Leergang mbo 2017 Docentprofessionalisering, wat betekent ... · Meestal blijft in Nederland de...
92
Leergang mbo 2017 Docentprofessionalisering, wat betekent dit voor het mbo? motivatie Rob Martens
Transcript of Leergang mbo 2017 Docentprofessionalisering, wat betekent ... · Meestal blijft in Nederland de...
Leergang mbo 2017Docentprofessionalisering, wat betekent dit voor het mbo?
motivatie Rob Martens
ICT Van Open Educational Resources in iTunes U, MOOCs en iBooks author tot social
learning, informeel, fluïde leren in kennisnetwerken
Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (2013). Naar een lerende economie. Investeren in het verdienvermogen van Nederland.
• “Moderne ict kan aan deze ontwikkeling veel bijdragen. De ict-revolutie heeft de banken, de luchtvaart en de detailhandel ingrijpend veranderd, maar wordt in het onderwijs vooralsnog maar beperkt ingezet om te standaardiseren taken over te nemen. Meestal blijft in Nederland de inzet beperkt tot digiborden en de aanwezigheid van enkele computers. Andere landen lopen op dit punt ver voor.” (WRR, 2013; p. 265)
• “Er is op dit moment geen goed mechanisme om een onderbouwd debat te voeren over de vraag hoe en in welke mate de 21st century skills, zoals de OESO ze noemt, een plek moeten krijgen in het curriculum. Eens in de zoveel jaren zou gestructureerd gekeken moeten worden naar wat er op het onderwijs afkomt en wat kinderen dus moeten leren (zowel kennis als vaardigheden).” (WRR, 2013; p. 272).
• Zie ook commissie onsonderwijs2032
Techniek niet (meer) interessant
• Het is de wereld van nu en morgen maar…
• Wat kun je ermee?
• Wat is de didactiek eronder? (PGO? iPad scholen?)
• De onderwijspsychologische principes?
• Structuur en autonomie te combineren?
• Bestaan scholen zoals wij die kennen over vijf jaar nog?
En de docent als professional? Help?!
• waarnemen
• interpreteren
• diagnosticeren
• plannen
• handelen
• evalueren
• bijstellen
• verantwoorden
passend maken en
uitvoeren
ontwerpen van
toepassingen
onderzoeker van
eigen praktijk
nieuwe methoden,
innovator
adviseur, coach,
begeleider
lerende professional
Dat vraagt nog al wat van de docent….
En de docent als professional?
• Intrinsieke professionaliteit?
• Autonomie?
• Relaties met collega's en management?
• Welzijn?
• Ziekteverzuim?
• Leergierigheid?
• Vernieuwend?
situaties effecthandelen
zichtbaar
onzichtbaar
unieke persoonlijkheid
kwaliteiten motivatie inspiratie
beroepsopvatting beroepshouding
kennis van zaken
handelingsrepertoire
verantwoordelijkheid
Samen leren: aanbevelingen uit het onderwijs
‘Deze notitie is een uitwerking van een aantal ‘Samen Leren’-bijeenkomsten. Een negental vooruitstrevende onderwijsspecialisten -Hetty Belgers, Jet Dekkers, Jelmer Evers, Ilja Klink, Rene Kneyber, Laurens van Lier, Ruud Porck, Jaap Versfelt en Eric van ’t Zelfde –heeft de onderwijswoordvoerders van de Tweede Kamer-fracties van de VVD en de PvdA, te weten: Pieter Duisenberg, Karin Straus, Tanja Jadnanansing, Loes Ypma en Mohammed Mohandis, uitgenodigd voor een aantal ontwerpsessies. Tijdens deze sessies dachten de nderwijsspecialisten en de Kamerleden na over hoe de kwaliteit van het Nederlandse onderwijs verder te verhogen is.’
‘Allereerst willen we een grote stap vooruit maken in het creëren van een verbetercultuur op scholen: een cultuur waarbinnen leraren van en met elkaar leren, en elke dag gezamenlijk het onderwijs verbeteren.’
En de docent als professional?Onderzoek McDaniel et al, 2009
En de docent als professional?
motivatie
• Intrinsiek gemotiveerde leraren hebben intrinsiek gemotiveerde leerlingen (Het sociale besmettingsmodel). Direct en indirect effect (Lam, Cheng, & Ma, 2009)
• Profielanalyses laten zien dat ongeveer 30% laag gemotiveerd is (Jansen in de Wal, van den Beemt, Martens, & den Brok, 2016)
Kortom: it’s the motivation (stupid)!
