Landgenoten Lente 2008

landgenotenmagazine voor boer en buiten lente 2008 | 13

+ Aquacultuur, Noël Devisch, landbouweducatie, wkk en veel meer

www.vilt.be

janu

ari-f

ebru

ari-m

aart

| kw

arta

al 1

| G

ent

X | P

5092

85

Lies Martensruilt tv-studio

voor rozenserre

Je bedrijf in cijfers‘Investeren in

boekhouding loont’

Wie gokt meeop de graanprijs?DOSSIER

termijnmarkten

Surf naar www.myT6000.com

NEW HOLLAND TOP SERVICE 00800 64 111 11124u/7d bijstand en info

MEER PRODUCTIVITEIT EN VERMOGENTWEE TOPKLASSE TRANSMISSIES MET DE KENMERKEN VAN DE BEKROONDET7000-TRACTOR. MAAK UW KEUZE TUSSEN DE STANDAARD 40 KM/UUR “ECO” OF DE OPTIONELE “DIRECT DRIVE” 50 KM/UUR UITVOERING*.*volgens de wetgeving en specificatie in uw land

T6OOO. NIEUWE RANGE COMMAND™ EN POWER COMMAND™ MODELLEN

BLIJVEND LEIDERSCHAP

MAXIMALE VEELZIJDIGHEIDDe uitzonderlijke gewicht/vermogen verhouding en de Power Boost met tot 34 pk extra voor aftakastoepassingen en transport, maken de T6000 Range Command™en Power Command™ tractoren geschikt voor elke toepassing.ULTIEM COMFORTEersteklas panoramisch zicht is standaard in de Horizon™ cabine,net zoals de 2-traps Comfort Ride™ cabinevering.BEWEZEN KWALITEIT EN BETROUWBAARHEIDGeavanceerde engineering en productieprocessen in onze UK-fabriek worden ondersteund door meer dan 27.000 uren veldtests verspreid over twee continenten.Vier zescilindermodellen van 115 tot 155 pk (149 tot max. 178 pk met Engine Power Management)

btsa

dv.c

omN

ew H

olla

nd

ver

kies

t

-sm

eerm

idd

elen

Gratis oproep vanaf een vaste lijn. Bij mobiel bellen, informeer bij uw provider of uw oproepzal worden aangerekend. Alternatief nummer: 02 2006116

3

colofon Landgenoten wordt u aangeboden door vilt. Het Vlaams infocentrum landen tuinbouw informeert een breed publiek over de hedendaagse landen tuinbouw. Daarvoor krijgt het middelen van privé-organisaties en de overheid. verantwoordelijke uitgever vilt-voorzitter Dirk Lips redactie en realisatie Jansen & Janssen Uitgeverij, www.jaja.be redactieadres vilt vzw, Koning Albert II-laan 35, bus 57, 1030 Brussel tel +32 (0)2 552 81 91 fax +32 (0)2 552 80 01 e-mail [email protected] hoofdredacteur Griet Lemaire redactieraad Dirk Lips, Marijke Pollentier, Freddy Robberecht, Jan Mosselmans, Hubert Hernalsteen, Guy Depraetere, Kristiaan Van Laecke, Didier Huygens, Joris Relaes, Jan Coessens, Anneleen Devos, Leen Guffens, Inge Jooris, Bruno Bamps, Peter Van Bossuyt, Louis Palfliet, Veroniek Denys, Maarten Puls, Anne Vandenborre, An Van Acker de meningen die derden in dit magazine vertolken, vallen buiten de verantwoordelijkheid van vilt.

in dit nummer

06 focus termijnmarkten Werking van de wereldhandel in graan.

Wat is de impact op de voedselprijzen

en op jouw inkomen?

12 ondernemer van nature Johan Watté uit Zwalm legt uit hoe een

bedrijfseconomische boekhouding zich

vlot terugverdient.

18 uit de provincie Aquacultuur in Oost-Vlaanderen.

De mogelijkheden van zilte groenten en

tilapiakweek in tomatenkassen.

24 frontaal Energie produceren als tuinder:

zinvol of de hype voorbij?

en verder ...

04 koetjes & kalfjes14 burenbabbel16 biechtstoel19 hallo Brussel 20 buitenlander22 ten huize van 27 mijn gedacht

14

12

06Aanvankelijk waren ook wij euforisch.

‘Voedselprijzen geven boeren zelfvertrou-

wen’, kopte De Standaard nog in augustus

vorig jaar. Ondertussen is het al lang duide-

lijk dat er een keerzijde is aan de medaille.

Tijdens een actie tegen de lage vleesprijzen

aan de veemarkt in Anderlecht stopte een

West-Vlaamse varkenshandelaar me in café

La Tourelle een papiertje in de handen. ‘Hier

zie juffrouwtje’, zei hij, ‘dit kost het om een

varken op te kweken en hier onderaan zie je

wat de boer er nog voor krijgt.’ Een tekort

van 32 euro per varken leerde zijn bereke-

ning me.

Voor jullie is het dan ook wraakroepend

dat de prijzen in de winkel stijgen, terwijl je

als boer steeds minder krijgt. ‘De mensen

komen op straat voor koopkrachtverho-

ging, maar het enige wat wij als veehouders

vragen, is koopkracht’, verwoordde één

van de actievoerende boeren het treffend.

Landbouworganisaties pleiten voor meer

prijstransparantie in de voedselketen en

hun vraag is terecht. Wat veroorzaakt prijs-

stijgingen? Wat zijn de verwachtingen voor

de toekomst? Wie neemt welke marges?

In dit nummer proberen wij alvast één as-

pect van de stijgende graanprijzen bloot

te leggen: de rol van termijnmarkten en

speculatie. Daarnaast vuurden we op af-

scheid nemend Boerenbondvoorzitter Noël

Devisch voor een laatste maal een aantal

prangende vragen af. Voormalig

tv-presentatrice Lies Martens

– en bovendien kersverse ei-

genares van een bloemen-

zaak – troonden we mee

naar een rozenkwekerij.

Benieuwd of zij onder de

indruk is van zoveel vak-

manschap!

Griet Lemaire

Hoofdredacteur

Beste

landgenoten

22

4

‘10.000 grondstalen met veel minder nitraatvervuiling dan het jaar voordien, dan past lof voor de landbouwers’

Ben je eigenaar van rest- of braakgronden? En hou je wel van kleurrijke bloemen in het land-

schap? Voor het tweede jaar op rij deelt de provincie Limburg gratis bloemenzaad uit aan zijn

inwoners. Naast een lust voor het oog, zijn deze bloemenweiden ook levensnoodzakelijk voor

bijen. Met een divers en uitgebreid stuifmeelaanbod is de kans groter dat zij de winterrust

overleven. Bijen zijn trouwens van groot belang voor de landbouw: ze produceren honing

en zorgen voor een goede bestuiving van akkerbouwgewassen en heel wat fruitsoorten. In

totaal heeft de provincie Limburg zaad voor 75 hectare bloemenweiden. Vorig jaar was de

voorraad in een mum van tijd uitgeput. Er snel bij

zijn is dus de boodschap!

info Geïnteresseerd om zelf een bloemen weide aan te leggen?

Bel 011 23 74 13 of mail [email protected]

Journalist Frans De Smet in een commentaarstuk in Het Nieuwsblad naar aanlei-

ding van het Voortgangsrapport van de Mestbank. 608

koetjes & kalfjes

Bedrijfsleiders leren van bedrijfsleidersLeren van ervaren bedrijfsleiders en van je collega’s: dat is de bedoe-

ling van het AgroCoach-project van het Innovatiesteunpunt. Aan de

hand van getuigenissen van ervaringswerkgroepen, bedrijfsbezoeken

en individueel en collectief advies van experts en ondernemers leer je

omgaan met de specifieke sterkten en zwakten van je bedrijf. In kleine

groepjes wordt er gezocht naar manieren om je bedrijfsorganisatie

beter te structureren, je personeelsbeleid efficiënter te organiseren en

een meer commerciële aanpak te ontwikkelen. Voor een nieuwe reeks

van bijeenkomsten is het Innovatiesteunpunt nog op zoek naar geïn-

teresseerde landbouwbedrijven. Voorwaarde is wel dat je voldoende

openheid aan de dag weet te leggen over je bedrijfsvoering.

info www.agrocoach.be

Over bloemetjes & bijtjes

Love is in the air!Groot of net iets kleiner, slank of eerder stevig, jong

of minder jong? Voor Dina maakt het niets uit. De

dartele ‘Boer zkt vrouw’-presentatrice hielp in het

verleden al menige boer(in) aan de man/vrouw. In

een vierde reeks, die in het najaar op antenne gaat,

wijdt ze zich lustig verder aan deze nobele taak. Ben

jij een vrijgezelle boer of boerin, die houdt van een

uitdaging of ken je zo iemand? Neem dan als de blik-

sem contact op met vtm. De grote liefde kunnen we

je niet meteen beloven, maar een paar weken de hort

op met Dina ... wij zouden alvast niet passen!

info 02 702 30 80 of [email protected]

Al 3 jaar werken de provincies Oost- en West-Vlaanderen samen met het

Nederlandse Zeeland aan de opwaardering van het landschap. Landbou-

wers worden daarbij heel nauw betrokken. De integratie van landbouw-

bedrijven met het omliggende landschap is één van de

aandachtspunten. Daarnaast wordt het landschap ook

verfraaid met aandacht voor regiospecifieke kenmerken.

Nu het Interreg-project bijna is afgelopen, is er een rijk

geïllustreerde brochure klaar. Inspiratie om zelf een

steentje bij te dragen aan een mooi landschap vind je

er in overvloed.

info Voor een gratis exemplaar bel 09 267 86 79 of mail [email protected] of www.oost-vlaanderen.be/landbouw

Land(schaps-) bouwers

Van paard tot pk’sVoor de komst van de tractor, de maaidorser en de bietenrooier was paardenkracht

nog echt paardenkracht en maakten vele handen het werk licht. Om iedere Belg te

voorzien van zijn dagelijks brood, was veel volk nodig op de akker. Boeren en boerin-

nen waren lijfelijk in de weer om landbouwgewassen aan de aarde te onttrekken.

Maar de voortschrijdende mechanisering van de landbouw veranderde de boeren-

stiel tot in haar diepste vezels: van een kleinschalige landelijke activiteit, gebaseerd

op handenarbeid naar een grensoverschrij-

dende industriële bedrijvigheid. De dvd

AgriCulturen met een selectie van twaalf

films uit de periode 1920-1970, brengt

deze evolutie prachtig in beeld.

