Leergang strategie en positionering verpleegkundig specialisten … · 2020-01-25 · Leergang...

Leergang strategie en positionering verpleegkundig specialisten 12062019 1

Leergang strategie en positionering

verpleegkundig specialisten

2019

Utrecht V&VN Verpleegkundig Specialisten Versie 12 juni 2019 Johan Lambregts en Cuno van Merwijk (red)


Inhoudsopgave 1. Achtergrond ..................................................................................................................................... 3

2. Leergang strategie en positionering verpleegkundig specialisten .................................................. 4

Doel ..................................................................................................................................................... 4

Profiel deelnemers .............................................................................................................................. 4

Selectieprocedure ............................................................................................................................... 5

Organisatie .......................................................................................................................................... 5

Belangrijke data ................................................................................................................................... 6

Overige zaken ...................................................................................................................................... 6

3. Inhoud ............................................................................................................................................. 9

Action learning .................................................................................................................................... 9

Module 1 Persoonlijk en verpleegkundig leiderschap ...................................................................... 10

Module 2 Beroepsidentiteit en positie van de verpleegkundig specialist ........................................ 12

Module 3 Strategie en lobby ............................................................................................................. 15

Module 4 Diner pensant .................................................................................................................... 17

Module 5 Financiering en bekostiging .............................................................................................. 19

Module 6 Samenwerken ................................................................................................................... 20

Module 7 Zichtbaarheid en communicatie ....................................................................................... 23

Project ............................................................................................................................................... 24

Werkbezoek en shadowing ............................................................................................................... 24

Werkbezoek Ministerie van VWS en Tweede Kamer ........................................................................ 24

Coaching ............................................................................................................................................ 25

Bijlage 1 De verpleegkundig specialist: generalist en specialist ............................................................ 28

1.1 Inleiding ................................................................................................................................. 28

1.2 De kern van het vakgebied .................................................................................................... 28

1.3 De verpleegkundig specialist: zelfstandig behandelaar ........................................................ 29

1.4 De regievoerend behandelaar ............................................................................................... 29

1.5 De verpleegkundig specialist: T-shaped beroepsbeoefenaar ............................................... 30

1.6 Generieke bekwaamheden ................................................................................................... 31

Literatuur ............................................................................................................................................... 35


1. Achtergrond De verpleegkundig specialist is een relatief nieuw beroep in de Nederlandse gezondheidszorg. De

afdeling V&VN VS behartigt de inhoudelijke belangen van de beroepsgroep en kent 32 netwerken

van beroepsgenoten die zich hebben verenigd op basis van hun werkveld.

Het bestuur van V&VN VS signaleert thema's die om actie vragen:

Leiderschap bij strategische besluitvorming in instellingen

Toegankelijkheid van de verpleegkundig specialist voor patiënten

Ongewenste domeinstrijd met artsen

Invloed op beleid, zowel op meso- als macroniveau

Strategie bij ontwikkelen van richtlijnen

Declaratie van klinische consulten

Krachtenveld van V&VN VS en V&VN

Ongewenste competitie tussen gespecialiseerd verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten

Onbekendheid met de verpleegkundig specialist

V&VN VS is geïnspireerd door het succes van de ambassadeurs voor de wijkverpleegkundige.

Talentvolle wijkverpleegkundigen die zich met passie voor de zorg en het beroep inzetten en lef

hebben om hun hoofd boven het maaiveld uit te steken, leren lobbyen en invloed uitoefenen tijdens

een traject dat bestaat uit trainingen, intervisie en coaching1. De afdeling V&VN VS heeft daarom

Bureau Lambregts in september 2017 de opdracht gegeven om een beknopte verkenning uit te

voeren naar de haalbaarheid van een leertraject gericht op het opleiden van verpleegkundig

specialisten tot ambassadeurs van hun vak.

Resultaten verkenning

Er is in relatief korte tijd veel bereikt maar er moet ook nog veel gebeuren rond het beroep

verpleegkundig specialist in Nederland. De meeste verpleegkundig specialisten werken in een

algemeen ziekenhuis en sluiten goed aan bij de wensen en de behoeftes van de patiënt. Voor de

verpleeghuizen en eerste lijn is het nog minder goed gelukt om de functie van de grond te krijgen. In

de GGZ zijn goede resultaten behaald. De functie van verpleegkundige specialist is naar een hoger

niveau getild. Als belemmerende factoren wordt de geringe zichtbaarheid genoemd, hoewel dit de

laatste drie jaar verbetert. Ook qua samenwerking en hiërarchie zijn er uitdagingen. Er zijn twee silo’s

of domeinen: het domein van de arts en dat van de verpleegkundige.

Inhoud leertraject zou zich moeten richten op: • Het bevorderen van het zelfvertrouwen en empowerment • Leren strategisch onderhandelen en de VS positioneren • Communicatie en lobbyen • Coaching gericht op persoonlijke en professionele ontwikkeling2

Deelnemers zijn high potentials die excelleren in datgene wat ze doen en dit willen uitbouwen en

uitdragen. Ze hebben lef, creativiteit, zelfvertrouwen.

1 Nieuwe leiders in de wijk Evaluatie ambassadeurstraject voor de wijkverpleegkundige. Wolbers, I., Lalleman, P., Bleijenberg, N., Utrecht:

HU (2018) 2 Verkenning Leertraject positionering en strategie verpleegkundig specialisten. Lambregts, J.A.M., Bureau Lambregts. 27 augustus 2018.


2. Leergang strategie en positionering verpleegkundig specialisten Op basis van de verkenning naar de haalbaarheid zijn er genoeg argumenten om een leergang positionering en strategie voor de verpleegkundig specialist te ontwikkelen. Er is behoefte aan meer kader en strategische vertegenwoordiging van de beroepsgroep.

Doel

Doelstelling van de leergang is op micro-, meso- en macro-niveau bijdragen aan:

Effectieve en doelmatige patiëntenzorg om antwoord te geven op de vraag van de burger en van de samenleving voor toegankelijke, de beste, betaalbare en geïndividualiseerde gezondheidszorg.

Verbinden van cure en care.

Kwaliteit van leven van patiënten.

Meer duidelijkheid over de taken, verantwoordelijkheden en wettelijke bevoegdheden van de verpleegkundig specialist. Met name in de huisartsenzorg en ouderenzorg. Doelgroepen daarbij zijn patiënten, artsen, verpleegkundigen, bestuurders, beleidsmakers.

Optimale samenwerking en samenwerkingsafspraken tussen artsen, verpleegkundigen en zorgaanbieders.

Realisatie van meer onderzoek en naar doelmatigheid en kosteneffectiviteit, in relatie tot patiënttevredenheid.

Bijdragen aan beter imago beroep verpleegkundige en verpleegkundig specialist.

Rol van afgestudeerden Na het volgen van deze leergang:

Nemen de deelnemers het voortouw in de lokale en landelijke strategische agenda voor het bieden van doelmatige en effectieve patiëntenzorg.

Ondersteunen zij proactief hun instelling in het organiseren van doelmatige patiëntenzorg.

Promoten zij het vak van verpleegkundige en verpleegkundig specialist. Opzet

Er is plaats voor maximaal 18 deelnemers.

De leergang heeft een doorlooptijd van 12 maanden.

De leergang bestaat uit 6 bijeenkomsten van één dag, éen diner pensant, 6 coachings bijeenkomsten en 2 werkbezoeken.

Leergang wordt afgesloten met een feestelijke diploma-uitreiking.

Profiel deelnemers

Verpleegkundig specialisten AGZ en GGZ en leiders in spé

Lid van V&VN VS

Excellente verpleegkundige of klinisch expert c.q. behandelverantwoordelijke

Innovators of onderzoekers die verbinder zijn bij wetenschap en praktijk

High potentials die excelleren in besturen, onderhandelen, presenteren en schrijven

Bereidheid tot leren en uitbouwen van kwaliteiten

Bereidheid tot uitdragen van de boodschap

Lef, creativiteit en zelfvertrouwen


Belang zien van leiderschap en met plezier leider willen zijn

Buiten gebaande paden gaan

Ondernemend

Selectieprocedure

V&VN VS publiceert in relevante media de lancering van het leertraject voor de verpleegkundig specialist.

Alle verpleegkundig specialisten zijn welkom om zich aan te melden, mits zij lid zijn van V&VN VS en voldoen aan de te ontwikkelen criteria.

Voor de start van het leertraject wordt een informatiebijeenkomst georganiseerd.

Geïnteresseerden schrijven een motivatiebrief hun cv.

Zij worden uitgenodigd voor een gesprek waarbij de selectiecommissie bestaat uit projectleider, opleider/procesbegeleider en verpleegkundig specialisten die geen lid zijn van het bestuur.

De selectiecommissie maakt een keuze uit de deelnemers aan de hand van brief, gesprek en te formuleren selectiecriteria.