Omgevings-kenmerk
Omgevings-kenmerk
Omgevings-kenmerk
sociale verbondenheid
autonomie
competence
intrinsieke motivatie
nieuwsgierigheid, samenwerking
inzet, diepgaand leren, creativiteit
minder uitval, hoger welzijn
Omgevings-kenmerk
Mediator: perception
Motivatie-processen
uitkomst
Maarten van Steenkiste:
Omgevings-kenmerk
Omgevings-kenmerk
Omgevings-kenmerk
sociale verbondenheid
autonomie
competence
intrinsieke motivatie
nieuwsgierigheid, samenwerking
inzet, diepgaand leren, creativiteit
minder uitval, hoger welzijn
Omgevings-kenmerk
Mediator: perception
Motivatie-processen
uitkomst
Van Steenkiste (naar: Ryan & Deci)
25
Nut en zinvolheid: de werkplaats
Nut en zinvolheid: de werkplaats
Techniek niet (meer) interessant
Het is de wereld van nu en morgen maar…
• Wat kun je ermee?
• Wat is de didactiek eronder? De onderwijspsychologische principes?
• Structuur en autonomie te combineren?
• Bestaan scholen zoals wij die kennen over vijf jaar nog?
Interpreteren van toepassingen…
• Autonomie: differentiëren, keuzemogelijkheden, geen frontaal onderwijs
• Competence: differentiëren, maatwerk, adaptiviteit
• Relatedness: samenwerking; doorbreken van muren en begrenzingen van de school, ‘de-institutionaliseren’
de impact van SDT
Leraar leerling
• ‘…our theory of motivation does not concern what causes intrinsic motivation (which we see as an evolved propensity (…); rather it examines what conditions sustain versus subdue and diminish, this innate propensity.’ (Ryan & Deci, 2000; p.70).
Een kijkje in de Environment of Evolutionary Adaptiveness (EEA)
Grotte Chauvet, 32.000 jaar oud
Evolutionaire psychologie
• Mensen hebben een unieke, uitgestelde jeugd en een extreem hoog encefalisatiequotiënt(varken, 0.59, olifant 2,05, chimpansee 2,56, mens 7,17)
• Hoe slimmer hoe meer spel
• Mensen zijn lerende machines en leren door spel in interactie
Intrinsieke motivatie, spelen & leren
• Liggen sterk in elkaars verlengde
• natuurlijke neiging over de hele wereld
• Vanuit veiligheid, autonomie en vertrouwen
• Rol wisselen, kijken naar spel of zelf deel nemen, experimenteren, onderhandelen (over regels), samenwerken, vrijwillig, mixed age in groepen, vernieuwend, perspectief wisselen en samenwerken, risico’s nemen, knutselen (en slopen!), aangenaam, vaak met humor en/of spanning, luisteren naar verhalen, kijken, ontbreken van dwang, vrijwillige competitie, nieuwsgierigheid, exploreren, oefenen met de ‘echte’ wereld.
2016
• Jongeren gebruiken dagelijks sociale media en delen steeds meer via Instagram en Pinterest, 56% van de jongeren tussen 15 en 19 gebruikt Snapchat (van der Veer, 2016). Ze kijken dagelijks op YouTube
• Een belangrijke reden voor kinderen om een platform te kiezen is er een waarop de ouders niet meekijken. Het verklaart de afname van de populariteit van Facebook onder jongeren.
• jongeren met lager schoolniveau gamen meer. 59 procent van de jongeren Vmbo-b v gamet minstens 3 uur per doordeweekse dag; vwo leerlingen 21 procent. (HBSC-2013 onderzoek).
Even meekijken…
• minecraft
• Jackson O'Doherty
• Horizon zero dawn
• ‘…our theory of motivation does not concern what causes intrinsic motivation (which we see as an evolved propensity (…); rather it examines what conditions sustain versus subdue and diminish, this innate propensity.’ (Ryan & Deci, 2000; p.70).
Omgevings-kenmerk
Omgevings-kenmerk
Omgevings-kenmerk
sociale verbonden-heid
autonomie
competence
intrinsieke motivatie
nieuws-gierigheid, lerend, samen-werking
inzet, diepgaand leren, creativiteit
minder uitval, welzijn
Omgevings-kenmerk
Mediator: perception
Motivatie-processen
uitkomst
radicale innovatie
DUS?
