Leeftijdsbewust personeelsbeleid - Luc Sels

1

Leeftijd en productiviteitHR Day, 13 juni 2012

Luc SelsDecaanFaculteit Economie en Bedrijfswetenschappen

Waarom dit thema?

Omdat …1. het aandeel 50+ in beroepsactieve bevolking snel stijgt2. we de impact op de arbeidsproductiviteit niet kennen3. het centraal staat in discussie over leeftijd-loonprofiel4. onderzoek heel gemengde resultaten oplevert5. studies vooral focussen op individuele verschillen6. we daarmee niets weten over optimale bedrijfsdemografie

2

133

129127 127

123

112

104

94

87

78

130

115

101

95

90

120

110

99

93

85

70,0

80,0

90,0

100,0

110,0

120,0

130,0

140,0

Brussel Vlaanderen Wallonië BELGIË

Jong/oud-ratio (in bevolking op arbeidsleeftijd)Aantal 15-24-jarigen per 100 55-64-jarigen

Bron: Federaal Planbureau – FOD Economie – ADSEI (Bewerking Steunpunt WSE)

120 15-24 jarigen per 100 55-64 jarigen

85 15-24 jarigen per 100 55-64 jarigen

Vergrijzing per sectorAandeel 50+ per sector (België)

36,7

33,2 32,931,3

29,5 29,1 28,627,7 27,5 27,3 27,0 26,5 26,4 26,3 25,9 25,4 24,9

24,022,6 22,3 21,8 21,1 20,8 20,8 20,6

18,6

16,6

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

2006 2010 2014

Bron: RSZ DMFA (bewerking Steunpunt WSE).

3

Werkgelegenheid 55+: hét knelpuntSimulatie werkgelegenheidsgraad, 55-64 jaar

37,3

43,746,5 48,4

38,2

46,149,1 51,3

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

45,0

50,0

55,0

2010 r2020 BAU r2020 Di Rupo r2020 2-years-extra

België Vlaanderen

Vlaanderen en België 2020

Bron: FOD Economie – ADSEI – Federaal planbureau (Bewerking Steunpunt WSE).

Cumulatieve verdeling vervroegd gepensioneerden naar intredeleeftijd, volgens regelgeving 2007 vs 2016

Bron: CIMIRe en DWH AM&SB (bewerking Steunpunt WSE).

74

83

9097

100 100

38

60

78

8895

100

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

60 61 62 63 64 65

Intredeleeftijd 2007 Intredeleeftijd 2016

%

4

Leeftijd en productiviteit5 lessen over leeftijd en individuele prestatievermogens

1. Leeftijd komt met (enkele) gebreken

1. Fluid intelligence – ‘zuivere intelligentie’� Gemak waarmee men cognitieve operaties verricht� Met hoeveel cognitieve operaties men tegelijk bezig kan zijn

2. Crystallized intelligence – ‘wisdom’� Wat men via leren ‘verworven’ heeft

3. General visual perception of ‘visuele’ intelligentie� Ruimtelijk oriënteren, driedimensionele visuele rotatie, …

4. General memory of geheugen op korte termijn� Zich goed kunnen herinneren van dingen op korte termijn

5. Fluency of production - productieve intelligentie � Mentaal snel/veel kunnen produceren: woorden, ideeën, …

5

-1,5

-1

-0,5

0

0,5

1

1,5

20s 30s 40s 50s 60s 70s 80s

Age groups (years)

Z s

core

sWorking memory Short-term MemoryLong-term Memory Speed of ProcessingVerbal Knowledge

Source: Park et al. (2002)

Leeftijd en cognitieve vaardigheden

1. Leeftijd komt met gebreken (2)

� Gehoor / gezichtsvermogen

� Oog-handcoördinatie

� Reactievermogen

� Aandacht

� Omgaan met tijdsdruk

� Conscientieusheid (beperkt)

� Neuroticisme

� Extraversie (bepaalde aspecten)

� Korte termijngeheugen

� Verwerken nieuwe informatie

� Accuratesse

� Denken alvorens te handelen

� Verantwoordelijkheidsgevoel

� Loyaliteit / omgang met anderen

� Relativeringsvermogen

� Communicatieve vaardigheden

� Arbeidstevredenheid (person-job fit)

� Intrinsieke motivatie

� Verbale vermogens

� Ervaringskennis, ‘wisdom’, expertise

Nemen geleidelijk af Blijven lang toenemen

“This wisdom and expertise, accumulated over the course of a career, may be sufficient to compensate for productivity losses due to any changes in

cognitive and physical abilities” (Baltes et al., 1995, Psychology and Aging)

6

2. Gebreken kunnen uitgesteld worden

0

1

2

3

4

5

6

7

Po

litic

alo

rg. (

9%)

Ed

uca

tio

nal

cou

rse

(7%

)

Fam

ily h

elp

(22%

)

No

td

rin

kin

g(8

2%)

Sp

ort

,so

cial

clu

b(2

1%)

Vo

lun

tary

wo

rk (

17%

)

Rel

igio

us

org

. (11

%)

Yea

rs

Source: Buber et al. (2006)

Years of Cognitive Functional Level “Gained” by Activity

Productiviteit

Leeftijd

3. Verschillen nemen toe met leeftijd

+ Er is meer variabiliteit in arbeidsprestatie binnen dan tussen leeftijdsgroepen

7

Workability-indexScores en leeftijd

Leeftijd-productiviteit profiel

a(1)Age

T(1)

T(2)

T(3)

T(4)

a(2) a(3) a(4)

p (1)

p (2)

p (3)p (4)

� Meer scholingskansen, meer beschikbare middelen, betere technologische mogelijkheden, ... impliceren dat zowel jongere als oudere personen meer productief worden doorheen de tijd.