Gestreefd wordt naar een goede verhouding van AGZ en GGZ, mannen en vrouwen, leeftijd en verspreiding over Nederland, intra- trans- en extramuraal

Organisatie Opdrachtgever Bestuur V&VN Verpleegkundig Specialisten Contactpersoon: Jeanet ven Essen Bureau V&VN: Jaap Kappert, beleidsmedewerker Begeleidingscommissie Het bestuur van V&VN VS laat zich bij de opzet en uitvoering van het programma terzijde staan door een begeleidingscommissie, bestaand uit voortrekkers uit de wereld van verpleegkundig specialisten. De begeleidingscommissie wordt gevormd door: Erna Vrijland, verpleegkundig specialist AGZ, Allerzorg Odile Frauenfelder, verpleegkundig specialist neonatologie Erasmus MC Hilgen Smit-Boersma verpleegkundig specialist GGZ, De Praktijk IJmond, voorzitter Jeanet van Essen, praktijkopleider verpleegkundig specialisten, Tactus Verslavingszorg Jaap Kappert, verpleegkundig specialist, adviseur vereniging, V&VN Programmamanager Johan Lambregts, Bureau Lambregts Procesbegeleider Lies Zuidema Secretariaat Cuno van Merwijk, [email protected]


Belangrijke data Informatiebijeenkomst 18 oktober Selectiegesprekken Dinsdag 20 november 1300-1700 uur Woensdag 21 november 1200-1600 uur Maandag 26 november 1300-1700 uur Donderdag 29 november 1300-1700 uur Dinsdag 4 december 1300-1700 uur Uitsluitsel toelating 7 december Data Leergang 30 januari 2019 12 maart 2019 16 april 2019 23 mei 2019 12 september 2019 9 oktober 2019 14 november 2019

Overige zaken

Accreditatie en diploma Voor de leergang wordt accreditatie aangevraagd bij Kwaliteitsregister verpleegkundig specialist. Deelnemers ontvangen een certificaat na afronding uit handen van een vooraanstaand functionaris in de zorg bv de Minister van VWS.

Kosten Kosten voor deelname zijn € 3.950,- te betalen door de werkgever van de verpleegkundig specialist. Niet ingegrepen zijn kosten voor aan te schaffen boeken en literatuur.

Contract Tussen deelnemers, werkgevers en V&VN VS wordt voor deelname een samenwerkingscontract gesloten inzake aanwezigheid en onderlinge samenwerking.

Literatuurlijst Er wordt een lijst met aanbevolen en verplichte literatuur gemaakt.


Mieke Bil

OLVG Roy Le Doux

Emergis Jeanette Germs

UMCG Anja Guldemond Haaglanden MC

Margriet de Kock ArboUnie

Pascale Rollé

GGZ Eindhoven Elfi Rookhuizen

Arkin Marijke Roseboom

Ro-Ad Alisha Schenk

Thuiszorg Groot Gelre

Evelien van der Sman

Thuiszorg Groot Gelre

Marijke Steijn

Antoniusziekenhuis Gerda van der Vecht

OLVG Geeske van der

Weerd Lentis

Suzanne Willems Alrijne Ziekenhuis

Sandra de Wit V&VN VS


Hanneke Voorneveld Maasstadziekenhuis

Deelnemers Leergang strategie en positionering


3. Inhoud De leergang bestaat uit 6 modules van één dag, een diner pensant, 6 coachingsbijeenkomsten en 2 werkbezoeken respectievelijk aan een collega en aan ministerie van VWS/Tweede Kamer. Rode draad van het programma is het ontwikkelen en uitvoeren van een plan met als onderdelen het ontwikkelen van een strategie, visie, missie, financiering, positionering, communicatie en samenwerking voor de eigen werkpraktijk of voor een netwerk. De zeven modules worden voorbereid met opdrachten.

Action learning "Er is geen leren zonder actie en geen actie zonder te leren." Met die woorden introduceerde de Britsonderwijsvernieuwer Reginald Revans3 de theorie van actieleren in het midden van de twintigste eeuw. De basis van de Leergang strategie en positionering verpleegkundig specialisten wordt gevormd door action learning. Action Learning is een vorm van leren, waarin een groep deelnemers, door bespreking van urgente en belangrijke vraagstukken, van en met elkaar leert. Het ondernemen van acties, onbekende problemen aanpakken, nieuwe paden zoeken, risico’s nemen en experimenten aangaan zijn inherent aan Action Learning. Basiscomponenten van succesvol action learning zijn:4 • Vraagstukken of problemen die strategisch en zeer relevant zijn voor alle groepsleden. • Oplossen van complexe vraagstukken en problemen door middel van actie, implementatie en

reflectie op de resultaten. Continue focus op de uitkomsten en verbetering van proces. • Ontwikkelen van creatieve, flexibele en succesvolle strategieën. • Een groep mensen die regelmatig samenkomt om elkaar te helpen leren van hun ervaringen.

De groep is divers samengesteld en brengt nieuwe praktijkgericht en pragmatisch visies op het probleem.

• Empowerment van de groep om oplossingen te zoeken en actie te ondernemen. • Een proces dat de nadruk legt op inzichtelijke vragen, kritisch denken en wederzijds respect. • Reflecterend luisteren. • Een focus op leren, individueel en als groep. • Coaches die focussen op de uitkomst en het proces. • Combinatie van leren door het te doen.

Verwerven van relevante kennis en feiten en die combineren met emoties onbewuste reflecteren en groepssteun. Transfervermogen van eigen ervaringen, ervaringen gebruiken voor nieuwe situaties.

Bij action learning moet je zelf aan de slag en lerende werken. Kernvragen van action learning zijn gericht op : • Wat is nodig om te doen en wat is het probleem? • Wie is probleemeigenaar en hoe ervaart de groep het probleem? • Waarvoor neem ik verantwoordelijkheid? • Welk resultaat wil ik bereiken? Voor wie doe ik het? • Wie heb ik nodig? Welke stappen zet ik? • Wat werkt tegen? Hoe ga ik daarmee om? • Hoe leer ik en hoe leert het team?5

3 Revans, 1982 4 Applying action learning to corporate projects in executive education programs Thomas E. Conine Jr. Carlo B. Peratoner 5 https://actionlearningacademy.nl/organisatie/artikelen/wat-is-action-learning/


Module 1 Persoonlijk en verpleegkundig leiderschap 30 januari 2019 Locatie: Maliebaan 45 te Utrecht Gasten en sprekers: Jeanet van Essen, bestuurslid V&VN VS Odile Frauenfelder, verpleegkundig specialist Erasmus MC Dr. Pieterbas Lalleman, docent Hogeschool Utrecht en toezichthouder in de zorg Drs. Johan Lambregts, programmamanager Marjan Wiegman, procebegeleider Programma 09.30 Kick off: Jeanet van Essen, bestuurslid V&VN VS Mijn leiderschap, Odile Frauenfelder, verpleegkundig specialist Erasmus MC 10.15 Dr. Pieterbas Lalleman interactief college 11.45 Fotomoment 12.00 Start presentaties en training o.l.v. Marjan Wiegman 13.00 Lunch 13.45 Vervolg training en presentaties 17.00 Sluiting Inhoud Deze module heeft tot doel kennismaking, het leren kennen van eigen en andermans leiderschapskwaliteiten en start maken met het vormen van een groep. Deelnemers krijgen door deze module zicht op: wie ben ik, wat is mijn profiel, wat zijn mijn drijfveren, wat wil ik en hoe bereik ik dat? Methode: presentatie van 360 graden feedback met collega’s en managers. Starten met het maken van een portfolio en individuele leerdoelen. Verdieping in verpleegkundig leiderschap: wat is het? Wat is effectief welke strategieën horen erbij in welke situatie? Opdrachten ter voorbereiding voor Module 1 1. Maak een 360 graden feedback.

Vraag daarvoor aan een directe collega, leidinggevende en iemand uit je persoonlijke sfeer om schriftelijk weer te geven: Waar moet ik mee ophouden? Waar moet ik mee starten? Waar moet ik mee doorgaan? Breng deze teksten bij elkaar en completeer het met je eigen analyse tot een digitaal document. Neem het mee.

2. Lees boek Verpleegkundig Leiderschap / Hester Vermeulen e.a. BSL 2017.

Wat leer je over strategie en verpleegkundig leiderschap?


3. Bereid een presentatie voor van 8 minuten waarin je aangeeft wie je bent, wat je wil

leren in de leergang, wat uit je 360 graden feed back kwam en wat je wil bereiken over 5 jaar. Gebruik geen PowerPoint of film.

4. Bedenk een vraag of discussiepunt over het onderwerp verpleegkundig leiderschap voor

Pieterbas Lalleman. 5. Oriënteer je op het onderzoek van prof dr. Greta Cummings via het web.

Wat leer je ervan? 6. Is er al onderzoek naar het leiderschap van verpleegkundig specialisten? En zo ja wat

leren we ervan voor positionering en strategie?