• ICT zou dus gebruikt moeten worden om leercondities te creëren waarvan we weten dat leerlingen er uit zichzelf toe neigen, omdat ze optimaal zijn voor het leren. Het zijn precies dezelfde condities die ze ‘van nature’ opzoeken in de digitale wereld waarin ze leven. Hierin staat handelen vanuit intrinsieke motivatie centraal: autonoom, competent en sociaal verbonden. Om dat te bereiken zou het leren op scholen dus meer moeten lijken op wat jongeren van nature al zoveel doen buiten de school: spelend leren.
Dus: het bestel moet op de schop?
• Autonomie: differentiëren, keuzemogelijkheden, geen frontaal onderwijs
• Competence: differentiëren, maatwerk, adaptiviteit• Relatedness: samenwerking, doorbreken van muren en
begrenzingen van de school, ‘de-institutionaliseren’
• High impact learning (Filip Dochy, 2016)• Toetsrevolutie (Sluijsmans & Kneyber, 2016)• Eindexamen op meerdere niveaus, Doorlopende leerroutes
vmbo mbo (kamerbrief sterk beroepsonderwijs, februari 2017)• vmbo intersectoraal (Harry Grimmius)• Steve Jobsscholen, Niekee (Agora), vakcollege Tilburg,
Tienerschool, democratische scholen, Technomavo, Toptraject Twente, Techniekcolleges voor Zuid-Limburg, technasium, Eduwiek, Laterna magica, Mondomijn, Mijn School
Youtube docenten
Willen we dit?
• Kunskapsskolan (Jelmer Evers): dit is onderdeel van de neoliberale global education reform movement (GERM)
• Personalisering en ICT als vehikel voor pedagogische vernieuwing of een andere agenda..? Commerciële scholen?
• Gescript, automated teachers?
• O4NT scholen die weer sluiten?
Dat vraagt nog al wat van de
docent….
(ontleend aan http://verdraaideorganisaties.nl/introductie/samenvatting)
Autonomy
.511
Innovativebehaviour
Controlledmotivation
Autonomousmotivation
Relatedness
Competence
.729
-.390
.145 -.127
.045
.512
Social pressure
Occupationalself-efficacy .299
.326
-.056
.651
.396
Perceptie omgeving en innovatief docentgedrag (Klaeijsen et al)
Age, gender, degree
n.s.
n.s.
n.s.
Gummen
Gummen is weghalen is nodig want in de regel stoppen we er in organisaties altijd meer bij, maar is er nooit een actief afschafmechanisme. Toch is soms juist het wegnemen van de navigatie nodig, om mensen het weer zelf te laten doen en helpt het om niet onmogelijk druk te worden door te blijven doen wat al lang niet meer voldoende zinvol is (Hart, 2016).
laden
Belangrijker nog dan ‘gummen’ is ‘laden’. Het laden van de bedoeling en de leefwereld. In dat laden zit ook een groot deel van je sturing en van je control. Bij Meurs HRM mogen mensen hun eigen salaris bepalen omdát ze met hun collega’s een eerlijke verdeling moeten vinden van de totaal beschikbare pot. Buurtzorg Nederland kan zonder leidinggevenden omdát mensen die daar gaan werken energetisch ‘ja’ hebben gezegd tegen het zelf nemen van die verantwoordelijkheid en bij de JP van den Bentstichtinghebben ze de begroting kunnen afschaffen omdát er een cultuur van zuinigheid is.(Hart, 2016).
Verbinden!
• “Practoraten zijn – naar analogie van de lectoraten in het hbo – gericht op het delen van kennis en ervaring, om zo te komen tot verdere kwaliteitsverbetering van het onderwijs.”
Hoe dan wel?
• Koen Wessels: dan maken we ons onderwijs zelf wel…
• Peter Gray: school als buurtcentra
• Biesta: stop de meetcultuur
• Sluijsmans: de toetsrevolutie
• Von Humboldt: bildung
• Evers: geen automated teachers die scripts uitvoeren
De docent bestaat nog over tien jaar, maar…
• We hebben het mechanistisch mensbeeld en het rendementsdenken verlaten, onderwijs is geen eiersorteermachine
• De school is radicaal veranderd, heeft ICT en de toekomst omarmd
• Onderwijswetenschap en onderwijspraktijk hebben de handen ineen geslagen
• Leren en professionaliseren gebeuren met een
playful mind
Anglo-Amerikaans versus Rijnlandsmodel (Bakker, Evers, Hovens, Snelder en Weggeman, 2005)
• Outputgericht en prestatiebevorderend; de wil om te winnen.
• Transparant, open, helder, controleerbaar; meten = weten.