WIN! Stuur je naam en adres

met vermelding AgriCulturen naar

[email protected] en maak

kans op één van de 10 gratis

exemplaren

info www.filmarchief.be/dvd

608 Dat is het aantal nieuwe boeren en tuinders die in 2006 van start gingen. Hiervan begonnen acht op de tien als zelfstandige en twee op de tien als hoofd van een vennootschap. 2005 kende 494 star-ters en in 2004 werden er 573 geteld.

info Landbouw in zakformaat, www.vlaanderen.be/landbouw doorklikken op publicaties, 02 552 78 40 Poll

Aantal stemmen: 429

Zelf een stem uitbrengen? Elke week vind je een nieuwe poll op www.vilt.be.

neeja12,6%87,4%

50 jaar landbouw & voeding

In Brussel kun je nog tot eind april naar de gratis

tentoonstelling ‘Supermarkt Europa.’ Je krijgt er

aan de hand van 50 producten in winkelrekken

een terugblik op de evolutie die landbouw en

voeding hebben doorgemaakt sinds het verdrag

van Rome 50 jaar geleden werd ondertekend. De

prestigieuze expo is een initiatief van het Beleids-

domein Landbouw en Visserij uit Vlaanderen en

het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedsel-

kwaliteit uit Nederland, uitgevoerd door het Cen-

trum Agrarische Geschiedenis (cag) uit Leuven.

info www.supermarkt-europa.com

1+1=3Samenwerking kan tot prachtige resul-

taten leiden. Toch geldt ook hier de oude

boerenwijsheid ‘bezint eer ge begint’. Het

Vlaamse Innovatiesteunpunt bundelde de

krachten met de Fédération wallonne de l’

Agriculture (fwa) en samen maakten ze een brochure vol

met praktijkvoorbeelden en handige tips. Waar zitten de valkuilen

en succesfactoren als bedrijfsleiders gaan samenwerken? Waar

moeten ze op letten? Wat zeker opvalt in de reportages, is dat elke

samenwerkingsvorm uniek is. Elke situatie is anders, de betrokken

boeren hebben verschillende achtergronden en persoonlijkhe-

den, het doel van de samenwerking is anders ... Hét recept voor

succesvolle samenwerking krijg je dus niet hapklaar op je bord,

wel een heleboel suggesties en inspiratie.

WIN één van de tien brochures! Stuur je naam en adres naar

[email protected] met de vermelding ‘Samenwerking’

info www.innovatiesteunpunt.be

Treft de supermarkt-ketens schuld aan de huidige crisis in de veehouderij?

De stijging van de graanprijs is al verschillende maanden belang-

rijk financieel nieuws. Maar hoe komt die stijging – op de fysieke

en op de termijnmarkt – tot stand? Hoe slagen beleggers erin om

mee te genieten van die prijsverhoging? En wat is de impact van

die speculatie op de voeder- en voedselprijzen?

a uitvoerig onderzoek zijn onze land-

bouweconomen het erover eens: we

mogen ervan uitgaan dat de stijging

van de graanprijs structureel is. Te-

gelijk verwacht men om verschillende redenen

dat de prijs wel minder standvastig wordt. Ten

eerste zijn de stockvoorraden afgebouwd (tot

minder dan twee maanden gerekend aan de hui-

dige wereldconsumptie). Ten tweede verdwijnt

het flankerend landbouwbeleid zoals Europa dat

in het verleden heeft gevoerd. Samen met andere

factoren zoals de globalisering, zorgt dat ervoor

dat de impact van internationale termijnmarkten

– en alle schommelingen die dat voor het land-

bouwinkomen met zich meebrengt – verder zal

toenemen.

Principe en grote spelersMaar hoe werkt een termijnmarkt nu precies? Ter-

wijl op de fysieke markt klassieke leveringscon-

tracten worden afgesloten, zijn termijnmarkten

plaatsen waar handelaars contracten afsluiten om

een product op een vaste datum tegen een vooraf

bepaalde prijs af te nemen. Is de dagprijs op de

afrekendatum lager dan de eerder afgesproken

aankoopprijs (bv. 180 euro voor een ton graan in

plaats van de afgesproken 200 euro), dan boek

je verlies en vice versa. Het voordeel van dit sys-

teem is dat zowel afnemers als leveranciers zich

op die manier kunnen indekken tegen al te grote

prijsschommelingen.

Vandaag zijn de termijnmarkten – zowel voor

landbouw als voor andere sectoren – echter bij

focus termijnmarkten6

N

Werking & impact van de wereldhandel in graan

Van termijnmarkttot speculatie

7

Hoe duurzaam is speculeren op landbouwproducten?‘De landbouw belooft een van de groeisectoren te

worden voor de komende jaren. Voedselschaars-

te en de vraag naar duurzame energie gelden als

de voornaamste promotoren. Wat schaars is

wordt duur betaald en de prijsstijgingen lijken

nog te worden gestimuleerd door concentratie-

bewegingen in de voedings- en distributiesector.

Wat schaars is kan ook op belangstelling van be-

leggers rekenen. Maatschappelijk verantwoor-

delijke beleggers trachten hierin selectief te zijn.

Op die manier gebruiken ze beleggen als instru-

ment om de agrarische sector tot een duurza-

mere landbouw en een eerlijkere voedselverde-

ling aan te zetten. Maar aan beleggen kunnen ook

minder mooie kanten vasthangen. Waar bijvoor-

beeld de termijnmarkt voor landbouwproducten

aanvankelijk een ondersteunend, sociaal oog-

merk had, kan ze verworden tot een puur specu-

latief instrument. Beleggers kan je natuurlijk hun

winsten niet ontzeggen. Maar van grote lange-

termijnbeleggers zoals pensioenfondsen wordt

meer verwacht. In hoeverre werken ze stabilise-

rend en verankerend op de markten en dienen ze

duurzame maatschappelijke doelen?’

uitstek het terrein van de grote marktspelers, die

voornamelijk geïnteresseerd zijn in het uitbuiten

van prijsverschillen. In de praktijk leiden de ter-

mijnafspraken dan ook maar uiterst zelden tot

fysieke leveringen. Dat betekent overigens niet

dat er loze beloften kunnen worden gemaakt. Wie

een contract afsluit moet vooraf een aanzienlijke

waarborg neerleggen, wat voor kleine spelers

(landen tuinbouwers, en nu zelfs in toenemende

mate voor heel wat Belgische veevoederfirma’s)

niet evident is.

Van Chicago naar VlaanderenVlaanderen heeft geen traditie op het vlak van

agrarische termijnmarkten (zie ook kader). Ne-

derland heeft lang termijnmarkten voor slacht-

varkens, mestbiggen en later aardappelen gehad,

maar om meer marktdeelnemers te hebben, zijn

die intussen gefusioneerd met de termijnmarkt

van Hannover. Voor de evolutie van de graanprijs

is de belangrijkste termijnmarkt echter de Chicago

Board of Trade. Daar komt sinds jaar en dag vraag

en aanbod van de wereldwijde grondstofstromen

samen. Daar is het dat het afgelopen jaar de vraag

naar tarwe zo groot werd dat de prijs uiteindelijk

verdubbelde.

De evolutie van de graanprijs op de wereld-

markt heeft traditioneel een stevige impact op

de verschillende subsectoren van de landbouw.

Samen met de graanprijs gaat ook de waarde

van andere gewassen in Vlaanderen en daarbui-

ten omhoog. Het is daarom geen toeval dat er

dit seizoen ook voor groentecontracten hogere

prijzen werden bedongen. Maar na de hoerastem-

ming over de historische ommekeer en het her-

wonnen belang van landbouwproducten, doken

zoals verwacht ook negatieve geluiden op. In de

veehouderij lopen de voederkosten dramatisch

op. En als alle marktpartijen zich aan de nieuwe

situatie hebben aangepast, blijkt dat de hogere

voedselprijzen niet automatisch grotere marges

voor de boer opleveren.

Beleggers profiteren meeDe fors gestegen graanprijs is in de financiële we-

reld zeker niet onopgemerkt gebleven. Fondsbe-

heerders, verzekeraars en andere grote beleggers

proberen gretig een graantje mee te pikken van de

landbouwhausse. Speculatie op de termijnmarkt

van landbouwproducten is een manier geworden

om het rendement van beleggingsfondsen op te

krikken. Zo is er vorig jaar op de Franse termijn-

markt voor landbouwproducten vier keer de vol-

ledige Franse graanproductie verhandeld. En ook

tijdens de internationale beurscrisis van eind ja-

nuari bleek de impact van speculatie. Toen deelde

de agrarische termijnmarkt mee in de klappen,

omdat investeerders hun eerder behaalde winst

terugtrokken uit de graanmarkt als compensatie

voor hun verliezen in aandelen.

Een ander opmerkelijk fenomeen is dat de toe-

gang tot die termijnmarkt via indexfondsen voor

landbouwproducten ook voor particulieren is

vrijgemaakt. Onder meer Euronext Amsterdam

introduceerde een nieuw beleggingsproduct voor

kleine beleggers die de landbouwstrategie van de

grote beleggers willen kopiëren. Die zogenaamde

Exchange Traded Commodities (etc’s) kunnen

net als aandelen dagelijks gekocht en verkocht

worden via een gewone beleggersrekening. De

waarde van de etc’s volgt automatisch via een in-

dexsysteem die van grondstoffen zoals maïs, soja,

suiker of graan op de beurs van Chicago. Ook ing

lanceerde begin dit jaar een dergelijk beleggings-

product, waardoor dus geld van de particuliere

belegger naar de agrarische termijnmarkt vloeit.

Ook voor Jan met de petDaarnaast blijken ook klassieke aandelen uit de

agrovoedingssector erg populair. De bekende

Belgische vermogensbeheerder Petercam bracht

in januari een nieuw beleggingsfonds op de markt

dat specifiek op de prijsstijgingen van de land-

bouwproducten is afgestemd. Het fonds speelt

niet in op de termijnmarkt maar bundelt een

50-tal aandelen van landbouwgerelateerde bedrij-

ven, zoals producenten van landbouwmachines

en meststoffen. Volgens Petercam is de huidige

situatie van de landbouw vergelijkbaar met die

van de energiesector in 2004, wat meteen ook

de reden is waarom het bedrijf wil inspelen op de

Afnemers en l everanciers dekken

zich in tegen prijsschommelingen

Herwig Peeters, directeur van Forum Ethibel, het adviesbureau voor duurzaam en ethisch beleggen.

8 focus termijnmarkten

langdurige groei die het voor de agrarische sector

voorspelt.

Hoewel de meeste sectoren graag door beleg-

gers worden ontdekt, leeft in landbouwmiddens

de vrees dat de agrarische termijnmarkt door die

speculatie kwetsbaar wordt. Dat als de speculan-

ten een ander speeltje vinden, zij de graanprijs

kunnen kelderen. Nu klopt het inderdaad dat

fondsen alsmaar meer graanvolumes opkopen in

de veronderstelling dat de prijs hoe dan ook zal

stijgen. En hoe schaarser het aanbod, hoe sterker

de positie van die fondsen. Maar anderzijds be-

paalt het beurssysteem dat men altijd voldoende

leveringspunten moet voorzien, zodat het te al-

len tijde mogelijk is om tarwe effectief te leveren

tegen termijncontracten. Speculatie kan dus wel

mee de prijs opdrijven, maar kan nooit tot tekor-

ten leiden. Bovendien zijn er nog veel andere fac-

toren die waarschijnlijk een veel grotere impact

op de evolutie van de voedselprijs uitoefenen.

Spannende thrillerZo spreekt het vanzelf dat de groei van de wereld-

bevolking directe gevolgen heeft op de vraag naar

landbouwproducten. De enorme verstedelijking

in China en andere landen veroorzaakt een dubbel

effect. Stadbewoners eten meer vlees en zuivel,

en tegelijk slokt die verstedelijking landbouw-

grond op en leidt ze tot verwoestijning. Verder is

er natuurlijk ook de opkomst van biobrandstoffen.

Maar er zijn evengoed factoren die het aanbod

kunnen opdrijven. Hoeveel landbouwers zullen

overschakelen op graan? Krijgen we een goede

of een slechte graanoogst? En voor de Europese

markt: hoelang kan de eu de invoer van genetisch

gemodificeerde maïs blijven weigeren? Of kiest

Europa voor een importverbod van vlees dat met

ggo-graan geproduceerd is? Er lijken weinig ze-

kerheden, behalve dat de evolutie van de graan-

prijs een spannende thriller belooft te blijven.