Module 2 Beroepsidentiteit en positie van de verpleegkundig specialist

12 maart 2019

Locatie Maliebaan45

Gasten en sprekers: Irma de Hoop, verpleegkundig specialist GGZ en voorzitter V&VN VS Erna Vrijland, verpleegkundig specialist, Allerzorg Tim van Nesselrooij, Verpleegkundig Specialist GGZ Consultatieve Psychiatrie UMCU Lies Zuidema, procesbegeleider Programma 0930 Irma de Hoop, onderwijsleergesprek Stand van zaken Verpleegkundig specialisten in Nederland 1130 Erna Vrijland pitch over VS in de huisartsenzorg 1200 Tim van Nesselrooij pitch over de VS in consultatieve Psychiatrie 1330-1700 uur Lies Zuidema trainer en procesbegeleider

Doel: 1. Visie vormen op beroepsidentiteit van de verpleegkundig specialist in relatie tot

goede patiëntenzorg en deze beargumenteerd kunnen verwoorden. 2. Leren over eigen kaders heen kijken. Leren van verschillen en overeenkomsten in het

beroep. 3. Is het beroep van verpleegkundig specialist louter taakherschikking, integraal

behandelaarschap, de top van het verpleegkundige beroepenhuis of omvat het beroep meer?

4. Zicht krijgen op lokale en landelijke krachtenveld. Wat is de stand van zaken en waar willen de verschillende actoren als RVB, artsen, brancheorganisaties en verzekeraars naar toe?

5. Wat zijn de verwachtingen van patiëntenorganisaties van de verpleegkundig specialist?

Focus 1 Ontdekken wat gemeenschappelijk is in het beroep. Wat voegt de VS toe aan de patiëntenzorg? Wat betekent het masterniveau met de verpleegkundige achtergrond? Zijn we de sterke schakel tussen zorg en andere disciplines, met name artsen. Wat mag nu wettelijk? Verbinder van cure en care. Overbruggen van lijnen en de patiënt volgen ongeacht waar deze zich bevindt. Wat zijn actuele praktijken in GGZ en AGZ? Wat zijn de werkzame elementen die bijdragen aan positionering? Welke verschillen zien we tussen AGZ en GGZ, ziekenhuizen, huisartsenzorg en verpleeghuis? Waar willen de verpleegkundig specialisten naar toe met het beroep VS? Wat is hun visie? Focus 2 Wat is de stand van zaken en waar willen de verschillende actoren als VWS, V&VN VS, opleidingen, zorgverzekeraars, NFU, NVZ, Actiz, VGN en politici naar toe? Is er sprake van domeinverschuiving en of domeinstrijd? Wat is onze lobby en wat is de lobby van andere partijen? Wat is het politieke spel?


Welke belangen spelen hierbij? Hoe krijgen we invloed? Eigen organisatie: Wat is de stand van zaken en waar willen de verschillende actoren als RVB, artsen, verpleegkundig specialisten naar toe? Hoe is de VS daadwerkelijk gepositioneerd in de instelling? Opdrachten:

1. Bereid een pitch voor van 2 minuten. met je visie op het beroep van Verpleegkundig specialist en hoe en waar jij invloed wil nemen

2. Bestudeer als groep wat de stand van zaken is inzake visie op verpleegkundig

specialist in de patiëntenzorg bij de verschillende actoren als VWS, V&VN VS,

opleidingen, ZN, zorgverzekeraars, NFU, NVZ, Actiz en GGZ Nederland. Verdeel deze

actoren onderling. Onderzoek de visies door direct contact, literatuur en

beleidsdocumenten en maak daar als groep een gezamenlijk rapport van voor V&VN

VS.

3. Bereid ook een pitch van 30 seconden voor waarin je je voorstelt aan de directeur,

RVB, arts of zorgverzekeraar terwijl je in de lift staat; Wat ga je zeggen?

4. Maak een afspraak met een patiëntenvereniging, patiëntenraad, landelijk, regionaal

of lokaal, voor een presentatie over beroep verpleegkundig specialist. Laat via

social media horen hoe dat ging.

5. Beschrijf individueel wat de patiëntenorganisatie, die je bezoekt, verwacht van

verpleegkundig specialisten en voeg dat samen tot een rapportje voor V&VN VS.

6. Lees het nieuwe beroepsprofiel verpleegkundig specialist. Verspreid dat in je eigen

instelling bij management, Raad van Bestuur en collega’s. Bied een gesprek aan.

7. Lees samenvatting proefschrift dr Ada Termaten-Speksnijder: Op zoek naar Florence:

een nieuw licht op de professionele verantwoordelijkheid van verpleegkundig

specialisten via www.proefschriftenverpleegkunde.nl

8. Is er in jouw instelling een beleid voor de inzet van het beroep verpleegkundig

specialist? Waarom wel/niet? Ga hierover in gesprek met de leidinggevende, RvB.

9. Is er een functiebeschrijving? Wat vindt jij van deze functiebeschrijving? Hoe wordt

de VS hierin gepositioneerd (denk bijvoorbeeld aan het voorkomen van

'hiërarchische verhouding', 'eindverantwoordelijkheid', 'onder verantwoordelijkheid

van', 'supervisie')

10. Kan je een vertaling maken van het beroepsprofiel (denk aan de regievoerend

behandelaar en de overige punten genoemd in de T-shaped beroepsbeoefenaar)

naar de functiebeschrijving.

Hoe zou je je functiebeschrijving aanpassen op grond van het beroepsprofiel?

Bij wie kun je invloed uitoefenen om dit te veranderen?

11. In hoeverre kan jij binnen de instelling het beroep in de volle breedte uitoefenen?

Denk voor een beschrijving van die 'volle breedte' aan datgene wat genoemd wordt

op pagina 11 en 12 van het beroepsprofiel, onder T-shaped beroepsbeoefenaar;

Denk praktisch aan de mogelijkheid om DBC's te openen of een andere

registratievorm in jouw sector, voldoende tijd voor wetenschappelijk onderzoek en

kwaliteit van zorg verbeteren.

12. Is er een vakgroep VS of zijn verpleegkundig specialisten onderdeel van de VAR? Is

hier verschil in? Waarom is dat en wat verstevigt de positie van de verpleegkundig

specialist?

http://www.proefschriftenverpleegkunde.nl/


13. Maak start met je portfolio “mijn leiderschap” met als onderdelen:

Beschrijf je actuele netwerk per februari 2019, lokaal, regionaal en landelijk.

Beschrijving van je leerdoelen voor de leergang.

Maak een start met het project dat je wil uitvoeren in de leergang,

Formuleer de coachingsvraag voor je coach


Module 3 Strategie en lobby 16 april 2019 Locatie Maliebaan 45 Sprekers en gasten

Drs. Tom Oostrom, directeur Nierstichting, verpleegkundige n.p.

Drs. Francis Bolle, senior beleidsmedewerker en lobbyist V&VN

Dr Anne Marie Weggelaar, Assistant Professor Erasmus School of Health Policy & Management Health Services Management & Organisation (HSMO) Erasmus Universiteit

Lies Zuidema, trainer en procesbegeleider

Programma 0930-1100 uur Tom Oostrom, strategie 1100-1200 uur Werk vanuit de groepjes: terugblik opdrachten en vier pitches 1200-1245 uur Lunch

1245 1400 uur Francis Bolle, lobbyen 1400-1500 uur

In groepjes leerdoel, coachingsvraag en projectplan bespreken Of in tweetallen en dan even buiten lopen

1500-1630 Annemarie Weggelaar, zorgrebellen 1630-1700 uur Reflectie op de dag

Doel:

Leren strategisch denken en handelen om de zorg voor een categorie patiënten te verbeteren en daaraan gekoppeld de verpleegkundig specialist op meso en macro niveau sterker te positioneren.

Leren ontwikkelen van een missie, visie en strategie voor de zorg aan een categorie patiënten en de positionering van de VS op meso en macroniveau.

Zicht krijgen hoe je meer invloed kan verwerven als VS in je instelling.

Inzicht verwerven of krachtenbundeling tussen verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten helpt voor de positionering op meso- en macroniveau of niet?

Leren lobbyen op meso en macroniveau om visie, missie en doel te bereiken. The do’s en don’ts van lobbyen

Wat zijn de verschillende lobby instrumenten?

Leren lobbyen in je instelling en bij de politiek. Hoe, wanneer, wat en hoe? Tom Oostrom neemt de Nierstichting als voorbeeld, waarin hij o.a. aan de hand van het project Draagbare kunstnier de ontwikkeling schetst van een fondsenwervende organisatie richting een maatschappelijke organisatie/onderneming met een duidelijke visie en missie. Francis Bolle laat zien hoe V&VN lobbyt bij de Tweede Kamer en het Ministerie van VWS Opdrachten

Verdiep je in de missie, visie en strategie van jouw organisatie.


