LangdorpPlaatsnamen en hun geschiedenis

Dr. Paul Kempeneers30 maart 2011

Overzicht van de lezing

• Deel I: Mijn werkgebied: het Hageland

• Deel II: Verzameling van het materiaal– 1. Gedrukte werken– 2. Archiefonderzoek

» onuitgegeven doorlopende teksten» cartografisch materiaal

– 3. Historische atlas met thesaurus

• Deel III: Verwerking van het materiaal– 1. Synthese: Toponiemen in rubrieken– 2. Illustraties: Historische documenten, prenten en kaarten

DEEL I

Mijn werkgebied: het Hageland

Kaart van Oost-Brabant, adm. kaart 1973

• Bewerkte gemeenten

• Onvoldoende toponymische gegevens

Langdorp: kaart van de fusiegemeente

DEEL IIVerzameling van het materiaal

GEDRUKTE WERKEN

Deel II – Verzameling van het materiaal

• Degelijke studies, zoals Wolfsdonk door germanist A. Peeters.• Soms niet altijd betrouwbaar, vb. over de bruggen.

1597 Il souloit auoir audit Langdorp deux pontz ... Lesquels deux pontz sont presentement rompus et ruines par le commandement des estatz de Brabant pour empescher les excuersions des ennemis (Ar 133, f. 126v).

Beschrijving van de bruggen, 1597

ARCHIEFONDERZOEK

Deel II – Verzameling van het materiaal

Oudste vermelding van Langdorp, 1217

Klokken gieten, 1653

Toelating om molen te bouwen, kopie Van

Mieghem, 1662

Toelating om molen te bouwen, kopie Van Mieghem, 1662

Genealogisch interessant.

Stamboom Jan Willems, 1617

Zeldzamer is iconografisch materiaal, vb. Ar 2413, met de oorsprong van de Venloop. Verklaring van Ertborn.

De Sint-Huibrechtskapel, 1596

Mouthoren en Wandeleerstraat

Resultaat van de opzoekingen: alfabetische lijsten met attestaties chronologisch gerangschikt.

Mouthoren- 1627 een halff dachmael landts gheheeten den mouthoren (SG 2572, f. 114).- 1627 opden mouthooren, den mouthooren (SG 2552, p. 58 en 223).- 1642 (Wolfsdonk) het lant den mouthoren (SG 2546).- 1717 (Reepvoordt oft Savel) inde mouthoren (SG 2572, f. 318).- 1775 den Mout Horen (k. Joris, 6).- 1822 Den Mauthoren (k. Meyers, B). - omgeving B 2, 8-9- 1845 De Mouthooren, De Mauthooren (ABu, dp 13). B 39, C 248- 1860 Mauthoren (k. Popp).Mooie uitleg van onderwijzer Louis Heylen, "blazen op de horen dat de mout klaar was om verkocht te

worden", maar andere aanwijzingen ter staving heeft P niet gevonden (Peeters 1985, 20).

Mouthoren en WandeleerstraatWandeleerstraat [43]• 1577 opde steengroeue rgt. de wisserler straete / wandeleers straet (SG 6911, f. 68).• 1627 (weyde) te bosch regh. het wandelaer straetken (SG 2572, f. 78v).• 1627 te bosch rgt. het wandelaer straetken oost (SG 2552, p. 43).• 1669 de hoeue oft gichte vande Sauelpoelen onder steen groot achtien dachmaelen rgt. die heghstrate ten suyden,

die wisselaer oft wandelaer straete ten westen, die heirbane naer Aerscot ten noorden, die eeckelhoeffsche gichte voors. ten oosten (SG 7620, f. 44).

• 1688 (Tafel) onderhalff dachmael bosch opde steengroeff geleghen rgt. Die wanderlaerstraet ten westen (K 3318, f. 3). = F 324

• 1690 (H. Geest) (land) onder Langdorp ontrent die bospleyn ende de wandelaerstraet, bouen de lange schouwe (SG 6654, f. 15v).

• 1761 aen de wandelaerstraet (K 3323/28).• 1821 Wandelaersstraet, du Dorenberg au Gymel (Tab).• 1822 Wandelaars straat (k. Bast, F).• 1845 Chemin de celui dit: Capittelstraet à celui d'Aerschot à Hersselt, Wandeleers straet (ABu).• 1860 Wandeleers straet (k. Popp).• 1970 Wandeleerstraat (k. VdBroele).• 2007 Wandeleerstraat (k. Geo).• Voor de verklaring, vgl. 1313 Beatre wandelaerts (SG 6967, f. 4v); 1368 beatris appelle wandelarts (Ar 365, f. 10v).

Attestaties alfabetisch = voorheen gebruikelijk als eindresultaat, uitleg komt na de attestatie, soms eens een synthese achteraan

Nadeel: geen vlotte leesbaarheid

HISTORISCHE ATLAS MET THESAURUS

Deel II – Verzameling van het materiaal

De secties van Langdorp in 1822

Kopieën van prekadastrale kaarten in Brussel

Voor KCTD belangrijke korting! 13,75 Euro per kaart, ipv. 55 Euro

De kopieën van de prekadastrale kaarten

Prekadastrale kaart van Meyers, sectie A

Meyers behandelde A (1-2) en B.

Prekadastrale kaart van Bastendorff

Bastendorff behandelde sectie C tot I

Werkkaart met verkleinde secties

Foto met burgemeester Peeters.

Opstellen van een thesaurus, legger Popp

Kaarten en plans 774, jaar 1664, noordkant

Tekening van den Ouden Stok!

Kaarten en plans 774, jaar 1664, noordkant

Tekening van den Ouden Stok!

Kaarten en plans 774, jaar 1664, zuidkant

Palingsteert, Handboog.