De Vlaming en termijnmarkten

Niet toevallig werden ook voor

groentecontracten hogere prijzen bedongen

In Vlaanderen zijn we minder vertrouwd met termijnmarkten dan onze noorderburen. Volgens Fran-

cois Huyghe, landbouweconoom bij Boerenbond, stond voornamelijk de contractteelt de oprichting

van een agrarische termijnmarkt in onze contreien in de weg. ‘In Nederland is de termijnmarkt er

in een ver verleden gekomen op vraag van de vleesverwerkende industrie, die zich wilde indekken

tegen al te grote prijsschommelingen. Bij ons had je toen al veel contracten in de varkenshouderij,

waardoor het potentieel aanbod op de termijnmarkt veel te klein was om die markt in leven te hou-

den. Omwille van een te klein aanbod zijn intussen alle Nederlandse termijnmarkten gefusioneerd

met Hannover. Wat niet eens een slechte zaak is: een goed werkende termijnmarkt staat of valt nu

eenmaal met een voldoende groot aanbod en aantal spelers.’

9

Hoe zijn jullie actief op de graanmarkt?De divisie veevoeding van Aveve koopt per jaar

850.000 ton grondstoffen aan. Het spreekt van-

zelf dat we daar veel aandacht aan besteden, ze-

ker als je weet dat onze kostprijs voor 80 procent

door grondstoffen wordt bepaald. Ik ben een van

de twee aankopers die hier in Merksem iedere

dag de grondstoffenmarkt opvolgen. Ik ben ver-

antwoordelijk voor alle granen en daarvoor rich-

ten we ons sinds jaar en dag vooral op de fysieke

markt. Maar sinds de graanprijs, intussen al een

jaar of twee, niet meer constant is, begeven we

ons ook meer en meer op termijnmarkten.

Op welke termijnmarkten zitten jullie en waarom?Voor granen beperkt onze activiteit zich bijna

uitsluitend tot de Franse termijnmarkt Matif, en

in uitzonderlijke gevallen de Chicago Board of

Trade. De Matif is nog altijd het centrum voor

Europese graanleveringen, al beïnvloeden de

Amerikaanse en Europese markt elkaar alsmaar

sterker. Ook vandaag kopen wij nog altijd vooral

op de fysieke markt. De termijnmarkt beschouw

ik enerzijds als informatiebron waardoor je de

markt beter kunt volgen en anderzijds als instru-

ment om je in te dekken tegen te grote prijsstij-

gingen.

Waarom blijft de fysieke markt het interessantst?Omdat we echt de goederen willen verwer-

ven. Het is niet onze bedoeling om winst te

maken door speculatie. We proberen ons

wel in te dekken door bij fysieke verkopen

door boeren of lokale graanhandelaren op

een hoogtepunt van de fysieke markt naar

de termijnmarkt te gaan en omgekeerd.

Dat is een vorm van risicobeheersing,

een manier om te grote schommelingen

uit te vlakken. Maar aan risicobeheer-

sing hangt ook een prijskaartje vast.

De intresten op de bedragen die je op

de termijnmarkt als borg moet geven,

lopen op.

Zijn termijnmarkten ook voor de boer een nuttig instrument?Ik zie boeren niet meteen zelf op de

Weinig Vlamingen zijn even vertrouwd met de graanmarkt als

Annick Verbist. Als aankoper voor veevoederfabrikant Aveve volgt

ze iedere dag de recentste marktevoluties op. Hoe ziet zij het sys-

teem van termijnmarkten? Hoe zal de graanmarkt volgens haar

evolueren, en voor welke valkuilen moeten we opletten?

Met de neus

op de cijfers

naam + leeftijd: Annick Verbist, 40diploma: licentiaat in de toege-paste economische wetenschappen functie: aankoper grond-stoffen bij Aveve Veevoeding

Waarom je als boer

niet indekken?

10 focus termijnmarkten

termijnmarkt actief worden. Een mini mumlot is 50

ton, je verhandelt dus zo’n 10 hectare per keer. En

de borgen zijn aanzienlijk. Maar een termijnmarkt

is ook voor de boer een handig instrument om

de markt te volgen en om aan risicobeheersing

te doen. Waarom zouden akkerbouwers bijvoor-

beeld geen deel van hun oogst op voorhand tegen

een bepaalde prijs aan een handelaar verkopen?

Die mentaliteit leeft nog niet, maar je dekt je in

tegen een terugval van de graanprijs. Dat we mo-

menteel een structurele stijging beleven wil niet

zeggen dat de prijs bij een goede oogst niet zal da-

len. Als boer verdien je dan misschien niet maxi-

maal, maar het gaat erom dat je niet maximaal

kunt verliezen. Ik wil hier wel nog even zeggen

dat de prijs die we op de fysieke markt betalen de

Matif-prijs wel volgt, maar dat die daar quasi altijd

iets onder ligt. Dat komt onder meer doordat de

Matif-prijs gebaseerd is op andere leveringsvoor-

waarden en op hoogwaardige kwaliteitstarwe.

Daarbij komt nog dat dit prijsverschil op zich ook

meer en meer schommelt.

Hoe groot is volgens u de impact van spe-culatie op de graanprijs?Op de Matif wordt er nog vrij weinig gespecu-

leerd, maar uit de cijfers van Chicago blijkt dat

deze week voor tarwe minder dan de helft van

de openstaande contracten in handen is van niet-

speculanten. Dat cijfer kan uiteraard van week tot

week verschillen en de voornaamste vraag blijft

in welke mate die speculatie de prijs beïnvloedt.

Volgens mij volgt de termijnmarkt over een lan-

gere periode altijd de fysieke markt. Speculatie

versterkt vooral de pieken en de dalen. Heel wat

beleggers baseren zich op een technische analyse,

ze focussen op marktschommelingen en houden

nauwelijks rekening met een fundamentele ana-

lyse van de markt, die nagaat of er echt een fysie-

ke schaarste dreigt. Daardoor is het theoretisch

mogelijk dat er een speculatiebubbel ontstaat die

plots kan instorten. De kans dat zoiets gebeurt, is

erg klein, maar anders dan bij de termijnmarkt van

aandelen staat er vooralsnog geen instelling als

de centrale bank klaar om in te grijpen.

Hoe kijkt u vanuit uw ervaring naar het strikte Europese ggo-beleid?Persoonlijk vind ik het merkwaardig dat de goed-

keuring van ggo-variëteiten voor maïs trager loopt

dan die voor soja. Zouden die zo verschillend voor

de volksgezondheid zijn? Het prijsverschil tussen

de niet door de eu toegelaten maïs en Europese

maïs schommelt sterk: in september bedroeg het

100 euro per ton, vandaag is het ‘maar’ 20 euro.

Toch lijkt een verbod op termijn moeilijk houd-

baar. Onze varkens- en kippensector dreigen zich

uit de markt te prijzen. Distributieketens weren

via lastenboeken ook de door de eu toegelaten

ggo-sojaproducten uit ons diervoeder, maar ze

verkopen wel Braziliaanse kippen die goedkoper

zijn omdat ze daarvoor die eisen niet opleggen.

Bovendien worden ggo-vrije voeders steeds

duurder naarmate ggo’s wereldwijd de boven-

hand nemen.

Hoe verwacht u tot slot dat de graanprijs zal evolueren?Dat is erg moeilijk in te schatten. We weten dat de

prijs structureel iets hoger zal blijven door facto-

ren zoals de groei van de wereldbevolking en de

verstedelijking. Daarnaast is er de opkomst van

de ethanolindustrie, al valt het nog af te wach-

ten hoe die sector zich verder ontwikkelt. Maar

ook de invloed van conjuncturele factoren blijft

erg groot. We hebben twee jaar na elkaar op we-

reldvlak een slechte oogst gehad, maar wat zal er

gebeuren bij een goede oogst? In die zin sluit ik

een lichte daling van de graanprijzen niet uit. De

graanmarkt is een wereldgebeuren geworden en

dat betekent dat nog meer factoren dan vroeger

de prijs kunnen beïnvloeden.

De invloed van conjunturele factoren

blijft groot

12

Bedrijfseconomische boekhouding

Volgens Johan Watté kun je niet

zonder bedrijfsecono mische

boekhouding, als je echt wil

weten hoe je bedrijf boert.

‘Het geld en de tijd die je erin

steekt, verdien je volgens mij

makkelijk terug.’ Bovendien

zijn er subsidies voorhanden,

binnen het nieuwe bedrijf-

adviessysteem (bas – zie

kader).

ohan Watté nam in 2000 de helft van het

ouderlijke bedrijf over, als vierde gene-

ratie op het familiebedrijf in Zwalm. Hij

bouwde de akkerbouw- en vleesveeac-

tiviteiten verder uit. De ervaring die hij

had opgedaan als vertegenwoordiger in een zaai-

zaadbedrijf, gebruikte hij om zijn landbouwactivi-

teiten te combineren met een eigen zaaizaad- en

loonsproeibedrijf. ‘Door die activiteiten was ik al

vertrouwd met een gedetailleerde boekhouding,

dus deed ik meteen hetzelfde voor het landbouw-

bedrijf.’ Het melkvee werd afgebouwd omdat

het niet meer paste in de bedrijfsstructuur. Johan

heeft nu zo’n 200 witblauwe dieren op stal en

zijn bedrijf behoort met teelten als wintertarwe,

aardappelen, cichorei, suikerbieten, silomaïs,

korrelmaïs, en groenten (erwten, bonen, spina-

zie, rapen, wortelen), tot de grotere bedrijven in

de regio.

Tractor in perspectief‘Als je echt wil weten wat er gebeurt in je bedrijf

kun je volgens mij gewoon niet zonder boekhou-

ding. Ik wil weten hoeveel mijn meststoffen, mijn

gewasbescherming of mijn loonwerk mij per

hectare kosten. Met een boekhouding kun je ook

mogelijke investeringen in het perspectief van je

eigen bedrijf bekijken. Een trekker of een loods

lijkt erg duur, maar als je weet hoeveel die trekker

je per uur kost, of per kilogram aardappelen, is

dat bedrag al veel minder groot. Met een boek-

houding weet je echt of een investering rendabel

is.’ En zo kan Johan nog vele voorbeelden geven.

‘Vroeger waren wij in het voorjaar vaak een paar

weken te laat klaar met ons werk. Dat kostte ons,

zo bleek, zo’n 500 euro per hectare. Als dat jaar

na jaar op verscheidene hectaren voorvalt, dan

heb je een extra trekker snel terugverdiend.’

Ook de sterktes en zwaktes van je bedrijf

blijken glashelder uit een bedrijfseconomische

J

ondernemer van nature

naam + leeftijd: Johan Watté, 40woonplaats: Zwalmonderneming: Gesloten vleesveebe-drijf, witblauw, 100-tal

kalvingen per jaar Akkerbouw en tuinbouw

Met een boekhouding weet je of een investering echt loont

Je bedrijf in cijfers

boekhouding. ‘Je gevoel komt niet altijd overeen

met de werkelijkheid van de cijfers. Het gebeurt

regelmatig dat teelten in de boekhouding beter of

slechter meevallen dan ik had gedacht. Cichorei

bijvoorbeeld brengt meer op dan ik soms denk.

Na een aantal jaar zie je ook heel duidelijk wat je

sterke en je zwakke punten zijn. En daar moet je

je conclusies uit durven trekken.’ Een slecht jaar

hoeft echter geen ramp te zijn. In je boekhouding

kun je immers nagaan of die tak de vorige jaren

wel goed draaide.