Schrijf een missie, visie en strategie voor de zorg aan jouw categorie patiënten / jouw projectplan. Besteed daarbij aandacht aan het betrekken van de raad van bestuur maar ook aan patiënten, artsen, gespecialiseerd verpleegkundigen en collega’s. Hoe krijg je relevante actoren en personen mee en in beweging? Hoe positioneren we daarin de verpleegkundig specialist? Of maak een strategie voor een netwerk van V&VN VS met visie, missie en kernwaarde en realisatieplan voor een netwerk. De strategie dient houvast te verschaffen aan V&VN VS. Hoe krijg je relevante personen mee en in beweging? Ga ook na hoe jouw visie aansluit / niet aansluit bij de visie van V&VN VS meerjaren strategisch beleidsplan 2017-2022.

Ga lobbyen voor je projectplan en kijk waar je tegen aanloopt. Wat ging mis? Hoe had ik het anders aan kunnen pakken?

Bedenk samen als groep drie vragen voor Francis Bolle en drie vragen voor Tom

Oostrom. Stuur deze voor 1 april naar Cuno.

Lees: Zorgrebellen en het doen van kwaliteit Op zoek naar goede leefsystemen.

Roland Bal, Anne Marie Weggelaar & Iris Wallenburg. Rotterdam:

Erasmusuniversiteit 2018

Lees https://www.rolandberger.com/en/Publications/Making-it-new.html

Lees: Het grote lobbyboek; de ongeschreven regels van het spel Erik van Venetië

https://www.rolandberger.com/en/Publications/Making-it-new.html


Module 4 Diner pensant

Datum: donderdag 23 mei 2019 Locatie: Senaatszaal Academiegebouw Utrecht, Domplein 29 Tijd: 17.30-21.30 uur Gasten en sprekers Irma de Hoop, voorzitter V&VN VS prof dr. M.J. Schuurmans, Chief Nursing Officer, Hoogleraar verplegingswetenschap UMCU Coaches, begeleidingscommissie, Netwerk V&VN VS Raden van Bestuur van deelnemers Aantal deelnemers: 60 Programma 1730-1800 uur ontvangst 1800-1815 uur welkom en introductie Irma de Hoop 1815-1845 uur voostelrondje aan tafel 1845-1915 uur lezing Marieke Schuurmans 1915-2015 tafelwisseling / discussie aan tafel 2015-2100 discussie en gesprek met Marieke Schuurmans 2115 afsluiting Onderwerp: Waarde, nut en noodzaak van wetenschappelijk onderzoek naar zorgverlening van verpleegkundig specialisten Doel: • Leren wat het belang is van wetenschappelijk onderzoek naar de resultaten van zorg

verleend door verpleegkundig specialisten. Wat zijn de mogelijke risico’s voor een vakgebied zonder wetenschappelijke input?

• Netwerk versterken • Positioneren van de afdeling V&VN VS • Lobbyen en draagvlak voor nieuwe groep leergang VS creëren bij werkgevers Opdrachten: • Zoek een internationaal wetenschappelijk artikel naar de resultaten van zorg door

verpleegkundig specialisten. Deel het met je groep. Reflecteer hoe je zelf als VS wetenschappelijk onderzoek gebruikt voor je werk.

• Naar welk onderwerp zou je meer wetenschappelijk onderzoek willen doen in je instelling? Onderzoek de haalbaarheid hiervan met je manager.

• Bedenk als groep vijf vragen voor prof dr. Marieke Schuurmans. • Lees: Onderzoek Stichting Ondersteuning Wetenschap Verpleegkundig Specialisten (Stichting

OWVS) in samenwerking met V&VN Verpleegkundig Specialisten • Lees rapport: Lovink M., van Vught A., Van den Brink G., Laurant M. (2017). Eindrapport

Taakherschikking in de ouderenzorg: kansen, belemmeringen en effecten. Nijmegen: Radboudumc


• Ga tijdens het diner in gesprek met twee personen die je niet kent over de verpleegkundig specialist.


Module 5 Financiering en bekostiging

Datum: 12 september 2019 Locatie: Maliebaan 45 Utrecht Gasten en sprekers: Dr. Marian Kaljouw, voorzitter Nederlandse Zorgautoriteit Marga Bijma, verpleegkundig specialist GGz en bestuurder GGz praktijk Karin Timm, verpleegkundig specialist Allerzorg Drs. Annette Zandvliet, Communicatie- en Implementatie strateeg, ZonMw Lies Zuidema, trainer en procesbegeleider Jaap Kappert, beleidsmedewerker V&VN VS Johan Lambregts, programmamanager Programnma 0903-1200 uur bekostiging van de verpleegkundig specialist Dr. Marian Kaljouw, voorzitter Nederlandse Zorgautoriteit Eigen leiderschap, haar carrière, algemeen kader financiering zorg en rol NZA Marga Bijma, verpleegkundig specialist GGz en bestuurder GGz praktijk Over bekostiging GGZ Vs en samenwerking met NZa Karin Timm, verpleegkundig specialist Allerzorg Ziekenhuis op wielen en samenwerking met NZa 1200-1245 lunch 1245-1445 communicatie en social media Annette Zandvliet en Jaap Kappert 1500-1600 uur Workshop positieve gezondheid Hoe sluiten we als VS aan bij positieve gezondheid? Geeske van der Weerd 1600 uur Training en groepsproces Lies Zuidema Doel

Zicht krijgen op de bekostiging van de verpleegkundig specialist zowel landelijk als in de eigen organisatie, binnen de huisartsenzorg, ziekenhuizen, VVT en gehandicaptenzorg.

Zicht krijgen op uitdagingen en hiaten qua bekostiging voor de zorg door verpleegkundig specialisten.

Inzicht in rol NZa en haar positie is in het krachtenveld van de gezondheidszorg.

Zicht krijgen wat de NZa en zorgverzekeraar voor de verpleegkundig specialist en vice versa

kan betekenen aan de hand van monitor “taakherschikking”.

Hoe bereiken we meer taakherschikking?

Leren welke strategie je kan inzetten naar de zorgverzekeraar en NZa

Bespreking tussenstand van portfolio en strategisch plan.

Starten met onderwerp communicatie en social media.


Opdrachten

Verdiep je in de rollen van zorgaanbieders, zorgverzekeraars en NZa in het zorgstelsel.

Lees Monitor taakherschikking van de NZA

Bedenk een plan in groepjes “hoe krijgen we taakherschikking echt voor elkaar”.

Bedenk per groepje twee vragen voor Marian Kaljouw en stuur die een week van te voeren als groep naar Cuno.

Lees: “de stand van de zorgmarkten”

Lees strategische agenda NZa

Lees rapport “naar nieuwe zorg en zorgberoepen” van het Zorginstituut

Beschrijf in groepjes van 4 de bekostiging voor je eigen zorg in bv de huisartsenzorg, GGZ, ziekenhuizen, VVT en gehandicaptenzorg. Voeg dat samen als groep en kijk naar overeenkomsten en verschillen

Maak kennis en ga in gesprek met de zorgverzekeraar in jouw regio. Formuleer daarvoor je vragen.

Opdrachten communicatie en social media: Wat voor ervaring heb je met social media? Waar ben je al actief? Wil je twee vragen met betrekking tot social media formuleren? Wat wil je graag weten? Stuur deze vragen voor 1 september aan Cuno.

Ter voorbereiding van module 7 hebben we ook een aantal vragen die we aan je willen voorleggen. Om een goed programma “op maat“ te maken hebben we een aantal vragen. Wil je echt je doelen als VS realiseren, dan zal je naast het strategisch niveau (bestuursniveau) ook moeten communiceren op zowel operationeel (werkvloer) als tactisch niveau (midden management).

Wat is jouw bagage qua strategische communicatie?

Wat is je algemene achtergrond, opleiding, kennis en interesse in strategische communicatie?

Wat vind je van het onderwerp strategische communicatie?

Wat weet je –pas je toe- van strategische communicatie?

Wat is jouw behoefte?

Waar zit je wel/niet op te wachten?

Wil je deze beantwoorden en je reactie aan Cuno sturen voor 1 september?