Kaarten en plans 774, jaar 1664, zuidkant

Palingsteert, Handboog.

Voorbeeld van ThesaurusE 297b: 3,00. Huis. Het Papegaaiken. - 1602 Jan Willems; 1635 Jan Willems erfgenaemen; 1637 Jan Couwenberchs; 1860

Bries, Appolinaris, schoolmeester, Langdorp (b).E 298. Bestaat niet meer rond 1860. - 1602 Jan Willems; 1635 Jan Willems erfgenaemen; 1637 Jan Couwenberchs.E 299b: 16,00. Land. - 1602 Peeter Syelis of Deelis; 1860 Bries, Appolinaris, schoolmeester, Langdorp (b).E 299c: 1,04,20. Land. - 1602 Peeter Syelis of Deelis; 1860 Vandeneynde, Anna Theresia Isabella Josepha, rentenierster,

Langdorp (c).E 300: 6,90. Hof. - 1602 Librecht van Cortebosse; 1624 Anna de Caerl; 1860 Daems, Franciscus Ludovicus, radenmaker,

Langdorp.E 301: 1,20. Huis. - 1602 Librecht van Cortebosse; 1624 Anna de Caerl; 1860 Daems, Franciscus Ludovicus, radenmaker,

Langdorp.E 302: 40 ca. Huis. E 302-303-304 De Bruine Baard. - 1602 Librecht van Cortebosse; 1624 Anna de Caerl; 1860 Baplu,

weduwe Norbert en hare dochter, winkelierster, Langdorp.E 303: 8,40. Hof. - 1602 Librecht van Cortebosse; 1624 Anna de Caerl; 1860 Baplu, weduwe Norbert en hare dochter,

winkelierster, Langdorp.E 304: 80 ca. Huis. - 1602 Librecht van Cortebosse; 1624 Anna de Caerl; 1860 Baplu, weduwe Norbert en hare dochter,

winkelierster, Langdorp.E 305: 1,00. Huis. - 1860 Baplu, Guillelmus Franciscus, schoenmaker, Langdorp.E 306: 2,40. Hof. - 1860 Baplu, Guillelmus Franciscus, schoenmaker, Langdorp.E 307: 2,20. Hof. - 1860 Meynckens, erfgenamen Jacobus, landb., Langdorp.E 308: 1,90. Huis. - 1860 Meynckens, erfgenamen Jacobus, landb., Langdorp.E 309: 40 ca. Huis. - 1860 Daems, Jacobus, landbouwer, Langdorp.E 310: 50 ca. Huis. - 1860 Daems, Jacobus, landbouwer, Langdorp.E 311: 1,50. Hof. - 1860 Daems, Jacobus, landbouwer, Langdorp.E 312: 14,60. Land. - 1627 pastor van Langdorp; 1860 Langdorp, de kerk.E 313: 30 ca. Gebouw. Plaats van de (oude) Pastorie. - 1627 pastor van Langdorp; 1860 Langdorp, de kerk.E 314: 25,40. Land. - 1602-1627 pastor van Langdorp; 1860 Langdorp, de kerk.E 315: 23,10. Bosch. - 1602-1627 pastor van Langdorp; 1860 Langdorp, de kerk.E 316: 33,50. Land. - 1602-1627 pastor van Langdorp; 1860 Langdorp, de kerk.

DEEL III

Verwerking van het materiaal

VERWERKING VAN DE TOPONIEMEN

Deel III – Verwerking van het materiaal

Overzicht van de waterlopen

Voorbeeld van rubriek

Huizen op de Plaats in 1822

• Afbakening van de huizen, vb. Papegaaiken, deel van E 299 gaat naar E 297, huis gesplitst.

• Huis + Bruine Baard: 2 cijnzen worden verenigd.

• Schutterspad.• Schuttershuis en

Schuttershof.

Schutterspad als merkpunt

De Bruine Baard naast het Schutterspad

Plaats van het Schuttershuis

De Plaats in 1918

De toestand in augustus 2010

Linkerdeel Papegaai, 1900 In den nieuwen

Sint-Pieter

Rechterdeel Papegaai, 1900 Het Hof van Vlaanderen

ILLUSTRATIES: HISTORISCHE DOCUMENTEN, PRENTEN EN KAARTEN

Deel III – Verwerking van het materiaal

Het Groot Broek kaart 15 = niet ingekleurd

Lokalisering van de Palingsteert, de Ruin, de Sint-Sebastiaansplek, het Hansken Verlaeckpleksken

Langdorp, zelfde omgeving, ingekleurd

Laatste katernen van het boek ingekleurd (weiden groen, bossen donkergroen, akkers geel, beken en vijvers blauw, huizen rood)

Synthese: een boek over de Toponymie van Langdorp

Eerste deel: ingedeeld in rubrieken

• 1. Het Lange Dorp• 2. Langdorp en zijn gehuchten• 3. Vloeiend en stilstaand water• 4. Hoogten en laagten• 5. Bossen, hagen en heide• 6. Graslanden• 7. Bouwland• 8. Kerkelijke gebouwen• 9. Burgerlijke bouwwerken• 10. Wegen en voetpaden

Tweede deel: volgende hoofdstukken

11. Bibliografie 12. Bewijsteksten 13. Langdorpse families 14. Klapper 15. Illustraties 54 prentkaarten en foto's 16. Atlas 32 kaarten

Fine coronato nobilitatur opus (Verinus).

Van een begonnen werk is 't licht wat lof te halen,Maar als 't voltrokken is, mag men eerst zegepralen.

Naar: Frans T'Serstevens, Schat van zedespreuken en lessen. Brussel, 1755.

Dank u voor uw aandacht

Meer informatie: www.kempeneers.org