Openstaan voor adviesJohan is voorts overtuigd van de waarde van

deskundig advies. ‘De boekhouding invullen kost

mij een dag of vier in december. Een consultant

kijkt alles na, maar ik laat ook iemand komen

om met mij de resultaten te bespreken. Volgens

mij loont dat zeker. Een buitenstaander ziet vaak

dingen waar je zelf over kijkt. Je moet natuurlijk

openstaan voor verandering en verbetering. We

hebben dat altijd zo gedaan, dat is echt larie.’ De

meeste adviesdiensten kunnen je bedrijfsresulta-

ten overigens ook vergelijken met gemiddelden

van andere bedrijven.

Starters hebben nog meer dan anderen baat bij

een goeie boekhouding en advisering. ‘De eerste

jaren investeer je vaak zoveel dat je het gevoel

krijgt dat je niks verdient. In je boekhouding kun

je tenminste zien hoeveel je gewassen en je die-

ren hebben opgebracht en welk gedeelte daarvan

je opnieuw hebt geïnvesteerd in je bedrijf.’ Nog

een voordeel is de goodwill die je creëert bij de

banken. ‘Als ze je boekhouding zien, weten ze

meteen in welk bedrijf ze hun geld steken. Zo ben

ik onlangs naar een andere dan mijn vertrouwde

bank gestapt, en heb ik zonder problemen een

lening gekregen.’

13

Bedrijfseconomische boekhouding

Sinds kort kun je als landbouwer of tuinder ge-

bruik maken van het Bedrijfsadviessysteem

(bas). Als je je uitgebreid laat adviseren door

een erkende instelling, dan kun je tot 80% van

de kosten terugkrijgen, met een maximum van

1500 euro.

Het Bedrijfsadviessysteem bestaat uit vijf mo-

dules. Drie daarvan komen overeen met de rand-

voorwaarden die gelden in het kader van de be-

drijfstoeslag. Als je je laat adviseren, kom je te

weten in hoeverre je in orde bent met de rand-

voorwaarden. Zo kun je op tijd ingrijpen om

eventuele sancties te vermijden. Een vierde mo-

dule heeft te maken met arbeidsveiligheid. Een

vijfde omvat de bedrijfseconomische boekhou-

ding, inclusief een aantal milieuparameters. Ook

vermarktingsadvies kan deel uitmaken van het

bedrijfsadvies, maar dat is niet verplicht.

Samengevat bestaat een bedrijfsadvies volgens

het bas uit advies over:

– Module 1: milieu, goede landbouw- en milieu-

conditie (verplicht)

– Module 2: planten- en volksgezondheid (ver-

plicht)

– Module 3: dierengezondheid en dierenwelzijn,

volksgezondheid (verplicht)

– Module 4: arbeidsveiligheid (verplicht)

– Module 5: bedrijfsoptimalisatie

5.1: bedrijfseconomische en milieuparameters

(verplicht)

5.2: vermarktingsadvies (optioneel)

Het is de bedoeling dat je voor het geheel in zee

gaat met één erkende adviesdienst. De erken-

ningen van de adviesdiensten lopen volop, maar

veelal gaat het om de adviesdiensten die al er-

kend zijn om bedrijfsleidings- en milieuadviezen

te geven. Het is belangrijk te weten dat de over-

heid met de inhoud van het advies helemaal niets

doet en ook niet nagaat in hoeverre je het ad-

vies volgt.

De subsidies voor bedrijfsleidingsadvies en

milieuadvies verdwijnen. Lopende overeenkom-

sten blijven gewoon lopen, tenzij je beslist ze stop

te zetten en in de plaats in het bas te stappen.

Meer info www.vlaanderen.be/landbouw/bas

Laat je rendabiliteit berekenenInteresse in een gratis, kwaliteitsvolle be-

drijfseconomische boekhouding? Het Land-

bouwmonitoringsnetwerk van de Vlaamse

overheid is op zoek naar bedrijven die hun

bedrijfsgegevens beschikbaar willen stellen.

Bij het uittekenen van het landbouwbeleid is

het belangrijk om inzicht te hebben in de ge-

volgen van dat beleid voor individuele bedrij-

ven. Daarvoor zijn gedetailleerde gegevens

uit de praktijk van cruciaal belang. De gege-

vens worden natuurlijk anoniem verwerkt.

Het beschikbaar stellen van je cijfermateriaal

levert je heel wat op: je krijgt inzicht in de fi-

nanciële situatie van je bedrijf en in de renda-

biliteit van elke bedrijfstak. Bovendien kost

het je geen cent!

Meer info T 02 552 78 20 of [email protected]

Subsidie voor bedrijfsadvies

Je bedrijf in cijfers

14

est-Vlaanderen bouwde in het

kader van een Interreg-project

een netwerk van ruim 70 bezoek-

boerderijen uit: ‘Met de klas de boer op’. In 2007

ontvingen die bedrijven ongeveer 14.000 school-

kinderen. Er werd ook een onderzoek uitgevoerd

bij 50 West-Vlaamse scholen. Met Bart Verhaeg-

hen van de provincie overlopen we enkele opval-

lende vaststellingen:

Er is veel bereidheid en enthousiasmeEerste vaststelling: de scholen tonen veel bereid-

heid om de kinderen iets bij te brengen over land-

bouw. ‘Het was fijn om te horen dat elke school

wel iets deed rond het thema. In het algemeen is

de houding ten opzichte van landbouw positief.

En zelfs de leerkrachten die minder positief staan

tegenover de sector, behandelen het thema wel.’

Bereik de leerkrachten Het initiatief blijkt in het algemeen voorname-

lijk van de leerkrachten te komen: de directies

sturen de activiteiten niet echt aan. ‘We moeten

dus beter communiceren met de leerkrachten.

Bijvoorbeeld door het voor directies makkelijker

te maken om informatie door te spelen aan de

leerkrachten.’

Kinderboerderijen hebben een grote aantrekkingskrachtHeel wat scholen trekken geregeld naar de kin-

derboerderij, zeker met de jongste kinderen. ‘Wij

twijfelen niet aan de kwaliteit van de meeste kin-

derboerderijen, maar een echt bedrijf is toch nog

iets anders. Eigenlijk moeten we naar een soort

trajectidee: kleuters leren de dieren kennen op

de kinderboerderij, gaan in de eerste graad naar

een gemengd bedrijf, en later naar een gespeci-

aliseerd bedrijf. Kinderboerderijen en landbou-

wers zouden samenwerkingen kunnen opzetten.

Kinderboerderijen hebben het personeel, de ac-

commodatie, de pedagogische vaardigheid, maar

alleen een echt landbouwbedrijf heeft de realiteit

in zich. Ze zouden elkaar kunnen versterken, maar

het water tussen de twee is vaak nog erg diep.’

Overigens blijkt uit het onderzoek dat scholen

uit de steden vooral naar kinderboerderijen gaan,

en scholen uit landelijke gebieden vaker naar ech-

te bedrijven, omdat ze die in de buurt hebben.

Landelijke scholen hebben dan ook minder nood

aan georganiseerde netwerken van bezoekboer-

derijen.

Prijs en afstand spelen een grote rol Waarom kiezen scholen voor een bepaalde boer-

Landbouw op de schoolbanken

Landbouweducatie is een belangrijk middel om het imago van de

Vlaamse boer en tuinder verder op te krikken. Veelal wordt daar-

bij op de jeugd gemikt. Maar wat vinden leerkrachten en directies

van het aanbod? Hoe vullen zij landbouweducatie in? De provincie

West-Vlaanderen vroeg het hen.

Gemeentelijke basis-school Zuienkerke

Directeur Joël Boussemaere: ‘In een platte-

landsgemeente als de onze zitten er heel wat

kinderen uit boerenmiddens op school. In de

lagere school gaan de kinderen dan ook ge-

regeld een dagje de werkzaamheden volgen

op een landbouwbedrijf. Vaak komt de boer

de kinderen ophalen met de trekker en de kar.

De kinderen die hun klasgenoten op hun be-

drijf mogen ontvangen zijn altijd bijzonder

fier. Meestal gaat het om gemengde bedrij-

ven, zodat er zowel in de stallen als op het

veld dingen te ontdekken zijn. Met kleuters

en met het eerste en tweede leerjaar gaan we

naar de kinderboerderij. Ook dat is leuk.’

‘Door aandacht te besteden aan landbouw

willen we de kinderen respect bijbrengen

voor de landbouw en de natuur en hen doen

beseffen waar hun eten vandaan komt. We

gaan dan ook naar echte boerderijen omdat

die de realiteit tonen.’

W

burenbabbel

15

Vlam zoekt melkveehouders

Vlam lanceert Melk4kids, educatieve projec-

ten om lagereschoolkinderen op een speelse

manier te laten kennismaken met het verhaal

van de zuivel. Dat kan enerzijds in ’t Zuivel-

centrum en anderzijds via een netwerk van

zuivelambassadeurs: melkveehouders die

hun bedrijf openstellen en rondleidingen ge-

ven aan schoolkinderen. Nu al werken 50

melkveehouders mee, maar vlam is op zoek

naar nog een aantal zuivelambassadeurs. Heb

je interesse? Neem dan contact op met Fem-

ke Dierickx van vlam via ambassadeursnet-

[email protected] of T 02 552 81 37.

Het onderwijs moet meer aandacht besteden aan landen tuinbouw

volledig akkoord (31%)

eerder akkoord (45%)

neutraal (17%)

eerder niet akkoord (6%)

helemaal niet akkoord (1%)

Bron: Imago-onderzoek vilt 2007,

uitgevoerd op 646 Vlamingen

Bezoek op het erf?

Het grote publiek laten kennismaken met de

landen tuinbouw is van onschatbare waar-

de om het begrip te vergroten. Uit de recent-

ste imago-enquête van vilt (2007) bleek trou-

wens dat die consument zelf vragende partij

is: ruim 8 op de 10 Vlamingen wil dat de land-

bouw het contact met de buitenwereld ver-

sterkt. Om de boeren hierbij te helpen, heeft

de provincie West-Vlaanderen samen met

de lokale afdeling van de Landelijke Gilden

een handboek opgesteld voor het organise-

ren van een landbouwevenement. Het is op-

gevat als een praktische leidraad om eigen

ideeën verder uit te werken. Je krijgt een he-

leboel tips over het afbakenen van een doel-

groep, het uitwerken van activiteiten, maar

ook praktische zaken zoals een verzekering,

promotie en sponsoring komen aan bod. Het

handboek is gratis te downloaden op de web-

site van de provincie West-Vlaanderen.

info www.onthaalopdeboerderij.be/uitleendepot

derij? In de eerste plaats blijkt de prijs doorslag-

gevend, zeker sinds het basisonderwijs gratis

moet zijn. Ook de afstand speelt een rol. ‘Ze gaan

het liefst te voet, met de fiets of laten enkele ou-

ders rijden met de auto, om de prijs te drukken.

Vandaar dat wij proberen om in elke gemeente

een bezoekboerderij te hebben.’

Er is behoefte aan realistische inhoudelijke informatieDe leerkrachten werken ook in de klassen rond

landbouw. ‘Het is alleen jammer dat het verhaal

dat in die lessen wordt geschetst, vaak niet over-

eenstemt met de realiteit. De oudere generatie

vertelt het verhaal van dertig jaar geleden en de

jongeren kennen het gewoon niet. Dat proberen

we op te lossen door bijvoorbeeld nascholingen

te geven aan leerkrachten. Dan zie je de leer-

krachten soms echt hun ogen opentrekken. Voor

het eerst hebben wij nu lesmateriaal gemaakt op

basis van foto’s, die de realiteit tonen. Intussen

zijn er vier pakketten klaar, rond varkensteelt, het

leven van de boer, serreteelt en de dieren op de

boerderij.’