Module 6 Samenwerken

Datum: 9 oktober 2019 Locatie: Maliebaan 45 Tijd 0930-1700 uur

Sprekers en gasten: Drs. Stephan Valk, voorzitter Raad van Bestuur Parnassiagroep Drs Martin van Rijn, voorzitter Raad van Bestuur Hagaziekenhuis Martha Vallinga, verpleegkundig specialist Zuidoostzorg, pitch over samenwerking ouderenzorg Lies Zuidema, trainer en supervisor Heleen Post, manager zorg NPCF Hilgen Smit, lid begeleidingscommissie Programma 0930-1200 uur Samenwerken met bestuur en brancheorganisaties Drs. Stephan Valk, voorzitter Raad van Bestuur Parnassiagroep, lid bestuur GGZ Nederland Dynamiek van koepelorganisaties en verpleegkundig specialisten Hoe werkt beïnvloeding? Hoe werkt het spel en hoe zijn we dienstbaar aan elkaar? Wat mogen we onderling verwachten als VS en bestuurders? Drs Martin van Rijn, voorzitter Raad van Bestuur Hagaziekenhuis Samenwerken met bestuurders. Wat kan een bestuurder betekenen bij de dynamiek tussen maatschappen en verpleegkundig specialisten Martha Vallinga, verpleegkundig specialist, pitch over samenwerking ouderenzorg Over samenwerking met specialisten ouderengeneeskunde, haar carrière en ervaring 1200-1245 uur lunch 1245-1515 training en groepsinteractie 1530-1700 uur Samenwerken met patiëntenorganisaties Heleen Post, manager zorg NPCF Doel:

Samenwerking in hiërarchische organisaties en landelijke gremia tussen verpleegkundig specialisten en andere professionals verbeteren.

Leren met lobby en onderhandelen een optimale samenwerking te bereiken om je strategie te realiseren zowel landelijk als in de eigen organisatie.

Leren ongewenste competitie met artsen, psychologen, verpleegkundigen physician assistants te voorkomen of op te lossen.

Zicht krijgen op visie van patiëntenorganisaties, hoe je cliënten aan je kant krijgt en hoe je aansluit bij visie van NPCF

Opdrachten

Loop 1 dag mee met een lid van de Raad van Bestuur en maak daar een kort verslag van in je portfolio.

Interview in groepjes sleutelfiguren bij V&VN, Federatie Med specialisten, KNMG, NVZ, LHV, Verenso en ZN etc. over de inzet van verpleegkundig specialisten. Maak vooraf (12 september) een verdeling welk groepje welke organisatie gaat interviewen en stel per


groepje je vragen op. Maak met je groepje, korte, samenvatting van het interview en stuur dit naar Cuno voor 30 september.

Namen van sleutelfiguren komen via Jaap Kappert.

Lees relevante informatie over samenwerken, lobby en onderhandelingsstrategieën.


Module 7 Zichtbaarheid en communicatie

Datum: 14 november 2019 Locatie: Maliebaan 45 Utrecht Sprekers en gasten Drs. Annette Zandvliet, Communicatie- en Implementatie strateeg, ZonMw Jaap Kappert, verpleegkundig specialist, beleidsmedewerker V&VN Lies Zuidema, trainer en procesbegeleider

Doel: Hoe brengen we met communicatie de verpleegkundig specialist in beeld, zowel in de instelling als landelijk? Wat voor communicatie ga je gebruiken om je strategisch te communiceren? Maken van een VLOG, BLOG, gebruik van social media, maar ook schrijven artikel en houden van presentaties. Inzetten van aanwezige netwerken van V&VN VS. Kijk waar je aansluit en bijdraagt aan communicatie van V&VN VS. Doel: afsluiting: Wat hebben we bereikt samen en individueel? Evaluatie van portfolio en coaching Hoe gaan we verder in onze organisatie en verankeren we ons als groep binnen V&VN VS

0930-1200 uur communicatietraining Drs. Annette Zandvliet, Communicatie- en Implementatie strateeg, ZonMw Theorie van strategische communicatie, een praktisch stappenplan. Tussendoor is er interactie, op datgene wat is aangeleverd over strategische communicatie-vragen zoals gevraagd bij module 5. Het theoretische strategische stappenplan is essentieel voor iedere vorm van communicatie uiting (vlog, blog, artikel, presentatie etc.). De volgende stappen worden genomen:

Wat is de situatie waarin ik communiceer?

Wat is mijn boodschap?

Hoe werk ik mijn communicatie verder uit?

Hoe communiceer ik mijn communicatie? 12.00-1245 uur Lunch 1245-1500 uur Communicatietraining vervolg Annette Zandvliet Presenteren Presentaties in tweetallen van 5 á 7 minuten. 1500-1700 uur Afsluiting en borging Lies Zuidema en Jaap Kappert Opdrachten

Schrijf een blog en stuur deze voor 1 oktober naar Cuno.

Opdracht: bereid in een tweetal een presentatie voor van 5 á 7 minuten . Dit kan voor fictieve doelgroep zijn of voor de eigen collega’s - omtrent een onderwerp wat ‘speelt’ in het werkveld.


Project In de leergang gaan de deelnemers aan de slag met het ontwikkelen en uitvoeren van een project. Het project betreft een daadwerkelijke innovatie voor een patiëntengroep. Bijvoorbeeld het opzetten van een behandelunit, een nieuw spreekuur, een nieuwe vorm van thuiszorg, betere ketenzorg in de GGZ etc. Het betreft een innovatie in je directe werk. Het project omvat minimaal de fasen en onderdelen: - Start en definitiefase met doelstelling - Ontwerpfase met strategie, visie, missie en financiering van het project - Realisatiefase met communicatie en samenwerking - Nazorgfase Mocht het niet mogelijk zijn om een innovatie in de direct zorg uit te voeren dan kan ook de keuze vallen op een project voor V&VN VS of een netwerk van V&VN VS. In dat geval kan je met Jaap Kappert overleggen over de keuze van je project. Stuurt voor 1 juli A4-tje aan Cuno korte samenvatting van het project dat je gaat uitvoeren.

Werkbezoek en shadowing Deelnemers brengen een werkbezoek aan elkaar tijdens de leergang. Doel: leren van en op de werkplek. Datum: periode juli-augustus 2019 Voor het werkbezoek vragen wij verpleegkundig specialisten één dag of dagdeel een collega VS uit de leergang te shadowen in zijn of haar organisatie. Tijdens het shadowen stel je vragen over wat je ziet gebeuren en maak je korte aantekeningen over wat je opvalt, wat je mooi vind of wat je verbaast. Centrale vragen voor het shadowen zijn o.a., • Wat zie ik mijn collega doen in het dagelijks werk? • Hoe verschilt haar/ zijn aanpak van mijn eigen werkzaamheden? • Is deze VS zichtbaar, en zo ja voor wie? • Heeft deze VS invloed, en zo ja op wie en wat? • Hoe ziet het netwerk er uit, wie zitten er zoal in? • Toont deze VS leiderschap en zo ja hoe? Vervolgens bespreek je met elkaar de opbrengsten. Als je je wil verdiepen in shadowing: waar je op kunt letten, wat je beter kan laten, etc. kan je kijken naar de inzichten uit de artikelen uit proefschrift Lalleman et al. (2017). Suggestie: vorm een koppel van verpleegkundig specialisten juist uit andere werkvelden. Geef voor 15 juli aan Cuno door wie wanneer wie shadowed

Werkbezoek Ministerie van VWS en Tweede Kamer De deelnemers brengen een bezoek aan de Tweede kamer in combinatie met het ministerie van VWS en gaan in gesprek met ambtenaren en een kamerlid. Doel meer zicht krijgen op politieke spel, tussen brancheorganisaties, VWS en de Tweede kamer. Locatie: Ministerie van VWS en Tweede Kamer der Staten Generaal Datum: 28 oktober 2019 Gasten en sprekers: Tom Hoogeveen, beleidsmedewerker directie MEVA, Ministerie van VWS Maaike Egbers, beleidsmedewerker directie MEVA, Ministerie van VWS


Corinne Ellemeet, Lid Tweede Kamer Groen Links Johan Lambregts, programmamanager Programma 1200-1400 uur Ontvangst VWS te Den Haag, 1500-1700 uur Ontvangst Tweede Kamer Inhoud • Zicht krijgen op werkwijze en organisatie van het Ministerie van VWS. • Zicht krijgen op werkwijze en organisatie van de Tweede Kamer. • Ontdekken van het belang van lobbyen bij het Ministerie van VWS en de Tweede kamer. • Ontdek waar en bij wie en op welke wijze je kunt lobbyen om invloed te hebben voor de

beroepsgroep. • Kennis van politieke krachtenveld, V&VN, politiek, verzekeraars en landelijke politiek. • Rondleiding Tweede Kamer Opdrachten ter voorbereiding • Bestudeer en vraag na: wat je eigen politieke partij voor verpleegkundig specialisten doet. • Verdiep je in de organisatie van het ministerie van VWS. Bij welke directies gaat het over de

verpleegkundig specialisten in het departement? • Bedenk als groep drie gesprekspunten die je wil bespreken met VWS inzake de VS. Check bij

V&VN VS wat hun standpunt hierin is. • Bedenk als groep drie gesprekspunten die je wil bespreken met Tweede kamerlid en check bij V&VN VS wat hun standpunt hierin is.