� Zelfs al zijn ouderen relatief minder productief dan jongeren, ze ervaren doorgaans een productiviteitsstijging doorheen de levenscyclus

4. 50-plussers zijn veel productiever dan toe ze jong waren (Intra-individuele versus doorsnedeverschillen)

Leef

tijds

gebo

nden

pr

esta

tieve

rsch

illen

doo

rhee

n de

tijd

8

De ene generatie is de andere niet Afname van verschil binnen de normale arbeidsloopbaan?

5. ‘Prestatie’ kent vele dimensiesMeta-analyse 380 studies - Ng & Feldman, 2008

Oudere werknemers …1. halen nagenoeg zelfde niveau van core task performance2. zijn even creatief3. laten in opleiding wat lagere prestaties optekenen4. vertonen meer organizational citizenship behavior5. leven veiligheidsregels beter na / hebben minder ongevallen6. vertonen minder contraproductief gedrag op het werk7. vertonen zich minder snel agressief8. lijden minder vaak aan alcohol- en drugsmisbruik9. zijn veel minder vaak afwezig / laattijdig aanwezig10. laten wat hoger ziekteverzuim optekenen

Ng, T. W. H., & Feldman, D. C. (2008). The relationship of age to ten dimensions of job performance. Journal of Applied Psychology, 93, 392-423.

Cit

izen

ship

b

ehav

iors

Min

imu

m p

erfo

rman

ce

beh

avio

rs

9

Ageing workforceOlder, bolder, and not going away!

Wat vergrijzing met bedrijven doet …Gemiddelde leeftijd en productiviteit

1. Wat is de relatie tussen de gemiddelde leeftijd van het personeelsbestand en de arbeidsproductiviteit?

2. Wat is de relatie tussen diversiteit in leeftijd van het personeelsbestand en de arbeidsproductiviteit?

3. Verschillen deze relaties naargelang het type van bedrijfsactiviteit?

Arbeidsproductiviteit = natuurlijk logaritme van de reële toegevoegde waarde per voltijdsequivalente werknemer - Maatstaf van productiviteit op bedrijfsniveau

- Omvat verschillende deeldimensies van arbeidsprestaties

18

10

AanpakMethodologie in een notedop

1. Datawarehouse Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming � Gegevens over werknemers in bedrijven

� Leeftijd, geslacht, nationaliteit, salarisschaal, tewerkstellingsregime

2. Belfirst� Gegevens uit de jaarrekening van bedrijven

� Arbeidsproductiviteit, kapitaalintensiteit

1190 ondernemingen uit 10 verschillende sectoren

Gemiddelde leeftijd en productiviteitAlgemeen patroon

020

040

060

080

010

00Fr

eque

ncy

1,25

1,3

1,35

1,4

1,45

1,5

log(

arbe

idsp

rodu

ctiv

itei

t)

25 30 35 40 45 50 55gemiddelde leeftijd werknemers

gmm Frequency

Aantal observaties = 5403, Optimum: leeftijd = 38Volledige steekproef

11

Is dit wel ‘juist’?Statistics for dummies (met excuses)

1. Types van analyses� Doorsnedeanalyse: observaties op één moment

� Tijdreeksanalyse: tijdreeks, met gebruik van slechts één variabele

� Paneldata: meerdere observaties van meerdere variabelen op verschillende momenten

2. Voordelen� Paneldata kan een causaal verband aantonen

� Er kan een veel grotere dataset gemaakt worden dan bij doorsnede- en tijdreeksanalyse

3. Technieken� Fixed effects modellen

� Generalized Method of Moments (GMM) modellen

Gemiddelde leeftijd en productiviteitBouwsector

040

8012

016

020

0Fr

eque

ncy

3,4

3,6

3,8

44,

24,

4lo

g(ar

beid

spro

duct

ivit

eit)


Aantal observaties = 1462, Optimum: leeftijd = 36Sector 45: Bouwsector

12

Gemiddelde leeftijd en productiviteitICT

040

8012

016

020

0

Freq

uenc

y

2,1

2,2

2,3

2,4

2,5

log(

arbe

idsp

rodu

ctiv

iteit)


Aantal observaties = 282, Optimum: leeftijd = 32Sector 72: IT sector (diensten)

Gemiddelde leeftijd en productiviteitVoeding, dranken, tabak

040

8012

016

020

0

Freq

uenc

y

44,

14,

24,

3

log(

arbe

idsp

rodu

ctiv

iteit)


Aantal observaties = 836, Optimum: leeftijd = 38Sector 15-16: Voeding, dranken en tabak

13

Gemiddelde leeftijd en productiviteitTextiel

040

8012

016

020

0

Freq

uenc

y

4,2

4,3

4,4

4,5

4,6

log(

arbe

idsp

rodu

ctiv

iteit)


Aantal observaties = 389, Optimum: leeftijd = 41Sector 17: Textiel

Lessen voor eindeloopbaanbeleid

14

Enkele reflecties …

1. De ∩ is een constante, over sectoren heen2. Het verloop van de ∩ is manipuleerbaar3. De vorm van de ∩ kan wijzigen doorheen de tijd4. 38 jaar is relatief hoge gemiddelde leeftijd in een land met

korte loopbanen5. Streven naar smalle ∩ rond 38 jaar lijkt (statisch bekeken)

slim, maar is (dynamisch bekeken) bijzonder dom6. Het probleem is niet de parabolische ∩ productiviteit-

leeftijd curve, wel de stijgende loon-leeftijd curve7. Het gaat niet alleen om een effect van leeftijd, maar ook

van gemiddelde anciënniteit

Leeftijdsbewust personeelsbeleid - Luc Sels

Education

Transcript of Leeftijdsbewust personeelsbeleid - Luc Sels