Meer info op www.onthaalopdeboerderij.be/ landbouweducatie

Bart Verhaeghen: ‘De oudere generatie leerkrachten vertelt het verhaal van dertig jaar geleden, de jonge-ren kennen het gewoon niet.’

16

Dirk Lips: U werkte indertijd voor de Euro-pese landbouwcommissaris MacSharry. U kon alle kanten uit. Waarom koos u voor Boerenbond?Noël Devisch: Jan Hinnekens wilde mij erbij. Het

was een van de moeilijkste beslissingen in mijn

leven, maar ik heb er nooit spijt van gehad. Bij

Boerenbond kon ik in de dossiers in de diepte

gaan, maar tegelijk was er het rechtstreekse

contact met de boeren. Als Boerenbond kunnen

we ook echt wegen op het sociaal-economische

beleid van het land.

Wat ziet u als de belangrijkste verwezenlij-king onder uw voorzitterschap?Ik ben blij dat de landbouwstand weer aanvaard

is in de samenleving. Jarenlang werden de boeren

bekeken als vervuilers die alleen geld kostten aan

de maatschappij. Nu mogen de boeren er weer

zijn. Voedsel is terug belangrijk en landbouw mag

weer wat kosten. Dat is natuurlijk niet mijn ver-

dienste, maar Boerenbondinitiatieven zoals de

Plattelandsklassen en de Dag van de Landbouw

hebben er toch een grote rol in gespeeld. Ook het

draagvlak dat de Landelijke Gilden creëren, is niet

te onderschatten.

Wat was de grootste tegenslag?Zonder twijfel de dioxinecrisis. Dat was een vre-

selijk drama: de imagoschade, de gevolgen voor

de export, de instorting van de prijzen ... Tot op

vandaag voelen we de gevolgen. Het is indertijd

ook politiek uitgebuit. Die kippen waren al opge-

geten, dus met volksgezondheid had de heisa niks

te maken. Was het niet in verkiezingstijd gebeurd,

dan was het een heel ander verhaal geweest.

Wat is uw persoonlijke visie op leiding ge-ven aan een organisatie als Boerenbond?Je moet niet denken dat je de wijsheid in pacht

hebt, maar je moet ook meer doen dan vragen

hoe gaan we dit oplossen, want dat verzandt in

oeverloos gepraat. Ik vind dat ik als voorzitter

voorstellen moet lanceren en verdedigen, en ver-

volgens de democratie van vakgroepen en regio’s

zijn werk moet laten doen.

Is er echt sprake van democratie bij Boe-renbond? Zijn het niet vooral de luidste roepers die worden gehoord? Niet ieder-een durft zijn mond opendoen op verga-deringen. Ik denk dat het de best haalbare democratie is.

Voorstellen doorlopen de lokale kringen, de pro-

vinciale vakgroepen en vervolgens de nationale

vakgroepen. Zo krijgen we een goeie doorsnede

van de opinies. Je ontwikkelt standpunten door

erover te praten. Natuurlijk weegt de mening van

de geïnteresseerden door, maar is dat zo slecht?

Het zou slecht zijn als alleen de grote boeren im-

pact hadden of alleen de West-Vlamingen. Nu kan

elke boer die dat wil zijn mening geven.

Wat doet Boerenbond voor zijn zwakste leden, die Boer & Tuinder niet meer le-zen, die niet meer naar vergaderingen ko-men?Op onze zitdagen kan iedereen gratis met kleine

problemen terecht. Maar sommige mensen zit-

ten diep en zijn erg moeilijk te bereiken. Daarvoor

hebben we de vzw Crisis en Armoede opgericht,

die nu is opgegaan in Boeren op een Kruispunt.

Voorts proberen we in onze discussies toch altijd

aandacht te hebben voor de kleine boeren en de

jongeren. Hoewel wij vooral de weg willen tonen

naar groei en specialisatie, zijn we er ook voor

degenen die kleinschalig blijven werken.

Kan een organisatie die meehelpt aan het beleid nog kritisch zijn?Als je buitenstaanders bezig hoort, lijkt de Boe-

Bijna negentien jaar geleden verliet Noël Devisch de Europese

instellingen om bij Boerenbond aan de slag te gaan. Enkele jaren

later werd hij voorzitter. ‘Ik ben nooit een man van het pure buik-

gevoel geweest’, zegt hij zelf. ‘Ik wou eerst weten hoe het zat, het

dossier bestuderen en dan een standpunt verdedigen.’ Na twaalf

jaar voorzitterschap nam hij deze maand afscheid.

biechtstoel

‘De best haalbare democratie’

We voelen tot vandaag de gevolgen van de dioxinecrisis

Win het boek van Noël Devisch

Van Noël Devisch is recent Het boek Waar

is de boer gebleven? Landbouw als can-

vas van de maatschappij verschenen, bij

het Davidsfonds.

Landgenoten geeft 10 exemplaren weg.

Stuur een mail naar [email protected]

en misschien win je wel!

renbond soms erg machtig. Laat ze ons maar

overschatten (lacht). We zijn inderdaad een be-

leidsorganisatie: we denken mee met de overheid

om tot de beste oplossing te komen. Onze studie-

dienst speelt daarin een belangrijke rol. Die weet

even goed als kabinetten en administraties hoe

de technische dossiers in elkaar zitten. Onze ken-

nis samenleggen, ook met de andere landbouw-

organisaties, vind ik een moderne en productieve

manier van werken. Als je aan de overheid een

alternatief voorstelt dat ook het vooropgestelde

doel dient, gaan ze daar vaak in mee. Maar ik be-

grijp ook dat het soms niet kan. Dan komt echter

wel onze syndicale werking op gang.

Een heel aantal Boerenbondcoöperaties zijn uitgegroeid tot commerciële bedrij-ven. Staat dat de belangen van individue-le leden niet in de weg?De afzetcoöperaties die uit de Boerenbond zijn

ontstaan, leiden inderdaad een onafhankelijk be-

staan met een eigen ledenstructuur en ze doen

het overigens heel goed. We blijven in contact

via ons ‘coöperatief platform’. De bedrijven waar

wij nog zeggenschap over hebben, zoals bijvoor-

beeld Aveve en sbb, blijven werken vanuit de

coöperatieve gedachte. Als er een botsing van

belangen is, kiezen we steeds voor de boer. Bij

kbc kunnen we niet meer rechtstreeks tussen-

komen. Maar ook kbc moet zo efficiënt mogelijk

functioneren en blijft speciale aandacht hebben

voor de agrarische sector.

17

naam: Noël Devisch

woonplaats: Erps-Kwerpsfunctie: Boerenbond-voorzitter 1995-2008

De boeren ondergaan intussen steeds meer de grillen van de wereldmarkt?Europa heeft zijn markt lang kunnen afschermen

van prijsschommelingen, en dus is het nu schrik-

ken. We moeten dan ook dringend aan risicobe-

heersing beginnen denken, tegen droogtes, dier-

ziekten enzovoort. Wat mij nog het meest zorgen

baart, is de concentratie van de handel: een hand-

vol grote bedrijven heeft heel de wereldmarkt in

handen, en dat is gevaarlijk. Europa mag daarom

zijn marktinstrumenten op nul zetten, maar niet

afbouwen. We kunnen ze op een dag nog nodig

hebben. Vrijhandel is hoe dan ook niet geschikt

voor landbouw. In een vrije markt verpletteren de

groten de kleintjes, vooral in de ontwikkelingslan-

den, die ook hun bevolking moeten kunnen voe-

den. Er zou een organisatie of instantie moeten

komen om dat te bufferen.

Hebt u bepaalde dromen of plannen die u nu wil verwezenlijken?Ik ga zeker een computercursus volgen. Nu word

ik erg verwend: zelfs de teksten voor mijn boek

heb ik gedicteerd. Het zal wel aanpassen worden,

maar dat heb ik altijd al goed gekund. Ik blijf na-

tuurlijk wel Boer & Tuinder lezen tot mijn negen-

tigste!

‘De best haalbare democratie’

18

oost Bogemans verdiept zich al jaren in

de zilte teelten, eerst als onderzoeker ver-

bonden aan de vub en nu vanuit zijn eigen

zaadontwikkelingsbedrijf Serra Maris. In

Zeeland en ook in Frankrijk worden zilte

groenten als zeekraal en lamsoren (zeeaster) van

oudsher in het wild gesneden. Na jaren onderzoek

slaagde Bogemans erin om van die wilde teelten

cultuurgewassen te maken. Joost Bogemans: ‘Een

aantal boeren in Zeeland teelt nu al een tijdje zee-

kraal en lamsoren voor de horeca. Als je daar een

halve meter diep graaft, borrelt er zeewater op.

Dat is voor gangbare teelten een ramp, maar voor

de zilte teelten een zegen: ze moeten lekker zilt

smaken, of ze zijn niks waard.’ Ook voor Vlaamse

landbouwers die geconfronteerd worden met

verzilting van hun gronden, zijn zilte teelten een

mogelijk alternatief, al gedijen ze ook in kassen

of tunnels.

Markt warm makenNaast de ontwikkeling van het zaad en de teelt-

techniek, die voorlopig nog veel handenarbeid

inhoudt, was het aanzwengelen van de markt de

grootste uitdaging. ‘Daarom heb ik Serra Maris

opgestart samen met Rob Baan van het Neder-

landse bedrijf Koppert Cress. Dat bedrijf heeft

veel ervaring met het warm maken van de markt

voor nieuwe producten. En het lukt: de vraag

groeit, in binnen– en buitenland. Zeker zeekraal is

succesvol, omdat dat intussen jaarrond leverbaar

is.’ Zilte groenten blijven natuurlijk nicheproduc-

ten, maar de prijzen zijn er dan ook naar. ‘Ik ver-

gelijk het graag met veldsla, een massaproduct zal

dat nooit worden, maar het is toch een serieuze

en lucratieve teelt.’

Intussen wordt er verder gewerkt aan de ontwik-

keling van nieuwe producten. De zeekraal doet

het goed, en met de lamsoren gaat het dezelfde

richting uit. Joost Bogemans ziet voor nog een

aantal producten toekomstmogelijkheden. ‘Salso-

la of zeemosterd, dat is een oude Japanse groente,

en ook zeevenkel gaan we nu introduceren op de

markt.’

Pioniers ondersteunenPionierswerk zoals dat van Joost Bogemans moet

de nodige ondersteuning krijgen, vindt ook de

provincie Oost-Vlaanderen, die nauw samen-

werkt met buurprovincies West-Vlaanderen en

Zeeland. Onder meer via de Europese Interreg-

programma’s kunnen innovatieve projecten in

Oost- en West-Vlaanderen steun krijgen. Zelf on-

dersteunt de provincie Oost-Vlaanderen momen-

teel bijvoorbeeld een project van het Provinciaal

Proefcentrum voor de Groenteteelt waarbij in to-

matenkassen ook de tropische vis tilapia in aqua-

cultuur wordt gekweekt. Het grote voordeel is dat

de ruimte en de warmte in de kassen optimaal

worden benut, aangezien de bassins zich onder

de goten bevinden, en ook de nutriënten van de

vis kunnen worden gebruikt in de tomatenteelt.