Coaching Methode Coaching in de Leergang voor de verpleegkundig specialisten betekent dat de coach een coachee helpt doelen te verwezenlijken en zich verder helpt te ontwikkelen. De coach helpt de coachee bij het leren. Niet door te onderwijzen, maar door te inspireren en te ondersteunen. Hierdoor zijn coaches in staat het zelfreflecterende en zelfsturende vermogen van de coachee(s) optimaal te stimuleren. Iedere deelnemer krijgt een coach toegewezen. Coaching blijkt volgens Van Kessel 6 te fungeren als een containerbegrip dat ongedifferentieerd een grote verscheidenheid aan begeleidingsactiviteiten aanduidt. Internationaal gericht literatuuronderzoek maakt duidelijk dat coaching niet naar een specifieke activiteit en ook niet naar een specifieke methodische benadering of werkwijze verwijst. Er lijkt enige overeenstemming te bestaan dat de methodiek van coachingtoepassingen in en voor beroepsfunctioneren, zich kenmerkt door een gerichtheid op van te voren op basis van assessments vastgestelde specifiek beoogde resultaten. Dit is een opvallend verschil met supervisie, waar evenals bij vormen van intensieve ‘developmental coaching’ een open doelstelling gebruikelijk is. Een ander opvallend verschil met supervisie is dat over het algemeen het gebruik van feedback als belangrijker gezien wordt dan het gebruik maken en bevorderen

6 Louis van Kessel Coaching en supervisie werelden van verschil? Tijdschrift voor coaching nr 2 juni, p. 70-73.& (2008) nr 2 juni, p. 70-73


van de eigen reflectie van de coachee. Voorts is kenmerkend voor de methodische werkwijze in coaching dat er instrumenten (bijvoorbeeld: 360-graden feedback; Vaak ook wordt gebruik gemaakt van interviews met collega’s en ‘shadowing on the job’. Ook over het uiteindelijke doel van supervisie bestaat grote overeenstemming: een beter beroepsfunctioneren, in het bijzonder een methodisch hanteren van menselijke interactiesituaties, waarbij een geïntegreerde zelfhantering centraal staat. Dit geldt ook voor de daarvoor noodzakelijke competenties, te weten reflectie- en integratievermogen. Met integratie wordt daarbij verwezen naar een functioneren waarbij sprake is van een samengaan van persoonlijke disposities en vaardigheden en eisen die gesteld mogen worden aan een goede beroepsuitoefening. Om dit blijvend te kunnen realiseren is de ontwikkeling van een vermogen tot eigen zelfstandige reflectie op eigen beroepsfunctioneren noodzakelijk. Bij de coaching in de leergang refereren we graag aan double loop learning van Chris Argyris7. Als we als individu leren uit ervaring, dan leren we meestal door trial en error om de ongewenste resultaten van ons handelen te herkennen en te corrigeren. Chris Argyris noemt dit “Single loop learning”: Of het nu gaat om het zetten van een kop koffie of het vakmanschap in je werk, we hebben een mental map die aangeeft hoe we onze normen en waarden, plannen en intenties moeten toepassen om onze doelen te bereiken en deze mental map staat doorgaans niet ter discussie. Als de uitkomst van ons handelen niet is wat we hadden verwacht, dan veranderen we de volgende keer iets in ons gedrag om het gewenste resultaat te krijgen. Chris Argyris heeft daarnaast de term “double loop learning” gedefinieerd. In Double Loop learning stellen we juist de doelen, onze normen en waarden, plannen of intenties ter discussie. Is dit wel het doel wat we willen bereiken? Is dit plan wel geschikt om het doel te bereiken? We zijn bereid om uit onze comfortzone te stappen om te leren van de werkelijkheid. In een organisatie context kunnen we ook beleid en processen scharen onder de mental map van de organisatie. Als het toepassen hiervan leidt tot fouten, bureaucratie of onnodige vertraging dan heeft een individu uit de organisatie, en dus ook de organisatie de keuze om zijn mental map te evalueren maar ook de mental map van de organisatie te laten evalueren en aan te passen. De probleemsituatie is een kans om te leren. Een sterk hiërarchische organisatie kan hier problemen mee hebben. Als de organisatie geen mislukkingen wil zien zullen managers en medewerkers de fouten ontkennen, verbloemen, elkaar de fout toeschuiven of de fouten zo snel mogelijk verhelpen, maar niet van de fouten leren; de oorzaak wordt gemaskeerd. Daarbij komt dat het direct vragen naar zowel de fout alsook naar de oorzaak in deze context niet sociaal wenselijk is. Liever bedekken we de proces- en budget problemen onder een groen rapportagetapijt. Leren van fouten vraagt openheid in de organisatie; Robert Dewar: “Minds are like parachutes; they function best when they are open”. Het aanpakken van de werkelijke problemen in deze organisatie vraagt een leiderschap dat het vertrouwen geeft om problemen kenbaar te maken en hiervan te leren, zowel individueel als collectief. Het vraagt een leider die uit zijn eigen comfortzone is gestapt om te leren van de werkelijkheid en zijn team de kans te geven om samen te leren evolu(l)eren. Praktisch

7 http://www.veranderproject.nl/2011/single-loop-learning-en-double-loop-learning/


Elke deelnemer wordt gekoppeld aan een coach op basis van individuele leervraag en leerdoelen. Coaching kan door verpleegkundig specialisten maar ook leden raden van bestuur, onderzoekers, artsen of managers. Er zal gebruik worden gemaakt van coaches uit het netwerk van V&VN VS. Er zijn 6 fysieke contactmomenten met de coaches van elk 1,5 uur. Datum: periode april-december 2019 Profiel coaches: • Ervaren rolmodel in bestuur, onderzoek, praktijk of onderwijs. • Heeft levenservaring. • Beschikt over coachingsvaardigheden: - Plezier in het overdragen van kennis en vaardigheden. - Kan kennis en vaardigheden inspirerend overbrengen. - Kan een leerzame verstandshouding opbouwen met de coachee. - Kan luisteren. - Verstaat de kunst om de juiste vragen te stellen. - Kan ondersteunende feedback geven. - Weet eigen intuïtie in te zetten. - Kan inspireren. • Zijn bereid om 6 keer 1,5 uur te investeren. • Locatie van coaching vindt plaats op de voorkeursplek van de coach. • Onkostenvergoeding bedraagt 300 EUR voor 6 keer.


Bijlage 1 De verpleegkundig specialist: generalist en specialist

Kappert, J.D.S., & De Hoop, I.H. (2019). Beroepsprofiel verpleegkundig specialisten. Utrecht: V&VN.

1.1 Inleiding Zorgprofessionals hebben een dynamisch continuüm van bekwaamheden nodig, afgestemd op de

wens van zorgvragers om zo lang mogelijk in hun eigen leefomgeving te kunnen functioneren. Niet

de ziekte of de aandoening, maar het functioneren, de veerkracht en de eigen regie van zorgvragers

staan immers meer en meer centraal in de zorg (Kaljouw & Van Vliet, 2015). Hierop moet ook de VS

voorbereid zijn. Om voorbereid te zijn op haar toekomstige rol, beschrijft dit beroepsprofiel de

verpleegkundig specialist als generalist en als specialist. Hiervoor wordt het model van de T-shaped

beroepsbeoefenaar gebruikt. Daarnaast wordt de verpleegkundig specialist nadrukkelijk als

zelfstandig behandelaar gepositioneerd, in samenwerking met andere behandelaren in het zorgteam,

in de rol van regievoerend behandelaar of medebehandelaar. Voordat wordt ingegaan op de

bekwaamheden van de verpleegkundig specialist, wordt eerst de kern van het vakgebied beschreven.

1.2 De kern van het vakgebied De verpleegkundig specialist is een zelfstandig behandelaar met een zelfstandige bevoegdheid. De

kern van haar vakgebied bestaat uit het bieden van een integrale behandeling8 aan zorgvragers op

basis van klinisch redeneren in complexe zorgsituaties, waarbij zij zorgt voor continuïteit en kwaliteit

van de behandeling, en het ondersteunen van de autonomie, de eigen regie, het zelfmanagement en

het bevorderen van de empowerment van zorgvragers binnen de patient journey. De behandeling

omvat zowel geneeskundige als verpleegkundige interventies. De verpleegkundig specialist werkt

vanuit een holistisch perspectief. Dat betekent dat zij zich richt op de ziekte en op het ziek zijn,

waarbij de mens in zijn context centraal staat. Daarnaast richt zij zich op de gevolgen van ziekte en

op preventie.

Als zelfstandig behandelaar binnen een zorgteam is de verpleegkundig specialist regievoerend

behandelaar of medebehandelaar. Als regievoerend behandelaar is zij, naast het uitvoeren van een

deel van de behandeling, verantwoordelijk voor de regie over het zorgproces aan de zorgvrager. De

regievoerend behandelaar overziet het geheel van de behandeling, coördineert de behandeling en

zet zo nodig andere hulp in. Als medebehandelaar is zij verantwoordelijk voor een specifiek deel van

de behandeling.

