de baby eerst door de baarmoedermond en daarna door de vagina. De vagina wordt ook wel het gangetje naar buiten genoemd of het geboortekanaal. Als de baby nog in de buik zit, eet het door de navelstreng Bij de geboorte wordt de navelstreng doorgeknipt. Een navelstreng is eigenlijk een soort slangetje van vel. Na de geboorte heeft de baby de navelstreng niet meer nodig en wordt die afgeknepen met een klemmetje zodat de wond niet meer kan bloeden.

5

LeerkRing Geert Lente 2016

Communicatie is het uitwisselen van boodschappen met elkaar. Om te kunnen communiceren heb je een zender nodig, een boodschap, een middel en een ontvanger. De zender is degene die een boodschap wil overdragen. De zender gebruikt hiervoor middelen om dit te doen. De ontvanger is degene die de boodschap krijgt. Er zijn verschillende communicatiemiddelen: je stem (praten), je lichaam, teksten, foto's, video's, geuren, kleuren en tekens. Als je communiceert dan kun je naar één ander communiceren. Maar je kunt ook naar veel mensen in één keer communiceren. Als je in één keer naar een hele grote groep communiceert dan noem je dat massacommunicatie. Voorbeelden van massacommunicatie zijn: de televisie, radio, internet en krant.

Communicatie INFORMEREN : Het overbrengen van informatie zoals feiten of gebeurtenissen die plaatsvonden aan anderen.

ENTERTAINEN Iemand afleiden of amuseren; zorgen dat iemand de tijd aangenaam doorbrengt. OBJECTIEVE INFORMATIE Dit is informatie waarbij de zender alleen op de feiten let. Zijn eigen mening telt niet, hij heeft de feiten gecontroleerd op betrouwbaarheid en maakt dus een onderscheid tussen feiten en meningen.

FUNCTIE VAN DE MEDIA -informatieve functie (op vlak van politiek, maatschappij en religie) -helpen je om je mening te formuleren -mix van informatie en amusementsfunctie -cultuuroverdracht: delen van kennis, leefwijze, waarden en normen, kunst en cultuur.

LeerkRing Geert Lente 2016

Tess onderzocht… oorlogen WERELDOORLOG I Op 28 juni 1914 gebeurt er iets vreselijks in de stad Sarajevo. De kroonprins van Oostenrijk-Hongarije en zijn vrouw worden vermoord. De machthebbers in Oostenrijk-Hongarije zijn woedend. Vooral op buurland Servië. Ze denken dat de Serven achter de moordaanslag zitten. Oostenrijk-Hongarije is zo boos dat het Servië de oorlog verklaart. Maar Rusland komt Servië direct helpen. Oostenrijk-Hongarije wordt dan geholpen door Duitsland. Duitsland verklaart direct de oorlog aan Rusland, Frankrijk en uiteindelijk ook Engeland. Alle machtige landen van Europa zijn nu met elkaar in oorlog. De Duitsers willen Frankrijk veroveren. Het gaat heel snel en ze komen een heel eind. Maar iets te noorden van Parijs blijven de Duitsers steken. Ze worden tegengehouden door de Franse en Engelse soldaten. De legers graven zich in de grond in en er ontstaat een oorlogsfront van de Belgische kust tot aan Zwitserland. Vier jaar lang vechten de legers tegen elkaar, zonder resultaat. Maar dan komen de Amerikanen meevechten. Daar kan Duitsland niet tegenop en ze moeten zich wel overgeven. In 1918 is de oorlog voorbij. De Eerste Wereldoorlog heeft het leven gekost aan 10 miljoen soldaten.

WERELDOORLOG II De Tweede Wereldoorlog was een oorlog tussen 1939 en 1945. Het was een oorlog tussen de Asmogendheden en de geallieerden. Bij de geallieerden zaten de landen Groot-Brittanië, Frankrijk, Canada, Rusland en de Verenigde Staten. Bij de Asmogendheden zaten Duitsland, Italië en Japan. Uiteindelijk wonnen de geallieerden de oorlog. De Tweede Wereldoorlog vond niet alleen plaats in Europa, maar ook in Azië, Afrika, Stille Oceaan en de Atlantische Oceaan. HOLOCAUST Er zijn in de Tweede Wereldoorlog bijna zes miljoen Joden omgekomen, onder andere in door de nazi's beheerde concentratiekampen en Joodse getto's. Als Jood mocht je bijna niets, zoals bijvoorbeeld niet in de bioscoop, niet met de tram

mee, je mocht geen fiets hebben, en nog meer van dat soort regels. Ook werden Joden uitgesloten van bepaalde beroepen. Joden werden met treinen vervoerd naar een concentratiekamp, meestal in Polen of Duitsland. Naast de Joden werden ook Roma's, krijgsgevangen, communisten, gehandicapten en Jehova's Getuigen systematisch vermoord in zogenaamde, vernietigingskampen. Ook werden veel Joden en communisten door zogenaamde Einsatzgruppen, dat zijn moordgroepen, vermoord. De Duitsers deden dit vooral in Rusland. In deze oorlog zijn er tussen de 50 en 70 miljoen mensen gestorven. HIROSHIMA

In augustus 1945 zijn er op Japan 2 atoombommen gegooid door de Verenigde

Staten. Dit leidde direct tot de capitulatie van Japan (Japan gaf zich over), dat betekende het einde van de Tweede Wereldoorlog.