Overigens toont ook het onderwijs intussen meer

en meer interesse voor nieuwsoortige teelten en

technieken.

18 uit de provincie Oost-Vlaanderen

aquacultuurJ

Land- of tuinbouwbedrijven

waar vis rondzwemt, binnen-

kort kijken we er niet meer

van op. Ook de teelt van zilte

groenten is volgens pionier

Joost Bogemans een reële

optie voor landbouwers. De

provincie Oost-Vlaanderen

juicht deze innovaties toe en

is bereid onderzoek in dat

verband te ondersteunen.

Net als veldsla is zeekraal een lucratieve

nicheteeltLamsoor

Zeekraal

Teelt van zeemosterd onder glas

Innoveren in

© Yves Adams

© Ludo Goossens

© Joost Bogemans

19hallo Brussel

1 Waar vind ik het e-loket? www.landbouwvlaanderen.be

2 Welke aanvragen kan ik indienen via het e-loket?

– Verzamelaanvraag (Je kunt nu ook online nieu-

we percelen intekenen, of percelen splitsen of

schrappen, op kaarten die nog meer in detail

gaan dan de fotoplannen die bij u in de bus

vallen – schaal 1/500 in plaats van 1/5000)

– Aanvraag zoogkoeienpremie

– Aanvraag om quotum leveringen vrij te maken

via het Quotumfonds

– Aanvraag om quotum leveringen te verkrij-

gen via het Quotumfonds, ook voor jonge

starters

3 Welke gegevens kan ik consulteren via het e-loket?

1. Identificatiegegevens

– Bedrijfsgegevens (bv. bankrekeningnummer)

– Contactgegevens van uw buitendienst

– Overzicht van uw exploitaties (bv. gegevens

over veebeslag, sanitair verantwoordelijke)

2. Quota, premies en toeslagrechten van 1998

tot nu (bv. historiek melken zoogkoeienquo-

tum, actuele quotumgegevens, overzicht van

uw toeslagrechten)

3. Afrekeningen en betalingsgegevens

– overzicht en details van uw afrekeningen

– overzicht en details van uw belastingfiches

(vanaf inkomstenjaar 2006; inkomstenjaar

2007 beschikbaar vanaf april)

– overzicht van betalingen van een bepaalde

periode

Het e-loket toont je altijd de meest recente ge-

gevens, zodat je niet meer moet wachten tot je

detailberekening in de bus valt.

4 Hoe veilig is het e-loket? Heel veilig, doordat je gebruikmaakt van je

elektronische identiteitskaart (eid-kaart) om

je aan te melden.

5 Wat heb ik nodig om gebruik te maken van het e-loket?

Een computer met daarop:

– bij voorkeur Windows Internet Explorer 5.5 of

hoger,

– en bij voorkeur Windows 2000 (Professional)

of Windows xp (Home of Professional) of Win-

dows Vista

– Een elektronische identiteitskaart. Heb je er

nog geen, dan kun je ze aanvragen bij je ge-

meente. Meer info: http://eid.belgium.be

– Een geschikte kaartlezer om je eid-kaart te le-

zen. Die kun je in een computerwinkel kopen

voor een bedrag vanaf 15 euro. Meer info:

www.kaartlezers.be

Als je in de verzamelaanvraag 2006 je rijksre-

gisternummer meedeelde aan het Agentschap

voor Landouw en Visserij (alv) kun je meteen

aan de slag. Zoniet moet je eerst het formulier

‘eerste aanmelding op het e-loket’ opsturen

naar alv. Je vindt het op de website van het

e-loket.

6 Kan ik iemand anders mijn aanvragen laten invullen?

Ja, je kunt een mandaat verlenen aan je land-

bouwconsulent, je partner, zoon, dochter en-

zovoort. Hoe je dat doet, kun je lezen op de

helppagina van de site van het e-loket.

7 Wat als ik een fout maak? De kans op fouten is bij een elektronische aan-

vraag kleiner dan bij een aanvraag op papier,

dat bleek overduidelijk uit de aangiftes van vo-

rig jaar. Het systeem spoort eventuele fouten

in wat je invult namelijk automatisch op. Het

e-loket denkt met je mee!

8 Kan ik het eens uitproberen? Ja, sinds kort is er een oefenloket beschikbaar

waar iedereen kan oefenen.

Overigens is bij de ontwikkeling van het e-

loket een groep landbouwers betrokken. Zij

testen de toepassingen altijd op voorhand uit,

zodat het e-loket volledig op maat van de land-

bouwers wordt uitgebouwd.

9 Prijs? Wees gerust, het e-loket is gratis. Maar het

ontving vorig jaar wel de Spitsprijs, die crea-

tieve ideeën en inventieve projecten binnen de

Vlaamse overheid bekroont.

info www.landbouwvlaanderen.be

Als de lente komt, valt steevast ook de verzamelaanvraag in

de bus. Vorig jaar dienden enkele honderden landbouwers hun

verzamelaanvraag al in via het e-loket. Intussen werd dat e-loket

uitgebreid: tijd voor een hernieuwde kennismaking.

e-loketdenkt met je mee

20 buitenlander

anielle Bovyn en Filip Van Biesen

startten in 1991 samen een snijro-

zenbedrijf op. Filip was afkomstig uit

een familie van varkensboeren, maar ging in de

kalme wintermaanden helpen op een vermeer-

deringsbedrijf van snijbloemen. ‘Zo zijn we erin

gerold,’ vertelt Danielle. In hun serre van 3500

m² kweken ze nu verschillende rozenvariëteiten

op substraat.

CarrièrewendingLies duikt bij aankomst meteen de serre in om

de bloemen te bewonderen en honderduit vra-

gen te stellen. Die interesse is niet zonder reden.

In december nam Lies afscheid van de televisie

en opende ze in Sint-Niklaas een bloemenatelier,

waar ze bloemencreaties maakt op bestelling.

Voor buitenstaanders lijkt het misschien een

vreemde wending, maar dat is het voor Lies he-

lemaal niet. ‘Al heel mijn leven heb ik een pas-

sie voor bloemen en bloemschikken. Ik weet nog

goed hoe ik als kind samen met mijn moeder naar

een azaleakweker in de buurt ging. Die geur van

teelaarde, de beslotenheid, de gezellige warmte.

Toen al zei ik dat ik bloemist wou worden. Al ken-

de ik het verschil nog niet tussen een bloemist en

een florist.’

Als kind wou ik al bloemist worden

D

naam: Danielle Bovyn & Filip Van Biesen

woonplaats: Opwijkberoep: rozenkwekersbedrijf: 3500 m² glas

Waarom geeft een bekend tv-figuur haar mediacarrière

op om een bloemenatelier op te starten? Pure passie, zo

blijkt. We ontmoeten Lies Martens, bekend van onder

meer Vlaanderen Vakantieland, tussen de rozen van de

familie Van Biesen in Opwijk. De gedeelde passie leidt tot

een aangenaam gesprek.

21

Als kind wou ik al bloemist worden

Een goed product wordt op de veiling nog

altijd gewaardeerd

Sierteeltbedrijven gezocht!Op dinsdag 20 mei 2008 vindt voor de vijfde maal op rij ‘Op de Siertoer4Kids’ plaats. Leerlingen

van de derde graad (11-12 jaar) kunnen dan via allerlei doe-activiteiten kennis maken met de

sierteelt. Dit jongerenevenement is gebaseerd op het succesvolle concept achter ‘Op de Sier-

toer’, dat dit jaar op zondag 14 september plaatsvindt. Voor beide activiteiten zijn de organi-

satoren nog steeds op zoek naar siertelers die hun bedrijf willen openstellen. Heb jij interesse

om een groep jongeren en/of volwassenen op je bedrijf te ontvangen, aarzel dan niet om in te

schrijven. Zo help jij mee het imago van de sierteeltsector te ondersteunen.

interesse? Neem contact op met Sylvie Denis van de Economische Raad voor Oost-vlaanderen vzw, 09 267 86 17 of [email protected]

Lichten uitVoor ze aan haar tv-carrière begon, heeft Lies

al eens vijf jaar in een bloemenwinkel gewerkt.

Maar in een snijrozenkwekerij was ze nog nooit

geweest. De assimilatiebelichting is een van de

eerste dingen die opvallen op een grijze ochtend,

en meteen komt ook een heet hangijzer aan bod:

de hoge energieprijzen, die Daniëlle en haar col-

lega’s zorgen baren.

‘De laatste twee, drie jaar is het echt drama-

tisch,’ zegt Danielle. ‘Het ene na het andere bedrijf

stopt. Zelf beperken we nu de belichting. Vroeger

gingen de lampen makkelijk 19 of 20 uur aan, nu

is dat maximum 14 uur. Omdat het gewoon niet

meer te betalen is.’ Vanzelf komt het gesprek dan

op de goedkope import uit het buitenland. ‘Dat

is natuurlijk ook iets dat ons parten speelt. Al er-

varen wij dat een goed product op de veiling nog

altijd gewaardeerd wordt. Persoonlijk vind ik ook

dat de aanvoer uit het buitenland ’s winters nodig

is om het assortiment breed genoeg te houden.

Anders zou het in de winter helemaal stilvallen.’

‘Ik verbaasde mij er al over hoe supermarkten

20 rozen kunnen aanbieden voor 4 euro,’ pikt Lies

in. ‘Die komen dus uit het buitenland. Daarom ook

dat ik geen gewone bloemenwinkel wilde starten,

want het lijkt mij moeilijk concurreren met de

supermarkten. Met mijn creaties kan ik toege-

voegde waarde bieden.’ Dat is ook wat Danielle

en andere lokale snijbloementelers proberen te

doen met hun kwaliteitsbloemen.

Van Merci tot AvalancheNet op het moment dat we het bedrijf bezoeken,

wordt alles in gereedheid gebracht om te starten

met drie nieuwe variëteiten. ‘We willen de markt

wat meer bespelen. Nu hebben we vrij veel klein-

bloemige rozen. Die hebben als voordeel dat je

meer stelen kunt oogsten per m², maar de prijs

ligt lager. We willen ook meer rechtstreeks ver-

kopen, onder meer aan bloemenwinkels, en dan

is het belangrijk om een ruim assortiment te heb-

ben.’ Zo wordt de succesvolle witte Avalanche

aan het assortiment toegevoegd.

In de serre toont Lies haar voorkeur voor de

donkerrode Merci. Intussen buigt Danielle hier

en daar een scheut om. ‘Takken die splitsen bij-

voorbeeld, daar knijpen we de botten van af, en

die plooien we om. Zo gaan ze dienst doen als de

longen van de rozenstruik.’ Alleen de kaarsrechte

enkele takken leveren immers iets op. Zijn rozen

eigenlijk de lievelingsbloemen van Lies? ‘Ik hou

zeker van rozen. Maar als ik moet kiezen, dan ga

ik voor tuinbloemen, zoals seringen. Die worden

nu wel gekweekt, maar helemaal hetzelfde is dat

niet.’

Kneepjes van het vakHet gesprek gaat verder, over de gesloten wa-

tercyclus en de vele inspanningen die de telers

doen, op het vlak van milieu en waterbesparing.

Een probleem waar Lies als afnemer mee wordt

geconfronteerd, is de versheid van de bloemen.