De verpleegkundig specialist streeft naar het verbeteren van de professionele standaard, de

kwaliteit van het multidisciplinaire zorgteam en de kwaliteit van zorg, en toont leiderschap, zowel in

8 De behandeling van de verpleegkundig specialist bestaat uit verpleegkundige en geneeskundige interventies. Als over behandeling gesproken wordt, worden zowel de geneeskundige als de verpleegkundige behandeling van de verpleegkundig specialist bedoeld. In bijlage 5 zijn geneeskundige behandeling en verpleegkundige behandeling apart gedefinieerd.


de patiëntenzorg als ten behoeve van het verder professionaliseren van het vakgebied

verpleegkunde.

1.3 De verpleegkundig specialist: zelfstandig behandelaar De verpleegkundig specialist is ingeschreven in één van de twee specialismeregisters op grond van de

mogelijkheden die artikel 14 van de wet BIG hiertoe biedt. Door de inschrijving in een artikel 14-

specialismen blijkt dat zij, als verpleegkundige, een bijzondere deskundigheid heeft. Deze

deskundigheid betreft het leveren van complexe verpleegkundige zorg en/of geneeskundige zorg van

beperktere complexiteit. Zij heeft een zelfstandige bevoegdheid conform artikel 36 van de Wet BIG.

Dit stelt haar in staat om als zelfstandig behandelaar te fungeren. Zij komt het best tot haar recht als

de verpleegkundige behandeling en geneeskundige behandeling met elkaar samenhangen. De

verpleegkundig specialist gaat met een zorgvrager een zelfstandige behandelrelatie aan. Dit gebeurt

op basis van de hulpvraag van de zorgvrager zodat de autonomie en regie van de zorgvrager zo veel

mogelijk worden ondersteund en bevorderd. Hierbij is het ondersteunen van het zelfmanagement en

het bevorderen van de empowerment van de zorgvrager noodzakelijk. De verpleegkundig specialist

volgt hierbij de patient journey. Ethiek ligt aan de grondslag van het handelen en behandelen van een

verpleegkundig specialist. Haar handelen kenmerkt zich door zorgvuldige afwegingen, juist bij morele

dilemma’s.

Belangrijk hierbij is dat verpleegkundig specialisten altijd ten volle verantwoordelijk zijn voor het

werk dat zij doen, of dat nu is als regievoerend behandelaar of als medebehandelaar. Zij werken

onder andere naast en samen met artsen en geneeskundig specialisten, zijn in sommige gevallen

zelfstandig gevestigd, en mogen op grond van de Wet BIG voorbehouden handelingen indiceren,

uitvoeren en delegeren. Dit laatste wil zeggen: opdracht tot uitvoering geven aan daartoe

bevoegden.

1.4 De regievoerend behandelaar De verpleegkundig specialist kan de rol van regievoerend behandelaar vervullen. In het rapport van de

commissie-Meurs (2015) is dit begrip verwoord als volgt: “De beroepsbeoefenaar die verantwoordelijk is voor

de regie van het zorgproces van een individuele zorgvrager” 910.

Dit betekent dat de regievoerend behandelaar het zorgproces coördineert en het eerste

aanspreekpunt is voor de zorgvrager en zijn naasten en/of wettelijk vertegenwoordiger. Als zorg

door één zorgverlener wordt verleend, is deze per definitie ook de regievoerend behandelaar. Bij

multidisciplinaire behandeling heeft de regievoerend behandelaar een wezenlijk aandeel in de

inhoudelijke behandeling.

10 In dit rapport wordt gesproken van de regiebehandelaar. Vanwege de specifieke context van het begrip regiebehandelaar voor de GGZ, is in dit beroepsprofiel gekozen voor ‘regievoerend behandelaar’, tenzij direct wordt verwezen naar de GGZ. In dat geval wordt de term regiebehandelaar gebruikt.


De regievoerend behandelaar stelt samen met de zorgvrager het behandelplan op, stemt de

behandeling van de zorgvrager af met alle betrokken zorgverleners en is verantwoordelijk voor de

samenhang van de gehele behandeling. Dit is gericht op overeenstemming door middel van

gezamenlijke besluitvorming. De regievoerend behandelaar draagt niet de verantwoordelijkheid voor

de door andere zorgverleners uitgevoerde verrichtingen en interventies tijdens het

behandelingstraject. Daarvoor zijn die andere zorgverleners zelf volledig verantwoordelijk. De

regievoerend behandelaar kent de deskundigheid van de medebehandelaren.

Welke zorgverlener in een multidisciplinaire setting optreedt als regievoerend behandelaar hangt af

van het type behandeling en de doelgroep. De verpleegkundig specialist functioneert het best als

regievoerend behandelaar als zij het grootste deel van de behandeling uitvoert, en/of als de nadruk

van de behandeling ligt op de gevolgen van de behandeling en ziekte voor de door de zorgvrager

ervaren gezondheid, het lichamelijk en/of psychisch functioneren, de kwaliteit van leven en de

waardigheid van het leven.

1.5 De verpleegkundig specialist: T-shaped beroepsbeoefenaar Verpleegkundig specialisten zijn T-shaped beroepsbeoefenaren. Dit houdt in dat zij diepgaande

probleemoplossende vaardigheden bezitten binnen hun eigen deskundigheidsgebied en daarnaast in

staat zijn om te interacteren met andere professionals uit andere specialismen (IfM & IBM, 2008). Zie

figuur 1 op pagina 11 voor een grafische weergave van deze T.

Het verticale deel van de T gaat over de specialistische bekwaamheden in het eigen specialisme

algemene gezondheidszorg of geestelijke gezondheidszorg, binnen een aandachtsgebied

(bijvoorbeeld medisch-specialistische zorg of consultatieve psychiatrie) én een expertisegebied

(bijvoorbeeld ouderenzorg of verslavingszorg). Daarnaast bezitten verpleegkundig specialisten

generalistische bekwaamheden om samen te werken met beroepsbeoefenaren uit andere

disciplines; het horizontale deel van de T. Naast specialistische vakkennis hebben T-shaped

beroepsbeoefenaren ook een belangrijke rol bij het bevorderen van een professionele

werkomgeving.


Figuur 1 – De verpleegkundig specialist: een T-shaped beroepsbeoefenaar

1.6 Generieke bekwaamheden De verpleegkundig specialist maakt geïntegreerd gebruik van generieke bekwaamheden met

betrekking tot:

a. diagnosticeren en behandelen op grond van de beoogde zorguitkomsten:

het methodisch en systematisch stellen van een diagnose11 en het indiceren,

organiseren en verlenen van verpleegkundige en geneeskundige behandeling op

basis van klinisch redeneren, waarbij de professionele standaard onderbouwd

wordt gevolgd of waarvan onderbouwd wordt afgeweken op basis van evidence-

based practice;

het begeleiden van zorgvragers gericht op de ziekte en het ziek zijn, waarbij de

mens in zijn context centraal staat. De uitkomsten van de behandeling door de

verpleegkundig specialist hebben betrekking op het handhaven of opnieuw

verwerven van de door de zorgvrager ervaren gezondheid, het lichamelijk en/of

psychisch functioneren, de kwaliteit van leven en de waardigheid van het leven.

De verpleegkundig specialist anticipeert op gezondheidsrisico’s (preventie) en

ondersteunt het zelfmanagement en bevordert de empowerment van de

zorgvrager;

11 In de begrippenlijst (bijlage 5) worden medische diagnose en verpleegkundige diagnose apart gedefinieerd. In de tekst wordt zowel gesproken van diagnose als van medische of verpleegkundige diagnose of diagnostiek. Als gesproken wordt van diagnose worden zowel de medische als verpleegkundige diagnose van de verpleegkundig specialist bedoeld.


b. wetenschappelijk onderzoek uitvoeren en de resultaten ervan toepassen:

het op waarde schatten van de resultaten van wetenschappelijk onderzoek voor de

beroepsuitoefening;

het initiëren, opzetten en uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek gericht op de

beroepspraktijk;

het participeren binnen kennisnetwerken;

c. onderwijzen en opleiden:

het begeleiden, coachen en onderwijzen van collega-zorgverleners;

het opleiden van (regie-)verpleegkundigen in opleiding tot specialist;

het initiëren van en participeren in intercollegiale toetsing;

d. kwaliteit van zorg ontwikkelen:

het initiëren, ontwikkelen en implementeren van kwaliteit van zorg, innovatie en

(evidence-based) professionalisering van de werkomgeving, rekening houdend met

de belangen van de zorgvrager, de belangen van in- en externe

samenwerkingspartners en met kosteneffectiviteit;

het participeren binnen kwaliteitsnetwerken, inclusief het aandragen van

onderwerpen die verbetering behoeven;

e. leiderschap tonen:

het tonen van leiderschap door initiatief te nemen ten behoeve van het verhogen

van de kwaliteit van de zorg (waardevolle zorg) ten dienste van de individuele

zorgvrager (klinisch leiderschap), de organisatie en/of het team, of van de

volksgezondheid en het gezondheidszorgsysteem;

het verder professionaliseren van het beroep van verpleegkundig specialist en het

vakgebied verpleegkunde.