• Het is duidelijk wie de baas is en de baas beslist.
• Bevordert hebzucht en het willen krijgen van prestatiebeloningen omwille van de beloning (extrinsiek gemotiveerd).
• Gebrek aan onderling vertrouwen wordt ‘geregeld’ met behulp van lijvige juridische contracten (verjuridificering van het zakendoen).
• Er is afhankelijkheid van elkaar die wordt erkend en geaccepteerd; dat leidt tot gemeenschapsgevoel, sociaal gevoel en zorgzaamheid; er is meer trouw en loyaliteit
• Meer gericht op de lange termijn; minder op de waan van de dag.
• Er wordt in overleg gezocht naar balans en nuances; dat voorkomt extreme situaties.
• Meer gericht op samenwerking en netwerking op basis van vakinhoudelijke uitdagingen.
• Organisatiestructuren kunnen platter blijven; er is minder hiërarchie nodig.
• Wie het weet, mag het zeggen.
Homan, 2006
Formeel
InformeelOrganisatiestilte
Nieuwe metaforen en cultuur verandering
Formeel
Informeel
Organisatie stilte
➜Professionele
netwerkdialogen
social
space
Professionele ontwikkeling:
Nieuwe metaforen en cultuur
verandering
Verbeter het informele leren!
• 85% van het leren van hoogopgeleide professionals is informeel
• Autonomie en intrinsieke motivatie
• Verbondenheid sociale netwerken en gespreid leiderschap
• Competence (Job demands resources)
Netwerkleren en duurzameonderwijsontwikkeling
Een gedeelde focus op werken, co-creatie en informeel leren
• Enkele uitgangspunten:
• Leren is een gewoon onderdeel van het dagelijks werk
• Werkgerelateerde problemen zijn vaak aanleiding om te leren
• Veel (of niet het meeste) leren gebeurt niet in formele activiteiten
maar tijdens spontane activiteiten dichtbij de praktijk
• Dit leren gebeurt veelal in samenwerking met collega’s / peers in
netwerken
Leren in het sociale verband van je netwerk
Waarom netwerken?
Leren in het sociale verband van je netwerk
Waarom netwerken?
• Netwerken zijn een ontmoetingsplaats voor je ‘peers’
• Netwerken omvatten aanbieders en vragers
• Netwerken zijn interactief en ontwikkelen zich in de loop van de
tijd
• Netwerken zijn spontaan en ad hoc en leven in het moment
• Netwerken brengen mensen samen
• Rondom gedeelde interesses
• Delen ervaringen en ontwikkelen nieuwe
kennis: co-creatie
• Netwerken geven toegang tot
gevarieerde kennisbronnen
• Netwerken bevorderen de wisselwerking
tussen impliciete en expliciete kennis
• Ontwikkelen van leervriendschappen en
communities
Leren in het sociale verband van je netwerk
Het schimmige van netwerken
• Netwerken komen en gaan
• Netwerken zijn ‘persoonlijk’
• Netwerken zijn onzichtbaar
• Netwerken zijn informeel
• Netwerken laten zich niet sturen
Lerende Netwerken
Gedistribueerde netwerken
• Structuur met veel ‘strong’ ties
• Cliques of communities
• Relaties zijn ‘dense’, pluriform en
wederkerig
Impliciete kennis
• Een half woord is genoeg
• Mee-voelen en herkenning
• Levenlang leren
• Persoonlijke groei
Nieuwe metaforen en cultuurverandering
Participation in
Communities/Networks
Acquisition through
Training
Transform knowledge Transfer knowledge
Shared inquiry Imposed requirements
Evidence informed Results driven
Situated certainty False certainty
Local solutions Standardized scripts
Joint responsibility Deference to authority
Continuous learning Intensive training
Hargreaves, 2003
Netwerk in Beeld
Wat maakt netwerkleren mogelijk?
Succesfactoren Struikelblokken
Tijd om deel te nemen Onregelmatig deelnemen
Bereidheid om te willen leren Eigen mening voorop stellen
Actieve deelname / brengen Alleen maar ‘halen’
Activiteiten plannen
/leeragendaDenken dat je klaar bent
Dialoog boven discussie Reageren ipv waarderen
Informele sfeer Vergaderhouding
Coenders, 2013
Verbinden!
Meer weten…
![[Idm h] computers, netwerken, it architectuur 2](https://static.fdocuments.nl/doc/165x107/55a70aaa1a28ab2b0b8b47c0/idm-h-computers-netwerken-it-architectuur-2.jpg)