‘Eigenlijk weet je nooit wanneer de bloemen wer-

den gesneden. Een datum vermelden, zoals in de

voedingssector, zou ik een goeie zaak vinden. Nu

moet ik me behelpen met allerlei trucjes om vers

van minder vers te onderscheiden. Echt fair is dat

toch niet. Als ik een bloemstuk verkoop, moet

ik erop kunnen rekenen dat de bloemen niet na

een paar dagen verwelken.’ Danielle beaamt. Het

is immers in het voordeel van de hele keten dat

het spel eerlijk wordt gespeeld. In de koelruimte

toont ze Lies alvast nog een paar kneepjes van

het vak om de echt verse bloemen van de rest te

onderscheiden.

rubriek & rubriek22

ten huize van22

‘Boeren is onze hobby’Melkveehouders Guy en Greet Van Loock

naam:

Greet Van Tendeloo, 35

taken:

opvolging jongvee,

thuisverwerking- en

verkoop, landwerk,

marktverkoop, boek-

houding

hobby’s:

dochter Lana (6) en

stief dochter Dorien (20)

verwennen, jongvee

verzorgen

naam: Guy Van Loock, 45taken:

opvolging melkvee, landwerk, computer- en bankzaken, marktver-koop, kaasmakenhobby’s: bestuurslid BB-bedrijfs-

gilde, afgevaardigde in de milieuraad

23

We slapen vandaag niet langer

dan vroeger

Dankzij een melkrobot moeten ze niet meer dagelijks melken.

Maar stilzitten kunnen Guy en Greet Van Loock uit Booischoot

nog altijd niet. Naast hun oude job doen ze nu ook tweemaal per

week de markt met zelfgemaakte zuivel. Een portret van een erg

bevlogen duo.

reet en Guy behoren tot de eerste gene-

ratie melkveehouders die zes jaar geleden

al investeerden in een automatische melk-

robot. Amper een jaar later vervingen ze ook hun

andere melkstal door een automaat, zodat alle

130 melkkoeien vandaag zonder handenarbeid

worden gemolken. ‘Toch slapen we vandaag niet

langer dan voordien’, zegt Guy. ‘Zelfs in het week-

end staan wij om half zeven tussen de koeien. Die

gedrevenheid hebben we met de paplepel meege-

kregen. We houden van dit ritme. Waarom zouden

we het veranderen?’

Van rommelmarkt tot PlopsalandHet zijn Guy’s ouders die 25 jaar geleden met

thuisverwerking en –verkoop begonnen. Aan-

vankelijk waren het aanbod en de ambities vrij

beperkt, maar nadat het gamma op vraag van

klanten gestaag was uitgebreid, besloten Greet

en Guy om hun afzet via markten te vergroten.

‘Een vriend die ermee ophield, bood ons zijn

standplaats op een rommelmarkt aan’, vertelt

Guy. ‘Omdat we dankzij de robots wat meer tijd

hadden, leek het ons geen slecht idee om in een

marktwagen te investeren.’ Eerst gebruikten ze

die alleen op zondag, maar al snel kwam daar ook

de woensdagnamiddag bij.

‘Soms is het inderdaad druk, maar we kunnen

alletwee niet stilzitten’, glimlacht Greet. ‘We heb-

ben allebei geen behoefte aan hobby’s die niets

met onze stiel te maken hebben. Ik vind het ge-

woon plezant om nu eens met de dieren bezig te

zijn en dan weer op de markt te staan. We gaan

alletwee met veel plezier naar opendeurdagen.

En Guy is in de bedrijfsgilde en in de milieuraad

actief. Maar interesses buiten de landbouw heb-

ben we eigenlijk niet. Verder dan een dagje naar

Plopsaland met onze dochter zijn we nog niet ge-

weest. Zelfs een echte huwelijksreis is er nooit

van gekomen. We zouden toch maar aan onze

beesten lopen denken.’

Drie generaties aan tafelHet is een cliché dat er op iedere boerderij handen

tekort zijn. Maar met 130 melkkoeien, 110 stuks

jongvee, 71 hectare akkerbouw en 40 ha grasland,

zijn twee melkrobots echt geen overbodige luxe.

In het dagelijkse leven krijgen Guy en Greet ook

nog heel wat hulp van Guy’s ouders. Guy: ‘De be-

drijfsgebouwen grenzen zowel aan hun woning

als aan onze tuin. We zitten iedere dag nog drie

keer samen rond de eettafel en we zijn bijna altijd

samen in de weer. Mijn vader ontfermt zich over

een tiental hectare aardappelen en helpt de stal-

len reinigen. Mijn moeder helpt Greet voor een

groot deel met de verwerking en verkoop.’

Zelf dragen Greet en Guy respectievelijk de

verantwoordelijkheid over het jongvee en de

melkkoeien. ‘Ik geniet ervan dat ik mij door de

robot veel meer dan vroeger kan bezig houden

met de dieren die echt verzorging nodig hebben’,

zegt Guy. ‘Greet is dan weer van thuis uit een

echte meutekespjeer, zoals we dat in de streek

noemen. Ze is gepassioneerd door de opfok van

kalveren. Dat was een van de redenen waarom

we een robot hebben gekocht. Greet was niet ge-

woon om te melken. En mijn moeder die al haar

hele leven melkt, werd 65 jaar. Bovendien was

Greet net zwanger van onze jongste dochter Lana,

zodat ik ook wat zekerheid wilde voor als er iets

met mij gebeurt.’

Na de quotaNet als vele anderen proberen Greet en Guy met

ambitieuze plannen te anticiperen op de afschaf-

fing van de melkquota. Greet: ‘We spelen al een

tijd met het idee om onze bedrijfsgebouwen vol-

ledig te vernieuwen. Onze jongveestal is nu al vrij

krap. En we willen meteen ook een ruimere loods

en meer drijfmestopslag. Het is de bedoeling dat

alles op dezelfde locatie als de oude gebouwen

komt. Maar omdat we tamelijk dicht bij woonge-

bied zitten, blijft het nog afwachten of onze ver-

gunning wordt goedgekeurd.’

Na die verbouwing achten de twee zich ge-

wapend voor de toekomst: ‘Wij hebben geen

probleem met de afschaffing van de melkquota’,

zegt Guy. ‘Een bedrijf van onze schaalgrootte

moet zeker nog een twintigtal jaar meekunnen.

We zijn het er wel al over eens om, als de quota

wegvallen, onze capaciteit op te drijven met een

derde robot. Maar vooraleer je aan nog grotere

investeringen denkt, moet je al zeker zijn dat er

ook een volgende generatie aan het roer van je

bedrijf komt ...’

23

naam:

Greet Van Tendeloo, 35

taken:

opvolging jongvee,

thuisverwerking- en

verkoop, landwerk,

marktverkoop, boek-

houding

hobby’s:

dochter Lana (6) en

stief dochter Dorien (20)

verwennen, jongvee

verzorgen G

24

Tuinbouwtoekomst (z)onder stroom?

Is de tuinbouwer echt de ener-

gieproducent van de toekomst?

Of is de wkk-installaties op tuin-

bouwbedrijven geen lang leven

beschoren? Het elektriciteits-

netwerk kan de toegenomen

productie alvast niet altijd meer

slikken.

Marc Van Noten,tomatenteler en mede-oprichter Warmtekracht Ondersteuningsmaatschappij (wom)

frontaal24

‘Sinds maart 2007 draait er op mijn tomatenbedrijf

een wkk-installatie. Eind 2006 was ik ook een van

de vijf oprichters van de wom, de Warmtekracht

Ondersteuningsmaatschappij. Intussen heeft de

wom 37 leden uit heel Vlaanderen, en er treden

nog altijd telers toe. De wom vertegenwoordigt

telers die een installatie in eigen beheer plaatsen.

Door de aardgasinkoop, de elektriciteitsverkoop

en de verkoop van wkk-certificaten te bundelen,

kunnen we voordelige voorwaarden bedingen.’

‘Wkk is vandaag voor heel wat bedrijven een

rendabele investering, maar zonder de onder-

steuning van het vlif en de opbrengst van de

wkk-certificaten zou het niet rendabel zijn. Het

stimulerende beleid is zeker het probleem niet.

Als je een wkk opstart, krijg je tien jaar lang ge-

garandeerd de minimumprijs voor je certificaten

en de quota zijn bekend tot 2012.’

‘Wat wel een probleem begint te worden,

zijn de aansluitingen op het elektriciteitsnet. De

aansluiting is hoe dan ook een grote kost. Voor

de eerste 1000 meter betaal je een vaste aan-

sluitingskost, maar daarna betaal je 75 euro per

meter. Doordat het net in bepaalde regio’s aan

zijn maximumcapaciteit zit, worden glastelers

soms doorverwezen naar een verder gelegen

aansluitingspunt. Dan wordt die 75 euro per

meter onoverkomelijk: als je 500.000 euro moet

neertellen voor je aansluiting alleen al, moet je

er niet aan beginnen. In de Noorderkempen komt

dat voor en in het Mechelse gaat het dezelfde

richting uit.’

‘De samenwerking met netbeheerder Eandis,

die verantwoordelijk is voor de netaansluitin-

gen, verloopt overigens heel goed. Zij zoeken

mee naar oplossingen. Maar het net uitbreiden,

is blijkbaar niet zo eenvoudig. Wij verwachten

eigenlijk vooral iets van de overheid. In het Kli-

maatplan van de Vlaamse Regering wordt wkk

genoemd als een goede bijdrage aan de co2-

emissiereductie. Dan zou de aansluiting toch

gegarandeerd moeten zijn? De toekomst van de

tuinder als energieproducent hangt op vele vlak-

ken af van de keuzes die de overheid maakt.’

info www.wom.be

25

‘In bepaalde regio’s, zoals de Noorderkempen, is

er op korte tijd een zeer sterke concentratie van

nieuwe projecten gekomen. Om de juiste span-

ningskwaliteit voor alle netgebruikers te kunnen

blijven garanderen, kan daardoor een tijdelijke

capaciteitsbeperking nodig zijn.’

‘Waar mogelijk zullen we maximaal het distri-

butienet versterken. Het gaat natuurlijk over erg

complexe operaties die op een systematische,

structurele en weldoordachte manier moeten

worden aangepakt. Bovendien moeten onze in-

vesteringen in lijn liggen met de doelstellingen

van de regering. Het is onze bedoeling om tuin-

ders met wkk-installaties en andere decentrale

producenten van elektriciteit beter aansluitbaar

te maken. Daarnaast gaan we echter ook werk

maken van strengere individuele normen voor de

producenten zelf, omdat we zo het net optimaler

zullen kunnen gebruiken en de aansluitbaarheid in

het algemeen kunnen doen toenemen.’

‘In elk geval moet er worden nagedacht over

de inplanting en spreiding van projecten. Grote

concentraties of heel lokale inplanting van grote

projecten (10mw of meer) maken het voor ons

erg onvoorspelbaar en staan ook kleinere projec-

ten in de weg. Een zekere planning is nodig om

macro-economisch tot een oplossing te komen.

Wij zien zeker een toekomst voor de tuinder als

energieproducent, maar wij waken erover dat de

aansluitbaarheid en spanning voor andere netge-

bruikers niet negatief worden beïnvloed. Daarom

leggen we waar nodig tijdelijke beperkingen op in

afwachting van een versterking van het net.’

Simon van Wijmeersch, woordvoerder Eandis

25

Marc Moons, consulent Innovatiesteunpunt

‘Op een termijn van 5 à 10 jaar zie ik voor onze

tuinders zeker nog een rol als energieproducent

weggelegd. Elektriciteitsmaatschappijen hebben

momenteel een behoefte aan elektriciteit, maar

het duurt makkelijk 6 of 7 jaar om grote installaties

te bouwen. Wkk’s bij tuinders hebben het voor-

deel dat ze heel snel geplaatst kunnen worden.’