Deze bijlage biedt een kort overzicht van het beroep, de registratie, de functie, de titel en het

onderscheid tussen gespecialiseerd verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten.

In Nederland is de verpleegkundig specialist een relatief nieuwe beroepsgroep12. Verpleegkundig

specialisten zijn oorspronkelijk HBO-opgeleide BIG-geregistreerde verpleegkundigen (Bachelor of

Nursing) die tevens een tweejarige, en in sommige gevallen driejarige, NVAO-geaccrediteerde

masterstudie, de Master Advanced Nursing Practice (MANP) hebben voltooid. Na voltooiing van deze

studie, wordt sinds 1 januari 2014 de graad Master of Science verleend (Voorheen Master Advanced

Nursing Practice). Tijdens de studie werkt de verpleegkundig specialist in opleiding in een specifiek

werkveld in de gezondheidszorg, het eigen specialisme.

12 Tekst is bewerking van Factsheet - De verpleegkundig specialist V&VN VS | Beroepsvereniging van zorgprofessionals - verpleegkundig

specialisten | www.venvnvs.nlFactsheet verpleegkundig specialist


Registratie

Na afronding van de masterstudie wordt de MANP / MSc geregistreerd in het Register Specialismen

Verpleegkunde en het BIG-register, op grond van het specialisme waarin de opleiding is voltooid. Na

registratie mag hij/zij zich verpleegkundig specialist noemen. Een registratie is geldig voor vijf jaar.

Door middel van scholing en werkervaring moet de verpleegkundig specialist aantonen dat hij/zij

blijft beschikken over voldoende actuele kennis. Indien aan de wettelijke eisen wordt voldaan, kan de

verpleegkundig specialist zich na vijf jaar herregistreren.

Er zijn nu vijf verschillende specialismen:

verpleegkundig specialist Preventieve Zorg bij Somatische Aandoeningen

verpleegkundig specialist Acute Zorg bij Somatische Aandoeningen

verpleegkundig specialist Intensieve Zorg bij Somatische Aandoeningen

verpleegkundig specialist Chronische Zorg bij Somatische Aandoeningen

verpleegkundig specialist Geestelijke Gezondheidszorg Dit aantal wordt op termijn mogelijk teruggebracht tot twee: een gericht op de somatische gezondheidszorg AGZ en een op de geestelijke gezondheidszorg GGZ.

In het BIG-register staat of iemand geregistreerd is als verpleegkundig specialist. Verpleegkundig

specialist is al een beroep in de wet BIG. De titel was er sinds 2009, maar het laatste stapje vond

dinsdag 3 oktober 2017 plaats: de Eerste Kamer stemde in met het opnemen in de wet BIG van de

voorbehouden handelingen voor de verpleegkundig specialisten. Na een positief bevonden

experiment van vijf jaar is daarmee de zelfstandige bevoegdheid van de verpleegkundig specialist in

de Wet BIG geregeld. In de wet is nu vastgelegd welke medische handelingen ze mogen verrichten.

Een citaat uit het Eerste Kamer-debat: “Uit het experiment blijkt dat deze definitieve toekenning

voor een aantal handelingen bijdraagt aan het efficiënter inrichten van zorgprocessen en de juiste

inzet van professionals”13. Daarbij gaat het onder andere om: katheterisaties, heelkundige

handelingen, injecties, puncties en het voorschrijven van geneesmiddelen.

Op dit moment zijn er ongeveer 3.500 verpleegkundig specialisten werkzaam en 1.000

verpleegkundig specialisten in opleiding.

Titel

Alleen diegenen met een Master Advanced Nursing Practice of een Master of Science, die tevens zijn

geregistreerd in het BIG-register als verpleegkundig specialist, mogen zich verpleegkundig specialist

noemen. Misbruik van deze beschermde beroepstitel is strafbaar.

Functie

De verpleegkundig specialist heeft ruime ervaring als bachelor verpleegkundige in de directe zorg

voor patiënten. Hij/zij weet wat de mogelijkheden zijn voor de verzorging en behandeling van

lichamelijke en geestelijke klachten en kijkt vanuit een verpleegkundige perspectief. De

13 Het voorstel (EK, A) is op 12 september 2017 aangenomen door de Tweede Kamer. De Eerste Kamer heeft het voorstel op 3 oktober

2017 als hamerstuk afgedaan.


verpleegkundig specialist heeft geleerd om vanuit medisch perspectief naar lichamelijke/geestelijke

klachten te kijken, en is wettelijk bevoegd om een diagnosebehandelcombinatie (DBC) te starten,

bijvoorbeeld met medicijnen. Tijdens de MANP-studie heeft de verpleegkundig specialist ook geleerd

beide perspectieven afwisselend of in combinatie aan nemen, om zo te zorgen voor goede

verpleegkundige en goede medische zorg (zie bijlage 1 voor meer informatie over competenties).

Uiteraard overlegt de verpleegkundig specialist zo nodig met andere disciplines in het behandelteam,

om veilige zorg te garanderen bij complexe problemen.

Onderscheid tussen verpleegkundig specialist en gespecialiseerd verpleegkundige

Een gespecialiseerde verpleegkundige is een verpleegkundige (art 3 wet BIG) die zich, op basis van

een door het College Zorgopleidingen geaccrediteerde vakgerichte vervolgopleiding zoals oncologie,

dialyse, intensive care, spoedeisende hulp, kinderen en obstetrie, richt op het perspectief van de zorg

die noodzakelijk is voor de patiëntengroep die zij of hij verpleegt. De term ‘gespecialiseerd

verpleegkundige’ is geen wettelijke titel, maar wordt wel in de praktijk gebruikt. Een gespecialiseerde

verpleegkundige staat ingeschreven in het BIG-register en heeft een herregistratietermijn van 5 jaar.

Een gespecialiseerde verpleegkundige mag in principe alleen voorbehouden handelingen uitvoeren

in opdracht van een arts. Een aantal gespecialiseerd verpleegkundigen mag sinds 2014 ook medicatie

voorschrijven voor hun patiëntengroep.

Dit zijn:

Diabetesverpleegkundigen (vanaf 1 februari 2014)

Longverpleegkundigen (vanaf 1 februari 2014)

Oncologieverpleegkundigen (vanaf 1 september 2014)

Wat betreft het starten van medisch specialistische zorg, heeft de gespecialiseerd verpleegkundige

geen bevoegdheid om een DBC te starten.


Literatuur Taakherschikking in de gezondheidszorg; advies van de Raad voor de Volksgezondheid aan de minister van VWS, 2002 VBOC rapport; verpleegkundige toekomst in goede banen mei 2006 VBOC rapport Algemeen competentieprofiel en specifieke deelprofielen verpleegkundig specialist 16 januari 2008. Opleiding, registratie en herregistratie verpleegkundig specialisten MEVA/BO-2907485 &MEVA/BO-2907457 Staatscourant nr 1877 6 februari 2009 CanMEDS Royal College of physicians and surgeons of Canada 2009. Voorbehouden handelingen tegen het licht, de regeling van artikel 35-39 WET BIG heroverwogen september 2009 Wet tot wijziging van de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg onder andere in verband met de opneming van de mogelijkheid tot taakherschikking, Staatscourant nr 568 2 december 2011 AMvB verpleegkundig specialist, Staatscourant nr 659 29 dec 2011 Factsheet - De verpleegkundig specialist V&VN VS | Beroepsvereniging van zorgprofessionals - verpleegkundig specialisten | www.venvnvs.nlFactsheet verpleegkundig specialist Lovink M., van Vught A., Van den Brink G., Laurant M. (2017). Eindrapport Taakherschikking in de

ouderenzorg: kansen, belemmeringen en effecten. Nijmegen: Radboudumc

Van der Biezen, M.G.M., van der Burgt, M.R., Laurant, M.G.H. (2017). Naar een optimale teamsamenstelling van huisartsen en verpleegkundig specialisten op de spoedpost. Nijmegen/Eindhoven: Radboudumc IQ Healthcare/KOH. Vught JAH van, Lovink M, Laurant M. Taakherschikking in de revalidatiegeneeskunde. Nijmegen: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen; 2015 Burgt MR van der, Roij J van, Derckx EWCC & Meulepas MA. Eindrapport praktijkvoorbeelden: de verpleegkundig specialist in de eerste lijn. Eindhoven: Stichting KOH; 2015 Voorschrijven van psychofarmaca door verpleegkundig specialist ggz: een exploratief onderzoek E.D. Rookhuizen, B. Stringer, M.S. Huising, E. de Ruijter, B. van Meijel www.tijdschriftvoorpsychiatrie.nl/assets/articles/59-2017-4-artikel-rookhuizen.pdf

Leergang strategie en positionering verpleegkundig specialisten … · 2020-01-25 · Leergang...

Documents

Transcript of Leergang strategie en positionering verpleegkundig specialisten … · 2020-01-25 · Leergang...