‘In de tuinbouw is het enthousiasme nog altijd

groot. Ik schat dat er tegen eind 2008 meer dan

dubbel zoveel vermogen geïnstalleerd zal zijn als

drie jaar geleden. De exploitatievormen zijn wel

veranderd. Nu worden er veel wkk’s in eigen be-

heer geplaatst, omdat er zekerheid is over de ren-

tabiliteit. De certificatenmarkt functioneert goed

en er worden ook goede prijzen betaald voor de

elektriciteit. Andere telers werken samen met een

motorconstructeur. Ook dat heeft voordelen.’

‘Door het grote succes duikt er intussen wel

een probleem op: in sommige gebieden kan het

net geen bijkomende aansluitingen meer aan. Om

de elektriciteit te ontvangen, moet er immers vol-

doende capaciteit vrij zijn op het elektriciteitsnet.

En als er in een bepaalde regio al verschillende

wkk’s – of biogasinstallaties of windmolens – zijn,

dan kan het maximum wel eens bereikt worden.

Tuinders kunnen dan soms wel leveren op een

verder gelegen punt, maar dat drijft de aanslui-

tingskost de hoogte in.’

‘Op langere termijn zie ik zeker een toekomst

voor de combinatie wkk met biogasinstallaties

voor verwerking van mest, groenafval en derge-

lijke. Een paar projecten zitten nu in de oriënteren-

de fase, meestal samenwerkingen tussen tuinders

en boeren. Het grote voordeel van biogas is dat

je naast wkk-certificaten ook groenestroomcer-

tificaten kunt verkopen. En de vraag daarnaar

zal wellicht nog een hele tijd groter zijn dan het

aanbod.’

KaHo Sint-Lieven, Campus Waas, Sint-Niklaas

INFO

Naam: KaHo Sint-Lieven Campus Waas Adres: Hospitaalstraat 23 9100 Sint-Niklaas Tel.: 03 776 43 48 E-mail: [email protected] Web: http://agrobio.kahosl.be Info: 19 maart (14.30 u) 29 april (10—17 u) 25 juni (14.30 u) 6 september (10—16 u) http://agrobio.kahosl.be

Bachelor in agro– en biotechnologie De professionele bachelor in agro– en biotechnologie is een veelzijdige, praktijk-gerichte opleiding met veel jobmogelijkheden. Studenten kunnen kiezen uit vier afstudeerrichtingen en via een individueel gedeelte kunnen zij hun studiepakket aanpassen aan hun eigen interesses.

Agro-industrie In de afstudeerrichting agro-industrie draait alles rond de actuele thema’s voedselveiligheid, voed-selkwaliteit en voedselproductie. Studenten zijn praktijkgericht bezig met voedingstechnologie, onderzoek en laboratoriumtechnieken. Er wordt onderzoek gedaan naar voedselveiligheid, am-bachtelijke voedselproductie, voedselkwaliteit en aquacultuur. Afgestudeerden komen terecht in brandend actuele sectoren met een tekort aan professioneel opgeleide arbeidskrachten. Dierenzorg Ons docentenkorps van dierenzorg is sterk ge-specialiseerd in diergedrag, dierenwelzijn en ethologie, hete hangijzers in onze maatschappij. Hun onderzoek spitst zich toe op het meten van dierenwelzijn bij dieren uit de intensieve veehou-derij, hobbyhouderij en dierentuinen. Daarnaast gaat er aandacht naar het meten van dominantie bij dieren. Groenmanagement De afstudeerrichting groenmanagement legt de nadruk op park-, groen- en natuurbeheer. Daar-naast wordt ook de professionele tuinbouw be-studeert. Het onderzoek in deze richting richt zich ondermeer op technieken die een alternatief bieden voor de chemische bestrijding van plagen op bomen, planten en siergewassen. Landbouw In de richting landbouw leren de studenten pro-fessioneel omgaan met de huidige tendensen rond landschapsbeheer, teeltmanagement, akker-bouw, mechanisatie en het kweken, het houden en verzorgen van en omgaan met landbouwdie-ren. Onderzoek houdt zich bezig met praktijkge-richte proefveldwerking rond teelttechnieken, houderij, opfok en welzijn van Belgisch Wit-Blauw en vergelijkend onderzoek akkerbouw voor de industrie, meestal op vraag van bedrijven zelf.

Geïndividualiseerd studiepakket Iedereen heeft specifieke interesses. De ene is geïnteresseerd in paarden, de andere in kruiden en een derde in tuinaanleg. Tijdens het individu-eel pakket van de opleiding kunnen de studenten deze interesses ten volle ontplooien via stage, onderzoek en projectwerk. Ze krijgen dus niet alleen een brede basis mee, maar kunnen zich tijdens de studie reeds specialiseren in hun interessegebied. Ook een specialisatie in bio-landbouw is op deze manier mogelijk. Gespecialiseerd docentenkorps Via onderzoek en vorming blijft ons docenten-korps op de hoogte van de laatste ontwikkelingen in hun gebied. Verschillende docenten geven ook les aan de K.U. Leuven en combineren zo on-derzoek, academische kennis en praktijkgerichte toepassingen. Hun specifieke kennis wordt aan-gewend voor voordrachten, praktijkgericht on-derzoek voor bedrijven en bijkomende opleidin-gen voor het werkveld. Zo organiseren wij een postgraduaat dierenzorg, infoavonden rond paar-den en Belgisch Wit-Blauw, workshops rond voedselkwaliteit, kruiden, enz. Avond– en afstandsonderwijs Vanaf het academiejaar 2008-2009 wordt deze opleiding ook aangeboden in avond- en afstands-onderwijs. Zo kunnen afstandsstudenten werk, gezin en studie combineren en een (extra) vol-waardig diploma hoger onderwijs behalen. Dit zal gepaard gaan met een sterke persoonlijke begeleiding en alle praktische modaliteiten wor-den in onderling overleg met de studietrajectbe-geleider afgesproken, op maat van de student.

27

ie dacht dat vrouwen een niche-

markt vertegenwoordigen, heeft

het goed fout. Tachtig procent

van de aankopen gebeurt door vrouwen en onge-

veer 85 procent van de overige aankopen wordt

door hen beïnvloed. En daarbij gaat het lang niet

altijd over huishoudelijke producten. Zo wordt on-

geveer 45 procent van de wagens door vrouwen

gekocht. Je kan dus rustig stellen dat vrouwen dé

markt zijn en dat bedrijven maar beter rekening

houden met deze doelgroep.

Om als onderneming je communicatie op vrou-

wen af te stemmen, moet je weten wat ze belang-

rijk vinden en hoe ze beslissingen nemen. Hoe

vrouwen denken, verschilt namelijk substantieel

van het mannelijke denken. Mannen zijn stapden-

kers. Ze nemen heel doelgericht beslissingen. Lo-

gisch en makkelijk, van a naar b. Vrouwen daar-

entegen zijn webdenkers. Zij gaan de zaken in een

breed perspectief bekijken. Feiten en cijfers zijn

niet voldoende, ook het gevoelsmatige speelt een

rol. Voor ze een beslissing neemt, overlegt een

vrouw vaak met wat haar zogenaamde board of

directors heet: vriendinnen, collega’s, ouders, ...

Kortom, mensen die ze respecteert. Eenmaal de

beslissing gevallen, wil ze alles zo doelgericht

mogelijk afgehandeld zien. Geen oeverloos over-

tuigen meer, maar een vlotte service. Let op, zo

zwart-wit als ik het hier schets, werkt het niet in

de praktijk. Elk van ons heeft zowel vrouwelijk

denken als mannelijk denken in zich, maar het is

evident dat vooral vrouwen in grotere mate vrou-

welijk denken.

Fijn, vrouwen niet negeren en hen een goeie

dienstverlening bieden. Maar hoe verleid ik ze om

mijn producten te kopen? Comfort blijkt het sleu-

telwoord. En dat is niet alleen materieel comfort,

maar vooral ook mentaal. Alles wat verlichting in

haar bestaan brengt, maakt haar gelukkig. Vrou-

wen van vandaag gaan vaak gebukt onder de com-

binatie werk – gezin. Ze zijn steeds op zoek naar

een balans in hun leven. Een vrouw wil het gevoel

krijgen dat een product het leven gemakkelijker

maakt voor haarzelf, haar gezin of haar omgeving.

Naast gemak, zijn ook gezondheid voor het gezin

en duurzaamheid belangrijke claims. Zo kan het

feit dat veldsla veel ijzer bevat, vrouwen over de

streep halen om het product te kopen. Maar let

op, als je iets claimt, moet je het ook waarmaken.

Anders verlies je voorgoed het vertrouwen van

vrouwen.

Vrouwen zijn mierenneukers. In de communi-

catie naar vrouwen moet je er dus op letten dat

alle details kloppen. Zo is de verpakking essenti-

eel: het is het eerste communicatiemiddel met de

consument. Voor een fabrikant van biologische

graanproducten ontwierpen we met ons com-

municatiebureau nieuwe, transparante verpak-

kingen. Het deed de verkoop met maar liefst 30

procent stijgen. Op het verkooppunt moet de

sfeer ook juist zitten: uitstalling van de producten,

winkelinrichting, kleuren, geuren, ... Vrouwen ko-

pen zintuiglijk: kijken, voelen, ruiken, aanraken …

Daarnaast vinden ze persoonlijk contact heel be-

langrijk. Spreek je klanten persoonlijk aan en geef

hen ook advies op maat over je producten. Dit

zorgt ervoor dat ze opteren voor een kleinhandel

in plaats van een anonieme supermarkt.

Tenslotte is ook een duidelijk profiel essentieel.

Bedrijven met hoevetoerisme doen er goed aan

om te kiezen voor bijvoorbeeld een gezinsvrien-

delijk verblijf of net andersom, te opteren voor

een romantische setting, waarin alles in het teken

staat van genieten. Op zich maakt het niet zoveel

uit. Maak vooral een duidelijke keuze en laat je

logies vervolgens ook die hele sfeer uitademen.

W 9 tipsom vrouwen te

‘verleiden’

mijn gedacht

Vrouwenaan de macht

1. Focus op gemak, gezondheid en

duurzaamheid

2. Wat je claimt, moet je waarmaken

3. Verpakking (letterlijk én figuurlijk) is

essentieel

4. Kies voor een scherpe profilering van je

bedrijf

5. Alle details moeten kloppen: sfeer, kleur,

geur, ...

6. Speel het persoonlijk contact uit (bv.

onthoud namen van klanten)

7. Zorg voor voldoende keuze en voor

gebruiksgemak, maar verlies service

en advies niet uit het oog (bv. ideeën

voor gerechten, tips om planten te

onderhouden, ...)

8. Geef gelaagde informatie: plaats één

kenmerk duidelijk in de kijker, stel nadien

meer informatie ter beschikking via website,

folder, boek, persoonlijk verhaal, ...

9. Behandel vrouwen met respect, ze willen au

sérieux genomen worden

Katja Van Putten is bestuurder van Fé. Soul Com-

munication & Research, een communicatiebureau

dat gespecialiseerd is in communicatie naar vrou-

wen.

Meer info? www.fé-online.be

Afgiftekantoor Gent XLandgenoten 13Tijdschrift-kwartaalbladKwartaal 1, 2008

België-Belgique9099 Gent X

bc 10292

V.u. Dirk Lips, p.a. ViltKoning Albert II-laan 35, 1030 Brussel

P509285

Landgenoten Lente 2008

Documents

Transcript of Landgenoten Lente 2008